Zapłodnienie in vitro (IVF) & docytoplazmatyczna iniekcja plemnika (ICSI)

Transkrypt

1 In Vitro Fertilisation (IVF) & Intra-Cytoplasmic Sperm Injection (ICSI) Information Booklet POLISH Zapłodnienie in vitro (IVF) & docytoplazmatyczna iniekcja plemnika (ICSI) ULOTKA INFORMACYJNA Data publikacji: Dokument 389 Wydanie 05 1 z 12

2 Jakie informacje zawarte są w niniejszej ulotce i do kogo są one skierowane? Niniejsza ulotka ma na celu udzielenie informacji na temat przebiegu zabiegu zapłodnienia in vitro (IVF) oraz docytoplazmatycznej iniekcji plemnika (ICSI). Różnica między zabiegami IVF i ICSI polega na sposobie wykorzystania nasienia do zapłodnienia komórek jajowych. Lekarz prowadzący poinformuje Państwa, która z metod zapłodnienia, IVF czy ICSI, będzie w Państwa przypadku najkorzystniejsza. Następnie zostaną Państwo wpisani na listę NHS osób oczekujących na zabieg w klinice Leicester Fertility Centre. We właściwym czasie ustalony zostanie termin wizyty, podczas której spotkają się Państwo z członkiem personelu pielęgniarskiego, aby móc porozmawiać na temat zabiegu oraz ustalić dalsze badania. Jeżeli zostali już Państwo poddani zabiegowi inseminacji domacicznej (IUI), w wyniku której nie doszło do zapłodnienia, uzgodnione zostanie spotkanie, podczas którego omówione zostaną zabiegi IVF lub ICSI. Na czym polega zabieg zapłodnienia in vitro? IVF jest zabiegiem polegającym na pozaustrojowym zapłodnieniu komórek jajowych w szalce Petriego. Komórki jajowe oraz nasienie są mieszane w szalce, a następnie inkubowane przez noc, aby proces zapłodnienia mógł się odbyć. W przypadku, gdy ilość otrzymanego nasienia nie pozwala na skuteczne przeprowadzenie zabiegu IVF w dniu pobrania komórek jajowych, rozpoczęte zostaną procedury mające na celu wykonanie ICSI. Informacje na temat ICSI znajdą Państwo poniżej. Główne wskazania do przeprowadzenia zabiegu IVF to: Niedrożne lub uszkodzone jajowody Endometrioza Niska liczebność i/lub ruchliwość plemników Nieudany zabieg inseminacji domacicznej Data publikacji: Dokument 389 Wydanie 05 2 z 12

3 Na czym polega docytoplazmatyczna iniekcja plemnika (ICSI)? Docytoplazmatyczna iniekcja plemnika (ICSI) określa technikę polegającą na wprowadzeniu pojedynczego plemnika do wnętrza komórki jajowej (cytoplazmy). Pomaga to uniknąć trudności wynikających z konieczności przedostania się plemnika do wnętrza komórki jajowej. Metoda ta jest szczególnie korzystna dla par, w przypadku których niepłodność wynika ze złej jakości nasienia mężczyzny lub nie powiodły się podejmowane próby zapłodnienia in vitro. Komórki jajowe przygotowywane są do zabiegu przez usunięcie osłaniających je komórek pęcherzykowych. Ocenę dojrzałości komórek jajowych (nie wszystkie pobrane komórki będą w pełni dojrzałe) przeprowadza się za pomocą wyspecjalizowanego mikroskopu wszystkie dojrzałe komórki są poddane procesowi iniekcji. Główne wskazania do przeprowadzenia zabiegu ICSI to: Niski odsetek plemników o prawidłowej budowie Wysoki odsetek plemników nieruchliwych Bardzo niska liczba plemników Plemniki pobrane chirurgicznie (PESA/TESA) Nieudane zapłodnienie lub niska liczba zapłodnionych komórek jajowych otrzymana podczas konwencjonalnego cyklu IVF Obecność przeciwciał przeciwplemnikowych. Jak należy przygotować się do zabiegu IVF lub ICSI? Aby zapewnić najlepszą reakcję organizmu na leczenie oraz dla Państwa bezpieczeństwa, wskaźnik masy ciała (BMI) kobiety powinien wynosić między 19 a 30, a mężczyzny poniżej 35. BMI to współczynnik powstały przez podzielenie masy ciała podanej w kilogramach przez kwadrat wysokości podanej w metrach. Jeżeli Państwa BMI wynosi mniej lub więcej niż jest to zalecane, otrzymają Państwo właściwe informacje na temat osiągnięcia wymaganej wagi zanim rozpoczną Państwo leczenie. Oboje partnerzy poddawani są badaniom krwi mającym na celu określić obecność wirusów zapalenia wątroby typu B i C, HIV i kiły. 3 miesiące przed rozpoczęciem leczenia należy ponownie wykonać profil hormonalny na początkowym etapie cyklu menstruacyjnego. Przeprowadzana jest analiza jakościowa nasienia, aby zapewnić, że plemniki mogą być właściwie przygotowane do zabiegu. Data publikacji: Dokument 389 Wydanie 05 3 z 12

4 Jak przebiega zabieg? Kiedy będą Państwo gotowi na rozpoczęcie leczenia, zorganizowane zostanie spotkanie z jedną z wyspecjalizowanych pielęgniarek lub członkiem kadry medycznej, aby zaplanować przebieg leczenia. Będą Państwo zobowiązani do podpisania szeregu formularzy zgody odnoszących się do leczenia oraz przechowywania komórek jajowych, plemników oraz embrionów. Dalsze informacje na temat formularzy zgody znajdują się na stronie internetowej HFEA: Między 2 a 4 dniem cyklu menstruacyjnego przeprowadzone zostanie dopochwowe badanie ultrasonograficzne, podczas którego policzone zostaną pęcherzyki obecne w jajnikach. Badanie to pozwoli nam ocenić rodzaj i dawkę leków. Mówimy tu o liczbie pęcherzyków antralnych (AFC). Jeżeli zajdzie konieczność, pielęgniarki ustalą termin wizyty, podczas której przedstawiony zostanie sposób wykonywania zastrzyków. Wybrane leki zostaną zamówione firma dostarczająca leki skontaktuje się z Państwem, aby zaaranżować ich odbiór. Standardowy długi protokół in vitro W przypadku większości kobiet stosowany jest standardowy protokół. Oznacza to, że każdego dnia konieczne będzie przyjmowanie preparatu Suprecur (iniekcje rozpoczynają tydzień przed wystąpieniem miesiączki). Ma to na celu wyłączenie przysadki mózgowej, która kontroluje jajniki. Kiedy rozpocznie się miesiączkowanie, należy skontaktować się z pielęgniarką, aby ustalić termin badania USG i badań krwi. Badania te pozwolą ocenić stopień reakcji organizmu na iniekcje. Następnie, w postaci iniekcji, codziennie podawany będzie drugi preparat Menopur lub Gonal-F. Ponownie wyznaczone zostaną terminy badań krwi i USG, aby sprawdzić, czy jajniki reagują na stymulację. Dawka podawanych leków zostanie zmieniona zgodnie ze stopniem reakcji organizmu na leczenie. Data publikacji: Dokument 389 Wydanie 05 4 z 12

5 Krótki protokół Jeżeli w przeszłości zrezygnowano z zabiegu IVF ze względu na słabą reakcję organizmu, stwierdzone zostało wysokie stężenie hormonu folikulotropowego (FSH) lub wyniki badania USG wskazują na niską liczbę pęcherzyków antralnych, konieczne może okazać się zastosowanie krótkiego protokołu. Pierwszego dnia miesiączki należy skontaktować się z pielęgniarką i następnego dnia roboczego zgłosić się na badanie USG i badania krwi. Rozpoczną Państwo iniekcje preparatem Suprecur i otrzymają wskazówki, kiedy należy przyjmować Menopur lub Gonal-F. Ponownie wyznaczone zostaną terminy badań krwi i badania USG, aby sprawdzić, czy jajniki reagują na stymulację Co wydarzy się następnie? Kiedy wyniki badania USG wskazywać będą na wystarczającą liczbę dojrzałych pęcherzyków, zostaną Państwo zawiadomieni o konieczności podania zastrzyku zawierającego hormon hcg (Pregnyl lub Ovitrelle), który wspomaga dojrzewanie komórek jajowych przed ich ekstrakcją godzin po podaniu hcg przeprowadzona zostanie ekstrakcja komórek jajowych z jajników. Komórki jajowe pobierane są za pomocą cienkiej igły wprowadzanej przez waginę do jajników pod kontrolą USG. Zabieg ten wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym, dzięki czemu pacjentki nic nie czują i nie pamiętają jego przebiegu. Do znieczulenia stosowane są m.in.: Propofol, Alfentanyl i Midazolam. Leki te wywołują uczucie senności i pozwalają uśmierzyć ból. Istnieje również możliwość podania preparatu Diclofenac w postaci czopków doodbytniczych, który uśmierza ból na 18 godzin po ekstrakcji komórek jajowych. W dniu ekstrakcji komórek jajowych konieczne będzie pobranie w klinice próbki nasienia. Zalecamy zachowanie abstynencji seksualnej przez 2 lub 3 dni przed pobraniem nasienia. Nasi embriolodzy wyodrębnią najlepsze plemniki i wykorzystają je do zapłodnienia komórek jajowych. Data publikacji: Dokument 389 Wydanie 05 5 z 12

6 W jaki sposób embriony wprowadzane są do macicy? Dwa, trzy lub pięć dni po ekstrakcji komórek jajowych do macicy poprzez szyjkę macicy wprowadzone zostanie jedno lub dwa embriony najlepszej jakości. Podczas zabiegu należy mieć pełny pęcherz. Jest to bezbolesny zabieg i nie wymaga on podania środków znieczulających. Przez krótki czas po wprowadzeniu embrionów należy zachować pozycję leżącą, a następnie można opuścić klinikę. Aby wzmocnić śluzówkę macicy w celu zwiększenia szans na skuteczne zagnieżdżenie embrionów, pacjentki zostaną poproszone o stosowanie domacicznych wkładek ze stopniowo uwalnianym progesteronem dwa razy dziennie, rozpoczynając rano, dzień po pobraniu komórek jajowych. Co stanie się z pozostałymi embrionami? Istnieje możliwość zamrożenia pozostałych embrionów. Zaoferujemy Państwu zamrożenie dobrych embrionów w celu ich ewentualnego wykorzystania w przyszłości. Kiedy można wykonać test ciążowy? 15 dni po pobraniu komórek jajowych zostaną Państwo poproszeni o ponowne przybycie do kliniki w celu przeprowadzenia testów ciążowych z wykorzystaniem próbek moczu i krwi. Niezwykle ważne jest poddanie się badaniu także w przypadku wystąpienia miesiączki, abyśmy mogli wykluczyć ryzyko ciąży pozamacicznej. Jakie ryzyko wiąże się z zabiegiem? Ekstrakcja komórek jajowych wymaga podania środków znieczulających, dlatego prosimy poinformować nas o doświadczanych dolegliwościach zdrowotnych lub przyjmowanych lekach. Do działań niepożądanych leków znieczulających zaliczamy nudności pooperacyjne oraz wymioty (najczęściej utrzymują się one przez 1-2 godzin i mogą być kontrolowane właściwymi lekami), dreszcze, infekcje w obrębie klatki piersiowej (bardzo rzadkie po podaniu środków uspokajających), odzyskanie świadomości (odzyskanie przytomności podczas zabiegu; większość pacjentek, które odzyskały świadomość, Data publikacji: Dokument 389 Wydanie 05 6 z 12

7 nie czuło bólu, ale mogły im pozostać pewne wspomnienia z sali zabiegowej), silna reakcja alergiczna wywołana działaniem leków znieczulających, w niezwykle rzadkich przypadkach anafilaksja (1 na 10,000 pacjentek), ryzyko śmierci lub uszkodzenia mózgu (ogólne ryzyko, 1 na 100,000 przypadków, ale jest ono jeszcze rzadsze w przypadku drobnych zabiegów). Ekstrakcja komórek jajowych niesie ze sobą niewielkie ryzyko infekcji w obrębie miednicy. Do objawów zapalenia zaliczamy gorączkę, ból, także ostry, w dolnej części jamy brzusznej oraz pojawienie się cuchnących upławów (w rzadkich przypadkach). Krwawienie z pochwy/uszkodzenie ścian pochwy wymagające założenie szwów (w bardzo rzadkich przypadkach). Uszkodzenie jelita grubego, pęcherza moczowego, naczyń krwionośnych lub nerwów w obrębie miednicy (w bardzo rzadkich przypadkach). W przypadku zabiegu ICSI istnieje ryzyko uszkodzenia komórek jajowych (ok. 5-10%) w związku z prowadzoną iniekcją. Uszkodzone komórki nie mogą być wykorzystane do zabiegu. Przerwanie leczenia ze względu na słabą lub zbyt silną reakcję na leki. Niemożność zapłodnienia komórek jajowych (zabieg IVF lub ICSI), która spowodowałaby przerwanie cyklu leczenia. Nie dochodzi do podziału komórki, co decyduje o przerwaniu cyklu. Niemożność wprowadzenia embrionów do macicy przez szyjkę macicy. Ciąża pozamaciczna Ciąża mnoga:- Ryzyko występowania ciąży mnogiej (głównie bliźniaczej) po przeniesieniu dwóch embrionów wynosi 30%. Szansa na urodzenie bliźniąt jednojajowych po przeprowadzonym zabiegu IVF wynosi 1.5%. Bliźnięta jednojajowe mogą urodzić się także wtedy, gdy przeniesiony został tylko jeden embrion. Ciąża mnoga jest ryzykowna zarówno dla matki, jaki i dzieci. Więcej informacji na temat ciąży mnogiej znajduje się w specjalnej ulotce poświęconej temu zagadnieniu. Data publikacji: Dokument 389 Wydanie 05 7 z 12

8 Typowe działania niepożądane leków Suprecur: Zmęczenie, ból głowy, uderzenia gorąca, rozdrażnienie i podrażnienie skóry w miejscu wkłucia zaczerwienienie, obrzęk, zasinienie lub ból. Gonadotropiny - Menopur lub Gonal-F: Ból głowy, zmęczenie, nudności, wymioty, biegunka, ból brzucha, wzdęcia i podrażnienie skóry w miejscu wkłucia zaczerwienienie, zasinienie, obrzęk lub ból. Ciąża mnoga. OHSS (patrz niżej) Doksycyklina: (antybiotyk podawany przez 5 dni po ekstrakcji komórek jajowych w celu zapobiegania infekcjom) Może wywoływać nudności, wymioty, biegunki, dolegliwości jelitowe i wrażliwość na światło. Prosimy zapoznać się z treścią ulotek dołączonych do leków i omówić z pielęgniarką wszelkie wątpliwości. Zespół hiperstymulacji jajników (OHSS): Do OHSS dochodzi wówczas, gdy w jajnikach produkowana jest zbyt duża liczba pęcherzyków. W poważnych przypadkach, które na szczęście występują rzadko, w jamie brzusznej i klatce piersiowej może gromadzić się płyn wywołujący uczucie dyskomfortu i trudności w oddychaniu, co z kolei może prowadzić do zwiększonego ryzyka powstawania skrzepów krwi prowadzących do zakrzepicy. Jakie są objawy zespołu hiperstymulacji jajników? Poniżej przedstawione zostały objawy, jakich można doświadczyć w wyniku OHSS: Łagodny OHSS łagodny obrzęk w obrębie jamy brzusznej lub uczucie wzdęcia, uczucie dyskomfortu w obrębie jamy brzusznej i nudności. Należy spożywać duże ilości płynów i zgłosić się do kliniki, jeżeli wystąpią inne lub dojdzie do zaostrzenia objawów. Umiarkowany OHSS objawy zbliżone do łagodnego OHSS, ale obrzęk i uczucie wzdęcia silniejsze w związku z pojawieniem się płynu w obrębie jamy brzusznej. Ból w obrębie jamy brzusznej i wymioty. Data publikacji: Dokument 389 Wydanie 05 8 z 12

9 Ostry OHSS objawy zbliżone do umiarkowanego OHSS plus bardzo duże pragnienie i uczucie odwodnienia ze względu na gromadzenie się w jamie brzusznej znacznej ilości płynu, oddawanie niewielkiej ilości moczu o bardzo ciemnej barwie (skoncentrowany), trudności z oddychaniem ze względu na płyn gromadzący się w klatce piersiowej, a także zaczerwienione, opuchnięte i bolesne nogi w związku z pojawieniem się skrzepów krwi w nogach lub w płucach (tromboza). W przypadku zaobserwowania powyższych objawów, prosimy skontaktować się z zespołem pielęgniarskim pod numerem (0116) Jeżeli będą Państwo dzwonić poza godzinami przyjęć, prosimy skorzystać z awaryjnego numeru telefonu komórkowego podanego w wiadomości na automatycznej sekretarce. Jakie są dalsze kroki? Członkowie zespołu ACU ustalą termin wizyty w klinice, podczas której odbędą Państwo spotkanie z personelem pielęgniarskim i medycznym w ACU, jeżeli spotkanie będzie odbywać się w godzinach przyjęć, lub w GAU przy LRI, jeżeli poza godzinami przyjęć. Czasami zalecany jest pobyt w szpitalu, aby możliwe było przeprowadzenie właściwych badań i kontrolowanie pacjentki. Konieczne może okazać się podanie środków rozrzedzających krew, aby zapobiegać formowaniu się skrzepów krwi, oraz płynów umożliwiających nerkom produkowanie właściwej ilości moczu. W rzadkich przypadkach, jeżeli w obrębie jamy brzusznej i klatki piersiowej dojdzie do nagromadzenia dużej ilości płynu, konieczne jest jego usunięcie, aby zmniejszyć odczuwane dolegliwości. Jeżeli zalecona zostanie hospitalizacja, prosimy się do niej zastosować. Od czasu rozpoczęcia realizacji zabiegów IVF w Wielkiej Brytanii odnotowano kilka przypadków zgonów w związku z OHSS. Czy można uchronić się przed OHSS? Podczas ostatniego badania USG (przed podaniem hcg) poznamy względnie dokładną liczbę komórek jajowych, jakie będą mogły być pobrane podczas zabiegu ekstrakcji. Poinformujemy Państwa także, czy Data publikacji: Dokument 389 Wydanie 05 9 z 12

10 w Państwa przypadku istnieje większe ryzyko OHSS. W rzadkich przypadkach możemy zdecydować o przerwaniu zabiegu ekstrakcji komórek jajowych, jeżeli uznamy, że ryzyko wystąpienia OHSS jest zbyt duże. Jeżeli tak się stanie, poprosimy Państwa o zaprzestanie iniekcji gonadotropiny (Menopur lub Gonal-F) i dalsze przyjmowanie preparatu Suprecur przez 2 tygodnie. Czasami, kiedy spodziewamy się dużej ilości komórek jajowych obok wysokiego stężenia hormonów, możemy zdecydować o ekstrakcji komórek jajowych bez przeprowadzania transferu embrionów. Taka decyzja będzie opierać się na obserwacji objawów oraz ocenie klinicznej. Zabieg IVF przeprowadzony zostanie w laboratorium embriologicznym i wszystkie odpowiednie embriony zostaną zamrożone w celu ich późniejszego wykorzystania. Otrzymają Państwo lek (Kabergolina), którego celem jest minimalizowanie ryzyka występowania OHSS lek ten należy przyjmować przez osiem dni, rozpoczynając od dnia podania hcg, w dawce 0.5mg dziennie. Zdarza się również, że w przypadku wysokiego stężenia hormonów oraz spodziewanej dużej ilości komórek jajowych, możemy przeprowadzić ekstrakcję komórek jajowych i transfer embrionów, a także zalecić przyjmowanie preparatu Kabergolina (jak ww.). Otrzymają Państwo receptę na leki, które muszą zostać odebrane ze szpitalnej apteki. Leki te nie wywołują większych skutków ubocznych. Jakie formy pomocy dostępne są po zakończeniu leczenia IVF lub ICSI? Jeżeli leczenie będzie nieskuteczne, zaoferujemy Państwu wizytę kontrolną w klinice. Rozumiemy, że jest to dla Państwa niezwykle trudny okres. Jeżeli w trakcie leczenia będą Państwo chcieli skorzystać z pomocy psychologa, prosimy skontaktować się z Kliniką Leczenia Niepłodności w Leicester, aby ustalić termin takiego spotkania. Nasze zobowiązanie względem pacjentów Nieustannie podejmujemy działania mające na celu poprawę jakości usług oferowanych naszym pacjentom i będziemy Państwu wdzięczni za wszelkie komentarze lub sugestie. Data publikacji: Dokument 389 Wydanie z 12

11 Dane kontaktowe Kliniki Leczenia Niepłodności w Leicester Tel.: enquiries@leicesterfertilitycentre.org.uk Fax: Strona internetowa: Przydatne adresy: Human Fertilisation and Embryology Authority Wytyczne NICE: NHS - Response Line: NHS - Smoking Helpline: / Infertility Network UK / Czy czują się Państwo zagrożeni przemocą werbalną lub fizyczną? Jeżeli tak, mogą Państwo skorzystać z poniższych numerów telefonów: Domestic Violence Helpline: Women s Aid: Refuge (24-godzinny telefon kryzysowy): Informacje zawarte w niniejszej ulotce były właściwe w czasie oddania jej do druku. Fundusz dokłada wszelkich starań, aby zapewnić, że wszelkie informacje zawarte w ulotkach są aktualne, jednak najnowsze zmiany mogą nie zostać uwzględnione, dlatego prosimy polegać na rozmowie z członkami zespołu klinicznego. Data publikacji: Dokument 389 Wydanie z 12

12 If you would like a copy of this information on tape, in large print, in Braille or in another language, please contact the Service Equality Manager on ,,, Haddaad rabto warqadan oo turjuman oo ku duuban cajalad ama qoraal ah fadlan la xiriir, Maamulaha Adeegga Sinaanta Eĝer bu broşürün (kitapçıĝın) yazılı veya kasetli açıklamasını isterseniz lütfen servis müdürüne telefonundann ulaşabilirsiniz. Jeżeli chcieliby Państwo otrzymać niniejsze informacje w formacie audio na kasecie magnetofonowej, w powiększonym druku, w alfabecie Braille lub w tłumaczeniu na język obcy, prosimy skontaktować się z Kierownikiem ds. Równości w Dostępie do Usług pod numerem Data publikacji: Dokument 389 Wydanie z 12