Komunikacja człowiek-komputer. dr Artur Bartoszewski

Transkrypt

1 Komunikacja człowiek-komputer dr Artur Bartoszewski

2 Czym będziemy się zajmować? 1. Wstęp do teorii komunikacji 2. Funkcjonalność stron internetowych jak użytkownicy postrzegają strony internetowe, jak poszukują informacji zasady projektowania stron internetowych najczęściej spotykane błędy testowanie funkcjonalności stron internetowych

3 Literatura Optymalizacja funkcjonalności serwisów internetowych Autor: Jakob Nielsen, Hoa Loranger Data premiery: 2007 Stwórz funkcjonalne witryny i zdobądź przewagę w Internecie! Uniknij standardowych błędów Zrozum potrzeby użytkowników Udostępnij przydatne informacje w czytelny sposób

4 Literatura W książce "Optymalizacja funkcjonalności serwisów internetowych" guru w zakresie funkcjonalności w Internecie, Jakob Nielsen, przedstawia oparte na wszechstronnych badaniach wskazówki dotyczące projektowania wygodnych witryn. Dzięki nim dowiesz się, jak utworzyć idealną stronę startową oraz uniknąć najczęściej popełnianych błędów. Zrozumiesz, jak ułatwić użytkownikom wyszukiwanie informacji oraz nawigowanie po serwisie. Poznasz zasady pisania poprawnych tekstów dla witryn internetowych i stosowania odpowiednich czcionek, a także nauczysz się właściwie korzystać z różnorodnych technologii, które mogą wzbogacić Twój serwis. To kolejna doskonała książka autora bestsellera "Projektowanie funkcjonalnych serwisów internetowych", którą każdy webmaster powinien mieć w swej biblioteczce. W książce poruszono następujące zagadnienia: Projektowanie strony startowej Wyszukiwanie informacji Nawigowanie po witrynie Sposób pisania tekstów Udostępnianie odpowiednich informacji Używanie odpowiednich czcionek Zastosowania technologii Rozwiązania najczęściej popełnianych błędów Testowanie funkcjonalności witryn. Źródło:

5 Literatura Funkcjonalność stron www. 50 witryn bez sekretów Autor: Jakob Nielsen, Marie Tahir Data premiery: 2006 W książce "Funkcjonalność stron www. 50 witryn bez sekretów", znany specjalista w zakresie funkcjonalności aplikacji i witryn WWW -- dr Jacob Nielsen przedstawia zasady projektowania głównych stron serwisów internetowych, które przyciągną użytkowników, sprawią, że będą odwiedzać je regularnie i znajdą na nich informacje, których szukają. Wykorzystując zawarte tu wiadomości odpowiednio skomponujesz układ strony głównej, umieścisz na niej odpowiednie treści i zaprojektujesz logiczne mechanizmy nawigacyjne. Zobaczysz też 50 rożnych witryn WWW i dowiesz się, jakie uwagi do ich funkcjonalności ma dr Nielsen. W książce znajdziesz między innymi: - Najważniejsze zadania strony głównej - Sposób przekazywania informacji - Projektowanie grafiki i elementów interfejsu - Nawigacja w witrynie - Zasady doboru czcionek i ich kolorów - Wybór układu strony Źródło:

6 Literatura Nie każ mi myśleć! O życiowym podejściu do funkcjonalności stron internetowych. Wydanie II Autor: Steve Krug Data premiery: 2006 W kolejnym wydaniu doskonałej książki "Nie każ mi myśleć! O życiowym podejściu do funkcjonalności stron internetowych" znajdziesz wskazówki, dzięki którym projektowane przez Ciebie witryny WWW będą spełniały podstawowe wymaganie większości użytkowników internetu - będą przejrzyste, czytelne i łatwe w nawigacji. Nauczysz się projektować strukturę witryny, opracowywać logiczny schemat nawigacji i przygotowywać elementy graficzne, które będą uatrakcyjniać stronę, a nie odwracać uwagę użytkownika od jej treści. Dowiesz się także, jak stosować kaskadowe arkusze stylów i radzić sobie z często absurdalnymi zachciankami szefów i klientów. Zawartość książki: Specyfika przedstawiania informacji na stronach WWW Dzielenie strony na elementy funkcjonalne Projektowanie schematów i mechanizmów nawigacyjnych Planowanie odpowiedniego układu strony głównej Uwzględnianie grupy docelowej przy projektowaniu witryny Testowanie funkcjonalności i działania witryny Źródło:

7 Literatura Marek Kasperski, Anna Boguska-Torbicz, Projektowanie Stron WWW. Użyteczność w Praktyce, Helion, Gliwice 2008 Z tej książki nauczysz się, jak tworzyć schematy witryn internetowych oraz interfejsów użytkownika tak, aby były zgodne z oczekiwaniami klientów. Poznasz wiele metod i narzędzi przydanych podczas prototypowania i tworzenia strony. Zyskasz wiedzę na temat użytkownika, czyli tego, jak ludzie postrzegają świat, jak oddziałują na nich kolory, co przyciąga ich uwagę, jak dobierać elementy graficzne oraz typograficzne i co najważniejsze jak to wszystko wykorzystać podczas projektowania, a następnie tworzenia atrakcyjnej strony WWW Źródło:

8 Literatura Magia interfejsu. Praktyczne metody projektowania aplikacji internetowych Autor: Robert Hoekman jr Data wydania: 01/2010 Stron: 264 Poznaj metody i reguły tworzenia najbardziej funkcjonalnych stron WWW Jak stworzyć doskonały projekt interfejsu użytkownika? Jak sprawić, aby użytkownik nie miał żadnych trudności podczas pracy z aplikacją? Jak budować aplikacje łączące w spójną całość nawet wykluczające się elementy? Książka "Magia interfejsu. Praktyczne metody projektowania aplikacji internetowych" zawiera krytyczną ocenę wszystkich elementów strony z punktu widzenia jej użytkownika. Jednocześnie zaś oferuje gotowy zestaw praktycznych rad i niezbędnych wskazówek. Źródło:

9 Wstęp do teorii komunikacji

10 Rozwój komunikacji Kamienie milowe historii Świat Życie Człowiek Homo habillis (człowiek sposobny) Homo sapiens (człowiek rozumny) Rolnictwo Pług i koło Silnik parowy Komputer Era natychmiastowej komunikacji 4,5 miliarda lat 3,5 miliarda lat 2 miliony lat 1,5 do 2 milionów lat do lat lat lat 250 lat ok. 50 lat obecnie

11 Rozwój komunikacji Pierwszy mózg (prosty układ) Mowa Pismo Alfabet Druk 500 milionów lat od do lat lat lat ok. poł. XI w. w Chinach, ok. poł. XVw. w Europie Telefon 1876 Film 1894 Telewizja 1926 Tranzystor 1948

12 Rozwój źródeł informacji Rozwój tradycyjnych źródeł informacji ma długą i bogatą historię. Można go przedstawić w postaci dwóch wykresów. Pierwszy z nich obrazuje wspomniany rozwój na przestrzeni dziejów, a drugi - w XX wieku.

13 Rozwój źródeł informacji

14 Multimedia Udział zmysłów w pozyskiwaniu informacji o otoczeniu wzrok słuch węch dotyk smak 87% 7% 3.5% 1,5% 1% Multimedia zbiór wzajemnie uzupełniających się mediów będących nośnikami informacji, która za pomocą zmysłów dociera do odbiorcy. Obecnie człowiek posługuje się trzema formami przekazu informacji: pismem, obrazem, dźwiękiem.

15 Multimedia Pojecie multimedia jest używane w różnych znaczeniach. Po raz pierwszy pojawiło się na początku lat 70. ub. wieku (jako określenie zestawu pomocy dydaktycznych obejmujących rozmaite materiały (teksty, filmy, nagrania magnetofonowe itp.). W latach 80. odnoszono je do systemów komputerowych służących do przygotowania nagrań na płytach CD. Na początku lat 90. termin multimedia zaczęto wiązać z komputerami PC wyposażonymi w funkcje przetwarzania obrazu i dźwięku. Obecnie przez system multimedialny rozumie się dowolny system teleinformatyczny zdolny do przetwarzania, archiwizacji i dystrybucji danych w postaci dźwięku, ruchomych obrazów, fotografii, grafiki komputerowej i tekstów. Ważnym atrybutem techniki multimedialnej we współczesnym jej rozumieniu jest możliwość interakcji użytkownika z systemem.

16 Multimedia - hipermedia Obok pojęcia multimediów spotkać można pojęcie hipermedia. Powstało ono w latach 90. za sprawą połączenia multimediów i hipertekstu, czyli dwóch technologii przetwarzania informacji. Pojęcia te są często używane zamiennie. Wynika to z roli jaką multimedia oraz hipermedia zajmują w teorii komunikowania się: Zarówno hipermedia, jak i multimedia uważać można za zbiór powiązanych ze sobą komunikatów (dźwięku, obrazu statycznego, obrazu wideo i animacji oraz tekstu). Różnica dotyczy sposobu funkcjonowania tekstu w systemie hipermedialnym.

17 Multimedia Najpełniejszym urzeczywistnieniem idei multimediów jest Internet...ale też - Cyberprzestrzeń - kraina niespełnionych nadziei.

18 Multimedia niespełnione nadzieje Edukacja Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych (bazujące na materiałach źródłowych udostępnionych przez firmy Xerox, United Technologies, Wicat, Federal Express) wykazały, że zastosowanie multimediów powoduje wyraźny przyrost efektów kształcenia. W porównaniu z nauczaniem tradycyjnym: skuteczność nauczania wzrasta o 56%, zrozumienie tematu lepsze jest o 50-60%, nieporozumienia przy przekazywaniu wiedzy rzadsze są o 20-40%, oszczędność czasu w przypadku zastosowania multimediów wynosi 38-70%, tempo uczenia się wzrasta o 60%, zakres wiedzy przyswojonej jest wyższy o 25-50%.

19 Interakcja człowieka z komputerem w procesie nauczania - uczenia się Przyrost wiedzy ucznia /teoretyczny/

20 Interakcja człowieka z komputerem w procesie nauczania - uczenia się Przyrost wiedzy ucznia /teoretyczny/ Mniej więcej w tym miejscu teoria rozmija się z praktyką Nieskończony przyrost wiedzy ucznia nie jest możliwy

21 Interakcja człowieka z komputerem w procesie nauczania - uczenia się Przyrost wiedzy ucznia /teoretyczny/

22 Rodzaje komunikacji

23 Rodzaje komunikacji Komunikacja werbalna mowa, język naturalny / przeważnie występuje łącznie z pewnymi aspektami komunikacji niewerbalnej/ Komunikacja niewerbalna pismo uproszczony zapis mowy symbole - najczęściej graficzne, lecz nie tylko... PYTANIE: Czy rozmowa telefoniczna to czysta komunikacja werbalna, bez żadnych elementów przekazu niewerbalnego? PYTANIE: czy foliowa taśma rozpięta w poprzek drogi jest rzeczywistą przeszkodą, czy może raczej komunikatem nie idź tędy? komunikaty audiowizualne (nie mylić z multimedialnymi); sztuka Komunikacja multimedialna - czy to nowy rodzaj komunikacji?

24 Jak widzą komunikację specjaliści od marketingu i PR Niektóre publikacje dotyczące teorii komunikacji mówią o zasadzie 60/30/10. Dziewięćdziesiąt procent procesu komunikacji opiera się na bodźcach niewerbalnych: mowie ciała (pozycja, mimika, gestykulacja, ubiór) oraz formie przekazu (brzmienie głosu, ton, głośność, dykcja, tempo mówienia, słownictwo, wtręty językowe). Zaledwie 10 procent odbieranego przekazu to treść.

25 Jak widzą komunikację specjaliści od marketingu i PR Mowa ciała, język ciała, komunikacja niewerbalna to zespół niewerbalnych komunikatów nadawanych i odbieranych przez ludzi na wszystkich niewerbalnych kanałach jednocześnie. Informują one o podstawowych stanach emocjonalnych, intencjach, oczekiwaniach wobec rozmówcy, pozycji społecznej, pochodzeniu, wykształceniu, samoocenie, cechach temperamentu itd. Komunikaty te nadawane są i odbierane najczęściej na poziomie nieświadomym, jednak mogą być również nadawane i odbierane świadomie (tak jak większość gestów, czy wiele wyrazów mimicznych). Przykład: Kiedy mówimy, że mamy "przeczucie" lub "niejasne odczucie", że ktoś skłamał, tak naprawdę mamy na myśli, że mowa ciała nie idzie w parze ze słowami. Istnieją co najmniej dwa źródła zróżnicowania przekazów niewerbalnych - normy kulturowe i indywidualne doświadczenia człowieka.

26 Komunikacja interpersonalna Najbardziej podstawowym procesem komunikacji człowieka z otoczeniem jest komunikacja międzyludzka, czyli interpersonalna. Definicja: Komunikowanie interpersonalne (międzyludzkie) to podejmowana w określonym kontekście wymiana werbalnych, wokalnych i niewerbalnych sygnałów (symboli) w celu: osiągnięcia lepszego poziomu współdziałania, uzgodnienia zachowań wzajemnych, realizacji celów jednego lub obu uczestników procesu (rozmówców). Wymiana symboli wymaga wspólnego kodu, znanego wszystkim uczestnikom sytuacji komunikacyjnej. Celem komunikowania jest poprawa współdziałania, a nie porozumienia. Porozumienie jest tylko jednym z możliwych efektów komunikacji.

27 Model aktu perswazyjnego Pierwszym teoretycznym modelem komunikacji był lasswellowski modelu komunikowania (model aktu perswazyjnego, opracowany przez H. Lasswella w 1948 r.). Polega on na przekazie informacji od nauczyciela (nadawcy) do ucznia (odbiorcy). Zamierzonym skutkiem było zapamiętanie informacji lub zmiana zachowań odbiorcy (uczenie się). rys. Lasswellowski model aktu perswazyjnego

28 Model aktu perswazyjnego Model ten, jako najprostszy w realizacji, przejęty został początkowo przez twórców programów komputerowych (głownie programów edukacyjnych). Dydaktycy często jednak podkreślają wady tego typu komunikacji pomiędzy komputerem a człowiekiem.

29 Model percepcji Podjęcie badań nad mediami uwzględniających cechy poznawcze i predyspozycje człowieka, spowodowało, że na plan pierwszy wysunięte zostały interakcje człowiek medium. Zaowocowały one zaproponowanym przez G. Gerbnera modelem komunikowania się nazywanym modelem percepcji. Zakłada on aktywność człowieka się w trakcie odbioru informacji oraz interpretację wiadomości i jej dostosowanie do swojego sposobu widzenia świata.

30 Model komunikacji dwustronnej nadawca > kodowanie > kanał komunikacji > dekodowanie > odbiorca Do aktu komunikacji dojdzie jedynie wtedy, gdy spełnione zostaną następujące warunki: informacja zostanie przekazana w języku zrozumiałym dla obu komunikujących się stron, zaistnieje skuteczny nośnik tej informacji, przekaz pozostanie czysty od zniekształceń przez czynniki zewnętrzne (tzw. szum), przekaz spotka się z odbiorem, informacja w założeniu będzie przeznaczona dla danego odbiorcy. PYTANIE: czy rozmowy polityków w studio telewizyjnym są komunikacją?

31 Proces komunikacji człowiek-maszyna Proces komunikacji człowiek-maszyna tylko z pozoru niewiele różni się od procesu komunikacji interpersonalnej. W rzeczywistości jest to proces o wiele bardziej skomplikowany, gdyż wpływa na niego o wiele więcej czynników niż w procesie komunikacji międzyludzkiej; istnieje wiele czynników (głównie wewnętrznych), które mogą zakłócić ten proces. Podstawowym problemem jest to, że w przeciwieństwie do procesu komunikacji międzyludzkiej, proces ten nie jest akcją naturalną i spontaniczną. Ogólny schemat procesu komunikacji człowiek-maszyna niewiele odbiega od schematu procesu komunikacji interpersonalnej. Jednakże poszczególne elementy tego procesu różnią się zasadniczo.

32 Zakłócenia w komunikacji interpersonalnej Shannon, zajmując się zagadnieniem przepustowości linii telefonicznych, opracował wiele ważnych do dziś formuł matematycznych, które stanowią podstawę nowoczesnej teorii informacji. Modele procesu komunikacyjnego, które stworzył, wykorzystywane były później także przez psychologów. Według podstawowego modelu przekazu informacja przenoszona jest ze źródła poprzez nadajnik, kanał komunikacyjny i odbiornik do ostatecznego odbiorcy informacji. Po drodze pojawiają się szumy informacyjne, sprawiające że informacja może dotrzeć w sposób zniekształcony. W układach biologicznych oraz w połączeniu układu biologicznego z układem technicznym otrzymujemy podobny charakter zależności. PYTANIE: Co możemy uznać za szum w komunikacji pomiędzy twórcą strony WWW a jej odbiorcą?

33 Zakłócenia w komunikacji interpersonalnej Na zakłócenia w proces komunikacji interpersonalnej mogą mieć wpływ następujące czynniki: treść komunikatów (np. niezrozumienie intencji przez uczestników procesu, lub wręcz niezrozumienie kodu), zakłócenia procesu komunikowania (np. nieprawidłowa organizacja procesu, zakłócenia środowiskowe - zewnętrzne), cechy zachowań poszczególnych uczestników procesu (np. zakłócenia językowe, brak spójności między kanałami werbalnymi, wokalnymi i niewerbalnymi). W tym miejscu należy podkreślić, iż bardzo istotnym elementem procesu komunikacji międzyludzkiej jest komunikacja niewerbalna. PYTANIE: czy Internet jako nowe medium komunikacji interpersonalnej usunął czy powielił te zakłócenia?

34 Modele komunikowania się Źródło: Z. Meger, Podstawy e-learningu Od Shannona do konstruktywizmu

35 PODSUMOWANIE Podsumowując istnieją pewnie pytania, które musi sobie zadać projektant systemu informacyjnego. Są to: Jaki jest cel (główne zadanie systemu)? Czemu ma on służyć? Komu ma on służyć? Kto będzie użytkownikiem systemu? Jakie są potrzeby takiego typu użytkownika? Jakie informacje będzie zawierał system? Kto będzie dostarczał informacji do systemu, kto będzie tą informację selekcjonował i jaka jest gwarancja wysokiej jakości informacji w systemie? Jakiej platformy sprzętowej i programowej użyć aby interfejs systemu był maksymalnie przyjazny dla danej kategorii odbiorców? Jak łatwo zauważyć najpierw pojawiają się pytania dotyczące celu, typu użytkownika, rodzaju informacji, a dopiero na końcu występuje moment wyboru technologii, która umożliwi zrealizowanie wszystkich powyższych założeń.

36 Dziękuję za uwagę