UCHWAŁA NR... RADY MIASTA OPOLA. z dnia r. w sprawie przyjęcia Programu szczepień profilaktycznych osób od 65 roku życia przeciwko grypie

Transkrypt

1 Projekt z dnia... UCHWAŁA NR... RADY MIASTA OPOLA z dnia r. w sprawie przyjęcia Programu szczepień profilaktycznych osób od 65 roku życia przeciwko grypie Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 5 oraz art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446, poz. 1579, poz. 1948, z 2017 r. poz. 730, poz. 935) w związku z art. 7 ust. 1 pkt 1 i art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1793, poz. 1807, poz. 1860, poz. 1948, poz. 2138, poz. 2173, poz. 2250, z 2017 r. poz. 759, poz. 777, poz. 844, poz. 858, poz. 1089) Rada Miasta Opola uchwala, co następuje: 1. Przyjmuje się Program szczepień profilaktycznych osób od 65 roku życia przeciwko grypie, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi Miasta Opola. 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Id: FB3E0E77-8C8A-468F-905E-95ECE Projekt Strona 1

2 Załącznik do uchwały nr Rady Miasta Opola z dnia.. I. STRONA TYTUŁOWA 1. Nazwa programu PROGRAM SZCZEPIEŃ PROFILAKTYCZNYCH OSÓB OD 65 ROKU ŻYCIA PRZECIWKO GRYPIE 2. Okres realizacji programu Program będzie realizowany corocznie, począwszy od 2017 r. do czasu włączenia szczepień przeciwko wirusowi grypy do obowiązkowej części Programu Szczepień Ochronnych finansowanych przez budżet państwa. 3. Autorzy programu Urząd Miasta Opola Wydział Zdrowia i Rozwoju Społecznego Referat Zdrowia 4. Kontynuacja/trwałość programu Program nie jest kontynuacją programu realizowanego w poprzednim okresie. Jest to program nowy, którego wdrożenie planowane jest od 2017 r. Id: FB3E0E77-8C8A-468F-905E-95ECE Projekt Strona 2

3 II. OPIS PROBLEMU ZDROWOTNEGO 1. Problem zdrowotny Grypa jest chorobą zakaźną układu oddechowego wywołaną przez zakażenie wirusem grypy. Przenosi się on między ludźmi drogą kropelkową np. podczas kichania lub kaszlu. U chorej osoby wydalanie wirusów rozpoczyna się najczęściej w przeddzień pojawienia się pierwszych objawów i może utrzymywać się przez kolejne 5-10 dni. Stąd właśnie rozprzestrzenianie się grypy jest takie szybkie. Każdego roku w okresie jesieni i zimy w Polsce zapada na nią od kilkuset tysięcy do kilku milionów osób. Osobom czynnym zawodowo ostre objawy choroby uniemożliwiają pracę. W dużej części przypadków mogą występować powikłania łącznie z przypadkami zgonu. Grypa z uwagi na wielorakość objawów często mylona jest z przeziębieniem lub innymi infekcjami dróg oddechowych, co powoduje, że jest często lekceważona, a przez to niebezpieczna. Grypę wywołuje wirus RNA z rodziny Orthomyxoviridae. Istnieją trzy jego typy: A, B i C. Pierwszy z nich, czyli A jest najbardziej patogenny i odpowiada za coroczne epidemie oraz pandemie. Wywołuje zakażenie u ludzi i u zwierząt, powoduje także niejednokrotnie powikłania skutkujące śmiercią. Drugi z wirusów B powoduje wybuchy grypy co 2-4 lata wyłącznie u ludzi, z kolei trzeci wirus C zakaża zarówno ludzi, jak i trzodę chlewną oraz odpowiada za rzadkie przypadki łagodnych w przebiegu chorób dróg oddechowych. Choroba pojawia się nagle, okres wylęgania grypy wynosi godziny. Towarzyszą jej: złe samopoczucie, dreszcze, temperatura powyżej 37,8 C, katar, bóle mięśniowe, ból gardła, chrypka, bóle w klatce piersiowej, ból głowy, brak apetytu, biegunka, nudności i wymioty, senność lub ospałość. Kliniczny przebieg choroby wywołanej wirusem grypy zależy od właściwości wirusa, wieku pacjenta, statusu immunologicznego, palenia tytoniu, współistnienia innych chorób (np. serca i płuc), wydolności nerek, immunosupresji, ciąży, stanu odżywienia, itp. Efektem przebytej infekcji grypowej mogą być powikłania obejmujące osoby z każdej grupy wiekowej, niezależnie od stanu zdrowia. Powikłania pogrypowe niejednokrotnie uwidaczniają się dopiero po pewnym czasie od przebytej infekcji. Mogą to być: ze strony układu oddechowego zapalenie płuc i oskrzeli, wtórne bakteryjne zapalenie płuc i zapalenie oskrzelików, zakażenia meningokokowe lub zaostrzenie astmy, ze strony innych układów odrzut przeszczepu, zapalenie ucha środkowego, zapalenie mięśnia serca i osierdzia, zespół wstrząsu toksycznego, pogrypowe kłębuszkowe zapalenie nerek, nasilenie objawów przewlekłej niewydolności nerek, powikłania neurologiczne nasilenie częstości napadów padaczkowych, choroby naczyniowe mózgu, powikłania ośrodkowego układu nerwowego poinfekcyjne zapalenie opon mózgowych, zespół Reye a, powikłania w psychiatrii ostre psychozy, niektóre ze słuchowymi lub wzrokowymi halucynacjami, schizofrenia. U dzieci ponadto występują powikłania takie jak: dysfunkcja receptora słuchowego, częściowa utrata słuchu, a nawet głuchota, zaostrzenie przebiegu astmy i mukowiscydozy, powikłania neurologiczne, w tym zespół Guilliana-Barrégo, poprzeczne zapalenie rdzenia, zapalenie mózgu i opon mózgowych. Id: FB3E0E77-8C8A-468F-905E-95ECE Projekt Strona 3

4 2. Epidemiologia Druk nr 1093 Według danych Światowej Organizacji Zdrowia co roku na świecie choruje z powodu grypy od około 330 mln do mln ludzi, z czego umiera od 0,5 mln do 1 mln osób. W XX wieku przez świat przeszły 3 pandemie grypy. Najgroźniejszą w swoich skutkach była pandemia zwana hiszpanką z lat , wywołana przez wirus podtypu A(H1N1), która pochłonęła, według obecnych danych, około 100 mln ofiar (dla porównania - w czasie I wojny światowej zginęło 8 mln ludzi). Następna pandemia, tzw. pandemia azjatycka, w 1957 r. spowodowana była przez wirus podtypu A(H2N2). W jej wyniku zmarło około 1 mln osób. Trzecia pandemia w historii to tzw. pandemia ery Hongkongu w 1968 r. wywołana przez wirus grypy podtypu A(H3N2) spowodowała około 0,7 mln zgonów. W samej tylko Polsce w 1971 r. pandemia ta była przyczyną zgonów. Niektórzy uczeni mówią również o czwartej pandemii grypy, tzw. pandemii rosyjskiej z 1977 r. wywołanej wirusem grypy A(H1N1). Obecnie świat stoi przed realną groźbą wybuchu kolejnej pandemii grypy. Świadczą o tym regularnie odnotowywane, począwszy od 1997 r., zakażenia ludzi wysoce patogennymi wirusami grypy, które dotąd występowały tylko i wyłącznie u ptaków, takimi jak A(H7N7), czy A(H5N1). Przypadki takie miały miejsce w 1997 r. i następnie w latach Zakażenia te spowodowały od 1997 r. do 6 czerwca 2007 r. łącznie 199 zgonów w różnych krajach świata. Ponadto, odnotowuje się także zakażenia ludzi szczepami pochodzenia zwierzęcego o niskiej patogenności, jak A(H7N2), A(H9N2), czy A(H7N3). Szacuje się, że kolejna pandemia grypy może spowodować nawet do 100 mln zgonów, a wirus pandemiczny rozprzestrzeni się na obszar całego świata nawet w ciągu 3 miesięcy. Według Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowego Zakładu Higieny liczba zachorowań lub podejrzeń zachorowań na grypę w Polsce z roku na rok sukcesywnie rośnie. W latach zapadalność na grypę wahała się w granicach /100 tys./rok, co oznaczało tys. zarejestrowanych zachorowań w roku. W sezonie 2013/2014 wyniosła już prawie 2,7 miliona przypadków, odnotowano również ponad 9 tys. hospitalizacji oraz 15 zgonów. Sezon epidemiczny 2014/2015 zakończył się z wynikiem ponad 3,7 mln zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę, ponad 12,2 tys. hospitalizacji i 11 zgonów. Podobne tendencje dotyczące zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę w Województwie Opolskim w latach odnotowała Wojewódzka Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna w Opolu, co obrazuje poniższa tabela. Lata Liczba zarejestrowanych zachorowań Problem rzeczywistych zachorowań jest jednak niedoszacowany, ponieważ część zachorowań nie jest właściwie rozpoznana, część nie jest zarejestrowana, część powikłań występuje w okresie późniejszym, przez co nie jest kojarzona z przebytą grypą. 3. Populacja podlegająca jednostce samorządu terytorialnego i populacja kwalifikująca się do włączenia do programu Id: FB3E0E77-8C8A-468F-905E-95ECE Projekt Strona 4

5 Liczba mieszkańców miasta Opola na dzień 7 czerwca 2017 r. to osób. Populacja kwalifikująca się do włączenia do programu to osoby w wieku 65 lat i więcej. Na terenie miasta Opola w ww. przedziale wiekowym zamieszkuje obecnie osób (według danych z rejestru ewidencji ludności Urzędu Miasta Opola). 4. Obecne postępowanie Realizowane aktualnie w Polsce działania na rzecz zapobiegania grypie mają charakter inicjatyw doraźnych przy niedostatecznej koordynacji działań. Podstawową trudnością jest brak środków finansowych przeznaczonych na zapobieganie tej chorobie poprzez szczepienia profilaktyczne. Ponadto w społeczeństwie występuje niedostateczna wiedza na temat ryzyka powikłań pogrypowych. Zgodnie z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia szczepieniom przeciwko grypie powinny być poddawane osoby z grup ryzyka, do których zaliczają się: osoby w wieku podeszłym, dzieci powyżej 6 miesiąca życia oraz osoby dorosłe, u których stwierdza się: choroby przewlekłe, choroby metaboliczne, w tym cukrzycę i niewydolność nerek, choroby układu sercowo-naczyniowego, moczowego, oddechowego z obniżoną odpornością, w tym chorujące na AIDS i po przeszczepie organu. Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce zaleca objęcie tymi szczepieniami przede wszystkim osoby w wieku lata ze wskazań medycznych i społecznych oraz powyżej 65 roku życia ze wskazań medycznych (m.in. z powodu astmy, cukrzycy, niewydolności układu krążenia, oddychania i nerek). Szczepienia przeciw grypie dla osób starszych ujmowane są w wykazie szczepień zalecanych, wymienianych corocznie w Programie Szczepień Ochronnych już od 2004 r., ale wciąż nie ma możliwości, aby uznane zostały za świadczenia gwarantowane. Finansowanie ze środków Ministra Zdrowia lub Narodowego Funduszu Zdrowia tego zakresu świadczeń wymagałoby zmian ustawowych. 5. Uzasadnienie potrzeby wdrożenia programu Przypadki zakażeń i zachorowań na grypę należy rozpatrywać nie tylko mając na uwadze konsekwencje zdrowotne, ale także wymierne koszty ekonomiczne. Koszt epidemii grypy w zależności od sezonu epidemicznego wynosi w USA średnio od 71 miliardów do 167 miliardów dolarów. W Polsce koszty zachorowań na grypę co roku przekraczają 1 miliard złotych, ale mogą być nawet kilka razy wyższe. Przy tego rodzaju analizach należy uwzględnić wiele elementów, które składają się na całkowity koszt związany z zachorowaniem na grypę, a mianowicie: koszty wizyt lekarskich, koszty leczenia, koszty powikłań pogrypowych, koszty badań specjalistycznych, koszty hospitalizacji, koszty zwolnień lekarskich we wszystkich grupach społecznych, w tym koszty wynikające z nieobecności w pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem czy innym członkiem rodziny, spadek wydajności w pracy, zmniejszenie produkcji, straty w dochodach spowodowane nieobecnością w pracy, inwalidztwo stałe (np. częściowa utrata słuchu lub głuchota). Id: FB3E0E77-8C8A-468F-905E-95ECE Projekt Strona 5

6 Zakażenie wirusem grypy często prowadzi nie tylko do groźnych powikłań pogrypowych, ale również do zaostrzenia podstawowej choroby, co pociąga za sobą określone koszty związane np. z odrzuceniem przeszczepu serca, nerek, czy płuc lub innych narządów. Należy do tego doliczyć także koszt leków immunosupresyjnych, jakie w takich przypadkach otrzymuje pacjent. Szczepienia są powszechnie uznaną metodą profilaktyki i kontroli grypy. Potwierdzają to zarówno wyniki wieloletnich odpowiednio skonstruowanych badań naukowych, jak również powszechne rekomendacje szczepień populacyjnych takich instytucji jak: Światowa Organizacja Zdrowia, Komitet Doradczy ds. Szczepień USA, Europejska Naukowa Grupa Robocza ds. Grypy, Główny Inspektorat Sanitarny, Zakład Badania Wirusów Grypy Krajowy Ośrodek ds. Grypy w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego w Polsce. Zgodnie z powszechną opinią przed sezonem grypowym należy szczepić osoby z grup wysokiego ryzyka i takie działanie jest ekonomicznie uzasadnione. Grypa jest szczególnie niebezpieczna dla osób w starszym wieku. Chociaż chorują na nią częściej dzieci, to większość powikłań i zgonów związanych z grypą dotyczy osób w wieku 65 lat i więcej. Powikłania występują u około 30% osób z tej populacji. W Polsce liczba szczepień przeciwko grypie nie jest zadowalająca. Poziom zaszczepienia w naszym kraju od kilku lat wykazuje wręcz tendencję spadkową. Średnio z tej formy profilaktyki korzysta kilka procent populacji. W 2005 r. zaszczepiło się zaledwie 8,6% populacji, w 2009 r. 6,8%, a w 2011 r. 4,5%. Obecny poziom wyszczepialności jest nadal bardzo niski i stanowi około 3,75-3,8% całej populacji. Częściej szczepieniom przeciwko grypie poddają się osoby po 65 roku życia (około 16% tej populacji), którym są one szczególnie zalecane, ale i pod tym względem znacznie odbiegamy od innych krajów Unii Europejskiej. Dane dotyczące wyszczepialności wśród osób powyżej 65 roku życia (w procentach) w wybranych krajach Unii Europejskiej obrazuje poniższa tabela: Ponieważ wirus grypy cechuje się wysokim stopniem zmienności, skład szczepionki modyfikuje się co sezon. Z tego powodu szczepienie musi być powtarzane co roku, aby skutecznie zapewniać ochronę przed chorobą. Skuteczność szczepień przeciwko grypie w grupie osób w podeszłym wieku, według wytycznych praktyki klinicznej, uważana jest za Id: FB3E0E77-8C8A-468F-905E-95ECE Projekt Strona 6

7 dowiedzioną, a korzyści przeważają nad potencjalnym ryzykiem związanym z podawaniem szczepionki. Zarówno skuteczność, jak i efektywność kosztowa szczepień w danym roku zależna jest od wielu czynników, takich jak dopasowanie antygenowe szczepionki do krążącego wirusa, inwazyjność wirusa, stan epidemiologiczny oraz odsetek zaszczepionych osób w populacji. Osiągnięcie efektu populacyjnego możliwe jest przy zaszczepieniu około 75% populacji docelowej. Oprócz rozwiązań systemowych i konieczności poniesienia odpowiednich nakładów finansowych, równie ważna jest świadomość, zarówno całego społeczeństwa, jak również środowisk medycznych. Badania wskazują, że rekomendacja lekarza odgrywa kluczową rolę w procesie decyzyjnym pacjenta dotyczącym skorzystania ze szczepienia przeciw grypie. Dlatego w każdym kolejnym sezonie epidemicznym tak ważne jest poświęcenie czasu i zwrócenie uwagi na profilaktykę przeciwgrypową, szczególnie osób w podeszłym wieku i chorych na przewlekłe choroby. Prowadzenie działań profilaktycznych umożliwia racjonalne obniżenie nakładów na opiekę zdrowotną i jest podstawą rozwoju właściwych relacji na poziomie kraju, regionu i społeczności lokalnych między organizatorem opieki zdrowotnej i jej odbiorcami, a także jest warunkiem skutecznej i efektywnej poprawy jakości życia. Nieodłącznym elementem profilaktyki jest edukacja zdrowotna, która powinna uświadamiać społeczeństwo jaki prowadzić tryb życia, aby tej choroby uniknąć. III. CELE PROGRAMU 1. Cel główny obniżenie zachorowalności i umieralności z powodu grypy i związanych z nią powikłań. 2. Cele szczegółowe ograniczenie bezpośrednich kosztów medycznych związanych z leczeniem ambulatoryjnym i szpitalnym, zmniejszenie liczby zachorowań na grypę i powikłania pogrypowe, zapewnienie łatwego dostępu pacjentom od 65 roku życia do szczepień przeciwko grypie, podniesienie świadomości zdrowotnej osób uczestniczących w programie na temat grypy i jej powikłań, kształtowanie właściwych postaw prozdrowotnych oraz promowanie korzyści płynących z profilaktyki. 3. Oczekiwane efekty zmniejszenie częstotliwości występowania zachorowań w danym sezonie epidemicznym na grypę lub powikłania z nią związane, wzrost świadomości społeczeństwa o zagrożeniach wynikających z zachorowania na grypę oraz powikłania pogrypowe, zmniejszenie wydatków na ochronę zdrowia związanych z leczeniem grypy oraz jej powikłań, wydłużenie przeciętnego trwania życia. 4. Mierniki efektywności odpowiadające celom programu Id: FB3E0E77-8C8A-468F-905E-95ECE Projekt Strona 7

8 procentowa liczba osób biorących udział w programie w stosunku do populacji kwalifikującej się do włączenia do programu, liczba osób chorujących na grypę i powikłania pogrypowe w porównaniu do lat ubiegłych. IV. ADRESACI PROGRAMU 1. Oszacowanie populacji, której włączenie do programu jest możliwe Liczba osób, które w latach kwalifikować się będą do wzięcia udziału w programie (ludność w wieku 65 lat oraz powyżej w mieście Opolu - prognoza Głównego Urzędu Statystycznego) przedstawia się następująco: - w 2018 r osoby, - w 2019 r osoby, - w 2020 r osoby, - w 2021 r osoby. 2. Tryb zapraszania do Programu Program będzie realizowany przez podmioty lecznicze z terenu miasta Opola wybrane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Środki finansowe niezbędne do realizacji programu zostaną przekazane z budżetu jednostki samorządu terytorialnego po zawarciu umowy z realizatorami programu. Akcja informacyjno-promocyjna prowadzona będzie zarówno przez Urząd Miasta Opola, jak i realizatorów programu. Zaproszenie do uczestnictwa w programie zamieszczone zostanie na stronie internetowej Urzędu Miasta Opola oraz realizatorów programu, w prasie lokalnej oraz na ulotkach i plakatach dostępnych w miejscach publicznych. Akcję informacyjną prowadzić będą również lekarze POZ zatrudnieni we wszystkich samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowotnej, dla których podmiotem tworzącym jest miasto Opole. V. ORGANIZACJA PROGRAMU 1. Części składowe, etapy i działania organizacyjne I etap Zorganizowanie spotkań informacyjno-szkoleniowych dla personelu medycznego, który będzie uczestniczył w realizacji programu (ustalenie procedur postępowania przy realizacji programu). II etap Przygotowanie materiałów do popularyzacji programu (broszury, ulotki) oraz akcja informacyjna o programie. III etap Podanie szczepionki poprzedzone badaniem lekarskim kwalifikującym do szczepienia, które przeprowadzą lekarze POZ zatrudnieni przez realizatorów programu. IV etap Edukacja pacjenta na temat grypy i jej powikłań, a także profilaktyki i eliminacji czynników ryzyka zachorowania na tę chorobę. V etap Opracowanie i składanie do Urzędu Miasta Opola sprawozdań merytoryczno- Id: FB3E0E77-8C8A-468F-905E-95ECE Projekt Strona 8

9 finansowych w oparciu o zapisy zawarte w umowie. Druk nr Planowane interwencje badanie lekarskie, podanie szczepionki przeciwko wirusowi grypy, edukacja pacjenta. 3. Kryteria i sposób kwalifikacji uczestników Ze względu na ograniczoną wysokość środków finansowych przeznaczonych na realizację programu kwalifikacja do niego będzie przebiegała na bieżąco według kolejności zgłaszania się zainteresowanych osób mieszkańców miasta Opola w wieku 65 lat i powyżej. Kwalifikacja zostanie zakończona w momencie wyczerpania środków finansowych zabezpieczonych w danym roku na realizację programu. W pierwszej kolejności szczepieniem zostaną objęte zainteresowane osoby z najwyższych grup ryzyka wskazanej populacji, a mianowicie podopieczni domów opieki społecznej, zakładów opiekuńczoleczniczych, hospicjów oraz osoby przewlekle chore. 4. Zasady udzielania świadczeń w ramach programu Podczas realizacji programu planowane jest zaaplikowanie szczepionki przeciwko wirusowi grypy poprzedzone badaniem lekarskim kwalifikującym do szczepienia, które przeprowadzą lekarze POZ zatrudnieni przez realizatorów programu. W ramach wizyty lekarskiej uczestnicy programu zostaną również poinformowani o możliwości wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych i sposobie postępowania w sytuacji ich wystąpienia. Rejestracja pacjentów następować będzie osobiście lub telefonicznie. Szczepionka będzie podawana przez cały sezon epidemiczny występowania grypy, tj. od września każdego roku do kwietnia roku następnego. Natomiast u osób należących do grup zwiększonego ryzyka powikłań pogrypowych, a więc u tych osób, u których istnieją medyczne wskazania do uodpornienia przeciw grypie szczepienia odbywać się będą w okresie od września do połowy listopada każdego roku zgodnie z wytycznymi Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce. Ponadto, w ramach realizacji programu, planowane jest przeprowadzenie działań edukacyjnych mających na celu podniesienie świadomości zdrowotnej osób uczestniczących w programie na temat grypy i jej powikłań, jak również kształtowania u nich właściwych postaw prozdrowotnych. Każda osoba biorąca udział w programie otrzyma stosowne ulotki informacyjno-edukacyjne dotyczące zachowania zasad higieny (częstego mycia i dezynfekcji rąk), unikania potencjalnych miejsc rozprzestrzeniania się choroby, unikania kontaktów z osobami chorymi, a także ewentualnych skutków zachorowania na grypę i powodowanych przez nią powikłań. 5. Sposób powiązania działań programu ze świadczeniami zdrowotnymi finansowanymi ze środków publicznych W świetle obowiązujących przepisów szczepienia przeciwko grypie znajdują się w grupie szczepień zalecanych, ale nierefundowanych ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, jak również Ministerstwa Zdrowia. Finansowanie tego zakresu świadczeń ze środków publicznych wymagałoby zmian ustawowych. Program szczepień profilaktycznych osób od 65 roku życia przeciwko grypie będzie wypełniać lukę w systemie opieki zdrowotnej, która nie jest finansowana ze środków Id: FB3E0E77-8C8A-468F-905E-95ECE Projekt Strona 9

10 publicznych. Dzięki programowi osoby starsze, w większości chorujące na przewlekłe choroby, dla których koszt szczepionki jest z reguły sporym obciążeniem dla domowego budżetu, będą mieć łatwiejszy dostęp do szczepienia. Wdrożenie programu zmniejszy częstotliwość występowania zachorowań w danym sezonie epidemicznym na grypę lub powikłania z nią związane, a także zmniejszy wydatki na ochronę zdrowia. Ponadto program kładzie duży nacisk na kształtowanie właściwych postaw prozdrowotnych oraz promowanie korzyści płynących z profilaktyki. 6. Spójność merytoryczna i organizacyjna Nie dotyczy (szczepienia profilaktyczne osób od 65 roku życia przeciwko grypie nie są ujęte w wykazie świadczeń gwarantowanych i nie są realizowane w ramach programów zdrowotnych Narodowego Funduszu Zdrowia lub Ministerstwa Zdrowia). 7. Sposób zakończenia udziału w programie i możliwości kontynuacji otrzymywania świadczeń zdrowotnych przez uczestników programu, jeżeli istnieją wskazania Po zaszczepieniu każda osoba zostanie poinformowana o możliwości skorzystania ze szczepień w następnym roku. Zalecony będzie również sposób dalszego postępowania w ramach świadczeń gwarantowanych opłacanych ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia (np. konsultacja u lekarza POZ) w przypadku wystąpienia niepokojących dla pacjenta odczynów poszczepiennych. Każdy pacjent indywidualnie podejmie decyzję o ewentualnym dalszym leczeniu. 8. Bezpieczeństwo planowanych interwencji Szczepienie przeciwko grypie jest bezpieczne. Jednak po podaniu szczepionki u niektórych osób mogą wystąpić odczyny poszczepienne. Do najczęstszych (reakcje miejscowe zaobserwowane u 50-70% szczepionych) trwających do 2 dni należą: zaczerwienienie, bolesność, obrzęk w miejscu szczepienia lub świąd. Odczyny ogólne (zaobserwowane u 11-35% szczepionych) mogą wystąpić w czasie 6-48 godzin po szczepieniu i trwać 1-2 dni. Są to: podwyższona temperatura ciała, ból mięśni, stawów czy głowy. Rzadko występują objawy alergiczne związane z nadwrażliwością na białko jajka kurzego, takie jak: dreszcze, obrzęk Quinkego, astma alergiczna, czy wstrząs anafilaktyczny. 9. Kompetencje/warunki niezbędne do realizacji programu Świadczenia w ramach programu udzielane będą w budynkach podmiotów leczniczych z terenu miasta Opola - realizatorów programu, którzy posiadają uprawnienia niezbędne do wykonania szczepień, dysponują niezbędną wiedzą i doświadczeniem w prowadzeniu akcji o podobnym charakterze, potencjałem technicznym i ekonomicznym, a także zatrudniają fachową kadrę lekarzy i pielęgniarek POZ. 10. Dowody skuteczności planowanych działań Eksperci ze Światowej Organizacji Zdrowia co roku ustalają skład szczepionki przeciwko grypie, czyli wybierają szczepy wirusa grypy. Informacje czerpią z danych wirusologicznych i epidemiologicznych uzyskiwanych w każdym sezonie epidemicznym z ogólnoświatowej sieci laboratoriów, w tym także z Krajowego Ośrodka ds. Grypy, który mieści się w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego w Warszawie. Praca tych laboratoriów ma na celu, m.in. izolowanie oraz identyfikowanie szczepów wirusa grypy, które krążą w populacji zakażonych osób. Powyższe informacje wraz z wynikami badań genetycznych i serologicznych (określają stopień odporności populacji na poszczególne Id: FB3E0E77-8C8A-468F-905E-95ECE Projekt Strona 10

11 szczepy wirusa grypy), są podstawą doboru szczepów wirusa grypy, które znajdą się w składzie szczepionki i co do których jest wysokie prawdopodobieństwo, że będą one przyczyną zachorowań na grypę w kolejnym sezonie epidemicznym. W Polsce spośród inaktywowanych szczepionek zarejestrowane są: szczepionki zawierające rozszczepione wiriony wirusa grypy (typu split ), szczepionki podjednostkowe (tzw. subunit ) zawierające jedynie powierzchniowe białka wirusa grypy, szczepionka wirosomalna. Dostępność szczepionek na rynku farmaceutycznym zależy od sezonu epidemicznego. Jednak skład wszystkich z tych szczepionek jest taki sam. Zawierają one antygeny tych samych szczepów wirusa grypy, wybranych i dostarczonych producentom szczepionek przez Światową Organizację Zdrowia. Skuteczność szczepienia w grupie osób zdrowych dorosłych wynosi 70-90%. Wśród starszych osób szczepienia zapobiegają poważnym zachorowaniom i powikłaniom w około 60% przypadków, a zgonom do 80% przypadków. Skuteczność zależy od następujących czynników: odporności szczepionej osoby, jej wieku, stopnia pokrewieństwa/dopasowania szczepów wirusa grypy, będących składnikami szczepionki do szczepów krążących w populacji i wywołujących zachorowania w danym sezonie epidemicznym, typu/podtypu wirusa grypy, okresu czasu, który minął od szczepienia przeciwko grypie do kontaktu szczepionej osoby z wirusem. VI. KOSZTY 1. Koszty jednostkowe Koszt szczepienia przeciwko grypie wraz z lekarskim badaniem kwalifikacyjnym (w tym również koszt edukacji pacjentów, spotkań informacyjno-szkoleniowych dla personelu medycznego oraz koszty administracyjne) 35 zł. 2. Planowane koszty całkowite Planowany koszt całkowity realizacji programu w 2017 r. to kwota zł. Środki finansowe przeznaczone na ten cel mogą ulec zwiększeniu bądź zmniejszeniu w latach kolejnych w zależności od możliwości budżetowych miasta Opola. 3. Źródła finansowania, partnerstwo Program finansowany będzie ze środków budżetu miasta Opola. 4. Argumenty przemawiające za tym, że wykorzystanie dostępnych zasobów jest optymalne Grypa jest chorobą, która ze względu na możliwe powikłania może wymagać hospitalizacji, pozostawić zdrowotne konsekwencje do końca życia, a nawet zakończyć się zgonem. Wysoki stopień zmienności wirusów grypy sprawia, że przebycie w przeszłości zakażenia wirusem grypy, czy też jednorazowe szczepienie przeciwko grypie nie stanowi dożywotniej ochrony człowieka przed ponownym zakażeniem (jak to ma miejsce w przypadku innych chorób zakaźnych). Ponadto, poziom przeciwciał, wytwarzanych w odpowiedzi na kontakt Id: FB3E0E77-8C8A-468F-905E-95ECE Projekt Strona 11

12 z antygenami wirusa grypy, spada w czasie i może nie wystarczyć do zapewnienia długotrwałej ochrony. Jeżeli chcemy zatrzymać lawinę kosztów związanych z grypą i jej powikłaniami należy zwiększyć nakłady na szczepienia profilaktyczne osób z grup wysokiego ryzyka oraz podnieść edukację społeczeństwa w tym zakresie. Jest to jedyna droga, na której możemy zapobiegać grypie i jej powikłaniom w całej populacji osób dorosłych, zwłaszcza u osób w podeszłym wieku. Skutki społeczne związane z leczeniem grypy i jej powikłań są dalej dotkliwe ze względu na koszty leczenia. Dlatego też profilaktyka w tym zakresie jest konieczna i bardziej opłacalna z punktu widzenia dobra społecznego. Ważne jest uświadomienie społeczeństwu, że zapobieganie tej chorobie daje dużą szansę uniknięcia wielu innych groźniejszych przewlekłych chorób. W wyniku realizacji programu szczepień profilaktycznych osób od 65 roku życia przeciwko grypie wydaje się w pełni możliwe obniżenie kosztów funkcjonowania systemu ochrony zdrowia na terenie miasta Opola. VII. MONITOROWANIE I EWALUACJA 1. Ocena zgłaszalności do programu Zgłaszalność do Programu będzie oceniana na podstawie danych otrzymanych od realizatorów programu dotyczących procentowej liczby osób zaszczepionych w stosunku do populacji kwalifikującej się do włączenia do programu. 2. Ocena jakości świadczeń w programie Ewaluacja programu będzie prowadzona na bieżąco. Ocena jakości świadczeń w programie będzie monitorowana na podstawie: obserwacji realizacji programu, sprawozdań częściowych przedkładanych przez realizatorów programu. 3. Ocena efektywności programu Końcowa ocena efektywności programu zostanie dokonana na podstawie następujących kryteriów: zgłaszalności osób do udziału w programie, liczby osób niezakwalifikowanych do szczepienia z powodu przeciwskazań lekarskich lub z powodu wyczerpania środków finansowych przeznaczonych na realizację programu w danym roku, liczby zachorowań na grypę i podejrzeń zachorowania na grypę w danym sezonie epidemicznym w stosunku do lat ubiegłych. Id: FB3E0E77-8C8A-468F-905E-95ECE Projekt Strona 12

13 4. Ocena trwałości efektów programu Program będzie realizowany corocznie począwszy od 2017 r. do czasu włączenia szczepień przeciwko wirusowi grypy do obowiązkowej części Programu Szczepień Ochronnych finansowanych przez budżet państwa. Opracowano na podstawie: 1. L. Brydak, M. Romanowska, A. Radzikowski, A. Steciwko, Polskie standardy profilaktyki i leczenia grypy, Warszawa Rekomendacje polskich ekspertów dotyczące profilaktyki grypy w sezonie epidemicznym 2015/2016, FLU FORUM 2015 ( 3. L. Brydak, Dlaczego warto i powinniśmy się szczepić przeciwko grypie ( 4. Jak zmienić negatywne nastawienie Polaków do szczepień przeciw grypie? ( 5. Ministerstwo Zdrowia ( 6. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce w 2014 roku, Warszawa Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Opolu ( 8. J. Wysocki, M. Kędziora, D. Salamon-Słowińska, Profilaktyka grypy ( Id: FB3E0E77-8C8A-468F-905E-95ECE Projekt Strona 13

14 UZASADNIENIE do projektu uchwały w sprawie przyjęcia Programu szczepień profilaktycznych osób od 65 roku życia przeciwko grypie Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446 z późn. zm.) zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w tym również z zakresu ochrony zdrowia, należy do zadań własnych gminy. Natomiast art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2016 r. poz z późn. zm.) określa, iż do zadań własnych gminy w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej należy m.in. opracowywanie i realizacja oraz ocena efektów programów polityki zdrowotnej wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców gminy. Projekt przedmiotowego Programu przekazany został do Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji w Warszawie celem jego zaopiniowania i uzyskał opinię pozytywną. W przekazanej przez AOTMiT opinii stwierdzono, iż Program odnosi się do dobrze zdefiniowanego problemu zdrowotnego, jakim jest grypa oraz związane z nią powikłania. Program został również pozytywnie oceniony przez Konsultantów Wojewódzkich dla Województwa Opolskiego w dziedzinie chorób zakaźnych, geriatrii oraz medycyny rodzinnej. Przyjęcie Programu pozwoli na zmniejszenie zachorowalności i umieralności z powodu grypy oraz związanych z nią powikłań. Dzięki Programowi osoby od 65 roku życia będą mieć łatwiejszy dostęp do szczepień przeciwko grypie. Ponadto Program kładzie duży nacisk na podniesienie świadomości zdrowotnej osób w nim uczestniczących nt. profilaktyki i eliminacji czynników ryzyka zachorowania na tę chorobę. Skuteczność szczepień przeciwko grypie w grupie osób w podeszłym wieku, według wytycznych praktyki klinicznej, uważana jest za dowiedzioną, a korzyści przeważają nad potencjalnym ryzykiem związanym z podawaniem szczepionki. Szczepienia przeciwko grypie znajdują się w grupie szczepień zalecanych, ale niefinansowanych ze środków budżetu państwa. Program będzie realizowany corocznie do czasu włączenia szczepień przeciwko grypie do obowiązkowej części Programu Szczepień Ochronnych finansowanych przez budżet państwa. W pierwszej kolejności szczepieniami zostaną objęte osoby z najwyższych grup ryzyka wskazanej populacji, a mianowicie podopieczni domów opieki społecznej oraz osoby przewlekle chore. Program będzie zadaniem pilotażowym pozwalającym ocenić zainteresowanie seniorów szczepieniami. Ponadto realizacja ww. Programu idealnie wpisywałaby się w szeroko rozumianą politykę senioralną, którą prowadzi obecnie miasto Opole, a także wypełniałaby istniejącą lukę w obecnym systemie opieki zdrowotnej. Program finansowany będzie ze środków budżetu miasta Opola określonych w uchwale budżetowej na każdy rok. Realizatorem Programu będą samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, dla których podmiotem tworzącym jest miasto Opole. Id: FB3E0E77-8C8A-468F-905E-95ECE Projekt Strona 1