Ocena ogólna. Szczecin dn., r.

Transkrypt

1 Dr hab. inż. Ewa Czerniawska-Piątkowska Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt Katedra Nauk o Zwierzętach Przeżuwających Zakład Cytogenetyki Molekularnej Ul. Doktora Judyma Szczecin Szczecin dn., r. RECENZJA Rozprawy doktorskiej mgr inż. Katarzyny Gajownik-Łazugi pt. OCENA SKUTECZNOŚCI STOSOWANIA MONITORINGU KOMPUTEROWEGO W WYBRANYM STADZIE KRÓW MLECZNYCH wykonanej pod kierunkiem dr hab. Grażyny Niedziałek na Uniwersytecie Przyrodniczo-Humanistycznym w Siedlcach, Wydział Przyrodniczy Ocena ogólna Problematykę przedstawioną mi do oceny rozprawy doktorskiej Pani mgr inż. Katarzyny Gajownik-Łazugi uważam za interesującą i ważną. W pracy hodowlanej nad doskonaleniem bydła ważna jest nie tylko znajomość parametrów genetycznych ale również możliwość pełnego i szybkiego dostępu do bieżących informacji o każdej krowie indywidualnie oraz o grupie krów czy całego stada. Analiza wartości użytkowej powinna być wykonywana systematycznie, gdyż tylko w ten sposób hodowca może podejmować odpowiednie decyzje dotyczące planowania i zarządzania stadem krów. Może

2 przyczynić się tym samym do wzrostu efektywności chowu krów mlecznych, poprawy ich stanu zdrowia i aktywności ruchowej a także umożliwi raportowanie wydajności oraz pozwoli prowadzić prawidłową organizację rozrodu, m.in. np. przewidywać terminy rui i inseminacji krów. Należy pamiętać także, że każdy z błędów wykrywania rui przyczynia się do wydłużania okresu międzyciążowego a tym samym do strat ekonomicznych. Komputerowy system zarzadzania stadem za pomocą dedykowanych programów pozwala na pełen obraz monitorowania każdego zwierzęcia z uwzględnieniem ich żywienia. Należy zwrócić uwagę, że zbyt rozbudowany i skomplikowany interfejs oprogramowania często utrudnia jego obsługę lub wręcz zniechęca do jego korzystania. Ocena szczegółowa Przedstawiona do oceny rozprawa doktorska obejmuje 101 stron maszynopisu, w tym 22 tabele, 8 fotografii oraz 21 rysunków. Jej układ jest właściwy i typowy dla tego rodzaju opracowania. We Wstępie Autorka przedstawiła uzasadnienie dla podjętych badań a następnie przedstawia krótko cel pracy, zaś w dalszej części maszynopisu w rozdziale Materiał i metody badań zamieszcza szczegółowe zadania badawcze w formie 5 punktów. Dane zamieszczone we Wstępie dotyczące najliczniejszej w Polsce rasy krów polskiej holsztyńsko fryzyjskiej odmiany czarno-białej należałoby uaktualnić. W rozdziale Przegląd piśmiennictwa systematycznie, w oparciu o szeroką bibliografię przedstawiono dotychczasowe osiągnięcia naukowe w zakresie podjętej tematyki badań. Rozdział został dodatkowo podzielony na podrozdziały, które jak mniemam miały lepiej wprowadzić czytelnika w temat pracy. Autorka jednak nie uniknęła błędów, mianowicie:, na tle cytowanego piśmiennictwa (str. 12) wprowadza komentarz W ocenianym gospodarstwie kiszonki zadawane są przez cały rok zamieszcza też dwie

3 własne fotografie, Fot 1., i Fot. 2 z takim samym tytułem Krowy rasy holsztyńsko-fryzyjskiej w oborze hodowlanej. Sugerowałabym zrezygnować z tego typu komentarza, informacje dotyczące żywienia zwierząt powinny być zamieszczone w rozdziale Materiał i metody, tym bardziej, iż Pani Doktorantka wprowadza dodatkowy rozdział Charakterystyka gospodarstwa, w którym dokładnie omawia system żywienia i utrzymania krów. Umieszczanie tych zdjęć w części Przeglądu piśmiennictwa nic nie wnosi, uważam za niewskazane szczególnie w opracowaniach naukowych tego typu. W dalszej części pracy (str.13) Autorka zamieszcza podrozdział Struktura użytkowania krów mlecznych, nazwa podrozdziału jest nietrafna, gdyż Struktura odnosi się do struktury użytkowania ziemi, gruntów w całkowitej powierzchni obszaru. Sugerowałabym podrozdział zastąpić na: Wpływ wieku na wydajność i skład chemiczny mleka. Str. 18 Autorka przedstawia, rysunek 1 Standardowa długość okresu międzywyceieleniowego (365 dni) i rysunek 2 Przedłużony okres międzywycieleniowy (545 dni), powołując się na opracowanie internetowe Rolnicze ABC nr. 7(293) z dnia 8 lipca 2015r., autorstwa: Jan Miciński, sugerowałabym dotrzeć do oryginalnych prac naukowych publikowanych w wydawnictwach akademickich tego samego autora. Pan Profesor jest współautorem skryptu pod redakcją Pani profesor Janiny Pogorzelskiej, Wyd. Uniwersytetu Warm.-Mazur., 2013 r. Str.20, Podrozdział Dobrostan krów mlecznych, wymaga uzupełnienia - należałoby wspomnieć, że kryteria dobrostanu w polskim prawodawstwie zostały ujęte w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 września 2015r. w sprawie minimalnych warunków utrzymania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz.U. z 2015 poz.1516). Str. 23, w podrozdziale System zarządzania komputerowego stadem krów mlecznych proponuje poprawić na System komputerowego zarządzania

4 stadem krów mlecznych. W dalszej części podrozdziału brak jest wyjaśnienia skrótu VMS. Str. 28, Rozdział Materiał i metodyka badań, w zadaniach badawczych w punkcie 3., wymienione zostały analizowane parametry rozrodu. Konsekwentnie wskazane byłoby przytoczyć definicje okresu międzyciążowego krów podobnie jak to uczyniono w stosunku do dwóch pozostałych wskaźników. W metodyce badań powinna być szczegółowo opisana informacja dotycząca systemu monitoringu komputerowego w zakresie sposobu pobierania danych z obory tj. typu zastosowanych czujników oraz innych urządzeń z których dane są pobierane. Brak jest również informacji o dostawcy systemu komputerowego monitoringu obory. Str. 32 w tabeli nr 5 pt.: Użytkowanie gruntów na potrzeby gospodarstwa proponuję zmienić na: Struktura gruntów użytkowych w gospodarstwie. Str. 33 i 34 fotografie od 3 do 6 niewiele wnoszą do pracy, korzystniejsze byłoby pokazanie samych urządzeń wykorzystywanych do monitorowania lub obrazu jaki przedstawiają. W przedstawionym przez Doktorantkę modelu statystycznym zostały uwzględnione interakcje, jednakże w tekście pracy nie ma informacji czy miały one jakieś znaczenie (?). Przy analizie cech mlecznych wskazane jest uwzględnienie w modelu czynników, które oddziaływają na mleczność takich jak: wiek, sezon wycielenia, pochodzenie krów lub inne czynniki. Nie jestem do końca przekonana czy analizując wpływ monitoringu na mleczność rzeczywiście wyeliminowane zostały czynniki, które mogły na te cechy oddziaływać. Pewna część krów zaczynała swoją produkcyjność w młodym wieku przed wprowadzeniem monitoringu, a później ich kariera produkcyjna była kontynuowana po wprowadzeniu monitoringu jednakże krowy te były starsze, a jak wiadomo wraz z wiekiem rośnie do pewnego momentu wydajność. Dlatego też proponowałaby aby porównać krowy w I i

5 II laktacji przed monitoringiem z krowami I i II laktacji po wprowadzeniu monitoringu (ponieważ te krowy rozpoczęły swoją produkcyjność po wprowadzeniu monitoringu). Takie zestawienie mogłoby precyzyjniej określić wpływ monitoringu na mleczność. Szczególnie cenne wydają się obserwacje dotyczące cech związanych z rozrodem krów przed i po wprowadzeniu monitoringu, aczkolwiek i w tym przypadku można mieć pewne zastrzeżenia do wyników ze względu na powtarzające się osobniki. W takim przypadku można zastosować testy statystyczne dla powtarzanych pomiarów. Drobna uwaga dotycząca tabel od 6 do 21. W tekście brak jest wyjaśnień oznaczeń SE i SD. Według mnie umieszczanie odchylenia standardowego (SD) oraz błędu standardowego (SE) to powielanie informacji. W tabeli 6 (str. 53) porównanie średnich w obrębie kolumn przy wcześniejszym podziale badanych osobników na grupy w zależności od dobowej wydajności produkcji mleka jest niezasadne i niczego nie wnosi. Wydajność mleka za laktacje 305 dniowe w dużej mierze zależna jest od wydajności dobowej. Str. 36, w rozdziale Wyniki i ich omówienie Doktorantka przedstawiła uzyskane rezultaty, podejmując się prób interpretacji wyników przeprowadzonych badań i analiz na tle bogatej literatury. Przedstawione przez Nią wyniki, świadczą o dużej znajomości badanej tematyki i umiejętności prowadzenia poprawnej dyskusji. Jednakże spora część cytowanej literatury to czasopisma rolnicze popularno-naukowe (np. Biuletyn reklamowy, Międzynarodowe targi, Materiały Centrum Doradztwa Rolniczego, Niwa Rolnicza, Przegląd hodowlany, Przegląd mleczarski, Hodowca bydła, itp.) które zbyt często są cytowane w stosunku do oryginalnych prac naukowych.

6 Proszę o rozwinięcie przytoczonych skrótów ICAR (International Committee for Animal Recording) oraz uzupełnienie opisu systemu rozpoznawania krów SMART ID o informacje o producencie. Str. 48, na rys. 16 opisanym jako Dni laktacji w systemie zarządzania komputerowego powinno być Poziom aktywności krowy w poszczególnych dniach laktacji. W tabeli 19 i 20 należy podawać liczebność zwierząt jako wartość całkowitą. Str. 59, w pierwszym akapicie należy poprawić zapis dotyczący z obór dużych (<30szt.). Str. 65, w rozdziale dotyczącym Analizy parametrów rozrodu krów mlecznych w badanym gospodarstwie z podziałem na grupy produkcyjne interesujące byłoby uzupełnienie o informację według jakiego algorytmu program wykrywał ruję u krów. Str , należy wyjaśnić wprowadzone przedziały czasowe dla opisywanej aktywności ruchowej krów (rys. 20 i 21). Właściwsze moim zdaniem byłoby porównanie aktywności ruchowej dla krowy u której występują objawy przed wystąpieniem rui z aktywnością ruchowa krowy bez takich objawów. Rozdział Podsumowanie i wnioski trafniej byłoby zastąpić nazwą Stwierdzenia i wnioski. Wyniki w których nie stwierdzono różnic statystycznie istotnych są stwierdzeniami a nie wnioskami. Należy zrezygnować w pkt. 1 z ostatniego zdania z uwagi na to, że w pracy nie przeprowadzono analizy ekonomicznej produkcyjności stada oraz kosztów instalacji monitoringu. Literatura zawiera 180 pozycji ogółem, w tym 104 polskich i 76 zagranicznych. Jej format jest jednolity i niemal wszystkie pozycje piśmiennictwa są cytowane w niniejszej pracy. Autorka wykazała, że posiada dużą wiedzę w tematyce podjętych badań.

7 Uwagi ogólne do literatury: Zastosować poprawne skróty, np.: Przegląd Hodowlany Prz. Hod. (a nie Przegl. Hod.) Przegląd Mleczarski Prz. Mlecz. Medycyna Weterynaryjna Med. Weter. (a nie Med. Wet.) Wydawnictwo Wydaw. Suplement Suppl. Zeszyty Naukowe Przeglądu Hodowlanego Zesz. Nauk. Prz. Hod. str.91, poz. 96 oraz 97. ujednolicić zapis roku publikacji str.92, poz. 101.; str.95, poz. 148 brak dat: Konferencji Naukowej oraz LXXII Zjazdu PTZ str.94, poz. 127 i 128 powinno być: Osten-Sacken A., 2000a Osten-Sacken A., 2000b Pozostałe uwagi typowo redakcyjne, zaznaczyłam w załączonym egzemplarzu zwrotnym maszynopisu.

8 Ocena końcowa Przedstawiona mi do recenzji dysertacja autorstwa Pani mgr. inż. Katarzyny Gajownik-Łazugi pt OCENA SKUTECZNOŚCI STOSOWANIA MONITORINGU KOMPUTEROWEGO W WYBRANYM STADZIE KRÓW MLECZNYCH z uwagi na brak literatury w tym zakresie będzie stanowiła wartościowe opracowanie naukowe, posiadające walory poznawcze. Praca przedstawia ciekawe ujęcie porównania dwóch systemów monitorowana stada krów, przy pomocy tradycyjnej dokumentacji zootechnicznej z nowoczesnym systemem zarządzania komputerowego stadem. Stwierdzam, że oceniana praca w pełni odpowiada wymogą stawianym rozprawom doktorskim określonym w ustawie z dnia 14 marca 2003 roku o Stopniach Naukowych i Tytule Naukowym oraz o Stopniach i Tytule w Zakresie Sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595; z późniejszymi zmianami). Dlatego też przedstawiam Wysokiej Radzie Wydziału Przyrodniczego Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach wniosek o dopuszczenie Pani mgr. inż. Katarzyny Gajownik-Łazugi do dalszych etapów przewodu doktorskiego.