MONITORING I EWALUACJA KLASTRA SPAWALNICZEGO KLASTAL

Transkrypt

1 MONITORING I EWALUACJA KLASTRA SPAWALNICZEGO KLASTAL Zespół opracowujący: Monika Kępka Bogdan Kępka Magdalena Kępka Warszawa 2012

2 Strona2 2 Spis treści 1. ZAGADNIENIA TEORETYCZNE ZWIĄZANE Z MONITORINGIEM I EWALUACJĄ STRATEGII KRYTERIA OCENY STRATEGII METODY ZBIERANIA DANYCH EWALUACYJNYCH ELEMENTY STRATEGII KLASTRA PODLEGAJĄCE PROCESOWI MONITORINGU I EWALUACJI NARZĘDZIA STOSOWANE W MONITORINGU I EWALUACJI KLASTRA Narzędzia do monitoringu klastra Narzędzia do ewaluacji klastra Instrukcja dotycząca wypełniania ankiety dla potrzeb realizacji badania ewaluacyjnego klastra spawalniczego Klastal LITERATURA

3 Strona ZAGADNIENIA TEORETYCZNE ZWIĄZANE Z MONITORINGIEM I EWALUACJĄ STRATEGII Ewaluacja to systematyczne badanie wartości albo cech konkretnego programu, planu, działania (eksperymentu), strategii bądź obiektu (programu komputerowego, programu nauczania, lekarstwa, rozwiązania technicznego, organizacji) z punktu widzenia przyjętych kryteriów, w celu jego usprawnienia, rozwoju lub lepszego zrozumienia. Ewaluacja to ocena wartości interwencji z zastosowaniem określonych kryteriów tejże oceny, podejmowana w celu określenia efektywności interwencji, oszacowania w odniesieniu do celów, a także analizy wpływu na specyficzne problemy strukturalne. (Rozporządzenie Rady Unii Europejskiej z dn r. wprowadzające ogólne przepisy dotyczące funduszy strukturalnych). Ewaluacja jest częścią procesu podejmowania decyzji. Obejmuje wydawanie opinii o wartości działania poprzez systematyczne, jawne zbieranie i analizowanie o nim informacji w odniesieniu do znanych celów, kryteriów i wartości. 1 Ewaluacja jest usystematyzowanym badaniem, obserwacją i interpretowaniem informacji. 2 Ewaluacja jest metodą (procedurą) pozwalającą sprawdzić, czy oczekiwania i cele procesu strategii odzwierciedlają rzeczywistość (efekty tego procesu). 3 Ewaluacja jest procesem zdobywania i wykorzystywania informacji prowadzących do wniosków, które zostaną wykorzystane przy podejmowaniu decyzji. Nie można się ograniczać wyłącznie do jednej definicji bądź sumy wszystkich powyższych, dojdziemy do wniosku, że poszczególne definicje ewaluacji mają wspólne składniki. 1 Katarzyna Goleman, EWALUACJA..., "CZUWAJ", 5/2003; 2 T. Tenbrink, J. M. Cooper, Educator s Guide, Strona N. Elola, L. V. Toranzos, Evaluación educativa: una aproximación conceptual, Strona 2.

4 Strona4 4 Etapy procesu ewaluacji: 1. Określenie tematu ewaluacji co będzie podlegało ewaluacji? 2. Postawienie pytań kluczowych pytań, na które szukamy odpowiedzi. 3. Sformułowanie kryteriów wartościowania i obowiązujących w organizacji standardów. 4. Ustalenie jakie zagadnienia należy przeanalizować w celu udzielenia odpowiedzi na pytania ewaluacyjne 5. Zidentyfikowanie źródeł potrzebnych informacji np. dobór próby przy badaniu ankietowym, gdzie znaleźć konieczne dokumenty itp. 6. Wybranie metod pracy badanie ankietowe, wywiady, obserwacja, analiza dokumentów 7. Opracowanie narzędzi formularze ankiet, wytyczne do wywiadów. 8. Przygotowanie harmonogramu ewaluacji oraz narzędzia monitoringu (sprawdzenie czy otrzymujemy potrzebne informacje) Ewaluacja to systematyczne zbieranie informacji już na etapie planowania powinniśmy określić jak będzie wyglądać ewaluacja naszych działań: cele ewaluacji sposoby zbierania informacji terminy cząstkowe odbiorcy ewaluacji. Ewaluacja to umiejętność zbierania i analizowania takich informacji, by odpowiedzieć na pytanie czy zostały osiągnięte zamierzone cele. Nie każda informacja będzie przydatna dla potrzeb ewaluacji (szum informacyjny), dlatego tak ważne jest pytanie o cele. Nie ma informacji dobrych czy złych są tylko przydatne i nie dla danego procesu ewaluacji. Aby samo zbieranie informacji lub danych było przeprowadzone prawidłowo już na etapie planowania trzeba zadecydować czego i w którym momencie chcemy się dowiedzieć. Należy także ustalić mierniki osiągnięcia celów. Jest wiele sposobów zbierania informacji, oto najważniejsze z nich: 1. ankieta 2. wywiad

5 Strona obserwacja 4. analiza dokumentów Ewaluacja ma na celu poprawę jakości, skuteczności i spójności wdrażanej strategii, uzyskiwanych przez Klaster, absorpcji funduszy niezbędnych do wdrożenia strategii i realizacji programów operacyjnych w odniesieniu do konkretnych problemów strukturalnych dotykających dany Klaster, jego członków a także korzyści dla regionów na których działa, z jednoczesnym uwzględnieniem celu w postaci trwałego rozwoju i właściwego prawodawstwa wspólnotowego dotyczącego tworzenia i rozwoju klastrów, i inicjatyw klastrowych. Monitoring zaś to kontrola (ocena) dynamiczna postępów i efektów dokonywana stale w czasie. Procesy monitoringu i ewaluacji oraz wdrażania strategii (realizacji zapisanych w nim celów i zadań) są względem siebie niezależne, choć pozostają w ścisłym związku, gdyż dotyczą tych samych zagadnień. Graficznie przedstawić to można w następujący sposób: Rysunek 1 Przebieg niezależnych procesów wdrażania strategii lub programu rozwoju, monitoringu i ewaluacji Proces wdrażania strategii lub programu rozwoju Proces monitoringu strategii Proces ewaluacji strategii Ewaluacja okresowa Ewaluacja końcowa Źródło: Opracowanie własne Podobnie jak na wyżej zaprezentowanym rysunku w odniesieniu do całego programu wdrażania strategii przedstawia się wdrażanie, monitoring i ewaluacja zapisanych w niej jednostkowych celów i działań.

6 Strona6 6 Monitoring jest bieżącym gromadzeniem i analizowaniem informacji o przebiegu procesu realizacji strategii z myślą o podjęciu działań korygujących. Można je przeprowadzić, jeśli zajdzie potrzeba, gdyż proces realizacji wdrażania strategii jeszcze trwa. Natomiast ewaluacja jest celowym i zaplanowanym pozyskiwaniem informacji w trakcie wdrażania strategii rozwoju (ewaluacja okresowa) oraz po jego zakończeniu (ewaluacja końcowa) na tematy zmian, jakie wywołała realizacja zapisanych w dokumentach strategicznych celów i zadań. Chodzi tu o zbadanie, zmierzenie, oszacowanie osiągniętego rozwoju wraz z oceną ekspercką, wnioskami i rekomendacjami z nimi związanymi. Wiedza ta jest niezbędna po to, aby móc podjąć najlepsze z możliwych decyzje dotyczące przyszłości Klastra. Jeśli w strategii rozwoju zaplanujemy wprowadzenie metod aktywizujących, to celem monitoringu może być zbadanie, czy metody te są stosowane i czy przebiega to bez zakłóceń. Natomiast celem ewaluacji będzie ustalenie rzeczywistych rezultatów ich wdrożenia oczekiwanych i nieoczekiwanych. Dotyczyć to może m.in. ustalenia efektów stosowania tych metod (poprawy wyników osiąganych przez Klaster i jego członków, obniżenia poziomu stresu wynikającego z porażek przy wdrażaniu celów strategicznych przez inicjatywę, nabycia przez członków grona umiejętności pracy w grupie itp.); określenia tego, na co miały wpływ (pozytywny, negatywny) oraz wskazania, czy uzyskane efekty są zgodne z zamierzeniami autorów strategii rozwoju. Zarówno monitoring, jak i ewaluacja wymagają uprzedniego zorganizowania. Niekiedy umyka to z pola widzenia z uwagi na to, że wdrażanie, monitoring, ewaluacja (zapisanych w programie celów i zadań) często nakładają się na siebie w praktycznym działaniu. Zwykle dopiero pierwsze niepowodzenia skierowują uwagę na poszukiwanie przyczyn, do czego niezbędne jest gromadzenie i analizowanie informacji bieżących, okresowych i końcowych. Monitoring przebiegu procesu realizacji projektu inicjatywy można przeprowadzać następująco: Dyrektor lub Menadżer raz na kwartał sprawdza, czy zadania wymienione w planach działań są wykonywane; Raz określona osoba, zespół planistyczny lub inne wyznaczone osoby zbierają od odpowiedzialnych za realizację zadań strategicznych ujętych w dokumencie informacje na temat ich wykonania oraz związanych z tym sukcesów i porażek, a następnie przygotowuje Dyrektorowi Klastra propozycje działań korygujących, jeśli zachodzi taka potrzeba. Natomiast ewaluacja efektów wdrożenia celów i zadań ujętych w dokumentach strategicznych Klastra wymaga przeprowadzenia badania, czyli:

7 Strona7 7 określenia celu (celów) badania; ustalenia rodzaju i formy badania; zakreślenia badanego obszaru (celu, zadania); wyboru odpowiednich metod i technik; opracowania (dobrania) stosownych narzędzi w zależności od tego, co jest przedmiotem badania i w jakich warunkach są one podejmowane; wykonania tego badania (ingerując lub nie w sam proces wdrażania celów i zadań); przygotowania raportu; określenia sposobu jego wykorzystania; dokonania uzgodnień w trakcie realizacji powyższych czynności między podmiotami zainteresowanymi zarówno wdrożeniem strategii w życie oraz rozwojem samego Klastra jak i jego członków, a także jego oceną. Monitoringiem można objąć strategie rozwoju organizując to wewnętrznie w ramach Klastra. Sprawa się jednak komplikuje, gdy chodzi o ewaluację. Przeprowadzana wewnętrznie na przykład przez powołaną do tego osobę lub zespół prowadzić może do sytuacji, że jest się sędzią we własnej sprawie. Pewnym rozwiązaniem tego problemu jest prowadzenie w ramach badanej inicjatywy tylko autoewaluacji (samooceny) ze świadomością istniejących w tym względzie ograniczeń lub, co jest bardziej kosztowne zlecenie wykonania ewaluacji dokumentów strategicznych jak i efektów ich wdrażania podmiotowi zewnętrznemu. Podstawowym z nich jest uznanie faktu, że wiarygodnych informacji o tym, czy w wyniku realizacji działań operacyjnych nastąpił rozwój (pozytywnie oceniane zmiany) dostarczyć może jedynie ewaluacja przeprowadzona przez osobę lub podmiot z zewnątrz niezależnych specjalistów w odpowiedniej dziedzinie. 4 Poniższa tabela przedstawia różnicę między monitoringiem i ewaluacją: Tabela 1 Różnice w pojęciach: monitoring i ewaluacja Czym jest? monitoring - proces zbierania informacji; - systematyczne badanie, które opiera się na pytaniach: czy ewaluacja - proces ciągły, systematyczne badanie wybranych elementów projektu; 4 Jak planować rozwój placówki oświatowej. Teoria i praktyka. Pod redakcją Danuty Elsner, BTiW MENTOR, Chorzów 2001, str.60-62

8 Strona8 8 Czemu służy? Jakie wykorzystuje narzędzia? projekt przebiega zgodnie z planem, czy udaje się osiągać zamierzone produkty i rezultaty?; - monitoring wykonywany jest w trakcie realizacji projektu, bada trzy elementy projektu: harmonogram działań, budżet oraz zaplanowane rezultaty; - osoby odpowiedzialne za monitoring to osoby zarządzające projektem. - pozwala ocenić postępy z prowadzonych działań, zweryfikować tempo i kierunek, w którym zmierza projekt; - pozwala także na bieżącą modyfikację działań, harmonogramu, budżetu tak by w razie potrzeby móc dostosować projekt do zmieniających się warunków, bądź do aktualnej sytuacji; - dane pochodzące z monitoringu są podstawą do wykorzystania w ewaluacji. - cząstkowe sprawozdania z realizacji projektu ustne lub pisemne; - karta pracy; - lista obecności na zajęciach; - zestawy wydawanych certyfikatów; - dyplomy; - ankiety; - testy; - odpowiada na pytanie: czy i jak udało nam się osiągnąć zamierzone cele oraz w jaki sposób udało nam się je osiągnąć?; - ewaluacja wykonywana jest po wybranym elemencie projektu lub po całościowej realizacji projektu; - osoby odpowiedzialne za ewaluację to osoby zarządzające projektem ( jeśli przeprowadzamy samoewalucję - ewaluację wewnętrzną) albo wynajęta instytucja/osoba (jeśli przeprowadzamy ewaluację zewnętrzną). - pozwala pomóc w planowaniu kolejnych działań; - dostarcza konkretnej oceny projektu analizując poszczególne kryteria precyzując tym samym jakie elementy projektu trzeba usprawnić i jak to zrobić; - dostarcza informacji niezbędnych do podjęcia decyzji ; - ocenia, czy i jak udało się osiągnąć zakładany cel; - dane pochodzące z ewaluacji pomagają w planowaniu kolejnych projektów, a nie stanowią krytycznej oceny pracy. - ankiety uczestników po poszczególnych szkoleniach; - wywiady z uczestnikami; - wywiady z trenerami; - raporty trenerów.

9 Strona9 9 Źródło: - raporty finansowe określające stopień wykorzystania budżetu. Rodzaje ewaluacji: Autoewaluacja to ocena stopnia realizacji Strategii i osiąganych oraz osiągniętych efektów dokonywana siłami własnymi na podstawie zbioru informacji pochodzących z monitoringu, wsparta dodatkowymi narzędziami oceny; Ewaluacja zewnętrzna realizowana jest w postaci pracy zleconej wykonawcy profesjonalnie zajmującemu się badaniami ewaluacyjnymi. Etapy ewaluacji: ex-ante (przed realizacją Strategii); mid-term/on-going/ewaluacja bieżąca (podczas realizacji Strategii); ex-post (po zakończeniu realizacji Strategii). EWALUACJA EX-ANTE: Przeprowadzana jest przed wdrażaniem Strategii; Ocenia, na ile planowana interwencja jest trafna z punktu widzenia potrzeb oraz spójna w zakresie planowanych celów i sposobów ich realizacji; Bada kontekst społeczny, gospodarczy, prawny związany z planowaną interwencją strategiczną; Służy identyfikacji potencjalnych trudności związanych z wdrażaniem przygotowywanej Strategii; Diagnozuje potrzeby i oczekiwania grup docelowych. EWALUACJA ON GOING: Realizowana jest w trakcie wdrażania Strategii (najczęściej w połowie okresu); Poddaje analizie osiągnięte na tym etapie produkty i rezultaty; Dokonuje pierwszej oceny jakości realizacji Strategii i stopnia zgodności z założeniami wstępnymi (opracowanymi na etapie ewaluacji ex ante); Ocenia poczynione na etapie programowania założenia (cele, wskaźniki). Diagnozuje kontekst realizacji Strategii uwarunkowania społeczne, ekonomiczne, prawne, organizacyjne oraz dzięki temu dokuje analizy tego, czy w zaplanowanej formie Strategia może i powinna być nadal realizowana;

10 Strona10 10 Może przyczynić się do pewnych modyfikacji realizacji oraz aktualizacji przyjętych założeń; Stwarza szansę obiektywnego przyjrzenia się dotychczasowym efektom, rezultatom i pozwala zweryfikować pierwotne założenia, które były podstawą do stworzenia Strategii i jej wdrażania. EWALUACJA EX-POST: Przeprowadzana jest po zakończeniu realizacji Strategii, a przed rozpoczęciem nowej; Ocenia, na ile udało się osiągnąć założone cele; Ocenia skuteczność i efektywność interwencji oraz jej trafność i użyteczność; Bada długotrwałe efekty (oddziaływanie) Strategii oraz ich trwałość; Stanowi źródło informacji użytecznych przy planowaniu kolejnej Strategii. 2. KRYTERIA OCENY STRATEGII Jeśli chodzi o kryteria oceny strategii to należą do nich: Techniczne; Ekonomiczne; Finansowe; Instytucjonalne; Środowiskowe. Ocena techniczna ma ona na celu zweryfikować, czy Strategia jest racjonalna i prawidłowa z technicznego punktu widzenia oraz upewnić się, czy: Plan realizacji Strategii jest zgodny z obowiązującymi normami, przepisami itp.; Sposób realizacji Strategii, który ma zostać zastosowany, jest odpowiedni w świetle określonych (zastanych, charakterystycznych dla jednostki odpowiedzialnej) warunków wdrażania; Rozważone zostały techniczne alternatywy dla proponowanych rozwiązań, gdyby te planowane nie były możliwe do realizacji; Planowane wyniki są możliwe do osiągnięcia; Szacunki kosztów są realistyczne. Ocena ekonomiczna zaś ma zweryfikować, czy Strategia jest dopasowana do szerszego kontekstu ekonomicznego (strategicznego) oraz upewnić się, że:

11 Strona11 11 Strategia jest powiązana z innymi programami oraz wpisuje się w inne dokumenty strategiczne oraz pozostaje we właściwych relacjach w stosunku do innych, planowanych i realizowanych programów; Jest to najlepszy sposób osiągnięcia zakładanych celów (co stwierdza się, stosując metodę pomiaru korzyści natury ekonomicznej w stosunku do ponoszonych kosztów); Dostępne są odpowiednie zasoby, umożliwiające zrównoważenie wszelkich problemów związanych z wdrażaniem Strategii oraz nacisków środowiskowych i społecznych zmierzających bądź to do odstąpienia od realizacji Strategii, bądź to do jej zasadniczej modyfikacji zgodnej z interesami danego środowiska lub grupy społecznej, bądź to osłabienia czy nawet eliminacji roli (funkcji) Strategii w zarządzaniu. Dokładna metoda przeprowadzenia oceny finansowej zależy od tego, w jaki sposób Strategia ma być finansowana oraz od wymogów związanych z tym finansowaniem. Na ogół dokonując oceny finansowej sprawdza się, czy: Dostępne są wystarczające fundusze na pokrycie zakładanych do realizacji zadań; Zagwarantowana jest zdolność finansowa budżetu na cały okres realizacji Strategii; Prognozy finansowe są realistyczne i nie narażone w nadmiernym stopniu na skutki wahań w założeniach i realizacji Strategii. Ocena instytucjonalna ma na celu sprawdzenie, czy ramy instytucjonalne są wystarczająco silne, by w oparciu o nie możliwa była realizacja Strategii. W szczególności zaś chodzi o to, czy: Instytucje i partnerzy zaangażowani do realizacji Strategii są zdolni do prowadzenia samodzielnej działalności związanej z jej wdrażaniem; Struktura organizacyjna i kwalifikacje personelu są odpowiednie, by możliwa była jej realizacja; Uwzględniane i przestrzegane są niezbędne przepisy i wymogi prawne; Zagwarantowany został skuteczny przepływ i wymiana informacji pomiędzy wszystkimi realizatorami Strategii. Ocena środowiskowa ma zagwarantować, że: Opracowując Strategię wzięto pod uwagę zagadnienia ochrony środowiska i przeanalizowano rozwiązania alternatywne;

12 Strona12 12 Zaproponowano środki zaradcze lub naprawcze względem wszelkich spodziewanych negatywnych skutków przedsięwzięcia dla środowiska; Zapewniono odpowiednie procedury monitoringu wpływu realizowanej Strategii na stan środowiska. 3. METODY ZBIERANIA DANYCH EWALUACYJNYCH Metodami zbierania danych w ewaluacji są: Analiza SWOT; Matryca logiczna Strategii; Analiza on desk; Analiza dostępnych danych ilościowych i jakościowych; Analiza kosztów i korzyści; Wywiady indywidualne; Kwestionariusze ankietowe; Obserwacja; Zogniskowane wywiady grupowe (FGI); Panele ekspertów; Inne. Typami wskaźników ewaluacji są: Trafność (relevance) - pozwala ocenić, w jakim stopniu przyjęte cele Strategii odpowiadają zidentyfikowanym problemom w obszarze objętym tą Strategią i realnym potrzebom odbiorców efektów jej wdrażania; Efektywność (efficiency) - pozwala ocenić poziom skutków ekonomicznych Strategii, czyli stosunek poniesionych nakładów do uzyskanych wyników i rezultatów; Skuteczność (effectiveness) - pozwala ocenić, do jakiego stopnia cele przedsięwzięcia zdefiniowane na etapie programowania zostały osiągnięte; Oddziaływanie/wpływ (impact) pozwala ocenić związek pomiędzy celami Strategii i celami programów strategicznych wyższych rzędów; Trwałość efektów (sustainability) pozwala ocenić, czy pozytywne efekty Strategii na poziomie celu mogą trwać po zakończeniu finansowania w ramach środków przekazanych na jej realizację, a

13 Strona13 13 także czy możliwe jest utrzymanie się wpływu tego Programu w dłuższym okresie na procesy rozwoju na poziomie sektora, regionu, kraju. 4. ELEMENTY STRATEGII KLASTRA PODLEGAJĄCE PROCESOWI MONITORINGU I EWALUACJI W aspekcie zastosowania powyższych zagadnień teoretycznych i ich implementacji praktycznej do realizacji procesu monitoringu i ewaluacji zespół autorów niniejszego opracowania proponuje następujące działania niezbędne do sprawnego i skutecznego przeprowadzenia tych procesów: A. Monitoring działań klastra. 1. Przygotowanie rocznych harmonogramów prac Klastra w poszczególnych obszarach w rozbiciu na kwartały i miesiące wraz z wykazem niezbędnych produktów i rezultatów w ramach określonych celów strategicznych z zastosowaniem kryterium SMART, czyli 2. Przygotowanie formularza raportu miesięcznego prac Klastra, wykorzystywanego następnie do procesu ewaluacji inicjatywy. 3. Wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za proces monitoringu działań Klastra oraz postępów prac w realizacji strategii. 4. Prezentowanie wyników realizacji działań miesięcznych Klastra poprzez przygotowanie newslettera i rozsyłanie go do członków inicjatywy. 5. Bieżące zbieranie pomysłów i propozycji działań zgłaszanych przez członków Grona, ich weryfikacja pod kontem możliwości realizacji, przyporządkowanie do danego obszaru funkcjonowania Klastra, sprawdzenie jaki cel strategiczny może być przy pomocy tego działania zrealizowany. Po pozytywnej weryfikacji wpisanie tego działania do planu rocznego oraz miesięcznego( w miesiącu którym będzie realizowany). 6. Opracowanie rocznego raportu z działań Klastra wraz z elementami rozliczeń finansowych budżetu Inicjatywy. 7. Elementy strategii Klastra w poszczególnych obszarach podlegające procesowi monitoringu: Obszar Zarządzanie i Rozwój Klastra:

14 Strona14 14 Liczba nowych członków inicjatywy (w rozbiciu na firmy ściśle związane z branżą spawalniczą i z otoczenia, jednostki samorządu terytorialnego, instytucje otoczenia biznesu, jednostki sfery naukowo-badawczej (corocznie), Liczba porozumień o partnerstwie (corocznie), Liczba umów o współpracy (corocznie), Liczba wydarzeń sieciowych (corocznie), Liczba osób korzystających z intranetu (corocznie), Odsetek członków klastra wykorzystujących wspólną sieć wewnętrzną (Intranet) (corocznie), Liczba aktualnych wpisów na intranecie (corocznie), Liczba osób prowadzących klaster (obsługa administracyjna klastra)-corocznie, Liczba podmiotów uczestniczących w klastrze (przedsiębiorstwa, sektor B+R, instytucje wsparcia)- corocznie, Potencjał i tradycje gospodarcze lokalnego środowiska- liczba inwestycji w regionie mogąca służyć członkom Klastra (corocznie), Dostępność i mobilność pracowników wysoko wykwalifikowanych liczba (corocznie), Atrakcyjność inwestycyjna regionu (uzbrojone tereny, oferty inwestycyjne, infrastruktura komunalna) ich liczba w regionie, z których mogą korzystać członkowie Klastra -corocznie, Otwartość środowiska przedsiębiorców na współpracę- liczba podmiotów zainteresowanych współpracą z klastrem (corocznie), Dostępność do zasobów naturalnych (w tym surowców)- liczba zasobów z których korzysta klaster- corocznie, Liczba wspólnie realizowanych projektów w klastrze realizowanych corocznie, Liczba instytucji otoczenia biznesu zaangażowanych w powiązania kooperacyjnecorocznie, Liczba przedsiębiorstw zaangażowanych w powiązania kooperacyjne- corocznie, Liczba wspartych innych powiązań kooperacyjnych- corocznie, Liczba jednostek naukowych zaangażowanych w realizację strategii- corocznie, Liczba ocen, ekspertyz, analiz, studiów, opracowań i koncepcji wykonanych przez ewaluatorów i ekspertów zewnętrznych- corocznie,

15 Strona15 15 Liczba zorganizowanych konferencji, spotkań, seminariów w ciągu roku, Liczba utworzonych aplikacji wspomagających spawalnictwo oraz udostępnionych członkom Klastra usług teleinformatycznych w ciągu roku, Wartość zakupionych środków trwałych/wartości niematerialnych i prawnych służących wdrożeniu strategii Klastra w ciągu roku, Siła i pozycja koordynatora w klastrze (m.in. w zakresie motywowania do wspólnych przedsięwzięć, realizowania wspólnej wizji, tworzenia wspólnej strategii)- liczba zrealizowanych wewnętrznych działań przez koordynatora na rzecz klastra w ostatnim roku, Siła i pozycja innych członków klastra w animowaniu wspólnej działalności klastraliczba inicjatyw podjętych przez członków klastra w ostatnim roku, Siła i pozycja klastra względem otoczenia (umiejętności pozyskania środków finansowych, lobbowania na rzecz klastra, tworzenia dobrej prasy, itp.)- liczba podjetych działań zewnętrznych koordynatora klastra na rzecz jego członków, Umiejętności koordynatora w zakresie animacji współpracy (wewnętrznej i zewnętrznej)- liczba inicjatyw koordynatora na rzecz jego członków. Obszar Marketing i PR Liczba przeprowadzonych kampanii promujących wspólną markę Klastra, uczestników, produktów i usług Klastra Liczba nowych produktów/usług powstałych w wyniku realizacji strategii w ciągu roku, Liczba udoskonalonych produktów / usług powstałych w wyniku realizacji strategii w ciągu roku, Wspólne zaopatrzenie - wspólne zamówienia (jakie produkty i usługi są w ten sposób zakupywane przez klaster i kto je koordynuje), Wspólne kanały dystrybucji usług spawalniczych (czy są realizowane i jaki podmiot jest głównym dystrybutorem oraz wartość wspólnej sprzedaży), Wspólna oferta przygotowana przez klaster dla odbiorców z zewnątrz (czy jest, jakie usługi zawiera, czy doszły nowe, kto nią zarządza), Wymiana informacji rynkowych wśród członków klastra (czy jest prowadzona i kto ją koordynuje),

16 Strona16 16 Wspólne działania w zakresie reklamy klastra (ulotki, foldery, reklama w mediach, ich liczba i wartość. Monitoring dokonywany corocznie podczas trwania strategii), Wspólna działalność targowo-wystawiennicza klastra (ich liczba oraz wydatki na nie związane. Monitoring dokonywany corocznie podczas obowiązywania strategii), Wspólne lobby wobec władz( ich liczba oraz opis poruszanej tematyki oraz poziom ich zrealizowania), Wspólne strony WWW klastra (liczba wpisów, aktualność), System identyfikacji wizualnej klastra (m.in. wspólne logo, kolorystyka, papier firmowy, ile podmiotów z niego korzysta i w jakiej formie), Kontakty i obecność klastra w mass mediach (liczba kontaktów z mediami w ciągu ostatniego roku). Istotnym narzędziem w działaniach Media Relations będzie bieżący monitoring mediów redakcji (radio i telewizja, prasa, Media Online). Dzięki monitorowaniu poszczególnych publikacji w mediach możliwe będzie m.in.: bieżące analizowanie poziomu zainteresowania mediów tematem klastra, problemów jakości jego działań, aktywności itp., szybkie reagowanie na negatywne sygnały pojawiające się w mediach, gromadzenie danych dotyczących poziomu wiedzy na temat jakości spawalnictwa, zbudowanie archiwum prasowego w trakcie realizacji strategii oraz analiza efektów działań podjętych w ramach kampanii medialnych klastra. Media monitorowane będą pod kątem haseł: - klaster; - branża spawalnicza; - spawalnictwo. Miesięczne raporty z monitoringu mediów zawierać bedą: - wycinki prasowe z mediów online dotyczące wspomnianej tematyki, materiały telewizyjne i radiowe dotyczące wymienianej tematyki, publikacje prasowe. Z powyższych działań powstaną raporty w wersji elektronicznej. Zakres raportów obejmował będzie: - podsumowanie ilościowe wycinków prasowych związanych z monitorowanym tematem, - wyszczególnienie materiałów prasowych pozytywnych i negatywnych, - wnioski wynikające z zebranych materiałów prasowych, - poszczególne wycinki prasowe w wersji PDF,

17 Strona17 17 Regularne spotkania podmiotów w klastrze (ich liczba w ciągu roku w trakcie realizacji strategii), Wspólne imprezy integracyjne (ich liczba w ciągu roku w trakcie realizacji strategii), Wewnętrzna prasa (w tym newsletters, ich liczba i zakres tematyczny), Udział sprzedaży produktów / usług klastra w rynku krajowym w obszarze spawalnictwa (corocznie), Udział sprzedaży produktów / usług klastra w rynku zagranicznym (corocznie), Liczba start-ups w klastrze (corocznie), Zwiększenie siły przetargowej wobec dostawców liczba zawartych korzystniejszych ofert z dostawcami w ostatnim roku, Koordynacja rynku nabywców- liczba nowych klientów pozyskanych przez klaster w ostatnim roku, Możliwość lobbowania na rzecz działania klastra (branży)- liczba skutecznych działań lobbingowych na rzecz klastra lub branży w ostatnim roku, Zwiększenie przewagi konkurencyjnej klastra- liczba zawartych korzystnych umów o współpracy lub umów handlowych zawartych przez klaster w ostatnim roku, Promocja klastra przez władze publiczne (liczba działań promocyjnych podjętych przez sektor publiczny w ostatnim roku), Wspieranie finansowe rozwoju klastra przez władze publiczne w ostatnim roku (ilość i wartość oraz rodzaj wsparcia), Pomoc szkoleniowo-edukacyjna i organizacyjna dla klastra dostarczona przez sektor publiczny w ostatnim roku, Oddziaływanie regionalnej polityki innowacyjnej (poprzez RSI) na rozwój klastra (ilość działań klastra zrealizowanych w ramach RSI w ostatnim roku), Współpraca klastra z władzami publicznymi (samorządowymi i rządowymi)- liczba, zakres tematyczny i liczba pozytywnie zakończonych wspólnych działań w ostatnim roku, Dostosowywanie zmian w systemie edukacji do potrzeb klastra (liczba zrealizowanych wspólnie z sektorem publicznym zmian w ostatnim roku). Obszar Kapitału Ludzkiego Łączne zatrudnienie w podmiotach funkcjonujących w klastrze,(corocznie),

18 Strona18 18 Liczba zatrudnionych w działalności B+R w klastrze (corocznie), Odsetek zatrudnionych z wykształceniem wyższym w klastrze (corocznie), Przyrost zatrudnienia w podmiotach funkcjonujących w klastrze (corocznie), Liczba uczestników szkoleń zorganizowanych w klastrze (ogólnych i specjalistycznych) w ostatnim roku (corocznie), Liczba wspólnych szkoleń organizowanych w klastrze w ostatnim roku (corocznie), Odsetek zatrudnionych doskonalących kwalifikacje zawodowe w ostatnim roku (corocznie), Rozwój kompetencji poprzez kształcenie ustawiczne (m.in. szkolenia, studia, itp.)- liczba zorganizowanych przez klaster samodzielnie lub w partnerstwie działań związanych z kształceniem ustawicznym. Obszar Technologii i Innowacji Powierzchnia biur i sal konferencyjnych wykorzystywanych na potrzeby klastra, Powierzchnia laboratoriów dostępnych dla członków klastra, Wartość dostępnej dla członków klastra infrastruktury laboratoryjnej, Wspólne prace nad nowymi produktami i technologiami (ich liczba w ciągu roku w trakcie realizacji strategii), Wspólnie wprowadzane innowacje (organizacyjne, marketingowe, w usługach i ich liczba w ciągu roku w trakcie realizacji strategii), Wspólne szkolenia, warsztaty, konferencje i wizyty studialne (edukacja pracowników) dotyczące innowacji (ich liczba corocznie w trakcie realizacji strategii), Wspólne bazy danych (ich liczba i procentowy udział podmiotów z nich korzystających), Wymiana wiedzy i doświadczeń (nieformalnych) między członkami klastra (ich liczba oraz zakresy tematyczne), Transfery technologii dokonane w ramach klastra (ich liczba w ciągu roku), Przyrost zatrudnionych (bezpośrednio) w działalności innowacyjnej w klastrze Liczba innowacji wprowadzonych w ostatnim roku przez podmioty funkcjonujące w ramach klastra (nowych produktów, usług, pomysłów racjonalizatorskich, itp.) Liczba innowacji objętych ochroną prawną wprowadzonych w klastrze w ostatnim roku Udział wydatków Klastra na B+R w wydatkach na działalność innowacyjną (w ciągu ostatniego roku)

19 Strona19 19 Liczba wspólnych projektów badawczych realizowanych (złożonych) współfinansowanych ze środków UE, w których uczestniczył klaster w ostatnim roku Liczba wspólnych projektów badawczych międzynarodowych, finansowanych z innych źródeł zewnętrznych niż budżet UE, w których klaster uczestniczył w ostatnim roku, Dostępność i jakość badań dla potrzeb klastra (liczba ofert badawczych skierowanych do klastra przez podmioty zewnętrzne w ostatnim roku i analiza ich jakości przez ekspertów klastra, Jakość i dostępność usług doradczo -szkoleniowo-informacyjnych (liczba ofert skierowanych do klastra przez podmioty zewnętrzne w ostatnim roku i analiza ich jakości przez ekspertów klastra), Gotowość i otwartość instytucji okołobiznesowych i naukowo-badawczych do współpracy (liczba ofert skierowanych do klastra przez podmioty zewnętrzne w ostatnim roku i analiza ich jakości przez ekspertów klastra), Organizacja transferu technologii (w kraju i z zagranicy- liczba ofert badawczych skierowanych do klastra przez podmioty zewnętrzne w ostatnim roku i analiza ich jakości przez ekspertów klastra), Zwiększenie możliwości badań rynku innowacji- liczba przeprowadzonych badań w ostatnim roku, Przepływ wiedzy i dyfuzja innowacji poprzez kontakty nieformalne- liczba odbytych takich spotkań w ostatnim roku, Dyfuzja technologii w ramach klastra- liczba wymian myśli technologicznych przez członków klastra między sobą w ostatnim roku, Wspólne tworzenie rozwiązań innowacyjnych- liczba wytworzonych wspólnie przez członków klastra rozwiązań innowacyjnych na własne potrzeby w ostatnim roku, Ustanowienie wspólnych standardów technicznych- liczba wypracowanych wspólnych standardów technicznych w ostatnim roku. Obszar Internacjonalizacji Liczba rynków zagranicznych (krajów), na których obecne są przedsiębiorstwa z klastra, Liczba nowych rynków zagranicznych pozyskanych przez członków klastra w ostatnim roku, Udział eksportu w strukturze sprzedaży produktów klastra (za ostatni rok),

20 Strona20 20 Liczba umów formalnych o współpracę klastra z podmiotami zagranicznymi(za ostatni rok), Liczba uczestnictwa w targach, wystawach międzynarodowych, misjach handlowych klastra w ostatnim roku, Liczba publikacji w języku obcym (materiały branżowe, prasa) w ostatnim roku. Obszar Finansów Wartość środków finansowych na realizację wspólnych projektów w okresie realizacji strategii (dokonywana corocznie), Wartość zewnętrznych środków finansowych pozyskanych na projekty klastrowe w okresie trwania strategii (dokonywana corocznie), Wartość inwestycji ogółem dokonanych w okresie realizacji strategii w podmiotach działających w klastrze (dokonywana corocznie), Dostępność funduszy finansowych wspierających rozwój klastra (np. fundusze pożyczkowo poręczeniowe, venture capital, seed capital, itp.- liczba ofert skierowanych do klastra przez podmioty zewnętrzne w ostatnim roku i analiza ich jakości przez ekspertów klastra), Dostępność rynkowej infrastruktury otoczenia biznesu (m.in. banki, leasing, itp.- liczba ofert skierowanych do klastra przez podmioty zewnętrzne w ostatnim roku i analiza ich jakości przez ekspertów klastra). B. System monitoringu dla Klastra Spawalniczego KLASTAL. Cały system monitoringu realizacji celów i działań inicjatywy winien skupić się w głównej mierze na aspektach ilościowych a nie jakościowych. Podmiotem wykonującym monitoring jest z instytucjonalnego punktu widzenia Koordynator Klastra, natomiast personalnie wykonuje to zadanie Menadżer Grona lub Kierownik Projektu pod nadzorem Dyrektora Klastra. Ten natomiast przedstawia efekty prac monitoringowych członkom inicjatywy. Czasokres działań monitoringowych winien opierać się na planowaniu, realizacji oraz kontroli wykonania działań operacyjnych w cyklach: miesięcznych, kwartalnych,

21 Strona21 21 rocznych. Z praktycznego punktu widzenia planowanie winno rozpocząć się od wybrania przez Grono priorytetów do realizacji w danym roku w poszczególnych obszarach i w myśl zasady od ogółu do szczegółu podzielić poszczególne działania na kwartały a następnie na miesiące i tygodnie. Efektem wykonania tychże działań wino być osiągnięcie zamierzonych celów strategicznych oraz rezultatów klastra a także wytworzenia pewnych produktów w ramach realizowanych projektów jak również samej strategii. W skład systemu monitoringu Klastra wchodzą: roczny plan pracy klastra (załącznik nr 1 dostępny w punkcie 5 Narzędzia do monitoringu i ewaluacji Klastra Spawalniczego KLASTAL ), kwartalny plan pracy klastra (załącznik nr 2), miesięczny plan pracy klastra (załącznik nr 3), miesięczny raport z pracy inicjatywy (załącznik nr 4), kwartalny raport z pracy klastra (załącznik nr 5), roczny raport z pracy klastra (załącznik nr 6) oparty na raportach miesięcznych, kwartalnych oraz na wynikach ankiet przeprowadzonych wśród członków inicjatywy zawierającej odpowiedzi na pytania zawarte w zakresie obszarów i działań opisanych powyżej, ankieta do rocznego monitoringu pracy klastra pytania dla członków inicjatywy (załącznik nr 7), kompleksowa ankieta rocznej pracy klastra (załącznik nr 8), C. System ewaluacji klastra spawalniczego KLASTAL System ewaluacji Klastra Spawalniczego KLASTAL winien opierać się nie tylko na analizie wizji, misji, celów i działań ale również na analizie podstawowych elementów sprawnego i skutecznego zarządzania polegającego na właściwym planowaniu, organizowaniu zasobów, realizacji zadań i kontroli ich wykonania a także poprawnym wykonywaniu niezbędnego monitoringu funkcjonowania grona. Opracowując system ewaluacji Grona uwzględniono w jego przebiegu następujące etapy: 1. Określenie tematu ewaluacji co będzie podlegało ewaluacji?

22 Strona22 22 W przypadku Klastra Spawalniczego Klastal ewaluacji będzie podlegała strategia ogólna, strategia marketingowa ale również projekty realizowane przez inicjatywę. Głównymi elementami podlegającymi ewaluacji będą cele strategiczne grona, działania operacyjne pod kontem ich przydatności w realizacji tych celów oraz efekty działań Klastra oraz korzyści i wartości dodane dla jego członków z realizacji celów strategicznych. Reasumując ewaluacji podlegać będą cele strategiczne klastra oraz przypisane do danych celów działania. Dotyczyć ona będzie wszystkich obszarów funkcjonowania Klastra :Zarządzania i Rozwoju, Marketingu i PR, Zasobów Ludzkich, Technologii i Innowacji, Współpracy Międzynarodowej (Internacjonalizacja) a także Finansów. Ewaluacji poddana zostanie również wizja i misja Klastra pod kontem jej trafności, realności i aktualności. 2. Postawienie pytań kluczowych pytań, na które szukamy odpowiedzi. W przypadku Klastra Spawalniczego Klastal i ewaluacji jego strategii podmiot ewaluujący winien odpowiedzieć na następujące pytania: W jaki sposób odbywa się proces planowania (czy jest on sprawny, skuteczny, czy obejmuje analizę problemów do rozwiązania oraz wcielenie w życie pomysłów generowanych przez Klaster?), W jaki sposób odbywa się proces organizowania zasobów niezbędnych do wdrożenia zaplanowanych działań w ramach realizacji celów strategicznych inicjatywy, Na ile sprawny i skuteczny jest sposób realizacji zaplanowanych działań w czasie realizacji strategii, Czy działania wdrożeniowe strategii są zgodne z elementami SMART, Kto na bieżąco dokonuje monitoringu działań Grona i kto za nie odpowiada, Jakie korzyści (zarówno ekonomiczne jak i pozaekonomiczne) osiągają członkowie Klastra z realizacji celów strategicznych. Jakie cele ma osiągnąć proces ewaluacji działań strategicznych inicjatywy. 3. Sformułowanie kryteriów wartościowania i obowiązujących w organizacji standardów. W tym kontekście system ewaluacji Klastra przewiduje zastosowanie metody benchmarkingu. Kryterium za pomocy którego wykonywany będzie proces ewaluacji Klastra oraz realizowanych przez niego strategii jest tzw. Klaster Idealny. O zjawisku takiego klstra możemy mówić wtedy,

23 Strona23 23 gdy wszystkie badane zjawiska ocenione zostały na ocenę maksymalną (w skali od 0 do 10 na 10 ). Ankieta wraz z kryteriami oceny znajduje się w punkcie Ustalenie jakie zagadnienia należy przeanalizować w celu udzielenia odpowiedzi na pytania ewaluacyjne. W aspekcie tym wykorzystano obszary wokół których koncentrują się działania klastra, a mianowicie: Zarządzanie i Rozwój, Marketing i PR, Zasoby Ludzkie, Technologie i Innowacje, Internacjonalizacja, Finanse. Jako dodatkowe zdiagnozowane zagadnienia poddane procesowi ewaluacji winny być: Know-how Klastra, Zasoby infrastrukturalne Klastra, Aktywność rynkowa Klastra, Komunikacja w Klastrze, Kreowanie wiedzy i innowacji, Rozwój zasobów ludzkich, Poprawa pozycji konkurencyjnej klastra (pozycji rynkowej), Poprawa innowacyjności, Uwarunkowania regionalne funkcjonowania Klastra, Polityka władz publicznych na rzecz rozwoju Klastra, Otoczenie instytucjonalne, Przywództwo w Klastrze, Korzyści skali w funkcjonowaniu Klastra, Tworzenie sieci i Innowacji, Oddziaływanie Klastra na środowisko przedsiębiorczości,

24 Strona24 24 Oddziaływanie Klastra na środowisko naturalne i zrównoważony rozwój, Społeczna odpowiedzialność biznesu w Klastrze. 5. Zidentyfikowanie źródeł potrzebnych informacji np. dobór próby przy badaniu ankietowym, gdzie znaleźć konieczne dokumenty itp. W tym aspekcie system ewaluacji Klastra Spawalniczego Klastal przewiduje się przeprowadzenie badań ewaluacyjnych przy pomocy załączonej ankiety ewaluacyjnej stanowiącej załącznik nr 9. Badaniem objęty zostanie koordynator klastra jako instytucja, którego przedstawicielem będzie Menadżer grona a także osoby będące przedstawicielami podmiotów - członków inicjatywy wywodzących się z kadry zarządzającej tymi podmiotami lub osobami wyznaczonymi przez Zarządy tych organizacji. 6. Wybranie metod pracy badanie ankietowe, wywiady, obserwacja, analiza dokumentów. Metody za pomocą których realizowane będzie badanie ewaluacyjne to: Analiza SWOT Klastra; Matryca logiczna Strategii zawierająca cele, produkty, rezultaty strategii; Analiza on desk; Analiza dostępnych danych ilościowych i jakościowych uzyskanych z procesu raportowania i monitoringu; Analiza kosztów i korzyści; Wywiady indywidualne z kadrą menadżerską Klastra i jego członków; Kwestionariusze ankietowe; Zogniskowane wywiady grupowe, tzw. badania fokusowe(fgi); Panele ekspertów- oceny własne niezależnych specjalistów w danych dziedzinach; 7. Opracowanie narzędzi formularze ankiet, wytyczne do wywiadów. Wzór formularza ofertowego zawiera załącznik nr 9 niniejszego opracowania. Wytyczne dla przeprowadzających wywiad znajdują się w załączniku nr Przygotowanie harmonogramu ewaluacji oraz narzędzia monitoringu (sprawdzenie czy i kiedy otrzymamy potrzebne informacje).

25 Strona NARZĘDZIA STOSOWANE W MONITORINGU I EWALUACJI KLASTRA Narzędzia do monitoringu klastra Załącznik nr 1 PLAN DZIAŁAŃ KLASTRA SPAWALNICZEGO KLASTAL NA ROK. Obszar strategiczny Klastra Cel strategiczny Działanie operacyjne Nazwa projektu, z którego jest realizowane Źródło finansowania Podmiot i osoba odpowiedzi alna za realizację Data realizacji (rok) Załącznik nr 2 PLAN DZIAŁAŃ KLASTRA SPAWALNICZEGO KLASTAL NA KWARTAŁ. Obszar strategiczny Klastra Cel strategiczny Działanie operacyjne Nazwa projektu, z którego jest realizowane Źródło finansowania Podmiot i osoba odpowiedzi alna za realizację Data realizacji (kwartał)

26 Strona26 26 Załącznik nr 3 PLAN DZIAŁAŃ KLASTRA SPAWALNICZEGO KLASTAL NA MIESIĄC. Obszar strategiczny Klastra Cel strategiczny Działanie operacyjne Nazwa projektu, z którego jest realizowane Źródło finansowania Podmiot i osoba odpowiedzi alna za realizację Data realizacji (miesiąc) Załącznik nr 4 MIESIĘCZNY RAPORT Z PRACY INICJATYWY RAPORT Z DZIAŁALNOŚCI KLASTRA SPAWALNICZEGO KLASTAL ZA MIESIĄC Lp. Obszar działań Zadania zrealizowane Zadania niezrealizowane i ich przyczyny 1. Zarządzanie i rozwój klastra 2. Marketing i PR 3 Zasoby ludzkie 4. Technologie i innowacje 5. Internacjonalizacja 6. Finanse

27 Strona27 27 Załącznik nr 5 KWARTALNY RAPORT Z PRACY KLASTRA RAPORT Z DZIAŁALNOŚCI KLASTRA SPAWALNICZEGO KLASTAL ZA KWARTAŁ Lp. Obszar działań Miesiąc Zadania zrealizowane Zadania niezrealizowane i ich przyczyny 1. Zarządzanie i rozwój klastra 2. Marketing i PR 3 Zasoby ludzkie 4. Technologie i innowacje 5. Internacjonalizacja 6. Finanse Załącznik nr 6 ROCZNY RAPORT Z PRACY KLASTRA RAPORT Z DZIAŁALNOŚCI KLASTRA SPAWALNICZEGO KLASTAL ZA ROK Lp. Obszar działań Kwartał Zadania zrealizowane Zadania niezrealizowane i ich przyczyny 1. Zarządzanie i rozwój klastra 2. Marketing i PR 3 Zasoby ludzkie 4. Technologie i innowacje 5. Internacjonalizacja 6. Finanse

28 Strona28 28 Załącznik nr 7 ANKIETA DO ROCZNEGO MONITORINGU PRACY KLASTRA Ankieta do rocznego monitoringu pracy klastra pytania dla członków inicjatywy. LP Obszar Działania, rezultaty Jedn. miary 1. Zarządzanie i 1. Potencjał i tradycje gospodarcze lokalnego środowiska- Szt. rozwój liczba inwestycji w regionie mogąca służyć członkom Klastra 2. Dostępność i mobilność pracowników wysoko wykwalifikowanych. 3. Atrakcyjność inwestycyjna regionu (uzbrojone tereny, oferty inwestycyjne, infrastruktura komunalna) ich liczba w regionie, z których mogą korzystać członkowie Klastra. 4. Dostępność do zasobów naturalnych (w tym surowców)- liczba zasobów z których korzysta klaster. Wartość, liczba 2. Marketing i PR 1.Liczba nowych produktów/usług powstałych w wyniku realizacji strategii w ciągu roku, 2.Liczba udoskonalonych produktów / usług powstałych w wyniku realizacji strategii w ciągu roku, 3. Udział sprzedaży produktów / usług firmy w rynku krajowym w obszarze spawalnictwa, 3. Zasoby ludzkie 1.Łączne zatrudnienie w firmie na koniec roku, 2. Liczba zatrudnionych w działalności B+R w firmie w ostatnim roku, 3.Odsetek zatrudnionych z wykształceniem wyższym w firmie w ostatnim roku, 4.Przyrost zatrudnienia w podmiocie funkcjonującym w klastrze w ostatnim roku, 5. Odsetek zatrudnionych doskonalących kwalifikacje zawodowe w ostatnim roku, 4. Technologie i innowacje 1.Transfery technologii dokonane w firmie w ostatnim roku, 2. Przyrost zatrudnionych (bezpośrednio) w działalności innowacyjnej w firmie, 3. Liczba innowacji wprowadzonych w ostatnim roku, 4. Liczba innowacji objętych ochroną prawną wprowadzonych w firmie, 5. Udział wydatków na B+R w wydatkach na działalność innowacyjną w firmie, 5. Internacjonalizacja 1.Liczba rynków zagranicznych (krajów), na których obecne jest przedsiębiorstwo, 2. Liczba nowych rynków zagranicznych pozyskanych przez firmę w ostatnim roku,

29 Strona Udział eksportu w strukturze sprzedaży produktów firmy, 4. Liczba uczestnictwa w targach, wystawach międzynarodowych, misjach handlowych firmy w ostatnim roku, 6. Finanse 1.Wartosć środków finansowych przeznaczonych przez firmę na potrzeby klastra, 2.Liczba działań finansowych z których przedsiębiorstwo skorzystało w ramach wspólnych produktów finansowych klastra, Załącznik nr 8 KOMPLEKSOWA ANKIETA ROCZNEJ PRACY KLASTRA Kompleksowa ankieta rocznej pracy klastra spawalniczego KLASTAL LP Obszar Działania, rezultaty Jedn. miary 1. Zarządzanie i 1.Liczba nowych członków inicjatywy (w rozbiciu na Szt. rozwój firmy ściśle związane z branżą spawalniczą i z otoczenia, jednostki samorządu terytorialnego, instytucje otoczenia biznesu, jednostki sfery naukowo-badawczej; 2. Liczba porozumień o partnerstwie; 3. Liczba umów o współpracy; 4. Liczba wydarzeń sieciowych 5. Liczba osób korzystających z intranetu 6. Odsetek członków klastra wykorzystujących wspólną sieć wewnętrzną 7. Liczba aktualnych wpisów na intranecie 8. Liczba osób prowadzących klaster (obsługa administracyjna klastra) 9. Liczba podmiotów uczestniczących w klastrze (przedsiębiorstwa, sektor B+R, instytucje wsparcia) 10. Potencjał i tradycje gospodarcze lokalnego środowiska 11. Dostępność i mobilność pracowników wysoko wykwalifikowanych 12. Atrakcyjność inwestycyjna regionu (uzbrojone tereny, oferty inwestycyjne, infrastruktura komunalna) 13. Otwartość środowiska przedsiębiorców na współpracę 14. Dostępność do zasobów naturalnych (w tym surowców) 15. Liczba wspólnie realizowanych projektów w klastrze 16. Liczba instytucji otoczenia biznesu zaangażowanych w powiązania kooperacyjne 17. Liczba przedsiębiorstw zaangażowanych w powiązania kooperacyjne 18. Liczba wspartych innych powiązań kooperacyjnych 19. Liczba jednostek naukowych zaangażowanych w realizację projektu Wartość, liczba

30 Strona Liczba ocen, ekspertyz, analiz, studiów, opracowań i koncepcji wykonanych przez ewaluatorów zewnętrznych, 21. Liczba zorganizowanych konferencji, spotkań, seminariów 22. Liczba utworzonych aplikacji wspomagających spawalnictwo oraz udostępnionych usług teleinformatycznych 23. Wartość zakupionych środków trwałych/wartości niematerialnych i prawnych służących wdrożeniu strategii, 24. Siła i pozycja koordynatora w klastrze (m.in. w zakresie motywowania do wspólnych przedsięwzięć, realizowania wspólnej wizji, tworzenia wspólnej strategii)- liczba zrealizowanych wewnętrznych działań przez koordynatora na rzecz klastra w ostatnim roku, 25. Siła i pozycja innych członków klastra w animowaniu wspólnej działalności klastra- liczba inicjatyw podjętych przez członków klastra w ostatnim roku, 26. Siła i pozycja klastra względem otoczenia (umiejętności pozyskania środków finansowych, lobbowania na rzecz klastra, tworzenia dobrej prasy, itp.)- liczba podjętych działań zewnętrznych koordynatora klastra na rzecz jego członków, 27. Umiejętności koordynatora w zakresie animacji współpracy (wewnętrznej i zewnętrznej)- liczba inicjatyw koordynatora na rzecz jego członków. 2. Marketing i PR 1. Liczba przeprowadzonych kampanii promujących wspólną markę Klastra, uczestników, produktów i usług Klastra 2. Liczba nowych produktów/usług powstałych w wyniku realizacji strategii w ciągu roku, 3. Liczba udoskonalonych produktów / usług powstałych w wyniku realizacji strategii w ciągu roku, 4. Wspólne zaopatrzenie - wspólne zamówienia (jakie produkty i usługi są w ten sposób zakupywane przez klaster i kto je koordynuje), 5. Wspólne kanały dystrybucji usług spawalniczych (czy są realizowane i jaki podmiot jest głównym dystrybutorem oraz wartość wspólnej sprzedaży), 6. Wspólna oferta przygotowana przez klaster dla odbiorców z zewnątrz (czy jest, jakie usługi zawiera, czy doszły nowe, kto nią zarządza), 7. Wymiana informacji rynkowych wśród członków klastra (czy jest prowadzona i kto ją koordynuje), 8. Wspólne działania w zakresie reklamy klastra (ulotki, foldery, reklama w mediach, ich liczba i wartość. Monitoring dokonywany corocznie podczas trwania strategii), 9. Wspólna działalność targowo-wystawiennicza klastra (ich liczba oraz wydatki na nie związane. Monitoring dokonywany corocznie podczas obowiązywania strategii), 10. Wspólne lobby wobec władz( ich liczba oraz opis poruszanej tematyki oraz poziom ich zrealizowania), 11. Wspólne strony WWW klastra (liczba wpisów, aktualność), 12. System identyfikacji wizualnej klastra (m.in. wspólne logo, kolorystyka, papier firmowy, ile

31 Strona31 31 podmiotów z niego korzysta i w jakiej formie), 13. Kontakty i obecność klastra w mass mediach (liczba kontaktów z mediami w ciągu ostatniego roku). Istotnym narzędziem w działaniach Media Relations będzie bieżący monitoring mediów redakcji (radio i telewizja, prasa, Media Online). Dzięki monitorowaniu poszczególnych publikacji w mediach możliwe będzie m.in.: bieżące analizowanie poziomu zainteresowania mediów tematem klastra, problemów jakości jego działań, aktywności itp., szybkie reagowanie na negatywne sygnały pojawiające się w mediach, gromadzenie danych dotyczących poziomu wiedzy na temat jakości spawalnictwa, zbudowanie archiwum prasowego w trakcie realizacji strategii oraz analiza efektów działań podjętych w ramach kampanii medialnych klastra. Media monitorowane będą pod kątem haseł: - klaster; - branża spawalnicza; - spawalnictwo. Miesięczne raporty z monitoringu mediów zawierać będą: - wycinki prasowe z mediów online dotyczące wspomnianej tematyki, materiały telewizyjne i radiowe dotyczące wymienianej tematyki, publikacje prasowe. Z powyższych działań powstaną raporty w wersji elektronicznej. Zakres raportów obejmował będzie: - podsumowanie ilościowe wycinków prasowych związanych z monitorowanym tematem, - wyszczególnienie materiałów prasowych pozytywnych i negatywnych, - wnioski wynikające z zebranych materiałów prasowych, - poszczególne wycinki prasowe w wersji PDF, 14.Regularne spotkania podmiotów w klastrze (ich liczba w ciągu roku w trakcie realizacji strategii), 15. Wspólne imprezy integracyjne (ich liczba w ciągu roku w trakcie realizacji strategii), 16.Wewnętrzna prasa (w tym newsletters, ich liczba i zakres tematyczny), 17.Udział sprzedaży produktów / usług klastra w rynku krajowym w obszarze spawalnictwa (corocznie), 18.Udział sprzedaży produktów / usług klastra w rynku zagranicznym 19.Liczba start-ups w klastrze 20.Zwiększenie siły przetargowej wobec dostawców liczba zawartych korzystniejszych ofert z dostawcami w ostatnim roku, 21.Koordynacja rynku nabywców- liczba nowych klientów pozyskanych przez klaster w ostatnim roku, 22. Możliwość lobbowania na rzecz działania klastra (branży)- liczba skutecznych działań lobbingowych na rzecz klastra lub branży w ostatnim roku, 23.Zwiększenie przewagi konkurencyjnej klastra- liczba zawartych korzystnych umów o współpracy lub umów handlowych zawartych przez klaster, 24.Promocja klastra przez władze publiczne (liczba działań promocyjnych podjętych przez sektor publiczny w ostatnim roku),

32 Strona Wspieranie finansowe rozwoju klastra przez władze publiczne 26. Pomoc szkoleniowo-edukacyjna i organizacyjna dla klastra dostarczona przez sektor publiczny 27. Oddziaływanie regionalnej polityki innowacyjnej (poprzez RSI) na rozwój klastra 28.Współpraca klastra z władzami publicznymi (samorządowymi i rządowymi) (liczba, zakres tematyczny i liczba pozytywnie zakończonych wspólnych działań 29. Dostosowywanie zmian w systemie edukacji do potrzeb klastra 3. Zasoby ludzkie 1. Łączne zatrudnienie w podmiotach funkcjonujących w klastrze 2. Liczba zatrudnionych w działalności B+R w klastrze 3. Odsetek zatrudnionych z wykształceniem wyższym w klastrze 4. Przyrost zatrudnienia w podmiotach funkcjonujących w klastrze 5. Liczba uczestników szkoleń zorganizowanych w klastrze (ogólnych i specjalistycznych) w ostatnim roku 6. Liczba wspólnych szkoleń organizowanych w klastrze w ostatnim roku 7. Odsetek zatrudnionych doskonalących kwalifikacje zawodowe w ostatnim roku 8. Rozwój kompetencji poprzez kształcenie ustawiczne (m.in. szkolenia, studia, itp.)- liczba zorganizowanych przez klaster samodzielnie lub w partnerstwie działań związanych z kształceniem ustawicznym 4. Technologie i innowacje 1. Powierzchnia biur i sal konferencyjnych wykorzystywanych na potrzeby klastra 2. Powierzchnia laboratoriów dostępnych dla członków klastra 3. Wartość dostępnej dla członków klastra infrastruktury laboratoryjnej 4. Wspólne prace nad nowymi produktami i technologiami 5. Wspólnie wprowadzane innowacje (organizacyjne, marketingowe, w usługach i ich liczba w ciągu roku w trakcie realizacji strategii), 6. Wspólne szkolenia, warsztaty, konferencje i wizyty studialne (edukacja pracowników) dotyczące innowacji (ich liczba corocznie w trakcie realizacji strategii), 7.Wspólne bazy danych (ich liczba i procentowy udział podmiotów z nich korzystających), 8. Wymiana wiedzy i doświadczeń (nieformalnych) między członkami klastra (ich liczba oraz zakresy tematyczne), 9. Transfery technologii dokonane w ramach klastra 10. Przyrost zatrudnionych (bezpośrednio) w działalności innowacyjnej w klastrze, 11. Liczba innowacji wprowadzonych w ostatnim roku przez podmioty funkcjonujące w ramach klastra (nowych produktów, usług, pomysłów racjonalizatorskich, itp.) 12. Liczba innowacji objętych ochroną prawną wprowadzonych w klastrze 13. Udział wydatków na B+R w wydatkach na działalność innowacyjną

33 Strona Liczba wspólnych projektów badawczych realizowanych (złożonych) współfinansowanych ze środków UE, w których uczestniczył klaster 15. Liczba wspólnych projektów badawczych międzynarodowych, finansowanych z innych źródeł zewnętrznych niż budżet UE, w których klaster uczestniczył 16. Dostępność i jakość badań dla potrzeb klastra (liczba ofert badawczych skierowanych do klastra przez podmioty zewnętrzne w ostatnim roku i analiza ich jakości przez ekspertów klastra, 17. Jakość i dostępność usług doradczo - szkoleniowo-informacyjnych (liczba ofert skierowanych do klastra przez podmioty zewnętrzne w ostatnim roku i analiza ich jakości przez ekspertów klastra), 18. Gotowość i otwartość instytucji okołobiznesowych i naukowo-badawczych do współpracy 19. Organizacja transferu technologii (w kraju i z zagranicy- liczba ofert badawczych skierowanych do klastra przez podmioty zewnętrzne w ostatnim roku i analiza ich jakości przez ekspertów klastra), 20. Zwiększenie możliwości badań rynku innowacjiliczba przeprowadzonych badań w ostatnim roku, 21. Przepływ wiedzy i dyfuzja innowacji poprzez kontakty nieformalne- liczba odbytych takich spotkań w ostatnim roku, 22. Dyfuzja technologii w ramach klastra- liczba wymian myśli technologicznych przez członków klastra między sobą 23. Wspólne tworzenie rozwiązań innowacyjnychliczba wytworzonych wspólnie przez członków klastra rozwiązań innowacyjnych na własne potrzeby 24. Ustanowienie wspólnych standardów technicznych- liczba wypracowanych wspólnych standardów technicznych 5. Internacjonalizacja 1. Liczba rynków zagranicznych (krajów), na których obecne są przedsiębiorstwa z klastra 2. Liczba nowych rynków zagranicznych pozyskanych przez członków klastra 3. Udział eksportu w strukturze sprzedaży produktów klastra 4. Liczba umów formalnych o współpracę klastra z podmiotami zagranicznymi 5. Liczba uczestnictwa w targach, wystawach międzynarodowych, misjach handlowych klastra 6. Liczba publikacji w języku obcym (materiały branżowe, prasa) 6. Finanse 1. Wartość środków finansowych na realizację wspólnych projektów w okresie realizacji strategii 2. Wartość zewnętrznych środków finansowych pozyskanych na projekty klastrowe w okresie trwania strategii

34 Strona Wartość inwestycji ogółem dokonanych w okresie realizacji strategii w podmiotach działających w klastrze 4. Dostępność funduszy finansowych wspierających rozwój klastra (np. fundusze pożyczkowo poręczeniowe, venture capital, seed capital, itp.- liczba ofert skierowanych do klastra przez podmioty zewnętrzne w ostatnim roku i analiza ich jakości przez ekspertów klastra), 5. Dostępność rynkowej infrastruktury otoczenia biznesu (m.in. banki, leasing, itp.- liczba ofert skierowanych do klastra przez podmioty zewnętrzne w ostatnim roku i analiza ich jakości przez ekspertów klastra). Narzędzia do ewaluacji klastra Załącznik nr 9 ANKIETA - EWALUACJA KLASTRA Ankieta dla potrzeb realizacji badań ewaluacji klastra spawalniczego KLASTAL Data: Miejscowość: Nazwisko respondenta: Nazwisko ankietera: A. CHARAKTERYSTYKA KLASTRA 1. Nazwa klastra Rok utworzenia klastra (podjęcia inicjatywy lub sformalizowania klastra) Inicjator klastra (nazwa, adres) sektor publiczny (władze publiczne) sektor nauki i B+R

35 Strona35 35 sektor prywatny sektor pozarządowy Sektor działania klastra (branża wg PKD) 5. Forma organizacyjno-prawna Stowarzyszenie Fundacja Sp. z o.o. Spółdzielnia Sp. S.A. Konsorcjum Inna forma, jaka? Koordynator klastra/siedziba klastra (biuro) Nazwa... Adres: ul.... kod, miasto... Tel.... Fax Lider klastra Nazwa... Adres: ul.... kod, miasto... Tel.... Fax Region zakorzenienia (jednostka terytorialna lokalizacji rdzenia klastra - miejsce koncentracji działalności 70% uczestników klastra) gmina... powiat... województwo...

36 Strona Liczba podmiotów uczestniczących w klastrze... przedsiębiorstwa... sektor B+R,... instytucje wsparcia... inne podmioty 10. Struktura zatrudnienia w klastrze... % przedsiębiorstwa... % sektor B+R,... % instytucje wsparcia... % inne podmioty 11. Struktura przedsiębiorstw w klastrze wg wielkości zatrudnienia... % do 9 zatrudnionych... % od 10 do 49 zatrudnionych... % od 50 do 249 zatrudnionych... % powyżej 250 zatrudnionych 12. Typ rozwoju klastra inicjatywa oddolna (samoistna) inicjatywa odgórna inicjatywa mieszana 13. Faza rozwoju klastra faza wylęgania/embrionalna faza wzrostu/dojrzałości faza schyłku/transformacji 14. Liczba realizowanych projektów finansowanych z zewnętrznych źródeł, w tym:

37 Strona37 37 w latach , liczba projektów.; źródło/program finansowania. w latach , liczba projektów...; źródło/program finansowania. inne źródła, jakie? liczba projektów ; źródło/program finansowania... Ilość składanych wniosków, które nie dostały dofinansowania: Lata Źródło finansowania Tytuł projektu: Rodzaj projektu (inwestycyjny, szkoleniowodoradczy, wdrożeniowy itp.): Trudności i problemy z finansowani em działań klastrów: Propozycje zmian finansowania działań realizowanych przez klastry wskazanych przez jednostkę (osobę badaną): Czy klaster posiada strategię rozwoju? tak nie Jeśli tak, to jaka jest forma strategii? sformalizowana (zapisana na papierze) niesformalizowana

38 Strona Jaka jest misja klastra? Główne źródła (czynniki) sukcesu klastra B. OBSZARY BENCHMARKINGU KLASTRÓW I. PROCESY W KLASTRZE 5 I.1. Dokonaj oceny aktywności rynkowej podejmowanej w klastrze Wspólne zaopatrzenie - wspólne zamówienia Procentowy udział podmiotów uczestniczących w procesie wspólnego zaopatrzenia. Skala ocen skala porządkowa, gdzie: 0 oznacza brak występowania zjawiska, 1 oznacza minimalną (znikomą) wartość/znaczenie ocenianej cechy 10 oznacza maksymalną (kluczową) wartość/znaczenie ocenianej cechy

39 Strona39 39 Jeśli nie to dlaczego: Wspólne kanały dystrybucji Procentowy udział podmiotów uczestniczących w procesie wspólnej dystrybucji Jeśli nie to dlaczego: Wspólna oferta przygotowana przez klaster dla odbiorców z zewnątrz Procentowy udział podmiotów posiadających wspólną ofertę.. Jeśli nie to dlaczego: Wymiana informacji rynkowych wśród członków klastra Procentowy udział podmiotów uczestniczących w wymianie informacji rynkowych. Jakie informacje rynkowe podlegają wymianie.. Jeśli nie to dlaczego: I.2. Dokonaj oceny działań w zakresie marketingu i PR podejmowanych przez klaster Wspólne działania w zakresie reklamy klastra (ulotki, foldery, reklama w mediach)

40 Strona40 40 Liczba działań promocyjnych i ile podmiotów klastra uczestniczy... Jakie działania w zakresie marketingu i PR... Jeśli nie to dlaczego: Wspólna działalność targowo-wystawiennicza klastra Liczba odbytych wspólnych działań targowo-wystawienniczych w ciągu ostatnich 24 miesięcy Jakie wspólne działania targowo-wystawiennicze.. Jeśli nie to dlaczego: Wspólne lobby wobec władz Liczba przeprowadzonych działań lobbingowych wobec władz oraz liczba skutecznie (pozytywnie) rozwiązanych problemów lub działań przy decydującym udziale władz samorządowych, branżowych, rządowych.... Jakie wspólne lobby Jeśli nie to dlaczego: Wspólne strony WWW klastra

41 Strona41 41 Strona www klastra (czy klaster posiada stronę) Aktualność wpisów Dedykowana strona www klastra (domena niezależna od domeny jakiegokolwiek z podmiotów w klastrze) Łatwość strony w obsłudze Liczba odnośników na stronie internetowej Umieszczenie linków do strony www klastra na stronach podmiotów będących członkami klastra Posiadanie newslettera Informacje kontaktowe do koordynatora klastra Dane dotyczące wszystkich podmiotów w klastrze (co najmniej lista podmiotów) Dodatkowe funkcjonalności strony forum, baza wiedzy, etc. Jeśli nie to dlaczego: System identyfikacji wizualnej klastra (m.in. wspólne logo, kolorystyka, papier firmowy) Jaką wspólną identyfikację wizualną klastra... Jeśli nie to dlaczego: Kontakty i obecność klastra w mass mediach Liczba artykułów prasowych w mediach, liczba kampanii reklamowych, liczba artykułów sponsorowanych, a także obecności w telewizji (wywiady, udział w programach, organizacja konferencji) w ciągu ostatnich 24 miesięcy Jakie wspólne działania w mass mediach...

42 Strona42 42 Jeśli nie to dlaczego:. I.3. Dokonaj oceny wewnętrznej komunikacji w klastrze Regularne spotkania podmiotów w klastrze Średnia roczna liczbę spotkań podmiotów w klastrze:.. Jaka część podmiotów w klastrze regularnie uczestniczy w spotkaniach:... Jeśli nie to dlaczego: Wspólne imprezy integracyjne Średnia roczna liczba nieformalnych oraz formalnych imprez integracyjnych w klastrze:.. Jaka część podmiotów w klastrze uczestniczy:..... Jeśli nie to dlaczego: Wspólna platforma komunikacyjna (m.in. Intranet) Klaster posiada Intranet bądź inna sieć o zbliżonym charakterze i funkcjonalności Klaster posiada wewnętrzne forum lub listę dyskusyjną Czy ze wspólnej platformy komunikacyjnej korzysta ponad 50% podmiotów w klastrze? Czy ze wspólnej platformy komunikacyjnej podmioty korzystają częściej niż raz na miesiąc? Czy informacje zamieszczane na wspólnej platformie komunikacyjnej są aktualne? Czy liczba poruszanych tematów / obszarów tematycznych wynosi więcej niż 3? Czy liczba poruszanych tematów / obszarów tematycznych wynosi więcej niż 6? Czy platforma komunikacji posiada jakieś narzędzia / programy, ułatwiające pracę podmiotom w klastrze? Czy platforma komunikacji posiada informacje na temat ram prawnych dla danego sektora? Czy platforma komunikacji posiada wzory dokumentów, wspólne ulotki, wspólne programy, etc.? Jeśli nie to dlaczego:

43 Strona Wewnętrzna prasa (w tym newsletters) Liczba wydanych wewnętrznych biuletynów (średniorocznie).. Liczbę podmiotów zarejestrowanych i korzystających z newslettera (liczba podmiotów wewnętrznych z klastra i liczba podmiotów spoza klastra).. Jeśli nie to dlaczego:.. I.4. Dokonaj oceny procesów kreowania wiedzy i innowacji w klastrze Wspólne prace nad nowymi produktami i technologiami Łączna liczba projektów dotyczących innowacyjności technologicznej i liczbę projektów, które dotyczą prac nad nowymi produktami lub usługami w ciągu ostatnich 24 miesięcy..... Procentowy udział członków klastra uczestniczących w procesie.. Jeśli nie to dlaczego: Wspólnie wprowadzane innowacje (organizacyjne, marketingowe, w usługach) Liczba opracowywanych lub wprowadzonych innowacji organizacyjnych (w tym określonych standardów), marketingowych (np. liczbę nowych wyrobów produkowanych przez członków klastra pod wspólną marką) lub liczbę nowych usług w ofercie klastra z ostatnich 24 miesięcy.. Procentowy udział członków klastra w tych procesach Jeśli nie to dlaczego:

44 Strona Wspólne szkolenia, warsztaty, konferencje, wizyty studialne (edukacja pracowników) Liczba wspólnych projektów szkoleniowych, warsztatowych, liczbę wspólnie zorganizowanych konferencji i liczbę wspólnych wizyt studyjnych - dane średnioroczne.. Procentowy udział członków klastra w tych działaniach..... Jeśli nie to dlaczego: Wspólne bazy danych Liczba baz danych, do których mają dostęp wszyscy członkowie klastra.. Jakie rodzaje baz danych Procentowy udział członków klastra z nich korzystających.. Jeśli nie to dlaczego: Wymiana wiedzy i doświadczeń (nieformalnych) między członkami klastra Liczba nieformalnych spotkań między samymi członkami klastra, na których to omawiano aspekty biznesowe, jak również liczbę spotkań nieformalnych spotkań między członkiem klastra a partnerem lub kontrahentem zewnętrznym odbytych w ciągu ostatnich 12 miesięcy.... Jakich zagadnień dotyczy wymiana wiedzy... Procentowy udział podmiotów w klastrze uczestniczących w nieformalnej wymianie wiedzy i doświadczeń Jeśli nie to dlaczego:

45 Strona Transfer technologii Liczbę czynności związanych z transferem technologii, wykonanych przez członków klastra w ciągu ostatnich 12 miesięcy Procentowy udział członków klastra w tych działaniach... Jakich zagadnień dotyczył transfer technologii.... Jeśli nie to dlaczego:. II. ZASOBY KLASTRA II.1. Zasoby ludzkie i know how klastra... Łączne zatrudnienie w podmiotach funkcjonujących w klastrze. w tym % zatrudnionych kobiet/osób niepełnosprawnych Uwagi..... Liczba osób prowadzących klaster (obsługa administracyjna klastra) Uwagi..... Liczba podmiotów uczestniczących w klastrze (przedsiębiorstwa, sektor B+R, instytucje wsparcia)

46 Strona46 46 Uwagi..... Liczba zatrudnionych w działalności B+R w klastrze Uwagi..... Odsetek zatrudnionych z wykształceniem wyższym w klastrze Uwagi..... Liczba wspólnie realizowanych projektów w klastrze w okresie ostatnich 2 lat Uwagi.. II.2. Zasoby finansowe klastra... Środki finansowe na realizację wspólnych projektów w okresie ostatnich 2 lat (współfinansowanie projektów klastrowych) Uwagi..... Zewnętrzne środki finansowe pozyskane na projekty klastrowe w okresie ostatnich 2 lat Uwagi..... Wartość inwestycji ogółem dokonanych w okresie ostatnich 2 lat w podmiotach działających w klastrze Uwagi..

47 Strona47 47 II.3. Zasoby infrastrukturalne klastra... Powierzchnia biur i sal konferencyjnych wykorzystywanych na potrzeby klastra Uwagi..... Powierzchnia laboratoriów dostępnych dla członków klastra Uwagi..... Odsetek członków klastra wykorzystujących wspólną sieć wewnętrzną (Intranet) Uwagi..... Wartość dostępnej dla członków klastra infrastruktury laboratoryjnej Uwagi.. III. WYNIKI KLASTRA III.1. Rozwój zasobów ludzkich... Przyrost zatrudnienia w podmiotach funkcjonujących w klastrze w ostatnich 2 latach Uwagi..... Liczba uczestników szkoleń zorganizowanych w klastrze (na potrzeby klastra) w ostatnich 2 latach Uwagi..

48 Strona Liczba wspólnych szkoleń organizowanych w klastrze w ostatnich 2 latach Uwagi..... Odsetek zatrudnionych doskonalących kwalifikacje zawodowe w ostatnich 2 latach Uwagi.. III.2. Poprawa pozycji konkurencyjnej klastra (pozycji rynkowej)... Udział sprzedaży produktów / usług klastra w rynku krajowym Uwagi..... Udział sprzedaży produktów / usług klastra w rynku zagranicznym Uwagi..... Liczba nowych uczestników klastra w ciągu ostatnich 2 lat (instytucje i przedsiębiorstwa przyciągnięte do klastra) Uwagi..... Liczba start-up w klastrze Uwagi.. III.3. Poprawa innowacyjności klastra

49 Strona Przyrost zatrudnionych (bezpośrednio) w działalności innowacyjnej w klastrze w ostatnich 2 latach Uwagi..... Liczba innowacji wprowadzonych w ostatnich 2 latach przez podmioty funkcjonujące w ramach klastra (nowych produktów, usług, pomysłów racjonalizatorskich, itp.) Uwagi..... Liczba innowacji objętych ochroną prawną wprowadzonych w klastrze w ostatnich 2 latach (m.in. uzyskanych patentów, wzorów użytkowych i przemysłowych, znaków towarowych, topografii układów scalonych, oznaczeń geograficznych - produktów regionalnych) Uwagi..... Udział wydatków na B+R w wydatkach na działalność innowacyjną w ciągu ostatnich 2 lat Uwagi..... Liczba wspólnych projektów realizowanych (złożonych) współfinansowanych ze środków UE, w których uczestniczył klaster w ostatnich 2 latach Uwagi..... Liczba wspólnych projektów badawczych międzynarodowych, finansowanych z innych źródeł zewnętrznych niż budżet UE, w których klaster uczestniczył w ostatnich 2 latach Uwagi (wynika z pierwszych pytań)..

50 Strona50 50 III.4. Internacjonalizacja klastra... Liczba rynków zagranicznych (krajów), na których obecne są przedsiębiorstwa z klastra Uwagi..... Udział eksportu w strukturze sprzedaży produktów klastra Uwagi..... Liczba umów formalnych o współpracę klastra z podmiotami zagranicznymi Uwagi..... Liczba uczestnictwa w targach, wystawach międzynarodowych, misjach handlowych klastra w ostatnich 2 latach Uwagi..... Liczba publikacji w języku obcym (materiały branżowe, prasa) w ostatnich 2 latach Uwagi.. IV. POTENCJAŁ WZROSTU KLASTRA IV.1. Dokonaj oceny uwarunkowań regionalnych dla rozwoju klastra Potencjał i tradycje gospodarcze lokalnego środowiska

51 Strona51 51 Czynniki związane z potencjałem i tradycjami gospodarczymi lokalnego środowiska, które zdaniem respondenta wpływają na rozwój klastra: Dostępność i mobilność pracowników wysoko wykwalifikowanych Argumenty uzasadniających stwierdzenie: Atrakcyjność inwestycyjna regionu (uzbrojone tereny, oferty inwestycyjne, infrastruktura komunalna, itp.) Argumenty uzasadniających stwierdzenie: Otwartość środowiska przedsiębiorców na współpracę Argumenty uzasadniających stwierdzenie:

52 Strona Dostępność do zasobów naturalnych (w tym surowców) Argumenty uzasadniających stwierdzenie: IV.2. Dokonaj oceny polityki władz publicznych na rzecz rozwoju klastra Promocja klastra przez władze publiczne Argumenty uzasadniających stwierdzenie: Wspieranie finansowe rozwoju klastra przez władze publiczne Argumenty uzasadniających stwierdzenie: Pomoc szkoleniowo-edukacyjna i organizacyjna dla klastra Argumenty uzasadniających stwierdzenie: Oddziaływanie regionalnej polityki innowacyjnej (poprzez RSI) na rozwój klastra

53 Strona53 53 Argumenty uzasadniających stwierdzenie: Współpraca klastra z władzami publicznymi (samorządowymi i rządowymi) Argumenty uzasadniających stwierdzenie: Dostosowywanie zmian w systemie edukacji do potrzeb klastra Argumenty uzasadniających stwierdzenie: IV.3. Dokonaj oceny otoczenia instytucjonalnego na rzecz rozwoju klastra Dostępność i jakość badań dla potrzeb klastra Argumenty uzasadniające stwierdzenie:

54 Strona Jakość i dostępność usług doradczo - szkoleniowo - informacyjnych Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Gotowość i otwartość instytucji około-biznesowych i naukowo-badawczych do współpracy Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Organizacja transferu technologii (w kraju i z zagranicy) Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Dostępność funduszy finansowych wspierających rozwój klastra (np. fundusze pożyczkowo poręczeniowe, venture capital, seed capital, itp.) Argumenty uzasadniające stwierdzenie:

55 Strona Dostępność rynkowej infrastruktury otoczenia biznesu (m.in. banki, leasing, itp.) Argumenty uzasadniające stwierdzenie: IV.4. Dokonaj oceny przywództwa w klastrze Siła i pozycja koordynatora w klastrze (m.in. w zakresie motywowania do wspólnych przedsięwzięć, realizowania wspólnej wizji, tworzenia wspólnej strategii) Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Siła i pozycja innych członków klastra w animowaniu wspólnej działalności klastra Argumenty uzasadniające stwierdzenie:

56 Strona Siła i pozycja klastra względem otoczenia (umiejętności pozyskania środków finansowych, lobowania na rzecz klastra, tworzenia dobrej prasy, itp.) Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Umiejętności koordynatora w zakresie animacji współpracy (wewnętrznej i zewnętrznej) Argumenty uzasadniające stwierdzenie: V. STRATEGIA KLASTRA V.1. Dokonaj oceny istotności poszczególnych celów strategicznych dla długookresowego rozwoju klastra (w obszarze korzyści skali) Możliwość uzyskiwania środków finansowych dla klastra W jakim stopniu możliwość uzyskania środków finansowych jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu

57 Strona57 57 W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Zwiększenie siły przetargowej wobec dostawców W jakim stopniu zwiększanie siły przetargowej wobec dostawców jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Koordynacja rynku nabywców W jakim stopniu koordynacja rynku nabywców jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie:

58 Strona Możliwość lobbowania na rzecz działania klastra (branży) W jakim stopniu możliwość lobbowania na rzecz działania klastra jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Zwiększenie przewagi konkurencyjnej klastra W jakim stopniu zwiększenie przewagi konkurencyjnej klastra jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: V.2. Dokonaj oceny istotności poszczególnych celów strategicznych dla długookresowego rozwoju klastra (w obszarze tworzenia sieci wiedzy i innowacji) Zwiększenie możliwości badań rynku

59 Strona59 59 W jakim stopniu zwiększenie możliwości badań rynku jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Rozwój kompetencji poprzez kształcenie ustawiczne (m.in. szkolenia, studia, itp.) W jakim stopniu rozwój kompetencji poprzez kształcenie ustawiczne jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Przepływ wiedzy i dyfuzja innowacji poprzez kontakty nieformalne

60 Strona60 60 W jakim stopniu przepływ wiedzy i dyfuzja innowacji poprzez kontakty nieformalne jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Dyfuzja technologii w ramach klastra W jakim stopniu dyfuzja technologii w ramach klastra jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie:

61 Strona Wspólne tworzenie rozwiązań innowacyjnych W jakim stopniu wspólne tworzenie rozwiązań innowacyjnych jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Ustanowienie wspólnych standardów technicznych W jakim stopniu ustanowienie wspólnych standardów technicznych jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie:

62 Strona62 62 V.3. Dokonaj oceny istotności poszczególnych celów strategicznych dla długookresowego rozwoju klastra (w obszarze oddziaływania na środowisko przedsiębiorczości) Poprawa międzynarodowej konkurencyjności klastra W jakim stopniu poprawa międzynarodowej konkurencyjności klastra jako organizacji jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Poprawa międzynarodowej konkurencyjności produktów i usług wytwarzanych przez klaster W jakim stopniu poprawa międzynarodowej konkurencyjności produktów i usług wytwarzanych przez klaster jest celem strategicznym działania klastra:: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu

63 Strona63 63 W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Przyciągnięcie, pozyskanie nowych kooperantów (krajowych i zagranicznych) W jakim stopniu przyciągnięcie, pozyskanie nowych kooperantów (krajowych i zagranicznych) jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Przyciąganie nowych talentów (ekspertów, specjalistów, itp.) do regionu W jakim stopniu przyciąganie nowych talentów (eksporterów, specjalistów, itp.) do regionu jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu

64 Strona64 64 W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Wzrost znaczenia rynkowego marki klastra i marki regionu W jakim stopniu wzrost znaczenia rynkowego marki klastra i marki regionu jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Wzrost pozycji klastra jako partnera wobec otoczenia (np. wobec władz publicznych, wobec instytucji otoczenia rynkowego) W jakim stopniu wzrost pozycji klastra jako partnera wobec otoczenia (np. wobec władz publicznych, wobec instytucji otoczenia rynkowego) jest celem strategicznym działania klastra:

65 Strona65 65 Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: V.4. Dokonaj oceny istotności poszczególnych celów strategicznych dla długookresowego rozwoju klastra (w obszarze pozytywnego oddziaływania na środowisko naturalne i ekologii) Promowanie zachowań proekologicznych W jakim stopniu promowanie zachowań proekologicznych jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Rozwój technologii wykorzystujących odnawialne źródła energii

66 Strona66 66 W jakim stopniu rozwój technologii wykorzystujących odnawialne źródła energii jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Rozwój technologii wykorzystujących odnawialne źródła energii W jakim stopniu rozwój technologii wykorzystujących odnawialne źródła energii jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Wzrost współpracy (wewnętrznej i zewnętrznej) w zakresie ochrony środowiska

67 Strona67 67 W jakim stopniu wzrost współpracy (wewnętrznej i zewnętrznej) w zakresie ochrony środowiska jest celem strategicznym działania klastra: Wcale nie jest W minimalnym stopniu W bardzo małym stopniu W małym stopniu W raczej małym stopniu W średnim stopniu W raczej dużym stopniu W dużym stopniu W bardzo dużym stopniu W prawie maksymalnym stopniu W maksymalnym stopniu Argumenty uzasadniające stwierdzenie: Uwagi ankietera:

68 Strona68 68 Instrukcja dotycząca wypełniania ankiety dla potrzeb realizacji badania ewaluacyjnego klastra spawalniczego Klastal Podczas rozmowy z badanym należy zwrócić szczególną uwagę na to, aby dane podawane przez podmioty były prawdziwe. Pozwoli to na określanie realnych zasobów danego klastra, aby móc w raportach dedykowanych przedstawić faktyczne kierunki rozwoju danego klastra, a silne już wypracowane korzyści w ramach klastra, można byłoby stawiać za wzór innym. A. Charakterystyka klastra 1. Nazwa klastra Powinna być wpisana pełna nazwa klastra funkcjonującą, na rynku jego działań (używaną np. w korespondencji zewnętrznej). Trzeba zwrócić uwagę, aby nie podawać nazw klastrów tzw. projektów (nazwy klastra utworzonej na potrzeby projektu). 2. Rok utworzenia Klastra Należy wpisać rok, w którym został podpisany list intencyjny, powołujący inicjatywę klastrową lub rok powołania nowego podmiotu zarządzającego lub koordynującego klaster np. stowarzyszenie, fundacja, spółka z o.o., spółdzielnia, S.A., izba. 3. Inicjator klastra W punkcie tym należy wpisać podmiot bądź osobę, będącą inicjatorem powstania inicjatywy klastrowej lub klastra oraz zaznaczyć, z jakiego pochodzi ona sektora. Sektor publiczny: Urząd Gminy, Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałkowski, Sektor prywatny: osoba fizyczna lub firma, Sektor nauki B+R: uczelnia wyższa, JBR, prywatna jednostka sfery badawczo-rozwojowej (podmiot, którego główną działalnością jest prowadzenia prac badawczo rozwojowych)

69 Strona69 69 Sektor pozarządowy: Agencja Regionalna, istniejące na dzień powołania stowarzyszenie, istniejąca na dzień powołania fundacja lub inna istniejąca na dzień powołania instytucja otoczenia biznesu. 4. Sektor działania klastra (branża wg PKD) Wskazane jest, aby w pierwszej kolejności przed przystąpieniem do punktu 4. wypełnić punkt 5., gdyż kody PKD uzależnione są od formy organizacyjno prawnej istniejącego klastra. Jeżeli zaznaczyliśmy, którąkolwiek z form z wyłączeniem innej wpisujemy kody PKD tej instytucji. Gdy jest forma inne wpisujemy PKD głównej branży rdzenia klastra, w której działa dany klaster np. klaster meblarski wpisujemy kody PKD związane z produkcją, sprzedażą mebli. 5. Forma organizacyjno-prawna klastra Dotyczy to instytucji nowo powstałych na potrzeby realizacji działań klastra. Formami tymi mogą być: Stowarzyszenie Fundacja Sp. z o.o. Spółdzielnia Sp. S.A Konsorcjum Inna forma jeżeli żadna z powyższych form nie spełnia kryteriów wpisujemy inne w przypadku tworzenia klastra wokół już istniejącej instytucji, która została koordynatorem np. już funkcjonująca instytucja otoczenia biznesu, firma, etc. 6. Koordynator klastra/siedziba klastra (biuro)

70 Strona70 70 Wpisujemy dane teleadresowe podmiotu, który formalnie sprawuję funkcję koordynatora. W przypadku zaznaczenie w punkcie 5. inne należy sprawdzić, czy koordynator formalnie jest upoważniony do pełnienia tej funkcji (posiada list intencyjny, umowę o powołaniu klastra bądź inny dokument potwierdzający zgodę członków klastra na pełnienie przez niego tej funkcji). 7. Liderzy klastra Wpisujemy dane teleadresowe podmiotów, które wskaże koordynator klastra. Lider to podmiot aktywnie uczestniczący w funkcjonowaniu klastra, posiadający silną pozycję w strukturze klastra. Powinien być to podmiot wiodący i pełniący funkcje motoryczną (inspiracyjne) w działalności klastra. Liderem może być także podmiot pełniący funkcję koordynatora klastra za cichym przyzwoleniem jego uczestników (praktykowane w początkowym stadium rozwoju klastra). Przy wskazywaniu lidera trzeba wziąć pod uwagę następujące elementy: Liczbę pomysłów zgłoszonych do realizacji działań klastra Systematykę uczestnictwa w spotkaniach w ramach klastra Aktywność na spotkaniach i we wdrażaniu działań Otwartość na zmiany Dzielenie się z innymi swoją wiedzą i doświadczeniem 8. Region zakorzenienia (jednostka terytorialna lokalizacja rdzenia klastra-miejsce koncentracji działalności 70% uczestników klastra) W punkcie tym należy wpisać nazwy gmin ze sobą sąsiadujących, powiatów lub powiatów sąsiadujących, na terenie których zlokalizowane są siedziby lub oddziały przedsiębiorstw najbardziej zaangażowanych w działanie klastra, funkcjonujących w głównej branży - sektorze działania klastra (min 70% firm musi być zlokalizowanych na tym terenie). 9. Liczba podmiotów uczestniczących w klastrze Należy wpisać liczbę członków klastra, uwzględniając formę działalności np.

71 Strona71 71 przedsiębiorstwa: liczba wszystkich przedsiębiorstw (należących do rdzenia klastra, otoczenia bliższego, firm branż pokrewnych lub wykonujących inny rodzaj działalności niż główna branża klastra). sektor B+R: należy wpisać liczbę jednostek należących do sfery badawczo-rozwojowej będących członkami klastra (uczelnia wyższa, JBR, prywatna jednostka sfery badawczorozwojowej - podmiot, którego główną działalnością jest prowadzenia prac badawczo rozwojowych) instytucje wsparcia- należy wpisać liczbę instytucji otoczenia biznesu będących członkami danego klastra, a niepełniącymi funkcji koordynatora inne podmioty- w tym miejscu należy wpisać jednostki samorządu terytorialnego lub osoby fizyczne. Należy zapytać, czy klaster podpisał listy intencyjne z jednostkami samorządu terytorialnego lub osobami fizycznymi. 10. Struktura zatrudnienia w klastrze Za 100% przyjmujemy liczbę pracowników zatrudnionych u wszystkich członków klastra. Należy brać pod uwagę tylko i wyłącznie liczbę zatrudnionych w wydziałach komórkach, departamentach, biurach, etc. bezpośrednio zaangażowanych w działalność klastra. Należy określić liczbę pracowników zatrudnionych w tychże komórkach poszczególnych instytucji będących członkami klastra w sektorze B+R, instytucji wparcia i jednostek samorządu terytorialnego, a następnie dokonać przeliczenia wg przedstawionego poniżej wzoru: Dla przedsiębiorstw: a- liczba pracowników w sektorze przedsiębiorstw x- liczba pracowników zatrudnionych u wszystkich członków klastra x 100% Dla sektora B+R: b- liczba pracowników w sektorze B+R x- liczba pracowników zatrudnionych u wszystkich członków klastra

72 Strona72 72 x 100% Dla instytucji wsparcia: c- liczba pracowników w sektorze instytucje wsparcia x- liczba pracowników zatrudnionych u wszystkich członków klastra x 100% Dla innych podmiotów (jednostek samorządów terytorialnych) d- liczba pracowników w sektorze samorządowym x- liczba pracowników zatrudnionych u wszystkich członków klastra x 100% Otrzymane wyniki należy wpisać do odpowiednich rubryk zawartych w tym punkcie. 11. Struktura przedsiębiorstw w klastrze wg wielkości zatrudnienia Za 100% przyjmujemy liczbę wszystkich przedsiębiorstw, będących członkami klastra. Następnie należy określić liczbę przedsiębiorstw zatrudniających do 9 osób, od 10 do 49, od 50 do 249 i powyżej 250 osób. a- liczba przedsiębiorstw zatrudniających do 9 osób x- liczba wszystkich przedsiębiorstw-członków klastra x 100% b- liczba przedsiębiorstw zatrudniających od 10 do 49 osób x- liczba wszystkich przedsiębiorstw-członków klastra x 100% c- liczba przedsiębiorstw zatrudniających od 50 do 249 pracowników x- liczba wszystkich przedsiębiorstw-członków klastra

73 Strona73 73 x 100% d- liczba przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 250 pracowników x- liczba pracowników zatrudnionych u wszystkich członków klastra x 100% 12. Typ rozwoju klastra Powinien zostać wpisany rodzaj inicjatyw klastra. Powinniśmy również zapytać w tym punkcie kto wyszedł z inicjatywą utworzenia klastra. Wyróżniamy trzy rodzaje inicjatyw klastrów. inicjatywa oddolna (samoistna) - występuje w momencie, gdy samoistnie powstają skupiska oraz związki kooperacyjne przedsiębiorstw, a motywem jest inicjatywa własna firm lub osób fizycznych. inicjatywa odgórna- zachodzi wówczas, gdy podmiotem zachęcającym do powstania klastra są jednostki poza sektora przedsiębiorstw, czyli instytucje non-profit, sektor publiczny inicjatywa mieszana- występuje na skutek układu pomiędzy przedsiębiorcami, a przedstawicielami instytucji spoza świata biznesu. Typy klastrów W tym miejscu proponujemy określenie typologii klastra: klaster w postaci dystryktu przemysłowego (sieciowy). Klaster ten składa się z sieci małych firm w tym samym lub podobnym sektorze produkcji, charakteryzujących się możliwością szybkiej adaptacji do zmieniającego się rynku i zróżnicowanych wymagań poprzez współpracę i używanie nowych technologii. Firmy w klastrze wykorzystują zalety nieosiągalne dla firm gdzie indziej, na przykład dostęp do lokalnej wiedzy i rynku pracy, niskich kosztów transportu i kosztów transakcyjnych, pokładów elastyczności, zaufania i współpracy oraz lokalnej infrastruktury, która wspomaga specjalizowaną sprzedaż, usługi i sieci dostawców. Najczęściej cytowanymi przykładami klastrów sieciowych są Dolina Krzemowa, Boston (Route 128) oraz północne Włochy. Ważną cechą wyróżniającą klastry

74 Strona74 74 typu sieciowego jest brak jednego centralnego punktu, wokół którego skupiają się przedsiębiorstwa istnieje raczej zróżnicowana baza firm. Klaster oś i szprychy. Klaster ten charakteryzuje się istnieniem wielkich firm, wokół których zakotwiczona jest sieć dostawców (towarów i usług). Małe firmy są często związane z firmą dominującą poprzez łańcuch dostaw. Zalety sąsiedztwa dużych firm wpływają na przyciąganie firm mniejszych. W przeciwieństwie do klastrów sieciowych wielkie firmy dominują w relacjach pomiędzy przedsiębiorstwami. Interakcje wynikają bardziej z powiązań w ramach dostaw niż z współdzielenia innowacyjności. Usługi finansowe i biznesowe dostosowane są do potrzeb firm dominujących, a rynek pracy jest mniej elastyczny niż w klastrze sieciowym. Przewaga i zysk regionu zależą więc od firmy lub przemysłu dominującego, a ten może powstrzymywać zdolność dostosowania się do zmian. Istnieje możliwość fragmentacji klastrów koncentrycznych. Region lokalizacji dużej firmy może być trzonem, a inne regiony są tylko gałęziami produkcji. Rysunek. Graficzna ilustracja klastra oś-szprychy Klaster satelitarny. Klastry, które są szprychami dla osi można nazwać klastrami satelitarnymi. W regionie takim zachodzi minimum wymiany i współpracy, a większość powiązań stanowią zewnętrzne powiązania produkcyjne i inne związki z trzonem. Rynki pracy są zazwyczaj zależne od firmy i charakteryzowane wysokim stopniem migracji do i z klastra. To, co odróżnia klaster satelitarny od klastra oś-szprychy, to fakt, że firmy