SPRZÊT WOJSK CHEMICZNYCH

Transkrypt

1 SPRZÊT WOJSK CHEMICZNYCH kpt. mgr in. Krzysztof CYGAN SAMOCHÓD OPANCERZONY do rozpoznania ska eñ BRDM-2rs Zwiêkszaj¹ce siê stale wymagania taktyczne dotycz¹ce ruchliwoœci i manewrowoœci bojowych pojazdów wojskowych na wspó³czesnym polu walki, przyczyni³y siê do powstania nowego wozu rozpoznawczego. W zwi¹zku z tym pod koniec 1954 roku w biurze doœwiadczalnym W. A. Diedkowa rozpoczêto opracowywania nowego samochodu opancerzonego, a jego g³ównym konstruktorem zosta³ W. K. Rubcow. Pocz¹tkowo mia³a to byæ wersja p³ywaj¹ca transportera BTR-40. Z tego powodu otrzyma³ on robocze oznaczenie BTR-40P. Do jego konstrukcji u yto wielu elementów i zespo³ów stosowanych w tym transporterze. Z uwagi jednak na szereg zmian jakie w nim wprowadzono, pojazd otrzyma³ nazwê BRDM (skrót od: Bronirowannaja Rozwiedywatielno-Dozornaja Maszina). Któr¹ ostatecznie zmieniono na BRDM-1. Fot. 1. BRDM-1 43

2 Mia³ on zdolnoœæ p³ywania i dodatkowe, chowane w kad³ubie, ko³a noœne u³atwiaj¹ce pokonywanie rowów i okopów. Zastosowano równie centralny uk³ad pompowania kó³ co sta³o siê póÿniej standardem w przypadku samochodów wojskowych. Pierwszy prototyp nowego samochodu zbudowano w lutym 1956 roku, a ju w roku nastêpnym przyst¹piono do ich produkcji seryjnej. Pierwsze serie nie mia³y opancerzenia góry przedzia³u bojowego, co zmieniono w póÿniejszym czasie. Pocz¹tkowo samochody BRDM uzbrojone by³y w 1 karabin maszynowy SGMT kal. 7,62 mm umieszczony na kad³ubie. PóŸniej zmieniono go na wielkokalibrowy karabin maszynowy DSzK, a póÿniej KPWT. Rozpoczêto równie produkcjê pojazdów uzbrojonych w wyrzutnie kierowanych pocisków przeciwpancernych. Zosta³y one wprowadzane do u ycia na pocz¹tku lat szeœædziesi¹tych. Oprócz ZSRR samochód BRDM produkowany by³ na licencji, na Wêgrzech. Zbudowano oko³o 10 tysiêcy tych pojazdów. Pierwsze opancerzone samochody rozpoznawcze BRDM trafi³y do jednostek armii radzieckiej w 1957 roku do jednostek rozpoznawczych. Nastêpnie otrzyma³y je równie niektóre armie pañstw Uk³adu Warszawskiego. Du a ich liczba zosta³a sprzedana do pañstw afrykañskich i na Bliski Wschód, gdzie by³y u ywane w licznych lokalnych konfliktach. Fot. 2. BRDM-1 (9P110) w Muzeum Wojska Polskiego 44

3 Na wyposa enie Ludowego Wojska Polskiego BRDM-1 trafi³ wczeœnie, bo ju w roku Zosta³y zakupione wersje 2P27 i 9P110 ATGM. Na bazie podstawowego modelu zbudowane zosta³y specjalne wersje wyposa one w wiele dodatkowych urz¹dzeñ potrzebnych podczas wykonywania specyficznych zadañ rozpoznawczych i zbierania danych niezbêdnych dla w³aœciwej i pe³nej oceny warunków okreœlonego rejonu dzia³añ. Powsta³a równie wersja dla wojsk chemicznych o nazwie BRDM-RKh, który w Polsce otrzyma³ nazwê BRDM-RCh wóz rozpoznania chemicznego wyposa ony w urz¹dzenia do wykrywania ska enia terenu (chemicznego, radiologicznego). Produkcjê samochodów BRDM-1 zakoñczono w 1966 roku po wprowadzeniu do produkcji nowego opancerzonego samochodu rozpoznawczego BRDM-2. BRDM-2 opancerzony transporter rozpoznawczy (klasyfikowany te jako opancerzony samochód rozpoznawczy, albo bojowy wóz rozpoznawczy), zosta³ zaprojektowany w Zwi¹zku Radzieckim. Pierwszy BRDM-2 (BTR-40PB) by³ pokazany publicznie po raz pierwszy w 1966 r. Ale jego produkcja rozpoczê³a siê w roku Zast¹pi³ BRDM-1 w armiach Uk³adu Warszawskiego. Obecnie jest u ywany w ponad 45 krajach. Fot. 3. BRDM-2 45

4 Fot. 4. BRDM-2 w Muzeum Wojska Polskiego BRDM-2 posiada ulepszone w³aœciwoœci p³ywne i lepsze uzbrojenie ni swój poprzednik. Przedzia³ za³ogi przesuniêto do przodu, a silnik benzynowy do ty³u. Silnik ma wiêksz¹ moc ni w BRDM-ie (140 KM V-8 zamiast 90 konnego 6-cylindrowego silnika). Za³oga sk³ada siê z czterech osób: dowódca, kierowca, zwiadowca i celowniczy. Uzbrojenie jest takie samo jak w transporterze opancerzonym BTR-60: karabin maszynowy KPWT 14,5 mm oraz karabin maszynowy PKT 7,62 mm. Z zewn¹trz ró ni siê od pierwszego BRDM-a wiêkszym kad³ubem. W podstawowej wersji ma zamontowan¹ sto kowat¹ wie yczkê w centralnej czêœci. W przedniej czêœci posiada w³azy obserwacyjne. BRDM-2 posiada reflektor podczerwieni, podczerwone œwiat³a drogowe oraz urz¹dzenie filtrowentylacyjne. Pojazd posiada dwie pary kó³ i scentralizowany system regulacji ciœnienia przydatny do poruszania siê w ka dym terenie, a tak e ko³a w œrodkowej czêœci kad³uba u³atwiaj¹ce pokonywanie rowów i nasypów. Posiada równie pêdnik wodnoodrzutowy do poruszania siê w wodzie. Opancerzenie zabezpiecza przed atakiem z broni rêcznej. Od³amki artyleryjskie i pociski karabinów maszynowych 0.5 cal mog¹ penetrowaæ pancerz. Opony nie s¹ zabezpieczone przed przebiciem i s¹ podatne na uszkodzenia od ognia wszelkiego rodzaju. Pierwsze BRDM-2 trafi³y do polski w 1965 roku. Zosta³o zakupione 450 sztuk w tym 418 wozów wersji 9P133 Malutka i 9P148 Konkurs 46

5 oraz 32 BRDM-2RKh (khimicheskaya razvedivatel'naya mashina) wozy rozpoznania ska eñ. Które w armii rosyjskiej póÿniej otrzyma³y oznaczenie BRDM-2RKhA i BRDM-2RKhB wynika³o to z modernizacji tego pojazdu. W Polsce pojazd ten otrzyma³ oznaczenie BRDM-2rs Samochód opancerzony do rozpoznania ska eñ. Pierwsze 32 pojazdy by³y to wersje rosyjskie, dopiero w póÿniejszych latach pojazd te oraz kolejne, które trafi³y do wojsk chemicznych zosta³y zmodernizowane. Ale oznaczenie siê nie zmieni³o i nadal wystêpuj¹ pod nazw¹ BRDM-2rs. Samochód opancerzony do rozpoznania ska eñ BRDM-2rs (fot. 5) s³u- y do prowadzenia rozpoznania ska eñ chemicznych i promieniotwórczych oraz do obserwacji wybuchów j¹drowych. Umo liwia on wykonanie nastêpuj¹cych zadañ: pomiar mocy dawki promieniowania w terenie; kontrolê stopnia ska enia promieniotwórczego ludzi, uzbrojenia i sprzêtu bojowego; wykrywanie œrodków truj¹cych w powietrzu i na powierzchni ziemi, uzbrojeniu, sprzêcie bojowym i innych obiektach; Fot. 5. BRDM-2rs Samochód opancerzony do rozpoznania ska eñ 47

6 okreœlanie parametrów wybuchów j¹drowych; oznakowanie rejonów ska onych; pobieranie próbek ska onej ziemi, wody i innych materia³ów; okreœlanie wspó³rzêdnych po³o enia rejonów ska onych wed³ug aparatury nawigacyjnej; przekazywanie przez radio meldunków o wynikach rozpoznania; podawanie sygna³ów alarmowych. Dane taktyczno technicznie samochodu s¹ nastêpuj¹ce: masa bojowa samochodu 7000 kg masa samochodu bez za³ogi 6700 kg d³ugoœæ kad³uba 5700 mm d³ugoœæ z roz³o onymi wyrzutniami znaków ostrzegawczych (po³o enie bojowe) 6100 mm szerokoœæ kad³uba samochodu 2262 mm rozstaw kó³ przednich 2350 mm wysokoœæ przy pe³nym obci¹ eniu, ciœnieniu w oponach 274,6 kpa kg/cm 2 ): mierzona do górnej p³yty kad³uba 1945 mm mierzona do wierzcho³ka wie y 2310 mm Samochód jest wyposa ony w karabin maszynowy PKT. masa karabinu z jednostk¹ ognia 320 kg œrednica zewnêtrzna wie y 1424 mm Rys. 1. Samochód opancerzony do rozpoznania ska eñ BRDM-2rs w po³o eniu marszowym 48

7 Wyposa enie specjalne samochodu BRDM-2rs umo liwia: prowadzenie rozpoznania ska eñ chemicznych i promieniotwórczych w czasie jazdy i na postoju samochodu, a tak e po wyjœciu z niego w celu rozpoznania pieszo ska eñ w terenie trudno dostêpnym; obserwacjê wybuchów j¹drowych. W sk³ad wyposa enia specjalnego samochodu BRDM-2rs wchodzi: a) Sprzêt i œrodki do obserwacji wybuchów j¹drowych, rozpoznania ska eñ i obserwacji meteorologicznej: przyrz¹d do obserwacji wybuchów j¹drowych POW-1; urz¹dzenie do wizowania; automatyczny sygnalizator ska eñ AVJ-1 (GSP-11); rentgenoradiometr DP-66M; rentgenometr DP-3B lub rentgenometr sygnalizacyjny DPS-68; pó³automatyczny przyrz¹d rozpoznania chemicznego PPChR; przyrz¹d rozpoznania chemicznego PChR-54M; zestaw do pobierania próbek ska onych materia³ów KPO-1; komplet rurek wskaÿnikowych do PPChR i PChR-54M; komplet meteorologiczny MK-3; blok zasilania elektrycznego przyrz¹dów do rozpoznania ska eñ. b) Sprzêt i œrodki do oznaczania terenu ska onego: wyrzutnie znaków ostrzegawczych; chor¹giewki ostrzegawcze; latarki sygnalizacyjne; Militaria z Myszk¹ Rys. 2. Samochód opancerzony do rozpoznania ska eñ BRDM-2rs w po³o eniu bojowym 49

8 pironaboje PP-9; pulpit do odpalania chor¹giewek ostrzegawczych; wbijak do rêcznego ustawiania chor¹giewek. c) Indywidualne i zbiorowe œrodki ochrony przed ska eniami: maski przeciwgazowe; odzie ochronna lekka; p³aszcze ochronne; poñczochy ochronne; rêkawice ochronne; worki pogumowane na ska on¹ odzie ; urz¹dzenie filtrowentylacyjne. d) Sprzêt i œrodki do likwidacji ska eñ: e ektorowy zestaw samochodowy DK-4B; dwa kanistry; pakiety odka aj¹ce PChW-04; pakiety dezaktywacyjne SF-006; indywidualne pakiety odka aj¹ce PChW-012; indywidualne pakiety przeciwchemiczne IPP. e) Sprzêt ³¹cznoœci i nawigacyjny: radiostacja R-123M; czo³gowy telefon wewnêtrzny R-124; aparatura -nawigacyjna TNA-3. f) Œrodki sygnalizacyjne i do zadymiania: wyrzutnia nabojów sygna³owych NSCh-40; naboje sygna³owe NSCh-40; rêczne granaty dymne RDG-2. Dru yna rozpoznania ska eñ dzia³aj¹ca na samochodzie opancerzonym BRDM-2rs sk³ada siê z trzech o³nierzy. Dowódca dru yny jest bezpoœrednim prze³o onym o³nierzy wchodz¹cych w sk³ad dru yny i odpowiada za ich przygotowanie bojowe, wyszkolenie i dyscyplinê. Ponadto jest odpowiedzialny za gotowoœæ dru yny do wykonywania zadañ bojowych oraz za prawid³ow¹ eksploatacjê samochodu i urz¹dzeñ w nim zamontowanych. Do jego obowi¹zków nale y: utrzymywanie ³¹cznoœci z prze³o onym za pomoc¹ radiostacji; obs³ugiwanie rentgenometru DPS-68 (DP-3B) i rentgenoradiometru DP-66; obs³ugiwanie aparatury nawigacyjnej; 50

9 utrzymanie ³¹cznoœci wewn¹trz samochodu z za³og¹ za pomoc¹ telefonu czo³gowego; w razie potrzeby ustawia chor¹giewki rêcznie razem z zwiadowc¹. Zwiadowca podlega dowódcy dru yny. Do jego obowi¹zków nale y: przygotowanie do pracy bloku zasilania; obs³ugiwanie przyrz¹dów AVJ (GSP-11), PPChR, PChR-54 oraz zestawu rurek i œrodków wskaÿnikowych do tych przyrz¹dów; obs³ugiwanie wyrzutni znaków ostrzegawczych i nabojów sygna³owych; obs³ugiwanie kompletu meteorologicznego; obs³ugiwanie karabinu maszynowego PKT; w razie potrzeby rêczne ustawianie chor¹giewek ostrzegawczych; pobieranie próbek ska onych materia³ów i wody. Kierowca podlega dowódcy dru yny. Odpowiada za: stan techniczny samochodu i jego ukompletowanie; zasilenie przyrz¹dów i aparatury specjalnej w energiê elektryczn¹; obs³ugiwanie urz¹dzenia filtrowentylacyjnego oraz zestawu do zabiegów specjalnych DK-4B; stan zamocowania urz¹dzeñ zewnêtrznych. ZAKOÑCZENIE Na pocz¹tku XXI w. BRDM-2rs doczeka³ siê modernizacji. Na jego bazie powsta³a wersja o nazwie BRDM-2rs M. Odœwie ona wersja samochodu do rozpoznania ska eñ powsta³a w 4. Okrêgowych Warsztatach Technicznicznych w urawicy (ko³o Przemyœla). Modernizacja w g³ównej mierze dotyczy wymiany przestarza³ego sprzêtu specjalistycznego który zosta³ zast¹piony nowszymi wzorami, spe³niaj¹cymi wymogi wspó³czesnego pola walki. ŸRÓD O J. Magnuski, Wozy bojowe LWP Warszawa, Wydawnictwo MON, Siergiej Suworow: BMP 1 (BWP-1). Warszawa, Wydawnictwo Militaria, T. Begier, D. U ycki, Ko³owe wozy bojowe, Warszawa R. Wo niak, P. Kupidura, BRDM-2 (MW nr 6/05). Instrukcja samochodu BRDM-2, Warszawa G. Hodanowicz, Modernizacja BRDM-2 (RWTO nr 8/99), Szakal + (RWTO nr 10/04). I. Witkowski, Lekkie opancerzone wozy bojowe, Warszawa Samochód opancerzony do rozpoznania ska eñ BRDM-2rs, sygn. Chem. 272/78, Warszawa Internet: - BRDM-1: http: //en. wikipedia. org/wiki/brdm-1 - BRDM-2: http: //en. wikipedia. org/wiki/brdm-2 51

10 Redakcja Chemika w ramach MzM og³asza konkurs pt.: A Kto (Co) to!? Nale y okreœliæ co robi¹ o³nierze na górnej fotografii oraz w jakim mieœcie wykonano zdjêcie dolne. Dla u³atwienia, chcemy dodaæ, e oba zdjêcia wykonano w ubieg³ym wieku (dzieli je okres ok. 40 lat), a na drugim planie miejskiego zdjêcia widaæ grzyb po wybuchu j¹drowym! Na odpowiedzi (wy³¹cznie mailem na adres Redaktora prowadz¹cego) czekamy do koñca wrzeœnia br. Nazwisko zwyciêzcy, wylosowanego z poœród uczestników którzy udziel¹ prawid³owych odpowiedzi zamieœcimy w kolejnym numerze. Nagroda - Niespodzianka! 52