Pracownia Zapowiedź PRAKTYCZNA NAUKA ZAWODU. sporządzania kosztorysów i dokumentacji przetargowej. Branża budowlana

Transkrypt

1 PRAKTYCZNA NAUKA ZAWODU Pracownia sporządzania kosztorysów i dokumentacji przetargowej NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA Branża budowlana Kwalifikacja B.30 TECHNIK BUDOWNICTWA 2017 Zapowiedź NowA publikacja premiera: kwiecień 2017

2 Polecamy również inne nowości: Branża BUDOWLana TeChNIK BUdowNICTwA PRAKTYCZNA NAUKA ZAWODU Pracownia sporządzania kosztorysów i dokumentacji przetargowej Kwalifikacja B.30 TECHNIK BUDOWNICTWA NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA pracownia sporządzania kosztorysów i dokumentacji przetargowej. Technik budownictwa. kwalifikacja B.30 TeChNIK BUdowNICTwA PRAKTYCZNA NAUKA ZAWODU Pracownia organizacji robót budowlanych Kwalifikacja B.33 TECHNIK BUDOWNICTWA NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA pracownia organizacji robót budowlanych. Technik budownictwa. kwalifikacja B.33 Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie przy Al. Jerozolimskich 96, Warszawa, wpisana do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS: , NIP , kapitał zakładowy: złotych (wpłacony w całości).

3 Szanowni Państwo, z przyjemnością przedstawiamy Państwu fragmenty nowej publikacji do kształcenia zawodowego, spełniającej wszystkie wymagania podstawy programowej. Gwarantuje ona skuteczne przygotowanie do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie, jest napisana językiem zrozumiałym dla ucznia i wzbogacona o atrakcyjny materiał ilustracyjny. Prawdziwa nowość, warta Państwa uwagi. Podstawą systemu kształcenia zawodowego są klasyfikacja zawodów oraz podstawa programowa kształcenia w zawodach z wyodrębnionymi kwalifikacjami. Wynika z nich również formuła egzaminu zawodowego. Uczniowie i absolwenci zasadniczych szkół zawodowych i techników oraz słuchacze szkół policealnych przystępują do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie. Po zdaniu egzaminu w części pisemnej i praktycznej otrzymują dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Na tych samych zasadach dyplomy otrzymują słuchacze kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz osoby przystępujące do egzaminu w trybie eksternistycznym. Aby umożliwić Państwu zapoznanie się z naszą publikacją, prezentujemy wykaz treści w niej zawartych oraz fragmenty wybranych rozdziałów. Branża budowlana Wierzymy, że stworzona przez nas oferta umożliwi Państwu efektywną pracę oraz pomoże w skutecznym przygotowaniu uczniów i słuchaczy do egzaminu zarówno w części pisemnej, jak i praktycznej. Zapraszamy do korzystania z naszej publikacji. Warto uczyć z nami! Artur Dzigański Dyrektor Kształcenia Zawodowego Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna

4 Pracownie publikacje do praktycznej nauki zawodu PUBLIKACJE Z SERII PRACOWNIE SKUTECZNIE PRZYGOTOWUJĄ DO PRAKTYCZNEJ CZĘŚCI EGZAMINU ZAWODOWEGO. Karty pracy, ćwiczenia i zadania do samodzielnego wykonania. Ćwiczenia i zadania praktyczne do wykonania podczas zajęć w pracowniach. Powtórzenie kluczowych wiadomości teoretycznych. Ćwiczenia i zadania praktyczne podobne do tych, które należy rozwiązać podczas praktycznej części egzaminu zawodowego. Klucze odpowiedzi do testów. Materiał w podziale na kwalifikacje, zgodny z nową podstawą programową. PRAKTYCZNA NAUKA ZAWODU Pracownia sporządzania kosztorysów i dokumentacji przetargowej Kwalifikacja B.30 TECHNIK BUDOWNICTWA NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA Repetytoria i testy egzaminacyjne Egzamin zawodowy REPETYTORIA I TESTY EGZAMINACYJNE POMAGAJĄ W KOMPLEKSOWYM PRZYGOTOWANIU SIĘ DO EGZAMINU ZAWODOWEGO. Powtórzenie najważniejszych wiadomości. Sprawdzenie poziomu wiedzy i umiejętności. Testy sprawdzające wiedzę teoretyczną. Zadania praktyczne wraz z rozwiązaniami. Klucze odpowiedzi do testów. Informacja o wymogach i przebiegu egzaminu zawodowego w nowej formule. Materiał w podziale na kwalifikacje, zgodny z nową podstawą programową. + TESTY EGZAMIN ZAWODOWY KWALIFIKACJA B.18 MURARZ-TYNKARZ TECHNIK BUDOWNICTWA

5 PRAKTYCZNA NAUKA ZAWODU Renata Solonek Pracownia sporządzania kosztorysów i dokumentacji przetargowej NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA Kwalifikacja B.30 Sporządzanie kosztorysów oraz przygotowywanie dokumentacji przetargowej TECHNIK BUDOWNICTWA

6 Publikacja opracowana zgodnie z podstawą programową dla zawodu technik budownictwa. Stanowi materiał dydaktyczny dla ucznia do praktycznej nauki zawodu do wykorzystania podczas zajęć w pracowniach budowlanych, a także przygotowujący do zdania egzaminu zawodowego. Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 2017 Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Tomasz Kompanowski (redaktor koordynator) Konsultacja językowa: Barbara Michalska, Hanna Kus Redakcja techniczna: Elżbieta Walczak Projekt okładki: Dominik Krajewski Fotoedycja: Agata Bażyńska-Khan Ilustracja na okładce: Piotr Kryspin Cićkiewicz Ilustracje w tekście: Jacek Chlebicki Fotografie w tekście: Renata Solonek Skład i łamanie: Ledor Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96 Tel.: Infolinia: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne oświadczają, że podjęły starania mające na celu dotarcie do właścicieli i dysponentów praw autorskich wszystkich zamieszczonych utworów. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, przytaczając w celach dydaktycznych utwory lub fragmenty, postępują zgodnie z art. 29 ustawy o prawie autorskim. Jednocześnie Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne oświadczają, że są jedynym podmiotem właściwym do kontaktu autorów tych utworów lub innych podmiotów uprawnionych w wypadkach, w których twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. Publikacja, którą nabyłaś / nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegała / przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty. Szanujmy cudzą własność i prawo. Więcej na Polska Izba Książki

7 SPIS TREŚCI 5 I. Sporządzanie kosztorysów 1 Rozróżnianie rodzajów kosztorysów oraz przestrzeganie zasad ich sporządzania Rodzaje kosztorysów... 8 KARTA PRACY 1. Rozróżnianie rodzajów kosztorysów Zasady sporządzania kosztorysów KARTA PRACY 2. Określanie i przestrzeganie zasad sporządzania kosztorysów Posługiwanie się dokumentacją projektową, specyfikacjami technicznymi wykonania i odbioru robót Dokumentacja projektowa forma i zakres KARTA PRACY 3. Rozróżnianie pojęć związanych z dokumentacją projektową KARTA PRACY 4. Rozróżnianie elementów składowych dokumentacji projektowej KARTA PRACY 5. Odczytywanie i interpretacja informacji z projektu budowlanego KARTA PRACY 6. Zastosowanie informacji z projektu budowlanego Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych KARTA PRACY 7. Odczytywanie i interpretacja informacji ze specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych Korzystanie z katalogów nakładów rzeczowych i publikacji cenowych do kosztorysowania robót budowlanych Katalogi nakładów rzeczowych dotyczące wykonywania robót budowlanych KARTA PRACY 8. Analiza i interpretacja informacji zawartych w katalogach nakładów rzeczowych KARTA PRACY 9. Zastosowanie informacji zawartych w katalogach nakładów rzeczowych Publikacje cenowe do sporządzania kosztorysów robót budowlanych KARTA PRACY 10. Analiza i interpretacja informacji zawartych w publikacjach cenowych do sporządzania kosztorysów budowlanych KARTA PRACY 11. Zastosowanie informacji zawartych w publikacjach cenowych do sporządzania kosztorysów robót budowlanych Sporządzanie przedmiaru robót budowlanych Podstawowe założenia do sporządzania przedmiaru robót KARTA PRACY 12. Zastosowanie informacji dotyczących sporządzania przedmiaru robót budowlanych Kolejność i zakres czynności dotyczących sporządzania przedmiaru robót KARTA PRACY 13. Określanie zasad sporządzania przedmiaru robót budowlanych KARTA PRACY 14. Ustalanie kolejności i zakresu robót do sporządzania przedmiaru robót budowlanych na podstawie dokumentacji Zasady przedmiarowania i sporządzanie przedmiaru robót budowlanych Zasady przedmiarowania robót ziemnych KARTA PRACY 15. Sporządzanie przedmiaru robót ziemnych Zasady przedmiarowania konstrukcji murowych KARTA PRACY 16. Sporządzanie przedmiaru robót konstrukcji murowych Zasady przedmiarowania konstrukcji betonowych i żelbetowych KARTA PRACY 17. Sporządzanie przedmiaru robót konstrukcji betonowych KARTA PRACY 18. Sporządzanie przedmiaru robót zbrojarskich Zasady przedmiarowania konstrukcji drewnianych dachowych KARTA PRACY 19. Sporządzanie przedmiaru konstrukcji więźby dachowej Zasady przedmiarowania pokryć dachowych KARTA PRACY 20. Sporządzanie przedmiaru robót na wykonanie orynnowania dachu Zasady przedmiarowania izolacji KARTA PRACY 21. Sporządzanie przedmiaru robót na ocieplenie cokołu budynku KARTA PRACY 22. Sporządzanie przedmiaru robót izolacyjnych Zasady przedmiarowania tynków, sztablatur i okładzin wewnętrznych KARTA PRACY 23. Sporządzanie przedmiaru tynków wewnętrznych KARTA PRACY 24. Sporządzanie przedmiaru robót okładzinowych Zasady przedmiarowania tynków i okładzin zewnętrznych KARTA PRACY 25. Sporządzanie przedmiaru robót tynkowania zewnętrznych ościeży okiennych... 82

8 6 SPIS TREŚCI Zasady przedmiarowania stolarki KARTA PRACY 26. Sporządzanie przedmiaru wbudowania stolarki okiennej i drzwiowej Zasady przedmiarowania podłóg i posadzek KARTA PRACY 27. Sporządzanie przedmiaru robót podłogowych Zasady przedmiarowania robót kowalsko-ślusarskich KARTA PRACY 28. Sporządzanie przedmiaru robót kowalsko-ślusarskich Zasady przedmiarowania robót szklarskich KARTA PRACY 29. Sporządzanie przedmiaru robót szklarskich Zasady przedmiarowania robót malarskich KARTA PRACY 30. Sporządzanie przedmiaru robót malarskich i tapeciarskich Zasady przedmiarowania rusztowań KARTA PRACY 31. Sporządzanie przedmiaru na wykonanie rusztowań Zasady przedmiarowania robót instalacyjnych KARTA PRACY 32. Sporządzanie przedmiaru na wykonanie instalacji kanalizacyjnej sanitarnej Zasady przedmiarowania robót z gipsu i prefabrykatów gipsowych KARTA PRACY 33. Sporządzanie przedmiaru na wykonanie okładziny poddasza Zasady przedmiarowania robót drogowych KARTA PRACY 34. Sporządzanie przedmiaru robót drogowych Wykonywanie obmiaru robót budowlanych Zasady wykonywania i sporządzanie obmiaru robót budowlanych KARTA PRACY 35. Sporządzanie obmiaru robót budowlanych Typowanie robót remontowych KARTA PRACY 36. Sporządzanie protokołu typowania robót remontowych Sporządzanie obmiaru robót remontowych KARTA PRACY 37. Sporządzanie inwentaryzacji budowlanej KARTA PRACY 38. Sporządzanie obmiaru robót budowlanych remontowych KARTA PRACY 39. Sporządzanie obmiaru robót drogowych remontowych Ustalanie założeń do kosztorysowania Dokumentacja do kosztorysowania robót budowlanych KARTA PRACY 40. Ustalanie dokumentów stanowiących podstawę do sporządzania kosztorysów Dane wyjściowe do kosztorysowania KARTA PRACY 41. Sporządzanie założeń wyjściowych do kosztorysowania Normy w budownictwie KARTA PRACY 42. Analizowanie informacji dotyczących norm technicznych KARTA PRACY 43. Dobieranie i określanie norm nakładów rzeczowych na podstawie katalogów nakładów rzeczowych Wskaźniki cenotwórcze do kosztorysowania KARTA PRACY 44. Ustalanie i obliczanie kosztów pośrednich, kosztów zakupu materiałów i zysku Sporządzanie kosztorysów inwestorskich, ofertowych, zamiennych i powykonawczych Sporządzanie kosztorysów inwestorskich KARTA PRACY 45. Sporządzanie kosztorysu inwestorskiego Sporządzanie kosztorysów ofertowych KARTA PRACY 46. Sporządzanie kosztorysu ofertowego Sporządzanie kosztorysów zamiennych KARTA PRACY 47. Sporządzanie kosztorysu zamiennego Sporządzanie kosztorysów powykonawczych KARTA PRACY 48. Sporządzanie kosztorysu powykonawczego Stosowanie programów komputerowych do sporządzania kosztorysów Zastosowanie programu komputerowego do wykonywania kosztorysów KARTA PRACY 49. Doskonalenie umiejętności posługiwania się programem do kosztorysowania

9 SPIS TREŚCI 7 II. PRZYGOTOWYWANIE DOKUMENTACJI PRZETARGOWEJ 9 Przestrzeganie zasad i trybu udzielania zamówień publicznych Ustawa dotycząca zamówień publicznych podstawowe pojęcia KARTA PRACY 50. Posługiwanie się podstawowymi pojęciami z zakresu zamówień publicznych Zasady udzielania zamówień publicznych KARTA PRACY 51. Interpretacja przepisów dotyczących zasad udzielania zamówień publicznych Tryby udzielania zamówień publicznych Przetarg nieograniczony KARTA PRACY 52. Analiza i interpretacja przepisów dotyczących udzielania zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego Przetarg ograniczony KARTA PRACY 53. Analiza i interpretacja przepisów dotyczących udzielania zamówienia publicznego w trybie przetargu ograniczonego Zamówienia bezprzetargowe KARTA PRACY 54. Analiza i interpretacja przepisów dotyczących udzielania zamówienia publicznego w trybie negocjacji z ogłoszeniem Dialog konkurencyjny KARTA PRACY 55. Analiza i interpretacja przepisów dotyczących udzielania zamówienia publicznego w trybie dialogu konkurencyjnego Tryby udzielania zamówień publicznych KARTA PRACY 56. Analiza i interpretacja przepisów dotyczących trybu udzielania zamówień publicznych Rozróżnianie dokumentów przetargowych Dokumenty związane z przygotowywaniem postępowania przetargowego KARTA PRACY 57. Rozróżnianie pojęć związanych z dokumentacją przetargową KARTA PRACY 58. Opracowywanie dokumentów związanych z przygotowywaniem postępowania przetargowego Specyfikacja istotnych warunków zamówienia w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego KARTA PRACY 59. Określanie wytycznych dla wykonawców w celu potwierdzenia spełnienia wymagań zawartych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia Posługiwanie się dokumentacją projektową, specyfikacjami technicznymi wykonania i odbioru robót oraz specyfikacjami istotnych warunków zamówienia Dokumentacja projektowa do sporządzania oferty przetargowej KARTA PRACY 60. Odczytywanie z dokumentacji projektowej informacji do wykonania dokumentacji przetargowej Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót oraz specyfikacje istotnych warunków zamówienia do sporządzania oferty przetargowej KARTA PRACY 61. Odczytywanie i interpretacja informacji ze specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót do wykonania dokumentacji przetargowej Korzystanie z publikacji cenowych do szacowania wartości zamówienia Szacowanie wartości zamówienia KARTA PRACY 62. Interpretacja przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych dotyczących szacowania kosztów w zamówieniach publicznych Publikacje cenowe do sporządzania kosztorysów robót budowlanych w zamówieniach publicznych KARTA PRACY 63. Interpretacja informacji zawartych w cennikach robót budowlanych do szacowania wartości zamówienia Przestrzeganie zasad sporządzania specyfikacji istotnych warunków zamówienia Zasady sporządzania specyfikacji istotnych warunków zamówienia KARTA PRACY 64. Rozróżnianie zasad sporządzania specyfikacji istotnych warunków zamówienia Kryteria oceny ofert KARTA PRACY 65. Określanie znaczenia kryteriów oceny ofert

10 8 SPIS TREŚCI 14 Przygotowywanie i kompletowanie dokumentacji Przygotowywanie oraz kompletowanie dokumentacji przetargowej i ofertowej na roboty budowlane KARTA PRACY 66. Przygotowywanie dokumentacji przetargowej na roboty budowlane Sporządzanie oferty na roboty budowlane Dokumentacja ofertowa na roboty budowlane KARTA PRACY 67. Analiza informacji dotyczących przygotowywania oferty na roboty budowlane KARTA PRACY 68. Przygotowywanie oferty na roboty budowlane Sporządzanie umowy na wykonanie robót budowlanych KARTA PRACY 69. Sporządzanie protokołu postępowania dokumentującego wybór oferty KARTA PRACY 70. Sporządzanie umowy na wykonanie robót budowlanych Literatura

11 ROZRÓŻNIANIE RODZAJÓW KOSZTORYSÓW ORAZ PRZESTRZEGANIE ZASAD Rozróżnianie rodzajów kosztorysów oraz przestrzeganie zasad ich sporządzania Rodzaje kosztorysów Zasady sporządzania kosztorysów 1.1. Rodzaje kosztorysów Każdą budowę planuje się indywidualnie i indywidualnie określa się jej koszt, a tym samym cenę. Najważniejsze czynniki mające wpływ na ustalenie ceny (i kosztu) realizacji to: brak powtarzalności produkcyjnego procesu budowlanego, znaczne rozproszenie wykonywanych budowli, indywidualny charakter każdej budowy (indywidualny projekt) oraz technologia, organizacja budowy, lokalizacja, różne geotechniczne warunki posadowienia obiektu, różne warunki atmosferyczne w trakcie wykonywania robót, a także ceny materiałów i zatrudnienia robotników. Wymienione uwarunkowania przyczyniły się do sposobu wyceniania robót budowlanych za pomocą kosztorysów. WARTO WIEDZIEĆ W PN-ISO Budownictwo Terminologia Terminy stosowane w umowach definicja kosztorysu brzmi następująco: Kosztorys to dokument określający całkowite wynagrodzenie wykonawcy w ofercie, ustalone na podstawie przedmiaru robót z podaniem cen szczegółowych odniesionych do poszczególnych pozycji przedmiaru. ZAPAMIĘTAJ Kosztorys budowlany to dokument określający w pieniądzu wartość obiektów, elementów lub robót budowlanych, wyliczoną według ustalonych zasad. Kosztorysy budowlane sporządza się w różnych fazach procesu inwestycyjnego i przeznacza się je do różnych celów dotyczy to zarówno inwestora, jak i przedsiębiorstwa budowlanego. Dla inwestora w każdej fazie procesu inwestycyjnego dokumentacja kosztorysowa jest narzędziem niezbędnym do oceny opłacalności inwestycji, planowania sposobu jej finansowania oraz kontroli wydatków, a dla przedsiębiorstwa budowlanego stanowi podstawę do określenia ceny, za jaką będzie skłonne wykonać obiekt lub prace budowlane. Do najważniejszych funkcji kosztorysów zalicza się funkcje: szacowania kosztów inwestycji, cenotwórczą, nakładczą i rozliczeniową. Funkcję szacowania kosztów pełnią kosztorysy sporządzane przez inwestora lub autora dokumentacji technicznej inwestycji w celu określenia całości wydatków związanych z planowanym przedsięwzięciem. Dla inwestora wartość określona w kosztorysie to przewidywany koszt, zazwyczaj ustalony szacunkowo, potrzebny do oceny realności i opłacalności inwestycji oraz opracowania planu jej finansowania. Funkcja szacowania kosztów zamierzonej inwestycji występuje powszechnie w kosztorysach. Funkcję cenotwórczą pełnią kosztorysy sporządzane przez firmy budowlane do obliczenia ceny, za jaką mogą wykonać zamówienie. Funkcja nakładcza odnosi się do uzyskania informacji dotyczących wielkości nakładów rzeczowych robocizny, materiałów i sprzętu, które oblicza się w trakcie sporządzania kalkulacji wartości poszczególnych robót budowlanych. Funkcja rozliczeniowa odnosi się do kosztorysów powykonawczych oraz kosztorysów robót remontowo-budowlanych, gdy dokładny zakres i ilość robót są trudne lub niemożliwe do ustalenia przed ich wykonaniem. Funkcja rozliczeniowa kosztorysu w odróżnieniu od poprzednich może być realizowana tylko po wykonaniu robót i ustaleniu ich liczby. Po sporządzeniu kosztorysu można określić wartość wykonanych robót i dokonać rozliczenia między inwestorem a wykonawcą. Kosztorysy można klasyfikować ze względu na objęty nimi zakres rzeczowy, fazę realizacji inwestycji i związany z tym stopień dokładności kosztorysu oraz ze względu na przeznaczenie.

12 10 ROZRÓŻNIANIE RODZAJÓW KOSZTORYSÓW ORAZ PRZESTRZEGANIE ZASAD... Podział kosztorysów ze względu na zakres rzeczowy: kosztorysy inwestycji obejmują wszystkie roboty i nakłady; końcową część kosztorysu stanowi zbiorcze zestawienie kosztów; kosztorysy obiektów obejmują całość kosztów obiektu; kosztorysy robót zawierają informacje o koszcie wykonania określonych robót. Podział kosztorysów ze względu na stopień dokładności: kosztorysy wstępne (orientacyjne) sporządzane we wstępnej analizie oceny celowości realizacji inwestycji; kosztorysy generalne sporządzane metodą wskaźnikową w fazie projektu wykonawczego, obejmujące koszt wszystkich robót i nakładów nazywane zbiorczym zestawieniem kosztów (ZZK); kosztorysy szczegółowe sporządzane w fazie projektu wykonawczego lub w toku realizacji robót, dokładnie określające koszt obiektów i robót. Podział kosztorysów ze względu na przeznaczenie: kosztorysy inwestorskie sporządzane na zamówienie inwestora w celu ustalenia przewidywanego kosztu inwestycji; w przypadku kilku wariantów inwestycji kosztorys pozwala na orientacyjne porównanie przyszłych kosztów i wybranie wariantu optymalnego; we wstępnej fazie przygotowywania inwestycji kosztorysy inwestorskie sporządza się wskaźnikowo orientacyjnie, natomiast po wybraniu jednego wariantu zwykle metodą uproszczoną; kosztorysy ofertowe przygotowywane przez przedsiębiorstwa, które zamierzają wykonywać roboty; w tym celu, po przeprowadzeniu kalkulacji własnych kosztów i ocenie możliwości realizacji inwestycji, składają one ofertę cenową w postaci kosztorysu; kosztorysy zamienne opracowywane w sytuacji, gdy inwestor dokonał zmian w trakcie wykonywania robót określonych projektem i kosztorysem, np. zastosował inne materiały lub wprowadził nowe rozwiązania techniczne albo funkcjonalne zamiast wcześniej przewidzianych; w takim przypadku z kosztorysu podstawowego usuwa się pozycje nieaktualne, a w ich miejsce wprowadza nowe zamienne; kosztorysy powykonawcze sporządzane przez wykonawców robót (przedsiębiorstwo wykonawcze) po zakończeniu prac; kosztorys ten jest końcowym rozliczeniem wykonawcy z inwestorem i podstawą wynagrodzenia za wykonane roboty; kosztorysy dodatkowe rzadziej spotykane, sporządza się je na roboty, których wcześniej nie przewidziano w kosztorysie podstawowym; najczęściej są stosowane w robotach remontowych, gdy w ich trakcie okazuje się, że konieczne jest wykonanie dodatkowych robót; w takich przypadkach sporządza się kosztorysy dodatkowe obejmujące nowe roboty. Podział kosztorysów ze względu na typ robót: kosztorysy ogólnobudowlane; kosztorysy instalacji gazowych; kosztorysy instalacji wodociągowych; kosztorysy instalacji kanalizacyjnych; kosztorysy instalacji centralnego ogrzewania; kosztorysy instalacji elektrycznych; kosztorysy instalacji wentylacyjnych i inne. Podział kosztorysów ze względu na dziedzinę gospodarki: kosztorysy robót budowlanych; kosztorysy robót drogowych; kosztorysy robót mostowych; kosztorysy robót kolejowych; kosztorysy robót transportowych; kosztorysy usług rolniczych i inne. ZAPAMIĘTAJ Oprócz podstawowego celu sporządzania kosztorysu budowlanego, jakim jest ustalenie kosztu dla inwestora (zleceniodawcy robót) i jednocześnie ceny, za jaką chce wykonać (oferta) lub wykonał roboty wykonawca, kosztorys pełni też inne ważne dla wykonawcy funkcje w planowaniu i rozliczaniu budowy. Na jego podstawie przedsiębiorca budowlany: sporządza harmonogram robót; planuje zużycie czynników produkcji (robocizny, materiałów i pracy sprzętu); opracowuje program finansowania budowy; na bieżąco kontroluje postęp robót i ponoszone koszty.

13 ROZRÓŻNIANIE RODZAJÓW KOSZTORYSÓW ORAZ PRZESTRZEGANIE ZASAD KARTA PRACY 1 Rozróżnianie rodzajów kosztorysów ZADANIE 1. Przeczytaj i przeanalizuj tekst ze wstępu do rozdziału dotyczący rodzajów kosztorysów, a następnie uzupełnij tabelę informacjami związanymi z rodzajami kosztorysów budowlanych. Podział kosztorysów zakres rzeczowy stopień dokładności przeznaczenie PYTANIA UZUPEŁNIAJĄCE Odpowiedz na następujące pytania: 1. Jakimi kryteriami kierowałaś / kierowałeś się podczas klasyfikowania kosztorysów budowlanych? 2. Co to znaczy, że kosztorys pełni funkcję szacowania kosztów? 3. Czym charakteryzują się kosztorysy zamienne?

14 12 ROZRÓŻNIANIE RODZAJÓW KOSZTORYSÓW ORAZ PRZESTRZEGANIE ZASAD... KARTA PRACY 1 Rozróżnianie rodzajów kosztorysów ZADANIE 2. Uzupełnij schemat informacjami dotyczącymi rodzajów kosztorysów budowlanych na danym etapie procesu inwestycyjnego. FAZA PROCESU INWESTYCYJNEGO DOKUMENTACJA KOSZTOWA Faza przedprojektowa Orientacyjne oszacowanie wielkości kosztów Koncepcja programowa inwestycji Projekt podstawowy Projekt wykonawczy (techniczny) Przetarg (zamówienie na roboty budowlane) Wykonawstwo robót budowlanych Rozruch i uruchomienie inwestycji Preliminarz kosztów Rys Schemat przedstawiający związki między stopniem zaawansowania inwestycji a dokumentacją kosztową PYTANIE UZUPEŁNIAJĄCE Jaką rolę odgrywa kosztorys budowlany w procesie inwestycyjnym?

15 ROZRÓŻNIANIE RODZAJÓW KOSZTORYSÓW ORAZ PRZESTRZEGANIE ZASAD Zasady sporządzania kosztorysów Do określenia ceny obiektu budowlanego służą kosztorysy. Metody kosztorysowania dotyczą sposobów wyceny obiektów i robót budowlanych oraz montażowych lub ich wyodrębnionych części technicznych, a także robót poza obiektami oraz robót remontowych budowlanych i instalacyjnych. Zasady i metody kosztorysowania robót określono w aktach prawnych bądź w opracowaniach o charakterze wzorcowym. ZAPAMIĘTAJ W budownictwie wartość kosztorysową elementu konstrukcji lub roboty oblicza się, mnożąc liczbę jednostek produkcji przez cenę za wykonanie jednostki. Wartość całego obiektu ustala się, sumując wartości poszczególnych robót i elementów składowych. Do obliczonej w ten sposób wartości obiektu dolicza się na podstawie odrębnych przepisów podatek od towarów i usług (VAT). Liczbę jednostek produkcji określa się na podstawie przedmiaru lub obmiaru robót, a cenę jednostkową na podstawie kalkulacji kosztów wykonania jednostki produkcji, doliczając do nich koszty pośrednie oraz zysk w pożądanej wielkości. Kosztorysy można sporządzać trzema metodami: wskaźnikową, kalkulacji szczegółowej, kalkulacji uproszczonej. Metoda wskaźnikowa sporządzania kosztorysów (zwana też kalkulacją wskaźnikową) polega na ustaleniu przewidywanego kosztu inwestycji na podstawie publikacji cenowych różnych obiektów lub rodzajów robót. Podstawę obliczenia planowanych wartości robót budowlanych stanowią: program funkcjonalno-użytkowy; wskaźniki cenowe. Wskaźnik cenowy danego składnika kosztów określa się na podstawie danych rynkowych lub w przypadku braku takich danych na podstawie powszechnie stosowanych katalogów i cenników, a liczbę jednostek odniesienia na podstawie programu funkcjonalno-użytkowego. Kalkulacja szczegółowa jest podstawową metodą sporządzania kosztorysów. W kalkulacji szczegółowej każdą cenę kosztorysową robót budowlanych tworzy się jako sumy iloczynów ustalonych jednostek przedmiarowych (obmiarowych) robót, jednostkowych nakładów rzeczowych i ich cen oraz doliczonych odpowiednio kosztów pośrednich i zysku, a także podatku od towarów i usług (VAT). Korzysta się wtedy z formuły ceny jednostkowej: lub formuły kosztów bezpośrednich: C k = L (n c + K pj + Z j ) + P v C k = (L n c) + K p + Z + P v, gdzie: L ustalona liczba jednostek przedmiarowych; K p koszty pośrednie; K pj koszty pośrednie na jednostkę przedmiarową robót; Z zysk kalkulacyjny; Z j zysk kalkulacyjny na jednostkę przedmiarową robót; P v podatek od towarów i usług (VAT). Natomiast n c to koszty bezpośrednie na jednostkę przedmiarową obliczone według wzoru: n c = nr Cr + (nm C m + M pj ) + ns C s, gdzie: nr jednostkowe nakłady rzeczowe robocizny; C r jednostkowa cena robocizny; nm jednostkowe nakłady rzeczowe określonego materiału; C m jednostkowa cena określonego materiału; M pj koszty materiałów pomocniczych na jednostkę przedmiarową (w procentach od wartości materiałów podstawowych) nie zawsze występujące; ns jednostkowe nakłady rzeczowe pracy sprzętu lub środków transportu technologicznego; C s jednostkowa cena pracy określonego sprzętu lub środka transportu technologicznego. Ponieważ materiałów i użytego sprzętu może być kilka rodzajów, to w tym wzorze przed materiałami i sprzętem stawia się znak sumy ( ).

16 14 ROZRÓŻNIANIE RODZAJÓW KOSZTORYSÓW ORAZ PRZESTRZEGANIE ZASAD... Kalkulacja uproszczona jest podstawową metodą sporządzania kosztorysów inwestorskich. W tej metodzie wartość kosztorysową oblicza się jako iloczyn ustalonych jednostek przedmiarowych i skumulowanej ceny robocizny, materiałów i pracy sprzętu oraz kosztów pośrednich i zysku kalkulacyjnego. Do obliczonej w ten sposób wartości należy dodać VAT. Wartość kosztorysową oblicza się według formuły: C k = L C j + P v, gdzie: C k cena kosztorysowa robót budowlanych lub obiektów; L liczba ustalonych jednostek przedmiarowych robót (lub elementów) dla przyjętego poziomu agregacji; C j cena jednostkowa dla ustalonych jednostek przedmiarowych i przyjętego poziomu agregacji; P v podatek od towarów i usług (VAT). Zasady obliczania zagregowanych jednostek przedmiarowych robót znajdują się w założeniach wyjściowych do kosztorysowania lub danych wyjściowych do kosztorysowania. Ceny jednostkowe robót stosowane w kalkulacji uproszczonej mogą być ustalone na podstawie: kalkulacji własnej wykonawcy robót; publikowanych danych rynkowych lub w wyniku negocjacji wykonawcy z inwestorem. ZAPAMIĘTAJ O wyborze metody kosztorysowania decydują zamawiający i wykonawca w toku procesu inwestycyjnego. Biorą wówczas pod uwagę zakres i złożoność robót, stopień ich powtarzalności, dostępność informacji o poziomie cen robót budowlanych oraz rodzaj kosztorysu i cel, któremu ma służyć. KARTA PRACY 2 Określanie i przestrzeganie zasad sporządzania kosztorysów ZADANIE 1. Określ metody kosztorysowania oraz rodzaje kosztorysów dla każdej z metod, a następnie uzupełnij tabelę. Lp. Zasada sporządzania kosztorysu 1 Wartość kosztorysową oblicza się jako iloczyn ustalonych jednostek przedmiarowych i skumulowanej ceny robocizny, materiałów i pracy sprzętu oraz kosztów pośrednich i zysku kalkulacyjnego. 2 Przewidywany koszt inwestycji ustala się na podstawie publikacji cenowych różnych obiektów lub rodzajów robót. Nazwa metody kosztorysowania Rodzaj kosztorysu 3 Cenę kosztorysową tworzy się jako sumę iloczynów ustalonych jednostek przedmiarowych (obmiarowych) robót, jednostkowych nakładów rzeczowych i ich cen oraz doliczonych kosztów pośrednich i zysku.

17 ROZRÓŻNIANIE RODZAJÓW KOSZTORYSÓW ORAZ PRZESTRZEGANIE ZASAD KARTA PRACY 2 Określanie i przestrzeganie zasad sporządzania kosztorysów ZADANIE 2. Na podstawie dostępnych materiałów (np. podręcznik Sporządzanie kosztorysów Tadeusza Maja, tekst źródłowy) przygotujcie w zespołach dwuosobowych prezentację na temat jednej z metod kosztorysowania. Po wykonaniu zadania wybrani uczniowie przedstawią efekty swojej pracy. Ocenie będą podlegały: zakres merytoryczny, układ, czytelność oraz sposób prezentacji. WSKAZÓWKA Ceny jednostkowe robót stosowane w kalkulacji uproszczonej mogą być ustalone na podstawie kalkulacji własnej wykonawcy robót, publikowanych danych rynkowych lub w wyniku negocjacji między wykonawcą a inwestorem. Kalkulacja własna ceny jednostkowej sporządzana przez wykonawcę robót polega na obliczeniu kosztów robocizny, materiałów (łącznie z kosztami zakupu), pracy sprzętu i środków transportu technologicznego, niezbędnych do wykonania określonych jednostką przedmiarową (obmiarową) robót, oraz kosztów pośrednich i zysku. W kalkulacji własnej wykonawca oblicza cenę jednostkową według formuły: C j = R j + M nj + S j + K pj + Z j. ZADANIE 3. Określ składniki ceny jednostkowej w kalkulacji uproszczonej ustalane na podstawie kalkulacji własnej, a następnie uzupełnij tabelę. Kalkulacja własna (C j = R j + M nj + S j + K pj + Z j ) Symbole formuły Określenie poszczególnych składników kalkulacji C j R j M nj S j K pj Z j PODSUMOWANIE Zapisz swoje spostrzeżenia dotyczące zasad sporządzania kosztorysów.

18 16 POSŁUGIWANIE SIĘ DOKUMENTACJĄ PROJEKTOWĄ, SPECYFIKACJAMI TECHNICZNYMI... 2 Posługiwanie się dokumentacją projektową, specyfikacjami technicznymi wykonania i odbioru robót Dokumentacja projektowa forma i zakres Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych 2.1. Dokumentacja projektowa forma i zakres Dokumentacja techniczna to zespół dokumentów zawierających niezbędne dane techniczne, które umożliwiają wykonanie określonego przedmiotu (wyrobu, budowli, instalacji itp.). WARTO WIEDZIEĆ Zakres dokumentacji projektowej ustala zamawiający, który bierze pod uwagę tryb udzielenia zamówienia publicznego oraz wymagania dotyczące postępowania poprzedzającego rozpoczęcie robót budowlanych. Dokumentacja projektowa na wykonanie robót budowlanych, dla których jest wymagane uzyskanie pozwolenia na budowę, składa się przede wszystkim z: projektu budowlanego; projektów wykonawczych; przedmiaru robót; informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, w przypadkach gdy jej opracowanie jest wymagane na podstawie odrębnych przepisów. Dokumentacja projektowa na wykonanie robót budowlanych, dla których nie jest wymagane uzyskanie pozwolenia na budowę, składa się w szczególności z: planów, rysunków lub innych dokumentów umożliwiających jednoznaczne określenie rodzaju i zakresu robót budowlanych podstawowych oraz uwarunkowań i dokładnej lokalizacji ich wykonywania; przedmiaru robót; projektów, pozwoleń, uzgodnień i opinii wymaganych odrębnymi przepisami. Jeśli zamówienie na roboty budowlane składa się w trybie zamówienia z wolnej ręki lub w istotnych postanowieniach umowy przyjęto zasadę wynagrodzenia ryczałtowego, dokumentacja projektowa może nie obejmować przedmiaru robót. ZAPAMIĘTAJ Najważniejsze elementy treści projektu budowlanego określa art. 34 ust. 3 ustawy Prawo budowlane. Obejmuje on: projekt zagospodarowania działki lub terenu; projekt architektoniczno-budowlany; stosownie do potrzeb oświadczenia właściwych jednostek organizacyjnych o zapewnieniu dostaw energii, wody, ciepła i gazu, odbioru ścieków, warunkach przyłączenia obiektu do sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych, elektroenergetycznych, telekomunikacyjnych oraz dróg lądowych, a także oświadczenie właściwego zarządcy drogi o możliwości połączenia działki z drogą publiczną zgodnie z przepisami o drogach publicznych; kategorię geotechniczną obiektu budowlanego, warunki i sposób jego posadowienia oraz zabezpieczenia przed wpływami eksploatacji górniczej; informację o obszarze oddziaływania obiektu (zasięg oddziaływania obiektu przedstawiony w formie opisowej lub graficznej). W przypadku projektowania rozbudowy, przebudowy lub nadbudowy do opisu technicznego należy, w razie potrzeby, dołączyć ocenę techniczną obejmującą aktualne warunki geotechniczne i stan posadowienia obiektu.

19 POSŁUGIWANIE SIĘ DOKUMENTACJĄ PROJEKTOWĄ, SPECYFIKACJAMI TECHNICZNYMI Projekt zagospodarowania działki lub terenu powinien zawierać część opisową oraz część rysunkową, sporządzoną na kopii mapy do celów projektowych poświadczonej za zgodność z oryginałem przez projektanta. Powinien być sporządzony na kopii mapy do celów projektowych w skali dostosowanej do rodzaju i wielkości obiektu lub zamierzenia budowlanego, zapewniającej jego czytelność. WARTO WIEDZIEĆ Projekt architektoniczno-budowlany składa się z dwóch części: opisu technicznego; części rysunkowej. Opis techniczny zawiera informacje niezbędne dla wykonawcy i inspekcji kontrolujących budowę, dotyczące: przeznaczenia i programu użytkowego obiektu budowlanego, jego charakterystycznych parametrów technicznych, takich jak kubatura oraz zestawienie powierzchni; formy architektonicznej i funkcji obiektu budowlanego oraz sposobu jego dostosowania do krajobrazu i otaczającej go zabudowy; układu konstrukcyjnego obiektu budowlanego, zastosowanych schematów konstrukcyjnych (statycznych), założeń przyjętych do obliczeń oraz wyników tych obliczeń; rozwiązań zasadniczych elementów wyposażenia budowlano-instalacyjnego; charakterystyki energetycznej budynku. Część rysunkowa projektu budowlanego powinna zawierać: rzut fundamentów i rzuty wszystkich kondygnacji budynku oraz dachu; elewacje (widoki boczne budynku); rysunki rozwiązań konstrukcyjno-materiałowych podstawowych elementów konstrukcji; rysunki rozwiązań konstrukcyjno-materiałowych wewnętrznych i zewnętrznych przegród budowlanych; rysunki instalacji i urządzeń technicznych. Strona tytułowa dokumentacji projektowej, bez względu na tryb udzielenia zamówienia publicznego oraz obowiązek uzyskania pozwolenia na budowę, zawiera w szczególności: nazwę, adres i kategorię obiektu budowlanego oraz jednostkę ewidencyjną, obręb i numery działek ewidencyjnych, na których obiekt jest usytuowany; w zależności od zakresu robót budowlanych objętych przedmiotem zamówienia nazwę i kody (grup robót, klas robót, kategorii robót); nazwę i adres zamawiającego; spis zawartości dokumentacji projektowej; imię, nazwisko, numer uprawnień, specjalność oraz podpis projektanta, imiona i nazwiska osób opracowujących poszczególne części projektu budowlanego wraz z określeniem zakresu ich opracowania oraz datę i podpisy. WARTO WIEDZIEĆ Rozwinięciem i uzupełnieniem projektu budowlanego jest dokumentacja projektowa, powszechnie nazywana projektem wykonawczym. Wymagania prawne dotyczące elementów treści i formy projektów wykonawczych dotyczą wyłącznie projektów stanowiących część dokumentacji projektowej, służącej do opisu przedmiotu zamówienia na wykonanie robót budowlanych realizowanych w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych. ZAPAMIĘTAJ Projekty wykonawcze powinny uzupełniać i uszczegóławiać projekt budowlany w zakresie i stopniu dokładności niezbędnym do sporządzenia przedmiaru robót, kosztorysu inwestorskiego, przygotowania oferty przez wykonawcę i realizacji robót budowlanych. Projekty wykonawcze zawierają rysunki wraz z wyjaśnieniami opisowymi dotyczące części obiektu, rozwiązań budowlano-konstrukcyjnych i materiałowych, detali architektonicznych oraz urządzeń budowlanych, a także instalacji i wyposażenia technicznego, których odzwierciedlenie na rysunkach projektu budowlanego nie jest wystarczające.

20 18 POSŁUGIWANIE SIĘ DOKUMENTACJĄ PROJEKTOWĄ, SPECYFIKACJAMI TECHNICZNYMI... ZAPAMIĘTAJ Przedmiar robót powinien zawierać zestawienie przewidywanych do wykonania robót podstawowych w kolejności technologicznej ich wykonania wraz z ich szczegółowym opisem lub wskazaniem podstaw ustalających szczegółowy opis oraz wskazaniem właściwych specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych, z wyliczeniem i zestawieniem liczby jednostek przedmiarowych robót podstawowych. WARTO WIEDZIEĆ Opracowanie przedmiaru robót składa się z: karty tytułowej; spisu działów przedmiaru robót; tabeli przedmiaru robót. PRZYKŁAD Przedmiar robót (fragment) Tabela 2.1. Przedmiar robót na wykonanie: a) tynku cienkowarstwowego, b) izolacji cieplnej i przeciwdźwiękowej Lp. Podstawa przedmiaru Szczegółowy opis i wyliczenia liczby robót Jednostka miary Liczba KNR wyprawa elewacyjna cienkowarstwowa z tynku mineralnego ATLAS CERMIT DR 20 lub SN 20 grubości 2 mm wykonana ręcznie na uprzednio przygotowanym podłożu ściany płaskie i powierzchnie poziome 13,00 3,50 + 6,00 3,450 5,80 2,80 m 2 m 2 66,200 16,240 Razem 82,440 2 KNR-W izolacje cieplne i przeciwdźwiękowe z wełny mineralnej, pionowe, z płyt układanych na sucho (3,00 + 3,20) 2 1,80 m 2 22,320 Źródło: opracowanie własne. WARTO WIEDZIEĆ Do projektu budowlanego powinna być dołączona informacja projektanta dotycząca bezpieczeństwa i ochrony zdrowia podczas realizacji robót budowlanych, uwzględniona w planie BIOZ; a dodatkowo dla budynków należy podać ich charakterystykę energetyczną.

21 POSŁUGIWANIE SIĘ DOKUMENTACJĄ PROJEKTOWĄ, SPECYFIKACJAMI TECHNICZNYMI Rys 2.1. Przykład charakterystyki energetycznej budynku projektowanego (fragment) Podział zapotrzebowania na energię Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energię użytkową Ogrzewanie i wentylacja Ciepła woda Urządzenia pomocnicze Suma Wartość [kwh/(m 2 rok)] Udział [%] 28,58 7,47 36,05 79,27 20,73 100,00 Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energię końcową Ogrzewanie i wentylacja Ciepła woda Urządzenia pomocnicze Suma Wartość [kwh/(m 2 rok)] Udział [%] 8,76 8,75 3,06 20,58 42,58 42,54 14,88 100,00 Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energię pierwotną Ogrzewanie i wentylacja Ciepła woda Urządzenia pomocnicze Suma Wartość [kwh/(m 2 rok)] Udział [%] 26,29 5,06 9,19 40,53 64,87 12,47 22,66 100,00 Sumaryczne roczne jednostkowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną: 40,53 kwh/(m 2 rok) Źródło:

22 20 POSŁUGIWANIE SIĘ DOKUMENTACJĄ PROJEKTOWĄ, SPECYFIKACJAMI TECHNICZNYMI... KARTA PRACY 3 Rozróżnianie pojęć związanych z dokumentacją projektową ZADANIE 1. Określ zakres dokumentacji projektowej na wykonanie robót budowlanych, dla których wymaga się uzyskania pozwolenia na budowę, i zakres dokumentacji na wykonanie robót budowlanych, dla których uzyskanie pozwolenia nie jest wymagane, a następnie uzupełnij tabelę. Zakres dokumentacji projektowej na wykonanie robót budowlanych: z wymaganym pozwoleniem na budowę bez wymaganego pozwolenia na budowę ZADANIA UZUPEŁNIAJĄCE 1. Określ zakres prac rozumianych jako roboty podstawowe zgodnie z definicją zawartą w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego. 2. Na podstawie technologii wykonywania ław fundamentowych betonowych i żelbetowych wyjaśnij, które prace zalicza się do robót podstawowych, a które do tymczasowych i towarzyszących, oraz uzasadnij ten podział.

23 POSŁUGIWANIE SIĘ DOKUMENTACJĄ PROJEKTOWĄ, SPECYFIKACJAMI TECHNICZNYMI KARTA PRACY 4 Rozróżnianie elementów składowych dokumentacji projektowej WSKAZÓWKA Zgodnie z wymaganiami art. 31 ustawy Prawo zamówień publicznych zamawiający, który podlega obowiązkowi zawarcia umowy na wykonanie albo zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych w trybie zamówień publicznych, powinien opisać przedmiot zamówienia na roboty budowlane za pomocą dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych. Ponadto, jeżeli przedmiotem zamówienia jest zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych w rozumieniu Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, zamawiający opisuje przedmiot zamówienia za pomocą programu funkcjonalno-użytkowego. W skład dokumentacji projektowej służącej do opisu przedmiotu zamówienia na wykonanie robót budowlanych wchodzą: projekt budowlany, projekty wykonawcze, przedmiar robót oraz informacja dotycząca bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. ZADANIE 1. Określ zakres poszczególnych elementów dokumentacji projektowej, a następnie uzupełnij tabelę. Dokumentacja projektowa Projekt budowlany forma dokumentacji szczegółowy zakres dokumentacji Projekty wykonawcze Przedmiar robót Informacja dotycząca bezpieczeństwa i ochrony zdrowia PYTANIE UZUPEŁNIAJĄCE Co zawiera część rysunkowa projektu budowlanego?

24 22 POSŁUGIWANIE SIĘ DOKUMENTACJĄ PROJEKTOWĄ, SPECYFIKACJAMI TECHNICZNYMI... KARTA PRACY 5 Odczytywanie i interpretacja informacji z projektu budowlanego ZADANIE 1. Zapoznaj się z poniższym tekstem, a następnie wykonaj zadanie. Na przedstawionym rysunku technicznym (rzut parteru) występują elementy budowlane takie jak: ściany, narożniki, filary międzyokienne, ściany działowe, mury z kanałami, otwory okienne i drzwiowe. Przedstawione informacje pozwalają na usytuowanie elementów w budynku, odczytanie rodzajów materiałów potrzebnych do ich wykonania, przeznaczenie poszczególnych elementów, wykonanie ich z właściwych materiałów i o określonych wymiarach. Odczytaj z rysunku technicznego informacje dotyczące rodzaju okien i drzwi zaprojektowanych na parterze budynku. Oblicz liczbę sztuk okien i drzwi do zamontowania, a następnie uzupełnij dane w wykazie stolarki okiennej i drzwiowej. Rys Rzut parteru domu jednorodzinnego: a) rysunek, b) tabliczka informacyjna i opis ścian Źródło: T. Maj, Rysunek techniczny budowlany, WSiP, Warszawa 2013.

25 POSŁUGIWANIE SIĘ DOKUMENTACJĄ PROJEKTOWĄ, SPECYFIKACJAMI TECHNICZNYMI KARTA PRACY 5 Odczytywanie i interpretacja informacji z projektu budowlanego a) wykaz stolarki okiennej b) wykaz stolarki drzwiowej ZADANIE 2. Sporządź zestawienie pomieszczeń budynku na podstawie rzutu parteru według schematu zamieszczonego w tabeli. Wykorzystaj rys. 2.2 z zadania 1. Przyjmij do obliczeń, że wysokość wynosi 2,70 m.. WSKAZÓWKA Do sporządzania przedmiaru robót konieczne jest posługiwanie się pewnym systemem w sposób jasny i niebudzący żadnych wątpliwości. Przed przystąpieniem do jego sporządzenia niezbędne jest przedstawienie w formie tabeli wymiarów tych elementów, które będą powtarzały się w kilku pozycjach. Należą do nich np.: obwód, wysokość, powierzchnia wszystkich pomieszczeń budynku z podziałem na kondygnacje, wymiary oraz powierzchnie otworów okiennych i drzwiowych.

26 24 POSŁUGIWANIE SIĘ DOKUMENTACJĄ PROJEKTOWĄ, SPECYFIKACJAMI TECHNICZNYMI... KARTA PRACY 5 Odczytywanie i interpretacja informacji z projektu budowlanego Kondygnacja Numer pomieszczenia Wymiary w metrach długość szerokość obwód wysokość Powierzchnia w m 2 Kubatura w m 3 Parter PYTANIE UZUPEŁNIAJĄCE Jakie informacje dotyczące: liczby i rodzaju pomieszczeń, kominów, rodzajów materiałów, jakie będą użyte do murowania ścian i wykonania podłóg, możesz odczytać z rysunku oraz opisu?

27 POSŁUGIWANIE SIĘ DOKUMENTACJĄ PROJEKTOWĄ, SPECYFIKACJAMI TECHNICZNYMI KARTA PRACY 6 Zastosowanie informacji z projektu budowlanego ZADANIE 1. Na podstawie rysunku i opisu z projektu architektoniczno-budowlanego odczytaj z przekroju G wykonanego przez podłogę informacje dotyczące funkcji, jaką będą pełniły materiały w poszczególnych warstwach podłogi, a także grubość każdej warstwy, a następnie uzupełnij tabelę. WSKAZÓWKA Z rysunku przekroju pionowego można odczytać układ i wysokość kondygnacji, grubość stropów i dachu oraz układ warstw poszczególnych przegród poziomych, a z opisu znajdującego się obok rysunku z jakich materiałów je wykonano. Oznaczenia graficzne materiałów umieszcza się na elementach widocznych na rzutach i przekrojach. Tabela 2.2. Oznaczenia graficzne materiałów budowlanych Nazwa materiału skala 1 : 100 lub 1 : 50 Oznaczenia skala większa niż 1 : 50 Nazwa materiału skala 1 : 100 lub 1 : 50 Oznaczenia skala większa niż 1 : 50 Powierzchnia gruntu Cegła, pustaki na zaprawie cementowej Drewno przekrój: Podsypka, tynki, zaprawy w poprzek włókien wzdłuż włókien Beton niezbrojony albo kamień Sklejka oraz materiały drewnopochodne Beton zbrojony (żelbet) Metale Beton lekki, bloczek z betonu komórkowego na zap. cem.-wap. Materiały termoizolacyjne i przeciwakustyczne Beton lekki zbrojony Materiały izolacyjne przeciwwilgociowe Cegła, pustaki na zap. wapiennej albo bloki Szkło Cegła, pustaki na zap. cem.-wap. Tworzywo sztuczne

28 26 POSŁUGIWANIE SIĘ DOKUMENTACJĄ PROJEKTOWĄ, SPECYFIKACJAMI TECHNICZNYMI... KARTA PRACY 6 Zastosowanie informacji z projektu budowlanego Rys Przekrój pionowy domu jednorodzinnego Źródło: T. Maj, Rysunek techniczny budowlany.

29 POSŁUGIWANIE SIĘ DOKUMENTACJĄ PROJEKTOWĄ, SPECYFIKACJAMI TECHNICZNYMI KARTA PRACY 6 Zastosowanie informacji z projektu budowlanego Lp. Rodzaj materiału Funkcja warstwy podłogi 1 panele podłogowe Grubość warstwy Oznaczenie graficzne 2 wylewka betonowa 3 styropian 4 folia budowlana 5 beton 6 żużel paleniskowy PYTANIE UZUPEŁNIAJĄCE Jakie informacje można odczytać z rysunku sytuacyjnego projektu zagospodarowania działki? Sporządź notatkę, a następnie przedstaw efekty swojej pracy na forum klasy.

30 28 POSŁUGIWANIE SIĘ DOKUMENTACJĄ PROJEKTOWĄ, SPECYFIKACJAMI TECHNICZNYMI... KARTA PRACY 6 Zastosowanie informacji z projektu budowlanego Rys Przykład planu sytuacyjnego działki z domem jednorodzinnym Źródło: T. Maj, Rysunek techniczny budowlany.

31 POSŁUGIWANIE SIĘ DOKUMENTACJĄ PROJEKTOWĄ, SPECYFIKACJAMI TECHNICZNYMI Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych to zestawienie wymagań technicznych koniecznych do określenia standardu i jakości oraz oceny prawidłowości wykonania robót. Zawierają również technologie wykonania, warunki badania, kontroli oraz odbiorów jakościowych i ilościowych, a także inne warunki techniczne, w tym np. normatywy, akty prawne i instrukcje. Aby mogły pełnić swoją funkcję, specyfikacje techniczne powinny jasno określać: wymagane właściwości materiałów i wyrobów oraz sposób kontroli tych właściwości w warunkach budowy; reguły, jakie powinny być przestrzegane podczas wykonywania robót, stanowiące uzupełnienie i uszczegółowienie opisów zawartych w projektach; wymagania i podstawy techniczno-organizacyjne na potrzeby odbiorów i rozliczeń wykonanych robót. WARTO WIEDZIEĆ Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych, w zależności od stopnia skomplikowania tych prac, obejmują specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót podstawowych, rodzajów robót według przyjętej systematyki lub grup robót. ZAPAMIĘTAJ Specyfikacje techniczne dzielą się na dwa rodzaje: ogólną specyfikację techniczną, opracowywaną dla potrzeb konkretnego przedsięwzięcia; szczegółowe specyfikacje techniczne. KARTA PRACY 7 Odczytywanie i interpretacja informacji ze specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych ZADANIE 1. Przeczytaj szczegółową specyfikację techniczną wykonania i odbioru robót tynkarskich. Na jej podstawie określ wymagania dotyczące materiałów, narzędzi, sprzętu oraz wykonania i odbioru tynków zewnętrznych i wewnętrznych, a następnie uzupełnij tabelę. Specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych (fragment) SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA ROBÓT TYNKARSKICH TYNKI ZWYKŁE Przedmiotem niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru tynków zewnętrznych i wewnętrznych. 1. Zakres robót Specyfikacja niniejsza obejmuje wszystkie czynności umożliwiające wykonanie robót tynkarskich, a w szczególności: oczyszczenie ścian z kurzu i większych zanieczyszczeń; gruntowanie ścian; tynkowanie ścian wewnętrznych i zewnętrznych. 2. Materiały 2.1. Woda według PN-EN 1008:20041 Do przygotowywania zapraw można stosować każdą wodę zdatną do picia oraz wodę z rzeki lub jeziora. Niedozwolone jest użycie wód ściekowych, kanalizacyjnych, bagiennych oraz wód zawierających tłuszcze organiczne, oleje i muł Piasek według PN-EN 13139:2003 Piasek powinien spełniać wymagania obowiązującej normy przedmiotowej, a w szczególności: nie zawierać domieszek organicznych; mieć frakcje różnych wymiarów, a mianowicie: piasek drobnoziarnisty 0,25 0,5 mm, piasek średnioziarnisty 0,5 1,0 mm, piasek gruboziarnisty 1,0 2,0 mm.

32 30 POSŁUGIWANIE SIĘ DOKUMENTACJĄ PROJEKTOWĄ, SPECYFIKACJAMI TECHNICZNYMI... KARTA PRACY 7 Odczytywanie i interpretacja informacji ze specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych Do spodnich warstw tynku należy stosować piasek gruboziarnisty, do warstw wierzchnich średnioziarnisty. Do gładzi piasek powinien być drobnoziarnisty i przechodzić całkowicie przez sito o prześwicie 0,5 mm Zaprawy budowlane cementowo-wapienne Klasa i skład zaprawy powinny być zgodne z wymaganiami normy państwowej. Przygotowywanie zapraw do robót tynkarskich powinno być wykonywane mechanicznie. Zaprawę należy przygotować w takiej ilości, aby mogła być wbudowana możliwie wcześnie po jej przygotowaniu, tj. mniej więcej 3 godz. Do zapraw tynkarskich należy stosować piasek rzeczny lub kopalniany. Do zapraw cementowo-wapiennych należy stosować cement portlandzki z dodatkiem żużlu lub popiołów lotnych 32,5 oraz cement hutniczy 32,5 pod warunkiem, że temperatura otoczenia w ciągu siedmiu dni od chwili zużycia zaprawy nie będzie niższa niż +5 C. Do zapraw cementowo-wapiennych należy stosować wapno suchogaszone lub gaszone w postaci ciasta wapiennego otrzymanego z wapna niegaszonego, które powinno tworzyć jednolitą i jednobarwną masę, bez grudek niegaszonego wapna i zanieczyszczeń obcych. Skład objętościowy zapraw należy dobierać doświadczalnie w zależności od wymaganej klasy zaprawy oraz rodzaju cementu i wapna. 3. Sprzęt Wykonawca powinien dysponować następującym sprzętem: środkami transportu do przewozu materiałów, betoniarkami do przygotowywania zaprawy, przenośnymi zbiornikami na wodę, pojemnikami do przygotowywania zaprawy, wyskalowanymi pojemnikami do odmierzania ilości wody zarobowej, mieszadłem elektrycznym lub wolnoobrotową wiertarką uzbrojoną w mieszadło, kielnią do nakładania zaprawy, łatą kontrolną, poziomnicą, kątownikiem, sznurem traserskim, ołówkiem stolarskim, taśmą mierniczą, pacą styropianową (dużą i małą), rusztowaniami, drobnym sprzętem i narzędziami ręcznymi oraz sprzętem pomocniczym. 4. Wykonywanie tynków trójwarstwowych Tynk trójwarstwowy powinien być wykonany z obrzutki, narzutu i gładzi. Narzut tynków wewnętrznych należy wykonać według pasów i listew kierunkowych. Gładź należy nanosić po związaniu warstwy narzutu, lecz przed jej stwardnieniem. Podczas zacierania warstwa gładzi powinna być mocno dociskana do warstwy narzutu. Należy stosować zaprawy cementowo-wapienne w tynkach nienarażonych na zawilgocenie w proporcjach 1 : 1 : 4, w tynkach narażonych na zawilgocenie oraz w tynkach zewnętrznych w proporcjach 1 : 1 : Kontrola jakości robót W przypadku gdy zaprawę wytwarza się na placu budowy, należy kontrolować jej klasę i konsystencję w sposób podany w obowiązującej normie. Wyniki odbiorów materiałów i wyrobów powinny być każdorazowo wpisywane do dziennika budowy. Lp. Wymagania dotyczące wykonania tynków 1 Zakres robót objętych specyfikacją techniczną 2 Czynności umożliwiające wykonanie robót tynkarskich 3 Rodzaje materiałów niezbędnych do wykonania zapraw tynkarskich 4 Wymagania dotyczące frakcji uziarnienia piasku do wykonania zapraw tynkarskich

33 POSŁUGIWANIE SIĘ DOKUMENTACJĄ PROJEKTOWĄ, SPECYFIKACJAMI TECHNICZNYMI KARTA PRACY 7 Odczytywanie i interpretacja informacji ze specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych Lp. 5 Rodzaj i klasa cementu do przygotowania zaprawy cementowo-wapiennej Wymagania dotyczące wykonania tynków 6 Sposób przygotowania ciasta wapiennego 7 Sposób przygotowania zapraw cementowo-wapiennych 8 Narzędzia i sprzęt do wykonania robót tynkarskich 9 Ogólne zasady wykonywania tynków trójwarstwowych 10 Proporcje składników do wykonywania zapraw tynkarskich cementowo-wapiennych na ścianach zewnętrznych PYTANIA UZUPEŁNIAJĄCE Odpowiedz na następujące pytania: 1. Jakie inne elementy i wymagania związane z wykonywaniem robót tynkarskich powinny być zawarte w szczegółowej specyfikacji technicznej? 2. Jakie informacje zawiera ogólna specyfikacja techniczna i jaka jest jej funkcja? 3. Jaka jest funkcja szczegółowej specyfikacji technicznej?

34 32 POSŁUGIWANIE SIĘ DOKUMENTACJĄ PROJEKTOWĄ, SPECYFIKACJAMI TECHNICZNYMI... KARTA PRACY 7 Odczytywanie i interpretacja informacji ze specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych ZADANIE 2. Na podstawie fragmentu szczegółowej specyfikacji technicznej robót drogowych określ następujące wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem koryta wraz z profilowaniem i zagęszczaniem podłoża gruntowego: 1. zakres robót związanych z wykonaniem koryta wymaganego do ułożenia konstrukcji nawierzchni; 2. rodzaj sprzętu do wykonania prac określonych w specyfikacji technicznej; 3. sposób i odstępy rozmieszczenia palików lub szpilek; 4. minimalną wartość wskaźnika zagęszczenia podłoża (Is) dla drogi w ruchu mniejszym od ciężkiego na głębokości 30 cm od powierzchni podłoża; 5. wilgotność gruntu podczas zagęszczania; 6. minimalną częstotliwość badań i pomiarów dla szerokości koryta i równości podłoża; 7. warunki, jakie musi spełnić, zgodnie z projektem, wyprofilowane koryto w zakresie szerokości i równości podłoża. Specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót drogowych (fragment) SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA KORYTOWANIE WRAZ Z WYPROFILOWANIEM I ZAGĘSZCZENIEM PODŁOŻA Przedmiotem niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej (SST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem koryta wraz z profilowaniem i zagęszczaniem podłoża gruntowego w ramach realizacji inwestycji. 1. Zakres robót objętych SST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem koryta przeznaczonego do ułożenia konstrukcji nawierzchni. Zakres robót podczas wykonywania koryta przeznaczonego pod konstrukcje nawierzchni: jezdni, chodników, wjazdów obejmuje wykonanie koryta wraz z profilowaniem i zagęszczeniem podłoża. 2. Sprzęt do wykonania robót Wykonawca przystępujący do wykonania koryta i profilowania podłoża powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: równiarek lub spycharek uniwersalnych z ukośnie ustawianym lemieszem, koparek z czerpakami profilowymi (podczas wykonywania wąskich koryt), płyt wibracyjnych. 3. Wykonanie koryta Paliki lub szpilki należy ustawiać w osi drogi i w rzędach równoległych do osi drogi lub w inny sposób, zaakceptowany przez inżyniera. Rozmieszczenie palików lub szpilek powinno umożliwiać naciągnięcie sznurków lub linek do wytyczenia robót w odstępach nie większych niż co 10 m. 4. Profilowanie i zagęszczanie podłoża Po oczyszczeniu powierzchni podłoża należy sprawdzić, czy istniejące rzędne terenu umożliwiają uzyskanie, po profilowaniu, zaprojektowanych rzędnych podłoża. Zaleca się, aby rzędne terenu przed profilowaniem były co najmniej o 5 cm wyższe niż projektowane rzędne podłoża. Bezpośrednio po profilowaniu podłoża należy przystąpić do jego zagęszczania. Zagęszczanie podłoża należy kontynuować do osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia nie mniejszego od podanego w tablicy 1. Tablica 1. Minimalne wartości wskaźnika zagęszczenia podłoża (I s ) Strefa korpusu Minimalna wartość I s dla: Jezdnie, drogi, wjazdy Ruch mniejszy od ciężkiego Górna warstwa o grubości 20 cm 1,00 Na głębokości od 20 do 50 cm od powierzchni podłoża 0,97

35 Klub Nauczyciela uczę.pl cenną pomocą dydaktyczną! Co można znaleźć w Klubie nauczyciela? podstawy programowe programy nauczania materiały metodyczne: rozkłady materiału, plany nauczania, plany wynikowe, scenariusze przykładowych lekcji materiały dydaktyczne i ćwiczeniowe klucze odpowiedzi do zeszytów ćwiczeń