Zielone Zamówienia Publiczne

Transkrypt

1 Zielone Zamówienia Publiczne Częstochowa, 8 czerwca 2016 Bałtycka Agencja Poszanowania Energii Sp. z o.o. Katarzyna Grecka Katarzyna Wińska-Rużewicz 20 LAT

2 Działalność Audyty energetyczne (budynków, oświetlenia) Świadectwa charakterystyki energetycznej Planowanie energetyczne (PZC, SEAP, PGN) Due diligence farm wiatrowych Wdrażanie OZE Studia wykonalności Inżynieria finansowa Wnioski o fundusze Szkolenia/seminaria Współpraca międzynarodowa

3 Zielone zamówienia publiczne Proces, w ramach którego instytucje publiczne starają się uzyskać towary, usługi i roboty budowlane, których oddziaływanie na środowisko w trakcie ich cyklu życia jest ograniczone w porównaniu do towarów usług i robót budowlanych o identycznym przeznaczeniu, jakie zostałyby zamówione w innym przypadku Communication (COM (2008))

4 Zielone zamówienia publiczne Zamówienia publiczne oznaczają politykę, w ramach której podmioty publiczne włączają kryteria i/lub wymagania ekologiczne do procesu zakupów (procedur udzielania zamówień publicznych) i poszukują rozwiązań ograniczających negatywny wpływ produktów/usług na środowisko oraz uwzględniających cały cykl życia produktów, a poprzez to wpływają na rozwój i upowszechnienie technologii środowiskowych. Ministerstwo Ochrony Środowiska

5 Dlaczego? Organy publiczne to ważni konsumenci w Europie wydają około 1,8 bln EUR rocznie (równowartość 14% PKB UE). Dlatego wykorzystując swoją siłę nabywczą, należy wybierać towary, usługi i roboty budowlane, których wpływ na środowisko jest ograniczony

6 Korzyści wynikające z Zielonych Zamówień Publicznych Korzyści środowiskowe Zapobieganie wylesianiu (np. poprzez zakup drewna i produktów z prawnie zebranych i lasów zarządzanych w sposób zrównoważony) Obniżenie emisji gazów cieplarnianych (np. zakup produktów i usług z niższą emisją CO 2 w trakcie ich cyklu życia) Ograniczenie zużycia wody (np. stosowanie wodooszczędnych baterii) Lepsze wykorzystanie zasobów naturalnych (np. zmniejszenie zapotrzebowania na energię, wykorzystanie OZE) Ochrona powietrza, wody i gleby (np. ograniczenie stosowania substancji niebezpiecznych ) Ograniczenie liczby odpadów (np. procesy generujące mniej odpadów) Zrównoważone rolnictwo (np. zakup żywności produkowanej ekologicznie)

7 Korzyści wynikające z Zielonych Zamówień Publicznych Podnoszenie świadomości środowiskowej Poprawa standardu życia Oszczędności finansowe i zasobów w przypadku uwzględniania kosztów i oddziaływania produktu w cyklu życia Pobudzanie innowacyjności Obniżenie kosztów technologii proekologicznych Korzyści polityczne efektywny sposób na demonstrowanie przez sektor publiczny dbałości o środowisko i promowanie zasad zrównoważonej produkcji i konsumpcji

8 Polityka zakupowa EU Mniejszy wpływ na środowisko naturalne może przejawiać się pod postacią: przyjaznego składu produktu, dzięki czemu ani w trakcie użytkowania ani po jego zakończeniu produkt nie będzie stanowił nadmiernego zagrożenia dla otoczenia; wydajności użytkowej i trwałości produktu, dzięki czemu unikniemy szybkiego zużycia lub zniszczenia produktu zdatności do unowocześnienia, dzięki czemu zamiast nabywać nowy produkt, możemy w odpowiedni sposób zmodyfikować już posiadany; w ten sposób chronimy zasoby naturalne i unikamy produkcji odpadów; efektywności energetycznej, dzięki czemu przyczynimy się nie tylko do realizacji zrównoważonej polityki energetycznej, oszczędności zasobów energetycznych, ale także do zmniejszenia emisji C02 i przeciwdziałania zmianom klimatycznym; zdatności produktu do poddania procesowi odzysku, dzięki czemu chronimy zarówno zasoby naturalne jak

9 Zintegrowana Polityka Produktowa UE Europejska Zintegrowana Polityka Produktowa (Integrated Produkt Policy, IPP) ma na celu minimalizację degradacji przyrody związanej z wytwarzaniem, użytkowaniem oraz likwidacją wyrobów Cel ma zostać osiągnięty poprzez przeanalizowanie oddziaływania produktów na środowisko na każdym z etapów ich życia oraz zapobieganie ich negatywnemu wpływowi na środowisko w sposób zintegrowany przez podejmowanie działań tam, gdzie są one najbardziej efektywne.

10 Prawo wspólnotowe Akty prawa UE powiązane z zielonymi zamówieniami publicznymi: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 106/2008 z dnia 15 stycznia 2008 r. oraz Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 174/2013 z dnia 5 lutego 2013 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 106/2008 w sprawie wspólnotowego programu znakowania efektywności energetycznej urządzeń biurowych

11 Prawo wspólnotowe Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/33/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania ekologicznie czystych i energooszczędnych pojazdów transportu drogowego Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 66/2010 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie unijnego oznakowania ekologicznego Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania i audytu we Wspólnocie (EMAS), uchylające rozporządzenie (WE) nr 761/2001 oraz decyzje Komisji 2001/681/WE i 2006/193/WE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/30/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez produkty związane z energią Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków

12 Dyrektywy 2014 DYREKTYWA Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE ( dyrektywa klasyczna ) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych, uchylająca dyrektywę 2004/17/WE ( dyrektywa sektorowa ) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/23/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania koncesji

13 Co możemy Z regulacji UE dotyczących zamówień publicznych wynika możliwość: posłużenia się kryteriami przyjętymi jako punkt odniesienia w ramach systemów etykietowania (zarówno o zasięgu krajowym, europejskim jak i międzynarodowym); wyboru produktów o wyższej cenie, ale tańszych w eksploatacji, przy uwzględnieniu analizy kosztów cyklu życia produktu; wyboru produktów o wyższej cenie i droższych w eksploatacji niż produkty konwencjonalne, ale wpływających w mniejszym stopniu na środowisko

14 Polityka zrównoważonych, w tym zielonych zamówień w Polsce Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko - perspektywa do 2020 roku. - zakłada, że zielone zamówienia będą jednym z instrumentów wspierających poprawę stanu środowiska, a do 2020 r. powinny one stanowić połowę wszystkich zamówień w Polsce. Strategia Sprawne Państwo 2020 mówiąca, że upowszechnienie stosowania Zrównoważonych Zamówień Publicznych pozwoli na efektywniejsze gospodarowanie zasobami rzeczowymi i finansowymi urzędów administracji publicznej. Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki na lata Dynamiczna Polska, zgodnie z którą zamówienia publiczne powinny służyć utrwalaniu zachowań proekologicznych, umożliwiając tym samym rozwój wyrobów i usług charakteryzujących się wysokimi standardami środowiskowymi i społecznymi.

15 Polityka zrównoważonych, w tym zielonych zamówień Stosowanie ZZP promuje również UZP: Krajowy Plan Działań w zakresie zrównoważonych zamówień publicznych na lata do końca 2016 r. poziom zielonych zamówień publicznych na szczeblu krajowym powinien wzrosnąć do 20%, a odsetek zamówień społecznie odpowiedzialnych do 10% ogółu udzielonych w Polsce zamówień.

16 Zielone zamówienia publiczne w Polsce Meble Papier graficzny i do kopiowania Pojazdy i środki i transportu Produkty i usługi ogrodnicze Środki czyszczące Wyroby włókiennicze Catering Budownictwo Oświetlenie Odnawialne źródła energii Zakup energii elektrycznej

17 Pzp Za stosowaniem zielonych zamówień publicznych przemawiają artykuły prawne zawarte w Prawie zamówień publicznych: Art. 30 ust. 6: Zamawiający może odstąpić od opisywania przedmiotu zamówienia ( ), jeżeli zapewni dokładny opis przedmiotu zamówienia poprzez wskazanie wymagań funkcjonalnych. Wymagania te mogą obejmować opis oddziaływania na środowisko Art. 91 ust. 2: Kryteriami oceny ofert są cena albo cena i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, w szczególności jakość, funkcjonalność, parametry techniczne, aspekty środowiskowe, społeczne, innowacyjne, serwis, termin wykonania zamówienia oraz koszty eksploatacyjne

18 Czekając na zmianę ustawy Pzp W dniu 13 maja 2016 r. odbyło się w Sejmie trzecie czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja ustawy Pzp, której proces legislacyjny nadal trwa, służy dostosowaniu przepisów ustawy Pzp do tzw. dyrektyw zamówieniowych z 2014 r., których termin implementacji minął 18 kwietnia 2016 r. Co dla nas oznacza upływ terminu implementacji? Od dnia 18 kwietnia 2016 do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego oraz konkursów, w których wartość zamówienia nie przekracza wartości progów unijnych, mają zastosowanie aktualnie obowiązujące przepisy ustawy Pzp. do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego oraz konkursów, w których wartość zamówienia jest równa lub wyższa od progów unijnych, mają zastosowanie przepisy obowiązującej ustawy Pzp z uwzględnieniem zasady bezpośredniej skuteczności dyrektyw.

19 W projekcie Pzp wzmocnienie przepisów o stosowaniu poza cenowych kryteriów oceny ofert: jeżeli przedmiot zamówienia nie jest ustandaryzowany, kryterium ceny nie powinno mieć większej wagi niż 40%. gdy zamawiający będzie przypisywał cenie większą wagę, wówczas będzie zobowiązany do wskazania standardów, jakimi opisuje przedmiot zamówienia (projektowany art. 91 ust. 2a) kryterium kosztu cyklu życia przedmiotu zamówieniaupoważnienie ministra ds. budownictwa do wydania do kwietnia 2018 r., rozporządzenia określającego metodę kalkulacji kosztów cyklu życia poszczególnych rodzajów obiektów budowlanych (art. 91aa ust. 6).

20 Jak czyli narzędzia Opis przedmiotu zamówienia, warunki realizacji Warunki udziału i opis oceny ich spełniania Kryteria oceny ofert

21 Określenie przedmiotu zamówienia - przykłady Przykłady prawidłowo określonego przedmiotu Zielonego Zamówienia Publicznego: Zakup i dostawa papieru pochodzącego z recyklingu do drukarek i kserokopiarek Zamówienie na zaprojektowanie budynku efektywnego energetycznie Zamówienie na ekologiczne usługi porządkowe zawierające segregację odpadów

22 Przykładowe kryteria kryterium energooszczędności (komputery, monitory, lodówki, itd.), kryterium surowców odnawialnych i z odzysku (produkcja ekologiczna), kryterium niskiej emisji (dobór niskoemisyjnych środków transportu), kryterium niskiego poziomu odpadów (ponowne wykorzystanie produktu lub materiałów, z których jest wykonany).

23 Narzędzia EU GPP Criteria - zestaw unijnych kryteriów środowiskowych dla zielonych zamówień publicznych Komisja Europejska podjęła działania zmierzające do opracowania wspólnych kryteriów dot. zielonych zamówień publicznych możliwych do stosowania w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Kryteria zostały opracowane dla tych grup produktowych, które uznano za najbardziej odpowiednie do wdrożenia GPP zarówno ze względu na wartość zamówień jak i wpływ na środowisko.

24 Zielone kryteria Kryteria Zielonych Zamówień Publicznych obejmują grupy produktów: Papier do kopiowania i papier graficzny Środki czyszczące i usługi sprzątania Biurowy sprzęt komputerowy Budownictwo Transport Meble Energia elektryczna Żywność i usługi cateringowe Wyroby włókiennicze Produkty i usług ogrodnicze Płyty ścienne Skojarzona gospodarka energetyczna Oświetlenie uliczne i sygnalizacja świetlna Oświetlenie wewnętrzne Armatura, toalety i pisuary Urządzenia do przetwarzania obrazu Urządzenia elektryczne i elektroniczne stosowane w sektorze ochrony zdrowia Infrastruktura wodno-ściekowa Ogrzewacze wodne

25 Przykłady zielonych zamówień energooszczędne komputery meble biurowe z drewna pozyskanego w zrównoważony sposób budynki o niskim zużyciu energii papier odzyskany w wyniku recyklingu usługi w zakresie sprzątania z wykorzystaniem środków czyszczących przyjaznych dla środowiska pojazdy elektryczne, hybrydowe lub o niskiej emisji energia elektryczna z odnawialnych źródeł energii

26 Dyrektywa 2010/31/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków Budynki prawie zero energetyczne Od 31 grudnia 2018 wszystkie nowe budynki użyteczności publicznej będą prawie zero energetyczne Od 31 grudnia 2020 wszystkie nowe budynki będą prawie zero energetyczne Wiodąca jest rola b.u.p. Wdrożenie Dyrektywy: Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki WT 2013

27 WT 2013 wymagania Ep (kwh/m 2 rok) 60 budynek mieszkalny wielorodzinny budynek użyteczności publicznej / /2019 budynek mies zkalny wielorodzinny budynek użytecznoś ci publicznej

28 Budownictwo a zamówienia W budownictwie racjonalne uzasadnienie zamówienia powinno być takie samo, jak w każdym innym przypadku: NAJTAŃSZA CHEAPEST OFFER OFERTA NAJLEPSZA EKONOMICZNIE OFERTA wpływ na środowisko oraz aspekty ekonomiczne (LCC) 28

29 Budownictwo a Zielone Zamówienia Projekt zmiany Pzp: definicja cyklu życia produktu przedmiotu dostawy, usługi, lub roboty budowlanej (art.2, pkt.1a) Badanie Rozwój Projektowanie przemysłowe Testowanie Produkcja Transport Używanie Naprawa Modernizacja i zmiana Utrzymanie przez okres istnienia Logistyka Szkolenie Zużycie Wyburzenie Wycofanie Usuwanie 29

30 Budownictwo a ZZP : Wskaźniki dla zielonego scenariusza Efektywność energetyczna (świadectwo charakterystyki energetycznej - kwh,...) Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE) (rodzaj OZE, % pokrycia zapotrzebowania na energię,...) LCC porównanie kosztów w okresie życia budynku, materiałów, technologii systemów (PLN) Czynniki środowiskowe i zdrowotne (emisje, zastosowane materiały, lokalne warunki ekonomiczne...) 30

31 Stosowanie etykiet energetycznych w budownictwie Prawo zamówień publicznych zezwala na: Stosowanie (w całości lub częściowo) kryteriów z systemu etykietowania krajowego lub dobrowolnego. Wybranie produktu, który jest droższy przy zakupie, ale tańszy (przewidywany koszt) w okresie cyklu życia (podejście LCC). Wybranie produktu, który jest droższy w okresie cyklu życia, ale ma korzystniejsze oddziaływanie na środowisko, który spełnia wymagania środowiskowe i cele instytucji. 31

32 Stosowanie etykiet energetycznych w budownictwie prawo zamówień nie zezwala na : Stosowanie przypadkowych kryteriów, które nie mają związku lub są niewłaściwe dla danego zamówienia (np. dodanie kryteriów, które może spełnić tylko określony oferent). 32

33 Elementy budynków a ZZP Deklaracja Środowiskowa III typu Deklaracja Środowiskowa w oparciu o LCA, przyznawana przez Instytut Techniki Budowlanej, zawiera dane ilościowe na temat oddziaływań środowiskowych produktu w ciągu całego jego cyklu życia. Procedury badawcze zgodne z normami serii ISO 14040, dotyczącymi analiz LCA (Life Cycle Assesment). Weryfikacja Deklaracji środowiskowej tego typu przez stronę trzecią zapewnia pełną wiarygodność. Źródło: atlas.com 33

34 Elementy budynków a ZZP Źródło: atlas.com 34

35 Przykładowe kryteria dla komponentów budynku okna i oszklenie 35

36 ZZP Oszczędzanie energii i promowanie OZE Kryteria dopuszczenia: Min. wartość redukcji CO ton rocznie Inwestycje nierozpoczęte Kryteria wyboru projektu Uzyskanie min. 55 ze 100 punktów, w tym: kryterium innowacyjności: Wskaźnik zapotrzebowania na energię końcową (1-20 pkt) Kryterium efektu ekologicznego (1-15 pkt) Kryterium wielkości produkcji z OZE w MWh/rok (1-10 pkt) Kryterium wpływu na środowisko w zł/mg CO 2 (1-15 pkt) 36

37 ZZP Budownictwo niskoenergetyczne LEMUR Klasa budynku Zmniejszenie zapotrzebowania budynku na energię użytkową (Eu) w odniesieniu do budynku referencyjnego (%) Zmniejszenie zapotrzebowania budynku na energię pierwotną (Ep) w odniesieniu do budynku referencyjnego (%) Dla dotacji: poziom dofinansowania kosztów dokumentacji projektowej Dla pożyczki: poziom umorzenia pożyczki (%) A do 60 B do 40 C do 20 37

38 Konkurs na najlepsze zielone zamówienie publiczne Kategorie: Liczba mieszkańców do Liczba mieszkańców od do Liczba mieszkańców powyżej Kryteria oceny Roczne obniżenie emisji CO 2 Koszt redukcji emisji zł/mg CO 2 Powtarzalność zamówienia Innowacyjność w przeprowadzaniu zamówienia Działalność gminy/instytucji na rzecz środowiska Kryteria społeczne: równość szans, dostępność, projektowanie dla wszystkich, integracja społeczna 38

39 Najlepsze zamówienia I miejsce w kategorii tys. Przedmiot zamówienia: Budowa EC w układzie ORC opalanej biomasą o mocy cieplnej 5,4 MWt i elektrycznej 1,25 MWe Kryteria oceny Jakość i funkcjonowanie waga 15%: a) sprawność elektryczna bloku do 7,5 punktów b) udział potrzeb własnych w energii wytwarzanej do 7,5 punktów Opis przedmiotu zamówienia: przeprowadzenie prób i rozruchu instalacji zapewniającego osiągnięcie wymaganych wartości gwarantowanych przeszkolenie w zakresie nadzoru i eksploatacji, wykonanie instrukcji eksploatacji prace projektowe i roboty budowlane mają uzyskać certyfikat BQC lub równoważny Instalacja termoolejowa spełniać będzie wymagania nienaruszalności bezpieczeństwa SIL2, a w odniesieniu do turbogeneratora ORC wymagania SIL2 lub Dyrektywy Maszynowej 2006/42/CE oraz norm i przepisów z nią powiązanych Roczna uniknięta emisja CO 2 : Mg 39

40 Najlepsze zamówienia I miejsce w kategorii ponad 100 tys. Przedmiot zamówienia: Zakup i dostawa 38, 20, 12 trolejbusów Parametry techniczne: Średnie zużycie energii przez trolejbus przy wyłączonym ogrzewaniu i klimatyzacji nie może przekraczać 6,48 MJ/km dla trolejbusów 12-metrowych i 9 MJ/km - dla 18-metrowych Zużycie energii stanowi różnicę energii pobranej z sieci i energii rekuperowanej, tj. energii oddanej do sieci Klauzule dotyczące wykonania przedmiotu zamówienia: W celu potwierdzenia, że oferowane dostawy odpowiadają wymaganiom określonym przez zamawiającego do oferty należało załączyć: Certyfikat Systemu Zarządzania Środowiskowego zgodny z normą ISO lub równoważne przeprowadzenie prób i rozruchu instalacji zapewniającego osiągnięcie wymaganych wartości gwarantowanych Roczna redukcja emisji CO 2 : Mg 40

41 Najlepsze zamówienia II miejsce w kategorii ponad 100 tys. Przedmiot zamówienia: Modernizacja oświetlenia ulicznego Miasta Bydgoszczy (7 309 opraw) Wymagania co do opraw LED, m.in.: barwa światła 4000K +/- 200K wskaźnik oddawania barw Ra min. 70; trwałość co najmniej h pracy do LM80 skuteczność świetlna nie mniejsza niż 100 lumenów/w współczynnik mocy oprawy > 0,9 zakres temperatur pracy od -25 C do 35 C Wymagania sterowania oświetleniem, m.in.: Możliwość modyfikacji załączeń Możliwość sterowania wybranymi oprawami lub grupami opraw Płynna regulacja natężeniem oświetlenia Roczna redukcja emisji CO 2 : Mg 41

42 Najlepsze zamówienia europejskie I miejsce w kategorii tys. I miejsce: Miasto Lębork Budowa EC w układzie ORC opalanej biomasą o mocy cieplnej 5,4 MWt i elektrycznej 1,25 MWe II miejsce: Zakład Miejski Weilheim, Niemcy Niezależna gospodarka energetyczna z OZE: a) Ciepłownia na zrębki 300 kw b) PV 400 kw i pompa ciepła 60 kw III miejsce: Technische Betriebe Dormagen AöR, Niemcy Modernizacja oświetlenia ulicznego 42

43 Narzędzia do pobrania

44 Streetlight-EPC (IEE Project) Upowszechnianie na stronie internetowej informacji dedykowanej umowom EPC w oświetleniu ulicznym Narzędzia pomocne we wstępnej ocenie projektów modernizacji oświetlenia ulicznego i wewnętrznego Pomoc w przygotowaniu przedsięwzięć