Terapia interakcji: rodzic dziecko

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Terapia interakcji: rodzic dziecko"

Transkrypt

1 Teresa Kaczmarek, Małgorzata Dąbrowska, Zofia Pakuła Terapia interakcji: rodzic dziecko (z doświadczeń Ośrodka Wczesnej Interwencji w Warszawie) Od wielu lat prowadzimy w Ośrodku Wczesnej Interwencji w Warszawie działalność konsultacyjną dla rodzin dzieci z upośledzeniem umysłowym. Opieką Ośrodka objęte są dzieci w wieku od 0 do 7 lat. Podczas wizyt każde z nich jest konsultowane przez lekarza (psychiatrę lub neurologa), psychologa, specjalistę usprawniania ruchowego i logopedę. Z doświadczeń naszych wynika jednak, że nie dla wszystkich rodzin poradnictwo jest skuteczną formą pomocy. Niektórzy rodzice, pomimo, że posiadają silną motywację do pracy z dzieckiem i nie kwestionują otrzymywanych zaleceń, zgłaszają trudności w ich realizacji. Dla tych (przede wszystkim) rodzin zespół nasz zorganizował spotkania terapeutyczne, których celem jest stwarzanie optymalnych warunków stymulacji rozwoju dziecka w układzie: rodzic dziecko. Doświadczenia w zakresie tej formy pomocy rodzinom dzieci specjalnej troski, dotyczące ogółem 45 rodzin, prowadzonej w okresie trzech lat, pozwoliły nam na sformułowanie założeń teoretycznych i zasad organizacyjnych proponowanej przez nas terapii. Założenia Jako podstawowe, przyjmujemy następujące założenia: 1. Rozwój poznawczy dziecka jest procesem integralnie związanym z kształtowaniem się jego zdolności i (gotowości) do komunikowania się z dorosłymi opiekunami (przede wszystkim z matką). Przebieg tych procesów w decydującym stopniu determinowany jest jakością interakcji rodzic dziecko. Zgodnie z wiedzą z zakresu psychologii rozwojowej, obaj partnerzy w diadzie (i dziecko, i rodzic), od najwcześniejszego okresu życia dziecka, wyposażeni są w bogaty repertuar reakcji ukierunkowanych na wzajemne nadawanie i odbiór sygnałów, które dzięki znaczeniu, jakie nadają im dorośli, z czasem nabierają znaczenia komunikatów. Jakość interakcji dziecka z rodzicami nie tylko stanowi czynnik decydujący o jego umiejętności nawiązywania i utrzymania kontaktu z innymi ludźmi w póź-

2 44 niejszych okresach życia, jest także czynnikiem określającym jego szanse na wykorzystanie potencjału rozwojowego we wszystkich sferach funkcjonowania. Przekonują o tym liczne doniesienia w literaturze psychologicznej na temat skutków deprywacji opieki macierzyńskiej we wczesnych okresach życia dziecka oraz studia teoretyczne nad procesem kształtowania się i znaczeniem więzi dziecka z matką. 2. Diady, w których jednym z partnerów jest dziecko z diagnozą upośledzenia rozwoju, są naszym zdaniem szczególnie narażone na działanie czynników zakłócających przebieg procesu interakcji. Wymienić tu można dwa zasadnicze źródła występowania czynników zakłócających: dysfunkcje C.U.N. występujące w populacji dzieci z diagnozą pośledzenia są często przyczyną osłabienia zdolności i gotowości dziecka do nadawania i odbioru sygnałów społecznych. Powoduje to trudną sytuację dla rodziców, którzy, dysponując normalnym repertuarem reakcji umożliwiających wchodzenie w interakcję i komunikowanie się, wobec własnego dziecka czują się bezradni i nieadekwatnie reagujący. Sytuacja ta w skrajnych przypadkach doprowadzić może do wycofania się partnerów (dziecka i rodzica) z prób komunikowania się w procesie interakcji; diagnoza upośledzenia dziecka wiąże się na ogół z traumatycznymi przeżyciami rodziców. Przeżyciom tym towarzyszą negatywne, często sprzeczne ze sobą uczucia np. silnemu lękowi rodziców o możliwość utrzymania dziecka przy życiu towarzyszą: poczucie rozczarowania dzieckiem, uczucie krzywdy, niesprawiedliwości itp. Ten wyjątkowo nie sprzyjający klimat uczuciowy może poważnie zakłócać przebieg interakcji między rodzicami i dzieckiem nawet wtedy, gdy stan dziecka nie powoduje osłabienia u niego zdolności i gotowości do komunikowania się (np. w przypadku dziecka z Zespołem Downa, upośledzonego w stopniu lekkim). Występowanie tych czynników nie tylko zaburza sam proces interakcji i pośrednio obniża szanse dziecka na wykorzystanie potencjału rozwojowego. Może ono także stać się przyczyną występowania u dziecka dodatkowych symptomów: zaburzeń nerwicowych, zaburzeń osobowości utrudniających przystosowanie społeczne. Opracowana przez nas metoda przeznaczona jest dla dzieci w wieku od 2 do 6 lat. Zakładamy, że w tym okresie problem komunikacji dziecka z dorosłymi partnerami interakcji nabiera szczególnego znaczenia. Wiąże się to z pojawieniem się w tym czasie oczekiwań dorosłych na kooperację z jego strony i ze stopniowym wzrostem gotowości dziecka do dostosowywania się do wymagań dorosłych jako partnerów interakcji. Rodziców nie satysfakcjonuje już kontakt

3 45 z dzieckiem oparty na umiejętności dostosowywania się do potrzeb dziecka w zakresie rodzaju wspólnej aktywności czasowej organizacji wymiany zachowań i języka, jakim się posługują. Przedmiotem diagnozy i oddziaływania terapeutycznego w opracowanej przez nas metodzie jest diada rodzic dziecko i procesy interakcji i komunikacji w niej zachodzące. Polega ona na bezpośredniej ingerencji terapeutycznej w proces interakcji między rodzicem a dzieckiem. Zasady prowadzenia terapii 1. Jeden cykl terapeutyczny trwa 9 miesięcy. Spotkania odbywają się jeden raz w tygodniu. Każde spotkanie trwa 2 godz. 45 minut. 2. W jednym cyklu uczestniczy 15 rodzin. 3. Pracujemy w małych grupach obejmujących 5 diad: rodzic dziecko. 4. Podczas spotkania każda z małych grup uczestniczy w trzech rodzajach zajęć: zajęciach plastycznych, ruchowych i zabawie (grupy zmieniają się na zasadzie rotacji). 5. Każdy rodzaj zajęć trwa ok. 40 minut. 6. Zajęcia plastyczne i zabawa prowadzone są przez psychologów, zajęcia ruchowe przez specjalistę usprawniania ruchowego. 7. Podział na grupy dokonywany jest na podstawie wcześniej przeprowadzonej wstępnej oceny funkcjonowania poszczególnych dzieci i rodzaju szczególnych problemów występujących w kontakcie: rodzic dziecko. Praca nad procesami interakcji i komunikacji w diadach: rodzic dziecko przebiega w trzech płaszczyznach: 1. Praca nad strukturą i czasową organizacją interakcji, obejmująca: - nadawanie charakteru dialogu wymianie zachowań między partnerami, ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia doświadczania przez partnerów powodzenia na niewerbalnym jej poziomie (dialog poprzez naprzemienne działanie na przedmiotach, z jasnym określeniem wspólnego lub odrębnych pól działania i ujednoliceniem języka). 2. Praca nad umiejętnością nadawania zachowaniom partnerów znaczenia wzajemnie do siebie adresowanych i odbieranych komunikatów, obejmująca: stwarzanie rodzicom okazji do interpretacji zachowań dzieci w kutegoriach wyrażanych przez nie potrzeb i stanów emocjonalnych, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które wiążą się z kontaktem dziecka z rodzicami, uwrażliwianie rodziców na znaczenie kontaktów niewerbalnych,

4 46 umiejętność dostrzegania gotowości dziecka do adresowania Zachowań do dorosłych partnerów, stwarzanie rodzicom okazji do uzyskiwania stopniowo coraz większego wglądu w jakość i charakter własnych komunikatów, adresowanych do dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem ujednolicania ich na poziomie werbalnym i niewerbalnym, stwarzanie rodzicom okazji do konfrontacji z procesami zakłócającymi odbiór zachowań dzieci (np. z działaniem mechanizmu projekcji, zaprzeczania, racjonalizacji), wzbudzanie u rodziców gotowości do empatii (praca nad tym, co w zachowaniu dzieci można interpretować odwołując się do doświadczeń własnych, a co jest specyficzne dla dziecięcego odbioru rzeczywistości; uwrażliwianie na indywidualny charakter przeżyć dzieci, z uwzględnieniem ich specyficznych trudności związanych z upośledzeniem itp.). 3. Praca nad stwarzaniem optymalnego klimatu współpracy z dzieckiem w sytuacjach o charakterze zadaniowym, obejmująca: koncentrację uwagi rodziców na przebiegu interakcji (a nie tylko na samej ocenie możliwości dziecka i sprawdzaniu efektów jego działania), wspieranie ich nastawienia na współdziałanie z dzieckiem w sytuacjach zadaniowych, tak aby z jednej strony nie pozostawiać dziecka sam na sam z zadaniem, zwłaszcza wtedy gdy sprawia mu ono trudności, a jednocześnie nie ograniczać jego aktywności na zasadzie: zrobię to lepiej od ciebie, trening umiejętności dawania dziecku wsparcia emocjonalnego w sytuacjach zadaniowych, wymagającej przekazywania mu na różnych płaszczyznach kontaktu komunikatów: jestem z tobą, a nie: jestem przeciwko tobie (w czasie zajęć sporo uwagi poświęca się więc analizie komunikatów obu rodzajów). Układy interakcyjne wykorzystywane w terapii Jak już wspomniano, terapia ukierunkowana jest na bezpośrednią ingerentcje w przebieg procesu interakcji: rodzic dziecko. Proponowana przez nas praca w małych grupach pozwala na wykorzystywanie następujących układów interakcyjnych: rodzic w parze z własnym dzieckiem, rodzic w parze z obcym dzieckiem,

5 47 rodzice wraz z dzieckiem w grupie (np. sytuacja wspólnego zamalowywania dużej płaszczyzny farbami), dzieci w grupie bez udziału rodziców, rodzice obserwują jedynie zachowania dzieci i analizują np. gotowość dziecka do przekazywania matce (nie zaangażowanej w tę samą co ono aktywność) komunikatów o potrzebie jej bliskości, jego chęć dzielenia się z matką sukcesami, jego umiejętność zwracania się do matki w sytuacjach, gdy napotyka jakieś trudności itp.). Z naszych doświadczeń wynika, iż stosowanie układu: rodzic w parze z obcym dzieckiem jest szczególnie cennym dla nich doświadczeniem. Rodzic z własnym dzieckiem funkcjonuje zazwyczaj na zasadzie pewnych schematów wchodzenia w kontakt, rozwijania zabawy i wykonywania zadań. Podobnie dziecko w parze z własnym rodzicem uruchamia pewien utrwalony schemat zachowania, używanych środków wyrazu itp. Te schematy są na ogół trudne do przezwyciężenia (a nie zawsze są korzystne). Obcy partner zmusza każdą ze stron do poszukiwania nowych rozwiązań, które mogą okazać się dla nich wartościowe. Doświadczenie powodzenia w kontakcie z obcym dzieckiem często podnosi u rodziców poczucie kompetencji, natomiast możliwość obserwowania własnego dziecka w diadzie z innym dorosłym pozwala im docenić także kompetencje komunikacyjne dziecka. To doświadczenie stanowi na ogół punkt wyjścia do przeorganizowania myślenia rodziców z: z moim dzieckiem trudno w ogóle współpracować lub: nie potrafię poradzić sobie ze zorganizowaniem sensownej zabawy mojemu dziecku na myślenie w kategoriach: w naszym układzie coś jest nie tak, co decyduje o powstaniu wspólnej dla rodziców i psychologa płaszczyzny pracy cel terapii staje się jasny także dla rodziców. Rola terapeuty 1. Terapeuta zachowuje wobec omawianych z rodzicami problemów postawę nieoceniająca i przestrzega reguł postępowania terapeutycznego stosowanych w terapii grupowej (stwarza przede wszystkim klimat sprzyjający możliwie samodzielnej pracy grupy ukierunkowanej na analizę tego, co dzieje się tu i teraz. 2. Zadaniem terapeuty jest taki dobór proponowanych dzieciom i rodzicom form aktywności, aby jednocześnie służyły one właściwie prowadzonej stymulacji rozwoju dzieci i mogły stanowić możliwie dogodny materiał do pracy nad procesami interakcji i komunikacji (np. proponuje malowanie palcami technikę często wykorzystywana w pracy z małymi dziećmi z upośledzeniem, formułuje zadanie dla par: malujemy siedząc naprzeciw

6 48 siebie, ale na osobnych kartkach (uzyskanie materiału do analizy problemu umiejętności obu partnerów i ich gotowości do honorowania granic odrębnych pól działania, przy tej samej formie aktywności, z dodatkowym poleceniem dla rodziców, aby milczeli i starali się znaleźć pozawerbalne środki porozumiewanie się z dzieckiem. Grupa analizuje wspólnie wszystkie istotne elementy tej sytuacji: powodzenie i/lub jego brak w wykonaniu zadania, sposoby używane przez obu partnerów w celu honorowania (lub nie) odrębności pól działania, samopoczucie rodziców związane z pozbawieniem ich najbardziej w ich poczuciu naturalnego (werbalnego) sposobu komunikowania się z dzieckiem (często rozbieżnego z oczekiwaniami dziecka, które jest w wyższym stopniu gotowe do komunikacji niewerbalnej. 3. Zadaniem terapeuty jest także udzielanie rodzicom informacji o rozwojowych możliwościach ich dzieci. 4. Terapeuta stosownie do potrzeb wprowadza techniki psychoterapeutyczne (zamiana partnerów, psychodrama, elementy treningu uwrażliwiania społecznego), wspierające pracę rodziców nad uzyskaniem wglądu w emocje dziecka i własne. Nasze dotychczasowe doświadczenia w zakresie prowadzenie terapii interakcji: rodzic dziecko zostaną przedstawione w następnym numerze Rewalidacji.

WCZESNA INTERWENCJA I WSPOMAGANIE ROZWOJU MAŁEGO DZIECKA WARSZTATY LIDIA WITAK-ŚWIATŁOWICZ

WCZESNA INTERWENCJA I WSPOMAGANIE ROZWOJU MAŁEGO DZIECKA WARSZTATY LIDIA WITAK-ŚWIATŁOWICZ WCZESNA INTERWENCJA I WSPOMAGANIE ROZWOJU MAŁEGO DZIECKA WARSZTATY LIDIA WITAK-ŚWIATŁOWICZ Wrocław, 5 kwietnia 2008 I. WCZESNA INTERWENCJA 1. CELE 2. KORZYŚCI II. MODEL OPIEKI NAD MAŁYMI DZIEĆMI Z ZABURZENIAMI

Bardziej szczegółowo

Program autorski Poznaję uczucia

Program autorski Poznaję uczucia Dziecko chce być dobre, Jeśli nie umie naucz, Jeśli nie wie wytłumacz, Jeśli nie może pomóż. Janusz Korczak Program autorski Poznaję uczucia 1 Anna Major Program Poznaję uczucia jest skierowany do dzieci

Bardziej szczegółowo

PROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE

PROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE PROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE 1. Założenia programu: Program zajęć socjoterapeutycznych rozwijających kompetencje emocjonalno - społeczne jest jedną

Bardziej szczegółowo

Kompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju

Kompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju Kompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju Może to autyzm? Kiedy rozwój dziecka budzi niepokój rodziców zwłaszcza w zakresie mowy i komunikacji, rozwoju ruchowego oraz/lub w sferze emocjonalno

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN ORGANIZOWANIA WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECI W ODDZIALE I W PUNKCIE PRZEDSZKOLNYM DZIAŁAJĄCYCH PRZY SZKOLE PODSTAWOWEJ W GŁOBINIE

REGULAMIN ORGANIZOWANIA WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECI W ODDZIALE I W PUNKCIE PRZEDSZKOLNYM DZIAŁAJĄCYCH PRZY SZKOLE PODSTAWOWEJ W GŁOBINIE Załącznik 6 REGULAMIN ORGANIZOWANIA WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECI W ODDZIALE I W PUNKCIE PRZEDSZKOLNYM DZIAŁAJĄCYCH PRZY SZKOLE PODSTAWOWEJ W GŁOBINIE Podstawa prawna: 1. Rozporządzenie Ministra

Bardziej szczegółowo

Czy mój sześciolatek/siedmiolatek jest gotowy by przekroczyć próg szkoły, by stawić czoła nowym wyzwaniom? Czy będzie potrafił podporządkować się

Czy mój sześciolatek/siedmiolatek jest gotowy by przekroczyć próg szkoły, by stawić czoła nowym wyzwaniom? Czy będzie potrafił podporządkować się NOWA RZECZYWISTOŚĆ Czy mój sześciolatek/siedmiolatek jest gotowy by przekroczyć próg szkoły, by stawić czoła nowym wyzwaniom? Czy będzie potrafił podporządkować się szkolnej dyscyplinie? Czy wejdzie w

Bardziej szczegółowo

INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM OPÓŹNIONY ROZWÓJ MOWY zjawisko dotyczące wolniejszego wykształcenia się zdolności percepcyjnych lub/i ekspresyjnych

Bardziej szczegółowo

PROGRAM STUDENCKICH PRAKTYK ZAWODOWYCH. studia uzupełniające II stopnia kierunek studiów: Pedagogika

PROGRAM STUDENCKICH PRAKTYK ZAWODOWYCH. studia uzupełniające II stopnia kierunek studiów: Pedagogika PROGRAM STUDENCKICH PRAKTYK ZAWODOWYCH studia uzupełniające II stopnia kierunek studiów: Pedagogika specjalność: Wychowanie przedszkolne i nauczanie początkowe I. Cele praktyk Praktyki studenckie z założenia

Bardziej szczegółowo

CELE I ZADANIA PRAKTYKI specjalność EDUKACJA ELEMENTARNA I TERAPIA PEDAGOGICZNA 2015/2016

CELE I ZADANIA PRAKTYKI specjalność EDUKACJA ELEMENTARNA I TERAPIA PEDAGOGICZNA 2015/2016 CELE I ZADANIA PRAKTYKI specjalność EDUKACJA ELEMENTARNA I TERAPIA PEDAGOGICZNA 2015/2016 W trakcie śródrocznej PRAKTYKI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJo charakterze hospitacyjno-asystenckim realizowanej

Bardziej szczegółowo

INDYWIDUALNY PROGRAM REWALIDACJI DLA DAMIANA SKRZYMOWSKIEGO UCZNIA KLASY II LO. W ZESPOLE SZKÓŁ W Łukowie NA LATA SZKOLNE

INDYWIDUALNY PROGRAM REWALIDACJI DLA DAMIANA SKRZYMOWSKIEGO UCZNIA KLASY II LO. W ZESPOLE SZKÓŁ W Łukowie NA LATA SZKOLNE INDYWIDUALNY PROGRAM REWALIDACJI DLA DAMIANA SKRZYMOWSKIEGO UCZNIA KLASY II LO W ZESPOLE SZKÓŁ W Łukowie NA LATA SZKOLNE 2011-2012 OPRACOWAŁA Stanisława Gilewicz strona 1 /10 I. Cele główne: 1. Wspieranie

Bardziej szczegółowo

SPECJANY OŚRODEK SZKOLNO-WYCHOWAWCZY W PUŁAWACH

SPECJANY OŚRODEK SZKOLNO-WYCHOWAWCZY W PUŁAWACH SPECJANY OŚRODEK SZKOLNO-WYCHOWAWCZY W PUŁAWACH Wczesna interwencja (wczesne wspomaganie rozwoju) jest to zintegrowany system oddziaływań: profilaktycznych, diagnostycznych, leczniczo rehabilitacyjnych

Bardziej szczegółowo

Studia podyplomowe OLIGOFRENOPEDAGOGIKA - EDUKACJA I REWALIDACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE (III semestr)

Studia podyplomowe OLIGOFRENOPEDAGOGIKA - EDUKACJA I REWALIDACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE (III semestr) Studia podyplomowe OLIGOFRENOPEDAGOGIKA - EDUKACJA I REWALIDACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE (III semestr) Termin: 25.03.2017; 22.04.2017 godz. 9:00 Czas trwania 3 semestry (kwalifikacyjne) Łączna

Bardziej szczegółowo

Jakie kompetencje należy uznać jako kluczowe dla dziecka z autyzmem? Joanna Grochowska Skarżysko Kamienna 29.11.2012r.

Jakie kompetencje należy uznać jako kluczowe dla dziecka z autyzmem? Joanna Grochowska Skarżysko Kamienna 29.11.2012r. Jakie kompetencje należy uznać jako kluczowe dla dziecka z autyzmem? Joanna Grochowska Skarżysko Kamienna 29.11.2012r. Kompetencje kluczowe Kompetencje kluczowe to te, których wszystkie osoby potrzebują

Bardziej szczegółowo

PLAN PRACY PSYCHOLOGA SZKOLNEGO ROK SZKOLNY 2014/2015

PLAN PRACY PSYCHOLOGA SZKOLNEGO ROK SZKOLNY 2014/2015 PLAN PRACY PSYCHOLOGA SZKOLNEGO ROK SZKOLNY 2014/2015 L.P. ZADANIA DO REALIZACJI CEL TERMIN I. Prowadzenie badań i działań diagnostycznych dotyczących uczniów w tym diagnozowanie potencjalnych możliwości

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN PRAKTYK PEDAGOGICZNYCH NA WYDZIALE TEOLOGICZNYM UAM. Studia podyplomowe. (Przygotowanie do prowadzenia zajęć z kolejnego przedmiotu)

REGULAMIN PRAKTYK PEDAGOGICZNYCH NA WYDZIALE TEOLOGICZNYM UAM. Studia podyplomowe. (Przygotowanie do prowadzenia zajęć z kolejnego przedmiotu) REGULAMIN PRAKTYK PEDAGOGICZNYCH NA WYDZIALE TEOLOGICZNYM UAM Studia podyplomowe (Przygotowanie do prowadzenia zajęć z kolejnego przedmiotu) POZNAŃ 2013 1 I. PODSTAWA PRAWNA Założenia organizacyjne i merytoryczne

Bardziej szczegółowo

SPECJALISTYCZNE USŁUGI OPIEKUŃCZE DLA DZIECI

SPECJALISTYCZNE USŁUGI OPIEKUŃCZE DLA DZIECI SPECJALISTYCZNE USŁUGI OPIEKUŃCZE DLA DZIECI SPECJALISTYCZNE USŁUGI OPIEKUŃCZE PRZEZNACZONE SĄ DLA: Osób dorosłych wykazujących zaburzenia wymienione w art. 3 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego: Chorych

Bardziej szczegółowo

Studia podyplomowe A (przygotowanie do nauczania kolejnego przedmiotu (prowadzenia zajęć) MIEJSCE PRZEDMIOTU KIERUNKOWE

Studia podyplomowe A (przygotowanie do nauczania kolejnego przedmiotu (prowadzenia zajęć) MIEJSCE PRZEDMIOTU KIERUNKOWE Program praktyk pedagogicznych na studiach podyplomowych według standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Rozporządzenie MNiSW z dnia 17.01.2012 r.) Studia podyplomowe

Bardziej szczegółowo

Studia Podyplomowe. Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną - Oligofrenopedagogika

Studia Podyplomowe. Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną - Oligofrenopedagogika Studia Podyplomowe Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną - Oligofrenopedagogika I. Informacje ogólne II. III. IV. Rekrutacja Charakterystyka studiów kwalifikacyjnych Program

Bardziej szczegółowo

Szablon diagnostyczny numer 12: Autoprezentacja i radzenie sobie z lękiem społecznym (nieśmiałością)

Szablon diagnostyczny numer 12: Autoprezentacja i radzenie sobie z lękiem społecznym (nieśmiałością) Euro-Forum Marek Gudków Szablon diagnostyczny numer 12: Autoprezentacja i radzenie sobie z lękiem społecznym (nieśmiałością) Innowacyjny Program Nauczania Wczesnoszkolnego Autoprezentacja i radzenie sobie

Bardziej szczegółowo

Gdy brakuje słów - wykorzystanie wspomagających i alternatywnych sposobów komunikacji w porozumiewaniu się osób z problemami w mówieniu

Gdy brakuje słów - wykorzystanie wspomagających i alternatywnych sposobów komunikacji w porozumiewaniu się osób z problemami w mówieniu Gdy brakuje słów - wykorzystanie wspomagających i alternatywnych sposobów komunikacji w porozumiewaniu się osób z problemami w mówieniu AAC (ang.) Augmentive and Alternative Communication Wspomagające

Bardziej szczegółowo

PROCEDURA ORGANIZACJI KSZTAŁCENIA SPECJALNEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. JANA PAWŁA II W STRĄCZNIE

PROCEDURA ORGANIZACJI KSZTAŁCENIA SPECJALNEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. JANA PAWŁA II W STRĄCZNIE PROCEDURA ORGANIZACJI KSZTAŁCENIA SPECJALNEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. JANA PAWŁA II W STRĄCZNIE Podstawa prawna: 1. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz.

Bardziej szczegółowo

2. Profilaktyka selektywna II stopnia - działania adresowane do dzieci i młodzieży z grup zwiększonego ryzyka

2. Profilaktyka selektywna II stopnia - działania adresowane do dzieci i młodzieży z grup zwiększonego ryzyka Współdziałanie pedagogów szkolnych, nauczycieli i wychowawców oraz rodziców w przeciwdziałaniu powstawania czynników depresjogennych w szkole, otoczeniu szkoły, domach rodzinnych I Poziomy profilaktyki

Bardziej szczegółowo

kompetencje dziecka a oferta szkoły

kompetencje dziecka a oferta szkoły Diagnoza gotowości systemu dziecko szkoła : kompetencje dziecka a oferta szkoły Prof. dr hab. Anna I. Brzezińska i dr Joanna Matejczuk Instytut Psychologii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 6 do Uchwały nr 18/2012/2013 Senatu Akademickiego Ignatianum dnia 21 maja 2013 r.

Załącznik nr 6 do Uchwały nr 18/2012/2013 Senatu Akademickiego Ignatianum dnia 21 maja 2013 r. Specjalności w ramach studiów na kierunku psychologia studia jednolite magisterskie Program kształcenia przewiduje dwie specjalności do wyboru przez studentów począwszy od 6 semestru (3 roku studiów).

Bardziej szczegółowo

Pewnym krokiem do szkoły, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć na temat gotowości szkolnej.

Pewnym krokiem do szkoły, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć na temat gotowości szkolnej. Pewnym krokiem do szkoły, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć na temat gotowości szkolnej. Gotowość szkolna- sylwetka dziecka dojrzałego i niedojrzałego do rozpoczęcia nauki w szkole Edukacja szkolna jest

Bardziej szczegółowo

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO www.prototo.pl

Bardziej szczegółowo

POSTAW NA ROZWÓJ! 19.05.2011 KONFERENCJA PODSUMOWUJĄCA PROJEKT

POSTAW NA ROZWÓJ! 19.05.2011 KONFERENCJA PODSUMOWUJĄCA PROJEKT 19.05.2011 KONFERENCJA PODSUMOWUJĄCA PROJEKT POSTAW NA ROZWÓJ! Kampania informacyjno promocyjna oraz doradztwo dla osób dorosłych w zakresie kształcenia ustawicznego edycja 2 Projekt współfinansowany przez

Bardziej szczegółowo

Oferta Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Lipnie Na rok szkolny 2010/2011

Oferta Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Lipnie Na rok szkolny 2010/2011 Oferta Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Lipnie Na rok szkolny 2010/2011 Celem naszych oddziaływań jest wspieranie rozwoju i efektywności uczenia się dzieci i młodzieży, pomoc uczniom w wyborze kierunków

Bardziej szczegółowo

Program bajkoterapii dla dzieci Szkoły Podstawowej w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Pucku p.n. Spacer po wyobraźni

Program bajkoterapii dla dzieci Szkoły Podstawowej w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Pucku p.n. Spacer po wyobraźni Program bajkoterapii dla dzieci Szkoły Podstawowej w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Pucku p.n. Spacer po wyobraźni Opracowała: mgr Sylwia Maszota 1. Wstęp Dzisiaj dzieci żyją w świecie gier

Bardziej szczegółowo

SZKOLENIA I WARSZTATY OFERTA 2017 / 2018

SZKOLENIA I WARSZTATY OFERTA 2017 / 2018 SZKOLENIA I WARSZTATY OFERTA 2017 / 2018 Zapraszamy na szkolenia i warsztaty dotyczące: przebiegu rozwoju małego dziecka (od narodzin do 6 roku życia) wieloprofilowej oceny rozwoju małego dziecka prawidłowej

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA NR 7 W ŁOWICZU

KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA NR 7 W ŁOWICZU KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA NR 7 W ŁOWICZU Każde dziecko ma prawo do pełnego dostępu do edukacji bez względu na to, jaki prezentuje potencjał rozwojowy. Przedszkole daje szansę rozwoju dzieciom uczy tolerancji,

Bardziej szczegółowo

ZAJĘCIA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO Z ELEMENTAMI METODY VERONIKI SHERBORNE.

ZAJĘCIA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO Z ELEMENTAMI METODY VERONIKI SHERBORNE. ZAJĘCIA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO Z ELEMENTAMI METODY VERONIKI SHERBORNE. INNOWACJA PEDAGOGICZNA Przedszkole Kraina Marzeń w Czarnej Białostockiej 09.2008 r.- 06.2009 r. Zajęcia ruchu rozwijającego pod hasłem

Bardziej szczegółowo

Program Zajęcia treningu mentalnego z Psychologiem Sportu" dla oddziałów sportowych piłka nożna

Program Zajęcia treningu mentalnego z Psychologiem Sportu dla oddziałów sportowych piłka nożna Załącznik nr 6 do Programu Wychowawczo-Profilaktycznego Szkoły Podstawowej nr 7 W Częstochowie Program Zajęcia treningu mentalnego z Psychologiem Sportu" dla oddziałów sportowych piłka nożna Trening mentalny

Bardziej szczegółowo

Zespoły edukacyjno terapeutyczne są jedną z form organizacyjnych nauczania w Zespole Szkół Specjalnych Nr 2 w Lublińcu dla dzieci z

Zespoły edukacyjno terapeutyczne są jedną z form organizacyjnych nauczania w Zespole Szkół Specjalnych Nr 2 w Lublińcu dla dzieci z Zespoły edukacyjno terapeutyczne są jedną z form organizacyjnych nauczania w Zespole Szkół Specjalnych Nr 2 w Lublińcu dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym,

Bardziej szczegółowo

STANDARDY I WSKAŹNIKI EDUKACYJNE 2018/2019r.

STANDARDY I WSKAŹNIKI EDUKACYJNE 2018/2019r. I EDUKACYJNE 2018/2019r. FIZYCZNY OBSZAR ROZWOJU DZIECKA Zna i przestrzega zasady higieniczno- kulturalne Wykonuje ćwiczenia ogólno- rozwojowe - dba o czystość ciała i odzieży - kulturalnie spożywa posiłki

Bardziej szczegółowo

z dnia r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci

z dnia r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci Projekt z dnia 29 czerwca 2017 r. R O Z P O R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A E D U K A C J I N A R O D O W E J 1) z dnia. 2017 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci Na podstawie

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA PRAKTYKI W ZAKRESIE KSZTAŁTOWANIA KOMPETENCJI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYCH I DYDAKTYCZNYCH

INSTRUKCJA PRAKTYKI W ZAKRESIE KSZTAŁTOWANIA KOMPETENCJI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYCH I DYDAKTYCZNYCH INSTRUKCJA PRAKTYKI W ZAKRESIE KSZTAŁTOWANIA KOMPETENCJI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYCH I DYDAKTYCZNYCH dla słuchaczy Studiów podyplomowych Pedagogika specjalna z autyzmem Centrum Edukacji Ustawicznej Uniwersytetu

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE Nr 9 /2015. Dyrektora Gminnego Przedszkola w Kołczygłowach z dnia 01 września 2015 r.

ZARZĄDZENIE Nr 9 /2015. Dyrektora Gminnego Przedszkola w Kołczygłowach z dnia 01 września 2015 r. ZARZĄDZENIE Nr 9 /2015 Dyrektora Gminnego Przedszkola w Kołczygłowach z dnia 01 września 2015 r. w sprawie: wprowadzenia do stosowania Regulaminu organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci w Gminnym

Bardziej szczegółowo

Komplementarność diagnozy i zaleceń edukacyjnych w przypadku dziecka z mutyzmem

Komplementarność diagnozy i zaleceń edukacyjnych w przypadku dziecka z mutyzmem Komplementarność diagnozy i zaleceń edukacyjnych w przypadku dziecka z mutyzmem mgr Monika Andrzejewska Konferencja Usłysz dziecko z mutyzmem w ciszy 21.11.2014 Rzetelna diagnoza - zebrana z różnych źródeł

Bardziej szczegółowo

OPIS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)

OPIS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) OPIS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) 1. Nazwa przedmiotu/modułu w języku polskim Praktyka opiekuńczo-wychowawcza w szkole podstawowej 2. Nazwa przedmiotu/modułu w języku angielskim Education and

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN ZESPOŁU WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECKA W SPECJALNYM OŚRODKU SZKOLNO-WYCHOWAWCZYM IM. LECHA WIERUSZA W ŚWIEBODZINIE

REGULAMIN ZESPOŁU WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECKA W SPECJALNYM OŚRODKU SZKOLNO-WYCHOWAWCZYM IM. LECHA WIERUSZA W ŚWIEBODZINIE REGULAMIN ZESPOŁU WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECKA W SPECJALNYM OŚRODKU SZKOLNO-WYCHOWAWCZYM IM. LECHA WIERUSZA W ŚWIEBODZINIE Podstawa prawna: I. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu

Bardziej szczegółowo

ZAJĘCIA REWALIDACYJNE I REWALIDACYJNO WYCHOWAWCZE W PRZEPISACH PRAWA. Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku Anna Florczak

ZAJĘCIA REWALIDACYJNE I REWALIDACYJNO WYCHOWAWCZE W PRZEPISACH PRAWA. Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku Anna Florczak ZAJĘCIA REWALIDACYJNE I REWALIDACYJNO WYCHOWAWCZE W PRZEPISACH PRAWA Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku Anna Florczak Podstawa prawna Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada

Bardziej szczegółowo

Akademia Rozwoju Małego Dziecka

Akademia Rozwoju Małego Dziecka Aktualnie zbieram grupy na następujące zajęcia: Akademia Rozwoju Małego Dziecka 1. Maluszkowo - zajęcia dla dzieci do 2 roku życia - czas trwania zajęć: 45 minut / dziecko+dorosły opiekun zajęcia stymulujące

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKACJA SPOŁECZNA

KOMUNIKACJA SPOŁECZNA KOMUNIKACJA SPOŁECZNA Cel szkolenia: Komunikacja społeczna jest podstawą dla wielu innych umiejętności: zarządzania, przewodzenia, efektywnej pracy w zespole, a można jej się nauczyć jedynie w praktyce

Bardziej szczegółowo

Etap I - semestr studiów IV

Etap I - semestr studiów IV Karta kompetencji studenta Specjalność: Pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna Etap I - semestr studiów IV Imię i nazwisko studenta: Nr Pesel: Nr albumu: Czas trwania praktyki (od-do/liczba godzin) Data,

Bardziej szczegółowo

zaburzenia zachowania (F00 odpowiadające świadczeniu gwarantowanemu (ICD 10) Zaburzenia psychiczne i F99);

zaburzenia zachowania (F00 odpowiadające świadczeniu gwarantowanemu (ICD 10) Zaburzenia psychiczne i F99); Dziennik Ustaw 51 Poz. 1386 Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI REALIZACJI TYCH ŚWIADCZEŃ

Bardziej szczegółowo

(ZAŁĄCZNIK NR 5c 2013/2015)

(ZAŁĄCZNIK NR 5c 2013/2015) (ZAŁĄCZNIK NR 5c 2013/2015) PROGRAM PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ DLA STUDENTÓW PEDAGOGIKI SZCZECIŃSKIEJ SZKOŁY WYŻSZEJ COLLEGIUM BALTICUM PRAKTYKA PEDAGOGICZNA I SEMESTR 2 Kierunek: Pedagogika Specjalność: Edukacja

Bardziej szczegółowo

Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego

Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI REALIZACJI TYCH ŚWIADCZEŃ Lp. Nazwa świadczenia

Bardziej szczegółowo

Dyżur psychologa w postaci udzielania porad psychologicznych:

Dyżur psychologa w postaci udzielania porad psychologicznych: W ramach niniejszego projektu oferujemy: poradnictwo psychologiczne poradnictwo prawne telefon zaufania - 32 426 00 33 wew. 11 program psychoedukacyjny dla rodziców i opiekunów prawnych,,szkoła dla rodziców

Bardziej szczegółowo

TERAPIE, KTÓRE MOŻEMY POPROWADZIĆ SAMI

TERAPIE, KTÓRE MOŻEMY POPROWADZIĆ SAMI TERAPIE, KTÓRE MOŻEMY POPROWADZIĆ SAMI PROGRAM AKTYWNOŚCI KNILL ÓW RUCH ROZWIJAJĄCY W.SHERBORNE Opracowała: Joanna Dolna Marianna i Christopher Knill Metoda powstała w wyniku trudności, jakie napotykali

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN PRACY ZESPOŁU WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECKA W SOSW NR 1W NOWYM TARGU

REGULAMIN PRACY ZESPOŁU WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECKA W SOSW NR 1W NOWYM TARGU REGULAMIN PRACY ZESPOŁU WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECKA W SOSW NR 1W NOWYM TARGU Podstawa prawna: I. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 3 lutego 2009 r. w sprawie organizowania

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 6. Porada lekarska diagnostyczna

Załącznik nr 6. Porada lekarska diagnostyczna Załącznik nr 6 Wykaz świadczeń gwarantowanych realizowanych w warunkach ambulatoryjnych psychiatrycznych i leczenia środowiskowego (domowego) oraz warunki realizacji tych świadczeń L.p. Nazwa świadczenia

Bardziej szczegółowo

Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych Akademii Marynarki Wojennej

Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych Akademii Marynarki Wojennej Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych Akademii Marynarki Wojennej Program kształcenia studiów podyplomowych Przygotowanie pedagogiczne Gdynia 2014 r. Podstawa prawna realizacji studiów. Ustawa Prawo

Bardziej szczegółowo

Instrukcja przebiegu praktyki zaliczenie II rok studiów. Praktyka (120 h, 4ECTS) zaliczenie II rok studiów. sposób weryfikacji zaliczenie

Instrukcja przebiegu praktyki zaliczenie II rok studiów. Praktyka (120 h, 4ECTS) zaliczenie II rok studiów. sposób weryfikacji zaliczenie Kierunek : Pedagogika Instrukcja przebiegu praktyki zaliczenie II rok studiów Specjalność: pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna z edukacją włączającą studia I stopnia, profil praktyczny studia niestacjonarne

Bardziej szczegółowo

Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i jego rodziny

Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i jego rodziny Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i jego rodziny Podstawa prawna Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2017r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci (DZ.

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Symbol efektu kierunkowego K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 K_W06 K_W07 K_W08 Po ukończeniu studiów jednolitych

Bardziej szczegółowo

Powiatowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Siemiatyczach

Powiatowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Siemiatyczach Powiatowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Siemiatyczach Dziecko z całościowymi zaburzeniami rozwoju formy wsparcia realizowane przez PPP-P w Siemiatyczach I. Działania podejmowane na rzecz dziecka

Bardziej szczegółowo

Blizne OFERTA ZAJĘĆ GRUPOWYCH. Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej w Blizne Jasińskiego. w roku szkolnym 2018/2019.

Blizne OFERTA ZAJĘĆ GRUPOWYCH. Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej w Blizne Jasińskiego. w roku szkolnym 2018/2019. Blizne OFERTA ZAJĘĆ GRUPOWYCH Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej w Blizne Jasińskiego w roku szkolnym 2018/2019 Tematyka zajęć 1)Zajęcia dla dzieci przeżywającyc h nadmierny lęk Opis Zajęcia będą prowadzone

Bardziej szczegółowo

Specjalność: wczesne wspomaganie rozwoju dziecka, wychowanie przedszkolne Kierunek: pedagogika specjalna; studia pierwszego stopnia

Specjalność: wczesne wspomaganie rozwoju dziecka, wychowanie przedszkolne Kierunek: pedagogika specjalna; studia pierwszego stopnia Karta oceny studenta Arkusz wypełniany jest przez opiekuna praktyk w placówce realizującej praktykę dyplomową Karta Oceny studenta praktykanta służy określeniu stopnia przygotowania studenta do zawodu

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PRAKTYKI ASYSTENCKIEJ

PROGRAM PRAKTYKI ASYSTENCKIEJ PROGRAM PRAKTYKI ASYSTENCKIEJ NAZWA PRAKTYKI: Praktyka asystencka w gabinetach logopedycznych w przedszkolach KOD PRZEDMIOTU: 100S-2P1LOGa KIERUNEK STUDIÓW: pedagogika specjalna SPECJALNOŚĆ: logopedia

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 6. Lp. Profil oraz rodzaj komórki organizacyjnej Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego

Załącznik nr 6. Lp. Profil oraz rodzaj komórki organizacyjnej Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp. Profil oraz rodzaj komórki

Bardziej szczegółowo

Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka początkiem efektywnej edukacji

Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka początkiem efektywnej edukacji Konferencja: Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka początkiem efektywnej edukacji Warszawa, 19 września 2014r. Cele konferencji: Upowszechnianie wiedzy o znaczeniu wczesnego wspomagania dla rozwoju małego

Bardziej szczegółowo

dr n. med. Swetłana Mróz mgr Joanna Pęska

dr n. med. Swetłana Mróz mgr Joanna Pęska dr n. med. Swetłana Mróz mgr Joanna Pęska Diagnoza psychologiczna. Rozmowy wspierające. Psychoedukacja. Rehabilitacja funkcjonowania procesów poznawczych. Organizacja spotkań informacyjno edukacyjnych.

Bardziej szczegółowo

Grupa wsparcia - nowa forma pomocy psychologicznej? Katarzyna Konczelska

Grupa wsparcia - nowa forma pomocy psychologicznej? Katarzyna Konczelska Grupa wsparcia - nowa forma pomocy psychologicznej? Katarzyna Konczelska k.konczelska@fripp.org.pl 1) W sytuacjach kryzysowych nie wszyscy potrzebują pomocy psychologicznej czy psychoterapii; 2) Ludzie

Bardziej szczegółowo

Zespól Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka REGULAMIN ORGANIZACYJNY. Rozdział I. Postanowienia ogólne

Zespól Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka REGULAMIN ORGANIZACYJNY. Rozdział I. Postanowienia ogólne Zespól Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka REGULAMIN ORGANIZACYJNY Rozdział I Postanowienia ogólne 1 1. Zespół Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka w Specjalnym Ośrodku Szkolno- Wychowawczym w Olsztynie,

Bardziej szczegółowo

Psycholog szkolny Kamila Budzyńska

Psycholog szkolny Kamila Budzyńska Psycholog szkolny Kamila Budzyńska Podjęcie przez dziecko obowiązku szkolnego wiąże się z początkiem nowego, bardzo ważnego etapu w jego życiu. Przechodząc z wieku przedszkolnego w wiek wczesnoszkolny

Bardziej szczegółowo

Teresa Szefs psycholog PPP w Piasecznie

Teresa Szefs psycholog PPP w Piasecznie Teresa Szefs psycholog PPP w Piasecznie Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) Rozporządzenia MEN: w sprawie szczegółowych zasad działania

Bardziej szczegółowo

Growth. Obóz Terapeutyczno Warsztatowy dla rodzin dzieci w spektrum autyzmu. Poziom zaawansowany Lipca 2019 Polanika Zdrój

Growth. Obóz Terapeutyczno Warsztatowy dla rodzin dzieci w spektrum autyzmu. Poziom zaawansowany Lipca 2019 Polanika Zdrój Obóz Terapeutyczno Warsztatowy dla rodzin dzieci w spektrum autyzmu. Poziom zaawansowany 21-27 Lipca 2019 Polanika Zdrój Zapraszamy Was serdecznie na wyjątkową podróż w głąb Siebie i w głąb relacji z Dzieckiem.

Bardziej szczegółowo

Studia Podyplomowe Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną Oligofrenopedagogika

Studia Podyplomowe Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną Oligofrenopedagogika Studia Podyplomowe Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną Oligofrenopedagogika I. Informacje ogólne II. Rekrutacja III. Charakterystyka studiów kwalifikacyjnych IV. Treści programowe

Bardziej szczegółowo

Świetlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Ewa Janik

Świetlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Ewa Janik Świetlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży Ewa Janik ZDROWIE PSYCHICZNE Zdrowie psychiczne jest różnie definiowane przez poszczególne dziedziny nauki:

Bardziej szczegółowo

M.2.1 PROFIL KSZTAŁCENIA ogólnoakademicki TYP PRZEDMIOTU FAKULTATYWNY Forma studiów

M.2.1 PROFIL KSZTAŁCENIA ogólnoakademicki TYP PRZEDMIOTU FAKULTATYWNY Forma studiów Tabela 1. Metryka przedmiotu programowego- cele i efekty kształcenia POZIOM KSZTAŁCENIA POZIOM VI/ STUDIA I STOPNIA NR PRZEDMIOTU W PROGRAMIE M.2.1 PROFIL KSZTAŁCENIA ogólnoakademicki TYP PRZEDMIOTU FAKULTATYWNY

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA W RESOCJALIZACJI I PREWENCJI ADOLESCENT (TRENING INTERPERSONALNY) -

KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA W RESOCJALIZACJI I PREWENCJI ADOLESCENT (TRENING INTERPERSONALNY) - Tabela 1. Metryka przedmiotu programowego- cele i efekty kształcenia POZIOM KSZTAŁCENIA POZIOM VI/ STUDIA I STOPNIA NR PRZEDMIOTU W PROGRAMIE PED.3.16./PED.5.14. PROFIL KSZTAŁCENIA ogólnoakademicki TYP

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA PRACY M.P. Nr 50 z O.I. w Katowicach

KONCEPCJA PRACY M.P. Nr 50 z O.I. w Katowicach KONCEPCJA PRACY M.P. Nr 50 z O.I. w Katowicach Każde dziecko ma prawo do pełnego dostępu do edukacji bez względu na to, jaki prezentuje potencjał rozwojowy. Przedszkole integracyjne daje szansę rozwoju

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXVIII/143/2013 RADY GMINY PAPOWO BISKUPIE. z dnia 5 czerwca 2013 r.

UCHWAŁA NR XXVIII/143/2013 RADY GMINY PAPOWO BISKUPIE. z dnia 5 czerwca 2013 r. UCHWAŁA NR XXVIII/143/2013 RADY GMINY PAPOWO BISKUPIE z dnia 5 czerwca 2013 r. w sprawie utworzenia Punktów Przedszkolnych na terenie Gminy Papowo Biskupie w miejscowościach Zegartowice i Dubielno Na podstawie

Bardziej szczegółowo

ZAJĘCIA REWALIDACYJNE W SZKOLE PODSTAWOWEJ SPECJALNEJ NR 1

ZAJĘCIA REWALIDACYJNE W SZKOLE PODSTAWOWEJ SPECJALNEJ NR 1 ZAJĘCIA REWALIDACYJNE W SZKOLE PODSTAWOWEJ SPECJALNEJ NR 1 W trakcie całego cyklu kształcenia zapewniamy wszystkim uczniom udział w zajęciach rewalidacyjnych. Dobór zajęć, w których uczestniczą uczniowie

Bardziej szczegółowo

SZKOLENIA I WARSZTATY OFERTA

SZKOLENIA I WARSZTATY OFERTA SZKOLENIA I WARSZTATY OFERTA Zapraszamy na szkolenia i warsztaty dotyczące: przebiegu rozwoju małego dziecka (od narodzin do 6 roku życia) wieloprofilowej oceny rozwoju małego dziecka prawidłowej pielęgnacji

Bardziej szczegółowo

Działania Poradni Psychologiczno Pedagogicznej na rzecz przedszkoli i szkół w związku z obniżeniem wieku realizacji obowiązku szkolnego

Działania Poradni Psychologiczno Pedagogicznej na rzecz przedszkoli i szkół w związku z obniżeniem wieku realizacji obowiązku szkolnego Działania Poradni Psychologiczno Pedagogicznej na rzecz przedszkoli i szkół w związku z obniżeniem wieku realizacji obowiązku szkolnego Katarzyna Staszczuk DYREKTOR PP P w Ostrołęce Publiczna placówka

Bardziej szczegółowo

Procedura reguluje zasady i tryb organizowania zajęć rewalidacyjnowychowawczych w Zespole Placówek Specjalnych w Szerzawach.

Procedura reguluje zasady i tryb organizowania zajęć rewalidacyjnowychowawczych w Zespole Placówek Specjalnych w Szerzawach. Procedura organizowania zajęć rewalidacyjno- wychowawczych Procedura reguluje zasady i tryb organizowania zajęć rewalidacyjnowychowawczych w Zespole Placówek Specjalnych w Szerzawach. Podstawa prawna:

Bardziej szczegółowo

Specyfika pracy z osobami bezrobotnym perspektywa psychologiczna

Specyfika pracy z osobami bezrobotnym perspektywa psychologiczna Specyfika pracy z osobami bezrobotnym perspektywa psychologiczna Anna Skuzińska Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Elblągu Plan wystąpienia Charakterystyka psychologiczna sytuacji bez

Bardziej szczegółowo

ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNE PRAKTYK. z zakresu PEDAGOGIKI OPIEKUŃCZO WYCHOWAWCZEJ I TERAPII PEDAGOGICZNEJ

ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNE PRAKTYK. z zakresu PEDAGOGIKI OPIEKUŃCZO WYCHOWAWCZEJ I TERAPII PEDAGOGICZNEJ ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNE PRAKTYK z zakresu PEDAGOGIKI OPIEKUŃCZO WYCHOWAWCZEJ I TERAPII PEDAGOGICZNEJ Praktyka obowiązuje słuchaczy studiów podyplomowych Uczelnia: 1. wydaje słuchaczowi imienne skierowania

Bardziej szczegółowo

Gimnazjum nr 1 im. Stanisława Wyspiańskiego w Lubaniu

Gimnazjum nr 1 im. Stanisława Wyspiańskiego w Lubaniu Gimnazjum nr 1 im. Stanisława Wyspiańskiego w Lubaniu Indywidualny Program Edukacyjno -Terapeutyczny Imię i nazwisko ucznia: Klasa. Data i miejsce urodzenia:. Wychowawca.. Indywidualny Program Edukacyjno

Bardziej szczegółowo

Opis zakładanych efektów kształcenia

Opis zakładanych efektów kształcenia Załącznik do uchwały nr 218 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 18 grudnia 2013 r Nazwa kierunku studiów: Psychologia Obszar kształcenia: Obszar nauk społecznych Poziom kształceni: jednolite studia

Bardziej szczegółowo

Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia. warsztaty 45 zaliczenie z oceną

Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia. warsztaty 45 zaliczenie z oceną Wydział: Psychologia Nazwa kierunku kształcenia: Psychologia Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: mgr Beata Kastelaniec Poziom studiów (I lub II stopnia): Jednolite magisterskie Tryb studiów: Stacjonarne

Bardziej szczegółowo

Praktyka. Specjalność: Edukacja wczesnoszkolna z pedagogiką zaburzeń rozwojowych

Praktyka. Specjalność: Edukacja wczesnoszkolna z pedagogiką zaburzeń rozwojowych Kierunek : Pedagogika Praktyka Specjalność: Edukacja wczesnoszkolna z pedagogiką zaburzeń rozwojowych studia II stopnia, profil praktyczny studia niestacjonarne od roku 2017/2018 Wymiar, zasady i forma

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ ZAJĘĆ. Szkolenie finansowane ze środków Wojewody Kujawsko - Pomorskiego

SCENARIUSZ ZAJĘĆ. Szkolenie finansowane ze środków Wojewody Kujawsko - Pomorskiego SCENARIUSZ ZAJĘĆ 1. Temat zajęć: Sztuka komunikacji i negocjacji 2. Czas trwania warsztatów/zajęć: 5godzin (2 h wykład + 2h warsztaty + 1 h dyskusja) 3. Cel główny: Zrozumienie znaczenia komunikacji 4.

Bardziej szczegółowo

Pomoc Psychologiczna (wykład 2)

Pomoc Psychologiczna (wykład 2) Pomoc Psychologiczna (wykład 2) Profesjonalnej pomoc psychologiczna Lucyna Golińska Instytut Psychologii Stosowanej SAN Treści 1. Podstawowe założenia dotyczące człowieka i cele psychoterapii w ujęciu

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 3 wstępnej wersji produktu finalnego. Program zajęć szkoleniowych i superwizji dla Asystentów Osoby Niepełnosprawnej w CAS

Załącznik nr 3 wstępnej wersji produktu finalnego. Program zajęć szkoleniowych i superwizji dla Asystentów Osoby Niepełnosprawnej w CAS Załącznik nr 3 wstępnej wersji produktu finalnego Program zajęć szkoleniowych i superwizji dla Asystentów Osoby Niepełnosprawnej w CAS I. Założenia podstawowego modułu szkoleniowego dla AON 2 II. Warsztat

Bardziej szczegółowo

w Siemianowicach Śląskich na rok szkolny 2014/2015

w Siemianowicach Śląskich na rok szkolny 2014/2015 OFERTA ZAJĘĆ PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ w Siemianowicach Śląskich dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych na rok szkolny 2014/2015 ZAPISY NA WSZYSTKIE OFEROWANE ZAJĘCIA PRZYJMUJE SEKRETARIAT PORADNI

Bardziej szczegółowo

DIAGNOZA I CO DALEJ? Hanna Wiśniewska-Śliwińska

DIAGNOZA I CO DALEJ? Hanna Wiśniewska-Śliwińska DIAGNOZA I CO DALEJ? Hanna Wiśniewska-Śliwińska KRYZYS stan dezorganizacji, w którym ludzie doświadczają frustracji ważnych celów życiowych lub naruszenia cyklów życiowych, a także zawodności metod

Bardziej szczegółowo

Koncepcja pracy Przedszkola nr 5 Zielona Półnutka w Swarzędzu

Koncepcja pracy Przedszkola nr 5 Zielona Półnutka w Swarzędzu Koncepcja pracy Przedszkola nr 5 Zielona Półnutka w Swarzędzu Każde dziecko ma prawo do pełnego dostępu do edukacji bez względu na to, jaki prezentuje potencjał rozwojowy. Przedszkole daje szansę rozwoju

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 1 /z oddziałami integracyjnymi/ w GORLICACH

KONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 1 /z oddziałami integracyjnymi/ w GORLICACH KONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 1 /z oddziałami integracyjnymi/ w GORLICACH Każde dziecko ma prawo do pełnego dostępu do edukacji bez względu na to, jaki prezentuje potencjał rozwojowy. Przedszkole

Bardziej szczegółowo

U C H W A Ł A N R XXVIII/243/2016 R A D Y G M I N Y P A B I A N I C E z dnia 29 sierpnia 2016r.

U C H W A Ł A N R XXVIII/243/2016 R A D Y G M I N Y P A B I A N I C E z dnia 29 sierpnia 2016r. U C H W A Ł A N R XXVIII/243/2016 R A D Y G M I N Y P A B I A N I C E z dnia 29 sierpnia 2016r. w sprawie: wyrażenia zgody na realizację projektu Wykorzystać wiele możliwości w ramach Wsparcia dla osób

Bardziej szczegółowo

PLAN PRACY WYCHOWAWCZO DYDAKTYCZNEJ PRZEDSZKOLA SAMORZĄDOWEGO Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI W ZABIERZOWIE NA ROK SZKOLNY 2017/2018

PLAN PRACY WYCHOWAWCZO DYDAKTYCZNEJ PRZEDSZKOLA SAMORZĄDOWEGO Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI W ZABIERZOWIE NA ROK SZKOLNY 2017/2018 PLAN PRACY WYCHOWAWCZO DYDAKTYCZNEJ PRZEDSZKOLA SAMORZĄDOWEGO Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI W ZABIERZOWIE NA ROK SZKOLNY 2017/2018 Zadania priorytetowe: 1. Edukacja ekologiczna. 2. Integracja społeczna dzieci

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ NAUK PEDAGOGICZNYCH UKSW. Podyplomowe Studia Kwalifikacyjne

WYDZIAŁ NAUK PEDAGOGICZNYCH UKSW. Podyplomowe Studia Kwalifikacyjne Załącznik do Uchwały Nr 82/2016 Senatu UKSW z dnia 19 maja 2016 r. WYDZIAŁ NAUK PEDAGOGICZNYCH UKSW Podyplomowe Studia Kwalifikacyjne PODNOSZENIE KOMPETENCJI NAUCZYCIELSKICH W PRACY Z UCZNIEM O SPECJALNYCH

Bardziej szczegółowo

Koncepcja Pracy Przedszkola "Kolorowy Zakątek"

Koncepcja Pracy Przedszkola Kolorowy Zakątek Koncepcję opracowano na lata 2015-2018 Podstawa prawna : Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. z 2009 r. Nr 168 poz. 1324 ze zm.),

Bardziej szczegółowo

Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i jego rodziny

Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i jego rodziny Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i jego rodziny Fazy reakcji emocjonalnej rodziców w sytuacji pojawienia się niepełnosprawnego dziecka mgr Katarzyna Kowalska Dziecko niepełnosprawne w rodzinie Według

Bardziej szczegółowo

Metody diagnozowania rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym

Metody diagnozowania rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym Metody diagnozowania rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym Jadwiga Mielczarek j.mielczarek@womczest.edu.pl Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2017/2018 Wdrażanie

Bardziej szczegółowo

Grupa wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie

Grupa wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie MIEJSKI OŚRODEK POMOCY RODZINIE W GRUDZIĄDZU Dział Wspierania Rodziny i Interwencji Kryzysowej Zespół ds. interwencji kryzysowej i poradnictwa specjalistycznego Grupa wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie

Bardziej szczegółowo

OFERTA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

OFERTA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH OFERTA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH Łódź, ul. Motylowa 3, blok 114 Tel./fax. 659-15-81 www.ppp2.edu.lodz.pl e-mail: poradnia.motylowa@gmail.com Rodziców zapraszamy do skorzystania z następujących form pomocy:

Bardziej szczegółowo

PROCEDURA ORGANIZOWANIA WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECI W PRZEDSZKOLU PUBLICZNYM NR 24 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI IM. J. KORCZAKA W RADOMIU

PROCEDURA ORGANIZOWANIA WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECI W PRZEDSZKOLU PUBLICZNYM NR 24 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI IM. J. KORCZAKA W RADOMIU PROCEDURA ORGANIZOWANIA WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECI W PRZEDSZKOLU PUBLICZNYM NR 24 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI IM. J. KORCZAKA W RADOMIU Podstawa prawna: 1. Ustawa z dnia 7 września 1991 o Systemie

Bardziej szczegółowo