1. Wprowadzenie do systemu emapa

Transkrypt

1 1. Wprowadzenie do systemu emapa 1.1. Istota systemu W kadej firmie gromadzi si dane pracowników, klientów, kontrahentów. Przechowuje si je w kartotekach, arkuszach kalkulacyjnych i bazach danych. Łatwo i szybko dostpu do wybranych informacji ma czsto decydujcy udział w podejmowaniu strategicznych decyzji. Znaczna wikszo informacji przechowywanych w bazach danych opisuje połoenie geograficzne: adres, kod pocztowy, nazw miasta czy województwa. System informacji przestrzennej automatycznie porzdkuje dane geograficzne, umieszczajc je na mapie. Ułatwia to analiz ich połoenia i poznanie zalenoci midzy nimi. System emapa zawiera w jednej aplikacji map cyfrow i narzdzia do: pracy z baz danych, analizy anych liczbowych na mapie, obliczania optymalnych tras. Czynnoci dotd wykonywane przez uytkownika rcznie: nanoszenie sygnatur obiektów na map, tworzenie map tematycznych, optymalizacja kolejnoci punktów trasy, wybór najlepszej trasy, zostały zautomatyzowane i s realizowane przez odpowiednie funkcje systemu emapa Zastosowania systemu System emapa zapewnia szybki i łatwy dostp do aktualnej, szczegółowej i obszernej bazy danych geograficznych poprzez wyszukiwanie adresów. Pozwala budowa własne bazy danych z lokalizacj obiektów na mapie. Opcja automatycznej aktualizacji danych z podanego pliku ródłowego gwarantuje, e informacje przedstawione na mapie odzwierciedlaj stan faktyczny. Ponadto ewidencjonowanie pojazdów i kierowców, archiwizacja tras przebytych i zaplanowanych pozwalaj zgromadzi wszystkie dane potrzebne do zarzdzania flot samochodow w jednym miejscu. Dziki temu znacznie skraca si czas potrzebny na sporzdzenie raportów czy analiz niezbdnych w procesie decyzyjnym. Szczegółowe zastosowania systemu emapa: odszukanie na mapie i wyznaczenie trasy dojazdu do obiektu; wspomaganie decyzji dotyczcych zarzdzania trasami, kierowcami i rodkami transportu dziki analizie zapisanych w ewidencji tras; ocena rzetelnoci kosztów transportu przedstawionych przez podwykonawców; przedstawienie na mapie analiz marketingowych; analiza efektów strategii marketingowych; wizualizacja planowanej sprzeday z podziałem na punkty i/lub terytoria; ocena efektywnoci pracy przedstawicieli handlowych; wizualizacja obszaru wpływów i działania firmy; analiza struktury i dynamiki sprzeday w formie wykresów kołowych lub słupkowych; stworzenie obrazu kosztów funkcjonowania przedsibiorstwa na wybranym terytorium. 1

2 1.3. Wygl d okna aplikacji 1.4. Główne elementy systemu Mapa cyfrowa System emapa działa w oparciu o cyfrow map Polski, która zawiera dane o sieci drogowej, kolejowej i osadniczej, lasach i terenach zielonych, rzekach i jeziorach, podziale administracyjnym. Z sieci drogow zintegrowano plany miast zawieraj ce przebieg ulic wraz z numeracj i lokalizacj obiektów u yteczno ci publicznej. Wszystkie informacje umieszczono na kilku warstwach, które, w zale no ci od potrzeb, mo na ustawia jako widoczne lub niewidoczne. Mapa, z której korzysta system emapa została stworzona metod wektorow co pozwala na: niezmienno relacji przestrzennych mi dzy elementami mapy, prac w kilkunastu powi kszeniach (skalach), integracj tre ci mapy z baz danych zawieraj c opisy poszczególnych jej elementów, natychmiastowy dost p do danych dzi ki systemowi wyszukiwania i filtrowania, wy wietlanie na ekranie tylko wybranych przez u ytkownika informacji, wydrukowanie wybranego fragmentu mapy w dogodnym powi kszeniu, łatw modyfikacj poło enia obiektów, ich opisów, dodawanie nowych i usuwanie zb dnych Obiekty Mapa elektroniczna daje mo liwo automatycznego wyszukiwania punktów i obiektów. W tym celu wystarczy wprowadzi do systemu nazw szukanego miejsca. Po odnalezieniu zostaje ono zaznaczone na mapie i wy wietlone na ekranie w odpowiednim powi kszeniu. Automatyczne wyszukiwanie słu y równie lokalizacji danych adresowych zawartych w bazie danych, nale cej do u ytkownika. System odczytuje te dane, nanosi punkty na map i oznacza je sygnatur. Pozwala to szybko 2

3 odnale obiekty, uy ich jako punktów planowanej trasy oraz przedstawi przypisane do nich wartoci liczbowe Planowanie tras Przechowywanie wszystkich danych, dotyczcych floty samochodowej (pojazdów i kierowców) w systemie emapa, umoliwia precyzyjne planowanie i ewidencj tras. Uytkownik wstawia na map punkty przelotowe, na podstawie których program wyznacza kolejne etapy drogi. Kolejno punktów moe zosta zmieniona przez komputer tak, aby zminimalizowa koszt przejazdu, czas jego trwania lub długo trasy. Zapisanie trasy słuy do analiz efektywnoci i skutecznego minimalizowania kosztów Analizy przestrzenne Informacje zgromadzone w bazie danych mona dowolnie sortowa, filtrowa i przeszukiwa. Naniesienie ich na map pozwala graficzne przedstawi je w postaci sygnatur. Szczegółowo wizualizacji danych moe wystpi na kilku poziomach: przedstawienie lokalizacji obiektu; zrónicowanie kategorii, do których nale obiekty; dynamiczne rónicowanie na podstawie wartoci liczbowej przypisanej do obiektu; porównanie udziału kilku wartoci liczbowych na jednym wykresie kołowym lub słupkowym. 3

4 2. Korzystanie z cyfrowej mapy Polski 2.1. Zawarto mapy Na mapie znajduj si róne rodzaje informacji np. o drogach, budynkach, obiektach naturalnych itp. Wywietlanie ich wszystkich jednoczenie moe uczyni map nieczyteln. Aby temu zapobiec, kady rodzaj danych grupuje si, umoliwiajc swobodne i niezalene włczanie i wyłczanie powstałych w ten sposób warstw. W skład mapy, w systemie emapa wchodzi pi warstw: administracyjna: przebieg granic Polski i województw; topograficzna: obiekty takie jak parki narodowe, tereny zielone, cmentarze, zbiorniki wodne, jeziora, rzeki, szczyty, linie kolejowe, stacje itp.; drogi i ulice: przebieg sieci drogowej (drogi krajowe i wojewódzkie wraz z numeracj oraz wszystkie utwardzone i wikszo gruntowych bez numeracji) oraz ulice z numerami; miejscowoci: połoenie i nazwy miejscowoci, granice miast z zarysami zabudowy; nazwy: nazwy wszystkich obiektów znajdujc ych si na mapie. Przebieg dróg w terenach wiejskich i lokalizacja obiektów, znajdujcych si na mapie osadniczej i drogowej Polski, moe róni si od stanu rzeczywistego nie wicej ni o 15 m. Sie ulic na planach miast odwzorowano ze redni dokładnoci do 4 m. Dokładno ta dotyczy około dziewidziesiciu piciu procent danych. Pasek ikon z funkcjami zarzdzania map 2.2. Wyszukiwanie adresów Dziki bogatej bazie danych geograficznych system emapa odnajduje obiekty o zadanym przez uytkownika adresie. Słuy temu funkcja Szukaj na mapie, dostpna z paska ikon z funkcjami zarzdzania map lub z menu Mapa. Poszukiwania mog si odbywa na kilku poziomach szczegółowoci: miejscowoci, ulicy i jej numeru. W przypadku odnalezienia kilku miejscowoci o takich samych nazwach, rozrónia si je przy pomocy kodu pocztowego. Moliwe jest take odnalezienie skrzyowania ulic. System wywietla fragment mapy z zaznaczonym adresem. 4

5 Okno szukania 2.3. Generowanie fragmentów mapy System emapa pozwala dostosowa stopie powikszenia wybranego obszaru do potrzeb uytkownika. Dla standardowego monitora o przektnej ekranu około pitnastu cali, mona zmienia zakres skali od około 1 : do około 1 : Wraz ze wzrostem skali pojawia si coraz wicej szczegółów (obiektów naturalnych, nazw miejscowoci, sieci drogowej, planów miast z nazwami ulic). Pozwala to przej od widoku całej Polski do widoku kilku ssiednich ulic na osiedlu. Wybrany widok mapy mona zapisa na dysku i powróci do niego w dowolnej chwili bez koniecznoci ponownego dobierania powikszenia i pozycjonowania okna. Widoczny fragment mapy mona take wydrukowa i dalej pracowa z wydrukiem jak z tradycyjn map papierow. Moliwe jest eksportowanie mapy do postaci elektronicznej i zapisanie jej na dysku w postaci popularnego formatu BMP Zaznaczanie na mapie pozycji geograficznej Mapa cyfrowa zawarta w systemie emapa pozwala odczyta współrzdne geograficzne punktu w systemie WGS-84 (zgodnym z GRS-80, stosowanym systemie GPS). Umoliwia to współprac z odbiornikiem GPS firmy Garmin. Zapisana w odbiorniku, przebyta trasa moe zosta zaimportowana i wywietlona na mapie. Aby zachowa ciek, eksportuje si j do formatów uywanych przez aplikacje MapSource lub OziExplorer. 5

6 3. Nanoszenie danych na map 3.1. Wprowadzanie danych Interfejs modułu obiekty Terminologia W czasie korzystania z systemu emapa stosowana jest nastpujca terminologia: pole: odpowiada jednej kolumnie z danymi. Nazwy pól podane s w nagłówkach kolumn; rekord: wszystkie pola danych, znajdujce si w wierszu tabeli. Rekord odpowiada opisowi jednego obiektu; baza danych: w przypadku systemu emapa, jedna tabela o strukturze zadanej przez uytkownika; klucz: wybrane pola, których zawarto pozwala jednoznacznie okreli kady rekord w tabeli. Baza danych (tabela) W pierwszym wierszu powyszej tabeli znajduj si nazwy pól (kolumny). Kady z pozostałych trzech wierszy to oddzielny rekord (wiersz tabeli). Kluczem jest pole z nazw województwa poniewa to ono pozwala rozróni rekordy. 6

7 Tworzenie bazy Stworzenie bazy danych w systemie emapa umoliwia polecenie Nowy zbiór obiektów zawarte w menu Obiekty. Wprowadzanie danych rozpoczyna si od odpowiedniego zaprojektowania tabeli. Przy jej tworzeniu naley pamita, e dane gromadzone w bazie powinny by: zintegrowane nie mog zawiera powtarzajcych si, czy wrcz zbdnych informacji, jednorodne kade pole powinno zawiera informacj jednego typu (np. adres powinien zosta rozdzielony na pole z nazw miasta, nazw ulicy i jej numerem). Struktur tabeli tworzy si przez okrelenie nazw pól i typów przechowywanych w nich danych. Dane wpisywane do kolumn tabeli powinny by zawsze logicznie powizane z nagłówkiem. Uytkownik w polu Nazwa bdzie oczekiwał tekstu, a w polu Warto sprzeday liczby. Natomiast komputer zawarto komórki zawsze traktuje po prostu jako cig znaków. To uytkownik okrela, która kolumna zawiera dane tekstowe, a która liczbowe i pozwala komputerowi poprawnie je interpretowa. Tekstowe Liczbowe Na powyszym rysunku wida rónic w sposobie sortowania wartoci liczbowych zapisane jako typ tekstowy i liczbowy. W pierwszym przypadku liczby s traktowane jak litery i porzdkowane alfabetycznie a nie rosnco Nazwy pól Nazwy pól mog by dowolne, powinny jednak najlepiej opisywa przechowywane w danej kolumnie informacje. Z dowolnoci wyłczona jest nazwa Kategoria, zarezerwowana dla automatycznie dodawanego do kadej bazy pola. S w nim przechowywane nazwy grup na jakie dzieli si rekordy Typy pól Kolejn czynnoci po okreleniu nazw pól, jest wybór typu dla kadego z nich. W zalenoci od ich funkcji, dostpne s nastpujce typy danych: tekst: najbardziej uniwersalny format; słuy do wpisywania dowolnego cigu znaków; przy przechowywaniu liczb naley jednak pamita, e podczas sortowania liczby s traktowane jak litery. Naley okreli jego długo: dopuszczaln liczb przechowywanych w nim znaków. Jeeli bdzie ona zbyt mała, przy imporcie z bazy ródłowej dane zostan skrócone do podanej przez uytkownika wartoci; liczba całkowita: słuy do przechowywania wartoci całkowitych; w przypadku zaimportowania z bazy ródłowej liczb rzeczywistych czci dziesitne zostan usunite; liczba rzeczywista: słuy do przechowywania wartoci liczbowych zawierajcych czci dziesitne; naley okreli liczb miejsc po przecinku; przy imporcie z bazy ródłowej danych o wikszej dokładnoci wartoci dziesitne zostan zaokrglone; warto logiczna: słuy do przechowywania dwóch rodzajów informacji: tak lub nie; data: pozwala na przechowywanie informacji o dacie w kolejnoci rok-miesicdzie (YYYY - MM - DD); w przypadku rcznego podawania daty moliwa jest jej 7

8 automatyczna zamiana po wpisaniu pojawi si bardziej czytelna forma W zwizku z problemem roku dwutysicznego za granic zmiany roku przyjto liczb 52. Oznacza to, e po wpisaniu w miejscu roku liczby z przedziału 0-52, dodaje si do niej 2000 w wyniku czego powstaje zakres , dla liczb z przedziału 53-99, dodajc 1900 uzyskuje si lata ; czas: słuy do przechowywania informacji o godzinie w kolejnoci godzina:minuta:sekunda (HH:MM:SS); podobnie jak w przypadku wpisywania daty godzina 2:3 stanie si czytelniejsz 02:03:00; data i czas: umoliwia przechowywanie pełnej informacji o dacie i godzinie zdarzenia; jest połczeniem typów data i czas Typ przechowywanej informacji Podczas konstruowania bazy danych nie wolno zapomnie o bardzo istotnym dla jej dalszego funkcjonowania parametrze pola, zawierajcym kwalifikacj typu informacji. Jest on istotny przy dalszym przetwarzaniu informacji np. pola zawierajce informacje o adresie musz zosta jasno okrelone, które z nich zawiera nazw miasta, ulicy i jej numeru. Bez tych informacji niemoliwy byłby proces automatycznego umieszczenia punktów na mapie. Dopiero dziki odpowiedniemu przyporzdkowaniu typu informacji do pola, moliwa jest dalsza, wydajna praca z danymi. W systemie emapa dostpne s nastpujce typy informacji: nazwa: zawarto oznacza nazw obiektu; miasto: oznacza nazw miasta. W trakcie automatycznego umieszczania punktów na mapie warto znajdujca si w tym polu bdzie traktowana przez system jako nazwa miasta. Kada rónica w pisowni np. Bielsko Biała zamiast Bielsko-Biała bdzie przyczyn nieumieszczenia punktu na mapie; ulica: oznacza nazw ulicy. Błdne wpisanie nazwy spowoduje w trakcie automatycznego umieszczania punktów na mapie wstawienie sygnatury w centrum poprawnie odnalezionej miejscowoci; numer: oznacza numer ulicy. Jego błdne wpisanie spowoduje w trakcie automatycznego umieszczania punktów na mapie wstawienie sygnatury na rodku geograficznym poprawnie odnalezionej ulicy; kod pocztowy: oznacza symbol kodu pocztowego. W trakcie automatycznego umieszczania punktów na mapie pozwala na poprawn lokalizacj miejscowoci o powtarzajcych si nazwach (np. Aleksandrowa znajdujcego si w kilku województwach); pole: w polu bdzie podawane wyliczone przez program pole powierzchni przypisanego do danego rekordu wielokta; obwód: w polu bdzie podawany wyliczony przez program odwód przypisanego do danego rekordu wielokta bd długo łamanej; <inny>: warto wpisana w tym polu nie bdzie brana pod uwag podczas automatycznego umieszczania punktów na mapie ale mona j wizualizowa korzystajc z innych funkcji systemu emapa Import z adresowych baz danych Po utworzeniu szkieletu bazy system emapa umoliwia import danych z zewntrznego pliku. Obsługiwane s wszystkie popularne formaty moliwe jest pobranie danych z Excela, Accessa, plików tekstowych, ESRI Shape, przez ODBC i z Mapy Polski. Proces importu jest podzielony na etapy, przez które prowadzi wygodny kreator. W kolejnych krokach naley: 8

9 wybra plik, z którego pobiera si dane do tabeli; jeeli wybór pliku nie okrela jednoznacznie tabeli ródłowej, naley poda jej dokładniejsz lokalizacj np. nazw arkusza w przypadku plików *.xls, tabeli lub kwerendy z pliku *.mdb itp.; polom otwartego zbioru obiektów przyporzdkowa pola z importowanej bazy danych. Oznacza to, e np. do pola Miasto naley przyporzdkowa t kolumn z tabeli ródłowej, która zawiera nazw miejscowoci; zatwierdzi poprzednie kroki i rozpocz w ten sposób import danych. Prawidłowo przeprowadzony import koczy si uzupełnieniem tabeli danymi. Okno importu danych z pliku ródłowego Nanoszenie danych adresowych na map Celem tworzenia tabeli z danymi jest pokazanie na mapie lokalizacji poszczególnych punktów. Operacja nanoszenia obiektów na map nazywa si geokodowaniem. Mona jej dokona dwoma sposobami: rcznie bd automatycznie Geokodowanie rczne Geokodowanie rczne jest funkcj pozwalajc dowolnie ustawi punkty na mapie np. według współrzdnych geograficznych lub charakterystycznych elementów topografii (np. brzegu jeziora czy skrzyowania cieek w lesie). W przypadku geokodowania punktów w oparciu o adres zawarty w rekordzie, konieczno jego fizycznego odnalezienia pozwala na bieco korygowa ewentualne rozbienoci midzy pisowni nazw ulic czy miejscowoci na mapie i w bazie. Jednak przy duej liczbie obiektów jest to proces mudny i długotrwały. Znacznie szybsze i wygodniejsze dla danych adresowych jest geokodowanie automatyczne Geokodowanie automatyczne Automatyczne nanoszenie obiektów na map odbywa si na podstawie danych adresowych zawartych w tabeli. Pola zawierajce nazw i adres obiektu musz by oznaczone jako odpowiedni typ informacji: nazwa, miasto, ulica, numer. 9

10 Fragment okna projektu tabeli z nazwami pól i przypisanych im typów informacji Ze wzgldu na przedrostki czsto wystpujce w nazwach polskich ulic (np. al., gen., w. itp.), system został wyposaony w narzdzie do ich rozpoznawania i pomijania w czasie poszukiwania nazw w bazie. Zapobiega to powstawaniu błdów przy szukaniu nazw ulic. Fragment tabeli z danymi: pole Ulica z nazwami poprzedzonymi przedrostkami. Dziki moliwoci ich ignorowania, w czasie geokodowania nazwy ulic zostały poprawnie zinterpretowane W przypadku, kiedy w bazie nie ma rozdziału na pola z nazw ulicy i jej numerem, istnieje moliwo automatycznego wyodrbnienia numeru ulicy. Za numer uwaany jest wtedy ostatni wyraz w kolumnie. I tak: w przypadku ulicy Armii Krajowej 5, za numer przyjmuje si 5, dla ulicy Mieszka II, jako numer uznaje si II. Nanoszenie danych na map rozpoczyna si po zaznaczeniu grupy rekordów i wybraniu odpowiedniej funkcji. Algorytm tego procesu jest nastpujcy: 1. szukane jest miasto; jeeli nie zostanie odnalezione, sygnatura nie zostanie naniesiona na map (najczstszym powodem jest rónica w pisowni nazwy w bazie mapy i bazie uytkownika lub inny kod pocztowy); 2. po odnalezieniu miasta szukana jest ulica; jeeli nie zostanie odnaleziona, sygnatura zostanie umieszczona w rodku wskazanej miejscowoci (najczstszym powodem jest brak planu miasta lub rónica w pisowni w bazie mapy i bazie uytkownika); 3. po odnalezieniu ulicy szukany jest jej numer; jeeli nie zostanie odnaleziony, sygnatura zostanie umieszczona na rodku długoci wskazanej ulicy (najczstszym powodem jest brak numeracji w danych geograficznych); 4. sygnatura zostaje ustawiona na mapie i opisana tekstem z pola o typie informacji nazwa. O wszystkich błdach powstałych podczas geokodowania uytkownik moe by informowany po zakoczeniu procesu. Niezgeokodowane rekordy s wyrónione beowym kolorem tła, a zgeokodowane białym. Jeeli dokładno geokodowania nie obejmuje numeracji czy nazwy ulicy, s one oznaczone czerwonym kolorem czcionki. System filtrów umoliwia wywietlenie w tabeli tylko tych rekordów, które odpowiadaj okrelonemu poziomowi dokładnoci. W razie potrzeby połoenie sygnatury na mapie mona poprawi, korzystajc z opcji geokodowania rcznego. 10

11 3.2. Wywietlanie obiektów Po zakoczeniu procesu geokodowania na mapie zostaj umieszczone sygnatury punktów wraz z ich nazw. Wszystkie zwizane z nimi parametry mona dowolnie regulowa (wielko, kolor, poziom widocznoci nazw, wielkoci i kolor czcionek itp.). Kady rekord oprócz sygnatury moe mie przypisan łaman albo wielokt Kategorie Punkty w bazie danych mog zosta podzielone na grupy według kryteriów okrelonych przez uytkownika. Grupy te nosz nazw kategorii. Kada z nich moe mie oddzielne ustawienia wszystkich parametrów przypisanych do sygnatury obiektu (jak np. zakres powiksze dla których wywietla si nazwy obiektów, ich sygnatury, linie czy wielokty). Kada z nich tworzy take odrbn warstw z informacjami i moe by wywietlana niezalenie od pozostałych na mapie. Okno obiektów z rozwinit list kategorii Sygnatury Sygnatura przedstawia połoenie rekordu na mapie, ale dziki wielkoci, kolorowi wntrza, kolorowi obramowania, jego gruboci, moe nie ze sob o wiele wicej informacji. Po zgeokodowaniu bazy wszystkie sygnatury s jednakowe. Najprostszym sposobem ich zrónicowania jest zmiana wielkoci kadej kategorii mona przypisa inn rednic koła. Mona je take wyróni kolorem. Te informacje umoliwiaj analizowanie rozkładu, ale nie pozwalaj na analiz wartoci liczbowych zwizanych z obiektami. 11

12 Okno ustawie dla sygnatur Linie i wielokty Do rekordu z bazy mona przypisa dowolnej długoci łaman albo wielokt. Mona w ten sposób zobrazowa np. obszar działania handlowca, wielko działek czy nieruchomoci. Kształt i wygld wieloktów i łamanych podlega edycji i mona go zmienia w zalenoci od potrzeb. Okno ustawie dla wieloktów/łamanych 3.3. Obliczanie obwodu i pola powierzchni System emapa pozwala automatycznie oblicza obwody i pola powierzchni przypisanych do rekordu wieloktów. W bazie danych naley doda pola, w których maj by wywietlane odpowiednie wartoci i przypisa im typ informacji pole lub obwód. 12

13 3.4. Import z geograficznych baz danych Dane geograficzne zapisane w formacie ESRI Shape s zgromadzone w kilku plikach z rozszerzeniami *.shp, *. shx i *.dbf. Informacje o punktach, liniach i wieloktach s rozdzielone i przechowywane w osobnych pakietach. Taki podział powoduje, e dane z jednej bazy danych s gromadzone w dziewiciu plikach: nazwa.shp nazwa.shx nazwa.dbf nazwa_plg.shp nazwa_plg.shx nazwa_plg.dbf nazwa_pll.shp nazwa_pll.shx nazwa_pll.dbf Dziki temu kady z plików zachowuje jednolit struktur. Jednak emapa pozwala na import danych z jednego pliku. Chcc mie w bazie wszystkie informacje zapisane w formacie ESRI Shape, naley zaimportowa dane adresowe z pliku nazwa.shp, ustawi klucz, a nastpnie dokona aktualizacji bazy danymi z pozostałych plików Aktualizacja danych Dane umieszczone w bazie naley aktualizowa na podstawie zawartoci danych ródłowych. Powoduje to zmian niektórych danych w rekordach bazy. Aktualizacja wymaga powizania rekordów w bazie programu z danymi ródłowymi (np. wierszami w tabeli Excela ). Przy aktualizacji danych zmieniaj si tylko niektóre kolumny w tabeli ródłowej. Dla przykładu niech tabela ródłowa zawiera dwie kolumny: nazwa województwa oraz wielko sprzeday. Przy aktualizacji danych zmianom ulegn tylko elementy w kolumnie wielko sprzeday. Nazwy województw pozostan stałe, pozwalajc rozpozna aplikacji, e sprzeda w woj. łódzkim wzrosła z 10 do 20 jednostek. Ten stały element rekordu nazywany jest kluczem. Fragment tabeli przed aktualizacj Ten sam fragment po aktualizacji W bazie nie moe by dwóch rekordów zawierajcych t sam nazw województwa (warto klucza). Program nie potrafiłby wówczas stwierdzi, jaka jest sprzeda w danym miejscu, ponadto przy zmianach w danych ródłowych nie wiedziałby, który z rekordów w bazie aplikacji ma zosta zmieniony. Przy próbie dodania rekordu o powtarzajcym si kluczu, na ekranie monitora wywietlany jest komunikat o błdzie. 13

14 Komunikat o błdzie wywietlany przy próbie dodania rekordu o powtarzajcym si kluczu Klucz nie musi składa si z jednego pola. Przykładowa baza zostaje rozbudowana o pole nazwa towaru. Rekord zawierajcy dane: woj. łódzkie, skarpetki, 10 oznacza, e w województwie łódzkim sprzeda skarpetek osignła warto 10 jednostek. W przeciwiestwie do poprzedniego przykładu teraz nazwa województwa łódzkiego moe pojawi si w bazie wielokrotnie. Raz w kontekcie sprzeday skarpetek a innym razem szalików. Zatem klucz jednoznacznie identyfikujcy rekord składał si teraz bdzie z dwóch pól: nazwa województwa oraz nazwa towaru. Tabela z kluczem dodanym do dwóch kolumn Tym razem nazwa województwa moe powtarza si w tabeli wielokrotnie, ale nie moe by dwóch rekordów opisujcych sprzeda skarpetek w województwie łódzkim. Jeli w danych ródłowych pojawi si rekord z kluczem nieistniejcym w danych docelowych, to taki rekord zostanie dołczony w całoci na kocu tabeli. Dla danych z powyszej przykładowej moe to by rekord: woj. podkarpackie, szaliki, Eksport danych Bazy danych utworzone w systemie emapa s zapisywane w formacie niedostpnym dla innych, popularnych programów. Chcc udostpni informacje zapisane w bazie, naley je zapisa w łatwiej dostpnym formacie. Słuy temu opcja eksportu. Moliwe jest utworzenie tabeli z danymi w Excelu, Accessie, pliku tekstowym, ESRI Shape czy gotowym do prezentacji na stronie WWW pliku HTML. Naley pamita, e za wyjtkiem formatu ESRI Shape wyeksportowana baza zawiera tylko informacje zawarte w tabeli. Nie obejmuje lokalizacji punktów na mapie. 14

15 4. Analizy przestrzenne 4.1. Sumowanie i zliczanie danych W oknie bazy danych istnieje moliwo sumowania wartoci liczbowych zgromadzonych w kolumnie i zliczania niepustych komórek. Fragment okna bazy danych z włczon w widocznych kolumnach opcj zliczania Na powyszej ilustracji wida rónic w zliczaniu pól liczbowych i tekstowych. W pierwszym przypadku na pasku tytułowym wywietlana jest suma algebraiczna. W drugim przypadku pojawia si liczba komórek, zawierajcych dane. Warto zwróci uwag na pole Numer. Wpisane do niego dane to liczby ale przypisano im typ danych tekst, co powoduje traktowanie ich jak zwykły tekst i zliczanie niepustych komórek Przeszukiwanie i filtrowanie danych System emapa jest wyposaony w moliwo wielopoziomowego filtrowania i przeszukiwania bazy danych. Dostpne s trzy moliwoci formułowania zapyta do bazy: 1. o zawarto: szukanie tekstowe wród rekordów w bazie; 2. o połoenie: szukanie przestrzenne wród sygnatur na mapie; 3. o dokładno naniesienia: filtr geokodowania Szukanie tekstowe Najprostszym sposobem filtrowania danych jest wybór opcji Poka podobne z menu kontekstowego. W oknie bazy danych wywietlane s tylko te rekordy, które w danym polu zawieraj jednakow z wskazan warto. W przypadku bardziej złoonych zapyta naley posłuy si edytorem, w który wyposaono system emapa. Ułatwia on formułowanie warunków i pozwala wygodnie porusza si midzy nimi. Uytkownik wybiera pole, wzgldem którego filtruje dane i wpisuje warto, która jest kryterium wyboru. Po dodaniu warunku do listy pojawia si jej formalny zapis. Najprostsze zapytanie w formie jednego warunku: Sprzeda<[15000]. W jego efekcie wywietlaj si rekordy, zawierajce w polu Sprzeda wartoci mniejsze od Alternatywa warunków: Pojazd='pojazd 1' lub Pojazd='pojazd 2'. Rezultatem tak sformułowanego zapytania jest wywietlenie rekordów zawierajcych w polu Pojazd wartoci tekstowych pojazd 1 lub pojazd 2. 15

16 Koniunkcja warunków: Miasto='Łód' i Sprzeda>[18000] i Data ostatniej dostawy< Data ostatniej dostawy> W tym przypadku zostaj wywietlone te rekordy, które spełniaj wszystkie zadane warunki jednoczenie. W powyszym przypadku s to te, które w polu Miasto zawieraj warto Łód, ich Sprzeda jest wiksza ni , a Data ostatniej dostawy zawiera si w przedziale od czwartego lutego do czwartego kwietnia dwa tysice drugiego roku. Dla ułatwienia czytania i analizowania zadanych warunków zastosowano nastpujce rozrónienia edycyjne: nazwy pól s wyrónione kolorem róowym; operatory logiczne ( i, lub ) s wyrónione kolorem niebieskim; wartoci tekstowe s umieszczane w apostrofach; wartoci liczbowe s umieszczane w nawiasach kwadratowych Szukanie przestrzenne System emapa umoliwia wyszukiwanie obiektów wzgldem ich lokalizacji na mapie na trzy sposoby: szukanie najbliszych: na mapie zostaje okrelona przez uytkownika liczba obiektów najbliszych wskazanemu mysz punktowi; szukanie w promieniu: na mapie zostaj punkty znajdujce si wewntrz okrgu o rodku wskazanym mysz i zadanym przez uytkownika promieniu lub narysowanym mysz na mapie; Fragment mapy z naniesionymi sygnaturami obiektów Ten sam fragment mapy po zastosowaniu szukania najbliszych dziesiciu obiektów 16

17 szukanie w wielokcie: na mapie znajduj si punkty znajdujce si wewntrz wskazanego przez uytkownika wielokta. Fragment mapy z naniesionymi obiektami i wieloktami Ten sam fragment mapy po zastosowaniu szukania w wielokcie znajdujcym si w centrum Filtr geokodowania Filtr geokodowania stworzono aby mona było wywietli obiekty z bazy danych zgeokodowane z okrelon dokładnoci: niezgeokodowane; zgeokodowane rcznie; zgeokodowane automatycznie; zgeokodowane automatycznie z dokładnoci do kodu pocztowego; zgeokodowane automatycznie z dokładnoci do ulicy; zgeokodowane automatycznie z dokładnoci do ulicy i jej numeru. Okno filtra geokodowania 17

18 4.3. Mapy tematyczne Najprostszym sposobem wizualizacji danych jest przedstawienie lokalizacji punktów na mapie: Obiekty oznaczone białymi sygnaturami Chcc zrónicowa obiekty nalece do rónych kategorii mona im przypisa odmienne kolory: Kada kategoria obiektów oznaczona jest innym kolorem System emapa umoliwia przedstawienie zmiany wielkoci wybranej wartoci liczbowej, przypisanej do obiektu. Słuy temu opcja dynamicznej zmiany rozmiaru. Obiekty nalece do tej samej kategorii, zrónicowane wielkoci na podstawie danych z pola Sprzeda Innym sposobem wizualizacji danych liczbowych jest dynamiczna zmiana koloru sygnatur, w zalenoci od wartoci liczbowych, które reprezentuje. System emapa pozwala tworzy wykresy kołowe lub słupkowe, pokazujce np. udział wybranych artykułów w sprzeday. 18

19 Procentowy udział trzech towarów w całkowitej sprzeday na wykresie kołowym Przypisane do rekordu z bazy dane liczbowe mona przedstawia za pomoc linii. Uywajc opcji dynamicznej zmiany koloru czy gruboci rónicuje si np. grubo rur, przepływ, dopuszczalne napicie itp. Dane liczbowe zrónicowane dziki gruboci i kolorowi linii Dodanie do rekordu z bazy wielokta umoliwia np. przedstawienie obszaru działania handlowca, wielko działek czy nieruchomoci. Przypisane wartoci liczbowe (np. liczb punktów sprzeday czy cen), mona zrónicowa uywajc opcji dynamicznej zmiany koloru wypełnienia (ewentualnie koloru i gruboci obramowania). Wielokty zrónicowane kolorem wypełnienia Mapy tematyczne przedstawiaj zmiany wartoci liczbowych z okrelonego zakresu, najczciej od najmniejszej w danym polu liczby, do najwikszej. W przypadku aktualizacji bazy, jeeli w polu zostan dodane wartoci przekraczajce wczeniej zadeklarowane maksimum lub mniejsze od minimum, moliwe s dwie drogi postpowania: dla dynamicznej zmiany wielkoci sygnatur lub gruboci linii: promie sygnatury czy grubo linii s proporcjonalnie zwikszane; dla dynamicznej zmiany koloru: wartoci nie mieszczce si w zakresie s umieszczane w dwóch skrajnych przedziałach bez uwzgldniania ich wartoci. 19

20 Legenda map tematycznych Odczytywanie i interpretacj map tematycznych wspomagaj legendy. Zawieraj one pełen opis kolorów, gruboci i rednic oraz odpowiadajcych im przedziałów liczbowych, uytych do dynamicznej wizualizacji danych. Legenda opisujca dynamiczn zmian koloru wypełnienia wieloktów z fragmentem mapy 20

21 5. Optymalizacja i planowanie transportu 5.1. Ewidencjonowanie pojazdów i kierowców W system emapa wbudowano baz słuc do przechowywania danych kierowców i pojazdów. Umoliwia to powizanie z nimi tras oraz zapewnia kontrol nad pracownikami i flot samochodow. Baz skonstruowano w taki sposób, aby znalazły si w niej wszystkie informacje niezbdne do zaplanowania trasy (parametry wymagane) i takie, które mog by przydatne (parametry opcjonalne). W bazie kierowców konieczne jest podanie nastpujcych danych: imi i nazwisko, dobowy czas jazdy, czas jazdy cigłej, czas postoju, stawka za jedn godzin pracy, stawka za jeden kilometr. Dane personalne s niezbdne do identyfikacji kierowcy; czasy jazdy i postoju wpływaj na maksymalny czas trwania trasy, a stawki pozwalaj obliczy koszt. Okno ustawie kierowcy W bazie pojazdów moliwe jest wprowadzenie podziału pojazdów na grupy (typy pojazdów). W opisie typu wymagane s informacje o: nazwie typu, koszcie kilometrowym, godzinnym, stałym i kilometra drogi płatnej oraz parametrach prdkoci i spalania (róne dla rónych typów dróg np. autostrad, dróg lokalnych, ulic itp.). Do opisu pojazdu konieczne jest podanie: nazwy, numeru rejestracyjnego, kierowcy, rodzaju paliwa i pojemnoci baku. Dane te s podstaw do identyfikacji pojazdu, obliczenia kosztu trasy i czasu jej trwania. 21

22 Okno ustawie typu pojazdu Dodanie pojazdu do okrelonego typu pojazdów wie si z dziedziczeniem cech typu w ustawieniach opcjonalnych. Obok pól, w których wpisuje si dane liczbowe właciwe pojazdowi, pojawiaj si podpowiedzi charakterystyczne dla typu, do którego naley. Fragment okna ustawie pojazdu z wartociami liczbowymi przeniesionymi z okna typu. Koszt stały został nadpisany now wartoci W oknie Ustawienia podaje si najbardziej uniwersalne parametry. Czas zaokrtowania, prdko promu, czas przekroczenia granicy i uwzgldnianie postojów w punktach trasy maj wpływ na czas trwania trasy. Dane zawarte w tabeli paliw s brane pod uwag przy wyliczaniu kosztu trasy. Okno ustawie paliwa i pozostałych parametrów 22

23 5.2. Ustalanie punktów trasy System emapa umoliwia obliczanie trasy przejazdu na podstawie punktów wskazanych na mapie przez uytkownika. Mog by nimi bazy transportowe i noclegowe, utrudnienia i ograniczenia ruchu oraz właciwe punkty trasy Nanoszenie na map baz i noclegów emapa pozwala wyrónia wybrane punkty trasy, na przykład te, w których rozpoczyna si lub koczy tras. Nazwano je bazami. Na map nanosi si je dwoma metodami: automatycznie, podajc adres lub wstawiajc rcznie w wybranym miejscu. Kadej z baz mona przypisa dowoln nazw i kwot uwzgldnian przy wyliczaniu kosztu trasy (wskazane w przypadku baz noclegowych) Nanoszenie punktów trasy Najszybsz metod ustalania punktów trasy jest ich wybór ze stworzonej przez uytkownika tabeli ze zgeokodowanymi obiektami. Poniewa s one ju naniesione na map, wystarczy umieci je w oknie punktów trasy przecigajc sygnatury z mapy albo przenoszc wybrane rekordy z tabeli w oknie obiektów. Mona take wstawia punkty bezporednio na mapie, zaznaczajc ich połoenie mysz albo wskazywa ich lokalizacj, korzystajc z bazy adresowej Postoje w punktach trasy W kadym z punktów trasy mona ustawi czas postoju, niezbdny np. dla rozładunku. Czas potrzebny na przejechanie całej trasy jest przedłuany o sum okresów postoju we wszystkich punktach. 23

24 Wprowadzanie ogranicze w ruchu drogowym System emapa pozwala zaznaczy na mapie obszary, o których wiadomo, e nios ze sob utrudnienia ruchu. Mog do nich nalee np. centra miast o zwikszonym nateniu ruchu, miejsca robót drogowych, ulice o wyjtkowo złej nawierzchni itp. Po zaznaczeniu wybranych miejsc jako punkty unikane (np. skrzyowania ulic) albo obszary unikane (np. centrum miasta), trasa jest obliczana w taki sposób, aby je omin Planowanie optymalnej trasy Ustalenie punktów trasy wystarcza do obliczenia trasy, z zachowaniem wskazanej przez uytkownika kolejnoci. Słuy temu przycisk Oblicz tras w oknie Trasa. Program skonstruowano w taki sposób, aby tras mona było oblicza według jednego z trzech kryteriów: 1. czas przejazdu: zliczany jest czas potrzebny na przejechanie kolejnych odcinków trasy (wpływa na to dopuszczalna prdko pojazdu na okrelonych typach dróg), czas postoju w punktach trasy, czas postoju kierowcy (odpoczynek po okresie jazdy cigłej), tankowania (na jego czsto wpływ ma pojemno baku). Ograniczeniem jest czas dojazdu do bazy, dobowy czas jazdy i czas jazdy cigłej kierowcy trasa moe zosta zaplanowana jako kilkudniowa. Wybierane s te odcinki dróg, które mona pokona najszybciej. Optymalna trasa moe by dłusza od najkrótszej jeeli bdzie składała si z dróg o wikszej dopuszczalnej prdkoci; 2. długo trasy: zliczana jest długo kolejnych odcinków dróg i wybierane s najkrótsze; 3. koszt przejazdu: zliczany jest koszt paliwa zuytego na przejechanie kolejnych odcinków trasy, koszt pojazdu (kilometrowy, godzinny, stały, drogi płatnej), koszt kierowcy (stawka za godzin pracy, za kilometr), koszt postoju kierowcy w bazie noclegowej (wpływ na to moe mie dobowy czas jazdy). Jak wida z powyszego zestawienia czas i koszt przejazdu mona modyfikowa dobierajc pojazdy i kierowców. Obliczone w kilku wariantach trasy mona zachowa w ewidencji jako zaplanowane i wybra t z nich, która zawiera optymaln konfiguracj pojazdu i kierowcy. Wybran w ten sposób tras mona przenie do zatwierdzonych i wielokrotnie z niej korzysta w przyszłoci. Zestawienie zaplanowanych tras uwzgldniajcych te same punkty trasy i ograniczenia Generowanie opisu trasy Po zakoczeniu optymalizacji trasy pojawia si okno z jej opisem. Zostało ono zaprojektowane na wzór karty drogowej. 24

25 Widok okna opisu trasy Raport zawiera ogólne informacje o trasie, rozliczenie pojazdu i kierowcy oraz szczegółowe informacje o kadym z punktów trasy (godzin przyjazdu i wyjazdu, czas postoju, czas przejazdu midzy punktami, odległo i koszt przejazdu). Mona te wywietli pełny opis dojazdu do kolejnego punktu, zawierajcy dokładne wskazówki nawigacyjne jak np. zmiana ulicy czy zakrt. Opis trasy moe zosta wydrukowany i słuy pomoc w czasie jazdy. Mona go take eksportowa do pliku i podda dalszemu przetwarzaniu Generowanie mapy trasy Obliczona trasa jest wyróniana kolorem i wywietlana w optymalnym powikszeniu mapy, a kolejne punkty przelotowe s zaznaczone etykiet z kolejnym numerem punktu. Trasa zaznaczona jest kolorem zielonym Nawigacja satelitarna System emapa umoliwia komunikacj z odbiornikiem GPS. Eksport obliczonej trasy do odbiornika ułatwia nawigowanie wzdłu drogi, pokazujc na mapie obecn pozycj, kierunek jazdy, czas pozostały do osignicia punktu docelowego itp. Przebyta cieka jest zapamitywana w odbiorniku GPS lub podłczonym do niego rejestratorze, a po powrocie pojazdu analizowana pod ktem odchyle od zadanej trasy. 25

26 5.4. Optymalizacja kolejnoci i liczby punktów trasy Kolejno odwiedzanych punktów trasy moe zosta zoptymalizowana tak, aby zminimalizowa czas trwania podróy, jej koszt albo długo drogi do przebycia. Słuy temu przycisk Optymalizuj w oknie Trasa Działanie algorytmu Optymalizacja kolejnoci punktów trasy jest procesem zautomatyzowanym. Potrzebne s: punkt pocztkowy i kocowy, wzgldem których zostanie dokonana analiza kolejnoci punktów przelotowych. Jeeli nie ustawiono bazy pocztkowej, za punkt pocztkowy uwaany jest pierwszy punkt przelotowy. Jeeli nie wybrano bazy kocowej, za punkt kocowy uwaany jest ostatni punkt przelotowy. Wybór metody optymalizacji (najszybszej, najkrótszej, najtaszej) decyduje o priorytecie parametrów dróg, pojazdu i kierowcy podczas optymalizacji. Jego algorytm przedstawia si nastpujco: 1. Ułoenie wszystkich punktów przelotowych pomidzy punktem pocztkowym i kocowym optymalnie dla wybranej metody; 2. Odrzucenie tych punktów trasy, które powoduj przekroczenie załoonego czasu podróy. Jest to dobowy czas jazdy kierowcy, pomniejszony o czas dojazdu do bazy, niezbdny odpoczynek czy przerwy na tankowanie. Trasa zostaje automatycznie podzielona na wiele dni. Odrzucane s kolejno od koca punkty przelotowe - jeeli nie wybrano bazy kocowej, punkt kocowy (bdcy ostatnim punktem przelotowym), bdzie odrzucony w pierwszej kolejnoci. Jeeli dobowy czas jazdy kierowcy równy jest zero, oznacza nieograniczony czas podróy; 3. Odrzucone punkty s przenoszone do dolnego okna punktów trasy (bocznicy). Punkty trasy przed optymalizacj (z lewej) i po niej, z kilkoma przeniesionymi do bocznicy (z prawej) W trakcie optymalizacji kolejnoci punktów trasy moe si okaza, e zachodzi potrzeba zachowania sekwencji okrelonych punktów. Naley je zaznaczy i zgrupowa, słuy temu polecenie Zakotwicz dostpne w menu kontekstowym. W ten sposób tworzy si wyspa. Kolejno punktów w obrbie zaznaczonej wyspy nie ulega zmianie. 26

27 Zakotwiczona grupa rekordów (z lewej) i ta sama grupa rekordów po optymalizacji (z prawej) W przypadku zakotwiczenia jednego punktu, optymalizacja obejmuje grupy punktów nastpujce przed nim i po nim: Jeden zakotwiczony punkty trasy przed optymalizacj (z lewej) i po niej (z prawej) Trasy jednodniowe z powrotem do bazy Przy obliczaniu trasy jednodniowej dla duej liczby punktów, najwikszym ograniczeniem jest czas pracy kierowcy. Wszystkie miejsca, do których nie zdy on dojecha s przenoszone do bocznicy. W przypadku ustawienia bazy kocowej, usuwane s punkty bezporednio j poprzedzajce. Po optymalizacji na mapie pozostaj tylko te miejsca, które kierowca zdy odwiedzi w cigu jednego dnia pracy Trasy jednodniowe bez powrotu do bazy W przypadku, kiedy baza kocowa nie jest okrelona, po optymalizacji odrzuceniu moe ulec take punkt ostatni, o ile powodowałyby przekroczenie dobowego czasu pracy kierowcy. W efekcie za punkt kocowy obierany jest ten z punktów trasy, do którego kierowca zdy dojecha w godzinach pracy Trasy wielodniowe z noclegami na trasie Chcc korzysta z noclegów na trasie, wygodnie jest wprowadzi stałe miejsca noclegowe jako bazy. Do kadej z nich przypisuje si koszt, który jest uwzgldniany w koszcie trasy. Kierowca, który ma przeby tras wielodniow musi mie uwzgldniony w ustawieniach czas dojazdu do bazy. Dobowy czas pracy kierowcy jest skracany o czas powrotu kierowcy do bazy. Dziki temu w czasie optymalizacji pozostawia si tylko tak liczb punktów, która zapewni pracownikowi spokojny powrót do hotelu. Proces projektowania trasy wielodniowej wyglda nastpujco: 1. Wybór punktów trasy; 2. Optymalizacja kolejnoci punktów. Po jej zakoczeniu punkty, do których kierowca nie zdy dojecha s przenoszone do bocznicy; 3. Wybór miejsca noclegowego najbliszego ostatniemu punktowi trasy; 27

28 4. Zapisanie trasy do ewidencji jako tras pierwszego dnia podróy; 5. Obliczanie nowej trasy w efekcie tej operacji punkty z bocznicy wracaj do okna punktów trasy. Jako pocztek ustawia si baz bdc miejscem ostatniego noclegu. Punkty 1-5 powtarza si a do wyczerpania wszystkich punktów trasy Ewidencja tras zaplanowanych i przebytych Zaplanowane trasy wygodnie jest przechowywa w ewidencji. Zapewnia to szybki dostp do czsto przebywanych dróg. W przypadku pojazdów i kierowców wyposaonych w odbiornik GPS, istnieje moliwo importu cieki z urzdzenia rejestrujcego i zapisania jej na dysku w pliku *.trk lub *.plt. W opisie trasy w ewidencji dodaje si nazw odpowiadajcej mu, przebytej cieki. Po załadowaniu trasy z ewidencji i odpowiadajcej jej, zapisanej na dysku w pliku *.trk lub *.plt, moliwe jest porównanie trasy zaplanowanej i faktycznie przebytej. Trasa zaplanowana jest zaznaczona kolorem zielonym, a przebyta fioletowym 5.6. Symulacje efektywnoci transportu Wród zaplanowanych tras moe wystpowa pełna dowolno terminów, pojazdów i kierowców. W okrelonym dniu mona przygotowa kilka tras z udziałem tego samego pojazdu czy kierowcy. System nie informuje o sprzecznoci, traktujc je jako materiał do dalszej pracy. Porównujc zaplanowane w kilku wariantach trasy, optymalizowane według rónych kryteriów (czasu, kosztu, długoci) mona wybra najlepsz z nich. Przy dokonywaniu wyboru bardzo pomocna jest opcja sortowania kolumn. Dziki uporzdkowaniu danych wybór wartoci najmniejszej jest oczywisty. 28

29 Fragment okna ewidencji tras z posortowan kolumn zawierajc czas przebycia trasy Jak wida na powyszej ilustracji mog istnie due rozbienoci w kosztach czy czasie trwania trasy. W tym przypadku trasa najkrótsza okazuje si by jednoczenie najdrosz i pochłaniajc najwicej czasu. Wybran tras naley zapisa jako zatwierdzon. Program sprawdza czy nie ma trasy, która w tym samym czasie angaowałaby ten sam pojazd lub kierowc. Jeeli taka zbieno wystpuje, tras mona zatwierdzi dopiero po potwierdzeniu w oknie edycyjnym. Jeeli zbieno taka jest niedopuszczalna, naley zmieni jeden z parametrów: pojazd, kierowc lub dat wyjazdu Analizy efektywnoci transportu Bardzo pomocn funkcj przy analizowaniu tras jest moliwo sumowania wartoci zgromadzonych w kolumnie. Zliczanie obejmuje tylko rekordy wywietlone wic po przefiltrowaniu tabeli i wywietleniu danych np. dla trasy z okrelonego dnia, suma zostaje zmieniona. Zestawienie dla Kierowcy 1 Zestawienie dla Kierowcy 2 Porównujc zestawienia tej samej trasy dla rónych kierowców (jak na powyszych ilustracjach), mona zauway wyran dysproporcj w czasie potrzebnym na pokonanie drogi i koszcie kierowcy midzy Kierowc 1 i Kierowc 2. Dokonywanie tego typu, systematycznych analiz ma znaczcy wpływ na polityk logistyczn i kadrow firmy oraz ustalanie warunków pracy. 29

30 Zestawienie dla Pojazdu 1 Zestawienie dla Pojazdu 2 Analizujc zestawienia dla tych samych pojazdów, wyranie wida rónic w koszcie uytkowania pojazdów, z korzyci dla Pojazdu 2. Rónica ta wynika z kosztu kilometrowego Eksport tras Dane zapisane w ewidencji tras w systemie emapa s zapisywane w wewntrznym formacie, niedostpnym dla innych, popularnych programów. Chcc udostpni informacje o trasach, naley je eksportowa do innego formatu. Moliwe jest utworzenie tabeli z danymi w Excelu, Accessie, pliku tekstowym czy gotowym do prezentacji na stronie WWW pliku HTML. 30

31 6. Umowa licencyjna Uwaga: niniejsza umowa jest umow licencyjn, a nie umow sprzeday. Niniejszy produkt zostaje udostpniony uytkownikowi zgodnie z niniejsz umow licencyjn i wszystkimi stosownymi aneksami (łcznie zwanymi "licencj"), które okrelaj zakres dozwolonego wykorzystania produktu oraz zawieraj ograniczenia gwarancji i/lub rodków ochrony prawnej Ogólna umowa licencyjna Przed uyciem produktu naley uwanie zapozna si z treci niniejszej licencji. Instalacja, kopiowanie lub korzystanie z produktu w jakikolwiek inny sposób bdzie traktowane jako potwierdzenie faktu, e licencjobiorca zapoznał si z treci niniejszej umowy i akceptuje jej warunki. W przypadku, gdy licencjobiorca nie zaakceptuje warunków zawartych w niniejszej licencji, powinien w całoci zwróci produkt do biura obsługi klienta firmy Emapa sp. z o.o., w cigu 3 dni od daty nabycia za zwrotem kosztów zakupu w pełnej wysokoci. Niniejsza umowa licencyjna stanowi zarazem dowód uzyskania licencji i w zwizku z tym naley j traktowa jako rzecz wartociow. Licencja Firma Emapa (zwana dalej "Licencjodawc") niniejszym udostpnia uytkownikowi noniki danych zawierajce program komputerowy, oprogramowanie komputerowe obejmujce jego kod, klucz sprztowy, Licencj oraz dokumentacj elektroniczn (razem zwane "Produktem") oraz udziela licencji na korzystanie z Produktu zgodnie z warunkami niniejszej Licencji. Jakikolwiek dodatkowy kod oprogramowania i materiały uzupełniajce dostarczone Licencjobiorcy jako cz wsparcia technicznego zapewnianego przez firm Emapa dla Produktu s uwaane za cz Produktu i podlegaj warunkom niniejszej Licencji. Prawa autorskie oraz wszystkie inne prawa do Produktu powinny by zachowane przez Licencjodawc lub licencjodawców Licencjodawcy. Licencjobiorca powinien odtworzy wszelkie prawa autorskie oraz inne uwagi zamieszczone na Produkcie oraz na kadej sporzdzonej przez niego kopii. Licencjobiorca ma prawo 1. zainstalowa jedn kopi Produktu i korzysta z niej na jednym komputerze, a take sporzdzi drug kopi Produktu i korzysta z niej na komputerze domowym lub przenonym, pod warunkiem, e kopia nigdy nie jest uywana w pamici RAM komputera domowego lub przenonego w tym samym czasie co na komputerze podstawowym; 2. przechowywa lub zainstalowa kopi Produktu na urzdzeniu magazynujcym takim jak serwer sieci, wykorzystywanym jedynie w celu zainstalowania lub uytkowania Produktu na innych komputerach Licencjobiorcy za porednictwem wewntrznej sieci; jednake, Licencjobiorca musi naby i przeznaczy osobny komputer na zainstalowanie i uytkowanie Produktu z urzdzenia magazynujcego; 31

32 3. sporzdzi jedn kopi Produktu dla celów archiwizacji lub jako kopi zapasow. Licencjobiorca nie moe 1. korzysta z Produktu ani sporzdza jego kopii w sposób inny ni dozwolony niniejsz Licencj; 2. dokonywa tłumaczenia, dokonywa jakichkolwiek zmian, dekompilacji lub deasemblacji Produktu; 3. wynajmowa, wydzierawia, przekazywa lub przenosi prawa do Produktu w sposób inny ni okrelony w punkcie B powyej; 4. modyfikowa Produktu ani łczy go w całoci lub czciowo z innym programem; 5. redystrybuowa czcionek lub plików dwikowych, które obejmuje Produkt. 6. rozdzieli czci składowe Produktu w celu wykorzystania na wicej ni jednym komputerze. Okres wanoci Niniejsza Licencja bdzie obowizywa przez cały czas przestrzegania jej warunków przez Licencjobiorc, ale nie wczeniej ni nastpnego dnia po dokonaniu na rachunek bankowy Licencjodawcy wpłaty kwoty równej cenie brutto Produktu (według cennika firmy Emapa). Jednake ulegnie ona rozwizaniu w przypadku naruszenia przez Licencjobiorc któregokolwiek z jej postanowie lub warunków. W przypadku rozwizania Umowy Licencyjnej Licencjobiorca zobowizuje si do zniszczenia wszelkich kopii Produktu. Ograniczenia Gwarancji i Odpowiedzialnoci okrelone poniej pozostan w mocy take po rozwizaniu Umowy Licencyjnej. Gwarancja Licencjodawca gwarantuje, e noniki danych w tym produkcie bd wolne od wad materiału i wykonawstwa przez okres dziewidziesiciu (90) dni od daty nabycia produktu przez licencjobiorc. W przypadku wystpienia wady licencjobiorca powinien zwróci wadliwy nonik do biura obsługi klienta firmy emapa, a nonik zostanie wymieniony nieodpłatnie. Powysze uprawnienie stanowi wyłczne uprawnienie przysługujce licencjobiorcy z tytułu niedotrzymania przez licencjodawc zobowiza gwarancyjnych. Ograniczenia gwarancji i odpowiedzialnoci Z wyjtkiem wyranej gwarancji zawartej powyej, niniejszy produkt jest udostpniony w stanie, w którym istnieje faktycznie, bez adnych innych gwarancji ani warunków wyranych lub dorozumianych, w szczególnoci bez gwarancji jakoci handlowej, gwarancji satysfakcjonujcej jakoci, wartoci handlowej lub przydatnoci do konkretnego celu, jak równie bez gwarancji i warunków powstajcych z mocy prawa, ustawy, zwyczaju handlowego lub wynikajcych z przebiegu transakcji. Cało ryzyka zwizanego z działaniem produktu oraz rezultatami jego działania ponosi licencjobiorca. ani licencjodawca, ani aden z jego przedstawicieli handlowych lub dostawców nie ponosi odpowiedzialnoci wobec licencjobiorcy lub jakiejkolwiek innej osoby lub jednostki za jakiekolwiek porednie, przypadkowe, szczególne lub wtórne szkody, w szczególnoci za utrat przychodów lub zysków, utrat lub uszkodzenie danych lub inn szkod gospodarcz lub handlow, nawet jeeli licencjodawc poinformowano o moliwoci powstania takiej szkody lub w przypadku, gdy moliwe było przewidzenie jej wystpienia. licencjodawca nie ponosi równie odpowiedzialnoci za roszczenia osób trzecich. Maksymalna łczna odpowiedzialno licencjodawcy, jak równie odpowiedzialno jego przedstawicieli handlowych i dostawców wobec licencjobiorcy ogranicza si do kwoty 32

33 zapłaconej przez licencjobiorc za produkt. Ograniczenia zawarte w niniejszym paragrafie zostan zastosowane niezalenie od tego, czy domniemane naruszenie bdzie stanowi naruszenie istotnego postanowienia lub warunku czy te bdzie istotnym naruszeniem licencji. Postanowienia ogólne Niniejsza Licencja stanowi cało umowy pomidzy Licencjodawc a Licencjobiorc i zastpuje wszelkie inne porozumienia lub negocjacje, zarówno ustne jak i pisemne i moe zosta zmieniona wyłcznie w formie pisemnej umowy podpisanej przez obie strony. 33