WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT INSPEKCJI HANDLOWEJ

Transkrypt

1 WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT INSPEKCJI HANDLOWEJ we WROCŁAWIU Wrocław, ul. Ofiar Oświęcimskich 15A Tel./Fax. (71) SPRAWOZDANIE DOLNOŚLĄSKIEGO WOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORA INSPEKCJI HANDLOWEJ WE WROCŁAWIU Z KONTROLI JAKOŚCI PALIW REALIZOWANYCH W RAMACH SYSTEMU MONITOROWANIA I KONTROLOWANIA JAKOŚCI PALIW W ROKU 2016 NA TERENIE WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO WROCŁAW

2 W roku 2016 minęło 10 lat funkcjonowania Systemu Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw, którego podstawę prawną stanowi do dnia dzisiejszego ustawa z 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r., poz. 1928). W okresie 10 lat powyższa ustawa przechodziła wiele modyfikacji większych lub mniejszych - które podyktowane były czynnikami społecznymi i gospodarczymi naszego Państwa, praktyką dotychczasowych postępowań kontrolnych oraz zmianami w innych aktach prawnych mających wpływ na funkcjonowanie podmiotów gospodarczych na rynku paliw. Główną przyczyną powstania Systemu Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw był obowiązek wdrożenia przez kraje członkowskie Unii Europejskiej, w tym także i przez Polskę, zapisów określonych w niżej przywołanych dyrektywach, tj.: - dyrektywy 98/70/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia r. w sprawie jakości benzyny i olejów napędowych (Dz. Urz. WE nr L 350, r.) zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia r. (Dz. Urz. WE L r.), - dyrektywy 1999/32/WE Rady z dnia r. odnoszącej się do redukcji zawartości siarki w niektórych paliwach ciekłych (Dz. Urz. WE L r.), - dyrektywy 2005/33/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia r. zmieniającej dyrektywę 1999/32/WE w zakresie zawartości siarki w paliwach żeglugowych (Dz. Urz. UE L r.). Zadania wynikające z powyższych dyrektyw polegają na monitorowaniu jakości paliw produkowanych oraz znajdujących się w obrocie na terenie państw Unii Europejskiej. Rokrocznie państwa członkowskie mają obowiązek sporządzania dla Komisji Europejskiej raportów w oparciu o przeprowadzone kontrole jakości paliw. Także Polska sporządza dla Komisji Europejskiej raporty z przeprowadzonych kontroli jakości paliw oferowanych do sprzedaży na stacjach ogólnodostępnych, zakładowych a także składowanych w hurtowniach i bazach paliw. Organem nadzoru nad powyższymi działaniami został ustanowiony Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jako Zarządzający Systemem Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw dalej zwany Zarządzającym Systemem. Zapisy zawarte we wskazanych wyżej dyrektywach zostały transponowane do prawodawstwa polskiego w postaci ustaw i rozporządzeń a sztandarowym aktem prawnym stała się ustawa o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, która poszerzała zakres monitorowania jakości paliw określony w dyrektywach europejskich obejmując kontrolami cały łańcuch dystrybucji paliw i biopaliw ciekłych począwszy od producenta paliwa poprzez hurtownie i bazy magazynujące paliwa, pośredników w obrocie paliwami (tzw. papierowych dostawców ), 2

3 przedsiębiorców transportujących paliwa (na wniosek i przy udziale Policji, w związku z brakiem uprawnień do zatrzymywania pojazdów przez Inspekcję Handlową) a skończywszy na stacjach ogólnodostępnych i zakładowych. W łańcuch kontroli jakości paliw zostali także włączeni właściciele i użytkownicy wybranych flot pojazdów oraz rolnicy wytwarzający biopaliwa ciekłe na własny użytek. Wszystkie dotychczasowe badania jakościowe, pobieranych w toku kontroli próbek paliw i biopaliw ciekłych, przeprowadzano w akredytowanych laboratoriach - niezależnych od dostawców i producentów paliw. Głównymi laboratoriami dla województwa dolnośląskiego, wskazanymi przez Zarządzającego Systemem, do badań próbek i próbek kontrolnych paliw były: Instytut Nafty i Gazu Państwowy Instytut Badawczy w Krakowie, Specjalistyczne Laboratorium Badania Paliw i Produktów Chemii Gospodarczej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Bydgoszczy, POLCARGO INTERNATIONAL Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Szczecinie oraz Oddział w Katowicach Pracownia Analiz Płynnych w Chorzowie. W szczególnych przypadkach korzystano także z możliwości analitycznych takich akredytowanych laboratoriów jak: J.S. HAMILTON POLAND Spółka Akcyjna z siedzibą w Gdyni Oddział i Laboratorium w Katowicach, OBR Spółka Akcyjna z siedzibą w Płocku. W ramach Systemu Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw na zlecenie Zarządzającego Systemem pobierane były do badań jakościowych próbki następujących rodzajów paliw: 1. Najczęściej kupowane przez konsumentów na rynku paliw: benzyny silnikowe o liczbie oktanowej 95, benzyny silnikowe o liczbie oktanowej 98, olej napędowy, gaz skroplony (LPG), benzyny i oleje z dodatkami koncernowymi (np. VERVA, ULTIMATE, RACING, DYNAMIC, ECTO ) 3

4 2. W ramach dostępności na rynku paliw paliwa i biopaliwa takie jak: benzyny silnikowe (zarówno z zawartością do 5% biokomponentów jak i z zawartością do 10% biokomponentów) biopaliwa ciekłe tj.: - ESTRY - stanowiące samoistne paliwo (BIO 100), - olej napędowy o zawartości 20% estrów, - benzyny silnikowe zawierające od 70% do 85% bioetanolu, - biopaliwa używane w wybranych flotach pojazdów, - biopaliwa wytwarzane przez rolników na własny użytek, sprężony gaz ziemny (CNG), skroplony gaz ziemny (LNG), lekki olej opałowy w zakresie zawartości siarki, inne paliwa odnawialne inne niż biopaliwa ciekłe. Ponadto ustawa o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw w art. 9d nałożyła na przedsiębiorców szereg obowiązków m.in. informowania konsumentów o zawartości biokomponentów w oferowanych do sprzedaży paliwach, oznakowania dystrybutorów przy sprzedaży benzyn o zwiększonej zawartości eterów, tlenu i bioetanolu, oznakowania dystrybutorów o zwiększonej zawartości substancji metalicznych. Kontrole przestrzegania powyższych obowiązków zostały włączone do planu pracy Inspekcji Handlowej w ramach zadań własnych oraz w ramach kontroli jakości paliw prowadzonych przez Zarządzającego Systemem. Dodatkowo w trakcie kontroli jakości paliw oraz w ramach zadań własnych inspekcji objęto kontrolami przedsiębiorców w zakresie posiadania przez nich koncesji na obrót paliwami. Ustawa o biokomponentach i biopaliwach ciekłych w swoich zapisach określiła m.in. dla inspektorów Inspekcji Handlowej kontrole w zakresie: oznakowania dystrybutorów do biopaliw ciekłych, oznakowania dystrybutorów do biopaliw ciekłych u właścicieli i użytkowników wybranych flot, a także oznakowania zbiorników, w których magazynowane są biopaliwa ciekłe przeznaczone dla wybranych flot pojazdów, zamieszczania czytelnych informacji o dostępności biopaliw ciekłych na stacjach paliwowych prowadzących obrót biopaliwami, jakości biokomponentów wprowadzanych do obrotu. 4

5 W przeprowadzanych przez inspektorów Inspekcji Handlowej kontrolach: - jakości paliw, - jakości biokomponentów wprowadzanych do obrotu, - oznakowania dystrybutorów do biopaliw ciekłych, - spełniania przez przedsiębiorców obowiązków wynikających z art. 9a, 9b i 9c ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, - posiadania przez przedsiębiorców koncesji na obrót paliwami, miały zastosowanie następujące akty prawne: ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. z 2014 r. poz. 1728, z późn. zm.) i jej tekst jednolity (Dz. U. z 2016 r. poz. 1928), ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.) i jej tekst jednolity (Dz. U. z 2016 r. poz ze zmianami), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 września 2007 r. w sprawie sposobu monitorowania jakości paliw ciekłych, biopaliw ciekłych, a także wzorów raportów dotyczących tych paliw oraz gazu skroplonego (LPG) i sprężonego gazu ziemnego (CNG) (Dz. U. Nr 189, poz. 1354), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 października 2015 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. z 2015 r., poz.1680), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 25 marca 2010 r. w sprawie metod badania jakości paliw ciekłych (Dz. U. Nr 55, poz. 332, z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 1 września 2009 r. w sprawie sposobu pobierania próbek paliw ciekłych i biopaliw ciekłych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1035), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie szczegółowego sposobu oznakowania dystrybutorów używanych na stacjach paliwowych i zakładowych do benzyn silnikowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1407), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 22 stycznia 2009 r. w sprawie wymagań jakościowych dla biopaliw ciekłych (Dz. U. Nr 18, poz. 98), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 22 kwietnia 2010 r. w sprawie metod badania jakości biopaliw ciekłych (Dz. U. Nr 78, poz. 520), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 czerwca 2010 r. w sprawie oznakowania dystrybutorów używanych na stacjach paliwowych i stacjach zakładowych do biopaliw ciekłych (Dz. U. Nr 122, poz. 830), 5

6 rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań jakościowych dla gazu skroplonego (LPG) (Dz. U. Nr 251, poz. 1851, z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 31 stycznia 2007 r. w sprawie sposobu pobierania próbek gazu skroplonego (LPG) (Dz. U. Nr 44, poz. 279), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 23 marca 2007 r. w sprawie metod badania jakości gazu skroplonego (LPG) (Dz. U. z 2013 r., poz. 1059), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań jakościowych dla sprężonego gazu ziemnego (CNG) (Dz. U. Nr 251, poz. 1850), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 19 maja 2009 r. w sprawie metod badania sprężonego gazu ziemnego (CNG) (Dz. U. Nr 84, poz. 706), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2011 r. w sprawie sposobu pobierania próbek sprężonego gazu ziemnego (CNG) (Dz. U. Nr 153, poz. 908), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 3 listopada 2014 r. w sprawie wymagań jakościowych dotyczących zawartości siarki dla olejów oraz rodzajów instalacji i warunków, w których będą stosowane ciężkie oleje opałowe (Dz. U. z 2014 r., poz. 1547), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 lutego 2007 r. w sprawie sposobu pobierania próbek lekkiego oleju opałowego, ciężkiego oleju opałowego oraz oleju do silników statków żeglugi śródlądowej (Dz. U. Nr 41, poz. 261), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 maja 2015 r. w sprawie metod badania jakości lekkiego oleju opałowego, ciężkiego oleju opałowego oraz oleju do silników statków żeglugi śródlądowej (Dz. U. z 2015 r., poz. 740), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 22 stycznia 2007 r. w sprawie wymagań jakościowych dla biopaliw ciekłych stosowanych w wybranych flotach oraz wytwarzanych przez rolników na własny użytek (Dz. U. Nr 24, poz. 149), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 31 stycznia 2007 r. w sprawie sposobu pobierania próbek biopaliw ciekłych u rolników wytwarzających biopaliwa ciekłe na własny użytek (Dz. U. Nr 24, poz. 150), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 6 lipca 2007 r. w sprawie sposobu oznakowania dystrybutorów zaopatrujących wybrane floty w biopaliwo ciekłe oraz zbiorników, w których magazynowane są biopaliwa ciekłe przeznaczone dla wybranych flot (Dz. U. Nr 128, poz. 896), rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 2009 r. w sprawie wzoru legitymacji służbowej pracowników Inspekcji Handlowej oraz trybu jej wydawania i wymiany oraz wzorów protokołu kontroli, protokołu oględzin i protokołu rozprawy (Dz. U. Nr 127, poz. 1056), 6

7 rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego trybu pobierania i badania próbek produktów przez organy Inspekcji Handlowej (Dz. U. z 2012 r., poz. 496). Procedura kontroli jakości paliw Wiodącym aktem prawnym przy badaniu jakości paliw w ramach działającego Systemu Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw była, jak już wspomniano wyżej, ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw wraz z wprowadzonymi w 2016 r. zmianami. W zakresie nieuregulowanym w ww. ustawie do przeprowadzania kontroli, zabezpieczania dowodów w postaci dokumentacji oraz pobierania i zabezpieczania próbek paliw stosowane były przepisy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej. Wszczęcie kontroli jakości paliw następowało z wyłączeniem przepisów art. 79 ust. 1 i 4-7 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej - dotyczących zawiadamiania przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli na podstawie art. 79 ust. 2 pkt 3 cyt. wyżej ustawy. Kontrolę jakości paliw oraz obowiązków wynikających z art 9a, 9b i 9c ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw w roku 2016, zgodnie z ustaloną procedurą, wszczynał i prowadził inspektor Inspekcji Handlowej na podstawie, wydanego przez Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej we Wrocławiu, pisemnego upoważnienia, o którym mowa w art. 16 ust. 1 ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, po uprzedniej weryfikacji danych przedsiębiorcy prowadzącego stację (tj. nazwa przedsiębiorcy, adres, lokalizacja stacji) z danymi zawartymi w upoważnieniu. W przypadku braku zgodności ww. danych, inspektorzy ustalali prawidłowe dane identyfikujące przedsiębiorcę prowadzącego stację przekazując je upoważnionemu Dyspozytorowi Wydziału Monitorowania Jakości Paliw Departamentu Inspekcji Handlowej w UOKiK i nie podejmowali czynności kontrolnych. Od września 2016 r. nastąpiła nowelizacja m.in. ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, która przyniosła zmiany w procedurze wszczęcia kontroli, a mianowicie upoważnienie do kontroli nie zawiera wskazania przedsiębiorcy wytypowanego przez Zarządzającego Systemem. Inspektor po wszczęciu kontroli weryfikował dane kontrolowanego przedsiębiorcy, które zostawały wpisywane w protokole kontroli i protokole pobrania próbek. Kontrole w zakresie jakości biokomponentów wprowadzanych do obrotu oraz zamieszczania czytelnych informacji o dostępności biopaliw ciekłych na stacjach paliw prowadzących obrót ww. 7

8 paliwem a także prawidłowości oznakowania dystrybutorów do biopaliw ciekłych w stacjach paliwowych i w stacjach zakładowych prowadzone były na podstawie ustawy z dnia z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 775) w ramach własnych działań Inspekcji Handlowej, odrębnie od kontroli jakości paliw prowadzonych w ramach Systemu Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw. W tym przypadku miały zastosowanie przepisy art. 79 ust. 1 i 4-7 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dotyczące zawiadamiania kontrolowanego przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli, tzn. przed rozpoczęciem kontroli w ww. zakresie organ kontroli zobligowany był do pisemnego zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze przeprowadzenia kontroli. Kontrolę należało rozpocząć nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, chyba że przedsiębiorca sam wyraził wolę wcześniejszego rozpoczęcia kontroli. Procedurę kontroli jakości paliw stosowaną przez tut. Inspektorat Inspekcji Handlowej w ramach kontroli zleconych przez Zarządzającego Systemem można przedstawić następująco: Termin kontroli jakości paliw ustalany był przez Zarządzającego Systemem, a następnie podawany do wiadomości Wojewódzkiemu Inspektorowi Inspekcji Handlowej z kilkudniowym wyprzedzeniem (miało to na celu odpowiednie przygotowanie kadrowe, techniczne, logistyczne i transportowe inspektoratu). W dniu kontroli Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej lub dyrektorzy delegatur tut. inspektoratu Inspekcji Handlowej jako osoby posiadające dostęp do informacji niejawnych - zgodnie z ustawą z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 196, poz. 1631) otrzymywały telefonicznie z zachowaniem zasad poufności od Dyspozytora w UOKiK dane przedsiębiorców przewidzianych w danym dniu do kontroli, wpisywali te dane do przygotowanych wcześniej upoważnień a następnie zabezpieczali przygotowane upoważnienia w ponumerowanych kopertach i przekazywali je inspektorowi wiodącemu w ekipie wyznaczonej do kontroli jakości paliw. Od września ubiegłego roku po zmianie treści upoważnień, w których nie jest wpisywany przedsiębiorca przewidziany do kontroli - Dyspozytora w UOKiK z jednodniowym wyprzedzeniem przekazywał Wojewódzkiemu Inspektorowi informację o ilości przewidzianych do kontroli podmiotów i taka też była ilość wystawianych upoważnień. Nie przekazywano informacji o podmiotach przewidzianych do kontroli ta informacja pozostawała w gestii UOKiK. 8

9 Po przybyciu pod wskazany w upoważnieniu adres a od września 2016 r. pod przekazany telefonicznie przez dyspozytora UOKiK adres, inspektorzy uczestniczący w kontroli okazywali legitymacje służbowe, upoważnienie wystawione przez Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej. Dokonywano weryfikacji danych przedsiębiorcy prowadzącego stację a następnie ustalano: - osobę upoważnioną do reprezentowania przedsiębiorcy - kontrolowanego w trakcie kontroli w przypadku braku osoby upoważnionej kontrolę przeprowadzano w obecności pracownika, - rodzaje oferowanych do sprzedaży lub gromadzonych paliw, - stan ilościowy paliwa w zbiorniku poprzez odczyt elektroniczny lub pomiar łatą mierniczą bezpośrednio na zbiorniku, - ceny paliw oferowanych na stacjach, - rodzaj i ilość odmierzaczy paliw znajdujących się na stacji oraz pojemność zbiornika paliwa, z którego pobierano próbki lub też rodzaje i wielkości zbiorników w hurtowniach i bazach paliw, - w przypadku zbiorników wysokość słupa cieczy a na stacji, w miarę możliwości, odczytanie wskazania liczydła litrowego odmierzacza paliw, z którego pobierano próbki. Po ustaleniu ww. danych inspektorzy przystępowali do pobierania prób paliw wskazanych wcześniej przez dyspozytora UOKiK przygotowując odpowiednią ilość i rodzaj pojemników oraz okazując je osobie uczestniczącej w kontroli. Próbki paliw ciekłych z dystrybutorów inspektor pobierał do schłodzonych i czystych chemicznie pojemników oraz do butelek ze szkła brązowego, i tak: - olej napędowy do 5 litrowych metalowych pojemników po max. 4 litry próbki i max. 4 litry próbki kontrolnej oraz do brązowych butelek szklanych po ok. 0,85 litra próbki i ok. 0,85 litra próbki kontrolnej (celem zbadania zawartości zanieczyszczeń stałych). - benzyny do 5 litrowych metalowych pojemników po max. 4 litry próbki i max. 4 litry próbki kontrolnej oraz do 1 litrowych pojemników metalowych po ok. 0,8 litra próbki i ok. 0,8 litra próbki kontrolnej (celem zbadania prężności par). - estry stanowiące samoistne paliwo - do 5 litrowych pojemników z politereftalanu etylenu po max. 4 litry próbki podstawowej i max. 4 litry próbki kontrolnej oraz do butelek szklanych brązowych po ok. 0,85 litra próbki i 0,85 litra próbki kontrolnej (celem zbadania zawartości zanieczyszczeń). 9

10 Przed pobraniem prób paliw i biopaliw z dystrybutora na stacji oczyszczano końcówkę przewodu wlewowego odmierzacza paliw a następnie przepłukiwano ją ok. 4 litrami danego produktu. Do pobierania prób benzyn inspektorzy używali specjalnej przystawki, która ograniczała utratę lekkich frakcji tego paliwa. W przypadku kontroli baz i hurtowni paliw metodyka pobierania próbek paliw i biopaliw była o wiele bardziej złożona, gdyż są to obiekty o szczególnym rygorze bezpieczeństwa oraz niektóre z nich (duże bazy paliw) posiadają strategiczny charakter gospodarczy. Poruszanie się po terenie hurtowni lub bazy paliw było możliwe tylko i wyłącznie w specjalistycznej odzieży antyelektrostatycznej po dokładnym zapoznaniu się z wewnętrznymi regulaminami BHP i Ppoż. obowiązującymi na danym terenie. Pobieranie próbek paliw odbywało się w obecności osób wyznaczonych przez kontrolowanego, posiadających stosowne uprawnienia do pobierania próbek paliw. Próbki paliw pobierane były wyłącznie przez inspektorów, którzy odbyli stosowne szkolenia i posiadali uprawnienia do pobierania próbek paliw, również dopuszczenie do pracy na wysokościach. Próbki paliw ze zbiorników, po uwzględnieniu: rodzaju zbiornika, rodzaju instalacji oraz warunków technicznych i pogodowych, pobierano za pomocą sondy PM-1 o poj ml zgłębnika lub jeżeli na to pozwalały warunki techniczne i konstrukcyjne zbiornika sondą PO-2 koszem z butelką szklaną o poj ml. W przypadku zbiorników z pełną hermetyzacją, próbki paliw pobierane były poprzez specjalną instalację zamontowaną na dachu zbiornika umożliwiającą pobranie próbek bez rozhermetyzowania zbiornika. Próbki paliw w hurtowniach i bazach składujących paliwa pobierane były przez inspektorów Inspekcji Handlowej, w zależności od rodzaju zbiornika, w jeden z niżej opisanych sposobów: - zbiorniki cylindryczne o osi poziomej (podziemne, nadziemne lub cysterny samochodowe i kolejowe) próbki paliw pobierane były w uzależnieniu od procentowego napełnienia danego zbiornika w kolejności od lustra cieczy do dna zbiornika. W przypadku próbek oleju napędowego, po zbadaniu jego jednorodności, można było pobrać próbkę ogólną z pobranych próbek o odpowiedniej ilości z odpowiednich poziomów zbiornika. W przypadku próbek benzyn, z uwagi na wysoką lotność tego produktu i możliwość utraty lekkich frakcji a także utrudnioną możliwość zbadania jednorodności produktu (badanie jednorodności odbywa się w warunkach laboratoryjnych), pobierano odpowiednie ilości próbek z określonych wcześniej poziomów do laboratoryjnych butelek szklanych. Tak pobrane próbki przewożone były do akredytowanego laboratorium, z których składana była próbka ogólna i poddawana badaniu. 10

11 - zbiorniki cylindryczne o osi pionowej nadziemne - próbki paliw inspektor pobierał, z odpowiedniego punktu probierczego zlokalizowanego na dachu zbiornika (zbiorniki z dachem stałym lub z dachem pływającym), od lustra cieczy do dna zbiornika. Od tego jaka jest wysokość słupa cieczy w zbiorniku zależało pobranie odpowiednich próbek punktowych z określonych poziomów, tj.: górnego, środkowego i dolnego. Identycznie, jak w przypadku zbiorników cylindrycznych o osi poziomej, próbki pobrane z odpowiednich poziomów zbiornika - w przypadku oleju napędowego można było zestawić w próbkę ogólną, natomiast próbki benzyn mogły być łączone w próbkę ogólną jedynie w warunkach laboratoryjnych. Po pobraniu przez inspektorów, próbki paliw były zabezpieczane - plombowane i oznaczane kodami przekazanymi podczas kontroli przez dyspozytora Wydziału Monitorowania Jakości Paliw w UOKiK a następnie przewożone do akredytowanego laboratorium wyłonionego w drodze przetargu przez Zarządzającego Systemem. Z przeprowadzonych czynności, kontrolujący sporządzali na miejscu protokół kontroli, protokół pobrania próbek paliw pozostawiając po jednym egzemplarzu kontrolowanemu lub w razie jego nieobecności przekazując dokumentację za pośrednictwem poczty listem poleconym z potwierdzeniem odbioru. Ponadto fakt przeprowadzenia kontroli odnotowywano w książce kontroli przedsiębiorcy, natomiast w przypadku jej braku przekazywano informację o jej przeprowadzeniu do siedziby kontrolowanego przedsiębiorcy. Po otrzymaniu z laboratorium oryginałów wyników badań pobranych próbek paliwa, tut. inspektorat IH przekazywał egzemplarz wyników do siedziby kontrolowanego przedsiębiorcy listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. W sytuacji, gdy badania próbek paliw nie wykazały naruszenia wymagań jakościowych dla paliw ciekłych określonych w odpowiednich rozporządzeniach, postępowanie administracyjne kończyło się wraz z przekazaniem przedsiębiorcy wyników badań. W przypadku otrzymania negatywnych wyników badań, inspektorzy wszczynali kolejną kontrolę, podczas której zapoznawano kontrolowanego przedsiębiorcę z negatywnymi wynikami badań pozostawiając jeden egzemplarz sprawozdania z badań. Dodatkowo ustalano ilość i wielkość dostaw kwestionowanego paliwa od dnia pobrania próbki podstawowej do dnia zapoznania z wynikami badań, badano dokumentację dostaw paliw i przekazanych z dostawami świadectw jakości, odbierano wyjaśnienia od przedsiębiorcy odnośnie okoliczności zaistniałej sytuacji związanej z niewłaściwą jakością paliwa. Z powyższych 11

12 czynności sporządzano protokół kontroli, w którym określano 7 dniowy termin na złożenie wniosku o przebadanie próbki kontrolnej kwestionowanego paliwa. W sytuacji gdy przebadana próbka kontrolna spełniała wymagania jakościowe interpretowano je na korzyść kontrolowanego przedsiębiorcy i przekazywano pocztą wyniki badań. Przedsiębiorca nie ponosił konsekwencji karnych oraz administracyjnych. Gdy wyniki badań próbki podstawowej i badania próbki kontrolnej (w przypadku złożenia wniosku o jej zbadanie) wykazały niewłaściwą jakość tut. inspektorat Inspekcji Handlowej kierował do właściwej miejscowo prokuratury zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa a także informował o stwierdzonych nieprawidłowościach Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki i właściwe miejscowo organy Urzędu Celnego i Urzędu Kontroli Skarbowej. Ponadto Prezes UOKiK wszczynał wobec przedsiębiorcy postępowanie administracyjne, dotyczące obciążenia go kosztami badań próbek paliw, które nie spełniały wymagań jakościowych. W przypadku kwestionowania jakości pobranej próbki lub próbek paliwa, inspektorzy tut. inspektoratu podejmowali czynności w celu ustalenia dostawcy paliwa i przeprowadzenia kontroli w tzw. łańcuchu dostaw, kończąc je pobraniem próbek paliwa u przedsiębiorcy, który posiadał na swoim terenie zbiorniki stacjonarne. W przypadku kontroli jakości paliw na stacjach zakładowych procedura pobierania próbek przebiegała identycznie, jak w przypadku stacji ogólnodostępnych jeśli stacja posiadała odmierzacz paliwa lub jak w przypadku hurtowni i baz paliw jeśli zbiornik lub zbiorniki znajdowały się na terenie firmy. Kontrole jakości gazu skroplonego (LPG) w ramach Systemu Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw swoją metodyką przypominały kontrole jakości paliw jednakże z tą różnicą, iż do pobierania próbek używany był specjalistyczny sprzęt i próbniki głównie z uwagi na to, że tzw. autogaz tankowany jest do samochodów pod ciśnieniem. W metodyce pobierania próbek gazu skroplonego (LPG) można wyróżnić trzy charakteryzujące ją etapy: I etap przygotowanie do pobierania próbek, polegające na: - odpowiednim ulokowaniu na płaskiej powierzchni podstawy do pobierania próbek, uziemieniu instalacji i podłączeniu jej za pomocą wysokociśnieniowego węża elastycznego w oplocie stalowym z pistoletem odmierzacza gazu (LPG) na stacji, 12

13 - przygotowaniu przy punkcie probierczym 2 lub większej ilości próbników (w zależności od zakresu badanych parametrów). II etap pobieranie próbek gazu skroplonego, poprzez: trzykrotne przepłukanie instalacji do pobierania próbek oraz próbników na gaz skroplony. Przepłukiwany próbnik napełniany były niewielką ilością gazu, następnie po odłączeniu od instalacji wnętrze próbnika przepłukiwane było zawartym w środku płynnym gazem poprzez kilkukrotne obrócenie próbnika o co najmniej 180 o. Po przepłukaniu próbnik podłączany był z powrotem do instalacji i następowało wypuszczenie niewielkiej ilość znajdującego się wewnątrz gazu. Powyższą czynność powtarzano trzykrotnie dla każdego próbnika po trzecim odpuszczeniu gazu pobierano próbkę właściwą poprzez napełnienie jej gazem skroplonym (LPG) w ilości ok. 80%, - po każdorazowym pobraniu próbki sprawdzano jej prawidłowość poprzez uwolnienie niewielkiej ilości gazu przez zawór zabezpieczający i sprawdzenie czy wydostaje się z niego faza ciekła (prawidłowe pobranie) czy też faza gazowa (co jest nieprawidłowe i należało ponownie pobrać próbkę), - po zweryfikowaniu prawidłowości pobrania próbki gazu skroplonego sprawdzano szczelność zaworów znajdujących się w próbniku poprzez naniesienie do środka króćca przyłączeniowego piany aktywnej, która wskazywała najdrobniejsze nieszczelności próbnika. III etap rozłączenie instalacji i zabezpieczenie próbników Po pobraniu próbki i próbki kontrolnej gazu skroplonego (LPG) i sprawdzeniu szczelności użytych próbników następowało rozłączenie instalacji od dystrybutora gazu ciekłego, uwolnienie zalegającego gazu w przewodzie elastycznym i podstawie a następnie zabezpieczenie próbników z gazem poprzez nałożenie zatyczek ochronnych na zawory próbnika oraz kołpaków zabezpieczających z plombą Inspekcji Handlowej i kodami przekazanymi przez dyspozytora UOKiK. Tak zabezpieczone próbniki z gazem skroplonym (LPG) umieszczane były w samochodzie przystosowanym do przewozu specjalistycznych próbników i po zakończonych w danym dniu kontrolach odwożone do akredytowanego laboratorium celem przeprowadzenia badań jakościowych. Postępowanie administracyjne po otrzymaniu oryginałów wyników badań laboratoryjnych określających jakość próbki gazu skroplonego, przebiegało analogicznie jak w przypadku otrzymania wyników badań jakości próbek paliw ciekłych opisanych powyżej. * * * * * * * * * * * * * * * * * 13

14 W roku 2016 na terenie województwa dolnośląskiego w ramach Systemu Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw przeprowadzono 166 kontroli jakości paliw, w tym: a/ 154 kontroli z pobraniem prób paliw do badań laboratoryjnych tj.: kontrole stacji paliw ogólnodostępnych oferujących benzyny i olej napędowy, - 1 kontrolę w hurtowni paliw, - 31 kontroli stacji ogólnodostępnych oferujących do sprzedaży gaz skroplony (LPG), b/ 12 kontroli bez pobierania prób paliw do badań laboratoryjnych, tj.: - 6 kontroli, w których postępowanie kontrolne było związane z niewłaściwą jakością próbki podstawowej paliwa pobranej i zbadanej w ramach Systemu Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw, - 6 kontroli w tzw. łańcuchu dostaw paliwa. Nie przeprowadzano kontroli jakości paliw w ramach powyższego Systemu w firmach oferujących do sprzedaży lekki olej opałowy oraz w stacjach zakładowych. W roku 2016 łącznie z przeprowadzanymi kontrolami jakości paliw badano zagadnienia związane z: a/ art. 9a ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw - zamieszczanie w miejscu ogólnodostępnym na stacjach paliw czytelnych informacji o zawartości biokomponentów w paliwach ciekłych w szczególności informacji o zawartości bioetanolu w benzynach silnikowych 153 kontroli - nie stwierdzając nieprawidłowości. b/ art. 9b ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw - wprowadzania do obrotu benzyn silnikowych zawierających od 5,0% do 10,0% objętościowo bioetanolu lub od 15,0% do 22,0% objętościowo eteru etylo-tert-butylowego lub eteru etylo-tert-amylowego 101 kontroli - nie stwierdzając nieprawidłowości. c/ art. 9c ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw - oznakowania dystrybutorów, z których pobrano próbki paliwa jak i na innych dystrybutorach znajdujących się na stacji paliw w zakresie zamieszczenia informacji o treści: Zawiera dodatki metaliczne 101 kontroli - nie stwierdzając nieprawidłowości. d/ art. 32 ust. 1 pkt 1-4 ustawy Prawo energetyczne posiadania przez przedsiębiorców koncesji na obrót paliwami ciekłymi 51 kontroli - nie stwierdzając nieprawidłowości. Dodatkowo w roku 2016 w ramach działań własnych tut. Inspektoratu Inspekcji Handlowej przeprowadził łącznie 43 kontrole związane z poniższymi zagadnieniami, tj.: a/ zamieszczaniem w miejscu ogólnodostępnym na stacjach paliw ogólnodostępnych i zakładowych czytelnych informacji o zawartości biokomponentów w paliwach ciekłych - art. 9a ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw 26 kontroli, 14

15 b/ wprowadzaniem do obrotu benzyn silnikowych zawierających od 5,0% do 10,0% objętościowo bioetanolu lub od 15,0% do 22,0% objętościowo eteru etylo-tert-butylowego lub eteru etylotert-amylowego - art. 9b ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw 3 kontrole, c/ oznakowaniem dystrybutorów w zakresie zamieszczenia informacji o treści: Zawiera dodatki metaliczne - art. 9c ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw 3 kontrole, d/ oznakowaniem dystrybutorów do biopaliw ciekłych na stacjach ogólnodostępnych i zakładowych oraz zamieszczania informacji o dostępności biopaliw ciekłych na stacjach prowadzących obrót tym paliwem - art. 27 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych 3 kontrole, e/ posiadaniem przez przedsiębiorców koncesji na obrót paliwami ciekłymi - art. 32 ust. 1 pkt 1-4 ustawy Prawo energetyczne 8 kontroli. W ramach powyższych kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. W wyniku przeprowadzonych kontroli oraz rozpoznania, nie stwierdzono w ofertach handlowych przedsiębiorców prowadzących obrót paliwami na terenie województwa dolnośląskiego paliwa BIO 100 (esteru stanowiącego samoistne paliwo). Z informacji uzyskanych od przedsiębiorców, sprzedaż powyższego paliwa od kilku lat spadała, aż do jego całkowitego zaniku w roku Przedsiębiorcy, którzy dotychczas sprzedawali BIO 100 zrezygnowali z jego sprzedaży, koncentrując się na obrocie podstawowymi paliwami. Stacje koncernowe jak Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A., po rezygnacji z powyższego paliwa na terenie województwa dolnośląskiego, wprowadziły w to miejsce inne paliwa np. olej napędowy VERVA lub też zbiornik został wyłączony z eksploatacji. W ramach działań kontrolnych pobrano do badań jakościowych w akredytowanych laboratoriach - na stacjach ogólnodostępnych oraz w hurtowni paliw 163 próbki paliw, w tym: - 79 próbek oleju napędowego, - 41 próbek benzyny bezołowiowej 95, - 12 próbek benzyny bezołowiowej 98, - 31 próbek gazu skroplonego (LPG). Pobieranie próbek paliw ciekłych i biopaliw ciekłych a także ich analiza jakościowa, odbywała się w przedziałach czasowych określonych w: a/ rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 października 2015 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U r. poz. 1680), tj.: 15

16 - dla oleju napędowego: do okres letni, do końca lutego okres zimowy, do i 1.10 do okres przejściowy, - dla benzyn: - od 1.05 do okres letni, - od 1.11 do końca lutego - okres zimowy, do i 1.10 do okres przejściowy b/ rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań jakościowych dla gazu skroplonego (LPG) (Dz. U. Nr 251, poz. 1851, z późn. zm.) oraz rozporządzeniu Ministra Energii z dnia 14 kwietnia 2016 r. w sprawie wymagań jakościowych dla gazu skroplonego (LPG) (Dz. U r. poz. 540), tj.: - od 1.12 do okres zimowy, - od 1.04 do okres letni. Pobieranie próbek paliw oraz ich badanie dokonywane było: - w ramach tzw. europejskiej części systemu - celem było monitorowanie pod względem jakości paliw sprzedawanych w stacjach paliwowych (ogólnodostępnych), w których prowadzony jest obrót paliwami ciekłymi lub biopaliwami ciekłymi oraz w stacjach zakładowych, a także w stacjach zakładowych zaopatrujących wybrane floty w biopaliwa przeznaczone do stosowania w wybranych flotach pojazdów. Kontrole polegały na pobraniu próbek jednego rodzaju paliwa ciekłego na konkretnej stacji ogólnodostępnej lub zakładowej. Kontrolą w ramach powyższego systemu podlegały także stacje oferujące do sprzedaży olej napędowy zawierający 20% estrów i estry stanowiące samoistne paliwo oraz biopaliwa przeznaczone do stosowania w wybranych flotach pojazdów. - w ramach pozostałych kontroli - celem było monitorowanie rynku paliw w zakresie jakości paliw gromadzonych i magazynowanych w hurtowniach i bazach, oferowanych w stacjach paliwowych (ogólnodostępnych) oraz zakładowych, w których prowadzony jest obrót lub gromadzone są paliwa ciekłe, biopaliwa ciekłe, gaz skroplony (LPG), u przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, magazynowania paliw, a także wprowadzania do obrotu lekkiego oleju opałowego duże znaczenie w kontrolach miały informacje od konsumentów odnośnie podejrzenia paliwa niewłaściwej jakości. W rozbiciu na system kontroli paliw, w jakim badano próbki paliw, pobrano próbki w ilościach jak niżej: 16

17 Rodzaj paliwa \ system pobrania - badania Pozostałe kontrole System europejski olej napędowy ON benzyna bezołowiowa benzyna bezołowiowa gaz skroplony (LPG) 31 0 Ilość pobranych próbek z podziałem na system dla jakiego wykonywano badania Skutkiem kontroli jakości paliw w roku 2016 było ujawnienie nieprawidłowości w zakresie jakości oferowanych do sprzedaży paliwa w 5 ogólnodostępnych stacjach paliw. W związku z niewłaściwą jakością pobranych próbek paliw, kontrolowani przedsiębiorcy złożył wnioski o przebadanie próbek kontrolnych w odniesieniu do 3 ogólnodostępnych stacji paliw. Badania próbek kontrolnych, przeprowadzone przez akredytowane laboratoria, w 2 przypadkach potwierdziły niewłaściwą jakość paliw, natomiast w 1 przypadku nie została potwierdzona niewłaściwa jakość paliwa. Reasumując niewłaściwa jakość paliwa została potwierdzona w stosunku do 4 ogólnodostępnych stacji paliw. Mając na uwadze stwierdzone nieprawidłowości w zakresie jakości oferowanych paliw na stacjach ogólnodostępnych, w których badanie próbek podstawowych i kontrolnych potwierdziło niewłaściwą jakość paliw (do dnia sporządzenia niniejszego sprawozdania tj r.), podjęto następujące działania: skierowano 4 zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa do właściwych miejscowo prokuratur, skierowano 4 informacje o stwierdzonej na stacjach niewłaściwej jakości paliwa do właściwych miejscowo Urzędów Celnych, skierowano 4 informacje o stwierdzonej na stacjach niewłaściwej jakości paliwa do właściwych miejscowo Urzędów Kontroli Skarbowej, wydano 1 postanowienie o zabezpieczeniu paliwa oraz 1 decyzję o wycofaniu paliwa z obrotu, w każdej sprawie kierowano pisma informujące o stwierdzonych nieprawidłowościach do organu koncesyjnego w zakresie sprzedaży paliw ciekłych, tj. Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki za pośrednictwem Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, akta spraw, w których kwestionowano jakość pobranych próbek paliw, przekazano do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie w celu wszczęcia postępowań 17

18 dotyczących obciążenia przedsiębiorców kosztami badań próbek paliw, które wykazały przekroczenie parametrów jakościowych. Kwestionowane parametry, w pobranych podczas kontroli próbkach paliw w roku olej napędowy: - stabilność oksydacyjna (g/m 3 ) ujawniono w 1 próbce oleju napędowego badanie próbki kontrolnej nie potwierdziło niewłaściwej jakości, - skład frakcyjny 95% destyluje do temp. ujawniono w 5 próbkach oleju napędowego w 1 przypadku przedsiębiorca wyraził chęć przebadania próbki kontrolnej, które to badania potwierdziły niewłaściwą jakość, - skład frakcyjny do 350 o C destyluje % (V/V) ujawniono w 1 próbce oleju napędowego nie badano próbki kontrolnej. gaz skroplony (LPG): - badanie działania korodującego na miedzi (1h w temp. 40 o C) ujawniono w 1 próbce gazu skroplonego (LPG) potwierdzono niewłaściwą jakość w próbce kontrolnej gazu skroplonego (LPG). * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * W okresie od r. do r. do tutejszego inspektoratu Inspekcji Handlowej we Wrocławiu oraz podległych delegatur wpłynęło 33 informacje od konsumentów, firm i instytucji o podejrzeniu sprzedaży na stacjach złej jakości paliwa, w tym: 15 informacji imiennych (gdzie podano dane personalne i adresowe) 18 informacji anonimowych Uwzględniając rodzaj stacji (prywatna lub należąca do sieci) jakich dotyczyły informacje o niewłaściwej jakości paliwa dane liczbowe w tym zakresie przedstawia się następująco: PRYWATNE PKN ORLEN BP STATOIL SHELL LOTOS LUKOIL Grupa PIEPRZYK Wszelkie informacje, jakie wpływały do tutejszego inspektoratu Inspekcji Handlowej, niezwłocznie przekazywane były do Zarządzającego Systemem Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw, który podejmował decyzję o ewentualnym ujęciu konkretnej stacji paliw w planach kontroli jakości paliw. 18

19 MONITORING PALIW W DANYCH TABELARYCZNYCH NA TERENIE DOLNEGO ŚLĄSKA ROK 2016 Ilość stacji paliw i hurtowni paliw skontrolowanych pod względem jakości oferowanego do sprzedaży paliwa przez Inspekcję Handlową we Wrocławiu oraz podległe Delegatury Paliwa LPG Detal Hurt Detal Wrocław Legnica Jelenia Góra Wałbrzych RAZEM Ilość skontrolowanych stacji paliw i hurtowni paliw prze Inspekcję Handlową we Wrocławiu oraz podległe Delegatury z podziałem na stacje prywatne i należące do grup paliwowych (stacje sieciowe) w zakresie pobierania prób paliw (benzyn, olejów napędowych) Ogólna ilość stacji paliw i hurtowni Stacje prywatne PKN ORLEN BP STACJE SIECIOWE SHELL LUKOIL LOTOS STATOIL Grupa PIEPRZYK Wrocław Legnica Jelenia Góra Wałbrzych RAZEM

20 Ilość pobranych próbek paliwa z podziałem na gatunek i system w jakim były badane (pozostałe kontrole lub europejski) Pozostałe kontrole ON Pb 95 Pb 98 LPG Europejski Pozostałe kontrole Europejski Pozostałe kontrole Europejski Pozostałe kontrole Wrocław Legnica Jelenia Góra Wałbrzych Razem Ilość skontrolowanych stacji paliw oferujących do sprzedaży gaz skroplony (LPG) przez Inspekcję Handlową we Wrocławiu oraz podległe Delegatury z podziałem na stacje prywatne i stacje należące do grup paliwowych (stacje sieciowe) Ogólna ilość stacji paliw Stacje prywatne PKN ORLEN STACJE SIECIOWE BP SHELL LUKOIL LOTOS STATOIL Grupa PIEPRZYK Wrocław Legnica Jelenia Góra Wałbrzych RAZEM

21 Kontrole dodatkowe realizowane wraz z kontrolami jakości paliw i w ramach działań własnych przeprowadzane przez Inspekcję Handlową we Wrocławiu oraz podległe Delegatury Oznakowanie art. 9a ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw Dostępność innych benzyn - art. 9b ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw Oznakowanie dystrybutorów - art. 9c ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw Oznakowanie dystrybutorów - art. 27 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych Koncesje - art. 32 ust. 1 pkt 1-4 ustawy Prawo energetyczne Wrocław Legnica Jelenia Góra Wałbrzych RAZEM * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * 21

22 GRAFICZNE UJĘCIE KONTROLI JAKOŚCI PALIW NA TERENIE DZIAŁANIA WOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORATU INSPEKCJI HANDLOWEJ WE WROCŁAWIU W ROKU 2016 PROCENTOWY UDZIAŁ KONTROLI JAKOŚCI PALIW W WIIH WROCŁAW ORAZ W PODLEGŁYCH DELEGATURACH 19% 18% 45% Wrocław Legnica Jelenia Góra Wałbrzych 23% PROCENTOWY UDZIAŁ POBRANYCH PRÓB PALIW PRZEZ WIIH WROCŁAW ORAZ PODLEGŁE DELEGATURY DOT. BENZYN I OLEJU NAPĘDOWEGO 20% 20% 38% Wrocław Legnica Jelenia Góra Wałbrzych 22% 22

23 PROCENTOWY UDZIAŁ POBRANYCH PRÓB PALIW PRZEZ WIIH WROCŁAW ORAZ PODLEGŁE DELEGATURY DOTYCZĄCE GAZU SKROPLONEGO (LPG) 16% 3% 10% Wrocław Legnica Jelenia Góra Wałbrzych 71% PROCENTOWY UDZIAŁ STACJI PALIW GDZIE STWIERDZONO NIEWŁAŚCIWĄ JAKOŚĆ PO BADANIU PRÓBKI PODSTAWOWEJ 3% Dobra jakość Niewłaściwa jakość 97% 23

24 PROCENTOWY UDZIAŁ STACJI PALIW GDZIE POTWIERDZONO NIEWŁAŚCIWĄ JAKOŚĆ PALIWA PO BADANIU PRÓBKI KONTROLNEJ 2% Dobra jakość Niewłaściwa jakość 98% PROCENTOWY UDZIAŁ STACJI PRYWATNYCH I SIECIOWYCH OBJĘTYCH KONTROLAMI W ROKU 2016 W ZAKRESIE SPRZEDAŻY PALIW CIEKŁYCH (BENZYNY, OLEJ NAPĘDOWY) 11% 3% 3% 8% 38% PRYWATNE PKN ORLEN S.A LOTOS BP SHELL LUKOIL 5% 1% STATOIL Grupa PIEPRZYK 31% 24

25 PROCENTOWY UDZIAŁ STACJI PRYWATNYCH I SIECIOWYCH OBJĘTYCH KONTROLAMI W ROKU 2016 W ZAKRESIE SPRZEDAŻY GAZU SKROPLONEGO (LPG) 0% 3% 10% 10% 0% 35% PRYWATNE PKN ORLEN S.A LOTOS BP SHELL 10% LUKOIL STATOIL 32% Grupa Pieprzyk STOSUNEK ILOŚCIOWY POBRANYCH PRÓBEK W RAMACH SYTEMU POZOSTAŁE KONTROLE DO PRÓBEK POBRANYCH W RAMACH SYSTEMU EUROPEJSKIEGO Wrocław Legnica J. Góra Wałbrzych Pozostałe kontrole Europejski 25

26 ILOŚĆ POBRANYCH PRÓB PALIW W ROZBICIU NA POSZCZEGÓLNE GATUNKI PALIW W RAMACH SYSTEMU POZOSTAŁE KONTROLE Wrocław Legnica J. Góra Wałbrzych ON Pb 95 Pb 98 LPG 3 ILOŚĆ POBRANYCH PRÓB PALIW W ROZBICIU NA POSZCZEGÓLNE GATUNKI PALIWA W RAMACH SYSTEMU EUROPEJSKIEGO Wrocław Legnica J. Góra Wałbrzych ON Pb 95 Pb 98 26

27 PROCENTOWY UDZIAŁ KONTROLI DODATKOWE REALIZOWANYCH WRAZ Z KONTROLAMI JAKOŚCI PALIW I W RAMACH DZIAŁAŃ WŁASNYCH PRZEPROWADZANE PRZEZ INSPEKCJĘ HANDLOWĄ WE WROCŁAWIU ORAZ PODLEGŁE DELEGATURY 13% 1% 40% Oznakowanie z art. 9a o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw Oznakowanie z art. 9b o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw 23% Oznakowanie z art. 9c o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw Posiadanie koncesji na obrót paliwami ciekłymi 23% Oznakowanie dystrybutorów do biopaliw i informacja o dostępności biopaliwach PROCENTOWY UDZIAŁ KONTROLI DOTYCZĄCYCH REALIZACJI OBOWIĄZKU WYNIKAJĄCEGO Z ART. 9A USTAWY O SYSTEMIE MONITOROWANIA I KONTROLOWANIA JAKOŚCI PALIW W ROZBICIU NA JEDNOSTKI KONTROLNE WIIH WROCŁAW 17% Wrocław 45% Legnica Jelenia Góra 20% Wałbrzych 18% 27

28 PROCENTOWY UDZIAŁ KONTROLI DOTYCZĄCYCH REALIZACJI OBOWIĄZKU WYNIKAJĄCEGO Z ART. 9B USTAWY O SYSTEMIE MONITOROWANIA I KONTROLOWANIA JAKOŚCI PALIW W ROZBICIU NA JEDNOSTKI KONTROLNE WIIH WROCŁAW 24% 15% 42% Wrocław Legnica Jelenia Góra Wałbrzych 19% PROCENTOWY UDZIAŁ KONTROLI DOTYCZĄCYCH REALIZACJI OBOWIĄZKU WYNIKAJĄCEGO Z ART. 9C USTAWY O SYSTEMIE MONITOROWANIA I KONTROLOWANIA JAKOŚCI PALIW W ROZBICIU NA JEDNOSTKI KONTROLNE WIIH WROCŁAW 24% 15% 42% Wrocław Legnica Jelenia Góra Wałbrzych 19% 28

29 PROCENTOWY UDZIAŁ KONTROLI DOTYCZĄCYCH REALIZACJI OBOWIĄZKU POSIADANIA PRZEZ PRZEDSIĘBIORCÓW KONCESJI NA OBRÓT PALIWAMI CIEKŁYMI Z ART. 32 UST. 1 PKT. 1-4 USTAWY PRAWO ENERGETYCZNE W ROZBICIU NA JEDNOSTKI KONTROLNE WIIH WROCŁAW 14% 22% 47% Wrocław Legnica Jelenia Góra Wałbrzych 17% * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * 29

30 KRÓTKIE SPOJRZENIE NA OKRES 10 LAT FUNKCJONOWANIA SYSTEMU MONITOROWANIA I KONTROLOWANIA JAKOŚCI PALIW NA TERENIE WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Jak już wspomniano na wstępie, z końcem 2016 roku minęło 10 lat obowiązywania ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2007 r. Określiła ona ramy obowiązywania systemu związanego z monitorowaniem ryku paliw. W ciągu ostatnich 10 lat rynek paliw przechodził wiele przeobrażeń i modyfikacji, same paliwa oferowane na stacjach paliw także przechodziły modyfikację chemiczną z uwagi na ochronę zdrowia i życia ludzkiego a także ochronę środowiska naturalnego. Duży wpływ na te przemiany miały dyrektywy UE związane z ograniczeniem emisji substancji szkodliwych i toksycznych, np. ograniczenie zawartości siarki, ograniczenie zawartości benzenu, itp. Początki funkcjonowania systemu kontroli jakości paliw były dość trudne. Próbka podstawowa pobieranego paliwa badana była w laboratorium akredytowanym natomiast próbka kontrolna pozostawała pod opieką przedsiębiorcy. W takim stanie prawnym zdarzały się kuriozalne sytuacje, w których to próbka podstawowa dyskwalifikowała paliwo do dalszego użytkowania (przekroczenia znaczne kilku parametrów), natomiast pozostawiona pod opieką kontrolowanego próbka kontrolna paliwa odpowiadała wymaganiom jakościowym. Z czasem zapisy o przechowywaniu próbek zmieniły się i obowiązują one do dnia dzisiejszego, tj. pobrane w toku kontroli próbki: podstawowa i kontrolna zabierane i przechowywane są pod pieczą w akredytowanych laboratoriach. Spadek ilości przeprowadzanych kontroli ma związek z ograniczeniami czasowymi przeprowadzania kontroli u przedsiębiorców wynikającymi z kolejnych nowelizacji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Na początku funkcjonowania systemu kontroli jakości paliw, procedura kontrolna polegała na pobraniu i zabezpieczeniu próbek paliw oraz sporządzeniu protokołu kontroli na miejscu u przedsiębiorcy, natomiast po otrzymaniu wyników badania sporządzany był cały protokół obejmujący czas od pobrania próbek do wyników analizy laboratoryjnej. Od kilku lat do chwili obecnej wraz z pobraniem próbek i ich zabezpieczeniem sporządzany jest na miejscu u przedsiębiorcy protokół pobrania próbek paliwa i protokół kontroli czas kontroli u przedsiębiorcy został skrócony do 1 dnia lecz wydłużył się czas sporządzania dokumentacji kontrolnej przez inspektorów na miejscu u przedsiębiorcy. Dodatkowo od roku 2012 r. wraz z kontrolami jakości paliw sprawdzane są obowiązki wynikające z art. 9a ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw a od roku 2015 (w pełni od 2016) przeprowadzane są także kontrole ujęte w art. 9b i 9c cyt. wyżej ustawy. Ponadto wraz z kontrolami jakości paliw od roku 2016 sprawdzany jest przez inspektorów obowiązek 30

31 posiadania przez przedsiębiorców koncesji na obrót paliwami ciekłymi i weryfikacja jej obowiązywania w rejestrach prowadzonych przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Mając na uwadze gatunki pobieranych próbek paliw można zauważyć, iż od roku 2006 następowało powolne zwiększanie ilości pobieranych prób gazu skroplonego (LPG). Coraz większa konsumpcja tego paliwa wymuszała też zwiększanie kontroli jakościowych w zakresie poboru próbek gazu (LPG). Jednakże nadal najczęściej pobieranymi gatunkami paliwa na stacjach paliw oraz w hurtowniach i bazach paliw były i są: olej napędowy oraz benzyna bezołowiowa 95 (gatunki paliw o najwyższej konsumpcji). Na wykresach poniższych można zauważyć nie tylko spadek ilości kontroli lecz także spadek ilości pobieranych próbek do analizy. O ile przyczyny spadku ilości kontroli zostały opisane powyżej i wynikają ze zmiany procedury kontrolnej o tyle spadek ilości pobieranych próbek wynika z założeń organizacyjnych całego systemu monitorowania paliw. Na początku funkcjonowania sytemu monitorowania paliw, w trakcie kontroli u jednego przedsiębiorcy, bardzo często pobierane były dwa gatunki paliwa np. olej napędowy i benzyna bezołowiowa 95. Obecnie pobiera się przeważnie jeden gatunek paliwa, chyba że wynika to z wyraźnej dyspozycji Zarządzającego Systemem lub też innych okoliczności np. informacja konsumenta na niewłaściwą jakość paliwa, wniosek prokuratury, policji i innych organów. Ilość pobieranych próbek może też mieć związek ze zwiększonymi kosztami analizy próbek paliw w akredytowanych laboratoriach. Poniżej został przedstawiony w formie wykresów okres 10 lat funkcjonowania sytemu monitorowania i kontrolowania jakości paliw na terenie województwa dolnośląskiego. ILOŚĆ KONTROLI JAKOŚCI PALIW W LATACH Ilość kontroli paliw 31