wtorek, 8 marca 2005 PROJEKT NORMY NA OKULARY KOREKCYJNE

Transkrypt

1 wtorek, 8 marca 2005 PROJEKT NORMY NA OKULARY KOREKCYJNE POLSKI KOMITET P O L S K A N O R M A NORMALIZACJI OPTYKA OFTALMICZNA OKULARY KOREKCYJNE PN WSTĘP 1.1. Przedmiot normy. Przedmiotem normy są parametry wykonania stosowane łącznie do okularów korekcyjnych. 2. NAZWY I OKREŚLENIA 2.1. Kąt pochylenia β zauszników zawartych pomiędzy zausznikiem a tylną powierzchnią zamontowanego w oprawie okularowej przewidzianą do ustawienia po stronie oka celem prostopadłego ustawienia soczewki okularowej do rogówki. Parametr ten nie dotyczy soczewek okularowych pryzmatycznych, które montuje Optyk indywidualnie po uzgodnieniu ze specjalistą dobierającym tą korekcję. 2.1.a Metoda pomiaru. Pomiaru dokonuję się za pomocą kątomierza PN-82/M53358 w ten sposób, że soczewki okularowe zamontowane w oprawie okularowej kładziemy górną krawędzią soczewki na poziomej powierzchni opierając zauszniki na tej powierzchni. Kątomierz ustawiamy w ten sposób, że jedno ramię kładziemy na powierzchni od wewnętrznej strony zausznika a drugie ramie przykładamy do wewnętrznych krawędzi dolnej i górnej soczewki (oprawki) i odczytujemy wartość. Wartość ta jest wartością β Rysunek lub zdjęcia: Kąt pochylenia zausznika (ß) 2.1.b Dopuszczalne tolerancje Wymagana dokładność przy sprawdzaniu okularów Tablica 2.1.b Największe Moc Największe Moc Największe Moc dopuszczalne dptr. dopuszczalne dptr. dopuszczalne dptr. odchylenie odchylenie odchylenie od kierunku od kierunku od kierunku osi oka osi osi oka Moc dptr. Największe dopuszczalne odchylenie od kierunku osi oka 0, , , ,00 1,8 0 0, ,00 4,5 0 9, ,00 1,5 0 0, , ,00 2,5 0 20,

2 1,00 6,5 0 6,00 3,5 0 12, , ,00 3,5 0 14, Stosowanie przy sprawdzaniu okularów wymagań w granicach podanych w powyższej tabeli odchyłek, daje gwarancję dobrego wykonania okularów Odchylenia otrzymano z przeliczeń biegów promieni W korekcjach astygmatycznych decyduje moc silniejszego przekroju, a w mieszanym astygmatyzmie moc cylindra Kąt czoła α zawarty pomiędzy tylnymi powierzchniami prawego i lewego zamontowanego szkła okularowego przewidzianymi do ustawienia po stronie oka celem równoległego ustawienia soczewki okularowej do rogówki. Parametr ten nie dotyczy soczewek okularowych pryzmatycznych, które montuje Optyk indywidualnie po uzgodnieniu ze specjalistą dobierającym tą korekcję. 2.2.a Metoda pomiaru. Pomiaru dokonuję się za pomocą kątomierza w ten sposób, że soczewki okularowe zamontowane w oprawie lub aparacie kładziemy dolną krawędzią soczewki na poziomej powierzchni opierając zauszniki na tej powierzchni. Kątomierz ustawiamy w ten sposób, że przykładamy ramiona kątomierza do przedniej powierzchni soczewek okularowych i odczytujemy wartość konta. Wartość ta jest wartością α Rysunek lub zdjęcia: Kąt frontu oprawy (α) 2.2.b Dopuszczalne tolerancje Wymagana dokładność przy sprawdzaniu okularów Jako moc szkła należy w korekcji astygmatycznej przyjąć moc silniejszego przekroju, a w mieszanym astygmatyzmie moc cylindra. 2

3 Tablica 2.2.b Największe Moc Największe Moc Największe Moc dopuszczalne dptr. dopuszczalne dptr. dopuszczalne dptr. odchylenie odchylenie odchylenie od kierunku od kierunku od kierunku osi oka osi oka osi oka Moc dptr. Największe dopuszczalne odchylenie od kierunku osi oka 0, , , , , , , , , , , , , , , , , , Stosowanie przy sprawdzaniu okularów wymagań w granicach podanych w powyższej tabeli odchyłek, daje gwarancję dobrego wykonania okularów Odchylenia otrzymano z przeliczeń biegów promieni W korekcjach astygmatycznych decyduje moc silniejszego przekroju, a w mieszanym astygmatyzmie moc cylindra Odległość (wertex) pomiędzy tylnymi powierzchniami zamontowanych soczewek okularowych przewidzianych do ustawienia po stronie oka w zadanej odległości przez specjalistę od powierzchni przedniej rogówki po uwzględnieniu budowy anatomicznej twarzy i życzeń klienta z uwzględnieniem zmiany mocy soczewki okularowej wg wzoru przybliżonego: Odległość tylnej powierzchni zamontowanej soczewki od wierzchołka rogówki nie zawsze jest identyczna z odległością, przy jakiej specjalista dobierał moc szkła. Nie ma to znaczenia, gdy moc dioptryjna szkła, moc silniejszego przekroju w korekcji astygmatycznej, czy moc cylindra (astygmatyzm mieszany) jest mniejsza od 4 dptr. Moc L soczewki do zamontowania wyznacza się z wzoru: R L = 1- R* t/1000 t zmiana odległości w metrach R moc podana na recepcie L moc soczewki montowanej w okulary W korekcji dodatniej soczewka ustawiona dalej od oka powinna mieć moc słabszą, a ujemna silniejszą. W korekcji astygmatycznej moc L wyznacza się dla obu przekroi głównych 2.3.a Metoda pomiaru. Pomiaru dokonuję się za pomocą Pedemetru w ten sposób, że przykładamy podstawę pedemetru do skroni klienta w ten sposób, że nieruchomą linie ustawiamy na zewnętrznej powierzchni soczewki okularowej a ruchomą linię ustawiamy na wierzchołku rogówki następnie za pomocą grubościomierza mierzymy grubości soczewki i odejmujemy od pomiaru uzyskanego pedemetrem. Wynik podajmy w milimetrach. 3

4 Rysunek lub zdjęcie: Pomiar pedemetrem Pomiar grubościomierzem Wzór na obliczenie odległości (wertex) pomiędzy tylnymi powierzchniami zamontowanych soczewek okularowych przewidzianych do ustawienia po stronie oka w zadanej odległości : b = i - d gdzie b = odległość rogówki od tylnej powierzchni soczewki i = pomiar pedemetru d = grubość soczewki 4

5 Błąd ustawienia odległości szkła (vertex) powoduje zmianę korekcji wady sferycznej, bądź astygmatycznej. 2.3.b Dopuszczalne tolerancje Wymagana dokładność przy sprawdzaniu okularów Tablica 2.3.b Największy Moc Największy Moc Największy Moc błąd odleg- dptr. błąd odleg- dptr błąd odleg- dptr łości pomi- łości pomi- łości pomiędzy wierz- ędzy wierz- ędzy wierzchołkami chołkami chołkami oka i szkła oka i szkła oka i szkła w mm w mm w mm Moc dptr. Największy błąd odległości pomiędzy wierzchołkami oka i szkła w mm 0, ,00 5 8,00 2,5 16,00 0,8 0,5 8 4,00 4,5 9, ,00 0,7 0,75 7 5, ,00 1,50 20,00 0,5 1,00 5 6,00 3,5 12,00 1,10 2,00 5 7, ,00 1 Stosowanie przy sprawdzaniu okularów wymagań w granicach podanych w powyższej tabeli odchyłek, daje gwarancję dobrego wykonania okularów Jako moc szkła należy w korekcji astygmatycznej przyjąć noc silniejszego przekroju, a w mieszanym astygmatyzmie moc cylindra. Wzór matematyczny przybliżony δl*1000 δt = L 2 δt odchyłka odległości od soczewki do wierzchołka rogówki w mm δl dopuszczalna odchyłka mocy L moc soczewki w dptr 2.4. Rozstaw środków szkieł odległość pomiędzy źrenicami (O.Ź) (center distance) jest to dla szkieł jednoogniskowych odległość środków optycznych obu szkieł. W szkłach dwuogniskowych, bądź pryzmatycznych są to środki geometryczne, bądź oznaczone przez producenta punkty montażowe. W twarzach asymetrycznych należy uwzględniać odległości źrenic od środka nasady nosa. 2.4.a Metoda pomiaru rozstawu źrenic do dali O.Ź. (odległość źrenic) Pomiaru dokonuję się za pomocą znacznika w ten sposób, że klient stojąc patrzy w dal przez prawidłowo osadzone okulary na twarzy zgodnie z pkt 2.3 tej normy. Na soczewkach zaznaczamy ręcznie znacznikiem środki źrenic. Następnie okulary mierzymy za pomocą frontofokometru i wyznaczamy środki optyczne za pomocą znacznika frontofokometru. Pomiaru dokonujemy w milimetrach. 5

6 Rysunek lub zdjęcie Zaznaczenie znacznikiem środek źrenicy Wyznaczanie środka optycznego za pomocą frontofokometru 2.4.b Dopuszczalne tolerancje Odchyłka rozstawienia środków szkieł powoduje powstanie zaburzeń w widzeniu obuocznym (wywołana heteroforia), wskutek odchylenia pryzmatycznego. Decentracja jest niedopuszczalna jeżeli odchylenie pryzmatyczne przekracza ¼ pdptr i nie powstaje błąd astygmatyzmu większy niż 0,12 dioptrii. Należy zaznaczyć, że przesunięcie różnokierunkowe, tzn. dla jednego oka w dół, a dla drugiego w górę, jest niedopuszczalna, jeżeli przekracza ¼ dptr.. pryzmatycznej. Zasadą jest, że dla oka krótkowzrocznego, przy okularach dla dali, rozstawienie środków optycznych szkieł nie powinno być nigdy większa może być mniejsze od rozstawienia źrenic. Dla oka nadwzrocznego rozstawienie nie powinno być nigdy za małe. Uwaga. W skośnych osiach cylindra błąd rozstawienia srodków szkieł (poziomy) powoduje błąd pryzmatyczny ukośny, z pionową komponentą. Tablica 2.4.b. Wymagana dokładność przy sprawdzaniu okularów Największy Moc Największy Moc Największy Moc błąd decent- dptr błąd decent- dptr błąd decent- dptr racji w mm racji w mm racji w mm Moc dptr Największy błąd decentracji w mm 0,25 5 3,00 0,75 8,00 0,30 16,00 0,20 0,5 4 4,00 0,60 9,00 0,30 18,00 0,20 0,75 3,5 5,00 0,50 10,00 0,25 20,00 0,20 1,00 2,5 6,00 0,40 12,00 0,20 2,00 1,3 7,00 0,30 14,00 0,20 Stosowanie przy sprawdzaniu okularów wymagań w granicach podanych w powyższej tabeli odchyłek, daje gwarancję dobrego wykonania okularów Jako moc szkła należy w korekcji astygmatycznej przyjąć noc silniejszego przekroju, a w mieszanym astygmatyzmie moc cylindra. Wzór matematyczny Reguła Prentice 6

7 = c*l/10 - pryzmat w dptr lub cm/m c - decentracja w mm L - moc szkła w dptr Uwaga. W skośnych osiach cylindra błąd poziomy lub pionowy powoduje błąd pryzmatyczny ukośny. Wzory matematyczne patrz dodatek. 2.4.c Metoda pomiaru rozstawu źrenic do bliży O.Ź. (odległość źrenic). Pomiaru dokonuję się za pomocą znacznika w ten sposób, że klient siedząc patrzy na znak umieszczony na linijce w zadanej odległości do bliży przez prawidłowo osadzone okulary na twarzy zgodnie z pkt.2.3 tej normy. Na soczewkach zaznaczamy ręcznie znacznikiem środki źrenic. Następnie okulary mierzymy za pomocą frontofokometru i wyznaczamy środki optyczne za pomocą znacznika frontofokometru. Pomiaru dokonujemy w milimetrach. Zasadą jest, że dla oka krótkowzrocznego, przy okularach dla bliży, rozstawienie środków optycznych szkieł nie powinno być nigdy mniejsze, a może być większe od rozstawienia źrenic. Dla oka nadwzrocznego dla bliży rozstawienie nie powinno być nigdy za duże a może być mniejsze.. Rysunek lub zdjęcie Zaznaczenie znacznikiem środek źrenicy Wyznaczanie środka optycznego za pomocą frontofokometru 2.4.d Dopuszczalne tolerancje Tablica 2.4.d. Wymagana dokładność przy sprawdzaniu okularów Największy Moc Największy Moc Największy Moc błąd decent- dptr błąd decent- dptr błąd decent- dptr. racji w mm racji w mm racji w mm Moc dptr Największy błąd decentracji w mm 0,25 5 3,00 0,75 8,00 0,30 16,00 0,20 0,5 4 4,00 0,60 9,00 0,30 18,00 0,20 0,75 3,3 5,00 0,50 10,00 0,25 20,00 0,20 7

8 1,00 2,5 6,00 0,40 12,00 0,20 2,00 1,3 7,00 0,30 14,00 0,20 Stosowanie przy sprawdzaniu okularów wymagań w granicach podanych w powyższej tabeli odchyłek, daje gwarancję dobrego wykonania okularów Jako moc szkła należy w korekcji astygmatycznej przyjąć noc silniejszego przekroju, a w mieszanym astygmatyzmie moc cylindra. Wzór matematyczny Reguła Prentice = c*l/10 - pryzmat w dptr lub cm/m c - decentracja w mm L - moc szkła w dptr Uwaga. W skośnych osiach cylindra błąd poziomy lub pionowy powoduje błąd pryzmatyczny ukośny. Wzory matematyczne patrz dodatek. 2.4.e. Decentracje Linia łącząca środki optyczne obu szkieł, lub linia odniesienia szkieł dwuogniskowych powinna przechodzić przez środek źrenicy, gdy soczewki są ustawione pionowo. Należy zaznaczyć, że najbardziej szkodliwa, jest decentracja różnokierunkowa, tzn. dla jednego oka w dół, a dla drugiego w górę. Pochylenie szkieł do czytania powinno być zgrane z ich obniżeniem. W przybliżeniu przy pochyleniu o 10 o - obniżenie o 5 mm. Jeżeli nie powstaje po pierwsze błąd większy niż 1/4 dioptrii pryzmatycznej po drugie nie powstaje błąd astygmatyzmu większy niż 0,12 dioptrii. Należy zaznaczyć, ze decentracja różnokierunkowa, tzn. dla jednego oka w dół, a dla drugiego w górę, jest niedopuszczalna, jeżeli przekracza ¼ dptr.. pryzmatycznej. Zasadą jest, że dla oka krótkowzrocznego, przy okularach dla bliży, rozstawienie środków optycznych szkieł nie powinno być nigdy mniejsze, a może być większe od rozstawienia źrenic. Dla oka nadwzrocznego dla bliży rozstawienie nie powinno być nigdy za duże a może być mniejsze. 2.4.f. Błąd astygmatyzmu W okularach dla bliży, przy patrzeniu na bliski przedmiot, soczewki okularowe powinny być ustawione prostopadle do osi oka. Błąd pochylenia szkieł powoduje, że linie widzenia nie przechodzą przez środki obrotu oczu. Ostrość widzenia ulega pogorszeniu, gdyż w korekcjach sferycznych powstaje astygmatyzm, a w astygmatycznych niepożądana odchyłka wielkości astygmatyzmu. Odchyłki te nie powinny przekroczyć 0,1 pdptr a w korekcjach bardzo wysokich 0,25 pdptr. 2.4.f Dopuszczalne tolerancje Tablica 2.4.f. 8

9 Wymagana dokładność przy sprawdzaniu okularów Największy Moc Największy Moc Największy Moc błąd astygmatyzmtyzmu dptr błąd astygma- dptr błąd astygmatyzmu dptr Moc dptr Największy błąd astygmatyzmu 0, , , ,00 1,8 0 0, ,00 4,5 0 9, ,00 1,5 0 0, , ,00 2,5 0 20, , ,00 3,5 0 12, , ,00 3,5 0 14, Stosowanie przy sprawdzaniu okularów wymagań w granicach podanych w powyższej tabeli odchyłek, daje gwarancję dobrego wykonania okularów Odchylenia otrzymano z przeliczeń biegów promieni 2.5. Zamontowanie szkła okularowego astygmatycznego w zadanej osi przez specjalistę 2.5.a Metoda pomiaru. Pomiaru dokonuję się za pomocą frontofokometru poprzez wyznaczenia osi za pomocą znacznika frontofokometru. Pomiaru dokonujemy w stopniach według skali TABO. Rysunek lub zdjęcie skali TABO 2.5.b Dopuszczalne tolerancje Wymagana dokładność przy sprawdzaniu okularów Tablica 2.5.b Największy Moc Największy Moc Największy Moc błąd kąta dptr błąd kąta dptr błąd kąta dptr osi cylindra osi cylindra osi cylindra Moc dptr Najwiekszy błąd kąta osi cylindra 9

10 0, , , , , , , , , , , , , , , ,00 1,5 0 7, , Stosowanie przy sprawdzaniu okularów wymagań w granicach podanych w powyższej tabeli odchyłek, daje gwarancję dobrego wykonania okularów Tolerancja kąta osi zależy od mocy cylindra. Nie zależy od mocy sferycznej soczewki. Obliczono przy pomocy biegu promieni. Wzór przybliżony ast= δkąt * cyl/30 ast- astygmatyzm w dptr wywołany błędem kąta osi δkąt - błąd kąta osi cylindra w stopniach cyl. - moc cylindra w dptr 2.6. Zamontowanie szkła okularowego pryzmatycznego podstawą w osi zadanej przez specjalistę. 2.6.a Metoda pomiaru. Pomiaru dokonuję się za pomocą frontofokometru poprzez wyznaczenia osi za pomocą znacznika frontofokometru. Pomiaru dokonujemy w stopniach według skali TABO. Rysunek lub zdjęcie skali TABO. 2.6.b Dopuszczalne tolerancje Soczewka pryzmatyczno-sferyczna, bądź astygmatyczna ma nominalną moc dioptryjną i pryzmatyczną jedynie w środku geometrycznym, bądź oznakowanym przez producenta punkcie montażowym. Do soczewek pryzmatycznych stosują się tolerancje wykonania opisane w punktach 2.3.(odległość od oka), 2.4 a-d (rozstaw źrenic), 2.5 (błąd osi cylindra) 10

11 Dla niewielkich mocy pryzmatycznych rzędu kilku pdptr. Optyk uzyskuje pryzmat decentracją obliczoną regułą Prentice dla korekcji sferycznej. W korekcji astygmatycznej uzyskanie pryzmatu decentracją zależy od mocy soczewki i od kierunków bazy pryzmatu i osi cylindra. Potrzebną decentrację można wyliczyć uogólnioną regułą Prentice podaną w dodatku, lub wyznaczyć na przyrządzie. Wielkość decentracji nie powinna przekroczyć 1 cm, jej błąd 0.25 pdptr. Dla pryzmatów większych do 10 pdptr należy zamówić szkła specjalne. Nie znajdują zastosowanie wymagania tablic 2.2.b, 3.2.b, 2.4.e. Decentracje nie powinny powodować odchyłki pryzmatu większej od 0.25 pdptr.. Poprawę jakości odwzorowania można uzyskać pochyleniem soczewki po uzgodnieniu z specjalistą Oprawa okularowa lub aparat do montażu szkieł okularowych łącznie z zausznikami powinny być dobrane do budowy anatomicznej głowy z szczególnym uwzględnieniem, aby nanoski stykały się jak największą powierzchnią nasady nosa. 2.7.a Metoda doboru. Oprawy okularowe lub aparat powinny spełniać wskazania recepty układu twarzy, wielkości i osadzenia nosa w stosunku do oczu, rodzaj pracy klienta, do której okulary są potrzebne, oraz ewentualnie specjalne życzenia. Doboru takiego dokonuje Optyk indywidualnie uwzględniając poprzednie punkty normy. A. Normy związane- KONIEC INFORMACJE DODATKOWE 1. PN-80 Z Optyka okularowa terminologia 2. PN-82/M53358 Kątomierze; 3. PN-ISO 9456:1996 Optyka i przyrządy optyczne - Optyka oftalmiczna - Znakowanie opraw okularowych 4. PN-EN ISO :1998 Optyka oftalmiczna - Gotowe soczewki okularowe nieokrojone - Wymagania dotyczące soczewek progresywnych. 5. PN-EN ISO 7998: 1999 Optyka i przyrządy optyczne - Oprawy okularowe - terminologia i wykaz odpowiedników obcojęzycznych. 6. PN-EN ISO :1999 Optyka oftalmiczna - Gotowe soczewki okularowe nie okrojone - Wymagania dotyczące soczewek jednoogniskowych i wieloogniskowych 7. PN-EN ISO 14889:2000 Optyka oftalmiczna - Soczewki okularowe - Wymagania podstawowe dotyczące gotowych soczewek nie okrojonych 8. PN-EN ISO 13666:2001 Optyka oftalmiczna - Soczewki okularowe - Terminologia B. Literatura 1. Oko i okulary Biuro Wydawnictw H. W. i U "Libra" Alfred Hein; Antoni Sidorowicz: Tadeusz Wagnerowski 2. Optyka i korekcja wad wzroku Wydawnictwo Lekarskie PZWL Janina Bartkowska 11

12 3. Formelheft fur Augenoptiker. Herausgegeben vom Schweizerischen Optikerverband SOV. 4. Hans K hl, Gnter Roth Augenoptik 5. Amos J.F. Wywołana hiperforia u anizometropów. Optyka-Optometria Nr 2. s Atchison D.A. Wpływ pochylenia i decentracji na pozaosiowe właściwości asferycznych soczewek okularowych. Optyka-Optometria wrzesień-październik 1994, str Bartkowska J. Decentracja a pryzmatyczność szkieł okularowych Biul.Inf. OPTYKA- Warszawa CLO Bartkowska J. O wywołanych decentracją heteroforiach przy skośnie ustawionych osiach cylindrów. Optyka-Optometria s Bartkowska J. A aberracjach decentracji soczewek okularowych OPTYKA Warszawa IOS Nr1-2/ Bechtold E.W. Langsen A.L. The effect of pantoscip tilt on ophthalmic lens performance. Am.J.Optom., , Błanowicz K. Decentracja soczewek przy osiach cylindrów ustawionych symetrycznie do przekroju strzałkowego. Optyka-Optometria , Kędzia. Centrowanie soczewek okularowych przy pryzmatycznym korygowaniu forii. Optyka-Optometria, marzec kwiecień Kochniss T. Die Zentrierung von Brillengläsern in der Praxis des Augenoptikers. Optometrie 1986 s Methling D., Jaschinski W. Contrast sensitivity after wearing prisms to correct heterophoria. Ophtal. Physiol. Opt T.16 nr 3 s Saur K., Kelch G.: Augenoptische Fachkompetenz bei der Anpassung prismatischer Brillengläser. Neues Optikerjournal 1997 T.39 1.Teil nr 5 s , 2.Teil Nr 6. s 8-11 C. Autorzy projektu normy - Ogólna koncepcja normy mistrz Optyk Tomasz Bednarski, "Optyk Tomek" Tomasz Bednarski Warszawa ul. Targowa 19 lok 12 tel./faks dom tel Obliczenia matematyczne i zastosowanie wzorów doc. dr. Janina Bartkowska Warszawa ul. Krasińskiego 2a m 31 tel Rysunki i zdjęcia mistrz Optyk Andrzej Dąbrowski Ostrołęka Zakład Optyczny ul. Gorbatowa 7C pawilon 18 tel

13 Uwagi dodatkowe Uwagi wstępne Okulary powinny być wygodne, nie mogą urażać, powodować podrażnień. Ostrość widzenia w okularach nie może być gorsza niż podana przez specjalistę dobierającym korekcję. Okulary (bez pryzmatu) powinny zapewniać prawidłowe widzenie obuoczne, a okulary pryzmatyczne korygować jego wady, wspomagać leczenie choroby zezowej zgodnie z zaleceniami specjalisty. Oś optyczna soczewki okularowej powinna być zgodna z osią optyczną oka w położeniu spoczynkowym. Warunek ten nie dotyczy okularów pryzmatycznych, dwuogniskowych i progresywnych. Odchyłki rozstawu środków szkieł, decentracje zakłócają widzenie obuoczne. W soczewkach niezerowych jedynie promienie przechodzące przez środek optyczny nie ulegają załamania, nie powstają odchylenia pryzmatyczne. Do punktów 2.2. i 2.4.c Kąt czoła α zapewnia właściwe ustawienie soczewek okularowych względem osi widzenia. W widzeniu dali osie widzenia obu oczu i osie optyczne szkieł powinny być względem siebie równoległe. W widzeniu bliży powinny się zbiegać w bliskim punkcie fiksacji. Tangens połówkowego kąta jest równy połowie odległości źrenic podzielonej przez odległość punktu fiksacji od środka obrotu oka. źrenice w widzeniu bliży zbliżają się, jest to konwergencja. Przyjmuje się, że środek obrotu leży w środku gałki w odległości 13 mm od wierzchołka rogówki. Przykład: PD. = 60 mm Odległość punktu fiksacji s=250 mm, czyli 4 dptr. 30 Tg = = kąt konwergencji (połówkowy)= źrenice zbliżą się o 2*1.48 mm = 3mm. Odległość źrenic = 60-2* 1.48 =57 mm Odległość środków szkieł C.D. powinna być mniejsza od rozstawu środków źrenic ze względu na zbieżność osi widzenia. C.D. zależy od odległości soczewek od środka obrotu oka. Niech odległość soczewki od wierzchołka wynosi 12 mm. Szkła są odległe od środka obrotu o 25 mm. Rozstaw środków szkieł do bliży zmniejszy się o 5.70 mm i wyniesie 54.3 mm. 13

14 24 b. Niedokładność ustawienia środków szkieł nie powinna powodować pryzmatu większego od 0.25 dptr. W soczewkach astygmatycznych o osiach ukośnych błąd ustawienia środków soczewek powoduje pryzmat ukośny. Błąd rozstawienia środków szkieł powoduje poziomą i pionową składową pryzmatu. Składowe błędu pryzmatycznego określają wzory przybliżone: /\h = ch *(sf + cyl*sin²a) - cv* cyl* sin A* cos A /\v = cv *(sf + cyl*cos²a) - ch* cyl* sin A* cos A /\h pozioma składowa pryzmatu w dptr /\v pionowa składowa pryzmatu w dptr ch poziomy błąd ustawienia środka soczewki w cm cv pionowy błąd ustawienia środka soczewki w cm A kąt osi cylindra Geometryczna suma obu składowych pryzmatu (pierwiastek kwadratowy sumy kwadratów obu wielkości) nie powinna przekraczać 0.25 dptr? (/\hý + /\vý) < 0.25 dptr Reguła Prentice dotyczy korekcji sferycznych: /\ = c *sf Kierunki pryzmatu i decentracji są zgodne w korekcjach dodatnich, przeciwne w ujemnych. Reguła Prentice dla cylindra, sf=0 P kierunek bazy pryzmatu /\h = ch *cyl*sin²a - cv* cyl* sin A* cos A /\v = cv * cyl*cos²a - ch* cyl* sin A* cos A /\h = c*cyl*sin A* sin (A-P) /\v = c*cyl*cos A* sin (P-A) Kierunek bazy pryzmatu jest prostopadły do osi cylindra. Wielkość wywołanego pryzmatu zależy od kąta między osią cylindra a kierunkiem decentracji. Błąd ustawienia osi cylindra Celem programu jest wyznaczenie tolerancji kąta osi cylindra soczewek okularowych. Przyjęto powierzchnię asferyczną zastępującą astygmatyczne oko. Przyjęto wadę osiową dla sfery (średniej mocy) i cylinder jako wadę krzywiznową. Długość oka wyniesie dla oka miarowego i będzie około (sf+cyl/2)/ 2.57 dłuższa dla minusów lub krótsza dla plusów. 14

15 Przykład sf=2, cyl = 6, długość , promienie , W obliczeniach ograniczono się do biegu wzdłuż osi widzenia. Obliczenia przeprowadzono metodą różniczkową. Dla błędu 3 o,astygmatym= 0.60 dptr. Osie plamki ustawione są pod kątami -46 o.5 i 43 o.5 sf= 10 cyl= 6 błąd osi 2 o astygmatyzm 0.37 kąty -44 o, 46 o sf= 4 cyl=-4 błąd osi= 5 o,astygmatyzm-0.67, kąty -42 o.5, 47 o.5 Astygmatyzm osiowy powodowany błędem kąta osi prawie nie zależy od mocy sferycznej, tylko od wielkości cylindra. Jest nieco większy dla korekcji ujemnych Zabrania się powielanie i kopiowanie bez zgody autorów. 15