Absolutne i względne wskaźnik leśnictwa w latach dr Lubow Andruszko Politechnika Świętokrzyska w Kielcach Katedra Strategii Gospodarczych

Transkrypt

1 Absolutne i względne wskaźnik ników w wartości dodanej leśnictwa w latach dr Lubow Andruszko Politechnika Świętokrzyska w Kielcach Katedra Strategii Gospodarczych

2 Zagadnienia omawiane Pojecie wartości dodanej; Mierniki wartości dodanej (absolutne i względne) Struktura wartości dodanej w cenie produktu Wyniki obliczeń efektywności wykorzystania zasobów gospdarczych Podsumowanie, rekomendacje 2

3 Rys. 1. Podstawowe funkcje pełnione przez lasy Gospodarka leśna 3

4 Ekosystem obejmujący architekturę zieleni, dwutlenek węgla, w bioróŝnorono noroność,, zasoby wodne Source: OECD,

5 W rozwiniętych państwach Europy i świata (Finlandia, Kanada) produkty i usługi gospodarki leśnej i przerobu drewna stanowią duŝy udział w PKB (ponad 10%). W postsocjalistycznych państwach UE (Czechy, Słowacja, Polska) ten wskaźnik mieści się w granicach od 0.3 do 3.8% (Finnish Forest Association,

6 Rys. 2. Lesistość powierzchni kraju w latach , (norma UE 32-35%) 35%) 6

7 Rys. 3. Powierzchnia zalesiona w latach , tys.. ha 7

8 Rys. 4. Pielęgnowanie lasu, odnowienia i zalesienia w latach

9 Rys. 5. Pozyskanie drewna w latach , w tym grubizna w m 3 9

10 Rys. 6. Przeciętne zatrudnienie w latach , tys. osób 10

11 Charakterystyka form ochrony przyrody Parki Narodowe Rezerwaty przyrody Parki Krajobrazowe Obszary Chronionego Krajobrazu Obszary Natura 2000 Pomniki przyrody UŜytki ekologiczne Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów 11

12 Koncepcja wartości dodanej Najogólniej koncepcja wartości dodanej opiera się na załoŝeniu, Ŝe sprzedaŝ osiągnięta przez przedsiębiorstwo jest rezultatem zakupu surowców, materiałów i usług, pracy wykonanej w celu ich przekształcenia w produkt finalny oraz zaangaŝowania kapitału (własnego i obcego). Jeśli chce się obliczyć, ile wartości dodano do wartości pochodzącej z zewnątrz, naleŝy od wartości sprzedaŝy odjąć koszty zewnętrzne potwierdzone dokumentami.

13 Wartość wytworzonych przez przedsiębiorstwo bogactw, która jest utoŝsamiana z wartością dodaną, dzielona jest między pracowników najemnych, właścicieli kapitału i państwo. Pierwsi otrzymują płace, drudzy zysk, a państwo pobiera podatek.

14 Rys.7. Wartość dodana i dodatkowa w strukturze ceny produktu

15 Absolutny wskaźnik Wartość dodana brutto 15

16 Absolutny wskaźnik Wartość dodana netto 16

17 Absolutne wskaźniki wartości dodanej (Sierpińska, 2005) WARTOŚĆ DODANA = PRZYCHODY NETTO ZE SPRZEDAśY - -KOSZTY MATERIALNE = KOSZTY NIEMATERIALNE +ZYSK [1.] WARTOŚĆ DODANA = AMORTYZACJA + +KOSZTY NIEMATERIALNE (KOSZTY OSOBOWE, NARZUTY NA WYNAGRODZENIA, IN. KOSZTY PRACY, CZYNSZE, OPŁATY, ODSETKI ITP.) + +ZYSK [2.] 17

18 Rys. 8. Produkcja globalna leśnictwa oraz wartość dodana brutto w latach , mln złz 18

19 Rys. 9. Dynamika produkcji globalnej leśnictwa w latach z uwzględnieniem elementów w kosztów w oraz nadwyŝki operacyjnej brutto według kryterium własnow asność,, tys. złz 19

20 Względne wskaźniki wartości dodanej WYDAJNOŚĆ PRACY = WARTOŚĆ DODANA / PRZECIĘTNA LICZBA ZATRUDNIONYCH W PRZELICZENIU NA PEŁNE ETATY [3.] PRODUKTYWNOŚĆŚRODKÓW TRWAŁYCH = WARTOŚĆ DODANA / PRZECIĘTNY STAN ŚRODKÓW TRWAŁYCH BRUTTO [4.] PRODUKTYWNOŚĆ PRACY (PP)=WARTOŚĆ / KOSZTY PRACY PRODUKTYWNOŚĆ PRACY (PP)= WARTOŚĆ DODANA / KOSZTY PRACY [5.] 20

21 Rys. 10. Wydajność pracy pracowników w w gospodarce leśnej w latach , tys. zł/osobz /osobę (wartość dodana brutto/ przeciętna liczba zatrudnionych w przeliczeniu na pełne etaty) 21

22 Rys. 11. Wartość dodana brutto w przeliczeniu na hektar powierzchni zalesionej w latach , zł/haz 22

23 Rys. 12. Przeciętne wynagrodzenie miesięczne brutto pracowników w Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, w latach , złz 23

24 Rys.13. Efektywność pracy w latach , 2009, (obliczona na podstawie: wartość dodana brutto/koszty pracy, zł/zł) z 24

25 Rys. 14. Produktywność środków w trwałych w latach , (obliczone jako wartość dodana brutto podzielona na wartość środków w trwałych, zł/zł) z 25

26 Kryteria i wskaźniki SFM 1. Podtrzymywanie odpowiedniego poziomu stanu zapasów leśnych w celu kształtowania klimatu globalnego, stabilizacja składu atmosfery i jej oczyszczania 1.1. Powierzchnia zalesiona i zadrzewiona 1.2. Przyrost biomasy w drzewostanach 1.3. Struktura wiekowa drzewostanu 1.4. Zapas dwutlenku węgla II. Ochrona ekosystemów leśnych 2.1. Zanieczyszczenie powietrza w lasach 2.1. Warunki gleby 2.3. Defoliacja 2.4. Szkody leśne Zachowanie odnawialnego i trwałego uŝytkowania drewna oraz niedrzewnych uŝytków pozyskiwanych z lasu 3.1. Przyrost i zrywka 3.2. Wartość i ilość drzewnej produkcji 3.3. Wartość i ilość niedrzewnej produkcji 3.4. Wartość usług leśnych 3.5. Lasy objęty planami zagospodarowania 26

27 Kryteria i wskaźniki SFM IV. Ochrona i wzbogacenie biologicznej róŝnorodności oraz złoŝoności krajobrazu ekosystemów leśnych 4.1. Skład gatunkowy powierzchni zalesionej 4.2. Odnowienia drzewostanów 4.3. Plantacyjne typów lasów 4.4. Powierzchnie zalesione z dominującym gatunkiem drzew 4.5. Objętości martwych drzewostanów 4.6. Leśne zasoby genetyczne 4.7. Powierzchnie lasów zagospodarowania przestrzennego 4.8. Liczba leśnych gatunków drzew zaniesionych do IUCN Red List 4.9. Lasy podlegające ochronie V. Wsparcie ochronnych funkcji lasów (gleby i stabilizacja warunków wodnych) 5.1. Lasy ochronne gleby, wody i inne funkcje ekosystemu 5.2. Lasy ochronne infrastruktura i zasoby przyrody VI. Wsparcie innych społecznych i ekonomicznych funkcji lasów 6.1. Liczba właścicieli gospodarstw leśnych, klasyfikacja według kategorii i rozmiarów zajmowanych obszarów 6.2. Udział produkcji leśnej, przerobu drewna i produkcji papieru w PKB 6.3. Dochody przedsiębiorstw leśnych 6.4. Ogólne wydatki leśne 6.5. Klasyfikacja personelu sektora leśnego 6.6. Bezpieczeństwo i zdrowie 6.7. Konsumpcja produktów drewnopochodnych 6.8. Handel produkcji (eksport i import produkcji drewnopochodnych) 6.9. Udział odnawialnych źródeł energii jakim jest las w ogólnej konsumpcji energii Dostępność do rekreacji 27

28 Podsumowanie wskaźniki obliczone absolutne i względne wartości dodanej mogą słuŝyć dodatkową informacją przy podejmowaniu róŝnego rodzaju decyzji gospodarczych w przedsiębiorstwach publicznych oraz prywatnych w posiadaniu których znajdują się zasoby leśne. w celach naukowych, w relacjach wskaźników ekonomicznofinansowych w działach gospodarki wykorzystujących zasoby leśne jako czynniki wytwórcze; w udoskonaleniu kryteriów i wskaźników zrównowaŝonego zarządzanie zasobami leśnymi; ze względu na to, Ŝe produktywność jest równieŝ miernikiem stopnia koncentracji (Zająć 1999), wskaźnik wartość dodana przypadająca na 1 ha powierzchni zalesionej, moŝe oceniać poziom wytworzonego produktu na 1 ha powierzchni podmiotu gospodarczego; w opracowaniu strategii gospodarczych, ale przy warunku uwzględnienia kompleksowości wszystkich kryteriów i wskaźników z systemu SFM; 28

29 Dziękuj kuję za uwagę 29

30 Rys. 15. Problemowe zagadnienie dotyczące ce obliczanie wartości dodanej dla poszczególnych rodzajów w produkcji począwszy od hodowli do produktu finalnego MONOPOL Gospodarka wolnorynkowa S E K T O R L E Ś N Y 30

31 Podsumowanie A. Wartość dodana jako instrument rynkowy moŝe słuŝyć dla pomiaru efektywności wykorzystania surowca drzewnego w skali makroekonomicznej dla poszczególnych rodzajów produkcji. B. Dla monitoringu w systemu SFM (wskaźniki szóstego kryterium) jako wskaźnik dochodów otrzymanych przez właścicieli w sektorze leśnym C. Wskaźniki wartości dodanej słuŝyć będą dodatkową informacja dla: Inspekcji Ochrony Środowiska; tworzenia programów strategicznych; w negocjacjach przy ustalaniu cen na drewno

32 Ogólne wnioski Wartości dodana słuŝy jako nośnik informacji złoŝonego systemu zarządzania środowiskiem. Miejsce wartości dodanej w systemu Sustainable Forest Management pokazuje poziom dochodów otrzymanych przez jednostki gospodarcze oraz podmioty gospodarcze w sektorze leśnym. Wskaźniki względne obliczane na podstawie wartości dodanej słuŝą miarą efektywności wykorzystania zasobów gospodarczych.

33 Rys. Struktura kosztów w w układzie rodzajowym działalno alności gospodarczej Nadleśnictwa Kielce GDLP Radom w latach r. 33