Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy

Transkrypt

1 Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wpływ rodziców na motywację dziecka do nauki Wyższa Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach 6 marca 2013 r. dr Renata S.Zaborek Jeśli dzieci nie są w stanie uczyć się w sposób, w jakim są uczone, należy wówczas uczyć je we właściwy dla tych dzieci sposób. Nauczyciele/rodzice muszą zrezygnować z jednego stylu nauczania dla wszystkich dzieci. 1

2 Wybitne uzdolnienia Sprzężone zaburzenia rozwojowe np. autyzm, zespół Aspergera Specyficzne trudności w uczeniu się Specjalne potrzeby edukacyjne Niepełnosprawność (zaburzenia ruchowe, wzrokowe, słuchowe, upośledzenie umysłowe) Zaburzenia zachowania, niedostosowanie społeczne Choroby przewlekłe Dojrzałością emocjonalną Poziomem motywacji i samodzielności, Dojrzałością społeczną Dzieci różnią się między sobą: Bagażem doświadczeń związanych ze środowiskiem rodzinnym Temperamentem Preferowanym stylem poznawczym Ta sama metoda pracy wobec jednego ucznia może zawodzić wobec innego. 2

3 Przedstawione problemy nie są wcześnie rozpoznawane z powodu: braku narzędzi wspomagających nauczyciela i ucznia, przygotowania części kadry nauczycielskiej do radzenia sobie ze specyficznymi potrzebami dzieci, słabego przygotowania szkoły do indywidualizacji pracy i opieki nad uczniem, braku współpracy nauczycieli z rodzicami uczniów, braku współdziałania z instytucjami zewnętrznymi wspierającymi szkołę. Do zachowań stanowiących wyzwania dla dziecka i jego opiekunów można zaliczyć ich trudne zachowania : - krzyk, płacz, rzucanie się na podłogę - gryzienie, bicie rówieśników - zabieranie, niszczenie zabawek - bicie, kopanie dorosłych opiekunów - odmowa wykonywania poleceń - wędrowanie bez celu po sali - izolowanie się, samotne zabawy pod stołem lub w kącie - stereotypowe zachowania Trudne zachowania zwykle niosą przekaz potrzebuję uwagi, zraniono moje uczucia. Dzieci mają silną potrzebę kontaktu. Przy braku umiejętności zwłaszcza komunikacyjnych posługują się trudnymi zachowaniami w interakcjach z dorosłymi i rówieśnikami. Jeżeli dziecko odnosi korzyści i osiąga swoje cele zachowując się nieprawidłowo zachowania trudne utrwalają się. Zachowanie trudne możemy wyeliminować tylko wtedy, gdy jasno przekażemy nasze oczekiwania i nauczymy dziecko zachowań i reakcji prawidłowych. 3

4 Bezlitosne prawidłowości: im mniej jest wychowania, tym więcej potrzeba profilaktyki im mniej dojrzali wychowawcy, tym więcej dysfunkcyjnych wychowanków profilaktyka jest potrzebna, ale nigdy nie zastąpi wychowania Głównymi przyczynami niskiej skuteczności wychowawczych są: 1. Deficyty w kompetencjach wychowawczych rodziców i nauczycieli. 2. Osobiste ograniczenia wychowanków. 3. Niekorzystne zjawiska i działania ogólnospołeczne. HIERARCHIA POTRZEB potrzeby fizjologiczne lub podstawowe - ludzie muszą zaspokoić te potrzeby, aby utrzymać się przy życiu, np. sen, pragnienie, głód. niezaspokojenie tych potrzeb prowadzi do utraty zdrowia fizycznego. potrzeba bezpieczeństwa - np. mieszkania, ciepła, bezpieczeństwa w ramach obronności, porządku, przewidywalności wydarzeń, zorganizowanego świata. potrzeba przynależności i potrzeba uczucia - każdy w różnym stopniu pragnie dać i otrzymać przyjaźń, miłość, uczucia. niezaspokojenie tych potrzeb prowadzi do ryzyka zaburzeń psychicznych. potrzeby rozwoju - konieczne dla rozwoju personalnego. potrzeba uznania i zaspokojenia ego - jest to potrzeba bycia niezależnym, zauważonym, ważnym, szanowanym, to również potrzeba otrzymania uznania od innych, bycia docenionym, potrzeba dominacji i zdobywania przedmiotów materialnych, pewności siebie, adekwatności do zadań i sytuacji. niezaspokojenie tych potrzeb prowadzi do braku pewności siebie i niskiego poczucia wartości. potrzeba samospełnienia - jest potrzebą jak najpełniejszego zrealizowania swoich możliwości, rozwoju samego siebie, wyzwolenia i realizacji kreatywności. potrzeba wolności wypowiedzi i zadawania pytań - jest potrzebą osiągania sprawiedliwości i uczciwości. potrzeba, aby wiedzieć i rozumieć - aby zdobyć i usystematyzować wiedzę, zaspokoić ciekawość, eksperymentować, uczyć się i doświadczać. 4

5 REALIZACJA KONCEPCJI HUMANIZACJI EDUKACJI Humanizacja edukacji wskazuje, iż każde dziecko ma indywidualną drogę rozwoju. Oznacza pełne poznanie potrzeb i aspiracji edukacyjnych dzieci, stymulowanie ich rozwoju i zaspakajanie potrzeb. Opiera się na uznaniu różnorodności i indywidualności każdego ucznia. ROZUMIENIU, ŻE WYCHOWANIE I NAUCZANIE NIE TWORZY CZŁOWIEKA, TYLKO POMAGA W TWORZENIU SIEBIE. Brak zaspokojenia potrzeb i oczekiwań edukacyjnych wywołuje u dzieci zachowania obronne: bierność, apatię, agresję, frustrację. CZYNNIKI WARUNKUJĄCE OSIĄGNIĘCIA EDUKACYJNE System kształcenia (czynniki pedagogiczne) Baza materialna szkoły Potencjał zespołu nauczycieli Organizacja pracy szkoły Metody pracy dydaktycznej Współpraca szkoły z rodzicami Uczeń Stan zdrowia Specyficzne trudności w uczeniu się Dojazdy do szkoły Osiągnięcia edukacyjne uczniów Uczeń Motywacja do nauki Uzdolnienia Zainteresowania Samoocena Rodzina ucznia Wykształcenie rodziców Środowisko rodzinne Status materialny rodziny Warunki do nauki w domu Aspiracje edukacyjne rodzin Styl funkcjonowania rodziny Uczeń Aspiracje edukacyjne Zaangażowanie w uczenie się Sukcesy w uczeniu się Trudności w uczeniu się 5

6 Indywidualizacja nauczania jako forma realizacji procesu edukacyjnego sprzyja rozwojowi jednostki i zmierza do niwelowania niekorzystnych różnic między uczniami. Należy tak organizować środowisko edukacyjne dziecka, aby: dzieci rozwijające się wolniej mogą dogonić swoich rówieśników, lepiej funkcjonować w sytuacjach życiowych i korzystać z dobrodziejstwa szkolnej edukacji; dzieci o nieharmonijnym rozwoju mają szansę osiągnąć harmonię rozwojową, co pozwoli im lepiej radzić sobie w życiu codziennym i w szkole; dzieci mieszczące się w szeroko pojętej normie mogą ujawnić drzemiące w nich zdolności i sprawić, że będą podziwiane i szczęśliwe; dzieci zdolne mogą wspaniale rozwijać swoje wrodzone predyspozycje i osiągać nadzwyczajne sukcesy. Brak właściwej stymulacji wspierania rozwoju, szczególnie dzieci, u których występują drobne opóźnienia, dysharmonie rozwojowe, brak wspomagania przez zabawy rozwijające funkcje psychomotoryczne uczestniczące w czytaniu i pisaniu przyczynia się do pogłębiania słabych stron dziecka. Wykorzystywanie mocnych stron dziecka do wspierania słabszych zabawy manipulacyjne - obecnie kupuje się gotowe zabawki oraz preferuje się bierny typ rozrywki; ćwiczenia motoryki dużej i równowagi podczas zabaw ruchowych, jak skakanie, gra w gumę i w klasy, huśtanie na różnych rodzajach huśtawek, chodzenie po krawężnikach, popisy na trzepaku, dzieci coraz mniej czasu spędzają na podwórku i w ogrodzie; ćwiczenia grafomotoryczne - dzieci coraz mniej czasu poświęcają na rysowanie, w szkole na pisanie (wypełniają luki w tekstach); ćwiczenia uwagi i pamięci słuchowej oraz funkcji językowych i wyobraźni podczas słuchania audycji radiowych i czytanych dziecku książek - dzieciom nie czyta się codziennie na głos (telewizja kształci funkcje wzrokowe, które mają mniejsze znaczenie dla rozwijania mowy i przyswajania umiejętności czytania i pisania); czytanie książek - informacje łatwiej (bo bez wysiłku i szybciej) pobierane są z przekazów wizualnych - obrazu, za pośrednictwem filmów, telewizji, w wersji DVD, znacznie zwiększyła się dostępność filmów (multikina, wypożyczalnie filmów); właściwe wzorce zachowań i motywacja do czytania - dzieci rzadko lub nigdy nie widzą swoich rodziców czytających książę. 6

7 GŁÓWNE ZAŁOŻENIA TEORII INTELIGENCJI WIELORAKICH Każdy człowiek posiada wszystkie typy inteligencji Inteligencje są w różnym stopniu rozwinięte Tworzą one niepowtarzalny profil inteligencji Profil inteligencji jest dynamiczny /podlega zmianom/ Wszystkie inteligencje wzajemnie ze sobą współpracują Każdą inteligencję można rozwijać Słabsze inteligencje można rozwijać poprzez mocniejsze Rozwojowi inteligencji sprzyja właściwie zorganizowane środowisko 7

8 RÓWNOPRAWNE INTELIGENCJE 1. JĘZYKOWA /LINGWISTYCZNA / 2. RUCHOWA /CIELESNO KINESTETYCZNA/ 3. MATEMATYCZNO LOGICZNA 4. WIZUALNO PRZESTRZENNA 5. PRZYRODNICZA /NATURALISTYCZNA/ 6. MUZYCZNA 7. INTERPERSONALNA 8. INTRAPERSONALNA /AUTOREFLEKSYJNA/ 9. EGZYSTENCJALNA /INTELIGENCJA WIELKICH PYTAŃ/ Inteligencja językowa - przejawia się w rozumieniu świata poprzez słowo mówione i pisane, we wrażliwości na rymy, znaczenie słów oraz dźwięki. Dzieci z przewagą tej inteligencji: Myślą słowami i lubią czytać, Przejrzyście wypowiadają i spisują myśli, Tworzą opowiadania, barwne historie, Uczą się słuchając, czytając, dyskutując, Używają bogatego słownictwa Szybko uczą się języków obcych Dzieci, które mają dobrze rozwiniętą inteligencję językową, lubią słuchać i opowiadać bajki, lubią rymowanki, gry słowne i rzeczy wykraczające poza ramy konwencji. 8

9 Na wiele sposobów można pomóc dziecku rozwinąć inteligencję językową. Rozwijają ją żarty, zgadywanki, krzyżówki i gry słowne, a także czytanie. Równie ważne jest śpiewanie, deklamowanie wierszy i sensowna rozmowa. Rodzice, którzy chcą pracować z dzieckiem w domu nad rozwojem inteligencji językowej, muszą być bardzo ostrożni, by nie wywierać na dziecko zbyt wielkiej presji. Wszystko, co robią rodzice w domu, powinno służyć komunikacji i wytworzeniu silnej, ciepłej więzi rodziców z dziećmi. Bawcie się więc razem, opowiadając i spisując bajki, które dziecko wymyśla. Rodzic może rozpocząć bajkę, a potem ją przerwać i poprosić dziecko o dopowiedzenie dalszej części, gdyż pomaga to w wyzwoleniu kreatywności dziecka. Starsze dzieci mogą same spisywać swoje opowiadania, mogą też pisać pamiętnik. Propozycje dla rodziców - inteligencja językowa Baw się jak najczęściej w różne zabawy słowne: - pokazując różne odcienia znaczeniowe (pies, pieseczek, psisko, psiak każde z tych słów ma nieco inny odcień znaczeniowy) porównując wyrazy, szukając ich synonimów (synonimy: wyrazy o podobnym znaczeniu, np. dom chata, budynek, mieszkanie) i antonimów (przeciwieństwa: skąpy hojny, oszczędny rozrzutny) budując rodziny wyrazów (kwiat, kwietnik, kwiecisty, ukwiecony) Baw się z dzieckiem w rymowanki i wyliczanki. Ucząc się rymowanki, dziecko ćwiczy pamięć i wymowę, co sprzyja rozwijaniu sprawności intelektualnych i przyswajaniu mowy. 9

10 Propozycje dla rodziców - inteligencja językowa Czytajcie, czytajcie i jeszcze raz czytajcie różne rodzaje literatury. Grajcie w gry słowne takie jak Scrabble. Rozwiązujcie z dzieckiem krzyżówki. Układajcie własne krzyżówki na określony temat. Grajcie w Państwa i miasta. Chodzi o określenie kategorii takich jak zwierzęta, rośliny, miasta, kraje, itp. i następnie wybranie przypadkowej litery z alfabetu. Każdy z członków rodziny ma tę samą listę i próbuje wymyślić przykład z każdej kategorii zaczynający się od tej litery. Niech dziecko opowie i wyjaśni Ci temat którego nauczyło się w szkole. Układając puzzle poproście aby dziecko utworzyło opowiadanie Bawcie się w samochodzie wymyślając wyrazy na określoną literę. Zachęcajcie dziecko do napisania opowiadania lub wiersza na temat wykonywanych akurat czynności. Propozycje dla rodziców - inteligencja językowa Poproś dziecko o wyrażenie zdania na aktualny temat. Gdy czytacie wspólnie bajkę, zachęcić je do wyciągnięcia wniosków, sformułowania morału, przeanalizujcie prawdziwość lub prawdopodobieństwo wydarzeń w realnym świecie, zastanówcie się, jak zmiana jednego elementu mogłaby wpłynąć na całą historię, zapytaj, co sądzi o bajce, czy widziałoby jakieś inne rozwiązania lub inny bieg wydarzeń. Zachęcaj dziecko, by dużo opowiadało, by opisywało swoje wrażenia, nawet jeżeli przychodzi mu to z trudem i nawet jeśli dużo Cię kosztuje wytrzymanie do końca jego rozwlekłej lub zbyt zawiłej wypowiedzi. Zachęcaj je do tego, by wypowiadało się w sposób wyczerpujący i by unikało potocznych przerywników i ogólników w rodzaju takie coś, rzecz, ta, tego no. 10

11 Inteligencja matematyczno-logiczna przejawia się w rozumieniu świata poprzez liczby, ciągi zdarzeń, myślenie logiczne i kreatywne rozwiązywanie problemów. Dokładnie wykonują precyzyjne instrukcje, zbierają informacje, by rozwiązywać problemy. Często potrafią dokonywać szybkich kalkulacji w pamięci. Mają umiejętność logicznego myślenia, szeregowania, dostrzegania przyczyn i skutków, tworzenia hipotez, dostrzegania wzorów. Mają racjonalne spojrzenie na życie. Dzieci z przewagą tej inteligencji: Mają uzdolnienia matematyczne Lubią porządek i precyzyjne instrukcje Są konkretne i dociekliwe Badają i zbierają informacje Lubią gry, łamigłówki i zagadki Potrafią rozwiązywać problemy Umiejętnie szeregują, klasyfikują i wnioskują. Inteligencja wizualno-przestrzenna przejawia się w rozumieniu świata poprzez myślenie obrazami, wrażliwość wzrokowo przestrzenną, wizualizację i orientację przestrzenną. Osoby czerpiące przyjemność z rozkręcania i składania elementów w jedną całość, układające trójwymiarowe układanki. Dzieci z przewagą tej inteligencji: Są twórcze i pomysłowe Doskonale orientują się w przestrzeni trójwymiarowej Wiernie odtwarzają w pamięci obrazy Dużo rysują oraz dobrze konstruują Czytają mapy, tabele i diagramy Mają bogatą wyobraźnię Osoby takie przywołują wspomnienia dzięki wizualizacji i z łatwością interpretują mapy i plany. Określają, modyfikują i zmieniają różne aspekty świata wizualnoprzestrzennego. Są to osoby wyjątkowo wrażliwe na szczegóły, mające bardzo dobrze wykształconą wyobraźnię; dużo rysują, w sposób graficzny przedstawiają swoje pomysły i bez kłopotu orientują się w trójwymiarowej przestrzeni. 11

12 Propozycje dla rodziców - Inteligencja wizualno-przestrzenna Planujcie swoje wycieczki samochodowe i używajcie kompasu. Zaplanujcie i przeprowadźcie poszukiwanie skarbów. Zachęć dziecko, żeby wizualizowało sobie szczegółowo swoje udane występy sportowe. Przekonaj dziecko, żeby odbyło wyobrażoną rozmowę z ludźmi z historii, o których się uczy. By wyobraziło sobie wyprawę po różnych miejscach geograficznych. Wyobraźcie sobie, jak żyłoby się w starożytnym Rzymie lub jakie byłoby życie greckiego żołnierza. Wyobraź sobie życie na wózku inwalidzkim lub bycie osobą niewidomą lub głuchą. Spróbuj przez pół godziny. Zachęć dziecko do robienia notatek obrazkowych, rysowania map myśli. Celem tworzenia mapy umysłu jest uwidocznienie powiązań między słowami i pojęciami na rysunku lub planie. Zaczynamy od jednego słowa lub pojęcia pośrodku strony weźmy je w kółko, a następnie pokażmy, w jaki sposób łączą się z nim inne słowa i pojęcia. Najlepiej robić mapy umysłu na dużych arkuszach gładkiego papieru, gdzie jest mnóstwo miejsca dla rozwijania pomysłów i umieszczania dodatkowych myśli. Propozycje dla rodziców - Inteligencja wizualno-przestrzenna Zabawa kalejdoskopem dziecko opowiada, co widzi. Dziecko opowiada o różnych sposobach pływania rybek w akwarium. Dziecko próbuje odtworzyć kształt chmury kłębiastej lub ułożenie kwiatów w wazonie. Układanie puzzli, klocków lego, układanek przestrzennych, konstrukcji trójwymiarowych. Zabawy w graficznych programach komputerowych (wystarczy nawet taki prosty jak Paint). Urządzanie przez dziecko swojego pokoju, wykorzystanie do tego jakichś ciekawych elementów, typu skarby z wakacji (muszle, skamieliny). Należy wspierać rozwój inteligencji wizualno-przestrzennej dziecka na wszelkie możliwe sposoby, a przyniesie to korzyści dzieciom i rodzicom. Warto mieć pod ręką materiały do prac plastycznych, można zapisać dziecko na zajęcia plastyczne, lub wspólnie z dzieckiem sklejać modele lub układać układanki. Doskonałą zabawę umożliwiają klocki Lego. Pozwalajcie dzieciom czytać mapy i pilotować w czasie jazdy samochodem. 12

13 Inteligencja przyrodnicza przejawia się w rozumieniu świata poprzez otoczenie, środowisko, umiejętność rozpoznawania i kategoryzowania świata fauny i flory oraz innych obiektów przyrodniczych. Dzieci z przewagą tej inteligencji: Rozumieją świat roślin i zwierząt Rozpoznają i kategoryzują obiekty przyrody Dostrzegają wzorce funkcjonujące w naturze Lubią przebywać na świeżym powietrzu Kochają przyrodę, pasjonują się ekologią Klasyfikują przedmioty w określone hierarchie Inteligencja ruchowa - przejawia się w rozumieniu świata poprzez ruch i kontakt fizyczny oraz umiejętnością wykorzystania własnego ciała do wyrażania emocji. Duże znaczenie odgrywają dla nich zwierzęta i środowisko naturalne. Radość sprawia im zgłębianie tajników biologii i zagadnień ekologicznych. Dobrze piszą i dobrze liczą, lubią wymyślać nowe gry. Z łatwością kontrolują ruchy swojego ciała i bez trudu posługują się przedmiotami. Lubią biegać, biwakować, pływać, jeździć na nartach, tańczyć, nie potrafią usiedzieć w miejscu. Wszystkiego muszą dotknąć i są bardzo wrażliwi na dotyk. Wykorzystują ruch w sposób celowy Mają wyczucie czasu i przestrzeni Są uzdolnione manualnie Mają dobrą koordynację ruchową Lubią wycieczki i zajęcia w terenie Dzieci z przewagą tej inteligencji: 13

14 Inteligencja muzyczna przejawia się w rozumieniu świata poprzez rytm i melodię, zdolnością słuchową, wrażliwością na dźwięki, rymy i kompozycje. Szybko dostrzegają wzory, łatwo rozpoznają rytm, lubią różnorodną muzykę. Nucą, wybijają takt muzyki, śpiewają lub grają na instrumencie, mają trudności w koncentracji, jeśli słyszą muzykę, lubią rytm i poezję. Dzieci z przewagą tej inteligencji: Rozumieją świat poprzez rytm i melodię Potrafią aktywnie słuchać Łączą muzykę z emocjami Są wrażliwe na odbiór dźwięków Mają poczucie rytmu, lubią śpiewać Zmieniają w muzykę wszystko, co robią Uczą się przy muzyce Dzieci obdarzone tą inteligencją zamieniają w muzykę prawie wszystko, co robią. Często ładnie śpiewają i potrafią grać na instrumentach muzycznych. Nawet gdy nie słuchają muzyki, często słyszą melodie w wyobraźni". Wybijają rytm, śpiewają i nucą podczas odrabiania lekcji, a także wówczas, gdy uczą się nowych rzeczy. Inteligencja interpersonalna to zdolność rozumienia innych ludzi, współodczuwania, negocjowania i wypracowywania kompromisów oraz patrzenia na świat oczyma innej osoby Lubią i potrafią pracować w grupie Łatwo nawiązują kontakty z ludźmi Mają zdolności przywódcze Są komunikatywne Są asertywne przy konfrontacji Dzieci z przewagą tej inteligencji: 14

15 Inteligencja intrapersonalna - to zdolność rozumienia samego siebie, własnych uczuć, patrzenia na świat ze swojego punktu widzenia, umiejętność kierowania własnym postępowaniem. Lubią pracę w samotności, zwykle odnoszą sukcesy i nie potrzebują motywacji zewnętrznej, a także osoby odznaczające się samodyscypliną. Lubią wiedzieć, dlaczego wykonują konkretne zadania. Dzieci z przewagą tej inteligencji: Lubią pracować samodzielnie Znają własne mocne strony Budują wewnętrzną motywację Poszukują odpowiedzi na trudne pytania Przejrzyjcie zdjęcia w książce, gazecie lub obrazy z albumu i porozmawiajcie o tym, co czują i myślą przedstawieni w nich ludzie. Zagrajcie w tę grę w kawiarni lub na zakupach. Zaprezentuj, jak słuchać z pełną uwagą i odtwarzając to, co usłyszałeś i jakie uczucia dziecka zrozumiałeś, zanim wyrazisz swój własny punkt widzenia. Zagrajcie w rysunkowy słownik partner ma za zadanie zgadnąć wyrażenie z narysowanego obrazka. odtworzenie prostego obrazka, na który patrzysz, poprzez przekazanie mu wyłącznie instrukcji słownych. Szukaj okazji, żeby wspierać i zachęcać innych członków rodziny i chwalić ich osiągnięcia. Najlepszym sposobem zmiany zachowań jest pozytywne wzmacnianie dobrego zachowania, raczej niż negatywne komentowanie złego. 15

16 Rozkład typów inteligencji wybranego ucznia Dziękuję za uwagę 16