Integracja trans-graniczna praktyczne możliwości rozwoju Market Coupling. Jacek Brandt Konferencja NEUF 2009 TGE S.A.

Transkrypt

1 Integracja trans-graniczna praktyczne możliwości rozwoju Market Coupling Jacek Brandt Konferencja NEUF 2009 TGE S.A. 18 czerwca 2009

2 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Integracja regionalna rynków energii co mówi III Pakiet Energetyczny (1) KE dąży do stworzenia w przyszłości jednego wspólnego pan-europejskiego rynku energii elektrycznej. Do tej pory wystarczyło aby Państwa Członkowskie posiadały zdolności przesyłowe na poziomie 10% krajowych zdolności wytwórczych. Po wejściu w życie III pakietu energetycznego Państwa Członkowskie będą zobowiązane do rozszerzenia współpracy operatorów systemów przesyłowych w ramach inicjatyw regionalnych określonych przez ERGEG.

3 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Integracja regionalna rynków energii co mówi III Pakiet Energetyczny (2) Projekty nowych przepisów mówią, że: Kraje członkowskie oraz krajowe instytucje regulacyjne powinny współpracować na szczeblu regionalnym w ramach pierwszego kroku w kierunku pełnej liberalizacji rynku wewnętrznego Kraje członkowskie prowadzą współpracę dla celów zintegrowania swoich rynków krajowych przynajmniej na szczeblu regionalnym. Kraje członkowskie wspierają w szczególności współpracę operatorów sieci na szczeblu regionalnym oraz działają na rzecz spójności swoich ram prawnych i regulacyjnych. Obszary geograficzne objęte współpracą regionalną powinny odpowiadać obszarom geograficznym określonym przez Komisję zgodnie z art. 2h ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 1775/2005.

4 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Integracja regionalna rynków energii co mówi III Pakiet Energetyczny (3) O jakie regiony rynkowe chodzi? Baltic Central-East Central-South Central-West Northern South-West Fr-UK-Ireland

5 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Postanowienia Forum Florenckiego z września 2007 roku (spotkanie europejskich regulatorów rynków energii) Forum wyznaczyło ETSO i EuroPEX do sporządzenia roboczego dokumentu, który określał będzie docelowy model wyznaczania trans-granicznych zdolności przesyłowych i sposobu ich alokacji. W kwietniu 2008 roku zakończono prace nad wstępnym dokumentem a w styczniu 2009 roku powstał raport końcowy pt.: Opracowanie i wdrożenie skoordynowanego modelu regionalnego i międzyregionalnego zarządzania ograniczeniami przesyłowymi Raport, oprócz przedstawienia obecnej sytuacji wyznaczania zdolności przesyłowych i ich alokacji przedstawił również mapę drogową prowadzącą do osiągnięcia pełnej integracji rynków energii elektrycznej.

6 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Postanowienia Forum Florenckiego z 2008 roku (spotkanie europejskich regulatorów rynków energii) Autorzy raportu zaproponowali również powstanie Komitetu Sterującego, którego zadaniem będzie wyznaczenie celów, kierunków i wytycznych do dalszych działań zmierzających do stworzenia kodeksów regulujących integrację rynków energii elektrycznej. Działalność Komitetu Sterującego zainicjowano na Forum Florenckim w 2008 roku. W skład Komitetu Sterującego wchodzą:

7 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Zadania Komitetu Sterującego Stworzenie praktycznego i osiągalnego modelu harmonizującego zarządzanie trans-granicznymi ograniczeniami sieciowymi na szczeblu europejskim. Stworzenie propozycji szczegółowych działań z wyznaczeniem harmonogramu czasowego ich realizacji.

8 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Model docelowy wg Komitetu Sterującego (1)

9 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Model docelowy wg Komitetu Sterującego (2) Rynki terminowe z fizyczną dostawą: Alokacja trans-granicznych zdolności przesyłowych w okresie dłuższym niż doba przed oparta powinna być o explicit auctions z wykorzystaniem physical transmission rights (PTRs) lub financial transmission rights (FTRs).

10 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Model docelowy wg Komitetu Sterującego (3) Rynek Dnia Następnego: Celem do osiągnięcia w perspektywie do roku 2015 jest alokacja transgranicznych zdolności przesyłowych w oparciu o implicit auction Price Coupling. Niezbędne zadania do wykonania: Harmonizacja bramek czasowych na połączonych rynkach Zgodne oferty i produkty na połączonych rynkach Stosowanie jednolitych algorytmów wyznaczania cen Dzielenie się wszystkimi zleceniami składanymi na giełdy na połączonych rynkach Ustalenie referencyjnej ceny dla praw przesyłu z rozliczeniem finansowym i kontraktów finansowych na te prawa

11 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Model docelowy wg Komitetu Sterującego (4) Rynek Intraday: Celem do osiągnięcia jest alokacja zdolności przesyłowych w oparciu o implicit continuous trading lub implicit auction. Z możliwością zawarcia transakcji na 1 godzinę przed godziną dostawy.

12 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Model docelowy wg Komitetu Sterującego (5) Wyznaczanie dostępnych zdolności przesyłowych: Wyznaczanie dostępnych zdolności przesyłowych może się odbywać w dwojaki sposób: W przypadku gdy mamy do czynienia z siecią oczkową i gdy występują znaczące przepływy kołowe należy stosować metodę flow based. Dla pozostałych typów sieci należy stosować metodę NTC based.

13 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Jednolity rynek energii na czym stoimy? (1) Istnieje szereg przeszkód powodujących, że rynek europejski jest pofragmentowany: zróżnicowanie i nieprzewidywalność cen energii niska płynność większości rynków nieprzejrzystość rynków nieefektywne wykorzystywanie zdolności przesyłowych wysoki wskaźnik koncentracji podmiotów na rynkach kwestia wykorzystywania siły rynkowej przez dominujących graczy.

14 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Jednolity rynek energii na czym stoimy? (2) Istnieje szereg metod wyznaczania zdolności przesyłowych : Do głównych metod należą Net Transfer Capacity (NTC) i jego kombinacje oraz Flow based i jego kombinacje.

15 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Jednolity rynek energii na czym stoimy? (2) Stosowane metody alokacji zdolności przesyłowych: A)Integracja regionalna B)Integracja interregionalna

16 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Polskie zdolności przesyłowe Połączenia międzysystemowe KSE (możliwości techniczne): W ramach UCTE (Niemcy, Czechy, Słowacja): Eksport 1800 MW Import 0 MW Granica wschodnia (IPS/UPS): Eksport 0 MW Import: 140 MW (Białoruś), 220 MW (Ukraina) Kabel DC (Szwecja Nordel): Eksport / Import 600 MW

17 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Połączenia trans-graniczne polskiego KSE teoretycznie spełniają postawione przez UE wymaganie przepustowości na poziomie 10% krajowej produkcji energii elektrycznej. Udostępnianie zdolności przesyłowych przez PSE-Operator realizowane jest podstawowo w aukcjach dziennych. W aukcjach miesięcznych i rocznych udostępniane są znikome zdolności, przy czym kierunek importu zredukowany jest prawie do 0 MW. Miesiące 2009 A in A out MW MW styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec 0 700

18 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Pakiet klimatyczny a kwestia zdolności wytwórczych (1) W wyniku wejścia w życie pakietu klimatycznego w polskim KSE może wystąpić deficyt mocy wytwórczych. Grozi nam, że w najbliższym czasie utracimy samowystarczalność w zakresie produkcji energii elektrycznej. Stąd rosnąca popularność energetyki nuklearnej. Jednak do czasu powstania źródeł nuklearnych w Polsce czy też budowy nowych konwencjonalnych źródeł wytwórczych - konieczne będzie importowanie dużych ilości energii z zagranicy. Pytanie brzmi: Jak, skoro nasze połączenia nie pozwalają na import energii z zagranicy?

19 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Pakiet klimatyczny a kwestia zdolności wytwórczych (2) Podstawową przyczyną takiej sytuacji są występujące w regionie Europy Środkowej przepływy kołowe, których wielkość rośnie z roku na rok proporcjonalnie do przyrostu mocy elektrowni wiatrowych, instalowanych w północnej części UCTE. Import energii do Polski jest praktycznie możliwy tylko przez kabel stałoprądowy łączący Polskę ze Szwecją o mocy przesyłowej 600 MW. Możliwości importu energii do Polski szybko nie wzrosną. Linie łączące Polskę z Białorusią i Ukrainą, które PSE-Operator przejął od PGE, stoją nieczynne od 2004 i 1993 roku.

20 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Konieczność budowy nowych połączeń Należy jak najszybciej zwiększyć zdolności importowe KSE poprzez rozbudowę połączeń trans-granicznych: W ramach UCTE (Niemcy, Czechy, Słowacja): Eksport / Import > 3000 MW Granica wschodnia (IPS/UPS): Litwa Eksport / Import 1000 MW Białoruś Eksport / Import 600 MW Ukraina Eksport 1200 MW, Import 1400 MW (Źródło: EPC S.A.)

21 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Kabel Polska-Szwecja (1) Zarządza nim SwePol Link (należący w 33% do PGE). Od 2006 roku firma nie udostępnia innym podmiotom zdolności przesyłowych (600 MW). Jedynymi beneficjentami handlowego wykorzystania tego połączenia są: PGE i Vattenfall. Kabel szwedzki jest jedynym połączeniem transgranicznym, które nie zostało przekazane przez PGE do PSE-Operator.

22 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Kabel Polska-Szwecja (2) Energia elektryczna przepływa wg zasad: Decyzje handlowe dotyczą każdej godziny w dniu n +1. Energia płynie z kraju o niższej cenie energii do kraju o wyższej cenie energii na rynku RDN (decyduje różnica pomiędzy cenami energii ustalanymi na giełdach Nord Pool Spot i TGE). Moc wymiany ograniczana jest decyzjami operatorów (ograniczenia w eksporcie ogłaszane przez operatorów w obydwu kierunkach). Możliwość wykorzystania przepustowości kabla dla technicznej wymiany energii między operatorami.

23 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Kabel Polska-Szwecja (3) Przepływy energii na kablu Polska-Szwecja opierają się na mechanizmie podobnym do Market Coupling (przepływy oparte na różnicy cen energii na giełdach energii). Jedyną różnicą jest to, że nie odbywa się to poprzez giełdy i nie mogą z niego korzystać członkowie giełd Nord Pool i TGE. Jedynymi beneficjentami handlowej wymiany są PGE i Vattenfall.

24 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Zalety mechanizmu Market Coupling (1) Market Coupling jest nowoczesną metodą międzynarodowego handlu energią elektryczną. W systemie tym zdolności przesyłowe pomiędzy krajami nie są przedmiotem odrębnej aukcji, lecz są udostępniane łącznie z energią poprzez transakcje realizowane na współpracujących ze sobą giełdach energii, działających po obu stronach granicy.

25 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Zalety mechanizmu Market Coupling (2) Odpowiednia ilość połączeń trans-granicznych jest warunkiem koniecznym dla prawidłowego funkcjonowania wewnętrznego rynku energii. Nawet przy ograniczonych inwestycjach, alokacja zdolności przesyłowych poprzez mechanizm Market Coupling zwiększa rozmiary wymiany handlowej poprzez zwiększenie efektywności wykorzystania istniejących połączeń. Źródło: APX Group (rezultaty wprowadzenia Market Coupling w regionie NL-BE)

26 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Zalety mechanizmu Market Coupling (3) Wprowadzenie Market Coupling przyczynia się do wzrostu handlu (zarówno na obszarze integracyjnym, jak i z państwami trzecimi), umożliwia zwiększenie konkurencji i ograniczenie działań monopolistycznych największych graczy rynkowych. Integracja rynków skandynawskich i trwająca integracja rynków europejskich sprawiła, że mimo dużej koncentracji podmiotów na rynkach krajowych, ich dominujący wpływ na kształtowanie się cen energii został istotnie ograniczony.

27 Integracja trans-graniczna Konferencja NEUF 2009, cze_ Market Coupling na kablu Polska-Szwecja Upublicznienia kabla Polska-Szwecja poprzez udostępnienie jego zdolności przesyłowych w oparciu o Market Coupling z udziałem TGE i Nord Pool leży w interesie polskich i skandynawskich uczestników rynku energii!!! Mechanizm Market Coupling powinien zostać wdrożony w pierwszej kolejności na połączeniu kablowym Polska-Szwecja, a w następnej kolejności na połączeniach trans-granicznych z Niemcami, Czechami i Słowacją.

28 Dziękuję za uwagę