MONITORING NIEDOBORU I NADMIARU WODY W ROLNICTWIE NA OBSZARZE POLSKI

Transkrypt

1 MONITORING NIEDOBORU I NADMIARU WODY W ROLNICTWIE NA OBSZARZE POLSKI dr inż. Bogdan Bąk prof. dr hab. inż. Leszek Łabędzki Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Kujawsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy Seminarium Samorządowe - Susza i brak wody pitnej - skuteczne metody przeciwdziałania BYDGOSZCZ, 7 8.X.2014 r.

2 Program Wieloletni na lata "Standaryzacja i monitoring przedsięwzięć środowiskowych, techniki rolniczej i rozwiązań infrastrukturalnych na rzecz bezpieczeństwa i zrównoważonego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich Działanie 1.2 Monitoring, prognoza przebiegu i skutków oraz ocena ryzyka wystąpienia deficytu i nadmiaru wody na obszarach wiejskich

3 Cele monitoringu monitorowanie i prognozowanie przebiegu i skutków oraz ocena ryzyka wystąpienia deficytu i nadmiaru płytkich wód podziemnych (glebowych i gruntowych) oraz wód powierzchniowych na obszarach wiejskich w wybranych reprezentatywnych ekosystemach rolniczych i zlewniach cieków wiejskich, w zróżnicowanych regionach agroklimatycznych kraju, ze szczególnym uwzględnieniem regionów o niekorzystnych warunkach hydrometeorologicznych.

4 Praktyczne cele monitoringu monitorowanie i prognozowanie przebiegu warunków opadowych w Polsce na 35 stacjach meteorologicznych w okresie kwiecień-październik co dekadę, za okres poprzedzających 30/31 dni monitorowanie i prognozowanie wpływu warunków agrometeorologicznych na uwilgotnienie gleby, deficyt wody dla roślin uprawnych i intensywność suszy rolniczej oraz potencjalną redukcję plonów w wybranych regionach agrometeorologicznych obejmujących obszar ok km 2

5 Monitorowanie warunków opadowych oraz ich skutków dla rolnictwa odbywa się metodą wskaźnikową warunki opadowe - wskaźnik standaryzowanego opadu SPI uwilgotnienie gleby - wskaźnik uwilgotnienia gleby SMI deficyt wody dla roślin uprawnych - wskaźnik suszy rolniczej CDI potencjalna redukcja plonu końcowego - wskaźnik redukcji plonu YR

6 Monitorowane rośliny i kategorie gleb Roślina/ Siedlisko TUZ bardzo lekkie Kategoria gleb lekkie średnie ciężkie Pszenica ozima x x x x Jęczmień jary x x x x Ziemniak późny x x x x Burak cukrowy - x x x Rzepak ozimy - x x x Kukurydza na zielonkę - x x x Siedlisko TUZ mokre A wilgotne B posuszne C suche D - na oznaczonej kategorii gleby uprawa nie jest wskazana - TUZ trwałe użytki zielone

7 Prezentacja wyników (zakładka: Monitoring Agrometeo)

8 Przykład oceny warunków opadowych w różnych skalach czasowych na podstawie wartości wskaźnika SPI susza ekstremalna susza silna susza umiarkowana warunki przeciętne umiarkowanie mokro bardzo mokro ekstremalnie mokro stacje meteorologiczne

9 Warunki opadowe na podstawie wartości wskaźnika SPI w okresie susza ekstremalna susza silna susza umiarkowana warunki przeciętne umiarkowanie mokro bardzo mokro ekstremalnie mokro stacje meteorologiczne

10 Uwilgotnienie gleby na podstawie wartości wskaźnika SMI na TUZ (siedlisko suche) w okresie nadmierne uwilgotnienie optymalne uwilgotnienie susza glebowa umiarkowana susza glebowa silna stacje pomiarowe --- granice regionów granice województw obszary nieobjęte pomiarem granice powiatów

11 Deficyt wody na podstawie wartości wskaźnika CDI na TUZ (siedlisko suche) w okresie nadmierne uwilgotnienie optymalne uwilgotnienie susza glebowa umiarkowana susza glebowa silna stacje pomiarowe --- granice regionów granice województw obszary nieobjęte pomiarem granice powiatów

12 Ocena potencjalnej redukcji plonu końcowego TUZ (siedlisko suche) w okresie % - 9% 10% - 19% 20% - 49% 50% - 100% stacje pomiarowe --- granice regionów granice województw obszary nieobjęte pomiarem granice powiatów

13 Źródło prognoz: Serwis pogodowy MeteoGroup Polska www. agropogoda.meteogroup.pl/

14 Przykład oceny rzeczywistych warunków opadowych i prognozowanych prognoza 20-dniowa prognoza 10-dniowa stan faktyczny

15 Częstość (%) sprawdzonych prognoz Zgodność z warunkiem ǀSPI rzecz - SPI prog ǀ 0,5 prognoza 10-dniowa prognoza 20-dniowa

16 Częstość (%) sprawdzonych prognoz Zgodność rzeczywistych i prognozowanych klas zjawiska prognoza 10-dniowa prognoza 20-dniowa

17 Podsumowanie Przedstawiony monitoring jest źródłem informacji ukierunkowanym przede wszystkim na użytkowników związanych z rolnictwem, chociaż wyniki monitorowania warunków opadowych mogą być przedmiotem zainteresowania także innych instytucji i służb. Mapy i wykres są aktualizowane na stronie internetowej co 10/11 dni. Prezentowane na stronie internetowej informacje dają możliwość zapoznania się z przestrzennym obrazem bieżących zagrożeń dla upraw rolniczych w Polsce spowodowanych nadmiarem lub niedoborem opadów oraz ich zmianą w kolejnych 10 i 20 dniach.

18 Literatura Bąk B., Łabędzki L Przestrzenne zróżnicowanie suszy meteorologicznej i rolniczej w rejonie bydgosko toruńskim [Spatial variability of meteorological and agricultural drought jn Bydgoszcz Toruń Region). Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 12 (2), Łabędzki L., Bąk B., Kanecka Geszke E., Smarzyńska K., Bolewski T System monitorowania i prognozowania warunków wilgotnościowych ekosystemów rolniczych [Monitoring and forecasting systems of the moisture conditions in agricultural ecosystems]. Wiad. Melior. i Łąk., 4, Łabędzki L., Bąk B Meteorological and agricultural drought indices used in drought monitoring in Poland: a review. Meteorology Hydrology Water Management. Vol. 2(2), Bąk B., Łabędzki L Weryfikacja 10- i 20-dniowej prognozy wskaźnika standaryzowanego opadu SPI (Verifiability of 10- and 20-day forecast of the standardized precipitation index SPI). Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, Nr II/1, s Łabędzki L., Bąk B Metoda wskaźnikowej oceny i klasyfikacji uwilgotnienia gleb trwałych użytków zielonych w Polsce (Method of Indicator-Based Assessment and Classification of Soil Moisture on Permanent Grassland in Poland). Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, Nr III/1, s Łabędzki L., Bąk B Ocena uwilgotnienia gleb w siedliskach trwałych użytków zielonych w dolinie górnej Noteci na podstawie wskaźnika wilgotności gleby (Assessment of Soil Moisture on Permanent Grassland in Upper Noteć Valley Based on Soil Moisture Index). Inżynieria Ekologiczna (Ecological Engineering), Vol. 43, Łabędzki L., Bąk B Susza w Polsce w 2015 r. i ocena skutków na trwałych użytkach zielonych [Drought in Poland in 2015 and an assessment of impacts in permanent grassland]. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie, nr 3,

19 Dziękuję za uwagę