Rozdział 6 Finanse ubezpieczeń społecznych
|
|
- Ignacy Żukowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Rozdział 6 Finanse ubezpieczeń społecznych 6.1. Pojęcie, cechy, funkcje i rodzaje ubezpieczeń społecznych Ubezpieczenie społeczne obok zaopatrzenia społecznego i pomocy społecznej należy do technik administracyjno-finansowych systemu zabezpieczenia społecznego. Za ich pomocą państwo realizuje zadania z zakresu polityki społecznej związane z zapewnieniem środków do życia na rzecz osób, które nie mogą zapewnić ich sobie samodzielnie z powodu wystąpienia pewnych zdarzeń losowych, zwanych ryzykiem socjalnym, np. śmierć, choroba, osiągnięcie wieku emerytalnego, inwalidztwo, bezrobocie, macierzyństwo itp.). W ubezpieczeniu społecznym, które po raz pierwszy pojawiło się na przełomie XIX i XX wieku, wykorzystano elementy wcześniej stosowane już w ubezpieczeniach gospodarczych, takie jak składka, fundusz, określone ryzyko oraz wystąpienie zdarzenia warunkującego wypłatę świadczenia. Poza podobieństwami technicznymi, ubezpieczenia społeczne różnią się jednak w istotny sposób od ubezpieczeń gospodarczych, dlatego dla prawidłowej analizy ich funkcji należy przedstawić podstawowe cechy charakterystyczne tych ubezpieczeń: 1. Zasady organizacji i funkcjonowania są ściśle regulowane przez państwo przepisami prawa w randze ustawy. W przepisach tych ściśle określa się m.in. zasady tworzenia i funkcjonowania instytucji realizujących zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych, rodzaje świadczeń, zasady nabywania uprawnień, zasady obliczania wysokości świadczeń, rodzaje i wysokość obciążeń na rzecz funduszu ubezpieczeniowego. 2. Występuje ustawowy przymus przynależności osób aktywnych zawodowo (np. pracowników, osób prowadzących działalność gospodarczą, twórców, artystów itp.) do poszczególnych rodzajów ubezpieczeń społecznych, czyli stosunek ubezpieczeniowy powstaje z mocy prawa. Przymus ubezpieczenia zapewnia powszechną dostępność do świadczeń oraz względną taniość funkcjonowania całego systemu ze względu na rozłożenie ryzyka na większą liczbę ludności oraz większą marżę pokrycia stałych kosztów jego funkcjonowania. 3. Świadczenia są wypłacane ze specjalnie do tego celu powołanego funduszu (lub funduszy), które mogą mieć charakter państwowych funduszy celowych lub znajdują się w dyspozycji podmiotów prywatnych, ale wtedy przypadku znajdują się pod ścisłym nadzorem państwa. 129
2 4. Podstawowym dochodem funduszy ubezpieczeń społecznych są składki ubezpieczeniowe, których ciężar jest ponoszony przez pracowników i/lub pracodawców, a podział tego obciążenia zależy zazwyczaj od rodzaju ubezpieczenia. 5. Prawo do nabycia świadczeń z ubezpieczenia społecznego związane jest najczęściej ze spełnieniem przez ubezpieczonego dwóch warunków: posiadania wymaganego okresu przynależności do ubezpieczenia oraz opłacania składek. 6. Świadczenia i składki są powiązane najczęściej z zarobkami (dochodami) ubezpieczonego, jednak nie zawsze przy określaniu wysokości świadczenia stosowana jest zasada ekwiwalentności składek i świadczeń. Im mniejszy stopień ekwiwalentności, tym w większym stopniu realizowana jest zasada solidarności społecznej. 7. Wypłata świadczeń jest gwarantowana przez państwo bez względu na sytuację finansową funduszy ubezpieczeń społecznych. Jednak dla zachowania wypłacalności ich dochody oraz wydatki powinny być kalkulowane przy zastosowaniu zasad aktuarialnych. [Chmieliński, 1989, s ; Golinowska, 1994, s ] Oprócz wyżej wymienionych cech ubezpieczenia społecznego, które przede wszystkim opisują mechanizm jego funkcjonowania, aby uzupełnić jego charakterystykę, należy wskazać jeszcze na dwie zasady, na których ono się opiera, tj. zasadę przezorności oraz zasadę solidaryzmu. Ubezpieczenie społeczne powoduje, że przezorność indywidualna, której przejawem jest gromadzenie oszczędności będące wynikiem racjonalnego zachowania się jednostki narażonej na różnego rodzaju niebezpieczeństwa w sowim codziennym życiu, zostaje przekształcona w przezorność ogólnospołeczną. Wobec faktu powszechności ryzyka socjalnego (np. śmierć choroba, inwalidztwo, macierzyństwo itp.), gdyby nie istniało obowiązkowe ubezpieczenie społeczne, następowałoby zjawisko współuczestniczenia całego społeczeństwa (poza samym zainteresowanym) w zapewnianiu minimum egzystencji tym osobom, które zbagatelizowałyby zasadę indywidualnej przezorności. Natomiast zasada solidaryzmu oznacza, że w ubezpieczeniach społecznych w celu zabezpieczenia jednostki przed skutkami ryzyka socjalnego tworzy się fundusze społeczne ze składek wszystkich ubezpieczonych, z których finansowane są następnie świadczenia na rzecz tych osób, które doznały wskutek realizacji ryzyka socjalnego utraty dochodów lub nadzwyczajnych wydatków. Jednak składka ubezpieczeniowa nie jest kalkulowana na podstawie indywidualnego ryzyka, ale na podstawie potrzeb pokrycia kosztów ryzyka socjalnego, z jednej strony, i możliwości finansowych podmiotów ponoszących ciężar składek, z drugiej strony. [Golinowska, 1994, s ] Można więc powiedzieć w uproszczeniu, że kalkulacja ta od- 130
3 bywa się na podstawie ryzyka przeciętnego całej ubezpieczonej populacji. Konsekwencją realizacji zasady solidaryzmu społecznego jest odejście od zasady ekwiwalentności składek i świadczeń, co w konsekwencji powoduje uwypuklenie funkcji redystrybucyjnej w ubezpieczeniu społecznym. Redystrybucja ta realizuje się na różnych płaszczyznach, np. między osobami aktywnymi zawodowo a emerytami, chorymi, inwalidami czy bezrobotnymi, pomiędzy osobami więcej zarabiającymi a mniej zarabiającymi (mniejsze zróżnicowanie świadczeń w stosunku do zróżnicowania podstawy wymiaru składki między ubezpieczonymi), czy wreszcie całego społeczeństwa (podatników) na rzecz osób należących do systemu ubezpieczeń społecznych (dotacje z budżetu na rzecz funduszy ubezpieczeń społecznych). Poza funkcją redystrybucyjną ubezpieczenie społeczne realizuje również inne funkcje. Przede wszystkim, poprzez zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej w zakresie różnych rodzajów ryzyka socjalnego, ubezpieczenie społeczne przyczynia się do stabilności życiowej jednostek, co nie pozostaje bez znaczenia dla wzrostu jakości i wartości kapitału ludzkiego, który odgrywa istotną rolę w kształtowaniu poziomu rozwoju gospodarczego. Ubezpieczenia społeczne kształtują również poziom bieżącej konsumpcji poprzez przesuwanie nadwyżek podmiotów gospodarujących obciążonych składką na okresy późniejsze oraz na rzecz osób, które ze względu na niezdolność do pracy nie osiągają dochodów. Poprzez składkę ubezpieczeniową stanowiącą obciążenie pracodawców, ubezpieczenia społeczne kształtują także strukturę alokacji zasobów (czynników) wytwórczych w gospodarce krajowej, co nie pozostaje bez znaczenia dla konkurencyjności podmiotów krajowych na rynkach zagranicznych oraz krajowego rynku zasobów wytwórczych dla inwestorów zagranicznych. Rodzaje wypłacanych świadczeń z ubezpieczeń społecznych zależą od przyjętych w poszczególnych krajach rozwiązań. W dalszej części niniejszego rozdziału zostanie przedstawiona struktura tych ubezpieczeń w Polsce. Uogólniając stosowane współcześnie rozwiązania w Europie, można przyjąć, że na ubezpieczenia społeczne składa się pięć rodzajów (pionów) ubezpieczenie emerytalno-rentowe, ubezpieczenie chorobowe (zdrowotne), ubezpieczenie wypadkowe, ubezpieczenie rodzinne oraz ubezpieczenie na wypadek bezrobocia[muszalski, 1999, s.95]. Ubezpieczenie emerytalno-rentowe zapewnia wypłatę świadczeń osobom w wieku emerytalnym, osobom trwale lub długoterminowo niezdolnym do wykonywania pracy z przyczyn złego stanu zdrowia oraz członkom rodziny zmarłego żywiciela. Podstawowymi świadczeniami w tym ubezpieczeniu są: emerytura, renta inwalidzka, renta rodzinna. Emerytura jest świadczeniem wypłacanym w celu zapewnienia środków utrzymania osobom po zakończeniu aktywności zawodowej, którego przyznanie uzależnione jest od takich czynników jak osią- 131
4 gnięcie wieku emerytalnego (np. 60 czy 65 lat) i/lub stażu pracy oraz opłacanie składek, a jego wysokość jest z reguły powiązana z wysokością dochodów uzyskiwanych w okresie zatrudnienia. Renta inwalidzka jest świadczeniem wypłacanym osobie, która w okresie aktywności zawodowej utraciła zdolność do pracy na skutek określonego zdarzenia losowego. Renta rodzinna natomiast jest świadczeniem wypłacanym członkom rodziny zmarłego żywiciela, który spełnił warunki do uzyskania emerytury (renty) lub był emerytem (rencistą). Ubezpieczenie chorobowe (zdrowotne) obejmuje zazwyczaj dwie rodzaje świadczeń, które dotyczą tego samego ryzyka socjalnego, jakim jest choroba. Pierwszy świadczeń - zasiłki chorobowe zastępują w okresie krótkotrwałej niezdolności do pracy spowodowanej chorobą uzyskiwane dochody. Natomiast drugi rodzaj świadczeń obejmuje pokrycie kosztów leczenia otwartego, szpitalnego, sanatoryjnego, rehabilitację, protezowanie, leki, transport itd. Do pierwszej grupy świadczeń tego ubezpieczenia należy również zaliczyć zasiłek macierzyński, czyli świadczenie wypłacane matce w krótkim okresie przed urodzeniem dziecka oraz po urodzeniu dziecka przez okres od kilkunastu tygodni nawet do jednego roku, oraz inne świadczenia zastępujące dochód matki (lub ojca) w okresie opieki nad dzieckiem, np. zasiłek opiekuńczy. Ubezpieczenie wypadkowe, a dokładniej ubezpieczenie od wypadku przy pracy i choroby zawodowej, zapewnia wypłatę świadczeń w przypadku utraty zdolności do pracy lub śmierci spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Świadczenia z tego ubezpieczenia obejmują jednorazowe odszkodowania, oraz świadczenia periodyczne podobne do tych, które wypłacane są z ubezpieczenia emerytalno-rentowego, czyli renty inwalidzkie i renty rodzinne, przy czym w przypadku omawianego w tym momencie ubezpieczenia są one z reguły przyznawane na wyższym poziomie. Ubezpieczenie rodzinne, które w systemie ubezpieczeniowym występuje rzadziej niż pozostałe rodzaje ubezpieczeń społecznych, związane są z dostarczeniem świadczeń (zasiłku rodzinnego) rodzinom wychowującym dzieci, które w jakimś stopniu zrekompensują im ponoszone koszty na rzecz utrzymania dzieci. Świadczenia te z reguły są przyznawane rodzinom o stosunkowo niskim dochodzie na jedną osobę oraz rodzinom wielodzietnym. Ubezpieczenie na wypadek bezrobocia zapewnia wypłatę świadczeń dla osób, które są zdolne do pracy, ale z różnych przyczyn ją utraciły. Prawo do świadczenia (zasiłku dla bezrobotnych) może być uzależnione m.in. od stażu pracy, od stopnia aktywności w poszukiwaniu nowej pracy itp. 132
5 6.2. Źródła finansowania świadczeń z ubezpieczeń społecznych Podstawowym źródłem dochodów funduszy realizujących świadczenia z ubezpieczeń społecznych jest składka ubezpieczeniowa. Ponadto źródłem finansowania takich świadczeń są także dotacje przekazywane najczęściej z budżetu państwa oraz dochody własne funduszy ubezpieczeń społecznych. W niniejszym podrozdziale zostaną scharakteryzowane składka ubezpieczeniowa, dotacje oraz fundusze ubezpieczeń społecznych. Składka na ubezpieczenie społeczne jest świadczeniem pieniężnym, celowym, bezzwrotnym i odpłatnym, o charakterze przymusowym, pobieranym na rzecz instytucji realizujących zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych [Mackiewicz-Golnik, 1983, s. 84]. Zawarte w powyższej definicji cechy składki ubezpieczeniowej są następstwem kształtowania przez prawo zasad funkcjonowania ubezpieczeń społecznych w poszczególnych krajach, a w szczególności mechanizmu gromadzenia funduszy na wypłatę świadczeń. Poniżej zostaną one pokrótce scharakteryzowane. Pieniężna forma składki na ubezpieczenie społeczne nie powinna budzić żadnej wątpliwości, ponieważ współcześnie pieniądz jest najdogodniejszą formą wyodrębniania wszelkiego rodzaju funduszy, w tym także funduszy ubezpieczeniowych. Pieniężna forma składki ułatwia akumulowanie takiego funduszu w długim okresie oraz jego pomnażanie poprzez inwestycje kapitałowe. Ponadto dodatkowym uzasadnieniem pieniężnej formy pobierania składki, może być fakt, że większość świadczeń z ubezpieczeń społecznych jest wypłacana w formie pieniężnej. Powszechność (przymusowość) składki wynika z obowiązku przynależności do ubezpieczeń społecznych pewnych grup społeczeństwa, a co za tym idzie i opłacania składki. Także dobrowolne przystąpienie do ubezpieczeń społecznych powoduje automatycznie powstanie obowiązku opłacania składki. Oznacza to, że powszechność składki jest realizowana zawsze, gdy istnieje obowiązek ponoszenia takiego ciężaru finansowego, natomiast nie ma znaczenia, czy stanowi ona dochód jednego publicznego funduszu ubezpieczeniowego czy jest wpłacana do kilku funduszy, wśród których mogą występować fundusze zarządzane przez instytucje prywatne działające na zasadach rozrachunku gospodarczego [Denek E., Sobiech J., Wierzbicki J., Wolniak J., 1995, s. 175]. Kolejna cecha składki na ubezpieczenie społeczne celowość znajduje swoje uzasadnienie w przeznaczeniu jej przeznaczeniu na określony cel, czyli na wypłatę świadczeń. Celowość składki jest także naturalnym następstwem celowego charakteru każdego funduszu ubezpieczeń społecznych, bez względu na formalnoprawnego dysponenta jego środkami. Tą cechę składki ubezpieczeniowej należy także powiązać z metodami gromadzenia i rozdyspo- 133
6 nowania funduszy ubezpieczeń społecznych. Zostaną one scharakteryzowane w dalszej części tego podrozdziału. Odpłatność składki może być rozpatrywana w dwóch znaczeniach: formalnym i materialnym [Denek E., Sobiech J., Wierzbicki J., Wolniak J., 1995, s. 176]. Odpłatność w znaczeniu formalnym oznacza, że ubezpieczony nabywa prawo do świadczeń na podstawie wcześniejszego opłacania składek, a wysokość opłacanych składek oraz wysokość otrzymywanych świadczeń nie mają ze sobą bezpośredniego związku. Natomiast odpłatność w znaczeniu materialnym oznacza ścisłe powiązanie ze sobą opłacanej składki oraz świadczenia, co w konsekwencji powoduje konieczność stosowania szczegółowych zasad wymiaru składki oraz świadczenia. Kształtowanie przepisów, w celu uwypuklenia odpłatności materialnej, powoduje przejście od zasady solidaryzmu społecznego w kierunku zasady ekwiwalentności składek i świadczeń. Przyczynia się to do postrzegania ubezpieczenia społecznego jako formy gromadzenia oszczędności w celu zabezpieczenia się przed skutkami ryzyka socjalnego, pomimo iż ze względu na charakter ubezpieczeń społecznych są to oszczędności przymusowe, które nie będą mogły być wykorzystanie na żaden inny cel. Rozpatrując problem odpłatności składki należy zaznaczyć, że taki charakter ma ona tylko dla ubezpieczonego. Natomiast w przypadku innych podmiotów, np. pracodawców, którzy również muszą ponosić częściowo lub w całości ciężar składki, raczej należy mówić o braku odpłatności. Pracodawcy w zasadzie nie odnoszą żadnych bezpośrednich korzyści z płacenia składki, gdyż nie mają prawa do świadczeń. Jednak nie należy zapominać o pewnych pośrednich korzyściach, jakie dają im ubezpieczenia społeczne, a zwłaszcza ubezpieczenie wypadkowe, które powoduje zmniejszenie potencjalnych roszczeń pracowników wobec swoich pracodawców z tytułu wypadków przy pracy. Składka na ubezpieczenie społeczne jest bezzwrotna, pod warunkiem, że została prawidłowo pobrana. Ubezpieczający nie ma prawa żądania zwrotu składki należnie zapłaconej nawet w przypadku, gdy ubezpieczonemu z jakiś przyczyn świadczenie nie zostanie w przyszłości wypłacone. Można jednak mówić o pewnych wyjątkach związanych z uprawnieniami spadkobierców do nabywania prawa do części zgromadzonych składek przez zmarłego ubezpieczonego, który nie nabył w momencie śmierci prawa do świadczeń. Nie jest to jednak przypadek, który narusza zasadę bezzwrotności składki. Oprócz składki, fundusze ubezpieczeń społecznych są także zasilane dotacjami, głównie z budżetu państwa. Mogą to być dotacje celowe na opłacenie składki za pewne grupy ludności lub pokrycie kosztów administracyjnych funkcjonowania instytucji ubezpieczenia społecznego. [[Denek E., Sobiech J., Wierzbicki J., Wolniak J., 1995, s. 177] Szczególne znacze- 134
7 nie dla finansów ubezpieczeń społecznych ma dotacja na wyrównanie niedoboru dochodów w stosunku do wydatków funduszy ubezpieczeniowych, i jest ona wynikiem gwarancji państwa dla funkcjonowania ubezpieczeń społecznych. Konieczność jej przekazywania z budżetu państwa może mieć różne przesłanki, poczynając od złej sytuacji gospodarczej, niekorzystnej sytuacji demograficznej, zbyt wysokich świadczeń w stosunku do wysokości składki, kończąc na nadużyciach związanych z niepłaceniem składek czy wymuszaniem świadczeń. Środki finansowe pochodzące ze składek ubezpieczeniowych gromadzone są w jednym funduszu ubezpieczeń społecznych, który najczęściej przybiera postać państwowego funduszu celowego lub w kilku funduszach, które mogą mieć charakter albo publicznych zdecentralizowanych terytorialnie funduszy celowych, albo mogą być zarządzane przez instytucje prywatne pod ścisłym nadzorem państwa 1. Fundusze ubezpieczeń społecznych mogą być także rozdrobnione ze względu na przedmiot ubezpieczenia (czyli ryzyko socjalne), co oznacza, że z danego funduszu wypłacane są tylko świadczenia określonego rodzaju, a ponadto składka ubezpieczeniowa także jest podzielona i przypisana do konkretnego funduszu. Fundusze ubezpieczeń społecznych można także scharakteryzować z punktu widzenia metody tworzenia i rozdysponowania funduszy ubezpieczeń społecznych. Według tego kryterium fundusze ubezpieczeń społecznych dzieli się na repartycyjne oraz kapitałowe (lub kapitalizujące składkę). Pierwsza z metod zwana repartycyjną charakteryzuje się tym, iż środki pochodzące ze składek są na bieżąco przekazywane na wypłatę świadczeń. Z tą metodą wiąże się krótkookresowe równoważenie funduszu, najczęściej za okresy roczne, co oddziałuje również na zasady ustalania wysokości składki, której wysokość lub podstawa wymiaru może być tak kształtowana, aby nie dopuszczać do deficytu funduszu. Zmiana poziomu świadczeń wydaje się bowiem z przyczyn politycznych i społecznych znacznie trudniejsza. Ta metoda gromadzenia i wydatkowania funduszu jest wykorzystywana we wszystkich typach ubezpieczeń społecznych. Druga metoda, zwana kapitałową, charakteryzuje się długookresowym gromadzeniem składki oraz jej inwestowaniem, a zgromadzona w ten sposób kwota jest przeznaczona na wypłatę przyszłych świadczeń. Jej zastosowanie ogranicza się w zasadzie do finansowania świadczeń emerytalnych. W zależności od przyjętego sposobu definiowania świadczeń, składki wpłacane na te fundusz albo są przypisane do konkretnego ubezpieczonego (ubezpieczenie ze zdefiniowaną składką), albo stanowią ogólny fundusz (ubezpieczenie ze zdefiniowanym świadczeniem). 1 Na temat publicznych funduszy celowych patrz podrozdział
8 Zarówno metoda repartycyjna oraz kapitałowa, są stosowane w finansowaniu świadczeń emerytalnych, gdyż każda z nich posiada pewne zalety i wady, a co za tym idzie każda z nich ma swoich zwolenników i przeciwników. Poniżej zaprezentowane zostaną pewne charakterystyczne cechy tych metod w aspekcie finansowania ubezpieczeń emerytalnych. Niektóre z nich można uznać za wady, inne za zalety, choć często zależy to od kontekstu rozważanego problemu. Wspomniane wyżej wzajemne relacje pomiędzy metodą repartycyjną i kapitałową przedstawiają się następująco: 1. Za pomocą funduszy repartycyjnych dokonuje się międzypokoleniowa redystrybucja dochodów, co polega na tym, że osoby aktywne zawodowo finansują świadczenia emerytów. Natomiast fundusze kapitałowe powodują wewnątrzpokoleniowy transfer dochodów, czyli rezygnację z części bieżącej konsumpcji i jej przenoszenie w postaci kapitału na okres późniejszy. 2. Metoda kapitałowa przyczynia się do powiększania oszczędności w skali całej gospodarki, które mogą być przeznaczone na działalność inwestycyjną przyczyniającą się do wzrostu gospodarczego. Natomiast fundusze repartycyjne ograniczają konsumpcję i oszczędności części społeczeństwa na rzecz konsumpcji innej części społeczeństwa. Oszczędności są w tym przypadku w skali gospodarki zmniejszane. 3. Równowaga finansowa funduszy repartycyjnych ze względu na ich publiczny charakter narażona jest przede wszystkim na ryzyko polityczne, tzn. ryzyko związane z realizacją obietnic przedwyborczych, naciskiem pewnych grup społecznych itd. Natomiast fundusze kapitalizujące składkę narażone są głównie na ryzyko inwestycyjne, które jest wynikiem fluktuacji procesów gospodarczych w skali mikro- i makroekonomicznej. 4. Fundusze repartycyjne nie są z reguły samowystarczalne finansowo. Zazwyczaj muszą być one dotowane w celu spełnienia ustawowych zasad przyznawania świadczeń. Fundusze kapitałowe finansują świadczenia z własnych środków. 5. Koszty funkcjonowania funduszy repartycyjnych są z reguły niższe niż koszty funkcjonowania funduszy kapitałowych. W związku z tym większa część składki finansuje świadczenia emerytalne w przypadku tych pierwszych. 6. Świadczenia wypłacane z funduszy repartycyjnych oparte są na zasadzie solidarności społecznej i/lub zasadzie ekwiwalentności. W przypadku funduszy kapitałowych wysokość świadczeń jest uzależniona wyłącznie od wkładu ubezpieczonego oraz zysków inwestycyjnych. 136
9 7. Sytuacja dochodowa emerytów jest uzależniona od dochodów funduszy. W związku z tym wysokość świadczeń wypłacanych przy wykorzystaniu metody repartycji jest uzależniona od stanu gospodarki i sytuacji dochodowej ludności aktywnej zawodowo. Świadczenia wypłacane z funduszy kapitałowych zależą natomiast od dochodów emerytów z okresu ich aktywności zawodowej oraz sytuacji gospodarczej w okresie oszczędzania. 8. Składka ubezpieczeniowa na fundusze repartycyjne jest z reguły postrzegana jako obciążenie o cechach podatku (czyli jest obciążeniem parapodatkowym), szczególnie w tym przypadku, gdy jest w całości płacona przez pracodawców. Natomiast składka na fundusz kapitałowy jest widziana jako wkład w przyszłą emeryturę, a jako forma gromadzenia oszczędności na ten cel. 9. Wypłacane z funduszy repartycyjnych świadczenia emerytalne są utrzymywane na stałym poziomie realnym dzięki mechanizmowi waloryzacji, która może być dokonywana przy zastosowaniu wskaźnika wzrostu płac i/lub wskaźnika wzrostu cen. Natomiast w funduszach kapitałowych ich wysokość jest uzależniona od wskaźnika zysku na aktywach funduszu, który powinien być wyższy od stopy inflacji Struktura systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce Świadczenia z ubezpieczeń społecznych są dostarczane w Polsce przez trzy niezależne od siebie systemy. Każdy z nich regulowany jest odrębnymi aktami prawnymi, posiada własną strukturę organizacyjną i jest finansowany na odrębnych zasadach. Są to: system ubezpieczeń społecznych pracowników i innych osób aktywnych zawodowo poza rolnikami indywidualnymi, którzy posiadają odrębny system ubezpieczeń rolników indywidualnych, oraz system ubezpieczeń zdrowotnych. Pomimo tych odrębności wszystkie one spełniają cechy ubezpieczenia społecznego, dlatego można uznać, że razem tworzą system ubezpieczeń społecznych, jednak o dość złożonej strukturze, która w zasadzie uniemożliwia jego łączną analizę. Dlatego w celu przedstawienia zasad finansowania świadczeń w każdym z tych odrębnych systemów w trzech kolejnych podrozdziałach, w tym miejscu należy przybliżyć podstawowe założenia organizacyjne, zakres przedmiotowego i podmiotowego, każdego z tych systemów. System ubezpieczeń społecznych pracowników i innych osób aktywnych zawodowo został w istotny sposób zreformowany ustawą z 13 października 1998 r. o systemie ubez- 137
Fundusze inwestycyjne i emerytalne
Fundusze inwestycyjne i emerytalne WYKŁAD 8 FUNDUSZE EMERYTALNE W SYSTEMIE EMERALNYMY CEL I STRUKTURA SYSTEMU EMERYTALNEGO (1) Pojęcie ogólne: ogół planów (programów) wypłacających świadczenia emerytalne.
Bardziej szczegółowoZabezpieczenie społeczne
Zabezpieczenie społeczne Zabezpieczenie społeczne - jako idea i przedmiot polityki Zabezpieczenie społeczne to całokształt środków i działań publicznych, za pomocą których społeczeństwo stara się chronić
Bardziej szczegółowoWacław Szubert: Ubezpieczenie społeczne stanowi system zagwarantowanych ustawowo i związanych z pracą świadczeń o charakterze roszczeniowym,
Wacław Szubert: Ubezpieczenie społeczne stanowi system zagwarantowanych ustawowo i związanych z pracą świadczeń o charakterze roszczeniowym, pokrywających potrzeby wywołane przez zdarzenia losowe lub inne
Bardziej szczegółowoSpis treści Wstęp ROZDZIAŁ 1. Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego ROZDZIAŁ 2. Struktura systemu ubezpieczeń społecznych
Spis treści Wstęp....................................... 11 ROZDZIAŁ 1. Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego........................... 13 1.1. Prawne podstawy zabezpieczenia społecznego.............
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów 13. Wstęp 17
System ubezpieczeń społecznych : zagadnienia podstawowe / redakcja naukowa Grażyna Szpor ; Zofia Kluszczyńska, Wiesław Koczur, Katarzyna Roszewska, Katarzyna Rubel, Grażyna Szpor, Tadeusz Szumlicz. 8.
Bardziej szczegółowoPOLITYKA GOSPODARCZA I SPOŁECZNA
prof. dr hab. Tadeusz Szumlicz POLITYKA GOSPODARCZA I SPOŁECZNA (redystrybucja dochodów) Aspekt redystrybucyjny redystrybucja horyzontalna redystrybucja wertykalna Aspekt redystrybucyjny redystrybucja
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia społeczne dlaczego są ważne?
Kraków, 7 marca 2018 r. Ubezpieczenia społeczne dlaczego są ważne? Prof. dr hab. Gertruda Uścińska 2 Struktura prezentacji 1. Kontekst prawny (prawo międzynarodowe i polskie) 2. Ubezpieczenia społeczne
Bardziej szczegółowoZabezpieczenie społeczne źródła (2)
Zabezpieczenie społeczne źródła (2) Regulacja prawna zabezpieczenia społecznego: î uregulowania międzynarodowe î uregulowania krajowe Uregulowania krajowe: î Konstytucja î ustawy î rozporządzenia î akty
Bardziej szczegółowoEmerytury: } Część I: Finansowanie. } Część II: Świadczenia
Część I finasowanie Emerytury: } Część I: Finansowanie } Część II: Świadczenia I. Wprowadzenie. Fundusz społeczny- pojęcie funduszu społecznego, udział w tworzeniu funduszu i prawie do świadczeń z niego
Bardziej szczegółowoZABEZPIECZE NIA SPOŁECZNE
ZABEZPIECZE NIA SPOŁECZNE Ustawa z dnia 4 września 1997 roku o działach administracji rządowej ( Dz. U. Z 2007 r. nr 65, poz. 437 z pózn. zm.) określa zadania i kompetencje właściwych ministrów, m.in.
Bardziej szczegółowoZakład Ubezpieczeń Społecznych
Zakład Ubezpieczeń Społecznych 1 1 ZUS zajmuje się: przyznawaniem i wypłatą: emerytur i rent zasiłków chorobowych, macierzyńskich opiekuńczych, pogrzebowych świadczeń przedemerytalnych, dodatków kombatanckich
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. www.meritum-ubezpieczenia-spoleczne.abc.com.pl 5. 11 Słowo wstępne. 13 Wykaz skrótów. 17 Rozdział I. System ubezpieczeń społecznych
SPIS TREŚCI 11 Słowo wstępne 13 Wykaz skrótów 17 Rozdział I. System ubezpieczeń społecznych 22 1. Podstawowe pojęcia... 1 23 2. Zasady ogólne... 21 25 3. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym...
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów. Część pierwsza CZĘŚĆ OGÓLNA
Spis treści Wykaz skrótów Część pierwsza CZĘŚĆ OGÓLNA ROZDZIAŁ I. Geneza i rozwój idei zabezpieczenia społecznego 1. Preindustrialne formy zabezpieczenia społecznego 2. Idea zabezpieczenia społecznego
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia na życie - praktycznie
Ubezpieczenia na życie - praktycznie W Polsce do podstawowych ubezpieczeń życiowych zalicza się: 1. Ubezpieczenia na życie i dożycie oraz mieszane tzn. ubezpieczenie zarówno terminowe jak i dożywotnie,
Bardziej szczegółowoPolityka gospodarcza i społeczna (zabezpieczenie emerytalne)
prof. dr hab. Tadeusz Szumlicz Polityka gospodarcza i społeczna (zabezpieczenie emerytalne) Zakres przedmiotowy systemu zabezpieczenia społecznego wyznacza katalog ryzyk społecznych: choroby macierzyństwa
Bardziej szczegółowoTallinn 436 tys. mieszkańców (dane za 2015 r.) Ludność: tys. mieszkańców (2016 Statistics Estonia) euro (2014 r.)
Jak ubezpieczają się w Unii (Estonia) Powierzchnia: 45,3 tys. km2 Stolica: Tallinn 436 tys. mieszkańców (dane za 2015 r.) Ludność: 1 312 tys. mieszkańców (2016 Statistics Estonia) Przyrost naturalny: -1,47
Bardziej szczegółowo(Jan Łazowski, Wstęp do nauki o ubezpieczeniach)
UBEZPIECZENIE Ubezpieczenie to urządzenie gospodarcze zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych, wywołanych u poszczególnych jednostek przez odznaczające się pewną prawidłowością zdarzenia losowe,
Bardziej szczegółowoZakład Ubezpieczeń Społecznych
Zakład Ubezpieczeń Społecznych 1 9 Ubezpieczenia społeczne Ich głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa materialnego osobom w podeszłym wieku, niezdolnym do pracy, ofiarom wypadków oraz chorób. Wypłaty
Bardziej szczegółowoSpis treści CZĘŚĆ I. UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE
Spis treści Wykaz skrótów......................................................... 8 Wstęp................................................................. 9 CZĘŚĆ I. UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE 1. RYZYKO
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów. Część pierwsza CZĘŚĆ OGÓLNA
Spis treści Wykaz skrótów Część pierwsza CZĘŚĆ OGÓLNA ROZDZIAŁ I. Geneza i rozwój idei zabezpieczenia społecznego 1. Preindustrialne formy zabezpieczenia społecznego 2. Idea zabezpieczenia społecznego
Bardziej szczegółowoJaki jest Twój plan na przyszłość?
Jaki jest Twój plan na przyszłość? Aegon Plan na Przyszłość + Terminowe ubezpieczenie na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym z opcją IKE/IKZE Każdy z nas ma inny pomysł na życie i inne cele,
Bardziej szczegółowoCzęść pierwsza CZĘŚĆ OGÓLNA
Spis treści Wykaz skrótów str. 17 Część pierwsza CZĘŚĆ OGÓLNA Rozdział I Geneza i rozwój idei zabezpieczenia społecznego str. 21 1. Preindustrialne formy zabezpieczenia społecznego str. 21 2. Idea zabezpieczenia
Bardziej szczegółowoUBEZPIECZENIA SPOŁECZNE. Informacje organizacyjne 3 marca 2015 r.
UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE Informacje organizacyjne 3 marca 2015 r. Plan spotkania Tematyka zajęć Rekomendowana literatura Organizacja spotkań Warunki zaliczenia Przydatne informacje Zarys tematyki spotkań
Bardziej szczegółowoEmerytura (zwana dawniej rentą starczą) świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek
Emerytura (zwana dawniej rentą starczą) świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej (jako
Bardziej szczegółowoDr hab. Monika Lewandowicz-Machnikowska
Dr hab. Monika Lewandowicz-Machnikowska Regulacja prawna zabezpieczenia społecznego: } uregulowania międzynarodowe } uregulowania krajowe W międzynarodowym prawie zabezpieczenia społecznego można wyodrębnić:
Bardziej szczegółowoREFORMA SYSTEMU EMERYTALNEGO Z ROKU 2013
REFORMA SYSTEMU EMERYTALNEGO Z ROKU 2013 Dnia 14 lutego 2014 weszła w życie ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych
Bardziej szczegółowoPOJĘCIA I KONSTRUKCJE PRAWNE UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO
POJĘCIA I KONSTRUKCJE PRAWNE UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Część pierwsza CZĘŚĆ OGÓLNA ROZDZIAŁ I. Ubezpieczenia społeczne jako metoda realizacji idei zabezpieczenia społecznego 1. Klasyczne metody realizacji
Bardziej szczegółowoPRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY
PRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY Pracowniczy Program Emerytalny Jest to system oszczędzania dla osób, które chcą powiększyć swoją emeryturę oraz stworzyć sobie możliwość uzyskania satysfakcjonującego poziomu
Bardziej szczegółowoUBEZPIECZENIA. Co to jest ubezpieczenie??? Warunki zaliczenia 2014-12-03. Literatura: Literatura: Słownik języka polskiego
Warunki zaliczenia Egzamin pisemny: 22 stycznia 2012 r. Godz. 11.05-12.40 w Sali RA3. UBEZPIECZENIA Prowadzący: dr Jacek Rodzinka Katedra Makroekonomii pokój A 109, tel. (17) 866 11 34 1 jrodzinka@wsiz.rzeszow.pl
Bardziej szczegółowoUbez piecz enie ersalne saln D am a en e t n ow o a a S t S rat ra eg e i g a
Ubezpieczenie Uniwersalne Diamentowa Strategia 17 październik 2012 Diamentowa Strategia pozwoli Ci zabezpieczyć finansowo rodzinę przed utratą głównych dochodów w przypadku: inwalidztwa, poważnego zachorowania,
Bardziej szczegółowoDr Eliza Mazurczak-Jasińska
Dr Eliza Mazurczak-Jasińska 1 Ubezpieczenie chorobowe podstawa prawna Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa tzw. ustawa
Bardziej szczegółowoRola rent rodzinnych, kwestia podziału uprawnień emerytalnych w sytuacji rozwodu, dziedziczenie uprawnień emerytalnych. Dorota Dzienisiuk.
Rola rent rodzinnych, kwestia podziału uprawnień emerytalnych w sytuacji rozwodu, dziedziczenie uprawnień emerytalnych Dorota Dzienisiuk WPiA UW 1 Ubezpieczony / emeryt a jego środowisko / rodzina Ryzyko
Bardziej szczegółowoŚwiadczenia w razie choroby i macierzyństwa
e-poradnik Praca i Ubezpieczenia Praca i Ubezpieczenia Świadczenia w razie choroby i macierzyństwa Rodzaje świadczeń oraz osoby do nich uprawnione Wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy Zasiłek chorobowy,
Bardziej szczegółowoRyzyka ubezpieczeniowe i rodzaje ubezpieczeń. Umowy cywilnoprawne a umowy o pracę (różnice w aspekcie prawnym, katalog świadczeń)
Ryzyka ubezpieczeniowe i rodzaje ubezpieczeń Umowy cywilnoprawne a umowy o pracę (różnice w aspekcie prawnym, katalog świadczeń) Miejscowość, data. imię i nazwisko prelegenta jednostka ZUS 1 2 ZAGADNIENIA
Bardziej szczegółowoUbezpieczenie rentowe. Podstawa prawna - ustawa z r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz ze zm.
Ubezpieczenie rentowe Podstawa prawna - ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.) Przedmiot ochrony a) tzw. bardziej trwała niezdolność do pracy z tzw.
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE ZDROWOTNE
Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE NAZWA PRZEDMIOTU KIERUNEK FORMA STUDIÓW POZIOM KWALIFIKACJI ROK SEMESTR JEDNOSTKA PROWADZĄCA OSOBA SPORZĄDZAJĄCA PROFIL RODZAJ
Bardziej szczegółowoW 5. Księgarnia PWN: Wojciech Muszalski - Prawo socjalne. Spis treści
W 5 Księgarnia PWN: Wojciech Muszalski - Prawo socjalne Wprowadzenie... 11 Literatura... 14 Część pierwsza. PRAWO PRACY 15 Rozdział I. Ogólna charakterystyka prawa pracy... 17 1. Pojęcie prawa pracy...
Bardziej szczegółowoOGÓLNE WARUNKI UBEZPIECZENIA
OGÓLNE WARUNKI UBEZPIECZENIA Dla Wariantu 2 określonego w Zał. nr 2 Umowy Grupowego Ubezpieczenia na Życie Kredytobiorców Ubezpieczenie Spłaty Zadłużenia nr 9956 1. Definicje 1. Klient / Kredytobiorca
Bardziej szczegółowoOBWIESZCZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 16 maja 1995 r.
Kancelaria Sejmu s. 1/9 Dz.U. 1995 Nr 65 poz. 333 OBWIESZCZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 16 maja 1995 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób
Bardziej szczegółowoFinanse ubezpieczeń społecznych
Finanse ubezpieczeń społecznych Wykład 3. W jaki sposób możemy oszczędzać na starość Averting (1994), Góra (2003), Muszalski (2004) CBOS, Polacy o dodatkowym oszczędzaniu na emeryturę, BS/77/2010 dr Grzegorz
Bardziej szczegółowoCo to jest ubezpieczenie???
SYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH Prowadzący: dr Jacek Rodzinka Co to jest ubezpieczenie??? INSTYTUT BADAŃ i ANALIZ FINANSOWYCH pokój RA 50, tel. (17) 866 15 29 1 jrodzinka@wsiz.rzeszow.pl 2 Słownik języka
Bardziej szczegółowoŚWIADOMY ZAWSZE UBEZPIECZONY
1 9 z 2 10 w Europie Lata 1880 1930 to czasy eksperymentu i poszukiwań w polityce społecznej najlepszych sposobów ingerencji państwa w sprawy socjalne. Istotną rolę odegrał kanclerz II Rzeszy Otto von
Bardziej szczegółowoKonspekt wykładu dla aplikantów radcowskich I roku. Ubezpieczenia społeczne Temat r
Konspekt wykładu dla aplikantów radcowskich I roku Ubezpieczenia społeczne Temat 2 11.09.2019r I. Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. 1.Objęcie ubezpieczeniem
Bardziej szczegółowoU z a s a d n i e n i e
U z a s a d n i e n i e Projekt nowelizacji ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, Nr 64, poz. 593, Nr 99, poz. 1001,
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia społeczne
Ubezpieczenia społeczne Wykład 12. Ochrona przed ubóstwem w Polsce opieka społeczna i inne instytucje zabezpieczenia społecznego Literatura: Bukowska (2011) www.zus.pl www.mpips.gov.pl Granice ubóstwa
Bardziej szczegółowoW każdym pytaniu jest tylko jedna poprawna odpowiedź. Zaznacz ją, zakreślając odpowiednią literę (A, B, C albo D)
Imię i nazwisko:. Nazwa i numer drużyny: PATRONAT: ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH OLIMPIADA Z PRAWA UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH 2017 I etap 13.01.2017 r. Ubezpieczenie chorobowe W każdym pytaniu jest tylko
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia.. 2013 r.
Projekt USTAWA z dnia.. 2013 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Art. 1. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Bardziej szczegółowoKarta Produktu. zgodna z Rekomendacją PIU. dla ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym XYZ
Karta Produktu zgodna z Rekomendacją PIU dla ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym XYZ Ubezpieczony Klient: Jan Kowalski Ubezpieczyciel: Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie ABC S.A.
Bardziej szczegółowoStolica: Helsinki tys. mieszkańców (dane Eurostat, 2015 r.) tys. mieszkańców (2016 Statistics Finland) euro (2014 r.
Jak ubezpieczają się w Unii (Finlandia) Powierzchnia: 338,42 km² Stolica: Helsinki 1 603 tys. mieszkańców (dane Eurostat, 2015 r.) Ludność: Przyrost naturalny: 5 487 tys. mieszkańców (2016 Statistics Finland)
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTACJI UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO
Nazwa Przedmiotu Polityka społeczna i system ubezpieczeń społecznych; OBSZAR KSZTAŁCENIA W ZAKRESIE NAUK SPOŁECZNYCH Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego
Bardziej szczegółowoDlaczego warto mieć to ubezpieczenie?
QA/FIR/1/2011 STRATEGIA LWA W SKRÓCIE Dlaczego warto mieć to ubezpieczenie? Strategia Lwa to elastyczne ubezpieczenie, które może zapewnić Twoim bliskim ochronę finansową w przypadku Twojej śmierci, a
Bardziej szczegółowoPrawo zabezpieczenia społecznego NSP(w) rok akademicki 2017/2018. System ubezpieczeń społecznych
Prawo zabezpieczenia społecznego NSP(w) rok akademicki 2017/2018 System ubezpieczeń społecznych dr Ariel Przybyłowicz Ariel.przybylowicz2@uwr.edu.pl WPAiE, budynek A, pok. 123 Ubezpieczenie społeczne stanowi
Bardziej szczegółowoFinanse ubezpieczeń społecznych
Finanse ubezpieczeń społecznych Wykład 1. Istota i zakres zabezpieczenia społecznego. Dlaczego państwo musi pomagać ludziom argumenty za i przeciw? (Muszalski 2004, rozdz. 1, 2, 3, Davis rozdz. 2, Averting...
Bardziej szczegółowoDr Eliza Mazurczak-Jasińska
Dr Eliza Mazurczak-Jasińska Regulacja prawna Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 z późn.zm. Przedmiot ochrony:
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 22 maja 2009 r.
Kancelaria Sejmu s. 1/12 USTAWA z dnia 22 maja 2009 r. Opracowano na podstawie: Dz. U. z 2009 o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych 1) r. Nr 97, poz. 800, z 2011 r. Nr 75, poz. 398. Art. 1. Ustawa
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia społeczne, jako koszt pracodawcy
Płock, 15 stycznia 2018 r. Ubezpieczenia społeczne, jako koszt pracodawcy Aleksandra Słupska koordynator ds. komunikacji społecznej i edukacji Oddział w Płocku Ubezpieczenia społeczne - podział ubezpieczeń
Bardziej szczegółowoDefinicja ryzyka ubezpieczeniowego, cechy ryzyka, faktory ryzyka.
Podstawowe pojęcia ubezpieczeniowe. Klasyfikacja ubezpieczeń Ubezpieczenia dzielimy na: Społeczne, Gospodarcze. Ubezpieczenia społeczne naleŝą do sektora publicznego, są ściśle związane z pracownikiem
Bardziej szczegółowo2.1. Pasywne metody walki z bezrobociem
2.1. Pasywne metody walki z bezrobociem Przez instrumenty wskazywane jako pasywna forma walki z bezrobociem uznaje się zasiłki dla bezrobotnych oraz świadczenia przedemerytalne. Nie likwidują one bezrobocia,
Bardziej szczegółowoJAKĄ EMERYTKĄ / JAKIM EMERYTEM ZOSTANIESZ?
JAKĄ EMERYTKĄ / JAKIM EMERYTEM ZOSTANIESZ? MATERIAŁ INFORMACYJNY DLA STUDENTÓW I MŁODYCH PRACOWNIKÓW OPRACOWANY PRZEZ IZBĘ GOSPODARCZĄ TOWARZYSTW EMERYTALNYCH, WWW.IGTE.PL POLSKA EMERYTURA 2015 1960 1970
Bardziej szczegółowoZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI. WAŻNIEJSZE INFORMACJE Z ZAKRESU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH (Fundusz Ubezpieczeń Społecznych)
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI WAŻNIEJSZE INFORMACJE Z ZAKRESU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH (Fundusz Ubezpieczeń Społecznych) 2005 r. WARSZAWA Maj 2006 r. Spis treści Uwagi wstępne...
Bardziej szczegółowoPrzegląd badań dotyczących wiedzy i postaw Polaków wobec ubezpieczeń społecznych
Kraków, 7 marca 2018 Przegląd badań dotyczących wiedzy i postaw Polaków wobec ubezpieczeń społecznych Robert Marczak Świadomość ryzyka emerytalnego DOTYCHCZASOWE BADANIA Diagnoza społeczna badania z okresu
Bardziej szczegółowoUBEZPIECZENIE KALKULACJA SKŁADEK
Ustalanie składek oraz świadczeń i odszkodowań. Składki, świadczenia i odszkodowania stanowią pozycje główne strumieni finansowych uruchamianych przez działalność ubezpieczeniową, główne pozycje rachunków
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O ŚWIADCZENIACH PIENIĘŻNYCH Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO ROLNIKÓW
KASA ROLNICZEGO UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO INFORMACJA O ŚWIADCZENIACH PIENIĘŻNYCH Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO ROLNIKÓW (Dane wstępne) KWIECIEŃ 2015 CZĘŚĆ I opisowa CZĘŚĆ II tabelaryczna WARSZAWA MAJ 2015
Bardziej szczegółowoEmerytury w nowym systemie emerytalnym dotyczą osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku.
Emerytury w nowym systemie emerytalnym dotyczą osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku. System emerytalny składa się z trzech filarów. Na podstawie podanych niżej kryteriów klasyfikacji nowy system emerytalny
Bardziej szczegółowoNauka o finansach. Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski
Nauka o finansach Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski Wykład 1 CO TO SĄ FINANSE? Definicja Finanse 1. Dziedzina nauki zajmująca się analizą, jak ludzie lokują dostępne zasoby w danym okresie. 2. Ogół
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O ŚWIADCZENIACH PIENIĘŻNYCH Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO ROLNIKÓW
KASA ROLNICZEGO UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO INFORMACJA O ŚWIADCZENIACH PIENIĘŻNYCH Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO ROLNIKÓW (Dane wstępne) STYCZEŃ 2015 CZĘŚĆ I opisowa CZĘŚĆ II tabelaryczna WARSZAWA LUTY 2015
Bardziej szczegółowoZASIŁKI. Uwagi ogólne
IV ZASIŁKI Uwagi ogólne 1. Świadczenia krótkoterminowe obejmują: zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, zasiłek porodowy, zasiłek macierzyński, zasiłek opiekuńczy i zasiłek
Bardziej szczegółowoPrawo socjalne. Autor: Wojciech Muszalski
Prawo socjalne Autor: Wojciech Muszalski Wprowadzenie Część pierwsza. PRAWO PRACY Rozdział I. Ogólna charakterystyka prawa pracy 1. Pojęcie prawa pracy 2. Geneza i rozwój ochrony pracy 3. Ochrona pracy
Bardziej szczegółowoSYSTEM EMERYTALNY W POLSCE
SYSTEM EMERYTALNY W POLSCE 1 stycznia 1999 roku weszła w życie reforma systemu emerytalnego. Od tego momentu w Polsce funkcjonują równolegle dwa systemy emerytalne: stary system emerytalny dla osób urodzonych
Bardziej szczegółowoUbezpieczenie zdrowotne rolników i domowników
Ubezpieczenie zdrowotne rolników i domowników Historia systemu opieki zdrowotnej dla rolników w Polsce nie jest zbyt długa. W okresie powojennym polityka państwa polskiego zakładała przejściowy charakter
Bardziej szczegółowoDr Eliza Mazurczak-Jasińska
Dr Eliza Mazurczak-Jasińska Regulacja prawna Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 z późn.zm. Przedmiot ochrony:
Bardziej szczegółowoOCENA PRZEGLĄDU FUNKCJONOWANIA SYSTEMU EMERYTALNEGO
OCENA PRZEGLĄDU FUNKCJONOWANIA SYSTEMU EMERYTALNEGO Poprawna diagnoza błędne wnioskowanie Centrum im. Adama Smitha 27 czerwca 2013 roku 1 Centrum wobec OFE Nie jesteśmy przeciwnikami OFE Jesteśmy zwolennikami
Bardziej szczegółowoCo nam przysługuje, gdy płacimy składki?
Co nam przysługuje, gdy płacimy składki? 1 25 Ubezpieczenie chorobowe Zasiłek chorobowy świadczenie wypłacane zamiast pensji, gdy osoba ubezpieczona przebywa na zwolnieniu lekarskim. Standardowa wysokość
Bardziej szczegółowoWsparcie firm zatrudniających osoby niepełnosprawne
Wsparcie firm zatrudniających osoby niepełnosprawne Nowa Ruda-Słupiec, 18 maja 2012 r. Ostatnia aktualizacja 16.05.2012 r. Charakterystyka PFRON - wprowadzenie Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
Bardziej szczegółowoUCZESTNICTWO, ZASILENIA, INWESTYCJE, WYCOFANIE ŚRODKÓW
Instrukcja postępowania dla uczestnika PPK UCZESTNICTWO, ZASILENIA, INWESTYCJE, WYCOFANIE ŚRODKÓW Jak poruszać się w Pracowniczym Planie Kapitałowym INFORMACJE OGÓLNE O PPK UCZESTNICTWO W PPK ZASILENIA
Bardziej szczegółowoUbezpieczenie społeczne rolników
Ubezpieczenie społeczne rolników 1 Źródło statystyk: strona internetowa KRUS 2 3 4 ok. 9% posiada gospodarstwa do 1 ha przeliczeniowego i nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia w KRUS z mocy ustawy ok.
Bardziej szczegółowo3 Pracownicy wynagradzani są na poziomie możliwości finansowych zakładu w relacji do jakości i efektywności pracy.
Załącznik nr 1 do zarządzenia nr 2 Dyrektora Żuromińskiego Centrum Kultury w Żurominie REGULAMIN WYNAGRADZANIA Pracowników Żuromińskiego Centrum Kultury w Żurominie Rozdział I Postanowienia ogólne. 1 Regulamin
Bardziej szczegółowoMaksymalna wysokość dochodu uprawniająca do świadczeń z pomocy społecznej (tzw. "kryterium dochodowe")
Maksymalna wysokość dochodu uprawniająca do świadczeń z pomocy społecznej (tzw. "kryterium dochodowe") na osobę samotnie gospodarującą - 477 zł, na osobę w rodzinie - 351 zł, Zasiłek stały Maksymalna wysokość
Bardziej szczegółowoKarta produktu Indywidualne Ubezpieczenie Uniwersalne DIAMENTOWA STRATEGIA
Karta produktu Indywidualne Ubezpieczenie Uniwersalne DIAMENTOWA STRATEGIA 1. Opis i charakter produktu Ubezpieczenie bezterminowe o charakterze ochronno-inwestycyjnym łączące szeroki zakres ochrony ubezpieczeniowej
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O ŚWIADCZENIACH PIENIĘŻNYCH Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO ROLNIKÓW
KASA ROLNICZEGO UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO INFORMACJA O ŚWIADCZENIACH PIENIĘŻNYCH Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO ROLNIKÓW (Dane wstępne) LUTY 2014 CZĘŚĆ I opisowa CZĘŚĆ II tabelaryczna WARSZAWA MARZEC 2014
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O ŚWIADCZENIACH PIENIĘŻNYCH Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO ROLNIKÓW
KASA ROLNICZEGO UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO INFORMACJA O ŚWIADCZENIACH PIENIĘŻNYCH Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO ROLNIKÓW (Dane wstępne) LUTY 2015 CZĘŚĆ I opisowa CZĘŚĆ II tabelaryczna WARSZAWA MARZEC 2015
Bardziej szczegółowoUstawa z 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz.U. z 2009 r. nr 97, poz. 800)
Ustawa z 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz.U. z 2009 r. nr 97, poz. 800) Dz.U.09.97.800 [+] ustawa z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych
Bardziej szczegółowoUZASADNIENIE I. II. III.
UZASADNIENIE I. W związku z wątpliwościami, czy Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ma prawo przyznawać świadczenie honorowe osobom, które ukończyły 100 lat życia, w projekcie proponuje się wprowadzenie
Bardziej szczegółowo21 marca 2013 r. Główne zalety rozwiązania:
21 marca 2013 r. Stanowisko Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych w kwestii wypłat świadczeń z kapitałowego systemu emerytalnego Rozwiązanie wypłat z korzyścią dla gospodarki i klientów Główne zalety
Bardziej szczegółowoUSTAWA o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych Art. 1. Art. 2. Art. 3. Art. 4.
USTAWA z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz. U. z 23 czerwca 2009 r. Nr 97, poz. 800 ze zm., ost. zm. Dz.U. z 2012 r. poz. 637) Art. 1. Ustawa określa: 1) warunki
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 22 maja 2009 r.
Kancelaria Sejmu s. 1/16 USTAWA z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych 1) Opracowano na podstawie: Dz. U. z 2009 r. Nr 97, poz. 800, z 2011 r. Nr 75, poz. 398, z 2012 r.
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. II. Warunki nabywania prawa do emerytury z FUS (emerytury z I filaru) i ustalanie jej wysokości
Zasady nabywania prawa do emerytury z I i II filaru przez ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., będących członkami otwartego funduszu emerytalnego oraz rent rodzinnych po tych ubezpieczonych
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O ŚWIADCZENIACH PIENIĘŻNYCH Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO ROLNIKÓW
KASA ROLNICZEGO UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO INFORMACJA O ŚWIADCZENIACH PIENIĘŻNYCH Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO ROLNIKÓW (Dane wstępne) WRZESIEŃ 2014 CZĘŚĆ I opisowa CZĘŚĆ II tabelaryczna WARSZAWA PAŹDZIERNIK
Bardziej szczegółowoPrawo zabezpieczenia społecznego i pomocy społecznej #
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Nazwa przedmiotu Prawo zabezpieczenia społecznego i pomocy społecznej Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Kod
Bardziej szczegółowoKoncepcja społecznej gospodarki rynkowej i kapitałowe programy zabezpieczeń emerytalnych. Anna Ząbkowicz
Koncepcja społecznej gospodarki rynkowej i kapitałowe programy zabezpieczeń emerytalnych Anna Ząbkowicz Koncepcja SGR zasada wolności gospodarczej zasada solidarności: pomocniczość (subsydiarność) państwa
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O ŚWIADCZENIACH PIENIĘŻNYCH Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO ROLNIKÓW
KASA ROLNICZEGO UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO INFORMACJA O ŚWIADCZENIACH PIENIĘŻNYCH Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO ROLNIKÓW (Dane wstępne) CZERWIEC 2014 CZĘŚĆ I opisowa CZĘŚĆ II tabelaryczna WARSZAWA LIPIEC
Bardziej szczegółowo1. Geneza i rys historyczny ubezpieczeń społecznych.
1. Geneza i rys historyczny ubezpieczeń społecznych. Problem środków utrzymania na wypadek niemożności ich wypracowania we własnym zakresie, z powodu trwałej lub przejściowej utraty zdolności do zarobkowania,
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Pojęcie i ewolucja ryzyka starości. Metody zabezpieczenia ryzyka starości w prawie polskim
Wprowadzenie Pojęcie i ewolucja ryzyka starości Metody zabezpieczenia ryzyka starości w prawie polskim Przemiany gospodarczo polityczne, a reformy systemów emerytalnych. Reformy systemów emerytalnych :
Bardziej szczegółowowww.zus.pl ZUS wyjaśnia
Waloryzacja świadczeń emerytalno rentowych od dnia 1 marca 2009 r. W marcu 2009 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadza waloryzację świadczeń emerytalno-rentowych. Waloryzacja dokonywana jest z
Bardziej szczegółowoSZKOLENIE OKRESOWE W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY OSÓB ZATRUDNIONYCH NA STANOWISKACH KIEROWNICZYCH CZĘŚĆ 2
SZKOLENIE OKRESOWE W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY OSÓB ZATRUDNIONYCH NA STANOWISKACH KIEROWNICZYCH CZĘŚĆ 2 II. SKUTKI EKONOMICZNE NIEWŁAŚCIWYCH WARUNKÓW PRACY. ŚWIADCZENIA Z TYTUŁU WYPADKÓW
Bardziej szczegółowoSPOŁECZNE ASPEKTY ROZWOJU RYNKU UBEZPIECZENIOWEGO
SPOŁECZNE ASPEKTY ROZWOJU RYNKU UBEZPIECZENIOWEGO Wstęp Ogólny zamysł napisania książki wywodzi się ze stwierdzenia, iż dalszy rozwój rynku ubezpieczeniowego w Polsce jest uzależniony od znacznego zwiększenia
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE z wykonania planu finansowego Ośrodka Pomocy Społecznej w Sernikach za 2012 rok.
Załącznik Nr.2 do Zarządzenia Nr.FN/5/2013 Wójta Gminy Serniki z dnia 26 marca 2013r. SPRAWOZDANIE z wykonania planu finansowego Ośrodka Pomocy Społecznej w Sernikach za 2012 rok. Ośrodek Pomocy Społecznej
Bardziej szczegółowoUbezpieczenie na życie z funduszem kapitałowym jako forma długoterminowego oszczędzania
Ubezpieczenie na życie z funduszem kapitałowym jako forma długoterminowego oszczędzania Ewa Wierzbicka Instytut Zarządzania Wartością, SGH w Warszawie Konferencja 20 21.06. 2016r. Ubezpieczenie na życie
Bardziej szczegółowoPRACA NA WŁASNY RACHUNEK DETERMINANTY I IMPLIKACJE
PRACA NA WŁASNY RACHUNEK DETERMINANTY I IMPLIKACJE ELŻBIETA redakcja naukowa KRYŃSKA Warszawa 2007 SPIS TREŚCI SŁOWO WSTĘPNE 13 Tomasz Duraj Rozdział I PRAWNA PERSPEKTYWA PRACY NA WŁASNY RACHUNEK 19 1.
Bardziej szczegółowoISBN: : 978-83-61807-60-5. Projekt okładki: Joanna Kołacz. Skład: Drukarnia KNOW-HOW. Druk: Drukarnia SKLENIARZ. Kraków 2011
Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody wydawcy. Wydawca:
Bardziej szczegółowo