Ubezpieczanie kontraktów realizowanych według FIDIC. dr in. Janusz Rybka

Transkrypt

1 Ubezpieczanie kontraktów realizowanych według FIDIC dr in. Janusz Rybka

2 Zasady zarzdzania ryzykiem: Naley eliminowa i minimalizowa ryzyko, Strona, która jest w stanie najlepiej kontrolowa ryzyko, powinna wzi je na siebie, Jeli to moliwe ryzyka, których nie mona kontrolowa, naley przenie na kogo innego, Ryzyka, które nie mog by ani kontrolowane ani przeniesione na kogo innego, powinny by ubezpieczone. 2

3 Wytyczne FIDIC brak w budownictwie midzynarodowego standardu ubezpieczeniowego silny wpływ narodowego prawa, szczególnie w zakresie ubezpiecze OC, wymagane ubezpieczenia nie s nazwane wprost, ale przez podanie ich opisu podejcie uniwersalne, ale wymaga kadorazowej interpretacji przez pryzmat praktyki danego rynku ubezpieczeniowego i danej inwestycji, silny wpływ na wymogi FIDIC tradycji brytyjskiej podejcie kontynentalne i wyspiarskie do ubezpiecze w wielu zakresach znaczco róne. 3

4 Wytyczne FIDIC rozwizania ubezpieczeniowe łatwo dostpne w Wielkiej Brytanii czsto s trudno dostpne na kontynencie modyfikacje wprowadzone przez Zamawiajcego wprowadzaj dodatkowe utrudnienia najczciej wymogi ubezpieczeniowe w przetargach publicznych opartych o FIDIC s niemoliwe lub bardzo trudne do spełnienia. 4

5 Rozdział 18.1 Ogólne wymagania dla ubezpiecze FIDIC dopuszcza zawarcie umowy albo przez Zamawiajcego, albo przez Wykonawc: W przypadkach, w których Stron Ubezpieczajc jest Wykonawc, kade ubezpieczenie bdzie zawarte z ubezpieczycielami i na warunkach zatwierdzonych przez Zamawiajcego ( ). W przypadkach, w których Stron jest Zamawiajcy, kade ubezpieczenie bdzie zawarte z ubezpieczycielami i na warunkach zgodnych ze szczegółami załczonymi do Warunków Szczegółowych. 5

6 Rozdział 18.1 Ogólne wymagania dla ubezpiecze Strona ubezpieczajca musi przedłoy: dowody zawarcia ubezpiecze, kopie polis. Jeeli Strona ubezpieczajca nie zawrze lub nie utrzyma w mocy jakiegokolwiek ubezpieczenia, do którego jest obowizana lub nie dostarczy wystarczajcych dowodów i kopii polis, to druga Strona moe według własnego wyboru zawrze ubezpieczenie dla zapewnienia odpowiedniego pokrycia oraz opłaci nalene składki. Strona ubezpieczajca zwróci wówczas drugiej Stronie poniesione przez ni koszty ubezpieczenia. 6

7 Rozdział 18.1 Ogólne wymagania dla ubezpiecze Kada ze Stron jest zobowizana: Przestrzega warunków ustalonych w kadej polisie, Nie wprowadza istotnych zmian w warunkach ubezpiecze bez zgody drugiej Strony. Dodatkowo Strona ubezpieczajca ma obowizek informowa ubezpieczycieli o kadej istotnej zmianie, w celu zapewnienia ubezpieczenia zgodnego z prowadzonym Kontraktem. 7

8 Rozdział 18.2 Ubezpieczenie Robót i Sprztu Wykonawcy Strona ubezpieczajca ubezpieczy Roboty, Urzdzenia, Materiały, Dokumenty Wykonawcy na kwot nie mniejsz ni pełen koszt odtworzenia, łczenie z kosztem wyburzenia, usunicia gruzu oraz honorarium ekspertów z zyskiem. Strona ubezpieczajca ubezpieczy Sprzt Wykonawcy na kwot nie mniejsz ni pełny koszt wymiany, włcznie z kosztem dostarczenia na teren budowy ( ). Strona ubezpieczajca utrzyma ubezpieczenie w mocy a do dnia otrzymania wiadectwa Wykonania tak, aby zapewni pokrycie strat lub szkód za które jest odpowiedzialny Wykonawca i powstałych na skutek przyczyn zaistniałych przed wystawieniem wiadectwa Przejcia oraz strat lub szkód spowodowanych przez Wykonawc w trakcie wszelkich innych działa, włcznie z objtymi rozdziałem 11 [Odpowiedzialno za wady]. 8

9 Rozdział 18.3 Ubezpieczenie od zranienia osób i od szkód majtkowych Strona ubezpieczajca winna ubezpieczy kad Stron od odpowiedzialnoci za straty i uszkodzenia, które mog si wydarzy w mieniu nie ubezpieczonym na mocy klauzuli 18.2 [Ubezpieczenie Robót i Sprztu Wykonawcy], lub uszkodzenia ciała albo mierci, które mog si wydarzy osob, nie ubezpieczonym na mocy klauzuli 18.4 [Ubezpieczenie Personelu Wykonawcy] wskutek wykonywania Kontraktu przez Wykonawc w okresie poprzedzajcym wydanie wiadectwa Wykonania. To ubezpieczenie ma by zawarte z okreleniem limitu na poszczególne zdarzenie nie niszego ni ustalono w Załczniku do Oferty [ ]. Jeeli w Załczniku do Oferty nie ustalono limitu, to niniejsza klauzula nie bdzie miała zastosowania. 9

10 Ubezpieczenie Ryzyk Budowlanych Contractors All Risks (CAR) Ubezpieczenie ryzyk budowlanych obejmuje ochron straty i szkody mogce powsta w trakcie budowy. Ubezpieczenie ma zapewni kompleksow ochron dla wszystkich stron zaangaowanych w realizacj inwestycji, w szczególnoci: inwestorom, generalnym wykonawcom, podwykonawcom, producentom, dostawcom montowanych urzdze, instalacji oraz instytucjom finansowym. 10

11 Zastosowanie ubezpiecze ryzyk budowlanych lotniska, porty morskie i rzeczne, mosty, wiadukty, roboty ziemne, roboty drogowe, kanalizacje, oczyszczalnie cieków, luzy, tamy i zapory wodne, budynki biurowe i mieszkalne, budynki wysokociowe, prace izolacyjne, prace remontowe, wewntrzne prace wykoczeniowe i dekoracyjne, roboty palowe, mury i ciany oporowe, układanie wszelkiego typu rurocigów, prace liniowe, wiee, silosy, kominy, tunele, metro, kolej podziemna, podziemne magazyny i zbiorniki, i inne. 11

12 Ubezpieczenie Ryzyk Montaowych Erection All Risks (EAR) Ubezpieczenie ryzyk montaowych obejmuje ochron nieprzewidziane zdarzenia zwizane z montaem, testowaniem i uruchamianiem parku maszynowego w fabrykach, oraz monta stalowych konstrukcji kadego rodzaju. Ochron ubezpieczeniow moe by objty zleceniodawca, wykonawca, podwykonawca prac montaowych, producent lub dostawca montowanych urzdze. 12

13 Zastosowanie ubezpiecze ryzyk montaowych Zasadniczym kryterium wyróniajcym roboty montaowe od budowlanych jest procentowy udział montau w stosunku do prac budowlanych dla całoci wykonywanych robót. Najczciej przyjmuje si, e: gdy udział prac montaowych jest <50% ryzyko budowlane, gdy udział prac montaowych jest >50% ryzyko montaowe. Do typowych przedsiwzi montaowych nale: obiekty halowe, maszty, instalacje, linie technologiczne, wszystkie obiekty budowlane o konstrukcji stalowej. 13

14 Ubezpieczenie ryzyk budowlano - montaowych Ubezpieczenie ryzyk budowlanych i ubezpieczenie ryzyk montaowych s do siebie bardzo zblione, dlatego zazwyczaj zawiera si ubezpieczenie ryzyk budowlano montaowych (CAR/EAR). Posiadajc tak polis bdziemy mieli ubezpieczone zarówno ryzyka budowlane jak i montaowe oraz objci bdziemy ubezpieczeniem odpowiedzialnoci cywilnej za szkody osobowe i rzeczowe wyrzdzone osobom nie zwizanym z prowadzeniem prac budowlano montaowych. 14

15 Zakres ubezpieczenia Rozdział / Sekcja I Ubezpieczenie szkód rzeczowych ubezpieczenie mienia (prace budowlane, sprzt, narzdzia i wyposaenie oraz zaplecze budowy, maszyny budowlane) od wszystkich nieprzewidzianych zdarze losowych nie wyłczonych wyranie w ogólnych warunkach ubezpieczenia. Obejmuje szkody rzeczowe polegajce na nagłej, przypadkowej i nieprzewidzianej utracie, uszkodzeniu lub zniszczeniu ubezpieczanego mienia, powstałe na skutek jakichkolwiek przyczyn, w szczególnoci: poaru, uderzenia pioruna, wybuchu, huraganu, powodzi, sztormu, zalania, trzsienia ziemi i obsunicia si ziemi, kradziey z włamaniem, wadliwego wykonawstwa, niedbalstwa, nieprawidłowego nadzoru nad pracami budowlano montaowymi, lub innych wyranie nie wyłczonych w ogólnych warunkach ubezpieczenia lub polisie. Takim ubezpieczeniem realizujemy zapisy klauzuli

16 Zakres ubezpieczenia Rozdział / Sekcja II Ubezpieczenie odpowiedzialnoci cywilnej przedmiotem ubezpieczenia jest odpowiedzialnoci cywilna Ubezpieczonego wobec osób trzecich za szkody bdce nastpstwem czynu niedozwolonego (deliktowa) w zwizku z realizacj przez Ubezpieczonego prac budowlano montaowych oraz posiadanym i wykorzystywanym przy realizacji tych prac mieniem. Takim ubezpieczeniem realizujemy zapisy klauzuli

17 Suma ubezpieczenia Dla robót budowlano - montaowych: kwota równowana pełnej wartoci robót kontraktowych włcznie z wszystkimi materiałami, robocizn, frachtem, cłem oraz materiałami dostarczonymi przez zleceniodawc, z uwzgldnieniem wartoci urzdze do zamontowania, najczciej przyjmuje si 110% 120 % wartoci kontraktu. Dla sprztu, wyposaenia budowlanego oraz maszyn budowlanych: kwota równowana wartoci nowego sprztu i wyposaenia budowlanego oraz maszyn budowlanych. Kwota powinna by takiej wysokoci, aby w razie zdarzenia objtego ubezpieczeniem moliwe było ubezpieczon pozycj wymieni na tego samego rodzaju i mocy. Dla odpowiedzialnoci cywilnej: suma ubezpieczenia powinna by ustalona na podstawie oceny moliwych roszcze z tytułu potencjalnych szkód, które mog wynikn w zwizku z prowadzonymi pracami budowlanymi 17

18 Klauzule (1) 002 Ubezpieczenie odpowiedzialnoci wzajemnej połczona odpowiedzialno Rozszerza ochron zakładu ubezpiecze z tytułu odpowiedzialnoci cywilnej do stron stron ubezpieczonych wymienionych w polisie, tak jakby kadej ze stron została wydana osobna polisa. 006 Ubezpieczenie dodatkowych kosztów godzin nadliczbowych, pracy nocnej, pracy podczas wit publicznych, frachtu ekspresowego. 18

19 Klauzule (2) 003 Usuwanie usterek w okresie gwarancyjnym Ubezpieczenie rozszerzone jest na okres gwarancji, obejmuje ono jednak tylko szkody w robotach kontraktowych spowodowane przez ubezpieczonych wykonawców w trakcie wykonywania prac w celu wypełnienia zobowiza gwarancyjnych kontraktu. 004 Rozszerzone pokrycie okresu gwarancyjnego Ubezpieczenie rozszerza si na okres gwarancji przy pracach okrelonych umow i: spowodowane przez ubezpieczonych wykonawców w trakcie wykonywania prac w celu wypełnienia zobowiza gwarancyjnych kontraktu, wystpujce podczas okresu gwarancji pod warunkiem, e takie szkody zostały spowodowane na miejscu budowy. Klauzul 003 i 004 warto stosowa zarówno do Rozdziału / Sekcji I jak i Rozdziału / Sekcji II. 19

20 Klauzule (3) 119 Mienie istniejce Ubezpieczenie mienia rozszerza si na szkody w mieniu istniejcym albo mieniu nalecym do ubezpieczajcego albo bdcym pod jego opiek lub nadzorem spowodowane budow lub montaem pozycji ubezpieczonych. Klauzula odtworzenia planów i dokumentów. Ochron ubezpieczeniow zostaj dodatkowo objte poniesione przez ubezpieczajcego niezbdne koszty, zwizane z odtworzeniem planów rysunków lub innych dokumentów kontraktowych zniszczonych w wyniku zaistnienia zdarzenia szkodowego, za które ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialno w ramach Umowy Ubezpieczenia. 20

21 Klauzule (4) Koszty uprztnicia pozostałoci po szkodzie Ubezpieczeniem zostaj objte dodatkowo niezbdne koszty i wydatki poniesione na: złomowanie, usunicie rumowiska lub innych pozostałoci rozmontowanie, rozłoenie, rozebranie lub oczyszczenie ubezpieczonego mienia, oszalowanie lub umocowanie ubezpieczonego mienia i bdce konsekwencj straty lub szkody ubezpieczonej na mocy warunków umowy ubezpieczenia. 21

22 ółty FIDIC Dla Wykonawcy pojawia si dodatkowo ryzyko dokumentacji projektowej. Warto rozszerzy ubezpieczenia o: straty, szkody lub przywrócenie stanu pierwotnego wskutek błdów lub pomini projektowych, ponowne zaprojektowanie, szkody w osobach trzecich i ich majtku w zwizku z błdami projektowymi, 22

23 Rozdział 18.4 Ubezpieczenie Personelu Wykonawcy Wykonawca zawrze i utrzyma w mocy ubezpieczenie od odpowiedzialnoci za roszczenia, szkody, straty i wydatki, włcznie z kosztami i opłatami sdowymi powstałe wskutek zranienia, choroby, inwalidztwa lub mierci jakiejkolwiek osoby zatrudnionej przez Wykonawc lub jakiejkolwiek innej osoby z Personelu Wykonawcy Zamawiajcy i Inynier bd take objci odszkodowaniem na mocy tej polisy ubezpieczeniowej ( ). 23

24 Rozdział 18.4 Ubezpieczenie Personelu Wykonawcy Na polskim rynku nie istnieje jedno kompleksowe ubezpieczenie, które spełniałoby zapis: ubezpieczenie od odpowiedzialnoci za roszczenia, szkody, straty i wydatki, włcznie z kosztami i opłatami sdowymi powstałe wskutek zranienia, choroby, inwalidztwa lub mierci jakiejkolwiek osoby Zapisy klauzuli 18.4 powinno si modyfikowa uwzgldniajc specyfik danego Kontraktu oraz ofert rynku ubezpieczeniowego. 24

25 Propozycje ubezpieczenie odpowiedzialnoci cywilnej za szkody osobowe, bdce nastpstwem wypadku przy pracy Zakres: odpowiedzialno cywilna Wykonawcy oraz Personelu Zamawiajcego - w tym Inyniera i innych osób uprawnionych do wstpu na Plac Budowy w zwizku z wykonywaniem nadzoru lub audytu przy realizacji przedmiotowego kontraktu w nastpstwie wypadków przy pracy. obejmuje równie szkody poniesione przez osoby bliskie pracownika wskutek mierci, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pracownika. Ubezpieczyciele wypłacaj odszkodowanie po pomniejszeniu wysokoci szkody o kwot wiadczenia przysługujcego poszkodowanemu z tytułu wypadku przy pracy na podstawie Ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. 25

26 Propozycje klauzula włczajca odpowiedzialno cywiln pracodawcy za nastpstwa wypadków przy pracy (OC pracodawcy) do ubezpieczenia odpowiedzialnoci cywilnej z tytułu wykonywanej działalnoci gospodarczej Zakres: Szkody w osobie i mieniu wynikajce z wypadków przy pracy wyrzdzone pracownikowi. 26

27 Propozycje ubezpieczenie nastpstw nieszczliwych wypadków Zakres: Przedmiotem ubezpieczenia s nastpstwa nieszczliwych wypadków polegajce na uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia, powodujce trwały uszczerbek lub mier ubezpieczanej osoby. Za nieszczliwy wypadek uwaa si nagłe zdarzenie wywołane przyczyn zewntrzn, w nastpstwie którego ubezpieczona osoba wbrew swojej woli doznała trwałego uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub zmarła. 27

28 Suma ubezpieczenia Wane jest aby suma ubezpieczenia była na tyle wysoka, aby nie wywoływała tzw. poczucia pozornoci ochrony ubezpieczeniowej. Nie moe by te zbyt wysoka, aby składka ubezpieczeniowa była handlowo rozsdna. Przykład pozornoci ochrony ubezpieczeniowej : Suma ubezpieczenia: zł Pracownik na budowie utracił palec u nogi. Towarzystwa ubezpieczeniowe przyznaj ok. 4% uszczerbku na zdrowiu. Pracownik otrzyma odszkodowanie wysokoci 200 zł. Kwota odszkodowania nie zrekompesuje poszkodowanemu nawet kosztów leczenia, poniesionych w wyniku wypadku. 28

29 Na co zwróci uwag przy sprawdzaniu polis? Okres ubezpieczenia, Przedmiot i miejsce ubezpieczenia, Strony umowy ubezpieczeniowej, Suma ubezpieczenia, Zakres ubezpieczenia / wyłczenia, Prawa i obowizki stron, Wypłata odszkodowania, 29

30 Strony ubezpieczenia Ubezpieczajcy osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie bdca osob prawn, która zawiera z zakładem ubezpiecze umow i zobowizana jest do zapłaty składki ubezpieczeniowej. Ubezpieczony osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie bdca osob prawn, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Ubezpieczyciel podmiot (zazwyczaj zakład ubezpiecze) zobowizujcy si do wypłaty wiadcze w przypadku zaistnienia zdarzenia objtego ochron ubezpieczeniow. 30

31 Suma ubezpieczenia (1) Sumy stałe Suma ubezpieczenia winna pokrywa si z maksymaln wartoci majtku w trakcie trwania ubezpieczenia. W tym systemie przyjta suma ubezpieczenia pozostaje niezmienna (stała) w całym okresie ubezpieczenia i stanowi górn granic odpowiedzialnoci ubezpieczyciela w przypadku szkody. Sumy zmienne Suma ubezpieczenia powinna odpowiada przewidywanej maksymalnej w okresie ubezpieczenia wartoci mienia. Stosuje si j gdy warto mienia w okresie ubezpieczenia ulega znacznym wahaniom np. stany magazynowe. 31

32 Suma ubezpieczenia (2) Pierwsze ryzyko Ubezpieczajcy okrela maksymaln moliw szkod jakiej moe dozna w wyniku zajcia zdarzenia losowego. System ten powinno si stosowa jedynie wówczas, gdy z duym prawdopodobiestwem mona załoy, e ryzyko wystpienia całkowitej utraty majtku jest niewielkie i suma ubezpieczenia moe by nisza od wartoci majtku. Jeeli w wyniku jednego zdarzenia poniesione straty bd wysze ni zadeklarowana suma - rónic bdzie trzeba pokry z własnej kieszeni. Dokonujc weryfikacji sumy ubezpieczenia naley zwróci uwag czy wystpuj jakie podlimity (sublimity). Wskazany w umowie limit kwotowy lub procentowy, sprawi, e otrzymamy jedynie czciow rekompensat poniesionych strat, 32

33 Suma gwarancyjna Suma gwarancyjna ograniczenie odpowiedzialnoci cywilnej zakładu ubezpiecze wyraa si w ustaleniu jej górnej granicy. Suma gwarancyjna jest górn granic odpowiedzialnoci zakładu ubezpiecze, wynikajc z umowy. Suma gwarancyjna moe przybra nastpujce wariantowe, uzupełniajce si formy: Na wszystkie zdarzenia, które mog zaistnie w okresie ubezpieczenia kadorazowa wypłata pomniejsza ustalon sum gwarancyjn, a do jej wyczerpania Na jedno zdarzenie, które moe wystpi w okresie ubezpieczenia zakład ubezpiecze odpowiada wówczas do okrelonej sumy kadorazowo w momencie wystpienia danej szkody Suma gwarancyjna na jedno i wszystkie zdarzenia mogce powsta w okresie ubezpieczenia, to połczenie dwóch powyszych form. 33

34 Franszyza integralna Franszyza integralna jest to okrelona kwotowo lub procentowo warto pewnej kategorii potencjalnych szkód, za które zakład ubezpiecze nie ponosi odpowiedzialnoci i nie wypłaca odszkodowania. Przykład: Franszyza integralna: zł Szkoda 1: zł odszkodowanie nie naley si Szkoda 2: zł wypłacone odszkodowanie wynosi zł 34

35 Franszyza redukcyjna Franszyza redukcyjna jest to okrelona kwotowo lub procentowo warto, o któr zakład ubezpiecze kadorazowo bdzie obniał wysoko nalenego zobowizania. Przykład: Suma gwarancyjna: zł Franszyza redukcyjna: zł Szkoda 1: zł Zakład ubezpiecze wypłaci: zł zł = zł Szkoda 2: zł Zakład ubezpiecze nie wypłaci odszkodowania. 35

36 Udział własny Udział własny ograniczenie to wyraa si w okreleniu w umowie procentowej czci kadego odszkodowania za które ubezpieczajcy/ubezpieczony bdzie ponosił sam odpowiedzialno, lub okrelona wartoci o któr zostaje pomniejszone odszkodowanie w odniesieniu do kadego zdarzenia. W praktyce termin ten stosowany jest jako synonim franszyzy redukcyjnej. Przykład 1: Udział własny: zł Szkoda 1: zł zakład wypłaci odszkodowanie wysokoci zł Szkoda 2: zł zakład nie wypłaci odszkodowania Szkoda 3: zł zakład wypłaci odszkodowanie wysokoci 1 zł Przykład 2: Udział własny 0,5% Szkoda: zł zakład wypłaci (0,5%* ) = zł 36