POWIATOWY PROGRAM PROMOCJI ZATRUDNIENIA ORAZ AKTYWIZACJI LOKALNEGO RYNKU PRACY NA LATA

Transkrypt

1 POWIATOWY PROGRAM PROMOCJI ZATRUDNIENIA ORAZ AKTYWIZACJI LOKALNEGO RYNKU PRACY NA LATA Koszalin, 2006 r.

2 Spis treści. Wprowadzenie...3 I. Diagnoza sytuacji gospodarczo - społecznej powiatu Analiza trendów gospodarczych Analiza stanu obecnego Sytuacja demograficzna w powiecie koszalińskim Pracodawcy Rynek Pracy Powiatu Koszalińskiego Współpraca z organizacjami pozarządowymi i ośrodkami pomocy społecznej Analiza stanu lokalnych służb zatrudnienia II. Analiza SWOT lokalnego rynku pracy III. Priorytety i cele szczegółowe Priorytet 1. Promocja i wspieranie zatrudnienia osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy Zastosowanie zintegrowanych form aktywizacji osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy Zwiększenie mobilności zawodowej i terytorialnej osób bezrobotnych i poszukujących pracy Działania informacyjne w zakresie możliwości wsparcia Priorytet 2. Wspieranie konkurencyjności przedsiębiorstw, kształtowanie postaw przedsiębiorczości i wspieranie samozatrudnienia Szkolenia z zakresu przedsiębiorczości Udzielanie jednorazowych środków dla osób bezrobotnych na rozpoczęcie działalności gospodarczej Udzielanie wsparcia przedsiębiorcom przy tworzeniu nowych miejsc pracy Udział w projektach promujących przedsiębiorczość na lokalnym rynku pracy Współpraca z pracodawcami i inwestorami w zakresie tworzenia nowych miejsc pracy Priorytet 3. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i integracja społeczna Współpraca Powiatowego Urzędu Pracy w Koszalinie z ośrodkami pomocy społecznej oraz z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Koszalinie Rozwój doradztwa zawodowego jako czynnik przeciwdziałania marginalizacji Promowanie integracji społecznej Priorytet 4. Budowanie partnerskiego modelu współpracy z instytucjami działającymi na lokalnym rynku pracy Udział w projektach promujących i rozwijających dialog, partnerstwo i współpracę na rzecz aktywizacji zawodowej Nawiązywanie współpracy z instytucjami szkoleniowymi w celu dostosowania oferty szkoleniowej do zapotrzebowania zgłaszanego przez lokalnych pracodawców Nawiązywanie współpracy z organizacjami pozarządowymi przy realizacji zadań publicznych Współpraca z samorządami lokalnymi przy realizacji zadań wspomagających zatrudnienie i przeciwdziałanie marginalizacji społecznej i zawodowej Priorytet 5. Podejmowanie przedsięwzięć zmierzających do podniesienia jakości usług świadczonych przez Powiatowy Urząd Pracy w Koszalinie Dokształcanie i szkolenie pracowników w celu podniesienia jakości świadczonych usług Wykorzystywanie nowoczesnych narzędzi przy wykonywaniu zadań...43 IV. Monitorowanie realizacji programu Sposób monitorowania realizacji celów Wskaźniki realizacji celów...45 V. Spis tabel i wykresów Spis tabel: Spis wykresów: VI. Załączniki: Załącznik nr 1 Wzór karty monitoringu realizacji celów

3 WPROWADZENIE. Celem Powiatowego Programu Promocji Zatrudnienia oraz Aktywizacji Lokalnego Rynku Pracy na lata jest wskazanie takich działań, które spowodują pobudzenie aktywności zawodowej i społecznej mieszkańców Powiatu Koszalińskiego, zmierzającej do ograniczenia zjawiska bezrobocia i jego negatywnych skutków. Program opracowany został na podstawie analizy stanu i struktury lokalnego rynku pracy oraz trendów gospodarczych. Po dokonaniu analizy mocnych i słabych stron oraz występujących szans i zagrożeń określone zostały kierunki działań zawarte w priorytetach Programu. Największym wyzwaniem lokalnego rynku pracy jest niska stopa zatrudnienia i aktywności zawodowej oraz towarzyszący im zwiększający się zakres wykluczenia społecznego. Sytuacja na rynku pracy Powiatu Koszalińskiego wydaje się szczególnie niekorzystna w zestawieniu z Koszalinem oraz na tle Województwa Zachodniopomorskiego. Powoduje to zwiększony odpływ ludzi młodych i dobrze wykształconych do dużych aglomeracji miejskich oraz za granicę kraju. Działania Powiatu powinny być skierowane na absorbcję i racjonalne wydatkowanie środków ze źródeł zewnętrznych, co umożliwi nowe perspektywy jego rozwoju. Założenia i realizacje celów szczegółowych Programu są zgodne z zapisami strategicznych dokumentów wspólnotowych i krajowych. Program został przygotowany w oparciu o założenia Narodowego Planu Rozwoju na lata oraz Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie stanowiące Narodową Strategię Spójności. Przy opracowaniu Programu zostały wzięte pod uwagę kierunki działań wytyczone w projekcie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, w ramach którego będą wykorzystywane środki Europejskiego Funduszu Społecznego. Priorytety i cele Programu są zgodne ze Strategią Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2015 i Strategią Rozwoju Powiatu Koszalińskiego na lata

4 I. DIAGNOZA SYTUACJI GOSPODARCZO - SPOŁECZNEJ POWIATU Analiza trendów gospodarczych. Diagnoza społeczno gospodarcza kraju przyjęta w Narodowej Strategii Spójności zakłada dalszą poprawę koniunktury gospodarczej w kraju. Od momentu akcesji do Unii Europejskiej widoczna jest wzmożona aktywność gospodarcza w Polsce, co przekłada się na wysoki poziom Produktu Krajowego Brutto (w 2004r. PKB w Polsce wyniósł 5,3%). Przewiduje się utrzymywanie na wysokim poziomie tempa wzrostu PKB. Prognozowane wskaźniki makroekonomiczne zakładają, że tempo wzrostu PKB do 2010 r. wyniesie 4,6% rocznie, przy jednoczesnym zahamowaniu inflacji do poziomu 2,5% rocznie. Wzrost rozwoju gospodarczego kraju i osiąganie tak korzystnych wskaźników makroekonomicznych, musi przełożyć się na sytuację gospodarczą w poszczególnych województwach i powiatach. Wskaźnik wartości PKB na jednego mieszkańca obliczone dla podregionu koszalińskiego (rejon dawnego województwa koszalińskiego) według stanu na koniec 2003r. osiągnął wartość zł i w porównaniu do takiego samego wskaźnika obliczonego dla podregionu szczecińskiego jest niższy o 21%. Wartość PKB na jednego mieszkańca*: Polska zł Woj. Zachodniopomorskie zł Podregion szczeciński Podregion koszaliński zł zł *dane: Obwieszczenie Prezesa GUS w sprawie szacunków wartości PKB na jednego mieszkańca w latach (MP ) Wskaźnik PKB na jednego mieszkańca dla podregionu koszalińskiego stanowi 85,2% średniej wojewódzkiej i 83,7% średniej krajowej. Takie zróżnicowanie wskaźnika PKB świadczy o zapóźnieniu gospodarczym w regionie koszalińskim spowodowane przeprowadzoną w latach 90-tych restrukturyzacją rolnictwa i upadkiem wielu działających w tym regionie zakładów przemysłowych. Sytuacja obecnie znacznie się poprawiła, powstają nowe podmioty gospodarcze, rozwija się wybrzeże Bałtyku, rolnictwo po wejściu do UE staje się rentowne, ale jeszcze nie osiągnęliśmy wysokości wskaźników makroekonomicznych kraju. 4

5 1.2. Analiza stanu obecnego Sytuacja demograficzna w powiecie koszalińskim. Na koniec 2005 r. liczba ludności w powiecie Koszalińskim wynosiła ogółem osób. Kobiety, stanowią 50,3% ogółu zameldowanych. Tabela. 1 Liczba mieszkańców powiatu koszalińskiego. POWIAT KOSZALIŃSKI Ogółem W tym kobiety ROK ROK ROK ROK *Źródło: Roczniki statystyczne GUS Liczba ludności zamieszkującej teren powiatu koszalińskiego stanowi 3,8% ogółu ludności mieszkańców województwa zachodniopomorskiego. Tabela 2: Struktura mieszkańców powiatu koszalińskiego na koniec 2002 i 2005 r. 31.XII XII.2005 liczba % w liczba % w ogólnej mieszkańców ogólnej mieszkańców liczbie liczbie Ogółem , ,0 Wiek , ,7 przedprodukcyjny Wiek produkcyjny , ,7 Wiek poprodukcyjny , ,6 *Źródło: Roczniki statystyczne GUS Wykres 1. Struktura mieszkańców powiatu koszalińskiego na koniec XII.2005r. Struktura mieszkańców powiatu koszalińskiego. ;wiek poprodukcyjny 11,60% Wiek ;Przedprodukcyjny 23,70% ;Wiek produkcyjny 64,70% 5

6 W powiecie koszalińskim liczba ludności powoli, lecz systematycznie rośnie. W porównaniu do roku 2002 liczba mieszkańców powiatu zwiększyła się o 926 osób, tj. 1,5%. Na przestrzeni lat w powiecie koszalińskim odsetek osób w wieku produkcyjnym wzrósł o 2,8%, natomiast spadł w wieku przedprodukcyjnym. Świadczy to o pogłębiającym się niżu demograficznym i spadku przyrostu naturalnego, zarówno w powiecie jak i całym kraju. Wzrost liczby ludności w powiecie koszalińskim jest spowodowany migracją wewnętrzną, m.in. osiedlaniem się mieszkańców Koszalina w terenach podmiejskich. Struktura ludności powiatu koszalińskiego nie różni się zasadniczo od struktury wojewódzkiej czy też miasta Koszalina. Dużym atutem powiatu jest stosunkowo duża grupa osób w wieku przedprodukcyjnym. Odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym jest o 3,3% wyższy od odsetka wojewódzkiego i o 7,0 punktów procentowych od wskaźnika miasta Koszalina. W skład powiatu koszalińskiego wchodzą 3 gminy miejsko wiejskie i 5 gmin wiejskich. Tabela 3: Liczba ludności w poszczególnych gminach powiatu na koniec XII.2005r. OSOBY Z OGÓŁU: LICZBA LUDNOŚCI W TYM: KOBIETY W WIEKU W WIEKU W WIEKU PRZEDPRODUKCYJNYM PRODUKCYJNYM POPRODUKCYJNYM BĘDZINO BIESIEKIERZ BOBOLICE w tym: miasto wieś MANOWO MIELNO POLANÓW w tym: miasto Wieś SIANÓW w tym: miasto wieś ŚWIESZYNO POWIAT KOSZALIŃSKI *Źródło: Roczniki statystyczne GUS 6

7 Poziom wykształcenia* mieszkańców powiatu koszalińskiego na tle województwa i kraju przedstawiał się następująco: KRAJ WOJEWÓDZTWO POWIAT % ogółu ludności wykształcenie wyższe 10,2 10,4 5,4 średnie i policealne 32,6 32,8 23,3 zasadnicze zawodowe 24,1 22,7 25,9 podstawowe i niepełne 33,1 34,1 45,4 *Źródło: Podstawowe informacje z Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2002 Rocznik demograficzny GUS Wykres 2: Poziom wykształcenia mieszkańców powiatu. Mieszkańcy powiatu wg wykształcenia 45,40% 50,00% 45,00% 40,00% wyższe 35,00% 30,00% 23,30% średnie i policealne zasadnicze zawodowe 25,00% 20,00% 25,90% podstawowe i niepełne 15,00% 5,40% 10,00% 5,00% 0,00% 1 Powiat koszaliński charakteryzuje się niskim poziomem wykształcenia mieszkańców, prawie połowa mieszkańców posiada wykształcenie podstawowe i niepełne podstawowe oraz jest bez wykształcenia. Taki stan jest pozostałością po funkcjonowaniu na tym terenie państwowych gospodarstw rolnych, gdzie wykształcenie nie było potrzebne do uzyskania i wykonywania pracy. Ponadto na wsiach w dalszym ciągu wykształcenie nie jest postrzegane jako niezbędne do funkcjonowania w dzisiejszym świecie, dostęp do szkolnictwa jest utrudniony (nawet ze względów finansowych) i niewielka część młodzieży wiejskiej podejmuje dalsze kształcenie, szczególnie w szkołach wyższych. 7

8 Pracodawcy. Według danych GUS na koniec XII.2004 w powiecie zarejestrowanych było w systemie Regon podmiotów gospodarczych. Tabela 4: Podmioty gospodarcze w powiecie. POWIAT KOSZALIŃSKI STAN NA R* STAN NA * PODMIOTY GOSPODARCZE Z TEGO: - SEKTOR PUBLICZNY - SEKTOR PRYWATNY *źródło: Rocznik statystyczny GUS W analizowanym okresie nastąpił przyrost o 495 nowych podmiotów gospodarczych w powiecie koszalińskim. Większość podmiotów powstaje w sektorze prywatnym. Podmioty gospodarcze zarejestrowane na terenie powiatu koszalińskiego, działają w następujących sekcjach gospodarki narodowej: Tabela 5: Podmioty gospodarcze wg EKD Podmioty gospodarcze Stan na Stan na Ogółem w tym : Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo Przemysł Budownictwo Handel, naprawy Hotele, restauracje Transport, gospodarka morska Inne branże *Źródło: Roczniki statystyczne GUS Z przedstawionego zestawienia wynika, że najwięcej podmiotów gospodarczych funkcjonuje w sektorze handel, naprawy ponad 29% ogółu wszystkich podmiotów zarejestrowanych w powiecie. Drugim, ważnym sektorem w naszym regionie jest sektor hotele i restauracje, gdzie funkcjonuje 16 % wszystkich podmiotów gospodarczych Rynek Pracy Powiatu Koszalińskiego. Pracujący W latach liczba pracujących (osób otrzymujących przychody ze stosunku pracy) w powiecie zwiększyła się o 215 osób. Jest to bardzo pozytywny trend w gospodarce, gdyż oznacza to trwałe zmniejszanie się liczby bezrobotnych i zahamowanie odpływu na renty i wcześniejsze emerytury. Pomimo większej liczby pracujących w powiecie negatywnym zjawiskiem jest fakt zmniejszania się odsetka liczby pracujących do ogólnej liczby osób 8

9 w wieku produkcyjnym. O ile w 2002 roku ten odsetek wynosił 17,4% to w końcu 2004 zmniejszył się i osiągnął wartość 16,9%. Analizując populację pracujących, można zauważyć zwiększanie się zatrudnienia w handlu i usługach, budownictwie i przemyśle, natomiast odpływ z sektorów rolniczych i leśnictwa. Pracujący Stan na 31.XII.2002 Stan na 31.XII.2004 Ogółem W tym: Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo Przemysł, budownictwo Handel, usługi *Źródło: Roczniki statystyczne GUS Szczegółowym statystykom wymyka się poziom zatrudnienia w tzw. szarej strefie. Szacunkowe badania w Polsce wskazują, że jest to rząd wielkości około 14% czynnych zawodowo i dotyczy szczególnie sektora rolniczego. Biorąc pod uwagę, że powiat koszaliński to w większości tereny rolnicze, należy sądzić, iż problem szarej strefy jest u nas podobny jak w kraju. Bezrobocie w Powiecie Koszalińskim. Cechy rynku pracy w powiecie koszalińskim: wysokie natężenie bezrobocia mierzone udziałem osób bezrobotnych w ogólnej liczbie osób czynnych zawodowo (stopa bezrobocia), wysoki poziom bezrobocia długotrwałego (powyżej 12 miesięcy), wysokie bezrobocie mieszkańców wsi, duży udział procentowy osób powyżej 45 roku życia, niskie kwalifikacje zarejestrowanych bezrobotnych, niski wskaźnik osób posiadających prawo do zasiłku, Na koniec IX zarejestrowanych było w Powiatowym Urzędzie Pracy w Koszalinie bezrobotnych, z czego: w mieście Koszalinie osób, w powiecie koszalińskim osób. 9

10 Tabela 6: Liczba bezrobotnych w powiecie koszalińskim. Rok Liczba bezrobotnych Zmiana Ogółem W tym : liczba % Kobiety Mężczyźni , , , ,12 IX ,3 Wykres 3. Liczba bezrobotnych. Liczba bezrobotnych i bezrobotnych z prawem do zasiłku w powiecie koszalińskim Ogółem Z prawem do zasiłku XII 2002 XII 2003 XII 2004 XII 2005 IX 2006 Po trudnych latach , kiedy nastąpił bardzo duży wzrost poziomu bezrobocia w całym kraju, jak również w powiecie koszalińskim, rok 2004 był pierwszym, kiedy ten wzrost został wyhamowany i od tego momentu zauważalny jest spadek liczby bezrobotnych w powiecie. Na przestrzeni okresu 2002 IX.2006 liczba bezrobotnych zarejestrowanych w powiecie koszalińskim zmniejszyła się o osoby tj. o 27,3%. Spadek ten spowodowany jest dobrą koniunkturą gospodarczą w kraju i regionie oraz realizacją programów aktywizacji bezrobotnych współfinansowanych przez Fundusz Pracy i Europejski Fundusz Społeczny. Ponadto jednym z elementów mających duży wpływ na ograniczenie bezrobocia w regionie jest duża skala emigracji zarobkowej do krajów Unii Europejskiej. Tabela 7 : Liczba bezrobotnych w poszczególnych gminach powiatu. 10

11 Liczba bezrobotnych Zmiana do roku 2002 liczba % XII.2002 XII.2005 IX.2006 Powiat Koszaliński ,3 G Będzino ,1 G Biesiekierz ,4 Mig Bobolice ,0 G Manowo ,2 G Mielno ,7 Mig Polanów ,0 Mig Sianów ,7 G Świeszyno ,3 Wykres 4: Bezrobocie wg stanu na koniec IX.2006: Liczba bezrobotnych w gminach stan na IX Liczba bezrobotnych ogółem kobiety ` z prawem do zasiłku 0 g Będzino g Biesiekierz mig Bobolice g Manowo g. Mielno mig Polanów mig Sianów g Świeszyno Na koniec IX wskaźnik bezrobocia odnotowany w powiecie koszalińskim wynosił 15,9% i był niższy w porównaniu do końca roku 2002 o 7,4 punktu procentowego. 11

12 Tabela 8: Wskaźnik bezrobocia w gminach powiatu Wskaźnik bezrobocia rejestrowanego % Zmiana 2002/2006 XII.2002 XII.2005 IX.2006 Powiat koszaliński 23,3 18,4 15,9-7,4 w tym: G Będzino 21,1 18,4 14,0-7,1 G Biesiekierz 19,7 16,1 12,0-7,7 Mig Bobolice 28,9 26,5 21,0-7,9 G Manowo 15,7 15,1 13,0-2,7 G Mielno 17,4 16,1 10,6-6,8 Mig Polanów 28,7 25,1 20,1-8,6 Mig Sianów 23,2 19,6 15,7-7,5 G Świeszyno 25,7 20,3 15,7-10,0 Wskaźnik bezrobocia rejestrowanego to procentowy udział liczby bezrobotnych (wg stanu na koniec bieżącego miesiąca) do liczby ludności w wieku produkcyjnym. Najwyższy spadek wskaźnika bezrobocia rejestrowanego wystąpił w gminie Świeszyno. Wykres 5: Wskaźnik bezrobocia na koniec 2002 r. i koniec IX.2006 r. Wskaźnik bezrobocia rejestrowanego IX ,9 28,7 25, , ,4 23,2 XII , , ,7 15,7 15,7 IX ,6 5 0 g Będzino g Biesiekierz mig Bobolice g Manowo g Mielno mig Polanów mig Sianów g Świeszyno Stopa bezrobocia. Sytuację na rynku pracy odzwierciedla wskaźnik stopy bezrobocia. Jest to wyrażony w procentach stosunek liczby zarejestrowanych bezrobotnych do liczby cywilnej ludności aktywnej zawodowo (tj. bez osób odbywających czynną służbę wojskową oraz pracowników resortów obrony narodowej i spraw wewnętrznych) według stanu na koniec okresu sprawozdawczego. Rozróżnia się rzeczywistą i naturalną stopę bezrobocia. Rzeczywista stopa 12

13 bezrobocia dotyczy wszystkich bezrobotnych, niezależnie od przyczyn, dla których pozostają bez pracy. Naturalna stopa bezrobocia dotyczy tylko bezrobotnych dobrowolnie, tzn. tych, których pozostawanie bez pracy nie wynika ze stanu koniunktury (ok. 3-4%). Tabela 9: Wskaźnik stopy bezrobocia w poszczególnych latach. Polska Województwo Powiat Koszaliński Zachodniopomorskie % XII ,1 26,4 36,4 XII ,0 27,0 36,2 XII ,1 27,4 39,0 XII ,6 25,6 36,4 IX ,4 21,6 31,0 Wykres 6: Stopa bezrobocia. Stopa bezrobocia w Polsce, woj. zachodniopomorskim, Koszalinie i powiecie koszalińskim , ,4 36,2 26,4 27,0 27,4 36,4 25,6 30,9 Polska Zachodniopo morskie Koszalin ,0 18,8 20,4 20,9 20,7 18,8 21,5 Pow. Koszaliński 15 17,4 18, ,1 17,6 15,6 15,2 10 XII.2001 XII.2002 XII.2003 XII.2004 XII.2005 IX.2006 Na przestrzeni lat pomimo widocznego spadku liczby zarejestrowanych bezrobotnych, wskaźnik stopy bezrobocia w powiecie koszalińskim nie zmienił się. Spowodowane zostało to korektą stóp bezrobocia w kraju po przeprowadzonym w 2002 roku Narodowym Spisie Powszechnym oraz Powszechnym Spisie Rolnym. W świetle wyników Narodowego Spisu Powszechnego zmniejszeniu uległa liczba pracujących (szczególnie dotyczy to pracujących w rolnictwie indywidualnym), co pociągnęło za sobą zmniejszenie liczby aktywnych zawodowo i automatycznie wzrost stopy bezrobocia. Wzrost ten wyniósł średnio dla Polski 2,0 punkty procentowe, natomiast w powiecie koszaliński ponad 3,0 punkty procentowe. Widoczny spadek stopy bezrobocia odnotowuje się w powiecie 13

14 koszalińskim dopiero w 2006 roku, kiedy to na koniec września 2006 osiągnął wartość 31,0% (spadek o 5,4% w stosunku do roku 2002). Powiat koszaliński lokuje się w czołówce powiatów w województwie zachodniopomorskim, w których odnotowuje się najwyższy wskaźnik stopy bezrobocia. W stosunku do miasta Koszalina (ze stopą na koniec IX ,6%) stopa bezrobocia w powiecie jest prawie dwukrotnie wyższa. Struktura bezrobocia. Bezrobocie kobiet. W powiecie koszalińskim wśród zarejestrowanych osób przeważają kobiety. Odsetek kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych wynosił na koniec IX.2006 r. 58,8%. Tabela 10: Struktura zarejestrowanych kobiet. Struktura zarejestrowanych kobiet Liczba % w ogólnej liczbie zarejestrowanych kobiet kobiet Liczba % w ogólnej liczbie zarejestrowanych zmiana Ogółem , ,0-715 W tym: Do 25 roku życia , ,0-103 Powyżej 50 roku życia , ,8-51 Z wykształceniem wyższym 122 2,7 97 2,5-25 Z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym , ,8-124 Bez kwalifikacji zawodowych , , Długotrwale bezrobotne , ,6-556 Samotnie wychowujący dziecko do 7 lat 437 9, ,2-4 Bez stażu pracy , ,0-38 Pomimo znacznego spadku bezrobocia wśród kobiet, odsetek zarejestrowanych kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych w roku 2006 jest wyższy w porównaniu z rokiem 2002 o 4,6 punktu procentowego. Kobietom trudniej jest uzyskać pracę, z uwagi na brak odpowiadających im ofert pracy, wiek, ich przygotowanie zawodowe i sytuację rodzinną związaną z wychowywaniem dzieci. Bezrobotni według wieku. W powiecie koszalińskim co piąty bezrobotny jest człowiekiem młodym do 25 roku życia, wobec czego polityka samorządu zmierza w kierunku inwestowania w wykształcenie 14

15 oraz wspomaganie zatrudnienia młodzieży, poprzez organizację staży, szkoleń, różnego rodzaju dofinansowań i programów skierowanych do tej kategorii bezrobotnych. W kategorii wiekowej do 25 roku życia wystąpił największy spadek liczby zarejestrowanych, bo o 38,7%. Spadek ten jest wynikiem działań aktywizacyjnych skierowanych do tej grupy bezrobotnych oraz wyjazdami do pracy w krajach Unii Europejskiej. Bezrobocie według wykształcenia. Szanse na podjęcie pracy zależą w dużym stopniu od posiadanych kwalifikacji i rodzaju wykształcenia. Osoby z wysokimi kwalifikacjami na ogół nie tracą pracy, a jeśli to jednak nastąpi, nie mają trudności ze znalezieniem nowego zatrudnienia. W powiecie koszalińskim tylko 2,0% ogółu bezrobotnych legitymuje się wykształceniem wyższym. Najliczniejsza jest grupa bezrobotnych z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej. W powiecie koszalińskim stanowią oni prawie połowę zarejestrowanych bezrobotnych (co drugi bezrobotny). Bezrobotni z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej stanowią duży problem na rynku pracy, gdyż jest to grupa nie posiadająca kwalifikacji zawodowych, zatem nie można ich przeszkolić tylko trzeba nauczyć zawodu. Biorąc pod uwagę fakt braku mobilności, motywacji do nauki oraz wieku i miejsca zamieszkania, można zrozumieć trudność na jaką napotykają urzędy pracy przy kierowaniu ich na szkolenia. W stosunku do roku 2002 udało się mimo to, zmniejszyć liczebność tej kategorii bezrobotnych o prawie 30%. Wśród osób z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej, bardzo duża grupa (44%) nie posiada żadnych kwalifikacji zawodowych. W rejestrach Urzędu osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (30,4% ogółu) stanowią drugą co do wielkości kategorię bezrobotnych. Osoby z wykształceniem zasadniczym teoretycznie powinno być najłatwiej przyuczyć do potrzeb rynku pracy, gdyż posiadają oni realny zawód i jakieś podstawowe umiejętności do wykonywania pracy. W obecnej sytuacji gospodarczej regionu jest duże zapotrzebowanie na pracowników z kwalifikacjami budowlanymi i technicznymi. Bezrobotni według czasu pozostawania bez pracy. Niekorzystnym zjawiskiem na rynku pracy jest wydłużający się czas pozostawania bez pracy, o czym świadczy utrzymujący się, wysoki poziom osób długotrwale bezrobotnych tzn. pozostających w rejestrach PUP nieprzerwanie powyżej 12 miesiące. Dotyka on w powiecie koszalińskim bardzo dużej grupy bezrobotnych, bo 66% ogółu zarejestrowanych. 15

16 Na przestrzeni ostatnich lat wystąpił spadek w kategorii długotrwale bezrobotnych spowodowany tym, że duża część programów aktywizacyjnych finansowanych zarówno ze środków Funduszu Pracy jak i Europejskiego Funduszu Społecznego, jest skierowana do tej grupy osób. Niepokojącym zjawiskiem jest fakt występowania wśród długotrwale bezrobotnych osób młodych, gdyż osoby do 34 roku życia stanowią około 40 % długotrwale bezrobotnych. W dalszym ciągu Urząd Pracy musi kierować środki na wsparcie długotrwale bezrobotnych w wejściu na rynek pracy, gdyż długie pozostawanie bez zatrudnienia uczy bezradności i zniechęca do poszukiwania pracy. Nadrzędnym celem działań Urzędu jest niedopuszczenie do wykluczenia społecznego i wprowadzenie tej grupy ponownie na rynek pracy. Największe szanse na zdobycie pracy mają osoby stosunkowo krótko zarejestrowane w Urzędzie Pracy, czyli w okresie do 1 roku. Takie osoby bardzo intensywnie poszukują pracy, nie popadają w marazm i zniechęcenie a ponadto nie zerwały jeszcze kontaktów społecznych. Warto podkreślić, że fakt znalezienia się w grupie osób długotrwale bezrobotnych zależy przede wszystkim od wieku i poziomu wykształcenia. Bezrobotni z wyższym poziomem wykształcenia legitymują się najkrótszym czasem pozostawania bez pracy. Problem bezrobocia objął ludzi z różnym stażem pracy. W grupie bezrobotnych występują osoby ze stażem pracy nie przekraczającym 1 roku, jak również osoby, które osiągnęły staż pracy (przed jej utratą) 25 i więcej lat. Obecni bezrobotni ze stażem pracy do roku i bez stażu pracy to absolwenci różnych typów szkół, natomiast ze stażem pracy powyżej 25 lat i więcej to osoby w wieku przedemerytalnym. Porównując bezrobotnych według posiadanego stażu pracy, można zauważyć, że na przestrzeni okresu 2002 IX.2006 w powiecie koszalińskim wystąpił spadek (o 12%) w grupie osób bez stażu pracy, choć ich udział w ogólnej liczbie bezrobotnych wzrósł o 2,5%. Świadczy to, że na rynek pracy wchodzą aktualnie roczniki wyżu demograficznego i absorpcja siły roboczej w gospodarce odbywa się tylko na zasadzie finansowania ich zatrudnienia przez Fundusz Pracy. Jest to zatrudnienie krótkoterminowe, ale daje szansę uzyskania zarobków i stażu pracy (czyli realnych umiejętności pracy), tak potrzebnych na rynku pracy. Najbardziej mobilna na rynku pracy jest grupa osób ze stażem pracy 5-10 lat oraz lat. Grupa ta jest gotowa do podjęcia każdej pracy bez względu na jej rodzaj. Są to w większości osoby mające dzieci na utrzymaniu, którym zgodnie z przyjętą funkcją ekonomiczną rodziny, winni zapewnić poczucie bezpieczeństwa finansowego. 16

17 Brak wystarczających środków finansowych na realizację potrzeb, zmusza ich do podejmowania aktywniejszych form poszukiwania pracy i przyjęcia oferty każdej pracy. Tabela 11: Porównanie stanu i struktury bezrobocia w latach 2002 IX Wyszczególnienie Liczba % Zmiana Liczba % Liczba % 2002/2006 Liczba ogółu ogółu ogółu Liczba zarejestrowanych bezrobotnych , , , Kobiety , , , Osoby z prawem do zasiłku , , ,7-577 Mieszkańcy wsi , , , W wieku do 25 lat , , ,1-832 W wieku mobilnym do 44 lat , , , W wieku powyżej 50 lat X X , ,3-230 Z wykształceniem wyższym 141 1, , ,0-7 Z wykształceniem policealnym i , , ,4-205 średnim zawodowym Z wykształceniem średnim 339 3, , ,1 +64 ogólnokształcącym Z wykształceniem zasadniczym , , , zawodowym Z wykształceniem gimnazjalnym i , , , poniżej Bez stażu pracy , , ,7-182 Staż pracy do 1 roku , ,4 Długotrwale bezrobotni X X , , Niepełnosprawni 193 2, , ,5-32 Samotnie wychowujące co X X 509 6, ,3-27 najmniej jedno dziecko do 7 W tym: roku życia 17

18 Niepełnosprawni. W powiecie koszalińskim zarejestrowanych było na koniec IX osób bezrobotnych z orzeczonym stopniem niepełnosprawności oraz 26 osób niepełnosprawnych zarejestrowanych jako poszukujące pracy. Stanowią oni 2,5% ogółu zarejestrowanych w powiecie bezrobotnych. Liczba osób niepełnosprawnych na przestrzeni lat 2002-IX.2006 spadła o 16,6%. Niepełnosprawni zarejestrowani w PUP są w zdecydowanej większości osobami w wieku powyżej 45 lat i legitymują się niskim poziomem wykształcenia. Tabela 12: Struktura zarejestrowanych bezrobotnych niepełnosprawnych. Struktura niepełnosprawnych zmiana Liczba % w ogólnej liczbie zarejestrowanych Liczba % w ogólnej liczbie zarejestrowanych Ogółem , ,0-28 W tym: Do 25 roku życia 30 15,9 15 9,3-15 Powyżej 45 roku życia 65 34, ,9 +4 Z wykształceniem wyższym 5 2,7 2 1,2-3 Z wykształceniem policealnym i średnim 24 12, ,2 +2 Zasadnicze zawodowe 61 32, ,2-6 Gimnazjalne i poniżej 99 52, ,4-21 Długotrwale bezrobotni , ,8-30 Bez stażu pracy 27 14, ,7-5 Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności , ,1-32 Napływy i odpływy z bezrobocia. W latach poziom bezrobocia kształtował się pod wpływem zwiększonego napływu do bezrobocia. Od 2004 roku widoczny jest duży wzrost odpływu z bezrobocia, co w części spowodowane zostało wejściem Polski do UE i wyjazdami Polaków do pracy na tamtejszych rynkach. Tabela 13: Napływy i odpływy z bezrobocia w latach. Rok Rok Rok Rok IX Napływ do bezrobocia w roku Odpływ z bezrobocia w roku Saldo Drugą przyczyną dużego odpływu z bezrobocia jest fakt pozyskania przez Urząd środków finansowych zarówno z Funduszu Pracy jak i Europejskiego Funduszu Społecznego, 18

19 co pozwoliło na uruchomienie wielu form subsydiowanego zatrudniania. Wielu bezrobotnych, szczególnie tych znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy skorzystało ze staży, szkoleń, przygotowania zawodowego oraz prac społecznie użytecznych. Na przestrzeni lat 2002 IX.2006 liczba osób skierowanych do aktywizacji zawodowej i wprowadzonych na rynek pracy zwiększyła się trzykrotnie i osiągnęła wartość 13,3% odpływu. Na wielkość odpływu z bezrobocia duży wpływ mają podjęcia pracy, które stanowią 50-cio procentowy udział w wyłączeniach. Wskaźnik podjęć pracy utrzymuje się przez okres ostatnich lat na zbliżonym poziomie. Zgodnie z obowiązującą ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zmienił się kierunek finansowania zatrudnienia, większy nacisk kładąc na dofinansowanie tworzenia nowych miejsc pracy, natomiast odchodząc od finansowania zatrudnienia socjalnego, jakim były roboty publiczne. Dużym zainteresowaniem cieszą się dotacje dla bezrobotnych na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Na chęć ich uzyskania nie wpłynęła negatywnie konieczność przedłożenia zabezpieczenia ewentualnej spłaty otrzymanych środków. Analizując udzielone dotacje pod względem rodzaju rozpoczynanej działalności gospodarczej można zauważyć, że osoby bezrobotne najczęściej upatrują szansę na powodzenie działalności w sektorze usług. Tabela 14:: Przyczyny wyrejestrowań z ewidencji urzędu pracy. XII.2002 XII.2003 XII.2004 XII.2005 IX.2006 liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % Odpływ z bezrobocia Podjęcia pracy , , , , ,1 Prace 220 X 556 X 395 X 340 X 265 X interwencyjne roboty 265 X 534 X 452 X 349 X 183 X publiczne Dofinansowanie 6 X 12 X 22 X 63 X 75 X zatrudnienia Szkolenia, staże, 303 5, , , , ,3 przygotowanie zawodowe Nie potwierdzenie , , , , ,5 gotowości do pracy Pozostałe wyłączenia 533 6, , , , ,1 Z tego w tym Oferty pracy. W latach wzrosła o 57% ilość ofert pracy jakie wpływają od pracodawców z terenu powiatu koszalińskiego. O ile w roku 2002 z powiatu wpłynęły 932 oferty, to już w 2005 było tych ofert W 2006 r. liczba ofert zgłoszonych do PUP będzie na zbliżonym poziomie co w roku poprzednim, gdyż do końca września wpłynęło już 1118 ofert. 19

20 Oferty wpływające z powiatu koszalińskiego w zdecydowanej większości (80 %) dotyczyły miejsc pracy subsydiowanej, co oznacza wielki wpływ środków Funduszu Pracy na kształtowanie rzeczywistości gospodarczej na terenach gmin. Duży wpływ na rozwój gospodarczy w powiecie koszalińskim ma miasto Koszalin. Z terenu miasta wpływa dwa razy więcej ofert pracy niż z powiatu. W mieście jako dużym ośrodku gospodarczym i społecznym tworzy się więcej miejsc pracy, ponieważ miasto generuje więcej inwestycji i ściąga kapitał do rozwoju. Oferty wpływające z miasta tylko w 40% dotyczą prac subsydiowanych. Wpływy obu powiatów przenikają się wzajemnie, ponieważ z jednej strony pracodawcy rozpatrują kandydatury bezrobotnych bez względu na miejsce zamieszkania (Koszalin czy powiat koszaliński), a z drugiej strony bezrobotni mają prawo korzystania ze wszystkich ofert pracy i kwalifikowani są w trakcie realizacji oferty tylko ze względu na posiadane kwalifikacje, a nie miejsce zamieszkania. Oferty pracy wpływające do Urzędu pochodziły m.in. z następujących sektorów EKD: Handel hurtowy i detaliczny 20,0% Administracja publiczna i obrona narodowa 15,5% Przetwórstwo przemysłowe 13% Ochrona zdrowia i opieka społeczna 12,2% Budownictwo -10% Działalność komunalna, społeczna i indywidualna - 9,2% Analizując zgłoszenia zapotrzebowań pracodawców według poszczególnych zawodów, można określić, że najwięcej ofert pracy dotyczyło zawodów: Pracownik administracyjno - biurowy, Opiekun w DPS, opiekunka środowiskowa, instruktor rekreacji ruchowej, Robotnik budowlany, murarz- brukarz, Sprzedawca, Magazynier. Szkolenia i doradztwo zawodowe. Powiatowy Urząd Pracy inicjował szkolenia bezrobotnych w celu zwiększenia ich szans na uzyskanie zatrudnienia, podwyższenia dotychczasowych kwalifikacji zawodowych lub zwiększenia aktywności zawodowej na rynku pracy. Szkolenia odbywają się w ramach środków Funduszu Pracy i ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). 20