Konie?! Konie Uczą Ludzi.

Transkrypt

1 Konie Uczą Ludzi. Marta Sikorska Łyś i Marta Stasiełowicz. Artykuł ukazał się w serwisie Dzieci są ważne. Dzieci i dorośli uczą się zupełnie inaczej. Dzieci z ciekawości odkrywają logikę i mechanizmy otaczającego je świata. Ich percepcja nie jest jeszcze ograniczona filtrami oczekiwań społecznych. Dorośli, pełni uprzedzeń, żeby się czegoś nauczyć muszą najpierw pokonać swoje obawy i ambicje. Żeby nauczyć się czegoś o sobie, dodatkowo muszą usunąć ogromną przeszkodę: swoją wiedzę. Kiedy wiedzą, to się nie uczą; uczą się wtedy, kiedy podejmują ryzyko zawierzenia intuicji. Wszyscy ludzie najefektywniej uczą się i rozwijają, zdobywając doświadczenia: samodzielnie dochodząc do wniosków, odczuwając konsekwencje swoich działań, mówiąc najprościej angażując swoje ciało, umysł i serce. Swoistym inkubatorem takich doświadczeń jest przebywanie we wspólnej przestrzeni z koniem. Taką możliwość dają warsztaty z udziałem koni jako trenerów i nauczycieli, realizowane metodą Horse Assisted Education, czyli Konie Uczą Ludzi. Konie?! Koń ze względu na swoją naturę to stworzenie mocno osadzone w bieżących realiach. Chociażby ze względu na ich gabaryty i wygląd, nie można przejść obok nich obojętnie. Swoją obecnością kreują daną przestrzeń, sytuację. W naturze konie są ofiarami, żyjącymi w obawie przed drapieżnikiem, a tym samym są całkowicie skupione na tym co tu i teraz.mimo udomowienia, ta szczególna uważność i skupienie są ich cechami gatunkowymi. To wszystko razem sprawia, że ludzie przebywający z końmi w

2 trakcie warsztatów mogą zmierzyć się z takimi obszarami jak: pewność siebie, zaangażowanie, odpowiedzialność, świadomość, a także z innymi cechami i kompetencjami, które są potrzebne aby być dobrym liderem, rodzicem, szefem. Konie naturalnie tworzą stada, społeczności, dążą do bycia w relacji, w hierarchii. Tak jak ludzie potrzebują przynależności. To wymaga komunikacji. Konie są mistrzami komunikacji niewerbalnej i na takie sygnały są hiper-wrażliwe. Co więcej, ich reakcje są czytelną odpowiedzią na bodźce płynące z otoczenia bez względu na to, czy ich źródłem jest inny koń, czy człowiek. Również bez względu na to, czy człowiek ma doświadczenie z końmi, czy też spotyka się z nimi pierwszy raz, informacja zwrotna od konia będzie dla niego w 100% czytelna. Koncepcja uczenia się wspomaganego kontaktem z końmi nie jest niczym nowym. Pod różnymi nazwami i w różnych formach stosuje się ją na całym świecie od ponad 20 lat. Warsztaty, szkolenia, sesje terapeutyczne z końmi są szczególnie popularne w Stanach Zjednoczonych. W Europie jest już kilka organizacji, zrzeszających firmy proponujące tego rodzaju aktywność. W Polsce ta forma współpracy człowieka z koniem prężnie rozwija się od 2006 roku. Kilka miesięcy temu roku powstało Ogólnopolskie Stowarzyszenie Konie Uczą Ludzi. Warsztaty z końmi Praca z koniem to przede wszystkim praca ze sobą eksperymentowanie. Tego wymaga jeździectwo i szkolenie koni. Gdy pojawiły się nasze dzieci, zaskakujące było, jak często zdarzało się nam myśleć: Zupełnie jak z końmi!. Ta sama różnorodność postaw i charakterów, emocjonalność, totalna szczerość, pragnienie zabawy, potrzeba bezpieczeństwa. Podobieństwa odnajdujemy też w potrzebach: kontaktu, zrozumienia, stawiania czytelnych granic, nadawania ram, bycia konsekwentnym i spójnym, jak również elastycznym lista jest bardzo długa. Czytając książki z nurtu rodzicielstwa bliskości, często całe akapity odnosiłyśmy do doświadczeń z końmi. Jako trenerzy HAE wiedziałyśmy, jak wielki potencjał drzemie w warsztatach z końmi w obszarze przywództwa dla kadr

3 menadżerskich. Przekonałyśmy się też na własnej skórze, że rodzicielstwo to przede wszystkim dobre przywództwo. Jak to wygląda? Warsztaty z końmi oparte są na obserwacji, dyskusji i refleksji. Są to interakcje 1:1, w parach lub w grupie z uczestnictwem 1 lub 2 koni. Zadania mogą polegać na obserwacji kilku koni na placu i próbie przyporządkowania im ról, spowodowaniu, aby koń podążał w danym kierunku, na wspólnym pokonywaniu przeszkód Wszystkie te aktywności wymagają zaproszenia konia do współpracy. Grupa obserwuje interakcję między uczestnikiem a koniem, daje informacje zwrotną. Materiał jest nagrywany, następnie odtwarzany i analizowany. Na warsztatach nie ocenia się ani nie naucza. W zadaniach z końmi nie chodzi o odpowiednie wykonanie ćwiczenia, ale o to wszystko, co wydarza się wewnątrz i na zewnątrz: w relacji z koniem, w każdym z uczestników, w grupie. Każdy wybiera swój własny styl działania, uczy się we własnym tempie i sam decyduje, jak daleko wyjdzie poza swoją strefę komfortu. Założenia Horse Assisted Education Nieocenianie. Nieocenianie jest jednym z podstawowych założeń koncepcji. Zakładamy, że oceny są subiektywne i choć mogą być cenne dla odbiorcy, to mogą również skutecznie

4 zablokować proces uczenia się. Oceny nie tworzą bezpiecznego środowiska. Brak ocen jest trudny, ale możliwy. Jest to umiejętność szczególnie przydatna rodzicom, ponieważ otwiera drogę do patrzenia przez pryzmat ciekawości a to ułatwia zbieranie informacji i korzystanie z nich. Naszą rolą jako prowadzących jest moderowanie całego procesu. Pobudzamy do refleksji, zadajemy pytania, czuwamy nad przebiegiem dyskusji w grupie, aby umożliwić transfer do środowiska spoza warsztatu. Po krótkiej analizie tworzymy plan działania i określamy, które zachowania blokują skuteczność w relacji rodzic-dziecko i gdzie warto zastanowić nad inną opcją działania, które działania są pożądane i trzeba je wzmacniać, oraz gdzie jest obszar do poszerzania możliwości. Nauka przez doświadczenie czyli kolejny filar koncepcji, to kierunek, w którym rozwija się współczesna edukacja. Jest to idealny sposób uczenia się dla kogoś kto na co dzień zaangażowany jest w wychowanie dziecka. Często inne sposoby uczenia się czy rozwoju są w tym czasie niedostępne. W trakcie warsztatów mamy uczą się podobnie jak dzieci: angażują się całą osobą w poznawanie nowej sytuacji i zdobywanie nowej umiejętności. Jest to zawsze związane z ogromnymi emocjami. Fizycznie jesteśmy również pochłonięci wykonywanym zadaniem. Wielopoziomowość doświadczenia sprawia, że zdobyte umiejętności są trwale zapamiętywane, wręcz wpisane. To zjawisko nazywa się kotwiczeniem emocjonalnym. Tu i teraz to koncepcji czasu i przestrzeni. Konie i małe dzieci nie analizują rzeczywistości w perspektywie czasu. Nie podejmują refleksji nad błędami przeszłości ani nad celami przyszłości. Nić porozumienia nawiązuje się, gdy odrzucamy pośpiech i presję harmonogramu. Izolacja od presji czasu w relacjach z bliskimi to cenna umiejętność, którą czasem trudno pielęgnować w realiach codziennego pośpiechu. Tworzenie poczucia bezpieczeństwa. Ćwiczenia zawsze kierują nas w obszar poczucia bezpieczeństwa.zaufanie swoim kompetencjom i intuicji eliminuje niepokój związany z opieką nad dzieckiem. Ewolucyjnie jesteśmy wyposażeni w zestaw cech, które czynią z nas idealnych rodziców. Stres, niepewność, natłok informacji, presja społeczna blokują dostęp do tych zasobów. Uwolnienie intuicji wymaga pewnego wysiłku. Wysiłku, który szybko rekompensowany jest zauważalną zmianą w jakości relacjach, nie tylko z dzieckiem. Komunikacja. Uczestnicy często doceniają rolę komunikacji niewerbalnej oraz języka emocji. Małe dzieci i konie przywiązują znikomą wagę do komunikacji

5 werbalnej. Liczy się dla nich to, co mówi nasze ciało, mimika, gesty, poziom energii, bicie serca. Co więcej, dzieci budują swój warsztat komunikacyjny w oparciu o to co prezentują ich rodzice. Rodzic, który komunikuje się w sposób spójny i koherentny, który ma na myśli to, co mówi, który nie musi mówić wiele, a i tak jest czytelny dla dziecka, jest liderem oferującym poczucie bezpieczeństwa. Jaki jest cel? Syntetycznie rzecz ujmując, jako cele towarzyszące warsztatom z końmi można wskazać: diagnozę własnego przywództwa rodzicielskiego, rozpoznawanie i kształtowanie własnego stylu osiągania celów, poszerzanie świadomości własnego stylu komunikacji z dzieckiem, wyłonienie własnych strategii działania w trudnych sytuacjach, jak bunt, zniecierpliwienie, presja czasu lub celu W wielu przypadkach uczestnicy mówią o efektach w postaci uelastycznienia sposobów działania i rozwijaniu umiejętności stawiania granic swoich i dziecka. Chyba wszyscy doceniają znaczenie interakcji nieoceniającej w relacji z dzieckiem, która służy wzmocnieniu jego poczucia odpowiedzialności i integralności. zdjęcia: Andrzej Chęć, Anna Bober, Marta Sikorska Łyś