AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA"

Transkrypt

1 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA Leśnica 2013

2 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA ul. Niemodlińska 79 pok Opole tel./fax. 077/ , 077/ kom Wykonawcą Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Leśnica na lata z perspektywą na lata był zespół firmy ALBEKO z siedzibą w Opolu w składzie: mgr inż. Beata Podgórska mgr inż. Jarosław Górniak mgr inż. Paweł Synowiec mgr Marta Stelmach Mateusz Podgórski 2

3 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA SPIS TREŚCI 1. WPROWADZENIE METODYKA OPRACOWANIA PROGRAMU I GŁÓWNE UWARUNKOWANIA PROGRAMU CHARAKTERYSTYKA GMINY LEŚNICA INFORMACJE OGÓLNE POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE I ADMINISTRACYJNE ANALIZA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY LEŚNICA Struktura zagospodarowania przestrzennego Formy użytkowania terenów SYTUACJA GOSPODARCZA ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE OPRACOWANIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LEŚNICA Zasady realizacji programu Polityka Ekologiczna Państwa Program Ochrony Środowiska Województwa Opolskiego na lata z perspektywą do 2019 roku REALIZACJA POLITYKI EKOLOGICZNEJ W GMINIE LEŚNICA ZAŁOŻENIA OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LEŚNICA NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA CELE EKOLOGICZNE Kryteria o charakterze organizacyjnym Kryteria o charakterze środowiskowym Cele ekologiczne dla Gminy Leśnica KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH UWZGLĘDNIENIE ZASAD OCHRONY ŚRODOWISKA W STRATEGIACH SEKTOROWYCH Cel średniookresowy do 2020 r ASPEKT EKOLOGICZNY W PLANOWANIU PRZESTRZENNYM Cel średniookresowy do 2020 r EDUKACJA EKOLOGICZNA SPOŁECZEŃSTWA Cel średniookresowy do 2020 r INNOWACYJNOŚĆ PROŚRODOWISKOWA Cel średniookresowy do 2020 r OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU Krajowa Sieć Ekologiczna ECONET-POLSKA Proponowane obszary do ochrony prawnej Siedliska chronione Flora i fauna: Cel średniookresowy do 2020 r OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LASÓW Cel średniookresowy do 2020 r RACJONALNE GOSPODAROWANIE ZASOBAMI WODNYMI Cel średniookresowy do 2020 r KSZTAŁTOWANIE STOSUNKÓW WODNYCH I OCHRONA PRZED POWODZIĄ Cel średniookresowy do 2020 r OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI Cel średniookresowy do 2020 r GOSPODAROWANIE ZASOBAMI GEOLOGICZNYMI Cel średniookresowy do 2020 r POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO POWIETRZE ATMOSFERYCZNE WARUNKI KLIMATYCZNE JAKOŚĆ POWIETRZA PRZYCZYNY ZMIAN I OBECNEGO STANU JAKOŚCI POWIETRZA

4 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA Cel średniookresowy do 2020 r OCHRONA WÓD Wody powierzchniowe Wody podziemne Gospodarka wodno ściekowa Cel średniookresowy do 2020 r GOSPODARKA ODPADAMI Źródła powstawania i ilość wytwarzanych odpadów komunalnych Ilości odebranych/zebranych odpadów komunalnych oraz organizacja selektywnej zbiórki System gospodarowania odpadami komunalnymi Istniejące instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów Odpady zawierające azbest Identyfikacja problemów w zakresie gospodarki odpadami Cele w gospodarce odpadami ODDZIAŁYWANIE HAŁASU Cel średniookresowy do 2020 r ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH Zagrożenia polami elektromagnetycznymi Cel średniookresowy do 2020 r ŚRODOWISKO A ZDROWIE Cel średniookresowy do 2020 r ZAPOBIEGANIE POWAŻNYM AWARIOM Cel średniookresowy do 2020 r WYKORZYSTANIE ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII Cel średniookresowy do 2020 r HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ NA LATA SPOSÓB KONTROLI ORAZ DOKUMENTOWANIA REALIZACJI PROGRAMU ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA ASPEKTY FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU LITERATURA Spis rysunków: Rysunek 1. Położenie Gminy Leśnica w Powiecie Strzeleckim Rysunek 2. Mapa poglądowa występowania osuwisk na terenie Gminy Leśnica Rysunek 3. Mapa lokalizacyjna składowiska odpadów...66 Rysunek 4. Lokalizacja punktu pomiaru hałasu wykonanego w ramach opracowania na terenie Gminy Leśnica Rysunek 5. Schemat zarządzania programem ochrony środowiska Spis tabel: Tabela 1. Liczba ludności w Gminie Leśnica Tabela 2. Struktura użytkowania gruntów w Gminie Leśnica Tabela 3. Struktura klas bonitacji gruntów w Gminie Leśnica Tabela 4. Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w Gminie Leśnica w latach Tabela 5. Podział podmiotów gospodarki narodowej w Gminie Leśnica w 2012r Tabela 6. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane na terenie Gminy Leśnica wg wybranych sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) w 2012r Tabela 7. Rezerwaty przyrody na terenie Gminy Leśnica...27 Tabela 8. Wykaz pomników przyrody na terenie Gminy Leśnica Tabela 9. Wykaz gatunków roślin objętych ochroną prawną występujących na terenie Gminy Leśnica...31 Tabela 10. Gatunki rzadkie w skali województwa i regionu występujące na terenie Gminy Leśnica...31 Tabela 11. Gatunki zwierząt objęte ochroną występujące na terenie Gminy Leśnica...31 Tabela 12. Struktura gospodarstw rolnych na terenie Gminy Leśnica Tabela 13. Struktura głównych zasiewów w gminie Tabela 14. Zawartość metali w glebach powiatu strzeleckiego...38 Tabela 15. Wyniki pomiarów na stacjach pomiarowych w 2010 roku Tabela 16. Lokalizacja stacji pomiarowych i wyniki pomiarów w 2011 i 2012 roku

5 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA Tabela 17. Wyniki bieżącej oceny jakości powietrza za rok Tabela 18. Średni dobowy ruch (SDR) na drogach w obrębie Gminy Leśnica Tabela 19. Charakterystyka zbiorników wód podziemnych pod terenami gminy Tabela 20. Ocena parametrów fizykochemicznych i bakteriologicznych ujęć wody na terenie Gminy Leśnica Tabela 21. Sieć wodociągowa w Gminie Leśnica Tabela 22. Sieć kanalizacyjna w Gminie Leśnica Tabela 23. Ilość odpadów komunalnych, w tym ilość odpadów ulegających biodegradacji wytworzonych na terenie Gminy Leśnica w 2012 r Tabela 24. Proponowany obszar Południowo-Wschodniego RGO...63 Tabela 25. Zestawienie informacji o rodzajach istniejących oraz planowanych instalacjach na terenie Południowo-Wschodniego RGO...64 Tabela 26. Parametry ruchu pojazdów w punkcie w ciągu autostrady A4 Olszowa Tabela 27. Wyniki okresowych pomiarów hałasu w punkcie Olszowa Tabela 28. Zestawienie działań naprawczych do wykonania w celu poprawy klimatu akustycznego dla autostrady A4 na terenie Gminy Leśnica Tabela 29. Dane odcinków linii kolejowych w Gminie Leśnica, po których przejeżdża ponad pociągów rocznie Tabela 30. Wyniki pomiaru hałasu kolejowego Tabela 31. Urządzenia nadawczo odbiorcze telefonii komórkowych na terenie Gminy Leśnica Tabela 32. Działania na terenie Gminy Leśnica w latach Tabela 33. Wskaźniki efektywności realizacji celów Programu Ochrony Środowiska Gminy Leśnica Tabela 34. Najważniejsze działania w ramach zarządzania środowiskiem ARiMR ECONET EFRROW EMAS GPZ GSM GUGiK GZWP IMGW ISOK JCWP KAG KOBIZE KPGO KSE KSRG KZGW MEW MŚ OCHK OSChR OSP PEM PEP PGOWO PGR PIG WYKAZ SKRÓTÓW Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Krajowa Sieć Ekologiczna Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich Eco Management and Audit Scheme Wspólnotowy System Ekozarządzania i Audytu Główny Punkt Zasilania Global System for Mobile Communication - standard telefonii komórkowej Główny Urząd Geodezji i Kartografii Główny Zbiornik Wód Podziemnych Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Informatyczny System Osłony Kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami Jednolite Części Wód Podziemnych Kategorie Agronomiczne Gleb Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami Krajowy Plan Gospodarki Odpadami Krajowy System Energetyczny Krajowy System Ratowniczo Gaśniczy Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Małe Elektrownie Wodne Minister Środowiska Obszar Chronionego Krajobrazu Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza Ochotnicza Straż Pożarna Promieniowanie elektromagnetyczne Polityka Ekologiczna Państwa Plan Gospodarki Odpadami Województwa Opolskiego Państwowe Gospodarstwa Rolne Państwowy Instytut Geologiczny 5

6 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA PIP PIS PKP PN POIiŚ ppk PROW PSE KW PSP PSSE RCB RPO WO SSQ SRP THM UE UMTS WFOŚiGW WHO WIOŚ WWA RLM RZGW WORP WSO WUS WWQ WZMiUW WSSE ZDR ZGK ZZR ZOPK Państwowa Inspekcja Pracy Państwowa Inspekcja Sanitarna Polskie Koleje Państwowe Polska Norma Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Punkt pomiarowo kontrolny Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Polskie Sieci Energetyczne Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna Rządowe Centrum Bezpieczeństwa Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego Średnia z przepływów rocznych z wielolecia Stacja redukcyjno-pomiarowa Trihalometanol Unia Europejska Universal Mobile Telecomunication System Uniwersalny System Telekomunikacji Ruchomej Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej World Health Organization Światowa Organizacja Zdrowia Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska Węglowodory aromatyczne Równoważna liczba mieszkańców Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej Wstępna Ocena Ryzyka Powodziowego Wojewódzki System Odpadowy Wojewódzki Urząd Statystyczny Największy przepływ z wielolecia Wojewódzki Związek Melioracji i Urządzeń Wodnych Wojewódzka Stacja Sanitarno Epidemiologiczna Zakład o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej Zakład Gospodarki Komunalnej Zakład o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej Zespół Opolskich Parków Krajobrazowych 6

7 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA 1. WPROWADZENIE Rozwój cywilizacyjny i wielokierunkowa ekspansja człowieka spowodowały zanieczyszczenie jego poszczególnych komponentów, wyczerpywanie się zasobów surowcowych, ginięcie gatunków zwierząt i roślin, a także pogorszenie stanu zdrowia ludności na terenach przeobrażonych na niespotykaną dotychczas skalę. Dlatego przyjmuje się, że jednym z najważniejszych praw człowieka jest prawo do życia w czystym środowisku. Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 roku stanowi, że Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Zrównoważony rozwój to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń. Istota rozwoju zrównoważonego polega więc na tym, aby zapewnić zaspokojenie obecnych potrzeb bez ograniczania przyszłym generacjom możliwości rozwoju. Wskazane zostało również, że ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych, które poprzez swoją politykę powinny zapewnić bezpieczeństwo ekologiczne. Gminy należą do władz publicznych, zatem na nich również spoczywa obowiązek wykonywania zadań z zakresu ochrony środowiska oraz odpowiedzialność za jakość życia mieszkańców. Dodatkowym wyzwaniem stało się członkostwo w Unii Europejskiej oraz związane z nim wymogi. Trudnym zadaniem, czekającym samorządy jest wdrożenie tych przepisów i osiągnięcie standardów UE w zakresie m.in. ochrony środowiska. Efektywność działań w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego zależy przede wszystkim od polityki i rozwiązań przyjętych na szczeblu lokalnym oraz pozyskania zainteresowania i zrozumienia ze strony społeczności lokalnych. Działania takie, aby były skuteczne, muszą być prowadzone zgodnie z opracowanym uprzednio programem, sporządzonym na podstawie wnikliwej analizy sytuacji w danym rejonie. Zadanie takie ma spełniać wieloletni program ochrony środowiska. Program jest dokumentem planowania strategicznego, wyrażającym cele i kierunki polityki ekologicznej samorządu Gminy i określającym wynikające z niej działania. Tak ujęty Program będzie wykorzystywany jako główny instrument strategicznego zarządzania gminą w zakresie ochrony środowiska, podstawa tworzenia programów operacyjnych i zawierania kontraktów z innymi jednostkami administracyjnymi i podmiotami gospodarczymi, przesłanka konstruowania budżetu gminy, płaszczyzna koordynacji i układ odniesienia dla innych podmiotów polityki ekologicznej, podstawa do ubiegania się o fundusze celowe. Cele i działania proponowane w Programie ochrony środowiska posłużą do tworzenia warunków dla takich zachowań ogółu społeczeństwa Gminy, które służyć będą poprawie stanu środowiska przyrodniczego. Realizacja celów wytyczonych w programie powinna spowodować polepszenie warunków życia mieszkańców przy zachowaniu walorów środowiska naturalnego na terenie gminy. Program ochrony środowiska przedstawia aktualny stan środowiska, określa hierarchię niezbędnych działań zmierzających do poprawy tego stanu, umożliwia koordynację decyzji administracyjnych oraz wybór decyzji inwestycyjnych podejmowanych przez różne podmioty i instytucje. Sam program nie jest dokumentem stanowiącym, ingerującym w uprawnienia poszczególnych jednostek administracji rządowej i samorządowej oraz podmiotów użytkujących środowisko. Należy jednak oczekiwać, że poszczególne jego wytyczne i postanowienia będą respektowane i uwzględniane w planach szczegółowych i działaniach inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska. Zakłada się, że kształtowanie polityki ekologicznej w Gminie będzie miało charakter procesu ciągłego, z jednoczesnym zastosowaniem metody programowania kroczącego, polegającej na cyklicznym weryfikowaniu celów perspektywicznych celów. 7

8 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA 2. METODYKA OPRACOWANIA PROGRAMU I GŁÓWNE UWARUNKOWANIA PROGRAMU Sposób opracowania Programu został podporządkowany metodologii właściwej dla planowania strategicznego, polegającej na: określeniu diagnozy stanu środowiska przyrodniczego dla Gminy Leśnica, zawierającej charakterystyki poszczególnych komponentów środowiska wraz z oceną stanu; określeniu kreatywnej części Programu poprzez konkretyzację (uszczegółowienie) celów głównych oraz ich operacjonalizację w postaci sformułowania listy działań; scharakteryzowaniu uwarunkowań realizacyjnych Programu w zakresie rozwiązań prawno-instytucjonalnych, źródeł finansowania, ocen oddziaływania na środowisko planowania przestrzennego; określeniu zasad monitorowania. Źródłami informacji dla Programu były materiały uzyskane z Urzędu Miejskiego w Leśnicy, Starostwa Powiatowego w Strzelcach Opolskich, Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, a także prace instytutów i placówek naukowo badawczych z zakresu ochrony środowiska oraz gospodarki odpadami, jak również dostępna literatura fachowa. Jako punkt odniesienia dla programu ochrony środowiska przyjęto aktualny stan środowiska oraz stan infrastruktury ochrony środowiska na dzień Program oparty jest na zapisach następujących dokumentów: - Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 roku (Dz.U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 tekst jednolity). Definiuje ono ogólne wymagania w odniesieniu do programów ochrony środowiska opracowywanych dla potrzeb województw, powiatów i gmin. - Polityka Ekologiczna Państwa w latach z perspektywą do roku Warszawa 2008 r. Zgodnie z zapisami tego dokumentu Program winien definiować: stan wyjściowy, cele średniookresowe do 2016 roku, kierunki działań w latach , monitoring realizacji Programu, nakłady finansowe na wdrożenie Programu, - Cele i zadania ujęte w kilku blokach tematycznych, a mianowicie: kierunki działań systemowych, ochrona zasobów naturalnych, poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego. - Program Ochrony Środowiska Województwa Opolskiego na lata z perspektywą do roku W dokumencie określono długoterminową politykę ochrony środowiska dla województwa opolskiego, przedstawiono cele krótkoterminowe i sposób ich realizacji, określono sposoby zarządzania środowiskiem i aspekty finansowe realizacji programu. - Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Strzeleckiego na lata z perspektywą na lata W dokumencie określono długoterminową politykę ochrony środowiska dla Powiatu Strzeleckiego, przedstawiono szczegółowe cele krótkoterminowe dla Powiatu oraz sposób ich realizacji, określono sposoby zarządzania środowiskiem i aspekty finansowe realizacji programu. - Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, które podają sposób i zakres uwzględniania polityki ekologicznej państwa w programach ochrony środowiska oraz wskazówki, co do zawartości programów. W gminnym programie powinny być uwzględnione: zadania własne gminy (pod zadaniami własnymi należy rozumieć te przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji gminy), zadania koordynowane (pod zadaniami koordynowanymi należy rozumieć pozostałe zadania związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów 8

9 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla centralnego, bądź instytucji działających na terenie gminy, ale podległych bezpośrednio organom centralnym) Niniejszy dokument będzie uszczegóławiany, korygowany i koordynowany z projektowanymi obecnie dokumentami wyższego szczebla oraz aktami wykonawczymi do ustawy Prawo ochrony środowiska i do kilkunastu ustaw komplementarnych, których treść powinna być uwzględniana w Programie. 9

10 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA 3. CHARAKTERYSTYKA GMINY LEŚNICA 3.1. Informacje ogólne Gmina Leśnica położona jest w zachodniej części Wyżyny Śląskiej, w środkowo wschodniej części województwa opolskiego w powiecie strzeleckim, u podnóża Góry Św. Anny. Leśnica jest siedzibą gminy miejsko wiejskiej, łącznie zajmuje powierzchnię 94,50 km 2. Liczne zabytki oraz atrakcje i malownicze tereny turystyczno-rekreacyjne stwarzają doskonałe warunki tak dla inwestowania jak i dla wypoczynku. Lokalizacja w strefie autostrady A-4, nowoczesna sieć połączeń telekomunikacyjnych z krajem i zagranicą, a także dogodne połączenia drogowe i kolejowe to zdecydowanie poważne atuty Gminy. Gmina Leśnica należy do najbardziej atrakcyjnych pod względem turystycznym rejonów Opolszczyzny. O jej wyjątkowości decydują: - Góra Świętej Anny klasztor, bazylika, kalwaria, rajski plac, Grota Lurdzka, - bogate zasoby dziedzictwa kulturowego wyrażające się w ilości obiektów zabytkowych, historycznych elementów zagospodarowania przestrzeni, unikalnymi układami przestrzennymi wsi, - walory przyrodnicze Parku Krajobrazowego Góra Świętej Anny, - ciekawy krajobraz, zwłaszcza terenów północnych Gminy (masyw Góry Chełmskiej z formami krasowymi w rejonie Parku Krajobrazowego Góra Świętej Anny), - powiązania szlakami turystycznymi z sąsiednimi terenami, - obecność największego w Polsce i jednego z największych w Europie amfiteatru. Obliczony na 7 tys. miejsc siedzących i 23 tys. miejsc stojących umożliwia organizację imprez przyciągających turystów i mieszkańców Opolszczyzny, - park wiejski w Raszowej pełniący funkcję rekreacyjno wypoczynkową, - Geopark. Rysunek 1. Położenie Gminy Leśnica w Powiecie Strzeleckim. Sytuacja demograficzna Według danych pozyskanych z Urzędu Miejskiego w Leśnicy liczba mieszkańców w Gminie na koniec 2012 r. wynosiła osób, z czego w mieście zamieszkiwało osób (ok. 33,5 %), a na terenach wiejskich osób (ok. 66,5 %). W porównaniu z 2009 r. nastąpił spadek liczby mieszkańców ogółem o 167 osób (ok. 2,1 %). Liczba mieszkańców w mieście (w analizowanych latach) zmniejszyła się o 59 osób (ok. 2,2 %), natomiast na terenach wiejskich liczba mieszkańców zmniejszyła się o 108 osób (ok. 2,0 %). 10

11 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA Średnia gęstość zaludnienia na terenie Gminy Leśnica na koniec 2012 r. wyniosła ok. 83,7 osoby/km 2, jest zatem niższa od średniej gęstości zaludnienia w powiecie (103 osoby/km 2 ) i w województwie (108 osób/km 2 ). Szacuje się, że w kolejnych latach będzie następował dalszy spadek liczby ludności. Tabela 1. Liczba ludności w Gminie Leśnica. Liczba ludności w roku: Szacunkowo M/W M W SUMA M miasto, W teren wiejski Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych pozyskanych z Urzędu Miejskiego w Leśnicy 3.2. Położenie geograficzne i administracyjne Gmina Leśnica graniczy od strony wschodniej z gminą Ujazd, od południa z miastem Kędzierzyn-Koźle, od zachodu z gminą Zdzieszowice, a od północy z gminą Strzelce Opolskie. Głównym ośrodkiem usługowym oraz siedzibą administracji samorządowej jest miasto Leśnica. Obsługą Gminy w zakresie oświaty ponadgimnazjalnej, podstawowej ochrony zdrowia, wymiaru sprawiedliwości, urzędu pracy i ubezpieczeń społecznych, a także obsługi ponadlokalnych dróg publicznych, ochrony przeciwpożarowej (zawodowej) i sanitarno-epidemiologicznej oraz obsługi geodezyjnej zapewnia miasto powiatowe Strzelce Opolskie oraz miasto wojewódzkie Opole. Na terenie Gminy Leśnica znajduje się 12 miejscowości: miasto Leśnica z siedzibą władz Gminy, z czego 11 posiada status sołectwa. Podział administracyjny Gminy przedstawia się następująco: Leśnica - miasto, Czarnocin - wieś, Dolna - wieś, Góra Świętej Anny - wieś, Kadłubiec - wieś, Krasowa - wieś, Lichynia - wieś, Granica przysiółek wsi Lichynia, Łąki Kozielskie - wieś, Poręba - wieś, Raszowa - wieś, Kuszówka przysiółek wsi Raszowa, Wysoka - wieś, Zalesie Śląskie - wieś. Popice przysiółek wsi Zalesie Śląskie Analiza zagospodarowania przestrzennego Gminy Leśnica Struktura zagospodarowania przestrzennego Miasto i jedenaście wsi sołeckich, należących obecnie do Gminy Leśnica, powstało w różnych okresach historycznych, o czym świadczą zachowane dokumenty pisane. Struktura i formy osadnictwa Gminy, wytworzone w historycznym procesie rozwoju, charakteryzuje z jednej strony znaczne zróżnicowanie, będące skutkiem odmienności uwarunkowań rozwojowych, z drugiej zaś pewne cechy wspólne wyrażające podobne mechanizmy procesów rozwojowych. W większości, 11

12 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA złożonych dzisiaj układów przestrzennych osad, do czasów obecnych, zachowały się pierwotne (genetyczne) układy przestrzenne. Występujące na terenie Gminy Leśnica genetyczne (pierwotne) układy przestrzenne to owalnica (Dolna, Kadłubiec, Góra Św. Anny), ulicówka (ulicówka z folwarkiem) (Zalesie Śl., Lichynia, Łąki Kozielskie, Raszowa), folwark (Poręba, Czarnocin, Wysoka) oraz średniowieczne miasto lokacyjne, jakim jest miasto Leśnica. Na terenie Gminy Leśnica dominuje zabudowa stara, zrealizowana przed 1945 rokiem, która stanowi ok. 48 % ogólnej liczby mieszkań. Nowa zabudowa mieszkaniowa stanowi ok. 5 % ogólnej liczby mieszkań, a w ostatnim 15-leciu realizowano głównie na terenie miasta Leśnica oraz we wsi Raszowa, Zalesie Śląskie i Poręba. Strukturę przestrzenną Gminy Leśnica charakteryzują: - zabudowa miejska i wiejska, - występowanie terenów chronionych, - atrakcyjność krajobrazowa i turystyczna, - przebieg szlaków drogowych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym. Szkielet struktury przestrzennej Gminy wyznaczają: - układ komunikacyjny (autostrada A4, drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe, gminne), linia kolejowa, przebiegające sieci elektroenergetyczne i gazowe, które ze względu na strefy techniczne i zagrożenia wyłączają znaczne ilości terenów z zabudowy (tereny wyznaczone w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego) Formy użytkowania terenów Gmina Leśnica jest Gminą miejsko - wiejską o dominującym obecnie rolniczym charakterze. W strukturze użytkowania gruntów gminnych dominują użytki rolne. Użytkowanie gruntów w gminie przedstawia się następująco: Tabela 2. Struktura użytkowania gruntów w Gminie Leśnica. L.p. Rodzaj Powierzchnia [ha] Powierzchnia [%] 1. Użytki rolne ,7 Grunty orne ,8 Sady 225 2,4 Łąki trwałe 646 6,8 Pastwiska trwałe 395 4,2 Grunty rolne zabudowane - - Grunty pod stawami - - Grunty pod rowami 47 0,5 2. Grunty leśne ,6 Lasy ,8 Grunty zadrzewione i zakrzewione 79 0,8 3. Grunty zabudowane 743 7,9 Tereny mieszkalne 278 2,9 Tereny przemysłowe - - Inne tereny zabudowane - - Tereny niezabudowane 13 0,1 Tereny rekreacyjne 91 1,0 Tereny komunikacyjne 361 3,9 4. Grunty pod wodami 12 0,1 12

13 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA 5. Inne 60 0,7 RAZEM Źródło: Opracowanie własne, na podstawie danych, pozyskanych z: Urzędu Miasta i Gminy w Leśnicy, 2011 Struktura użytkowania gruntów w Gminie Leśnica zdecydowanie odbiega od wartości średnich charakteryzujących powiat strzelecki, a w mniejszym stopniu również województwo opolskie. Areał użytków rolnych jest największy w powiecie, ok. 1,5-krotnie większy niż wartość średnia dla powiatu. Użytki rolne stanowią również większy udział niż wartość średnia w województwie. Zalesienie Gminy jest dla odmiany wyjątkowo niskie, najniższe w powiecie, niemal trzykrotnie niższe niż wartość średnia powiatowa i niemal dwukrotnie niższe niż wartość średnia wojewódzka i krajowa. Walory estetyczne miasta i gminy podnoszą zieleńce i zieleń uliczna - stanowiąc łącznie powierzchnię 2,8 ha oraz tereny zieleni osiedlowej o powierzchni 4,9 ha. Tabela 3. Struktura klas bonitacji gruntów w Gminie Leśnica. Klasy bonitacji użytków rolnych w ha Gmina I II III-IV V-VI Leśnica Źródło danych: Biuletyn Statystyczny Województwa Opolskiego, WUS, Opole Sytuacja gospodarcza Do niedawna w sposób jednoznaczny określano Gminę Leśnica jako gminę rolniczą. Obecnie, biorąc pod uwagę liczbę osób zatrudnionych w gospodarstwach rolnych, liczbę osób zatrudnionych poza tym sektorem, w tym także pracujących poza granicami Polski, jak również liczbę zarejestrowanych i funkcjonujących form działalności, można stwierdzić, że dokonuje się proces restrukturyzacji zajęć ludności. Ostatnie lata, mimo pogarszającej się sytuacji makroekonomicznej przyniosły rozwój sfery rzemiosła, usług i handlu. Wzrosła zarówno liczba funkcjonujących podmiotów, jak i różnorodność oferowanych przez nie usług i produktów, ponadto rośnie liczba osób podejmujących prace wymagające wyższych kwalifikacji, na ogół poza terenem Gminy. Występujące w Gminie branże to głównie handel i naprawy, działalność wytwórczo-usługowa i obsługa nieruchomości. W Gminie nie występują obszary nadmiernej kumulacji funkcji gospodarczych, zaś uwarunkowania do ich rozwoju są korzystne. Największy rozwój nastąpić powinien w dziedzinie usług decydujących o jakości życia mieszkańców i usług dla rolnictwa, ale również usług turystycznych i rekreacyjnych. Mieszkańcy Gminy nie zajmujący się rolnictwem i działalnością gospodarczą znajdują zatrudnienie w najbliższych ośrodkach miejskich, głównie w Kędzierzynie - Koźlu, Opolu, Strzelcach Opolskich i Górnośląskim Okręgu Przemysłowym. Obszar Gminy położony jest w bezpośrednim sąsiedztwie zakładów przemysłowych Zdzieszowic, Strzelec Opolskich i Kędzierzyna - Koźla, ponadto rozwojowi przemysłu oraz innych form działalności gospodarczej sprzyja położenie Gminy w obszarze autostrady A-4, atrakcyjnego dla rozwoju różnorodnych form gospodarki ze względu na łatwą dostępność do głównej drogi transportowej na terenie województwa opolskiego. Wysoki poziom gospodarki rolnej w gminie sprzyja lokalizacji na terenie Gminy firm z sektora przetwórstwa rolno-spożywczego. Położenie Gminy w pobliżu Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego oraz miast Województwa Opolskiego stwarza szansę zaopatrzenia tych ośrodków w produkty żywnościowe, zwłaszcza dla dużych i średnich gospodarstw specjalistycznych, ukierunkowanych na rolnictwo ekologiczne, ogrodnictwo, sadownictwo, uprawę ziół i roślin przemysłowych oraz firm zajmujących się przetwórstwem. Poniżej w tabeli przedstawiono liczbę zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w Gminie: 13

14 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA Tabela 4. Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w Gminie Leśnica w latach Liczba zarejestrowanych Lp. Rok podmiotów gospodarczych ogółem Sektor publiczny Sektor prywatny Źródło W sektorze publicznym zarejestrowano: 25 podmiotów (5 %), natomiast w sektorze prywatnym: 475 (95 %). Tabela 5. Podział podmiotów gospodarki narodowej w Gminie Leśnica w 2012r. w sektorze publicznym: - podmioty gospodarki narodowej ogółem 25 - państwowe i samorządowe jednostki prawa 21 budżetowego ogółem w sektorze prywatnym: - podmioty gospodarki narodowej ogółem osoby fizyczne spółki prawa handlowego 27 - spółki z udziałem kapitału zagranicznego 7 - spółdzielnie 4 - fundacje 2 - stowarzyszenia i organizacje społeczne 25 Źródło Jak wynika z danych GUS liczba podmiotów gospodarczych działających na terenie miasta i gminy Leśnica w 2012 r. wyniosła 500. Sektor publiczny reprezentowany był przez 25 jednostek, a sektor prywatny przez 475 jednostek gospodarczych. W sektorze publicznym najwięcej jednostek gospodarczych (21) stanowiły państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego, natomiast w sektorze prywatnym osoby fizyczne prowadzące własną działalność gospodarczą (369). Wskaźnik przedsiębiorczości dla Gminy Leśnica (wg GUS 2011: liczba firm wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców) wynosi 612 (wzrost o 28 w porównaniu do 2010 roku) i jest mniejszy od wartości tego wskaźnika dla powiatu: 671 i dla województwa: 962. Na terenie miasta i gminy do ewidencji działalności gospodarczej wpisana jest następująca ilość podmiotów gospodarczych w podziale na poszczególne sektory: Tabela 6. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane na terenie Gminy Leśnica wg wybranych sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) w 2012r. Ilość podmiotów Nazwa sekcji wg PKD w 2012 roku A. Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo 27 B. Górnictwo i wydobywanie - C. Przetwórstwo przemysłowe 36 D. Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E. Dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją

15 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA Nazwa sekcji wg PKD Ilość podmiotów w 2012 roku F. Budownictwo 67 G. Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 123 H. Transport, gospodarka magazynowa 31 I. Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 22 J. Informacja i komunikacja 3 K. Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 12 L. Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 16 M. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 35 N. Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 10 O. Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 10 P. Edukacja 23 Q. Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 28 R. Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 12 S. Pozostała działalność usługowa 43 Źródło: Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg sekcji PKD w 2011 r. W Gminie Leśnica prowadzona jest działalność gospodarcza praktycznie we wszystkich istniejących branżach (wg sekcji PKD). Najwięcej podmiotów gospodarczych (ok. 25 %) prowadzi działalność w obszarze sekcji G (Handel hurtowy i detaliczny). Ilość podmiotów zarejestrowanych w tej sekcji na przestrzeni ostatnich lat ulega minimalnym zmianom, co oznacza, iż w branży tej przedsiębiorcy uzyskali określoną stabilność, a rynek nie wymusza nagłych zmian. W przypadku tak trudnego pod względem konkurencyjności sektora jest to bardzo dobra tendencja pozwalająca na dynamiczny rozwój Gminy. Znacząca ilość podmiotów gospodarczych (ok. 13 %) prowadzi działalność w sekcji F (Budownictwo). Zważywszy na bardzo dynamiczny rozwój tego sektora, można zakładać, iż ilość przedsiębiorstw wykonujących swą działalność w obszarze sekcji F w najbliższych latach nie ulegnie zmniejszeniu. 4. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU Jako założenia wyjściowe do Programu ochrony środowiska Gminy Leśnica przyjęto uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne, wynikające z obowiązujących aktów prawnych, programów wyższego rzędu oraz dokumentów planistycznych uwzględniających problematykę ochrony środowiska. Niezbędne było również uwzględnienie zamierzeń rozwojowych gminy zarówno w zakresie gospodarczym i przestrzennym, jak i społecznym. Uwarunkowania te, w powiązaniu z aktualnym stanem środowiska w gminie były podstawą do zdefiniowania priorytetów i celów w zakresie ochrony środowiska i racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych Uwarunkowania zewnętrzne opracowania Programu Ochrony Środowiska Gminy Leśnica. Zasady ochrony środowiska wymuszają zachowanie kompleksowego, a zarazem sektorowego podejścia. Gmina nie jest układem zamkniętym, a poszczególne elementy środowiska zachowują ciągłość bez względu na granice terytorialne. Z tego względu, konieczne jest przyjęcie 15

16 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA uwarunkowań wynikających z programów, planów i strategii zewnętrznych wyższego rzędu, umożliwiających szersze spojrzenie na poszczególne dziedziny ochrony środowiska. Główne uwarunkowania zewnętrzne dla Gminy Leśnica w zakresie ochrony środowiska wynikają z następujących dokumentów: - strategii trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju i województwa opolskiego, - strategii rozwoju regionalnego kraju, - koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju i województwa opolskiego, - polityki ekologicznej państwa wraz z programem wykonawczym, - systemu prawa ochrony środowiska w Polsce, w tym projektowanych aktów prawnych, - międzynarodowych zobowiązań Polski w zakresie ochrony środowiska, - zobowiązań Polski przyjętych w zakresie ochrony środowiska w ramach procesu akcesji do Unii Europejskiej, - programu ochrony środowiska dla województwa opolskiego, - strategii i polityk sektorowych (zwłaszcza w zakresie energetyki, energetyki odnawialnej, rolnictwa i obszarów wiejskich, rozwoju regionalnego, edukacji ekologicznej, transportu, leśnictwa) Zasady realizacji programu Zasady realizacji polityki ekologicznej, cele i zadania ujęte w "Polityce Ekologicznej Państwa w latach z perspektywą do roku 2016", Programie Ochrony Środowiska Województwa Opolskiego na lata z perspektywą do 2019 roku oraz w dostosowanej do wymagań ustawy Prawo ochrony środowiska, zostały przyjęte jako podstawa niniejszego programu. W świetle priorytetów aktualnej polityki ekologicznej Państwa, planowane działania w obszarze ochrony środowiska w Polsce wpisują się w priorytety w skali Unii Europejskiej i cele 6 Wspólnotowego programu działań w zakresie środowiska naturalnego. Zgodnie z ostatnim przeglądem wspólnotowej polityki ochrony środowiska do najważniejszych wyzwań należy zaliczyć: działania na rzecz zapewnienia realizacji zasady zrównoważonego rozwoju, przystosowanie do zmian klimatu, ochrona różnorodności biologicznej Polityka Ekologiczna Państwa Nadrzędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) i tworzenie podstaw do zrównoważonego rozwoju społeczno - gospodarczego. Realizacja tego celu osiągana będzie poprzez niezbędne działania organizacyjne, inwestycyjne (w tym wdrażanie postanowień Traktatu Akcesyjnego), tworzenie regulacji dotyczących zakresu korzystania ze środowiska i reglamentowania poziomu tego wykorzystania w najważniejszych obszarach ochrony środowiska. W ten sposób realizacja krajowej polityki ekologicznej wpisywać się będzie w osiąganie celów tej polityki na poziomie całej Wspólnoty. Osiąganiu powyższych celów służyć będzie realizacja następujących priorytetów i celów: 1. Kierunki działań systemowych polegające na: uwzględnianiu zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych, aktywizacji rynku na rzecz ochrony środowiska, zarządzaniu środowiskowym, udziale społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska, rozwoju badań i postępie technicznym, odpowiedzialności za szkody w środowisku, uwzględnianiu aspektu ekologicznego w planowaniu przestrzennym. 2. Ochrona zasobów naturalnych polegająca na: ochronie przyrody, ochronie i zrównoważonym rozwoju lasów, racjonalnym gospodarowaniu zasobami wodnymi, ochronie powierzchni ziemi, gospodarowaniu zasobami geologicznymi. 16

17 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA 3. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego polegające na działaniach w obszarach: środowisko a zdrowie, jakość powietrza, ochrona wód, gospodarka odpadami, oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych, substancje chemiczne w środowisku Program Ochrony Środowiska Województwa Opolskiego na lata z perspektywą do 2019 roku. Program podkreśla pierwszorzędną potrzebę zachowania dobrego stanu środowiska, jako podstawowego warunku zrównoważonego i harmonijnego rozwoju. Cele perspektywiczne, nawiązują do Polityki Ekologicznej Państwa w latach z perspektywą do roku W Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Opolskiego określono wojewódzkie priorytety ochrony środowiska: - ochrona wód i gospodarka wodna - pomimo pewnej poprawy jakości wód powierzchniowych, ich stan jest wciąż niezadowalający; ochrona wód przed zanieczyszczeniami i nadmierną eksploatacją oraz zabezpieczenie środowiska przed zagrożeniami związanymi z wodą (powódź, susza), wymagają realizacji szeregu przedsięwzięć inwestycyjnych i pozainwestycyjnych., - ochrona powierzchni ziemi przed odpadami ukierunkowanie na zapobieganie powstawaniu odpadów oraz zwiększenie gospodarczego wykorzystania odpadów wytworzonych, a także stworzenie systemowych rozwiązań w zakresie zagospodarowania odpadów; w związku ze zmianą przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminie oraz ustawy o odpadach, rozwiązanie tego problemu będzie polegało przez wszystkim na opracowaniu przez samorządy gminne szeregu dokumentów, które pozwolą na właściwe zagospodarowanie odpadów, a także zarządzanie systemem i jego monitorowanie,, - ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami i środowiska człowieka przed hałasem - kontynuacja działań realizowanych dotychczas dla poprawy jakości powietrza, zwłaszcza intensyfikacji działań ukierunkowanych na proekologiczne rozwiązania systemu transportu, - ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody - dotyczy to przede wszystkim nowego podejścia do ochrony przyrody, uwzględniającego europejskie wymogi w tym zakresie; istotnymi zagadnieniami jest również ochrona i zrównoważony rozwój lasów, - ochrona powierzchni ziemi i środowiska glebowego działania rekultywacyjne i rewitalizacyjne na obszarach zdegradowanych wskutek eksploatacji surowców mineralnych oraz ochrona gleb. 17

18 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA 5. REALIZACJA POLITYKI EKOLOGICZNEJ W GMINIE LEŚNICA. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Leśnica została przyjęta Uchwałą Nr XXXIII/219/09 Rady Miejskiej w Leśnicy z dnia 22 czerwca 2009 roku w sprawie przyjęcia aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Leśnica na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata Przyjęty dokument ma charakter kierunkowy, wyznaczone i opisane w nim zadania są wytyczną dla realizowania Polityki Ekologicznej na terenie Gminy, stawiając jednocześnie szereg zadań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych do wykonania w ciągu 4 kolejnych lat. Wytyczone zadania mają w sposób optymalny pomagać kształtować ład przestrzenny, zgodny z bieżącymi wymogami ochrony środowiska. Realizacja części zadań wymaga dużych nakładów finansowych i współdziałania tak urzędów administracji publicznej, jak i przedsiębiorstw i organizacji pozarządowych. Efekty realizacji wytyczonych zadań obserwowane są zwykle w długim horyzoncie czasowym, przy założonej ciągłości realizacji zadań poprawy i utrzymania stanu środowiska. Przygotowywane były (w formie osobnych dokumentów) Raporty z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Leśnica za lata: , , w których kompleksowo omówiona została realizacja celów i zadań zawartych w Programie Ochrony Środowiska. Wnioski z przygotowywanych raportów wskazują na systematyczną realizację zadań poprawiających stan środowiska naturalnego we wszystkich jego komponentach przez administrację samorządową i przedsiębiorstwa (w zakresie m.in. edukacji ekologicznej, gospodarki odpadami, ochrony powietrza, gospodarki wodno-ściekowej, ochrony przeciwpowodziowej, ochrony powierzchni ziemi, ochrony przed hałasem, ochrony przyrody i krajobrazu). Ocena stopnia realizacji zadań wytyczonych w przyjętym Programie Ochrony Środowiska: Przyjęty Program Ochrony Środowiska formułował zadania inwestycyjne i pozainwestycyjne tak dla Gminy Leśnica, jak również dla szeregu instytucji i przedsiębiorstw uczestniczących w wywieraniu wpływu na stan środowiska na terenie Gminy. Określenie stanu ich realizacji nie jest sprawą oczywistą i prostą ze względu na szereg elementów wpływających na realizację zadań, w tym m.in.: - zmiany sytuacji ekonomiczno gospodarczej kraju, województwa, powiatu i gminy, - zmiany priorytetów realizacyjnych w okresie obowiązywania programu, - zmiany celów i priorytetów w Polityce Ekologicznej Państwa (uległa w międzyczasie zmianie). Ochrona powietrza: Zadania związane z ochroną powietrza atmosferycznego oraz z poprawą jego jakości realizowane były w zakresie: - prowadzenia remontów i modernizacji dróg na terenie Gminy, - promocji i wspierania rozwoju odnawialnych źródeł energii, - wspierania rozwiązań pozwalających na unikanie lub zmniejszanie wielkości emisji z transportu, - zwiększania świadomości społeczeństwa (prowadzenie edukacji ekologicznej), - wspierania działań na rzecz ograniczenia niskiej emisji ze źródeł ze źródeł komunalnych, - realizacji przedsięwzięć termomodernizacyjnych, - likwidacji emisji wtórnej (sprzątanie dróg przez zarządców). Gospodarka wodno-ściekowa: Zadania w tym obszarze realizowane były głównie w związku z realizacją Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych, (budowa kanalizacji sanitarnej), dotyczyły głównie: - rozbudowy istniejącej sieci kanalizacyjnej aglomeracji Leśnica dla miejscowości, w których jest to ekonomicznie uzasadnione, - wspierania budowy indywidualnych systemów oczyszczania ścieków w miejscach gdzie jest niemożliwa lub ekonomicznie nieuzasadniona budowa sieci kanalizacyjnej, - badania jakości wód. 18

19 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA Ochrona gleb i powierzchni ziemi: Zadania w zakresie ochrony powierzchni ziemi realizowane były m.in. przez wprowadzanie odpowiednich zapisów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, zabezpieczając dotychczasowe elementy litosfery i wprowadzające działania prewencyjne, m.in. dotyczące strefowania poszczególnych zamierzeń, stref ochronnych, granic obszarów etc. Ośrodki szkolenia rolniczego oraz gminy prowadziły doradztwo rolnicze, ukierunkowane na prawidłowe dawkowanie i wykorzystanie nawozów sztucznych. Ochrona przyrody: Realizowane zadania dotyczyły głównie: - kontynuacji budowy sieci szlaków turystycznych i ścieżek rowerowych, - realizacji zaleceń ochronnych dla obszarów chronionych i przyrodniczo cennych, - ochrony i zwiększania różnorodności biologicznej, - ochrony i odbudowy zdegradowanych i zagrożonych siedlisk roślinności naskalnej, - ochrony terenów przyrodniczo cennych przed niewłaściwym sposobem użytkowania, - zachowanie istniejącej zieleni urządzonej, - urządzenia parków i miejsc rekreacji na terenie Gminy. Szereg działań realizowany był przez placówki oświatowe z terenu Gminy, organizacje pozarządowe oraz Nadleśnictwo. Ochrona przed hałasem: Zadania związane z ochroną przed hałasem dotyczyły głównie modernizacji dróg, zgodnie z wyznaczonym harmonogramem, realizowane były tak przez Gminę jak i przez zarządców dróg oraz związane były z: - budową ścieżek rowerowych, - wykonywaniem pomiarów emisji hałasu przez określonych prawem zarządców dróg i podmioty gospodarcze oraz przekazywaniem wyników pomiarów uprawnionym organom ochrony środowiska w formie ustalonej prawem, - uwzględnianiem kryterium hałasu na etapie wprowadzania zmian do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (np. określenia wpływu lokalizacji przedsięwzięć uciążliwych dla środowiska w zakresie hałasu), - przeprowadzaniem okresowych badań poziomu hałasu komunikacyjnego na terenie Gminy (WIOŚ). Zapobieganie awariom przemysłowym: Realizowane zadania związane były głównie ze: - szkoleniami, aktualizacją planów operacyjnych przez zakłady i PSP, - informowaniem społeczeństwa o skutkach ewentualnych sytuacji awaryjnych. Edukacja ekologiczna: Zadania w dziedzinie edukacji ekologicznej to szereg zadań realizowanych głównie przez placówki oświatowe oraz organizacje pozarządowe i Związek Międzygminny Czysty Region, m.in.: wspieranie merytoryczne i finansowe aktywnych form edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży np. organizowanie konkursów i sesji popularno-naukowych związanych z tematyką środowiskową czy też włączanie się w akcję Sprzątanie Świata zakup worków i rękawic, wykonano tablice Zakaz wysypywania śmieci, zorganizowano III etap ogólnopolskiego konkursu Poznajemy Parki Krajobrazowe Polski, zorganizowano IV Wojewódzki Rajd Ekologiczno-Sprawnościowy - SOSW Leśnica, Nadleśnictwo Strzelce Op. i Powiatowa Komenda Państwowej Straży Pożarnej zorganizowały rajd ekologiczny, odbyły się warsztaty Edukacji Przyrodniczo-Edukacyjnej - Zielona Szkoła, zorganizowano imprezę kulturalną - program teatralno-ekologiczny Opowieści smutnej rzeki dla szkół i przedszkoli. 19

20 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA 6. ZAŁOŻENIA OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY LEŚNICA NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA Cele i działania proponowane w Programie ochrony środowiska powinny posłużyć do tworzenia warunków dla takich zachowań ogółu społeczeństwa, które polegać będą w pierwszej kolejności na niepogarszaniu stanu środowiska przyrodniczego na danym terenie, a następnie na jego poprawie. Realizacja wytyczonych celów w programie powinna spowodować zrównoważony rozwój gospodarczy, polepszenie warunków życia mieszkańców przy zachowaniu walorów środowiska naturalnego na terenie Gminy Cele ekologiczne Kompleksowość zagadnień ochrony środowiska, a także zakres przeobrażeń na terenie Gminy wymusiła wyznaczenie celów priorytetowych, a także przyjęcie zadań z zakresu wielu sektorów ochrony środowiska. Spośród nich dokonano wyboru najistotniejszych zagadnień, których rozwiązanie przyczyni się w przyszłości do poprawy stanu środowiska na terenie Gminy. Wyboru priorytetów ekologicznych dokonano w oparciu o diagnozę stanu poszczególnych komponentów środowiska na terenie Gminy Leśnica, uwarunkowania zewnętrzne (obowiązujące akty prawne) i wewnętrzne, a także inne wymagania w zakresie jakości środowiska. Wybór priorytetowych przedsięwzięć ekologicznych na terenie Gminy Leśnica na lata z perspektywą na lata przeprowadzono przy zastosowaniu następujących kryteriów organizacyjnych i środowiskowych Kryteria o charakterze organizacyjnym - wymiar zadania przedsięwzięcia (ponadlokalny i publiczny), - konieczność realizacji przedsięwzięcia ze względów prawnych, - zabezpieczenia środków na realizację lub możliwość uzyskania dodatkowych zewnętrznych środków finansowych (z Unii Europejskiej z innych źródeł zagranicznych lub krajowych), - efektywność ekologiczna przedsięwzięcia, - znaczenie przedsięwzięcia w skali regionalnej, - spełnianie wymogów zrównoważonego rozwoju - zgodność przedsięwzięcia dla rozwoju gospodarczego gminy Kryteria o charakterze środowiskowym - możliwość likwidacji lub ograniczenia najpoważniejszych zagrożeń środowiska i zdrowia ludzi, - zgodność z celami ekologicznymi i zasadniczymi kierunkami zadań wynikających ze Strategii rozwoju województwa opolskiego, - zgodność z celami i priorytetami ekologicznymi określonymi w Polityce Ekologicznej Państwa w latach z perspektywą do roku 2016 i Programie Ochrony Środowiska Województwa Opolskiego na lata z perspektywą do 2019 roku, - zgodność z międzynarodowymi zobowiązaniami Polski w zakresie ochrony środowiska, - skala dysproporcji pomiędzy aktualnym i prognozowanym stanem środowiska a stanem wymaganym przez prawo, - skala efektywności ekologicznej przedsięwzięcia (efekt planowany, tempo jego osiągnięcia), - wieloaspektowość efektów ekologicznych przedsięwzięcia (możliwość jednoczesnego osiągnięcia poprawy stanu środowiska w zakresie kilku elementów środowiska), - w odniesieniu do gospodarki odpadami istotnym kryterium była zgodność proponowanych zadań z wymogami kształtowania nowoczesnej gospodarki odpadami poprzez priorytetowe traktowanie tworzenia systemów, działań w zakresie zbiórki i transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów Cele ekologiczne dla Gminy Leśnica. Kierując się podanymi powyżej kryteriami, wyznaczono następujące cele dla Gminy Leśnica z zakresu ochrony środowiska: - poprawa jakości wód powierzchniowych budowa kanalizacji na terenie Gminy, - ochrona dziedzictwa przyrodniczego, - środowisko dla zdrowia dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego. 20

21 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA 7. KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH 7.1. Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych Wszystkie działania człowieka są prowadzone w środowisku przyrodniczym, mają więc wpływ na jego stan obecny i przyszły. Oznacza to konieczność takiego gospodarowania, aby zachować środowisko w możliwie dobrym stanie dla przyszłych pokoleń. Tak więc kryteria zrównoważonego rozwoju powinny być uwzględnione we wszystkich dokumentach strategicznych sektorów gospodarczych. Dokumenty te, zgodnie z art. 46 ustawy z dn. 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, powinny być poddawane tzw. strategicznym ocenom oddziaływania na środowisko w celu sprawdzenia, czy rozwiązania w nich zawarte nie przyniosą zagrożenia dla środowiska teraz i w przyszłości Cel średniookresowy do 2020 r. Doprowadzenie do sytuacji, aby projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów gospodarki były, zgodnie z obowiązującym prawem, poddawane procedurze oceny oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny były uwzględniane w ostatecznych wersjach tych dokumentów Główne działania na lata realizujące założone cele: Działania Wprowadzanie do strategii, polityk i programów sektorowych zagadnień ochrony środowiska, a w tym bioróżnorodności poprzez m.in. opracowania analityczno-studialne z zakresu ochrony środowiska służące opracowywaniu tych dokumentów Objęcie strategii, polityk i programów sektorowych strategicznymi ocenami oddziaływania na środowisko zgodnie z wymaganiami ustawy Jednostka odpowiedzialna i współpracująca Marszałek, Gmina Leśnica Gmina Leśnica 7.2. Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym Miejscowy plan, zgodnie z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2003 r., jest podstawowym instrumentem kształtowania ładu przestrzennego pozwalającym gminom na racjonalną gospodarkę terenami. Poza planem miejscowym w systemie planowania przestrzennego występują instrumenty pomocnicze, w postaci decyzji lokalizacyjnych. Pomimo istnienia ustawy oraz ustaw określających kompetencje w tym zakresie samorządów wszystkich szczebli znaczna powierzchnia kraju nie jest objęta miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego. W Gminie Leśnica funkcjonuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obejmujący 100 % terenu Gminy. W/w dokumenty są w głównej mierze podstawą do podejmowania najbardziej racjonalnych decyzji dot. kształtowania ładu przestrzennego oraz ochrony środowiska. biorących pod uwagę długofalowe potrzeby zrównoważonego rozwoju oraz uwzględniające treść opracowań ekofizjograficznych i programów ochrony środowiska o zasięgu lokalnym. 1 Polityka Ekologiczna Państwa w latach z perspektywą do roku 2016 Warszawa

22 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA Cel średniookresowy do 2020 r. Opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, biorących pod uwagę długofalowe potrzeby zrównoważonego rozwoju oraz uwzględniających treść opracowań ekofizjograficznych i programów ochrony środowiska o zasięgu regionalnym i lokalnym Główne działania na lata realizujące założone cele: Działania Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymagań ochrony środowiska i gospodarki wodnej, w szczególności wynikających z obowiązujących przepisów prawnych, strategii, polityk, planów i programów, w tym programów ochrony środowiska, a przede wszystkim treści opracowań ekofizjograficznych Jednostka odpowiedzialna i współpracująca Gmina Leśnica 7.3. Edukacja ekologiczna społeczeństwa Rola edukacji ekologicznej w procesie realizacji polityki środowiskowej, a więc i obowiązków ekologicznych, jest szczególnie istotna. Problem niedostatków w zakresie ochrony środowiska jest widoczny nie tylko z punktu widzenia stosowanych przez przedsiębiorców technologii (a raczej ich niestosowania, braku polityki segregacji odpadów, braku odpowiedniej ilości odpowiednich jakościowo składowisk odpadów itp.), jak i wyrobienia w społeczeństwie szacunku do otaczającej przyrody. Nie chodzi również tylko o edukację w ścisłym tego słowa znaczeniu, czyli proces nauczania, świadczony w ramach systemu oświaty, ale o kształtowanie świadomości ekologicznej w każdej dziedzinie życia, mającej jakikolwiek związek z ochroną środowiska. Na terenie Gminy Leśnica prowadzone były działania stanowiące kontynuację realizacji działalności edukacyjnej obejmującej mieszkańców Gminy. Realizowano promocję działań i inicjatyw proekologicznych: - konkursy ekologiczne, - rajdy, - akcje Sprzątanie Świata Cel średniookresowy do 2020 r. Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, zgodnie z zasadą: myśl globalnie, działaj lokalnie Główne działania na lata realizujące założone cele: Działania Realizacja szkoleń dla rolników, w szczególności w ramach programów rolno-środowiskowych Organizacja konkursów i akcji edukacyjnych Opracowanie i wydanie folderów, broszur o treściach ekologicznych, gromadzenie i rozpowszechnianie informacji dotyczących ochrony środowiska i edukacji ekologicznej Współpraca z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi Jednostka odpowiedzialna i współpracująca OODR, ARiMR, organizacje pozarządowe Organizacje pozarządowe, placówki oświatowe, Związek Międzygminny Czysty Region ZOPK, organizacje pozarządowe, Związek Międzygminny Czysty Region Gmina Leśnica, placówki oświatowe 22

23 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA Organizowanie programów, wystaw, imprez o tematyce związanej z ochroną środowiska Instytucje kultury i oświaty, organizacje pozarządowe, Związek Międzygminny Czysty Region 7.4. Innowacyjność prośrodowiskowa Polityka ekologiczna państwa zakłada aktywizacje mechanizmów rynkowych do wspierania działań w zakresie ochrony środowiska. Powinno zapewnić to rozwój produkcji towarów i usług mniej obciążających środowisko, prowadzących do bardziej zrównoważonej konsumpcji, zachowanie i tworzenie miejsc pracy (tzw. zielonych miejsc pracy) w dziedzinach mniej obciążających środowisko oraz prowadzenie tzw. zielonych zamówień publicznych. Jednymi z głównych priorytetów polityki władz Samorządu Województwa Opolskiego są innowacje i przedsiębiorczość. Najwięcej projektów innowacyjnych dofinansowanych było ze środków RPO WO , w ramach których realizowane są twarde projekty inwestycyjne instytucji otoczenia biznesu i badawczo-rozwojowych oraz inwestycje w rozwój technologii w przedsiębiorstwach. Znaczne kwoty pochodzą także z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka w latach opolscy przedsiębiorcy realizowali 74 projekty. Województwo przyjęło także Regionalną Strategię Innowacji Województwa Opolskiego, a w 2010r. przeprowadzono analizę wdrażania powyższej Strategii. Opracowany dokument jest podstawą do tworzenia trwałych powiązań między jednostkami naukowo-badawczymi, przemysłem, samorządem oraz administracją rządową, w celu podnoszenia konkurencyjności całego regionu. Systemy Zarządzania Środowiskowego (SZŚ) zapewniają włączenie środowiska i jego ochrony do celów strategicznych firmy i przypisanie zagadnień do kompetencji jej zarządu. Systemy te są dobrowolnym zobowiązaniem się organizacji w postaci przedsiębiorstwa, placówki sektora finansów, szkolnictwa, zdrowia, jednostki administracji publicznej i innej do podejmowania działań mających na celu zmniejszanie oddziaływań na środowisko, związanych z prowadzoną działalnością. Posiadanie przez daną firmę prawidłowo funkcjonującego SZŚ gwarantuje, iż firma ta działa zgodnie ze wszystkimi przepisami ochrony środowiska. Wspólnotowy System Ekozarządzania i Audytu (EMAS) (ang. Eco-Management and Audit Scheme) to system zarządzania środowiskowego, w którym dobrowolnie mogą uczestniczyć organizacje (przedsiębiorstwa, instytucje, organizacje, urzędy). Głównym założeniem systemu jest wyróżnienie tych organizacji, które wychodzą poza zakres minimalnej zgodności z przepisami i ciągle doskonalą efekty swojej działalności środowiskowej. System EMAS wykazuje duże podobieństwo do normy ISO Od roku 2001 treść normy ISO została włączona do rozporządzenia EMAS, pozwalając na ograniczenie się do identyfikacji dodatkowych wymagań stawianych organizacjom w systemie EMAS. Wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego w oparciu o wymagania normy ISO można traktować jako krok w kierunku rejestracji w systemie EMAS Cel średniookresowy do 2020 r. Wprowadzanie innowacyjności prośrodowiskowej i upowszechnianie idei systemów zarządzania środowiskowego Główne działania na lata realizujące założone cele: Działania Zachęcanie organizacji do wzięcia udziału w programach szkoleniowo-informacyjnych dotyczących EMAS Jednostka odpowiedzialna i współpracująca Organizacje pozarządowe 23

24 8. OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH 8.1. Ochrona przyrody i krajobrazu Dominujące zbiorowiska roślinne Zgodnie z podziałem przyrodniczo-leśnym wg L. Mroczkiewicza obszar Gminy Leśnica należy do V Krainy Śląskiej, 6 Dzielnicy Kędzierzyńsko-Rybnickiej. Dominują tu siedliska średnio żyzne i miejscami żyzne, na których roślinnością potencjalną powinny być zbiorowiska kwaśnych i żyznych buczyn oraz grądów wschodnioeuropejskich. Według geobotanicznego podziału Śląska teren wsi należy do obszaru granicznego Poddziału Pasa Kotlin Podgórskich, krainy Kotliny Śląskiej i Poddziału Pasa Wyżyn Środkowych, Krainy Wyżyny Śląskiej. Najbardziej pospolitymi zbiorowiskami na terenie Gminy Leśnica są zespoły roślinne użytków rolnych, zarówno upraw zbożowych jak i okopowych. Dominującymi zbiorowiskami upraw polnych są pospolite zespoły z rzędu Polygono-Chenopodietalia. Użytki zielone w postaci łąk i pastwisk również zagospodarowane są intensywnie i pozbawione istotnych walorów przyrodniczych poza ciągami łąk i pastwisk w dolinkach rzecznych. Bardzo cenne są pozostałości skarp uprawowych oraz nieużytków na terenie północnej części gminy. Na obszarach tych wykształcają się rzadkie zbiorowiska roślinności kserotermicznej. Zbiorowiska roślin wodnych wykształcają się najczęściej w żyznych wodach niewielkich zbiorników wodnych (wyrobiska kruszywa), a także w ciekach i rowach. Generalnie należy jednak stwierdzić, że fitocenozy wodne na terenie opracowania są słabo wykształcone. Nie stwierdzono na obrzeżach wód płatów roślinności namułowej, które z reguły są interesujące pod względem florystycznym. Jest to między innymi dowód na antropogeniczny charakter tych siedlisk (Nowak, 2003). Otoczenie zbiorników i cieków wodnych stanowią najczęściej zbiorowiska szuwarowe budowane przez trzcinę pospolitą, pałki, manny, kosaćce, sitowie i turzyce oraz inne gatunki. Wśród szuwarów właściwych do najczęściej występujących i najbardziej rozpoznawalnych należy szuwar trzciny pospolitej, oczeretu jeziornego, skrzypu bagiennego, ponikła błotnego oraz pałki szerokolistnej. Zbiorowiska szuwarowe występują głównie w dolinach niewielkich cieków oraz w lokalnych obniżeniach terenu, a także przy nielicznych zbiornikach wodnych. Nieco wyższe położenia w stosunku do siedlisk szuwaru właściwego, zajmują szuwary wielkoturzycowe. Są to naturalne lub antropogeniczne zbiorowiska wysokich roślin bagiennych, często wytwarzających pokłady tzw. torfu turzycowego. Do najpospolitszych zbiorowisk tego typu należą zespoły kosaćca żółtego zajmującego strefy przybrzeżne małych zbiorników, a także rowy i wilgotne obniżenia terenu na całym obszarze, turzycy brzegowej rozwijającej się najczęściej wzdłuż cieków wodnych, turzycy błotnej występującej pospolicie w różnych typach siedlisk wilgotnych i mokrych, a także turzycy dzióbkowatej, zaostrzonej, pęcherzykowatej i sztywnej (Nowak, 2003). Fragmenty muraw kserotermicznych są rzadkie na terenie gminy i zajmują stanowiska marginalne na stokach i szerokich miedzach o południowej wystawie, w szczególności na otwartych terenach północnej części terenu we wsiach Czarnocin, Zalesie Śląskie, Poręba, Góra św. Anny, Wysoka, Kadłubiec, Dolna i Lichynia. Jedno z takich zbiorowisk, na gruntach wsi Kadłubiec, proponowane jest do ochrony w formie ustanowienia użytku ekologicznego (użytek ekologiczny DOLNICA). Udział łąk w ogólnej strukturze użytkowania gruntów nie jest znaczący i nie dominuje w krajobrazie, tym bardziej więc powinien zostać otoczony szczególnie troską o stan i zachowanie. Trzeba jednak dodać, że zespoły łąkowe, są bardzo ubogie i zajmują niewielkie powierzchnie w obniżeniach terenu, najczęściej wzdłuż cieków wodnych. Najczęściej są intensywnie użytkowane. Największe obszary łąkowe występują w dolinach rzecznych na obszarach wsi Raszowa i Łąki Kozielskie. Stosunkowo pospolitszymi zbiorowiskami są tzw. zespoły dywanowe porastające miejsca intensywnie wydeptywane, w tym nawet szczeliny chodników. Budują je pospolite rośliny odporne na uszkodzenia mechaniczne, takie jak babka większa, rumianek bezpromieniowy, 24

25 życica trwała, sit chudy, wiechlina roczna czy rdest ptasi. Zbiorowiska te wyraźnie dominują na obszarach zabudowanych. Na zasobnych w azot wilgotnych glebach w dolinach rzek i wilgotnych nieckach, w miejscach okresowo zalewanych rozwijają się murawy zalewowe z charakterystycznym pięciornikiem gęsim i rozłogowym, sitem sinym i ścieśnionym, tojeścią rozesłaną, miętami, szczawiem kędzierzawym oraz żółto kwitnącymi rzepichami. Najbogatszymi gatunkowo, a zarazem najszybciej znikającymi z krajobrazu regionu typami łąk są łąki wilgotne. Ich dokładna ocena i analiza rozmieszczenia nie jest możliwa w związku z brakiem danych z okresu wegetacyjnego, ale mając na uwadze uwarunkowania siedliskowe można stwierdzić, że tego typu bogatsze fitocenozy nie mają większego znaczenia na badanym obszarze. Być może niewielkie fragmenty ziołorośli z dominacją wiązówki błotnej występują w dolinach mniejszych cieków wodnych (Nowak, 2003). Nienawożone fragmenty trzęślicowych łąk zmiennowilgotnych koszone jeden raz w roku, z dużym prawdopodobieństwem nie występują na terenie Gminy, a łąki ostrożeniowe są skrajnie rzadkie w dolinach rzecznych koło Raszowej i Łąk Kozielskich. W lokalnych zagłębieniach kompleksów łąkowych, na zabagnionych glebach glejowych występuje nieco częściej zespół sitowia leśnego. W wyższych położeniach, na świeżych siedliskach dominują łąki grądowe z najbardziej pospolitym ich reprezentantem łąk owsicową. Nie stwierdzono występowania dobrze wykształconych zbiorowisk pastwisk z udziałem takich gatunków jak życica trwała czy grzebienica pospolita. W strefie kontaktowej różnych typów biocenoz leśnych i zadrzewieniowych wykształcają się zbiorowiska okrajkowe. W ich skład wchodzą światłolubne gatunki takie jak rzepik pospolity czy gorysz siny. Zbiorowiska te rozpowszechnione są na całym obszarze opracowania za wyjątkiem terenów zabudowanych, przy czym dobrze rozwijają się w rozczłonkowanych kompleksach leśnych i nad wodami (Nowak, 2003). Ekosystemy leśne to potencjalnie podstawowe naturalne zbiorowiska roślinne dla obszaru Wschodniej Opolszczyzny. Ekosystemy zbiorowisk leśnych cechują się wysokim stopniem różnorodności biologicznej, skomplikowaną siecią zależności międzygatunkowych i przez to wysokimi walorami poznawczymi, ochronnymi i estetycznymi. Wartości użytkowe drzewostanów stały się przyczyn ich gospodarczej, często rabunkowej eksploatacji i dlatego niektóre zbiorowiska leśne należą dziś do zanikających. Dotyczy to głównie lasów łęgowych rosnących na tarasach nadrzecznych. Ocenia się, że 95 % ich pierwotnej powierzchni zostało zniszczone lub znacząco przekształcone. Także inne typy naturalnych i dobrze zachowanych lasów należą do rzadkości. Na terenie opracowania nie zarejestrowano typowych zbiorowisk łęgowych związanych z ciekami wodnymi. Grądy porastające żyźniejsze obszary niżu są bardziej pospolite, ale także bardzo mocno zsynantropizowane. Przykładem mogą tu być zalesienia koło Krasowej pełniące funkcje strefy izolacyjnej zakładów koksowniczych w Zdzieszowicach. Są to młode, mało zróżnicowane drzewostany antropogeniczne o nie wykształconej w pełni strukturze pionowej i poziomej oraz zaburzonym składzie gatunkowym. W efekcie wieloletniej gospodarki obecne biocenozy leśne są bardzo ubogie. W ich runie licznie występują różne gatunki jeżyn (Rubus sp.) oraz niecierpki (Impatiens sp.), szczególnie bujnie rozwijające się w partiach nadmiernie prześwietlonych. Udział buczyn na terenie gminy, zgodnie z rozkładem roślinności potencjalnej, powinien być znaczący. Jednakże w rzeczywistości powierzchnia buczyn jest znacznie mniejsza, co oczywiście wynika z charakteru obszaru opracowania, tj. dominującej funkcji rolniczej. Najlepiej wykształcony drzewostan tego typu o charakterze kwaśnej buczyny niżowej (Luzulo pilosae-fagetum), żyznej buczyny sudeckiej (Dentario enneaphylidis Fagetum) i żyznej buczyny niżowej (Melico-Fagetum) zarejestrowano na zachód od Wysokiej, w okolicach Czarnocina, a także w wąwozach i dolinach niewielkich cieków. Lasom towarzyszą często rozpowszechnione niemal na całym obszarze województwa zespoły zadrzewieniowe budowane przez takie gatunki drzew i krzewów jak tarnina, głogi, brzoza, jarzębina, ligustr. Bardzo ważne pod względem biocenotycznym są zadrzewienia w północnej i północnozachodniej części terenu opracowania z udziałem buka, które znakomicie uzupełniają siedliska w krajobrazie rolniczym i stanowią dominantę krajobrazową na granicach Parku 25

26 Krajobrazowego Góra św. Anny. Należy zwrócić uwagę na potrzebę tworzenia zadrzewień śródpolnych, które zostały mocno zniszczone, szczególnie w południowej części terenu Gminy, a powinny stanowią funkcję łącznikową pomiędzy bardziej stabilnymi i lepiej wykształconymi ekosystemami Parku Krajobrazowego Góry św. Anny a doliną Odry oraz lasami otaczającymi aglomerację Kędzierzyn-Koźle. Obszary prawnie chronione Na terenie Gminy Leśnica ustanowiono następujące formy ochrony przyrody: - Obszar Natura 2000: SOO Góra św. Anny ; - Rezerwaty przyrody: Grafik, Biesiec, - Rezerwat geologiczny Góra św. Anny, - Park Krajobrazowy Góra św. Anny ; - Pomniki przyrody ożywionej i nieożywionej: 3 obiekty. Obszary NATURA 2000 Obszar Natura 2000 to nowa forma ochrony przyrody (obok istniejących parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, czy innych) wprowadzana w naszym kraju od czasu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. Za obszary Natura 2000 uznaje się tereny najważniejsze dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin, zwierząt czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych, mających znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych Europy. Obszary Natury 2000 Góra Św. Anny otrzymały status obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty na podstawie decyzji Komisji Europejskiej 2011/64/EU w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny. Na terenie Gminy Leśnica wprowadzono obszar NATURA 2000 Góra Świętej Anny (PLH160002). Góra Świętej Anny PLH POWIERZCHNIA: 5 084,3 ha OPIS OBSZARU Obszar wyniesienia Garbu Chełmu z wychodniami wapieni i dolomitów środkowego triasu. Od południa opadający stromo zdenudowanym uskokiem tektonicznym, od północy łagodnie zanurzający się pod utworami polodowcowymi. Garb jest najdalej na zachód wysuniętą częścią środkowotriasowego progu strukturalnego (kuesty). Z trzech stron otoczony terenami nizinnymi stanowi wyraźną kulminację w krajobrazie. Rzeźba Chełmu należy do form krawędziowych, ukształtowanych w trzeciorzędzie i zmodyfikowanych przez morfologię czwartorzędową, a zwłaszcza dwukrotne nasunięcie się i regresję lodowca oraz procesy eolicznej akumulacji lessów i ich erozji. Garb jest rozczłonkowany na szereg wyniesień oddzielonych suchymi dolinkami i obszarami zrównań. W wierzchołkowej jego części, w obrębie wychodni skał węglanowych rzeźba krasowa, z lejami, misami i studniami krasowymi, wywierzyskami, wychodniami skalnymi, niewielkimi wnękami i grotami. Kulminację garbu stanowi nek wulkaniczny na Górze Św. Anny m n.p.m. Wśród obszarów o najwyższych walorach przyrodniczych dominującymi formami pokrycia terenu są lasy, w większości reprezentujące 3 fitosocjologiczne odmiany buczyn. Znaczący udział osiągają murawy kserotermiczne, zarośla okrajkowe oraz ekstensywnie użytkowane łąki, w tym eutroficzne. Uzupełnieniem są wychodnie skał węglanowych oraz źródliska wraz ze specyficzną dla nich roślinnością zielną i wysoką. Spośród form intensywniejszego zagospodarowania przestrzeni dominują grunty orne, tworzące z ekosystemami o dużej naturalności, mozaikę krajobrazową. Dla obszaru Góry Św. Anny opracowano i zatwierdzono Plan Zadań Ochronnych. 26

27 WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I ZNACZENIE Obszar ważny w skali regionalnej dla zachowania bioróżnorodności, a zwłaszcza dla priorytetowych muraw kserotermicznych (zajmujących w obszarze znaczące powierzchnie). Występuje tu 11 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, z czego największą powierzchniowo reprezentację osiągają kwaśne oraz żyzne buczyny. Dobrze reprezentowane są też ekstensywnie użytkowane niżowe i górskie łąki, ciepłolubne buczyny storczykowe, a także podmokłe łąki kalcyfilne i eutroficzne. Stwierdzono występowanie 2 gatunków ssaków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Na terenie ostoi występuje ponadto około 40 gatunków roślin chronionych w Polsce oraz około 40 gatunków uznawanych za rzadkie lokalnie. Gatunki wymienione w p z motywacją D to gatunki prawnie chronione w Polsce. Powierzchnia obszarów chronionych na terenie Gminy Leśnica z wyłączeniem obszaru Natura 2000 wynosi 3 257,2 ha (GUS, 2011r.) co stanowi ok. 34 % powierzchni Gminy. Rezerwat przyrody - jest obszarem obejmującym zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym ekosystemy, w tym siedliska przyrodnicze, a także określone gatunki roślin i zwierząt, elementy przyrody nieożywionej, mające istotną wartość ze względów naukowych, przyrodniczych, kulturowych bądź krajobrazowych. Obecnie na terenie Gminy Leśnica zlokalizowane są następujące rezerwaty przyrody: Tabela 7. Rezerwaty przyrody na terenie Gminy Leśnica Nazwa Typ Powierzchnia Gmina rezerwatu rezerwatu [ha] Góra Św. Anny Leśnica geologiczny 2,69 Grafik Leśnica leśny 27,43 Biesiec Leśnica leśny 24,46 Źródło: Rejestr form ochrony przyrody, RDOŚ, 2012 r. Cel ochrony Rzadkie profile oraz zjawiska geologiczne związane z wulkanizmem trzeciorzędowym i strefą kontaktu wulkanitów z osadami cenomańskimi oraz środkowotriasowymi Fragment lasu bukowego o charakterze naturalnym z udziałem licznych drzew pomnikowych zbiorowisko lasu bukowego z rzadkimi i podlegającymi ochronie prawnej gatunkami roślin Park krajobrazowy to obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania i popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju. Utworzenie parku krajobrazowego lub powiększenie jego obszaru następuje w drodze uchwały sejmiku województwa. Obecnie na terenie Gminy Leśnica zlokalizowany jest jeden park krajobrazowy: Park Krajobrazowy Góra Św. Anny. Park ustanowiony został na mocy Rozporządzenia Nr 0151/P/17/06 Wojewody Opolskiego z dnia 8 maja 2006 r. w sprawie Parku Krajobrazowego Góra Św. Anny. Całkowita powierzchnia parku wynosi 5150,0 ha, a powierzchnia strefy ochronnej parku 6275,0 ha. Na obszarze terenie Gminy Leśnica zajmuje powierzchnię 3229,8 ha. Park krajobrazowy obejmuje najdalej wysunięty na zachód fragment Wyżyny Śląskiej. Park zapewnia ochronę masywu Chełmu wraz z licznymi dolinami i wąwozami, wywierzyskami skalnymi i misami krasowymi. W parku zarejestrowano około 400 gatunków roślin naczyniowych, z czego 20 jest objętych ochroną prawną. W trakcie realizacji pozostaje projekt pod nazwą "Ochrona i odbudowa zdegradowanych i zagrożonych siedlisk roślinności naskalnej na działce 201/17 w obrębie Góra Św. Anny". 27

28 Głównymi walorami przyrodniczo-krajobrazowymi Parku Krajobrazowego Góra Św. Anny są: - charakterystyczna i urozmaicona rzeźba terenu - tworzy on jednostkę morfologicznokrajobrazową, która zdecydowanie wyróżnia się z płaskiej Równiny Opolskiej, pod wpływem erozji wykształciły się formy krasu powierzchniowego i podziemnego, a w zalegających na krasie lessach wykształciły się malowniczych wąwozy, - zróżnicowana budowa geologiczna - obszar budują skały wieku triasowego, trzeciorzędowe skały wylewne oraz osady piaszczysto-żwirowo-gliniaste zlodowacenia środkowopolskiego; - cenne zasoby przyrodnicze, z uwagi na znaczne zróżnicowanie i zachowanie fragmentów dobrze wykształconych, naturalnych i półnaturalnych siedlisk występuje tu wiele chronionych i rzadkich gatunków roślin i zwierząt, charakterystyczną cechą szaty roślinnej tego terenu jest obecność gatunków muraw kserotermicznych i lasów bukowych; zasoby krajobrazu kulturowego, religijnego i historycznego Góry Św. Anny objęte zostały przez UNESCO w 2004 roku pomnikiem historii jednym z 15 najcenniejszych obiektów w kraju. Godnym uwagi elementem w Gminie Leśnica jest realizowany od kilku lat program tworzenia ścieżek ekoturystycznych na terenie Parku Krajobrazowego Góra Św. Anny i jego otuliny. Program ten bardzo trafnie łączy przekonanie ideowe z praktycznym wykorzystaniem przez turystów, gdyż ścieżki służyć mają celom rekreacyjnym oraz promocji walorów krajobrazowych, przyrodniczych i kulturowych Gminy. Na terenie całej Gminy wytyczone zostały trasy rowerowe, z których większość jest już ukończona. Ze ścieżek korzystają zarówno mieszkańcy jak i turyści. Dzięki temu programowi Gmina dostosowała swe normy do standardów UE i lansując zdrowy tryb życia przyczyniła się do większego zainteresowania mieszkańców i turystów uprawianiem sportu. Ścieżki podzielić można na dwie grupy: Otulina parku krajobrazowego: system ścieżek w południowej części Gminy łączący się z siecią ścieżek rowerowych gminy Kędzierzyn-Koźle. Przebieg: Leśnica - Krasowa - Raszowa - Kuszówka - Łąki Kozielskie Leśnica, trasa przebiega przez park w Raszowej. Na jego terenie znajduje się zespół akwenów i terenów zielonych. O łącznej powierzchni 27 ha. Na danym obszarze istnieją znakomite warunki do uprawiania wędkarstwa i innych form rekreacji. Park stanowi ostoję rzadkiego ptactwa wodnego. Na uwagę zasługuje także bogata roślinność. Park krajobrazowy część wschodnia: Leśnica - Lichynia - Zalesie Śląskie (alternatywnie - Lichynia - Granica - Czarnocin). Trasa umożliwia dojazd do rezerwatu leśnego Boże Oko w pobliżu Czarnocina. Przedłużeniem trasy będzie (inwestycja w trakcie realizacji) ścieżka w kierunku miejscowości Olszowa i Klucz w gminie Ujazd. Szlak ten przebiegać będzie przez rezerwat leśny Grafik, a w dalszej kolejności planuje się połączenie wymienionych tras z systemem ścieżek ekoturystycznych wokół Góry Św. Anny. Część północna: Leśnica - Poręba - Góra Św. Anny. Realizowana ścieżka wiedzie przez Leśnicę ulicą Szpitalną do zabytkowego cmentarza, a następnie wzdłuż rzeki Padół do Siedmiu Źródeł w Porębie i biegnie dalej trasą kaplic kalwaryjskich po stokach Góry Św. Anny. Pomniki przyrody Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska, o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie (Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220). Na terenie Gminy Leśnica znajdują się obecnie 3 pomniki przyrody (w tym jeden pomnik przyrody nieożywionej). 28

29 Tabela 8. Wykaz pomników przyrody na terenie Gminy Leśnica. Nr rej. Obręb Nazwa pomnika przyrody 188 Góra św. Anny układ skał ze stożkiem tufów wulkanicznych 396 Wysoka pojedynczy okaz z gatunku Lipa drobnolistna (Tilia cordata) 404 Wysoka pojedynczy okaz z gatunku Klon jawor (Acer pseudoplatanus) Źródło: Rejestr form ochrony przyrody, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Opole 2013 r. Geopark Geopark jest to obszar o zdefiniowanych granicach, zawierający pojedyncze lub mozaikowo rozłożone obiekty o wybitnych walorach geologicznych (geotopy), wartościowe dla geoturystyki i edukacji, które zostały udokumentowane w drodze przeprowadzonej inwentaryzacji i oceny. Za utworzeniem na danym obszarze geoparku mogą przemawiać również dodatkowe jego atuty, takie jak: występowanie stanowisk archeologicznych, skupisk obiektów i obszarów o dużym znaczeniu dla ochrony przyrody, wybitne wartości historyczne i kulturowe regionu. Góra św. Anny Góra Św. Anny otrzymała status Geoparku 1 czerwca 2010r. Góra św. Anny i jej okolice zyskały taka pozycję z uwagi na skupienie na stosunkowo niewielkim obszarze różnorodnych zjawisk geologicznych. Parki podworskie Cennym elementem dziedzictwa kulturowego łączącym elementy przyrodnicze i architektoniczne są parki podworskie. Na terenie gminy zachowały się dwa parki podworskie - oba w granicach Parku Krajobrazowego Góra Św. Anny: - w miejscowości Lichynia zajmujący powierzchnię ok. 0,8 ha. Otoczony jest murem. Jest to park naturalistyczny z dominującym gatunkiem 120 letniej lipy drobnolistnej (Tilia cordata). Nie zachował się pierwotny układ kompozycyjny parku. Obecnie użytkownikiem parku jest Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa - w miejscowości Wysoka naturalistyczny, zwany przez mieszkańców farskim, zajmuje powierzchnię 2,42ha. Jest pozostałością parku przy dworze rodziny Gaszów. Obecnie stanowi własność Parafii Rzymsko-Katolickiej w Wysokiej. Charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu. Drzewostan parkowy tworzą: robinia biała, grab pospolity, platan klonolistny, dąb szypułkowy, jesion wyniosły. Układ kompozycyjny parku jest prawie zatarty, znajdują sie w nim liczne pomniki przyrody, zachowały się podziemia dawnego zamku oraz mur z tzw. bramą południową i kamienny stół, zwany herbacianym Krajowa Sieć Ekologiczna ECONET-POLSKA Sieć Econet-Polska obejmuje obszary o zachowanych walorach przyrodniczych, posiadające zdolność utrzymania równowagi ekologicznej oraz tereny pomocne w zachowaniu tych cech na obszarach sąsiednich. Siec Econet składa się z trzech podstawowych struktur: obszarów węzłowych, korytarzy ekologicznych i obszarów wymagających unaturalnienia. Na terenie Gminy Leśnica znajduje się obszar węzłowy o znaczeniu krajowym- 14K Góra św. Anny Proponowane obszary do ochrony prawnej W Programie Ochrony Środowiska dla województwa opolskiego na lata z perspektywą do roku 2019 zostało zaproponowane poszerzenie Parku Krajobrazowego Góra Świętej Anny, który obejmuje obszar Gminy Leśnica. Propozycja ta jednak wymaga konsultacji i uzgodnień zainteresowanych stron. Na obszarze Gminy Leśnica planuje się ustanowienie następujących form ochrony przyrody: obszarowe : 29

30 - zespół przyrodniczo - krajobrazowy Wąwozy Czarnocińskie, indywidualne : - użytek ekologiczny Rokicie (grunty wsi Raszowa) i Dolnica (grunty wsi Kadłubiec), - stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej: - pomniki przyrody nieożywionej i ożywionej. o wywierzysko Potoku Cedruń w Porębie, o grotę w kompleksie leśnym na zachód od Wysokiej, o leje krasowe (kilka projektowanych form w lasach koło Czarnocina, Góry Św. Anny i Wysokiej), o lipa drobnolistna (Filia cordata) - obwód = 358cm, H=30m, o miłorząb dwuklapowy (Ginko bilboa) - obwód = 190cm, H =15m, o dereń właściwy (krzew) - o szerokości korony 6m, H=6m. o ściany skalne w amfiteatrze we wsi Góra Św. Anny, o ściany skalne w kamieniołomach położonych przy drodze z Góry Św. Anny do Leśnicy z profilami wapieni środkowotriasowych, - wywierzyska i wysięki w Czarnocinie Siedliska chronione Na terenie Gminy Leśnica występują następujące typy siedlisk, objętych ochroną na mocy Dyrektywy UE Siedliskowej oraz rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 sierpnia 2001 r. w sprawie określenia rodzajów siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie (Dz. U. Nr 92, poz. 1029) : murawy kserotermiczne - porozrzucane wśród pól na skłonach Chełmu i na zaprożu, górskie i niżowe ziołorośla nadrzeczne i okrajkowe - występują wzdłuż cieków wodnych, niżowe i górskie łąki użytkowane ekstensywnie - występują na niewielkich obszarach w dolinach rzecznych, źródliska wapienne - występują w okolicach Czarnocina i Poręby, kwaśne buczyny - występują koło, Czarnocina, Góry Św. Anny i na zachód od Wysokiej, żyzne buczyny - występują jak wyżej, głównie koło Wysokiej, - 91E0 - lasy łęgowe i nadrzeczne zadrzewienia wierzbowe - występują lokalnie wzdłuż cieków w południowej części Gminy. Z wyjątkiem kwaśnych i żyznych buczyn budujących na Garbie Chełmu duże enklawy wśród lasów pozostałe siedliska występują w niewielkich jednostkowych obszarach. Siedliska suche na skłonach garbu Chełmu, zaś wilgotne głównie na południu. Charakterystyczną cechą siedlisk przyrodniczych chronionych jest ich bardzo duże rozdrobnienie Flora i fauna: Flora Do obszarów koncentracji rzadkich i chronionych gatunków roślin, bezwzględnie chronionych w planach miejscowych przed zabudową, należą: kompleks leśny na zachód od Wysokiej z rezerwatem BIESIC, kompleksy leśne i zadrzewieniowe koło Czarnocina z rezerwatem GRAFIK i przylegającym do granicy Gminy rezerwatem Boże Oko, kompleksy leśne i zaroślowe koło Góry św. Anny, w tym otaczające amfiteatr, murawy kserotermiczne wśród pól na skłonach Chełmu. 30

31 Tabela 9. Wykaz gatunków roślin objętych ochroną prawną występujących na terenie Gminy Leśnica Ochrona ścisła Ochrona częściowa Buławik wielkokwiatowy Cephalanther damasonium Bluszcz pospolity Hedera helix Buławnik mieczolistny Cephalanthera longifolia Barwinek pospolity Vinca minor Dziewięćsił bezłodygowy Carlina acaulis Grzybienie białe Nymphaea alba Kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine Kalina koralowa Viburnum opulus Miodownik melisowaty Melittis melissophyllum Kruszyna zwyczajna Frangula alnus Orlik pospolity Aquilegia vulgaris Przytulia wonna Galium odoratum Paprotnik kolczysty (Polystichum aceletum) Parzydło leśne Aruncus sylvestris Pokrzyk wilcza jagoda Athropa belladonna Wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum Żłobik koralowaty Corralorhiza trifida Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Leśnica, 2006r. Tabela 10. Gatunki rzadkie w skali województwa i regionu występujące na terenie Gminy Leśnica Gatunki rzadkie w skali województwa i regionu Gwiazdosz frędzelkowaty Geastrum fimbriatum Gwiazdosz potrójny (Geastrum triplet) Perłówka jednokwiatowa Melica uniflora Przetacznik górski (Veronica Montana) Soplówka gałęzista Hericium clathroides Tojeść gajowa (Lysimachia nemorum) Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Leśnica, 2006r. Fauna: Dla potrzeb zachowania różnorodności biologicznej oraz ochrony najrzadszych przedstawicieli świata zwierząt szczególną uwagę należy przywiązać do ochrony terenów ostoi faunistycznych. Za ostoje faunistyczne o znaczeniu lokalnym należy uznać (podkreślono ostoje o znaczeniu wiodącym): - dolinę Potoku Łącka Woda, - dolinę Potoku Cedruń, - kompleks leśny Raszowa - Cisowa, - kompleks leśny Czarnocin - Poręba, - kompleks leśny koło Góry Św. Anny, - kompleks leśny na zachód od Wysokiej, - murawy, zadrzewienia i miedze na terenie wsi Czarnocin Poręba, Góra Św. Anny i północnej części miasta Leśnica oraz w północnej części wsi Lichynia i Zalesie Śląskie, - wyrobiska poeksploatacyjne koło Raszowej (głównie w okresie przelotów ptactwa wodno-błotnego). Tabela 11. Gatunki zwierząt objęte ochroną występujące na terenie Gminy Leśnica Ssaki Badylarka (Micromys minutus)* Borowiec wielki Nyctalus noctula Gacek brunatny (Plecotus auritus) Jeż europejski Erinaceus europeus Kret Talpa europea* Łasica (Mustela nivalis) Mroczek późny (Eptesicus serotinus) Ryjówka aksamitna (Sorex araneus) Wiewiórka pospolita Sciurus vulgaris Ptaki Bogatka Parus major Cierniówka Sylvia communis Czarnogłówka Parus montanus Czajka Vanellus vanellus Dymówka Hirundo rustica Pierwiosnek Phyloscopus collybita Pliszka siwa Motacilla alba Pliszka żółta Motacilla flava Pokląskwa Saxicola rubetra Potrzeszcz Miliaria calandra 31

32 Gady Płazy AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEŚNICA Dzięcioł czarny Dryocopus martius Dzięcioł duży Dendrocopos major Dzięciołek Dendrocopos minor Gajówka Sylvia borin Gąsiorek Lanius collurio Grubodziób Coccothraustes coccothraustes Kapturka Sylvia atricapilla Kopciuszek Phoenicurus ochruros Kos Turdus merula Kowalik Sitta europaea Kukułka Cuculus canorus Kulczyk Serinus serinus Kwiczoł Turdus pilaris Łozówka Acrocephalus palustris Makolągwa Carduelis cannabina Mazurek Passer montanus Modraszka Parus caeruleus Myszołów Buteo buteo Oknówka Delichon urbica Ortolan Emberiza hortulana Pełzacz ogrodowy Certhia brachydactyla Piecuszek Phyloscopus trochilus Piegża Sylvia curruca Jaszczurka zwinka Lacerta agilis Jaszczurka żyworodna Lacerta vivipara Padalec zwyczajny Anguis fragilis Ropucha szara Bufo bufo Ropucha zielona Bufo viridis Żaba jeziorkowa Rana lessonae Żaba trawna Rana temporaria Przepiórka Coturnix coturnix Pustułka Falco tinnunculus Puszczyk Strix aluco Raniuszek Aegithalos caudatus Rudzik Erithacus rubecula Sierpówka Streptopelia decaocto Sikora uboga Parus palustris Siniak Columba oenas Skowronek Alauda arvensis Sójka Garrulus glandarius Strzyżyk Troglodytes troglodytes Szczygieł Carduelis carduelis Szpak Sturnus vulgaris Sosnówka Parus ater Sroka Pica pica* Świergotek drzewny Anthus trivialis Świerszczak Locustella naevia Trznadel Emberiza citrinella Turkawka Streptopelia turtur Wilga Oriolus oriolus Wróbel Passer domesticus Wrona siwa Corvus cornix* Zięba Fringilla coelebs *- ochrona częściowa Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Leśnica, 2006r Cel średniookresowy do 2020 r. Zachowanie bogatej różnorodności biologicznej Główne działania na lata realizujące założone cele: Działania Objęcie ochroną prawną nowych obiektów i obszarów cennych przyrodniczo o znaczeniu regionalnym i lokalnym Ochrona korytarzy ekologicznych Prowadzenie ochrony czynnej siedlisk chronionych, w szczególności muraw kserotermicznych i łąk wilgotnych, a także restytucja, reintrodukcja translokacja, ochrona ex situ, ochrona in situ, eksterminacja gatunków obcego pochodzenia Wzmocnienie znaczenia ochrony różnorodności biologicznej w planowaniu przestrzennym i strategicznym gminy oraz rozwój i wsparcie badań przyrodniczych Doradztwo dla rolników i promocja wdrażanego programu rolnośrodowiskowego, w szczególności na obszarach cennych przyrodniczo Jednostki odpowiedzialne i współpracujące Gmina Leśnica, ZOPK, Nadleśnictwo Organizacje pozarządowe, ZOPK ZOPK, Nadleśnictwo Gmina Leśnica, organizacje pozarządowe, ZOPK ARiMR, OODR, Gmina Leśnica, organizacje pozarządowe Ochrona terenów przyrodniczo cennych przed niewłaściwym sposobem Nadleśnictwo, Powiat 32

33 użytkowania Wzmacnianie znaczenia ochrony krajobrazu w planowaniu przestrzennym Wzmocnienie roli rekreacyjnej zieleni Rozwój sieci szlaków turystycznych i ścieżek dydaktycznych na terenach interesujących przyrodniczo Utrzymanie zieleni przydrożnej nasadzenia drzew przy drogach Strzelecki, Gmina Leśnica Gmina Leśnica Gmina Leśnica, organizacje pozarządowe Gmina Leśnica, Nadleśnictwo, organizacje pozarządowe, Powiat Strzelecki, Gmina Leśnica, Zarządy Dróg 8.2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów Lasy spełniają istotną rolę w odniesieniu do hydrosfery i atmosfery. Oprócz tego posiadają funkcje produkcyjne i społeczne, przede wszystkim rekreacyjne. W Gminie Leśnica lasy zajmują 14,8 % powierzchni (GUS, 2011r.). Wskaźnik lesistości Gminy jest niższy od przeciętnej lesistości powiatu (40,5 %), województwa opolskiego (26,5 %), kraju (29,2 %). Najcenniejsze przyrodniczo fragmenty znajdują się w granicach Parku Krajobrazowego Góra Św. Anny. Istotne z punktu widzenia systemu ekologicznego Gminy są kompleksy leśne na południu koło Raszowej i Łąk Kozielskich oraz rozlokowane pomiędzy nimi zadrzewienia oraz kompleksy leśne w południowo- zachodniej części Gminy okalające Koksownie Zdzieszowice. Walory środowiska przyrodniczego, w tym szczególnie liczne występowanie siedlisk prawnie chronionych oraz roślin prawnie chronionych, a także glebochronna i wodochronna funkcja lasów zmusza do prowadzenia gospodarki leśnej w sposób ograniczony. Lasy południowej części Gminy, w tym szczególnie usytuowane w sąsiedztwie Zdzieszowic, zaliczane są do lasów uszkodzonych na skutek działalności przemysłowej i pełnią funkcję lasów ochronnych (izolacyjnych od terenów przemysłowych). Liczne i różnorodne zespoły roślinności naturalnej, stwarzają możliwość rozwoju kwalifikowanych form turystyki i wypoczynku weekendowego, w tym szczególnie turystyki ekologicznej. Województwo opolskie ma największy w kraju odsetek lasów uszkodzonych przez imisje zanieczyszczeń przemysłowych. Według stref uszkodzeń w obrębie Gminy Leśnica dominują uszkodzenia słabe I strefa, oraz średnie II strefa Cel średniookresowy do 2020 r. Racjonalne użytkowanie zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego Główne działania na lata realizujące założone cele: Działania Aktualizacja granicy rolno-leśnej w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego Zalesianie gruntów z poszanowaniem ochrony bioróżnorodności i terenów nieleśnych cennych przyrodniczo Jednostki odpowiedzialne i współpracujące Gmina Leśnica Nadleśnictwo, właściciele gruntów, ARiMR 33

34 Kontynuowanie programu przebudowy drzewostanów silnie uszkodzonych przez zanieczyszczenia powietrza Przebudowa monokultur iglastych w kierunku zgodności z roślinnością potencjalną Zmiana struktury wiekowej i składu gatunkowego drzewostanów w celu zwiększenia różnorodności genetycznej i biologicznej Ochrona zbiorowisk leśnych o charakterze naturalnym lub półnaturalnym oraz śródleśnych zbiorników, torfowisk, podmokłości i cieków wodnych Stały nadzór nad gospodarką leśną i sporządzanie dokumentacji urządzeniowej w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa Doradztwo dla właścicieli gruntów korzystających ze wsparcia UE dla działań związanych z leśnictwem Zalesianie gruntów nieprzydatnych do produkcji rolnej oraz nieużytków i terenów zdegradowanych i przekształconych gatunkami rodzimymi Prowadzenie ciągłej kampanii edukacyjno informacyjnej w celu podnoszenia świadomości w zakresie celów i korzyści z trwale zrównoważonej gospodarki leśnej Inwentaryzacja zasobów leśnych pod kątem ich stanu zdrowotnego Stały monitoring środowiska leśnego w celu przeciwdziałania stanom niepożądanym (pożary, choroby, szkodniki, nielegalne wysypiska śmieci) Nadleśnictwo Nadleśnictwo Nadleśnictwo Nadleśnictwo Starosta Strzelecki, Nadleśnictwo OODR, ARiMR, Starosta Strzelecki, Nadleśnictwo Nadleśnictwo, właściciele gruntów Nadleśnictwo, Gmina Leśnica Nadleśnictwo Nadleśnictwo 8.3. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi W ramach tego zagadnienia pod uwagę należy wziąć przede wszystkim zmniejszenie materiałochłonności, odpadowości, wodochłonności i energochłonności produkcji przemysłowej. Jest to podejście korzystne zarówno ze względów ochrony zasobów środowiska, jak też ekonomii prowadzonych procesów technologicznych w poszczególnych zakładach. Oprócz minimalizacji oddziaływania na środowisko, poprzez pobór wody, surowców naturalnych i energii, wytwórcy z sektora gospodarczego mają szansę ponosić niższe opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska oraz redukować koszty energii i surowców stosowanych w produkcji. Z uwagi na wprowadzanie nowych technologii oraz uwarunkowania ekonomiczne większość przedsiębiorstw, instytucji oraz spółdzielni realizuje zadania w celu osiągnięcia zrównoważonego wykorzystania surowców, materiałów, wody i energii m.in. poprzez: wymianę starych odcinków sieci wodociągowej z zastosowaniem nowych technologii oraz stosowanie doszczelniaczy przy usuwaniu awarii, stosowanie w miarę możliwości zamkniętych układów obiegu wody, zarządy spółdzielni, zarządcy budynków sukcesywnie wprowadzają w każdym budynku liczniki na ciepłą i zimną wodę Cel średniookresowy do 2020 r. Racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby uchronić gospodarkę od deficytów wody Główne działania na lata realizujące założone cele: 34

35 Działania Wprowadzenie zamkniętych obiegów wody w przemyśle, wodooszczędnych technologii produkcji, w szczególności stosowanie BAT (najlepszej dostępnej techniki) Spowalnianie odpływu wód poprzez odtwarzanie mikroretencji, renaturyzację rzek, budowę i remont zastawek w systemie melioracji szczegółowej Minimalizacja strat wody Jednostki odpowiedzialne i współpracujące Podmioty gospodarcze WZMiUW, Marszałek, spółki wodne, właściciele gospodarstw rolnych, Nadleśnictwo Podmioty gospodarcze, Zakład Gospodarki Komunalnej w Leśnicy 8.4. Kształtowanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzią. Przemiany stosunków wodnych na terenie Gminy Leśnica spowodowane zostały zmianami w użytkowaniu terenów związanych z rozwojem Gminy. Wzrost powierzchni zabudowanych spowodował przeobrażenie powierzchni odpływu wód opadowych, co zmieniło charakterystyki przepływu w ciekach wodnych przy stanach niskich i wysokich. Przyczyną zagrożeń powodziowych na terenie Gminy Leśnica są intensywne opady atmosferyczne w lecie oraz wezbrania roztopowe. Dla obszaru Gminy nie zostały wyznaczone obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi zgodnie z ustawą Prawo wodne 2 nie zostały sporządzone przez dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej studia określające granice obszarów bezpośredniego zagrożenia powodziowego, nie zostało wydane rozporządzenie ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej określające obszary potencjalnego zagrożenia powodzią. Obszary najbardziej zagrożone podtopieniami w czasie roztopów na terenie Gminy to tereny w części m. Leśnica, Raszowa, Krasowa, Łąki Kozielskie. Za działania związane z ochroną przeciwpowodziową odpowiada, zgodnie z ustawą Prawo wodne, dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej (RZGW). Z jego inicjatywy powstaje opracowanie projekt planu ochrony przeciwpowodziowej w regionie wodnym. RZWG są również odpowiedzialne za prowadzenie działań informacyjnych i koordynację w razie powodzi lub suszy na podległym terenie Cel średniookresowy do 2020 r. Ochrona przed powodzią Główne działania na lata realizujące założone cele: Działania Zapobieganie lokalizacji zabudowy na terenach zalewowych Prowadzenie działań edukacyjnych i zastosowanie na większą skalę nietechnicznych metod ochrony przed powodzią Systematyczna konserwacja rzek i cieków Jednostki odpowiedzialne i współpracujące Gmina Leśnica, RZGW Gmina Leśnica, WZMiUW, organizacje pozarządowe RZGW, WZMiUW 2 Ustawa z dnia z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo Wodne (Dz. U. z dnia 11 października 2001 r.) z późniejszymi zmianami. 35

36 8.5. Ochrona powierzchni ziemi Rolnictwo Gmina Leśnica charakteryzuje się najlepszymi w powiecie warunkami dla produkcji rolniczej. Korzystna dla rozwoju rolnictwa jest struktura bonitacyjna gruntów ornych, przeważają grunty w III klasie bonitacyjnej. Obecność dobrych gleb determinuje strukturę użytkowania gruntów na terenie Gminy. Użytki rolne zajmują tu ok. 75,7 % powierzchni Gminy, a grunty leśne jedynie 15,67 %. Rolnictwo charakteryzuje duża liczba jednostek zróżnicowanych pod względem wielkości gospodarstw, jak i kierunku i poziomu produkcji, co powoduje złożoność i zmienność sytuacji ekonomicznej w gospodarstwach rolnych. Ogółem na terenie Gminy funkcjonuje 762 gospodarstw. Struktura obszarowa gospodarstw w gminie jest stosunkowo korzystna. Gospodarstwa o wielkości do 1 ha stanowią 56,3 % ogólnej liczby gospodarstw. Gospodarstwa o wielkości powyżej 1 ha to 43,7 % ogólnej liczby gospodarstw w gminie, przy czym pośród nich najwięcej jest gospodarstw o wielkości powyżej 1 ha i mniej niż 5 ha: (17,2 %). Duży procent stanowią również gospodarstwa małe o wielkości powyżej 15 ha (14,7 %). Na terenie Gminy funkcjonuje Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna z siedzibą w Leśnicy, która użytkuje ok. 500 ha gruntów ornych. Ponadto w Zalesiu Śląskim znajduje się duże (ok ha) gospodarstwo rolne (forma własności spółka). Obecność na terenie Gminy gleb brunatnych umożliwia uprawę wszystkich zbóż, buraków cukrowych, roślin okopowych i warzyw. Najwięcej uprawia się zbóż, przy czym największa powierzchnię zasiewów ma pszenica oraz stosunkowo dużą jęczmień. Ponadto znaczny areał, w porównaniu do danych dotyczących powiatu, zajmują uprawy buraków cukrowych. Dawniej na terenie Leśnicy dobrze rozwijała się również uprawa warzyw. Została jednak zaniechana z powodu braku przetwórstwa. Gminę Leśnica charakteryzuje najwyższy na terenie powiatu strzeleckiego areał sadów (225 ha). Ze względu na duży areał upraw zbóż na terenie Gminy rozwija się hodowla trzody chlewnej. Najkorzystniejsze warunki dla produkcji rolnej znajdują się w okolicach Czarnocina, Zalesia Śląskiego oraz Lichyni, najmniej korzystne warunki dla produkcji rolnej lokalizują się w okolicach wsi Raszowa, Łąk Kozielskich i Krasowej. Tabela 12. Struktura gospodarstw rolnych na terenie Gminy Leśnica. Lp. Gospodarstwa rolne Liczba 1. Ogółem: do 1 ha włącznie powyżej 1 ha do mniej niż 5 ha od 5 ha do mniej niż 10 ha od 10 ha do mniej niż 15 ha ha i więcej 121 Źródło: (Powszechny Spis Rolny 2010r.) Strukturę zasiewów na terenie Gminy Leśnica wg Powszechnego Spisu Rolnego 2010 przedstawia tabela poniżej: Tabela 13. Struktura głównych zasiewów w gminie. Lp. Rodzaj Powierzchnia [ha] 1. zboża razem 4 679,45 2. zboża podstawowe z mieszankami zbożowymi 4 581,02 3. uprawy przemysłowe 1 602,60 4. rzepak i rzepik razem 1 414,64 5. buraki cukrowe 187,96 6. ziemniaki 59,97 36

37 7. warzywa gruntowe 5,00 Źródło danych: (Większość danych z zakresu rolnictwa datowana jest na 2010 r. i pochodzi z Powszechnego Spisu Rolnego Informacje zbierane na bieżąco przez urzędy statystyczne nie obejmują wielu zagadnień związanych z sytuacją obszarów wiejskich i nie analizują tak dogłębnie sytuacji rolnictwa, zatem statystyki z 2010 r. są w wielu kwestiach najbardziej aktualnymi danymi dostępnymi w momencie sporządzania niniejszego dokumentu) Bogactwo uwarunkowań geologicznych, geomorfologicznych, klimatycznych i hydrologicznych terenów Gminy Leśnica stwarza korzystne warunki dla powstania różnorodnych typów gleb. W Gminie występują następujące typy genetyczne gleb: - 65 % powierzchni Parku Krajobrazowego Góra Św. Anny stanowią gleby brunatne powstałe z utworów lessowych ilastych i częściowo piaszczystych, - 10 % gleb stanowią rędziny (gliny węglanowe wietrzeniowe). Na terenie otuliny Parku podobnie, ok. 60 % gleb stanowią rędziny i gleby brunatne. Pozostałe bardzo rzadkie to: czarnoziemy zdegradowane (z lessów), czarne ziemie, mady, gleby pseudobielicowe oraz utwory piaskowe pochodzenia aluwialnego. Zanieczyszczenia gleb. Do głównych czynników powodujących degradację chemiczną gleb zalicza się: - nadmierną zawartość metali ciężkich takich jak: kadm, miedź, nikiel oraz innych substancji chemicznych, np. ropopochodnych, - niewłaściwe stosowanie nawozów sztucznych, - zasolenie, - nadmierną alkalizację, - zakwaszenie przez związki siarki i azotu, - skażenie radioaktywne. W powiecie strzeleckim przeważająca część gleb użytków rolnych posiada odczyn lekko kwaśny (41,8 %) lub kwaśny (32 %). Gleby bardzo kwaśne stanowią 9,2 % użytków rolnych powiatu, obojętne 15,1 % a zasadowe 1,1 %. Podobnie w gminie Leśnica większość badanych próbek gleb wykazywała odczyn lekko kwaśny lub kwaśny - odpowiednio 50,9 % oraz 29,6 % przebadanych prób gleb. Odczyn bardzo kwaśny odnotowano w 5,1 % badanych gleb natomiast odczyn obojętny w 14,2 % a zasadowy jedynie w 0,2 % badanych gleb. Jedną z przyczyn zakwaszenia gleb są kwaśne opady, wprowadzające do gleby jony siarczanowe, azotanowe, chlorkowe i hydronowe oraz inne zanieczyszczenia wymywane z atmosfery. Degradujące działanie kwaśnych opadów na podłoże oraz zwiększonego zakwaszenia gleby polega na rozkładzie minerałów pierwotnych i wtórnych, uwalnianiu z glinokrzemianów glinu, który w formie jonowej ma właściwości toksyczne, wymywaniu składników mineralnych z kompleksu sorpcyjnego oraz na znacznym zmniejszaniu aktywności mikroorganizmów. Na terenie Gminy nie ma rozwiniętego przemysłu w związku z powyższym nie należy przewidywać wprowadzania zanieczyszczeń przemysłowych do gleb z terenu Gminy, natomiast zanieczyszczenia niewątpliwie migrują z terenu sąsiednich, bardziej uprzemysłowionych gmin (Zdzieszowice, Strzelce Opolskie, Kędzierzyn-Koźle). Gospodarka rolna prowadzona jest na terenie Gminy w sposób prawidłowy z "dużą kulturą rolną". Pola nawożone są w sposób prawidłowy i nie stwierdzono znacznej degradacji terenów rolnych. Zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi mogą wystąpić wzdłuż dróg, zwłaszcza tych po których przemieszczają się największe ilości pojazdów (autostrada, drogi krajowe i wojewódzkie). Aktualnie obowiązujące kryteria oceny zawartości zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi zawarte są w załączniku do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. z 2002 r. Nr 165, poz. 1359). Rozpoznanie stanu gleb użytkowanych rolniczo pod względem zanieczyszczenia 37

38 metalami ciężkimi jest istotne z uwagi na produkcję bezpiecznej żywności dla człowieka. Występowanie w glebach podwyższonych zawartości metali ciężkich będące następstwem działalności ludzkiej poprzez: emisje przemysłowe, motoryzację, nadmierną chemizację rolnictwa, powoduje degradację biologicznych właściwości gleb, skażenie wód gruntowych oraz przechodzenie zanieczyszczeń do łańcucha żywieniowego. Nadmierna zawartość metali ciężkich degraduje biologiczne właściwości gleb, powoduje zanieczyszczenie łańcucha żywieniowego i wód gruntowych. Szczególne zagrożenie stwarzają one w glebach kwaśnych, przechodzą bowiem w formy łatwo dostępne dla roślin. Tabela 14. Zawartość metali w glebach powiatu strzeleckiego. Lp. Pierwiastek Zawartość w mg/kg gleby Zawartość naturalna w mg/kg gleby Zawartość dopuszczalna w mg/kg gleby 1. kadm 0,42 0,3 1, miedź 11, nikiel 13, ołów 30, cynk 64, Obserwowane wartości zanieczyszczeń glebach gmin powiatu strzeleckiego są niższe od wartości dopuszczalnych stężeń metali ciężkich w glebach Cel średniookresowy do 2020 r. Rekultywacja gleb zdegradowanych i zdewastowanych oraz przywracanie im funkcji przyrodniczej, rekreacyjnej lub rolniczej Główne działania na lata realizujące założone cele: Działania Wdrażanie programów, metod gospodarowania i technologii produkcji korzystnych dla środowiska zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Rolniczej Promowanie rolnictwa ekologicznego na terenie Gminy Leśnica Ochrona gleb przed negatywnym wpływem transportu i infrastruktury transportowej Prowadzenie monitoringu jakości gleby i ziemi Ograniczanie erozji wodnej i wietrznej gleby poprzez możliwie jak najdłuższe utrzymywanie pokrywy roślinnej w postaci wprowadzenia upraw wieloletnich oraz wsiewek i poplonów Racjonalne użycie nawozów sztucznych i środków ochrony roślin na terenach rolnych i leśnych oraz stosowanie technik naturalnych (fito i agromelioracyjnych) w celu zwiększenia udziału materii organicznej w glebie Jednostki odpowiedzialne i współpracujące OODR, właściciele gospodarstw rolnych OODR, organizacje pozarządowe Zarządcy dróg WIOŚ Opole, Powiat Strzelecki, Izby Rolnicze, Stacje chemiczno rolnicze, właściciele gruntów Właściciele gruntów, ARiMR, organizacje pozarządowe Właściciele gruntów, ARiMR, OODR, organizacje pozarządowe 38

39 Przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropogeniczne Rekultywacja terenów, na których występuje zanieczyszczenie gleb, ziemi lub niekorzystne przekształcenie terenu, w tym starych składowisk Zalesianie, zakrzewianie terenów zdegradowanych Realizacja programu rekultywacji gleb zdegradowanych na obszarach rolniczego użytkowania, w tym ich zalesianie gatunkami rodzimymi Właściciele gruntów, ARiMR, organizacje pozarządowe Właściciele i zarządcy terenów, Gmina Leśnica, Czysty Region Właściciele i zarządcy terenów, Gmina Leśnica, Czysty Region Właściciele gruntów, Nadleśnictwo 8.6. Gospodarowanie zasobami geologicznymi Ukształtowanie powierzchni, geomorfologia, geologia Zgodnie z podziałem fizyczno-geograficznym Polski J. Kondrackiego teren Gminy znajduje się na obszarze dwóch jednostek: - mezoregionu Chełmu (341.11) wchodzącego w skład makroregionu Wyżyny Śląskiej (341.1) północno zachodnia część Gminy, - makroregionu Niziny Śląskiej (318.5) południowa część Gminy. Takie położenie zadecydowało o specyficznej budowie geologicznej oraz zróżnicowanym ukształtowaniu powierzchni terenu. Masyw Chełmu stanowi zachodnią część garbu triasowego wapienia muszlowego, oddzieloną od Garbu Tarnogórskiego wyraźnym obniżeniem pod Pyskowicami. Długość tego złoża wapienia wynosi ok. 130 km, a szerokość waha się od 15 do 25 km. Rzeźbę terenu kształtują pojedyncze podłużne wzniesienia i płaskowyże, których wysokość wynosi od 360 do 400 m n.p.m. Główny masyw Chełmu biegnie z północnegozachodu w kierunku południowo-wschodnim, przewyższając otaczającą krainę na długości ok. 25 km. Szerokość wzniesienia wynosi przeciętnie 5 km. W sylwecie Chełmu można wyodrębnić kilka kulminacji. W jednej trzeciej całego garbu, w części północno - zachodniej wznosi się najwyższa kulminacja - Góra Św. Anny. Tworzy ją szczątkowy bazaltowy nek wulkaniczny, który swym profilem nadaje górze wygląd nieczynnego wulkanu. Bardzo oryginalna jest rzeźba powierzchni terenu na stokach zachodnich. Są tu charakterystyczne wąwozy i parowy, których naliczono ponad 100. Pochodzenie tych form związane jest z procesem krasowienia skał, który modeluje powierzchnię stoków. Suche parowy drążone są przez wody opadowe zwłaszcza wiosną. Wody płynące kruszą i rozpuszczają podłoże, rzeźbią i żłobią glebę oraz skałę. W partiach leśnych tworzą malowniczą i urozmaiconą rzeźbę terenu. W granicach Kotliny Raciborskiej położone są wsie Krasowa, Raszowa, Łąki Kozielskie, południowa część wsi Lichynia i Zalesie Śląskie oraz miasta Leśnica. Do wyżynnego Chełmu należą północne części dwu ostatnich wsi, miasta oraz w całości obszar wsi Czarnocin, Dolna, Kadłubiec, Góra Świętej Anny, Poręba i Wysoka. Granica między wyżynnym Chełmem i nizinną Kotliną Raciborską jest dosyć wyraźna i przebiega wzdłuż drogi Zdzieszowice Leśnica Zalesie Śląskie Ujazd. Zagrożenia geologiczne Ruchy masowe - osuwiska 3, są charakterystyczne jedynie dla pewnych obszarów Polski, w których panują sprzyjające warunki morfologiczne (duże różnice wysokości, stromo nachylone zbocza) i geologiczne (obecność skał o bardzo różnym stopniu przepuszczalności oraz skał mało odpornych na procesy erozyjne i denudacyjne). 3 Osuwisko jest nagłym przemieszczeniem się mas ziemi, powierzchniowej zwietrzeliny i mas skalnych podłoża, spowodowanym siłami przyrody lub działalnością człowieka (podkopanie stoku lub jego znaczne obciążenie). Jest to rodzaj ruchów masowych, polegający na przesuwaniu się materiału skalnego lub zwietrzelinowego wzdłuż powierzchni poślizgu (na której nastąpiło ścięcie), połączone z obrotem. Ruch taki zachodzi pod wpływem siły ciężkości. 39

40 W 2006r. rozpoczął się projekt pn. System Ochrony Przeciwosuwiskowej prowadzony przez Państwowy Instytut Geologiczny, którego realizację przewidziano w trzech etapach. Jego podstawowym celem jest rozpoznanie, udokumentowanie i zaznaczenie na mapie w skali 1: wszystkich osuwisk oraz terenów potencjalnie zagrożonych ruchami masowymi w Polsce oraz założenie systemu monitoringu wgłębnego i powierzchniowego na 100 wybranych osuwiskach. Cały Projekt ma za zadanie wspomaganie władz lokalnych w wypełnianiu obowiązków dotyczących problematyki ruchów masowych wynikających z odpowiednich ustaw i rozporządzeń. Wyniki Projektu mają pomóc w zarządzaniu ryzykiem osuwiskowym, czyli w ograniczeniu w znacznym stopniu szkód i zniszczeń wywołanych rozwojem osuwisk poprzez zaniechanie budownictwa drogowego i mieszkaniowego w obrębie aktywnych i okresowo aktywnych osuwisk. Jest to obecnie jeden z najważniejszych projektów geologicznych realizowanych w Ministerstwie Środowiska, którego wyniki będą miały duży wpływ na gospodarkę i finanse państwa polskiego z jednej strony, a z drugiej - na aspekty społeczno - ekonomiczne. Obecnie trwa drugi etap realizacji projektu ( ). Kolejny etap projektu ( ) przewiduje opracowanie map osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi dla terenów pozakarpackich, w tym dla 8 powiatów województwa opolskiego (brzeskiego, głubczyckiego, krapkowickiego, nyskiego, prudnickiego, opolskiego, strzeleckiego i kędzierzyńskokozielskiego). Dla terenu Gminy Leśnica Starosta Strzelecki nie wskazał lokalizacji obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych, ani też nie prowadzi rejestru zawierającego informacje o tych terenach mimo, że takie tereny występują. Wśród czynnych procesów geomorfologicznych, jakie występują na terenie Gminy Leśnica najważniejszymi są osuwiska, spływy i obrywy, a także erozja wodna i wietrzna. Najbardziej groźne zjawiska natury katastrof mogą wystąpić w północnej części terenu (wieś Góra Św. Anny, Poręba, Czarnocin i północne obszary miasta Leśnica oraz wsi Zalesie Śląskie i Lichynia, na nieustabilizowanych stokach dolin, gdzie zachodzić mogą samoczynnie. Stąd na większości stoków dolin występują zadrzewienia i zakrzewienia oraz murawy stabilizujące warunki gruntowe. Poza stokami dolin na pokrywach lessowych zjawiska osuwisk mogą występować pod wpływam nacisku posadowionych budowli. Zagrożenie powstawaniem osuwisk wzrasta wraz ze wzrastającym stopniem zawodnienia pokryw lessowych. Ze względu na zagrożenia zjawiskami osuwiskowymi tereny występowania pokryw lessowych powinny być wyłączone z zabudowy. Rysunek 2. Mapa poglądowa występowania osuwisk na terenie Gminy Leśnica. Źródło: Mapa poglądowa dla województwa opolskiego, system SOPO. 40

41 Złoża kopalin. W Gminie Leśnica złoża surowców mineralnych występują na terenie wsi Raszowa, tworząc obszar wydobywczy Raszowa. Są to położone blisko siebie dwa złoża kruszywa naturalnego. Usytuowane są pomiędzy zabudowaniami południowo-zachodniej części wsi oraz drogą Raszowa - Krasowa. W obu wydobycie zakończono, nie ma aktualnie wydanych koncesji na prowadzenie eksploatacji złóż. Nie został w tym miejscu ustanowiony obszar i teren górniczy: - Raszowa (kruszywo naturalne) zasoby geologiczne bilansowane 845 tys. m 3, - Raszowa 2 (kruszywo naturalne) zasoby geologiczne bilansowane 13 tys. m 3. Część terenów poeksploatacyjnych została zrekultywowana i zagospodarowania na potrzeby parku wiejskiego. Na terenie wsi Góra Św. Anny występuje wyeksploatowane złoże bazaltu, którego część chroniona jest w postaci rezerwatu przyrody nieożywionej Cel średniookresowy do 2020 r. Ochrona zasobów kopalin i rekultywacja terenów poeksploatacyjnych Główne działania na lata realizujące założone cele: Działania Kontrola stanu faktycznego w przypadku wydobywania kopalin bez wymaganej koncesji i naliczanie opłat eksploatacyjnych w przypadku nielegalnej działalności Uwzględnianie w opracowaniach planistycznych wszystkich znanych złóż w granicach ich udokumentowania i ich ochrona przed trwałym zainwestowaniem Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych Zabezpieczanie terenu przed osuwiskami, usuwanie zagrożeń z nimi związanych Jednostki odpowiedzialne i współpracujące Starosta Strzelecki, Główny Urząd Górniczy Gmina Leśnica, Marszałek Właściciel złoża Właściciele gruntów, Zarządcy dróg, Straż Pożarna 41

42 9. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO Powietrze atmosferyczne Warunki klimatyczne Klimat terenu Gminy kształtuje się pod wpływem położenia geograficznego, rozmieszczenia wód, charakteru rzeźby terenu, rodzaju gleb oraz charakteru szaty roślinnej, charakteryzuje go duża zmienność i nieregularność. Warunki klimatyczne w rejonie Leśnicy kształtuje Góra Św. Anny. Klimat panujący tutaj jest charakterystyczny dla podgórskich nizin i kotlin. Gmina położona jest na granicy krain klimatycznych: Górno-Śląskiej i cieplejszej Wrocławsko - Opolskiej. Odrębność klimatu tego regionu przejawia się głównie w rozkładzie temperatur w ciągu roku. Najzimniejszym miesiącem jest styczeń, którego średnia wieloletnia temperatur wynosi - 2,4 C, natomiast najcieplejszym miesiącem jest lipiec, którego średnia wieloletnia temperatura wynosi 18 C, co i tak oznacza uprzywilejowanie termiczne w stosunku do pozostałych rejonów wyżynnych kraju. Okolice Góry Św. Anny charakteryzują się średnią sumą opadów wynoszącą 701mm oraz znaczną ilością deszczy ulewnych (przeważające deszcze burzowe). Dużą rolę w kształtowaniu ilości opadów odgrywają wiejące ze znaczną siłą wiatry, przeważnie z zachodu i północnego zachodu. Wiatry wpływają na zwiększenie zachmurzenia. Największa ilość opadów przypada na porę letnią szczególnie w lipcu (maksymalnie 248 mm). Miesiącem o najniższej liczbie opadów jest luty Jakość powietrza Powietrze jest tym komponentem środowiska, do którego emitowana jest większość zanieczyszczeń powstających na powierzchni Ziemi, zarówno w rezultacie procesów naturalnych, jak i działalności człowieka. Pomimo wyraźnego spadku emisji z zakładów przemysłowych nadal niepokojący pozostaje wysoki poziom emisji pochodzącej z sektora bytowo-komunalnego, czyli tzw. emisji niskiej. Niska emisja zanieczyszczeń powietrza jest emisją pochodzącą z lokalnych kotłowni węglowych i indywidualnych palenisk domowych opalanych najczęściej tanim węglem, a więc najczęściej o złej charakterystyce i niskich parametrach grzewczych. Wpływ niskiej emisji na lokalny stan zanieczyszczenia jest istotny, głównie ze względu na lokalizacje tych źródeł oraz warunki wprowadzania zanieczyszczeń do atmosfery. Znacznym problemem jest również emisja ze środków transportu, gdzie zanieczyszczenia gazowe powstają w trakcie spalania paliw przez pojazdy mechaniczne. Drugą grupę emisji komunikacyjnych stanowią pyły, powstające w wyniku tarcia i zużywania się elementów pojazdów. Zanieczyszczenia powietrza można podzielić na dwie grupy: zanieczyszczenia gazowe związki chemiczne w stanie lotnym np.: tlenki azotu, tlenki siarki, tlenek i dwutlenek węgla, węglowodory. Zanieczyszczenia gazowe, które wpływają na stan atmosfery w skali globalnej to: dwutlenek węgla (CO 2 ), metan (CH 4 ) i tlenki azotu (No x ). Nazywamy je gazami cieplarnianymi, ponieważ są odpowiedzialne za globalne ocielenie, spowodowane zarówno działalnością człowieka, jak też procesami naturalnymi; zanieczyszczenia pyłowe: - pyły o działaniu toksycznym są to pyły zawierające metale ciężkie, pyły radioaktywne, azbestowe, pyły fluorków oraz niektórych nawozów mineralnych, - pyły szkodliwe pyły te mogą działać uczulająco; zawierają one krzemionkę, drewno, bawełnę, glinokrzemiany; - pyły obojętne które mogą mieć działanie drażniące; zawierają głównie związki żelaza, węgla, gipsu, wapienia. 42

43 Analiza stanu powietrza atmosferycznego Zgodnie z art. 87 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. Nr 25 z 2008 roku, poz. 150 z późn. zm. ) ocena jakości powietrza dokonywana jest w strefach. Na terenie województwa opolskiego w 2011r. wg nowego podziału kraju, zgodnie z rządowym projektem Ustawy z dnia 16 marca 2012 roku o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych ustaw, zostały wydzielone 2 strefy: miasto Opole, strefa opolska (w skład której wchodzi Gmina Leśnica). Oceny i obserwacji zmian dokonuje wojewódzki inspektor ochrony środowiska w ramach państwowego monitoringu środowiska. Podstawę klasyfikacji stref zgodnie z art. 89 w/w ustawy stanowiły dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu oraz poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji z dozwolonymi przypadkami przekroczeń, poziomy docelowe oraz poziomy celów długoterminowych ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ochronę roślin, określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012, poz. 1031) oraz rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw. W województwie opolskim system monitorowania jakości powietrza zmieniał się na przestrzeni ostatnich lat i prowadzony był w oparciu o następujące pomiary: - automatyczne, na stacjach zlokalizowanych w Kędzierzynie Koźlu, Zdzieszowicach i Opolu, należących do WIOŚ, - manualne, prowadzone (od 2005 r.) przez WIOŚ w Głubczycach, Namysłowie i Oleśnie, w zakresie pyłu PM10, a także przez Wojewódzką Stację Sanitarno Epidemiologiczną w Opolu w zakresie dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego, ołowiu i kadmu oraz dodatkowo przez Zakłady Koksownicze Zdzieszowice, - pasywne, zapoczątkowane w 2004 r. i prowadzone przez WIOŚ przy współpracy ze starostwami na stacjach pomiarowych, które są zlokalizowane na terenie całego województwa i w których realizowane są pomiary stężeń dwutlenku siarki oraz dwutlenku azotu i benzenu. Na terenie Gminy Leśnica Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Opolu nie prowadził bezpośredniego monitoringu jakości powietrza, najbliższe pomiary dokonywane były poprzez stacje pomiarowe zlokalizowane na terenie powiatu, rejestrujące wyznaczone stężenia w wyznaczonych punktach. Pomiary przeprowadzone w 2010 i w 2011 roku wykazały: - w 2010 roku: WIOŚ w Opolu prowadził badania monitoringu jakości powietrza na obszarze Powiatu Strzeleckiego w oparciu o następujące stacje pomiarowe: - Strzelce Opolskie, ul. Jordanowska 2 w zakresie SO 2, NO 2, pomiar pasywny, - Strzelce Opolskie, ul. Kard. Wyszyńskiego 12 w zakresie SO 2, NO 2, pomiar pasywny, - Strzelce Opolskie, ul. Kamienna w zakresie C 6 H 6 pomiar pasywny. Pomiary stężeń dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i benzenu na terenie powiatu strzeleckiego prowadzono w okresie styczeń - grudzień 2010 r. 43

44 Tabela 15. Wyniki pomiarów na stacjach pomiarowych w 2010 roku. Lokalizacja stacji Stężenie średnie Stężenie % normy w sezonie poza sezonem średnioroczne średniorocznej grzewczym grzewczym dwutlenek azotu NO 2 roczny poziom dopuszczalny 40 µg/m 3 Strzelce Opolskie ul. Jordanowska 23, ,4 17,4 Strzelce Opolskie ul. Kard. Wyszyńskiego 18, ,7 12,6 Strzelce Opolskie ul. Kamienna 20, ,2 14,0 dwutlenek siarki SO 2 roczna wartość odniesienia 20 µg/m 3 Strzelce Opolskie ul. Jordanowska 8, ,0 2,3 Strzelce Opolskie ul. Kard. Wyszyńskiego 7, ,2 2,7 Strzelce Opolskie ul. Kamienna 10, ,0 3,4 benzen C 6 H 6 roczny poziom dopuszczalny 5 µg/m 3 Strzelce Opolskie ul. Kamienna 1,4 28 2,2 0,7 Źródło: Ocena jakości powietrza wykonana na podstawie pomiarów prowadzonych metodą pasywną w powiecie strzeleckim w 2010r. WIOŚ Opole Przeprowadzone na przestrzeni 2010 roku pomiary nie wykazały przekroczeń wartości normatywnych, natomiast wskazały znaczne różnice w poziomach stężeń uzyskiwanych w okresie grzewczym i pozagrzewczym. Potwierdza to wnioski z poprzednich lat, iż istotną przyczyną zanieczyszczenia powietrza jest niska emisja pochodząca z emitorów indywidualnych palenisk, która dodatkowo skorelowana jest z warunkami atmosferycznymi panującymi w danym roku. W zakresie dwutlenku azotu cykl pomiarów wykazał zróżnicowanie średniorocznych stężeń dwutlenku azotu w zależności od lokalizacji stacji pomiarowej (tabela). Średnie stężenia kształtowały się w granicach 18,6-23,3 µg/m 3, przy czym najniższe stężenie, podobnie jak w latach wcześniejszych, wystąpiło przy ul. Kardynała Wyszyńskiego, natomiast najwyższe przy ul. Jordanowskiej. Oznacza to, że uzyskane wyniki, w najgorszym przypadku, nie przekroczyły 60 % wartości rocznej normy. Analizując wielkości stężeń, obliczonych dla sezonu grzewczego ( ) i pozagrzewczego ( ) można stwierdzić, że w sezonie grzewczym stężenia były ok. 2-krotnie wyższe niż w poza sezonem grzewczym. Okresem dominujących poziomów stężeń dwutlenku siarki był również sezon grzewczy, gdyż dla poszczególnych punktów pomiarowych wartości stężeń były ok. 5-6-krotnie wyższe niż poza sezonem grzewczym, przy czym najwyższe różnice wystąpiły przy ul. Jordanowskiej. Rozkład stężeń benzenu w skali roku, również wykazuje trend sezonowy - w sezonie grzewczym poziomy stężeń osiągnęły 3-krotnie wyższe wartości niż w sezonie pozagrzewczym. Najniższe stężenia wystąpiły w okresie maj-wrzesień, natomiast najwyższe w lutym i grudniu - w 2011 i 2012 roku: WIOŚ w Opolu prowadził badania monitoringu jakości powietrza na obszarze Powiatu Strzeleckiego w oparciu o następujące stacje pomiarowe: - Strzelce Opolskie, ul. Jordanowska 2 w zakresie SO 2, NO 2, pomiar pasywny, - Strzelce Opolskie, ul. Kard. Wyszyńskiego 12 w zakresie SO 2, NO 2, pomiar pasywny. 44

45 Tabela 16. Lokalizacja stacji pomiarowych i wyniki pomiarów w 2011 i 2012 roku. Wartości średnich rocznych stężeń Lokalizacja stacji Kod stacji w µg/m 3 SO 2 NO Strzelce Opolskie ul. Jordanowska OpStrzel44pas 7,5 7,9 24,5 23,5 Strzelce Opolskie ul. Kard. Wyszyńskiego OpStrzel44pas 5,7 5,5 17,2 16,6 Źródło: Ocena jakości powietrza wykonana na podstawie pomiarów prowadzonych metodą pasywną w powiecie strzeleckim w 2011i 2012r. WIOŚ Opole Strefa Stwierdzone stężenia substancji zanieczyszczających były niższe od dopuszczalnych. Pozostałe zanieczyszczenia w 2011 i 2012 roku nie były mierzone na terenie Powiatu Strzeleckiego, pomiary wykonywane były na innych stacjach pomiarowych w ramach strefy opolskiej. Klasyfikację stref za rok 2012 wykonano w oparciu o następujące założenia: - klasa A - poziom stężeń nie przekracza wartości dopuszczalnej/docelowej; nie jest wymagane prowadzenie działań na rzecz poprawy jakości powietrza; - klasa B - poziom stężeń przekracza wartość dopuszczalną, lecz nie przekracza wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji; należy określić obszary przekroczeń wartości dopuszczalnych, a także przyczyny ich występowania (dotyczy wyłącznie pyłu PM2,5); - klasa C - poziom stężeń przekracza wartość dopuszczalną/docelową lub wartość dopuszczalną powiększoną o margines tolerancji; należy określić obszary przekroczeń oraz dążyć do osiągnięcia wartości kryterialnych, niezbędne jest opracowanie programu ochrony powietrza POP; - klasa D1 - poziom stężeń ozonu nie przekracza poziomu celu długoterminowego; nie jest wymagane prowadzenie działań na rzecz poprawy jakości powietrza; - klasa D2 - poziom stężeń ozonu przekracza poziom celu długoterminowego; należy dążyć do osiągnięcia poziomi celu długoterminowego do roku Tabela 17. Wyniki bieżącej oceny jakości powietrza za rok 2012 SO 2 NO 2 C 6 H 6 CO O 3 (1) Ochrona zdrowia O 3 (2) PM10 Pb As Cd Ni B(a)P PM 2,5 SO 2 NO x Ochrona roślin O 3 (1) O 3 (2) Strefa opolska A A C A A D2 C A A A A C C A A C D2 Źródło: Ocena jakości powietrza za 2012 rok, WIOŚ Opole 1) wg poziomu docelowego 2) wg poziomu celu długoterminowego Na podstawie Oceny jakości powietrza za 2012 rok w województwie opolskim i klasyfikacji stref województwa opolskiego w 2012 r. obszar Gminy Leśnica w ramach strefy opolskiej został zakwalifikowany: - wg kryterium ochrony zdrowia do klasy A ze względu na poziom SO 2, NO 2, CO, O 3 (1), Pb, As, Cd, Ni, do klasy C z powodu przekroczeń dopuszczalnych poziomów substancji C 6 H 6, PM10, B(a)P, PM2,5 oraz do klasy D2 ze względu na poziom O 3 (2), - wg kryterium ochrony roślin do klasy A pod względem poziomu SO 2, NO 2, do klasy C ze względu poziom O 3 (1) oraz klasę D2 ze względu na poziom O 3 (2. Dla zanieczyszczeń zaklasyfikowanych do klasy C wymagane jest opracowanie Programu Ochrony Powietrza dla obszarów przekroczeń poziomów dopuszczalnych. 45

46 Zgodnie z art. 91 ustawy Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. Nr 25 z 2008 roku, poz. 150 z późn. zm.) dla stref, dla których poziom substancji w powietrzu przekracza poziom dopuszczalny marszałek województwa ma obowiązek przygotować projekt programu ochrony powietrza. Celem takiego programu jest opracowanie harmonogramu rzeczowo finansowo - czasowego, którego wdrożenie pozwoli na realizację ustalonych zadań prowadzących do zmniejszenia poziomu w/w substancji do poziomu dopuszczalnego. Sejmik Województwa Opolskiego uchwałą nr XXXIII/353/2009 z dnia 7 lipca 2009r. (na podstawie art. 18 pkt 20 ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie województwa przyjął Program Ochrony Powietrza dla strefy krapkowicko strzeleckiej. W trakcie opracowywania przedmiotowego Programu ochrony powietrza dla strefy krapkowicko-strzeleckiej, wzięto pod uwagę ładunki emisji ze wszystkich możliwych źródeł, również tych zlokalizowanych poza obszarem strefy. W celu stworzenia baz emisji (punktowej, liniowej, powierzchniowej i z rolnictwa) wykorzystano szereg dokumentów (pozwoleń zintegrowanych, pozwoleń na emisje pyłów i gazów do powietrza, zgłoszeń instalacji, informacji o ruchu pojazdów, o użytkowaniu terenu) uzyskanych między innymi z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego, urzędów gmin, Starostwa Powiatowego w Strzelcach Opolskich i innych urzędów oraz z zakładów. Do obliczeń rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń został wykorzystany model matematyczny zalecany przez Ministerstwo Środowiska. Obszarami, na terenie których wystąpiły przekroczenia poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 na terenie Powiatu Strzeleckiego są miasta Strzelce Opolskie i Leśnica. W strefie wystąpiły przekroczenia stężeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny, nie wystąpiły natomiast przekroczenia stężeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy. Obszar przekroczeń w mieście Leśnica, to obszar znajdujący się w obrębie ulic: Porębskiej, 1 Maja i Szpitalnej. Obszar zajmuje powierzchnię 21,6 ha, zamieszkuje go ok. 510 osób; stężenie pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny: 56,85 mg/m 3 ; stężenie pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy: 31,3 mg/m 3 ; całkowita liczba przekroczeń poziomu dopuszczalnego: 46; skala przestrzenna położenia źródeł emisji poddanych działaniu naprawczemu: 0,35 km; kod obszaru przekroczeń: Op06LesPM10d04. Występowanie obszarów zagrożeń na terenie strefy krapkowicko-strzeleckiej spowodowane jest kilkoma czynnikami, głownie emisją napływową z województwa i spoza województwa opolskiego, z ogrzewania indywidualnego oraz z transportu autostrada A4. Głównym celem opracowania naprawczego programu ochrony powietrza jest wskazanie niezbędnych działań w zakresie gospodarczym i urbanistycznym w strefie tak, aby możliwa była poprawa jakości powietrza oraz jakości życia mieszkańców. Podstawowym narzędziem polityki przestrzennej miast i gmin są plany zagospodarowania przestrzennego, które jako prawo miejscowe muszą być przestrzegane przez wszystkich użytkowników danego obszaru. Wszystkie działania, które bezpośrednio lub pośrednio mogą przyczynić się do poprawy sytuacji aerosanitarnej w gminach powinny być ujęte w planach zagospodarowania przestrzennego. Działania naprawcze w zakresie ograniczenia emisji pyłu PM10 koncentrują się głównie na: - obniżeniu emisji z energetycznego spalania paliw dla celów komunalnych i podłączenie budynków ogrzewanych obecnie indywidualnie głównie piecami węglowymi do miejskich sieci ciepłowniczych; - czyszczeniu ulic w okresach bezdeszczowych; - ograniczeniu emisji komunikacyjnej poprzez budowę ekranów dźwiękochłonnych wzdłuż autostrady A4, - nakazu stosowania przez przewoźników kolejowych, plandek przykrywających transport materiałów sypkich-głownie węgla i koksu. 46

47 Z obliczeń stężeń, dla poziomu emisji po zrealizowaniu działań naprawczych wynika, że standard jakości pyłu PM10 w powietrzu na obszarze strefy krapkowicko-strzeleckiej, zostanie osiągnięty Przyczyny zmian i obecnego stanu jakości powietrza. Źródła zanieczyszczeń. Na stan jakości powietrza w Gminie Leśnica wpływa emisja z różnego rodzaju źródeł. Wyróżnić należy: - źródła punktowe (zakłady przemysłowe, energetyka cieplna), - źródła liniowe (transport, przede wszystkim komunikacja samochodowa), - źródła powierzchniowe, tzw. emisja niska, związane ze spalaniem paliw do celów grzewczych (kotłownie lokalne i paleniska indywidualne). Źródła punktowe: Zanieczyszczenia emitowane ze źródeł punktowych postają w wyniku spalania paliw oraz w wyniku prowadzenia procesów technologicznych w zakładach przemysłowych. W wyniku energetycznego spalania paliw powstają następujące zanieczyszczenia: dwutlenek siarki (SO 2 ), tlenki azotu (NO X ), pył, tlenek węgla (CO) i dwutlenek węgla (CO 2 ). Tego rodzaju źródła, ze względu na sposób wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza (wysokość emitora oraz prędkość wylotowa gazów), oddziaływają na stan jakości powietrza zwykle w mniejszym stopniu niż spalanie paliw w indywidualnych systemach grzewczych. Ze względu na charakter gminy, nie występują na jej terenie duże zakłady przemysłowe z procesami technologicznymi mogącymi emitować znaczne ilości substancji do powietrza atmosferycznego. Teren Gminy Leśnica charakteryzuje się brakiem zorganizowanego systemu zaopatrzenia w ciepło, nie występują również duże kotłownie grzewcze lub technologiczne, zlokalizowane zazwyczaj przy dużych zakładach przemysłowych. Brak jest także lokalnych kotłowni o dużej mocy cieplnej. W przewadze są indywidualne systemy zasilania budynków. Większość z nich to małe kotłownie lokalne oraz ogrzewanie piecowe. Część obiektów użyteczności publicznej, usługowych i zakładów produkcyjnych posiada własne nowoczesne kotłownie olejowe bądź gazowe przyjazne dla środowiska naturalnego. Źródła liniowe: W przypadku źródeł liniowych, rozumie się przez nie głównie ciągi komunikacyjne (drogowe i kolejowe), gdzie zanieczyszczenia pochodzą ze spalania paliw (benzyny lub oleju napędowego) w silnikach samochodów. Emitowane są przede wszystkim tlenek węgla (CO), dwutlenek węgla (CO 2 ), tlenki azotu (NO X ) oraz węglowodory. Dodatkowym problemem jest emisja zanieczyszczeń pyłowych pochodzących głównie za ścierania opon, hamulców oraz nawierzchni dróg. Pyły te często zawierają metale ciężkie tj. ołów, nikiel, kadm i miedź. W czasie ruchu pojazdów na drodze dochodzi również do tzw. wtórnego pylenia, czyli ponownego unoszenia pyłu znajdującego się na drodze. Na wielkość emisji zanieczyszczeń ze źródeł liniowych ma wpływ cały szereg czynników, w tym struktura i natężenie ruchu pojazdów, organizacja ruchu samochodowego, płynność ruchu pojazdów na drodze, stan techniczny dróg i pojazdów. Przez teren Gminy przebiega autostrada A4, dająca możliwość szybkiej komunikacji, jak również droga wojewódzka nr 426 relacji Zawadzkie - Kędzierzyn-Koźle, stanowiąca bezpośredni dojazd do węzła autostradowego Olszowa (odległość od Leśnicy 11 km). Do węzła autostradowego Gogolin (odległość od Leśnicy 10 km) prowadzi droga powiatowa nr 1404 relacji Zdzieszowice - Zalesie Śląskie, a następnie droga wojewódzka nr 423 relacji Opole - Kędzierzyn-Koźle. Przez teren Gminy Leśnica przebiegają drogi następujących kategorii i długości: - autostrada A4 na odcinku o długości 9km z dwoma Miejscami Obsługi Podróżnych MOP (Wysoka, Góra Świętej Anny), 47

48 - droga wojewódzka: - DW nr 426 (Sławięcice - Zalesie Śląskie - Olszowa Strzelce Opolskie - Zawadzkie) długość: 4,71 km na terenie gminy, drogi powiatowe (długość 66 km na terenie gminy): - DP nr O Strzelce Op. - Leśnica Kędzierzyn - Koźle, - DP nr O Zdzieszowice - Leśnica - Zalesie Śląskie, - DP nr O Leśnica - Góra Świętej Anny, - DP nr O Olszowa - Czarnocin - Zalesie Śląskie, - DP nr O Januszkowice - Krasowa - Łąki Kozielskie - Cisowa, - DP nr O Zalesie Śląskie- Cisowa, - DP nr O Leśnica - Krasowa, - DP nr O Leśnica - Żyrowa, - DP nr O Zdzieszowice - Góra Świętej Anny - Wysoka - Kalinów, - DP nr O Leśnica - Poręba, - DP nr O Dolna - Olszowa, - DP nr O Dolna - Rożniątów, - DP nr O Ligota Dln. - Wysoka - Kadłubiec. drogi gminne o łącznej długości 53,7 km (w tym utwardzone 31,13 km),: - DG nr O Dolna Olszowa, - DG nr O Zalesie Śląskie ul. Ujazdowska, - DG nr O Raszowa ul. Kuszówka, - DG nr O Lichynia Czarnocin, - DG nr O Leśnica Osiedle Wargały, - DG nr O Leśnica Osiedle Pokój, - DG nr O Raszowa ul. Słowackiego. drogi dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych 210,94 km (w tym utwardzone 3,22 km). Wykonywany w okresach 5 letnich Generalny Pomiar Ruchu (GPR) na drogach krajowych i wojewódzkich wykazuje duży i systematyczny wzrost natężenia ruchu komunikacyjnego. W obrębie Gminy Leśnica pomiary dokonywane w 2005 i 2010 roku na drodze wojewódzkiej nr 426 oraz na autostradzie A4. Wyniki przedstawia tabela poniżej: Tabela 18. Średni dobowy ruch (SDR) na drogach w obrębie Gminy Leśnica. Nr Rok Wzrost Odcinek natężenia ruchu drogi % Strzelce Opolskie Olszowa ,1 426 Olszowa Kędzierzyn-Koźle ,3 Gogolin Olszowa ,9 A4 Olszowa - Nogowczyce ,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie GPR 2005 i 2010, ZDW Opole Wzrastający ruch komunikacyjny na drogach w obrębie Gminy pociąga za sobą zwiększoną emisję zanieczyszczeń komunikacyjnych. Przez teren Gminy Leśnica przebiegają także dwie linie kolejowe: nr relacji Kędzierzyn Koźle - Opole - Proszowice, której przebieg pokrywa się na odcinku 1km z południowa granicą Gminy; linia stanowi odcinek linii magistralnej Szczecin - Wrocław Kraków i jest znaczenia krajowego; na terenie Gminy nie ma stacji kolejowej, a najbliższa usytuowana jest na terenie Zdzieszowic. Planowana jest modernizacja linii kolejowej do nowych parametrów, która spowoduje zapewne wzrost uciążliwości jej funkcjonowania (głównie na terenie sołectwa Raszowa). Linia jest linią transportu kolejowego osobowego i towarowego, 48

49 nr 175 relacji Fosowskie - Strzelce Opolskie - Kędzierzyn Koźle, przebiegająca przez środek Gminy ma znaczenie regionalne, jest linią jednotorową, niezelektryfikowaną, znaczenia drugorzędnego dla obsługi ruchu pasażerskiego i towarowego, obecnie ta linia kolejowa nie jest eksploatowana; w Leśnicy znajduje się stacja kolejowa, a przystanki kolejowe w Łąkach Kozielskich oraz w Zalesiu Śląskim. Źródła powierzchniowe: Źródła powierzchniowe (rozproszone), czyli tzw. niska emisja, to zanieczyszczenia powstające głównie w wyniku indywidualnego ogrzewania domów i mieszkań, zarówno w lokalnych kotłowniach, jak i w indywidualnych paleniskach domowych. Zasięg oddziaływania tego rodzaju źródeł ma charakter lokalny, jednak ze względu na powszechność stosowania paliw konwencjonalnych do ogrzewania są one szczególnie uciążliwe i przyczyniają się znacząco do pogorszenia stanu jakości powietrza na terenie Gminy. Emisja niska odpowiedzialna jest głównie za wzrost stężeń pyłu, dwutlenku siarki (SO 2 ), tlenków azotu (NO X ), tlenku węgla (CO). Potrzeby grzewcze Gminy pokrywane są głównie ze źródeł lokalnych, w większości na paliwo wysokoemisyjne (węgiel, koks). Większość budynków użyteczności publicznej wyposażona jest w lokalne kotłownie opalane olejem opałowym. Instalacje spalania paliw stanowią zatem praktycznie wyłącznie lokalne źródła grzewcze budynków wieloi jednorodzinnych, szkół, przedszkoli itd., będące źródłem niskiej emisji zanieczyszczeń. Według Projektu założeń do planu zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Gminy Leśnica struktura zapotrzebowania Gminy Leśnica na moc cieplną przedstawia się następująco: - węgiel 79,2 %, - olej opałowy 13,1 %, - gaz płynny 0,5 %, - energia elektryczna 6 %, - inne 1,2 %. Sumaryczne zapotrzebowanie na ciepło Gminy Leśnica wynosi ok. 40,25 MW, w tym: - na potrzeby centralnego ogrzewania 29,60 MW, - na potrzeby ciepłej wody użytkowej 7,70 MW, - na potrzeby technologiczne (zakłady przemysłowe) 2,95 MW. Zapotrzebowanie na ciepło Gminy Leśnica w ok. 85 % pokrywane jest poprzez kotłownie indywidualne, 7,5 % kotłownie lokalne i 7,3 % kotłownie i źródła przemysłowe. Pod pojęciem kotłowni indywidualnych rozumie się zarówno kotłownie indywidualne w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych, i wielorodzinnych, kotłownie w obiektach użyteczności publicznej i usługowych, jak i ogrzewania etażowe. Poza kotłowniami indywidualnymi, na terenie Gminy Leśnica eksploatowane są także kotłownie lokalne w rozumieniu źródeł pokrywających zapotrzebowanie na ciepło więcej niż jednego obiektu (budynku). Istniejące obecnie 7 kotłowni lokalnych pracuje na potrzeby budynków wielorodzinnych w miejscowości Leśnica i Zalesie Śląskie oraz zespołów budynków użyteczności publicznej (oświatowych) w Leśnicy. Jednocześnie należy wspomnieć, iż Gmina Leśnica należy do niezgazyfikowanych obszarów powiatu strzeleckiego, przez obszar administracyjny Gminy Leśnica przebiegają gazociągi wysokiego ciśnienia gazu ziemnego GZ50: - gazociąg relacji Zdzieszowice Wrocław DN 400, PN 4,0 MPa, - gazociąg relacji Zdzieszowice - Blachownia DN 500, PN 6,3 MPa z odgałęzieniem w kierunku Strzelec Opolskich DN 200, PN 2,5/4,0 MPa,, - gazociąg relacji Zdzieszowice - Tworzeń DN 500, PN 1,6MPa,. Przebiegające przez teren Gminy nitki wysokociśnieniowych gazociągów przesyłowych gazu ziemnego potencjalnie stwarzają szansę na wykorzystanie potencjału energetycznego tego medium dla zaspokojenia zapotrzebowania na to źródło energii. Przez teren Gminy 49

50 przebiega także gazociąg gazu koksowniczego relacji Zakłady Koksownicze Zdzieszowice - Zakłady Azotowe Kędzierzyn DN 500. Reasumując, głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza na terenie Gminy Leśnica są: 1. źródła komunalno bytowe: kotłownie lokalne, indywidualne paleniska domowe, emitory z zakładów użyteczności publicznej. Mają one znaczący wpływ na lokalny stan zanieczyszczenia powietrza, są głównym powodem tzw. niskiej emisji. Emitują najczęściej zanieczyszczenia pyłowe i gazowe, 2. źródła transportowe (liniowe) emisja zanieczyszczeń następuje na niskiej wysokości, tworząc niską emisję; główne zanieczyszczenia to: węglowodory, tlenki azotu, tlenek węgla, pyły, związki ołowiu, tlenki siarki, 3. źródła przemysłowe pochodzące z procesów produkcyjnych oraz kotłowni przemysłowych. 4. pylenie wtórne z odsłoniętej powierzchni terenu, 5. zanieczyszczenia napływające spoza terenu Gminy, zgodnie z dominującym kierunkiem wiatru Cel średniookresowy do 2020 r. Osiągnięcie jakości powietrza w zakresie dotrzymywania dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu na terenie Gminy Leśnica oraz utrzymanie jakości powietrza atmosferycznego zgodnie z obowiązującymi standardami jakości środowiska Główne działania na lata realizujące założone cele: Działania Identyfikacja obszarów występowania przekroczeń poziomów odniesienia jakości powietrza atmosferycznego Realizacja postanowień Programu Ochrony Powietrza dla strefy Zwiększenie wykorzystania paliw alternatywnych Aktualizacja pozwoleń zintegrowanych w określonych branżach i sektorach gospodarki, minimalizowanie zagrożenia dla środowiska, promocja materiałochłonności i energooszczędności oraz małoodpadowości produkcji Ograniczenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych na terenach zamieszkania zbiorowego, w szczególności: - poprawa stanu technicznego dróg o złym stanie technicznym, - zmiany w organizacji ruchu komunikacyjnego, - sprzątanie dróg przez ich zarządców w szczególności systematyczne sprzątanie na mokro dróg, chodników, w miejscach zagęszczonej zabudowy ze szczególną starannością po sezonie zimowym. Modernizacja systemów grzewczych i eliminacja niskiej emisji zanieczyszczeń, w tym: - ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza ze spalania paliw sektorze produkcyjnym i komunalnym, - wprowadzanie niskoemisyjnych nośników energetycznych Jednostki odpowiedzialne i współpracujące Marszałek, WIOŚ Marszałek, Gmina Leśnica, właściciele nieruchomości, podmioty gospodarcze Podmioty gospodarcze Podmioty gospodarcze GDDKiA, Zarządcy dróg, Powiat Strzelecki, Gmina Leśnica Podmioty gospodarcze, Gmina Leśnica, samorządowe jednostki organizacyjne, właściciele obiektów 50

51 w gospodarce komunalnej, - modernizacja kotłowni, termomodernizacja, - modernizacja i hermetyzacja procesów technologicznych w celu likwidacji powstawania emisji u źródła oraz zastosowanie instalacji ochronnych Prowadzenie kontroli przez organy i inspekcje ochrony środowiska w zakresie gospodarowania odpadami dążenie do likwidacji problemu spalania odpadów poza spalarniami i współspalarniami odpadów oraz prowadzenie kontroli w zakresie przestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska Prowadzenie interwencji w ramach kompetencji organów i inspekcji ochrony środowiska w związku z uciążliwościami zgłaszanymi przez społeczeństwo dotyczącymi emisji gazów i pyłów do powietrza oraz emisji uciążliwych zapachów Promocja i wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz technologii zwiększających efektywne wykorzystanie energii i zmniejszających materiałochłonność gospodarki Zwiększenie świadomości społeczeństwa w zakresie potrzeb i możliwości ochrony powietrza, w tym oszczędności energii i stosowania odnawialnych źródeł energii oraz szkodliwości spalania odpadów w gospodarstwach domowych Wykonywanie obowiązkowych pomiarów w zakresie wprowadzania gazów i pyłów do powietrza oraz przekazywanie odpowiednim organom w formie ustalonej prawem WIOŚ Opole, Gmina Leśnica WIOŚ Opole Gmina Leśnica, organizacje pozarządowe Gmina Leśnica, organizacje pozarządowe Podmioty gospodarcze 9.2. Ochrona wód Wody powierzchniowe Masyw Chełmu ma charakter wododziałowy wody powierzchniowe przemieszczają się we wszystkich kierunkach. Gmina Leśnica leży w zlewni Odry. Niewielkie potoki będące dopływami II i dalszych rzędów odprowadzają wodę głównie przez Kanał Gliwicki. Część lokalnych cieków przynajmniej okresowo nie ma odpływów. Niekiedy w środkowej części biegu cieki tworzą niewielkie rozlewiska. Rozkład sieci wodnej na terenie Gminy jest nierównomierny. Tereny północne są praktycznie pozbawione ważniejszych, stałych cieków, za sprawą krasu i odpływu podpowierzchniowego w szczelinach skalnych. W części centralnej sieć rzeczna jest niezbyt rozbudowana, a strumienie zasilane są bezpośrednio ze źródeł krasowych mających charakter wywierzysk lub wysięków. Tereny południowe mają wyraźnie zaznaczoną stałą sieć wodną. Głównymi ciekami Gminy są potok Padół (Cedruń) i Łącka Woda. Najbardziej wydajne źródła występują w Porębie i Czarnocinie. Potok Padół bierze swój początek w Porębie, w wywierzysku o nazwie Siedem Źródeł. Wypływający stąd ciek wpada do potoku Padół, przepływającego przez Leśnicę i od stuleci zaopatruje ją w wodę. Płynie na południe przez Leśnicę, Krasową i Raszową w kierunku Odry. Łącka Woda bierze początek w północno wschodniej części Czarnocina i kieruje się na południe przez Lichynię, Łąki Kozielskie i dalej na zachód również w kierunku Odry. Charakteryzują się potencjalną możliwością powstania dużych wezbrań i krótkiego okresu ich trwania, a także brakiem dopływów. Na obszarach położonych w okolicach Raszowej i Łąki Kozielskiej w dolinach obu potoków występuje bardzo rozbudowany system melioracyjny. Zbiorniki wodne Obszar Gminy generalnie pozbawiony jest naturalnych zbiorników wodnych, jedynie w okolicach Raszowej występują sztuczne zbiorniki o powierzchni powyżej 1 ha powstałe w wyrobiskach poeksploatacyjnych. 51

52 Stan wód powierzchniowych Obecnie klasyfikację wód powierzchniowych określa się zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. nr 257, poz. 1545). Rozporządzenie to definiuje 5 klas stanu ekologicznego: - klasa I stan bardzo dobry dla wód o niezmienionych warunkach przyrodniczych lub zmienionych tylko w bardzo niewielkim stopniu, - klasa II stan dobry gdy zmiany warunków przyrodniczych w porównaniu do warunków niezakłóconych działalnością człowieka są niewielkie, - klasa III stan umiarkowany obejmujący wody przekształcone w średnim stopniu, - klasa IV stan słaby wody o znacznie zmienionych warunkach przyrodniczych (biologicznych, fizyko-chemicznych, morfologicznych), gdzie gatunki roślin i zwierząt znacznie różnią się od tych, które zwykle towarzyszą danemu typowi jednolitej części wód, - klasa V stan zły wody o poważnie zmienionych warunkach przyrodniczych, w których nie występują typowe dla danego rodzaju wód gatunki. Stan chemiczny określa się na podstawie badań substancji z grupy wskaźników chemicznych charakteryzujących występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. nr 257, poz. 1545) oceniane są substancje priorytetowe oraz wskaźniki innych substancji zanieczyszczających, zgodnie z wnioskiem Komisji Europejskiej KOM 2006/0129 (COD) dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie norm jakości środowiska w dziedzinie polityki wodnej oraz zmieniająca dyrektywę 2000/60/WE. Ocena stanu chemicznego polega na porównaniu wyników badań do wartości granicznych chemicznych wskaźników jakości wód dla danego typu jednolitych części wód przedstawionych w załączniku nr 8 wyżej cytowanego rozporządzenia. Przekroczenie tych wartości powoduje przyjęcie złego stanu chemicznego. Na terenie Gminy Leśnica w ostatnich latach WIOŚ nie przeprowadzał badań wód powierzchniowych w ramach regionalnego monitoringu powierzchniowych wód płynących, z tego powodu trudno o pomiarowe określenie klasy jakości wód powierzchniowych przepływających przez teren Gminy. Wnioskować można jedynie ogólnie biorąc pod uwagę początkowe biegi cieków, brak zanieczyszczeń przemysłowych w rejonie parku krajobrazowego, niepełny stopień skanalizowania Gminy oraz jej rolniczy charakter o ewentualnej obecności związków biogennych w ciekach wodnych Gminy. Wpływ na zanieczyszczenie związkami biogennymi ma przede wszystkim stan gospodarki wodno ściekowej w zlewni rzek. Ocena przydatności do bytowania ryb w warunkach naturalnych Przydatność do bytowania ryb w warunkach naturalnych określana jest zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 roku w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz.U ). Ostatnie badania przeprowadzone na terenie Powiatu Strzeleckiego w 2009 roku w punkcie pomiarowo-kontrolnym (poza terenem Gminy Leśnica) w ppk Lublinica - Zawadzkie wykazały, że wody powierzchniowe w badanym punkcie nie spełniają wymagań dla bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych. Wskaźniki decydujące o braku przydatności wód do bytowania ryb to ponadnormatywne stężenia azotynów i fosforu ogólnego. Ocena eutrofizacji jednolitych części wód powierzchniowych Zgodnie z ustawą Prawo Wodne jako eutrofizację rozumie się wzbogacanie wody biogenami, głównie związkami azotu lub fosforu, powodującymi przyspieszony wzrost glonów oraz 52

53 wyższych form życia roślinnego, w wyniku którego następują niepożądane zakłócenia biologicznych stosunków w środowisku wodnym oraz pogorszenie jakości tych wód. Efektem eutrofizacji są tzw. zakwity czyli duże skupiska glonów, które znikają po wyczerpaniu się zasobów materii. Zakwity powodują zamieranie fauny wodnej, wskutek odtlenienia wód oraz zanikanie roślinności z powodu niedoboru światła. Do eutrofizacji w znacznym stopniu przyczyniają się nieuregulowana gospodarka ściekowa na obszarach wsi, jak również spływy powierzchniowe z pól uprawnych. Ocena eutrofizacji uwzględnia wskaźniki biologiczne (chlorofil a, fitobentos) oraz wskaźniki fizykochemiczne: BZT 5, ogólny węgiel organiczny, azot amonowy, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny, fosfor ogólny, fosforany. Badania eutrofizacji na terenie Powiatu Strzeleckiego przeprowadzone w latach przez WIOŚ Opole w dwóch punktach pomiarowo-kontrolnych (poza terenem Gminy Leśnica): - Kanał Hutniczy Zawadzkie, - Lublinica Zawadzkie wykazały eutroficzny charakter wód. Wskaźnikami decydującymi o eutrofizacji w przypadku Kanału Hutniczego były BZT 5, ogólny węgiel organiczny (OWO), azot amonowy, azot Kjeldahla, fosfor ogólny i fosforany, natomiast w przypadku Lublinicy OWO, azot Kjeldahla, azot azotanowy, fosfor ogólny i fosforany. Źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych Wody powierzchniowe składają się z wód płynących oraz wód stojących. Na stan czystości wód powierzchniowych największy wpływ wywierają wprowadzane do nich ścieki, zarówno komunalne, jak i przemysłowe, ścieki pochodzące z terenów rolniczych oraz spływy wód z terenów nawożonych pól uprawnych. Główną przyczyną zanieczyszczenia rzek Gminy Leśnica jest niekontrolowane odprowadzanie do nich ścieków oraz niepełna sieć kanalizacji. Wody opadowe spływając po zetknięciu z powierzchnią ziemi, także stanowią źródło zanieczyszczeń wód powierzchniowych. Spływ substancji z obszarów zlewni obciążonych działalnością człowieka, stanowi zanieczyszczenia obszarowe (główne źródło - mineralne nawożenie gleby, chemiczne środki ochrony roślin, składowanie odpadów). Zanieczyszczenia zawarte w wodach opadowych są zanieczyszczeniami pochodzącymi w głównej mierze z atmosfery oraz ze spłukania powierzchni utwardzonych, na których występują m.in. takie zanieczyszczenia jak: paliwa i smary, części ogumienia, odchody zwierząt domowych itp Wody podziemne Gmina Leśnica znajduje się w zasięgu jednostki hydrogeologicznej zwanej triasem opolskim. Trias opolski jest elementem zbiornika zwanego zrębem triasu opolskiego. Od zachodu wzdłuż doliny Odry graniczy on z depresją opolską (wodonośny kenozoik i górna kreda). Od północy i południa przylegają do zrębu triasowego kenozoiczne struktury doliny Małej Panwi i Rowu Kędzierzyna. W kierunku wschodnim hydrogeologiczny zrąb triasu opolskiego ma swą kontynuację w bliźniaczej jednostce zwanej triasem śląskim. Trias opolski dzieli się na kilka jednostek o odmiennie ukształtowanych warunkach hydrogeologicznych. Głównym zastosowanym kryterium podziału jest wielopiętrowy układ skał przepuszczalnych i nieprzepuszczalnych. Stopień izolacji skał triasowych ma kluczowy wpływ na zasilanie, zasobność i odporność na zanieczyszczenia całej struktury wodonośnej. Na strefowe zmiany stopnia izolacji nakłada się jeszcze strefowość stopnia zdiagenezowania i skrasowienia masywu węglanowego. Wpływają one na przepuszczalność skał węglanowych w tak silnym stopniu, że współczynniki filtracji skał wapienia muszlowego mogą różnić się w poszczególnych strefach od siebie kilkadziesiąt razy. W ślad za zróżnicowaniem stopnia izolacji i parametrów filtracyjnych idzie strefowość tempa wymiany wody w zbiorniku i jej wieku (czasu, który upłynął od momentu jej infiltracji jako wody opadowej w masyw skalny). Masyw węglanowy triasu opolskiego posiada bardzo dobry stopień rozpoznania wieku wody określony metodami izotopowymi. Na wychodniach, w płytkich studniach, spotykane są wody współczesne, a głębiej kilkusetletnie. Na północy wody w wapieniach triasu liczą od kilku do 53

54 kilkunastu tysięcy lat (infiltracja w holocenie lub w postglacjale). Badania izotopowe wskazują na intensywną wymianę wód w obszarze wychodni wapieni do głębokości metrów i powolny przepływ w strefach północnych. Na terenie Gminy Leśnica występują 3 zbiorniki wód podziemnych: - GZWP nr 335 zbiornik Krapkowice Strzelce Opolskie w utworach triasu dolnego w ośrodku szczelinowo znajdujący się pod północną częścią Gminy - obszar autostrady A4 i teren na północ od niej, - GZWP nr 332 zbiornik Subniecka kędzierzyńsko - głubczycka w utworach czwartorzędowych i trzeciorzędowych w południowej części Gminy, - GZWP nr 333 zbiornik Opole Zawadzkie w utworach triasu środkowego w ośrodku szczelinowo krasowym pod niewielkim fragmentem północnej części Gminy. Charakterystykę zbiorników przedstawiono poniżej w tabeli: Tabela 19. Charakterystyka zbiorników wód podziemnych pod terenami Gminy. Nazwa zbiornika Zbiornik T 2 Krapkowice - Opole - Strzelce Opolskie Zawadzkie Subniecka kędzierzyńsko - głubczycka Numer Stratygrafia T T Tr, Q k Region hydrogeologiczny Powierzchnia GZWP (km 2 ) Powierzchnia OWO (km 2 ) Wiek utworów wodonośnych Typ zbiornika Klasa jakości wód Średnia głębokość ujęć (m) Szacunkowe zasoby dyspozycyjne(tys. m 3 /d): MK-S MK-S SNG1, SNK (Pps) Trias środkowy szczelinowokrasowy Ib (Ic, Id) bardzo czyste i czyste do użytku bez uzdatnienia trias dolny szczelinowo-porowy Ic nieznacznie zanieczyszczone, łatwe do uzdatnienia trzeciorzęd i czwartorzęd dolin kopalnych porowy Ic nieznacznie zanieczyszczone, łatwe do uzdatnienia, (Ib) do użytku bez uzdatnienia, (Id) nie przeznaczone dla ludności do picia Duże zasoby stosunkowo dobrej i łatwo dostępnej wody zbiorników podziemnych sprawiają, że gminie nie grozi deficyt wody. Konieczne jest jednak podjęcie silnych starań, które zapobiegną degradacji tych wód. Podstawowym problemem do rozwiązania w zakresie ochrony wód podziemnych musi być kompleksowe rozwiązanie gospodarki wodno-ściekowej. Ochrona ujęć wody Celem ochrony ujęć wód tworzone są strefy ochronne czyli obszary w granicach których obowiązują ograniczenia w zakresie korzystania z nieruchomości gruntowych oraz wód, niezbędny dla zapewnienia należytej jakości ujęcia. Strefy ochronne dzieli się na tereny ochrony bezpośredniej i pośredniej. Na terenie ochrony bezpośredniej zabronione jest korzystanie z nieruchomości w celach nie związanych z eksploatacją ujęcia. Zasięg terenu ochrony pośredniej obejmuje obszar zasilania ujęcia. Na terenach tych mogą być wprowadzane następujące zakazy w zakresie wykonywania robót, powodujących zmniejszenie podatności pobieranej wody, tj.: wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, rolnicze wykorzystanie ścieków, stosowanie środków ochrony roślin, budowanie dróg oraz torów kolejowych, 54

55 wykonywanie robót melioracyjnych oraz wykopów ziemnych, mycie pojazdów mechanicznych, urządzanie parkingów, obozowisk lub kąpielisk, lokalizowanie zakładów przemysłowych oraz ferm chowu lub hodowli zwierząt, magazynów produktów ropopochodnych, składowisk odpadów. Jakość wód podziemnych Zakres dopuszczalnych wartości wskaźników jakości wody określają następujące akty prawne: rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896). rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2010 r., Nr 72, poz. 466), Ocenę jakości wód podziemnych na terenie Gminy Leśnica przeprowadza WIOŚ w Opolu. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r., oceny jakości elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych oraz oceny stanu chemicznego i stanu ilościowego wód podziemnych dokonuje się dla każdego okresu, do którego stosuje się plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza. Zarówno badania jak i oceny stanu wód podziemnych w zakresie elementów fizykochemicznych i ilościowych wykonuje państwowa służba hydrogeologiczna (art. 155a ust. 5 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2012 r., poz. 145). Przy określaniu klasy jakości wód podziemnych (I V) w punkcie pomiarowym dopuszcza się przekroczenie elementów fizykochemicznych, gdy jest ono spowodowane przez naturalne procesy, z zastrzeżeniem, że to przekroczenie nie dotyczy elementów fizykochemicznych oznaczonych w załączniku symbolem H (substancje niebezpieczne) i mieści się w granicach przyjętych dla kolejnej niższej klasy jakości wody. W przypadku większej liczby badań monitoringowych w ciągu roku do porównań przyjmuje się wartość średniej arytmetycznej stężeń badanych elementów fizykochemicznych uzyskanych z rocznych wyników badań monitoringowych w punkcie pomiarowym. Klasy jakości wód podziemnych I, II, III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy jakości wód podziemnych IV, V oznaczają słaby stan chemiczny. Monitoring wód podziemnych na terenie Gminy Leśnica prowadzony był w 2010, 2011 i w 2012 roku: w 2010 r. na terenie Gminy Leśnica WIOŚ w Opolu prowadził monitoring wód podziemnych w oparciu o jeden punkt pomiarowy w miejscowości Poręba. Wody podziemne w badanym punkcie pomiarowym uzyskały wynikową III klasę jakości (wody zadowalającej jakości). Wskaźnikiem w granicach III klasy jakości określono NO 3. w 2011 r. na terenie Gminy Leśnica WIOŚ w Opolu prowadził monitoring wód podziemnych w jednym punkcie pomiarowym w miejscowości Poręba. Wody podziemne w badanym punkcie pomiarowym uzyskały wynikową III klasę jakości (wody zadowalającej jakości). Wskaźnikiem w granicach III klasy jakości określono NO 3 oraz Ca. w 2012 r. na terenie Gminy Leśnica WIOŚ w Opolu prowadził monitoring wód podziemnych w jednym punkcie pomiarowym w miejscowości Poręba. Wody podziemne w badanym punkcie pomiarowym uzyskały wynikową III klasę jakości (wody zadowalającej jakości). Wskaźnikiem w granicach III klasy jakości określono NO 3. Ocena stanu sanitarnego wód w wodociągach: Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Strzelcach Opolskich w latach prowadził monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi na terenie Gminy Leśnica w oparciu o Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. (Dz. U. Nr 61 poz. 417 ze zmian.). Podstawą oceny jakości wody dostarczanej odbiorcom były wyniki badań laboratoryjnych przeprowadzone w zakresie monitoringu kontrolnego 55

56 i przeglądowego: z punktów zlokalizowanych u producentów wody na terenie ujęć wód podziemnych, z punktów stałych na sieci i z punktów, których lokalizacja wynikała z interwencji mieszkańców. Próby były pobierane w równomiernych odstępach czasu. Wyniki badań wód przeznaczonych do spożycia badanych w 2010 r. zostały umieszczone w dokumencie pt. Zbiorcza informacja nt. jakości wody przeznaczonej do spożycia na terenie Powiatu Strzeleckiego w 2010r.. Tabela 20. Ocena parametrów fizykochemicznych i bakteriologicznych ujęć wody na terenie Gminy Leśnica. Lp. Wodociąg Zaopatrywane miejscowości Parametry fizykochemiczne bakteriologiczne 1. Czarnocin Czarnocin spełnia spełnia Substancje dla których są notowane przekroczenia jednostkowe skażenie mikrobiologiczne obecność bakterii grupy coli oraz enterokoków 2. Lichynia Lichynia, część Leśnicy spełnia spełnia Poręba, Kadłubek, jednokrotnie stwierdzona 3. Poręba Góra Św. Anny, Wysoka, Dolna, spełnia spełnia obecność bakterii grupy coli w punkcie monitoringowym w Dolnej Ligota Górna, część Leśnicy 4. Raszowa Raszowa, Łąki Kozielskie, spełnia spełnia Krasowa 5. Zalesie Zalesie spełnia spełnia Źródło: Opracowane na podstawie Zbiorczej informacji nt. jakości wody przeznaczonej do spożycia na terenie Powiatu Strzeleckiego w 2010r.. PPIS w Strzelce Opolskie. Stan sanitarny wód przeznaczonych do spożycia badany był również w 2011 roku. Wyniki badań zostały umieszczone w dokumencie pt. Informacja o stanie bezpieczeństwa sanitarnego na terenie powiatu strzeleckiego w 2011 r. W tym okresie odnotowano następujące sytuacje na terenie Gminy Leśnica: wodociąg Zalesie - jednorazowe przekroczenie manganu na SUW Zalesie, wodociągi Poręba - jednorazowe przekroczenia jakości wody pod względem bakteriologicznym. Podsumowanie: W wyniku przeprowadzonych badań parametrów fizykochemicznych i bakteriologicznych na ww. ujęciach stwierdzić należy okresowe braki spełnienia parametrów określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia, ze względu na ponadnormatywne zawartości wskaźników bakteriologicznych i fizykochemicznych. Skutkuje to bieżącym wprowadzaniem działań naprawczych lub wprowadzaniem dodatkowego uzdatniania Gospodarka wodno ściekowa Zaopatrzenie w wodę System zbiorowego zaopatrzenia w wodę Gminy Leśnica jest dobrze rozwinięty. Obecnie na terenie Gminy funkcjonuje 5 ujęć, w tym jedno administrowane przez ZGKiM w Zdzieszowicach. Zaopatrzenie w wodę w Gminie odbywa się przede wszystkim poprzez pobór wód podziemnych dla potrzeb wodociągu gminnego. Gminny wodociąg zasilany jest z następujących ujęć: - Poręba - zasilające miasto Leśnica oraz wsie Poręba, Góra Świętej Anny, Kadłubiec, Wysoka, Dolna, Ligota Górna (gm. Strzelce Op.), 56

57 - Zalesie zasilające wieś Zalesie Śląskie, - Lichynia zasilające miasto Leśnica oraz wieś Lichynia, - Raszowa zasilające wieś Raszowa, Łąki Kozielskie i Krasową, - Czarnocin wodociąg awaryjny. Zwodociągowanie Gminy wynosi 91,7 % (miasto: 92,9 %, tereny wiejskie: 91,1 % (wg GUS, stan na r.) Tabela 21. Sieć wodociągowa w Gminie Leśnica. Lp. Wodociągi jm Długość czynnej sieci rozdzielczej (bez przyłączy) km 76,3 76,7 76,7 76,9 Podłączenia do budynków mieszkalnych i zbiorowego 1 2. szt zamieszkania 927 Woda dostarczona gospodarstwom domowym tys , ,2 209,6 m Źródło: Urząd Miejski w Leśnicy Odprowadzenie ścieków Ścieki komunalne i przemysłowe Obserwowany od kilku lat znaczny spadek zużycia wody i przyczyniające się do tego zjawiska m.in. stosowanie obiegów zamkniętych w przemyśle, zmiany w technologii produkcji na mniej wodochłonne, upadek wielu gałęzi przemysłu, ale również bardziej racjonalne gospodarowanie wodą, zarówno wśród odbiorców zbiorowych jak i indywidualnych, wpływa na ilość odprowadzanych do wód powierzchniowych ścieków, zarówno komunalnych jak i przemysłowych. Rejestrowana w 2011 roku w województwie opolskim ilość ścieków przemysłowych i komunalnych wymagających oczyszczania wyniosła 101,9 hm 3, z czego ścieki oczyszczane to 87,3 hm 3 (85,7 %), ścieki nieoczyszczane stanowiły 14,6 hm 3 (14,3 %). Ilość ścieków oczyszczanych mechanicznie wyniosła w analizowanym okresie 53,8 hm 3 (61,6 %), oczyszczanych chemicznie 0,3 hm 3 (0,3 %), oczyszczanych biologicznie 6,3 hm 3 (7,1 %), a oczyszczanych z podwyższonym usuwaniem biogenów 27,0 hm 3 (30,9 %). Prowadzone są działania zmierzające do racjonalizacji zużycia wody, zarówno na cele produkcyjne jak i gospodarstw domowych, wymuszonej przez zastosowane instrumenty prawno - ekonomiczne (opłaty, kary i skuteczniejsze kontrole). Zwłaszcza urealnienie poziomu opłat zwiększyło zainteresowanie użytkowników wody stosowaniem oszczędniejszych rozwiązań technologicznych, a czasami po prostu zmniejszeniem jej marnotrawstwa. Racjonalizacji zużycia wody sprzyja również upowszechnienie pomiaru jej zużycia oraz wprowadzenie zamkniętych obiegów wody. Odprowadzanie ścieków w Gminie Leśnica odbywa się za pomocą sieci kanalizacyjnej w miejscowościach Leśnica, Góra Świętej Anny, Krasowa i Raszowa (od 2012r. Łąki Kozielskie z odprowadzeniem ścieków do oczyszczalni w Kędzierzynie - Koźlu). Ścieki z miejscowości skanalizowanych odprowadzane są do oczyszczalni ścieków w Zakładach Koksowniczych w Zdzieszowicach. Na pozostałym terenie Gminy nie ma zorganizowanego systemu odprowadzania i oczyszczania ścieków. Zakładowa Biologiczna Oczyszczalnia ścieków, zlokalizowana w zachodniej części miasta Zdzieszowice w pobliżu rzeki Odra charakteryzuje się następującymi parametrami: - Q śr d = m 3 /d średniodobowy dopływ ścieków do oczyszczalni, - Q max d = m 3 /d maksymalny dobowy dopływ ścieków do oczyszczalni, - Q min d = m 3 /d minimalny dobowy dopływ ścieków do oczyszczalni. Wylot z oczyszczalni ścieków Zdzieszowice do odbiornika zlokalizowany jest w km Odry Oczyszczalnia ścieków w Zdzieszowicach spełnia wymagania Dyrektywy Nr 91/271/EEC z 21 maja 1991 dotyczącej oczyszczania ścieków miejskich. 57

58 Charakterystyka oczyszczalni ścieków w Zakładach Koksowniczych w Zdzieszowicach: Jest to biologiczna oczyszczalnia ścieków, której podstawowym zadaniem jest ograniczenie emisji ścieków do wód powierzchniowych, a następnie po oczyszczeniu ich częściowe powtórne wykorzystanie w obiegach technologicznych. W latach wdrożono najlepsze dostępne technologie oczyszczania wód koksowniczych. Pozwoliło to zmniejszyć ładunki w oczyszczonych ściekach w zakresie ChZT o 95 %, azotu amonowego 99 % i fenoli lotnych o 99 %. Zmodernizowana biologiczna oczyszczalnia ścieków pozwala na oczyszczanie całości odprowadzanych ścieków przemysłowych oraz ścieków komunalnych z gmin Zdzieszowice, Leśnica i Walce. Tabela 22. Sieć kanalizacyjna w Gminie Leśnica. Lp Kanalizacja jm Długość czynnej sieci sanitarnej ogółem km 30,6 39,6 45,6 45,6 2. Podłączenia do budynków szt Ścieki odprowadzone komunalne razem tys. m 3 48,6 56,9 67,5 78,1 Źródło: Urząd Miejski w Leśnicy Na terenach Gminy na których nie ma zorganizowanego systemu odprowadzania i oczyszczania ścieków gospodarka ściekowa opiera się na oczyszczalniach przydomowych oraz na przejściowym gromadzeniu ścieków w zbiornikach wybieralnych i wywożeniu ich do oczyszczalni ścieków. Trudna do oszacowania jest ilość ścieków wywożona do punktów zlewnych lub bezpośrednio do oczyszczalni ścieków. Oprócz ścieków wytwarzanych przez bytowanie ludzi na terenie miejscowości powstają ścieki opadowe. Ten rodzaj ścieków związany jest z występowaniem zwartej zabudowy z małą ilością odsłoniętej gleby. Konieczne jest zatem zbieranie tych wód i odprowadzanie poza obręb miejscowości. Zanieczyszczenia wód ujmowanych do kanalizacji opadowej może mieć różne przyczyny: - zanieczyszczenie obejść wiejskich odchodami zwierzęcymi, resztkami pasz itp. - zanieczyszczenie ulic substancjami ropopochodnymi, - śmieci wyrzucone poza kubły, sterty śmieci usytuowanych na terenach do tego nie przygotowanych, - zanieczyszczenie ulic wynikające z ruchu samochodów i pieszych. Podstawowe zanieczyszczenia ścieków opadowych to przede wszystkim zawiesiny nieorganiczne i substancje ropopochodne. Na terenie Gminy Leśnica brak jest zorganizowanych systemów odprowadzania wód opadowych. Kanalizacja deszczowa funkcjonuje fragmentarycznie tylko w Leśnicy. Kanalizacja burzowa (deszczowa) składa się z wpustów ulicznych, które zbierając ścieki deszczowe odprowadzają je do grawitacyjnych kanałów burzowych, aby następnie za pomocą wylotów odprowadzić je do odbiorników, którymi są rowy lub cieki wodne przepływające przez miasto. Uwzględniając wymagania zawarte w dyrektywie 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych ustawa Prawo wodne nałożyła na aglomeracje o równoważnej liczbie mieszkańców powyżej (RLM) obowiązek wyposażenia ich w sieci kanalizacyjne dla ścieków komunalnych zakończone oczyszczalniami ścieków. Ramy czasowe dla realizacji tego obowiązku określone zostały w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych. W celu realizacji ww. Programu na terenie Gminy Leśnica utworzono aglomerację Leśnica. Według opracowanego Sprawozdania z wykonania Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych za rok 2011 dla województwa opolskiego w zakresie realizacji zadań 58

59 inwestycyjnych w dziedzinie gospodarki wodno ściekowej ujętych w AKPOŚK 2009 stan realizacji zadań (w zakresie tylko parametru % mieszkańców korzystających z systemu kanalizacyjnego ) przedstawia się następująco: - realizacja na dzień r.: - 75,7 %, - przewidywane skanalizowanie w 2015r.: - 95,0 % Cel średniookresowy do 2020 r. Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wszystkich wód Długofalowym celem polityki ekologicznej Polski w zakresie gospodarki wodnej jest osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wód tak pod względem jakościowym jak i ilościowym. Oznacza to, że wody powierzchniowe powinny pozostawać w stanie ukształtowanym przez przyrodę i jednocześnie, na wyznaczonych odcinkach lub akwenach, być przydatne do: - wykorzystania w zbiorowym zaopatrzeniu w wodę do picia, - celów kąpielowych, - bytowania ryb, spełniając także odpowiednie wymagania na obszarach chronionych. Główne działania na lata realizujące założone cele: Działania Budowa i rozbudowa ujęć wody oraz sieci wodociągowych Budowa bądź modernizacja stacji uzdatniana wody i sieci wodociągowych w celu osiągnięcia wymagań Dyrektywy 98/83/EC Obniżenie ładunków zanieczyszczeń (w szczególności w zakresie substancji szczególnie niebezpiecznych dla środowiska wodnego) ze ścieków przemysłowych Budowa podczyszczalni w zakładach przemysłowych Budowa szczelnych zbiorników na gnojowicę i/lub gnojówkę oraz płyt obornikowych w gospodarstwach rolnych prowadzących hodowlę i chów zwierząt Badania i analizy związane z poprawą stanu czystości wód Współpraca ze środowiskami rolniczymi w zakresie wdrażania dobrych praktyk rolniczych, niezbędnych dla skutecznej ochrony wód przed zanieczyszczeniem obszarowym Realizacja Programu budowy i finansowania przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Leśnica Budowa kanalizacji w miejscowościach nie objętych KPOŚK (Zalesie Śl. i Lichynia) Jednostki odpowiedzialne i współpracujące ZGK Leśnica ZGK Leśnica Zakłady przemysłowe Zakłady przemysłowe Właściciele gospodarstw rolnych RZGW, WIOŚ Gmina Leśnica, WIOŚ Opole, organizacje pozarządowe, ARiMR Gmina Leśnica, właściciele posesji ZGK Leśnica, Oczyszczalnia ścieków w Kędzierzynie - Koźlu 9.3. Gospodarka odpadami Gmina zobowiązana jest do wypełniania zadań w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi wynikającymi m.in. z ustawy o odpadach, ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz rozporządzeń wykonawczych. Głównym celem wynikającym z Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2014 (KPGO 2014) oraz Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Opolskiego na lata (PGOWO ) jest stworzenie takiego systemu gospodarki odpadami, który będzie zgodny z zasadą zrównoważonego rozwoju i Polityką Ekologiczną Państwa. 59

60 Źródła powstawania i ilość wytwarzanych odpadów komunalnych Odpady komunalne są to odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzących od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstałych w gospodarstwach domowych. Biorąc pod uwagę skład, właściwości technologiczne oraz warunki i miejsca powstawania wyróżnia się następujące rodzaje odpadów komunalnych: - odpady z gospodarstw domowych związane z bytowaniem ludzi w domach mieszkalnych (zabudowa wielorodzinna, domy jednorodzinne), - odpady z obiektów użyteczności publicznej i obsługi ludności (np. handel i usługi, szkolnictwo i lecznictwo otwarte). Odpady komunalne ulegające biodegradacji są to domowe odpady organiczne pochodzenia roślinnego i zwierzęcego ulegające biodegradacji oraz odpady pochodzące z pielęgnacji kwiatów domowych, balkonowych ulegające biodegradacji. Natomiast odpady ulegające biodegradacji to odpady, które ulegają rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów. Zgodnie z KPGO 2014 do odpadów ulegających biodegradacji zalicza się: - papier i tekturę, - odpady wielomateriałowe (40 %), - odpady kuchenne i ogrodowe, - frakcja drobna < 10 mm (30 %), - odzież i tekstylia z materiałów naturalnych (50 %), - drewno (50 %), - odpady z terenów zielonych. Poniżej przedstawiono szacunkowe ilości odpadów komunalnych, w tym również odpadów ulegających biodegradacji, wytworzonych na terenie Gminy Leśnica w 2012 r. Ilości te uwzględniają zarówno odpady, które zostały zebrane z obszaru Gminy oraz przekazane do unieszkodliwiania lub odzysku jak i te, które mieszkańcy zagospodarowali we własnym zakresie (legalnie np. przydomowe kompostowniki lub nielegalnie np. dzikie wysypiska). Jednostkowe wskaźniki wytwarzania odpadów przyjęto wg opracowania pn.: Prognoza zmian w zakresie gospodarki odpadami (Szpadt, 2010 r.), a więc zgodnie z KPGO 2014 oraz PGOWO Tabela 23. Ilość odpadów komunalnych, w tym ilość odpadów ulegających biodegradacji wytworzonych na terenie Gminy Leśnica w 2012 r. Nazwa wskaźnika Miasto Tereny wiejskie Razem Przyjęty wskaźnik wytwarzania odpadów [kg/m/rok] 363,5 246,1 285,4 Liczba mieszkańców Ilość wytworzonych odpadów komunalnych [Mg], w tym: - ilość wytworzonych odpadów ulegających biodegradacji [Mg] 963,3 547, ,2 622,7 Źródło: Opracowano wg dokumentu Prognoza zmian w zakresie gospodarki odpadami Szpadt, 2010 r , ,2 Ilość wytworzonych odpadów komunalnych na terenie Gminy Leśnica w 2012 r. wyznaczona została na poziomie ok ,5 Mg, z tego: - 963,3 Mg (ok. 42,6%) w mieście, ,2 Mg (ok. 57,4%) na terenach wiejskich. 60

61 Jednostkowe wskaźniki wytwarzania odpadów wyniosły: dla miasta - 363,5 kg/m/rok, dla terenów wiejskich - 246,1 kg/m/rok. Ilość wytworzonych odpadów ulegających biodegradacji w 2012 r. wyznaczona została na poziomie 1 170,2 Mg, z tego: - 547,5 Mg na terenie miasta - na statystycznego mieszkańca miasta przypadło ok. 207 kg/m/rok wytworzonych bioodpadów, - 622,7 Mg na terenach wiejskich na statystycznego mieszkańca wsi przypadło ok. 118 kg/m/rok wytworzonych bioodpadów Ilości odebranych/zebranych odpadów komunalnych oraz organizacja selektywnej zbiórki Ogólna ilość odpadów komunalnych, odebrana/zebrana z terenu Gminy Leśnica w latach wyniosła odpowiednio: ,132 Mg w 2009 r., ,954 Mg w 2010 r., ,200 Mg w 2011 r., ,000 Mg w 2012 r. Główną metodą zagospodarowania odpadów komunalnych odebranych/zebranych z terenu Gminy Leśnica w latach było unieszkodliwianie poprzez składowanie. W analizowanym okresie odpady przeznaczone do składowania deponowane były na składowisku odpadów w Krasowej. Spośród podanych powyżej ogólnych ilości odebranych/zebranych odpadów komunalnych, selektywnie zebrano następujące masy odpadów: - 155,932 Mg w 2009 r., co stanowiło ok. 10,5 % ogólnej ilości odebranych/ zebranych odpadów komunalnych, - 160,818 Mg w 2010 r. - ok. 9,9 %, - 233,900 Mg w 2011 r. - ok. 13,1 %, - 201,900 Mg w 2012 r. - ok. 11,8 %. Selektywna zbiórka odpadów na terenie Gminy Leśnica, złożona jest z dwóch sposobów ich zbierania: - system workowy (tzw. u źródła ) system zbiórki odpadów w zabudowie jednorodzinnej; do kolorowych worków zbierane są głównie odpady opakowaniowe ze szkła, z tworzyw sztucznych oraz z papieru i tektury, - system pojemnikowy system zbiórki uzupełniający system workowy, obejmujący budynki: Urzędu Miejskiego, jednostek organizacyjnych podległych Urzędowi Miejskiemu oraz wspólnot mieszkaniowych. Ponadto na terenie Gminy zorganizowane są selektywne zbiórki: - odpadów wielkogabarytowych oraz zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego - zbiórki w formie tzw. wystawek, w określonych i podanych do publicznej wiadomości terminach, - zużytych baterii - zbiórka realizowana w ramach akcji finansowanej przez firmę REBA Organizacja Odzysku S.A.; specjalne pojemniki rozstawione są w placówkach oświatowych oraz w Urzędzie Miejskim System gospodarowania odpadami komunalnymi Zgodnie z obowiązującym prawem, każdy właściciel nieruchomości powinien mieć podpisaną umowę na odbieranie odpadów komunalnych z terenu jego nieruchomości. 61

62 Na koniec 2012 r. ok. 95 % mieszkańców Gminy Leśnica miało podpisaną umowę na odbiór odpadów komunalnych. Obecnie stroną umowy może być każdy przedsiębiorca posiadający zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych. W świetle Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach - t. jedn. Dz. U. z 2012 poz. 391 z późn. zm.) - mieszkańcy nie będą już zobowiązani do samodzielnego zawierania umów z firmami odbierającymi odpady. Śmieci staną się własnością Gminy i to ona wybierze w przetargu firmę, która będzie odbierać odpady od jej mieszkańców, z kolei mieszkańcy będą płacić Gminie tzw. podatek śmieciowy. Tym samym Gmina będzie gospodarowała środkami z pobieranych od mieszkańców opłat za odpady oraz będzie egzekwowała od firm odpowiednią jakość usług. Wspomniana ustawa weszła w życie z początkiem 2012 r., jednakże z określonymi okresami przejściowymi dla poszczególnych rozwiązań: - Gmina ma 18 miesięcy (do połowy 2013 r.) na wprowadzenie na swoim terenie nowego sposobu zarządzania odpadami, wyłonienie firm przewożących odpady w przetargach i poinformowanie mieszkańców o nowym systemie, - do 1 stycznia 2013 r. Gmina miała uchwalić nowy regulamin utrzymania czystości i porządku na swoim terenie; do tego czasu Gmina jest zobowiązana wyznaczyć stawki opłat i szczegółowe zasady ich ponoszenia. Nowy system zakłada, że samorząd, który jest odpowiedzialny za wszystko to, co służy lokalnej społeczności, powinien być również odpowiedzialny za odebranie i właściwe zagospodarowanie odpadów. W nowym systemie gospodarki odpadami komunalnymi Gmina będzie miała wpływ na każdy z jego elementów i dzięki temu będzie mogła kształtować sposób gospodarowania odpadami komunalnymi na swoim terenie. Jednakże najpierw Gmina będzie zobowiązana zorganizować system gospodarki odpadami komunalnymi, zgodnie z zapisami ustawy oraz z uwarunkowaniami miejscowymi. Ustawa daje czas na wprowadzanie poszczególnych elementów systemu tak, aby najpóźniej 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy zaczął on działać. Zadania Gminy (ich całość lub część) związane z gospodarką odpadami komunalnymi mogą być również wykonywane przez związek międzygminny. W zakresie przejętych przez związek zadań właściwe organy tego związku uchwalają akty prawa miejscowego. Gmina Leśnica należy do Związku Międzygminnego Czysty Region, tak więc zarówno przez Radę Miejską w Leśnicy jak i Zgromadzenie wspomnianego Związku Międzygminnego podjęte zostały stosowne uchwały - celem realizacji zapisów Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, a tym samym wprowadzenia nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi: Uchwały Rady Miejskiej w Leśnicy: - Nr XXVIII/141/12 z dnia 28 grudnia 2012 r. (zmieniona Uchwałą Nr XXIX/147/13 z dnia 28 stycznia 2013 r.) w spawie Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Leśnica. Uchwały Zgromadzenia Związku Międzygminnego Czysty Region z siedzibą w Kędzierzynie-Koźlu: - Nr XXV/7/12 z dnia 10 września 2012 r. w sprawie zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli położonych na obszarze gmin - członków Związku Międzygminnego Czysty Region nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne, - Nr XXVII//15/12 z dnia 30 listopada 2012 r. (zmieniona Uchwałą Nr XXX/26/13 z dnia 12 marca 2013 r.) w sprawie określenia terminu, częstotliwości i trybu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, - Nr XXVII/20/12 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie podziału obszaru gmin członków Związku Międzygminnego Czysty Region na sektory, 62

63 - Nr XXX/27/13 z dnia 12 marca 2013 r. w sprawie określenia wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez właściciela nieruchomości, - Nr XXX/24/13 z dnia 12 marca 2013 roku w sprawie rekomendacji wytycznych do przyjęcia Regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminach, - Nr XXX/25/13 z dnia 12 marca 2013 r. w sprawie wyboru metody ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i ustalenia stawki tej opłaty oraz ustalenia stawki opłaty za pojemnik o określonej pojemności, - Nr XXX/28/13 z dnia 12 marca 2013 r. (zmieniona Uchwałą Nr XXXI/31/13 z dnia 16 kwietnia 2013 r.) w sprawie określenia szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów w zamian za uiszczoną przez właściciela nieruchomości opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Powyższe uchwały, Rada Miejska oraz Związek Międzygminny zobowiązane były podjąć nie później niż 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Powinny one wejść w życie nie później niż 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Podjęte uchwały staną się podstawą systemu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy. Całość zmian systemowych powiązana jest z monitorowaniem sposobu postępowania z odpadami komunalnymi przez właścicieli nieruchomości, przedsiębiorców oraz Gminy. Aby usprawnić kontrolę i monitorować osiągnięcie poziomów, jednym z nowych zadań nałożonych zarówno na Gminy, jak i podmioty odbierające odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, jest obowiązek składania sprawozdań z realizacji nałożonych na te podmioty zadań. W szczególności, obowiązek ten odnosi się do osiągnięcia określonych poziomów odzysku i recyklingu odpadów komunalnych oraz redukcji masy odpadów ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska. Obowiązek składania sprawozdań (na poziomie gminy) spoczywa na: - podmiotach odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości - obowiązek kwartalnego sprawozdawania Gminie, - podmiotach prowadzących działalność w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych - obowiązek kwartalnego sprawozdawania gminie, - wójcie, burmistrzu, prezydencie miasta - obowiązek rocznego sprawozdawania marszałkowi województwa oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska. Nowi przedsiębiorcy, którzy chcą prowadzić działalność polegającą na odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości na terenie Gminy powinni uzyskać wpis do rejestru działalności regulowanej. Przedsiębiorcy, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy mieli wydane decyzje na odbieranie odpadów komunalnych, mogli prowadzić działalność na ich podstawie do końca 2012 r. Po upływie wspomnianego terminu, przedsiębiorcy byli zobowiązani uzyskać wpis do rejestru działalności regulowanej. Południowo-Wschodni Region Gospodarki Odpadami W Planie Gospodarki Odpadami dla Województwa Opolskiego na lata zaproponowano podział województwa na 4 Regiony Gospodarki Odpadami (RGO). Gmina Leśnica została przyporządkowana do Regionu Południowo-Wschodniego. W poniższych tabelach przedstawiono najważniejsze informacje dotyczące wspomnianego RGO. Tabela 24. Proponowany obszar Południowo-Wschodniego RGO Gminy przyporządkowane do Południowo-Wschodniego RGO Liczba ludności regionu [2010 r.] powiat głubczycki - Baborów, Branice, Głubczyce, Kietrz,

64 powiat kędzierzyńsko-kozielski - Kędzierzyn-Koźle, Bierawa, Cisek, Pawłowiczki, Polska Cerekiew, Reńska Wieś, powiat krapkowicki - Krapkowice, Strzeleczki, Walce, Zdzieszowice, prudnicki - Głogówek, powiat strzelecki - Izbicko, Jemielnica, Kolonowskie, Leśnica, Strzelce Opolskie, Ujazd, Zawadzkie Źródło: PGOWO Tabela 25. Zestawienie informacji o rodzajach istniejących oraz planowanych instalacjach na terenie Południowo-Wschodniego RGO Status Lokalizacja instalacji Uwagi instalacji INSTALACJE REGIONALNE Instalacja mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów Składowisko Odpadów instalacja konieczna rozbudowa (planowana do końca 2014 r.) Komunalnych w Dzierżysławiu istniejąca Miejskie Składowisko planowane Regionalne Centrum Zagospodarowania instalacja Odpadów w Kędzierzynie- i Unieszkodliwiania Odpadów (RCZiUO) planowana Koźlu w Kędzierzynie-Koźlu Składowisko Odpadów Komunalnych Szymiszów instalacja planowana planowana Budowa zakładu unieszkodliwiania i segregacji odpadów w gminie Strzelce Opolskie (realizacja do końca 2014 r.) Instalacja przetwarzania odpadów zielonych i innych bioodpadów Składowisko Odpadów Komunalnych w Dzierżysławiu Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Głubczycach Miejskie Składowisko Odpadów w Kędzierzynie- Koźlu Składowisko Odpadów Komunalnych Szymiszów instalacja istniejąca instalacja istniejąca instalacja planowana instalacja planowana konieczna modernizacja oraz otrzymanie certyfikatu uzyskania produktu o właściwościach nawozowych lub środków wspomagających uprawę roślin do końca 2013 r. konieczna modernizacja oraz otrzymanie certyfikatu uzyskania produktu o właściwościach nawozowych lub środków wspomagających uprawę roślin do końca 2013 r. planowane RCZiUO w Kędzierzynie-Koźlu - po realizacji inwestycji konieczne otrzymanie certyfikatu uzyskania produktu o właściwościach nawozowych lub środków wspomagających uprawę roślin planowana Budowa zakładu unieszkodliwiania i segregacji odpadów w gminie Strzelce Opolskie - po realizacji inwestycji konieczne otrzymanie certyfikatu uzyskania produktu o właściwościach nawozowych lub środków wspomagających uprawę roślin Składowiska odpadów powstających w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania Składowisko Odpadów składowisko - Komunalnych w Dzierżysławiu istniejące Miejskie Składowisko składowisko Odpadów w Kędzierzynie- - istniejące Koźlu Składowisko Odpadów Komunalnych Szymiszów Składowisko Odpadów Komunalno-Przemysłowych w Kielczy składowisko istniejące składowisko istniejące INSTALACJE ZASTĘPCZE Instalacja mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów funkcjonujące w roku 2012 r

65 Regionalne Centrum Gospodarowania Odpadami w Domaszkowicach Miejskie Składowisko Odpadów w Opolu funkcjonujące w roku 2017 r. instalacja istniejąca instalacja istniejąca planowane Regionalne Centrum Gospodarki Odpadami w regionie funkcjonować będą trzy instalacje regionalne będące dla siebie jednocześnie instalacjami zastępczymi (Dzierżysław, Kędzierzyn- Koźle, Szymiszów) Instalacja przetwarzania odpadów zielonych i innych bioodpadów funkcjonujące w roku 2012 r. dwie instalacje regionalne: instalacje instalacje są dla siebie jednocześnie instalacjami w Dzierżysławiu oraz istniejące zastępczymi w Głubczycach funkcjonujące w roku 2017 r. na koniec 2017 r. wszystkie kompostownie - - w regionie będą kompostowniami regionalnymi Składowiska odpadów powstających w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania funkcjonujące w roku 2012 r. składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w: Głubczycach, Ciężkowicach, Baborowie, Bierawie, Krasowej i Pawłowiczkach funkcjonujące w roku 2017 r. Źródło: PGOWO składowiska istniejące na koniec roku 2017 zakłada się brak składowisk zastępczych w regionie; w przypadku awarii lub braku pojemności, składowiskami zastępczymi będą dla siebie cztery istniejące składowiska regionalne Na terenie wyznaczonego Regionu Południowo-Wschodniego funkcjonuje Związek Międzygminny Czysty Region, który tworzą następujące gminy: - z powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego - Kędzierzyn-Koźle, Bierawa, Cisek, Pawłowiczki, Polska Cerekiew, Reńska Wieś, - powiat krapkowicki - Krapkowice, Strzeleczki, Walce, Zdzieszowice, - prudnicki - Głogówek, - z powiatu strzeleckiego - Izbicko, Kolonowskie, Leśnica, Ujazd. Związek Międzygminny Czysty Region jest jednostką realizującą projekt budowy Regionalnego Centrum Zagospodarowania i Unieszkodliwiania Odpadów w Kędzierzynie- Koźlu. Inwestycja będzie realizowana na zasadach partnerstwa publiczno-prywatnego. Ponadto Związek Międzygminny Czysty Region będzie odpowiedzialny za wprowadzenie na swoim terenie nowego systemu zarządzania odpadami (w związku z realizacją zapisów Ustawy z dnia r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach - t. jedn. Dz. U. z 2012 poz. 391 z późn. zm.). W celu osiągnięcia wymaganych przepisami poziomów odzysku surowców i energii, niezbędne jest dostosowanie systemu zbierania i odbioru odpadów, do rozwiązań technologicznych przyjętych w Regionie Gospodarki Odpadami (RGO). System odbioru odpadów powinien obejmować 100 % mieszkańców gminy/związku. Na terenie gminy/związku powinno być prowadzone selektywne zbieranie następujących rodzajów odpadów: - papier i tektura (w tym opakowania, gazety, czasopisma, itd.), - tworzywa sztuczne (w tym opakowania), - szkło (w tym opakowania), - metale (w tym opakowania) 65

66 - odpady niebezpieczne wydzielone ze strumienia odpadów komunalnych, w tym: zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, zużyte baterie i akumulatory, opakowania po środkach ochrony roślin oraz przeterminowane środki ochrony roślin, przeterminowane leki, chemikalia (farby, rozpuszczalniki, oleje odpadowe, itd.), - odpady wielkogabarytowe, - odpady budowlano-remontowe, - odpady zielone z ogrodów i parków, - odpady kuchenne ulegające biodegradacji. Na terenach zabudowy rozproszonej, ze względu na większą efektywność, selektywna zbiórka odpadów prowadzona będzie w systemie workowym ( u źródła ). Natomiast system pojemnikowy będzie obejmował budynki: Urzędu Miejskiego, jednostek organizacyjnych podległych Urzędowi Miejskiemu oraz wspólnot mieszkaniowych. Zaleca się stosowanie następujących systemów organizacyjnych: - punkt selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK), przyjmujący odpady od mieszkańców nieodpłatnie, - mobilny punkt zbierania odpadów niebezpiecznych (MPZON), objeżdżający w wyznaczonym czasie określony obszar, - objazdowe zbieranie wybranych odpadów w określonych i ogłaszanych terminach, - zbieranie przez sieć handlową różnych odpadów niebezpiecznych, - odbieranie odpadów budowlanych na zlecenie wytwórcy, - odbieranie oraz rozwój metod zagospodarowania odpadów ulegających biodegradacji Istniejące instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów Składowiska odpadów Na terenie Gminy Leśnica istnieje jedno składowisko odpadów komunalnych - składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Krasowej, które z końcem 2012 r. przestało przyjmować zmieszane odpady komunalne. Obecnie przyjmowane są tylko gruz, ziemia i kamienie. Lokalizację w/w składowiska, przedstawiono na poniższym rysunku. Rysunek 3. Mapa lokalizacyjna składowiska odpadów S S - Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Krasowej 66

ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska Powiatu

ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska Powiatu Program ochrony środowiska Powiat Strzelce Opolskie Spis treści str. 1 SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1: Wstęp. Informacje ogólne. 1.1. Cel opracowania programu.... 3 1.2. Metodyka opracowania... 4 1.3. Informacje

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska gminy.

SPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska gminy. Program ochrony środowiska Gmina Izbicko str. 1 SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1: Wstęp. Informacje ogólne. Strategia i wizja rozwoju Gminy a ochrona środowiska. 1.1. Cel opracowania programu.... 3 1.2. Metodyka

Bardziej szczegółowo

WÓJT GMINY ŁAZISKA PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŁAZISKA

WÓJT GMINY ŁAZISKA PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŁAZISKA WÓJT GMINY ŁAZISKA PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŁAZISKA (2004-2015) Łaziska 2004 Autorzy opracowania: dr Witold Wołoszyn mgr Tomasz Furtak Ważniejsze skróty użyte w tekście ARiMR - Agencja Restrukturyzacji

Bardziej szczegółowo

Program ochrony środowiska Gmina Ujazd str. 1 SPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 1: Wstęp. Informacje ogólne. Strategia i wizja rozwoju Gminy a ochrona środowiska.

Program ochrony środowiska Gmina Ujazd str. 1 SPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 1: Wstęp. Informacje ogólne. Strategia i wizja rozwoju Gminy a ochrona środowiska. Program ochrony środowiska Gmina Ujazd str. 1 SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1: Wstęp. Informacje ogólne. Strategia i wizja rozwoju Gminy a ochrona środowiska. 1.1. Cel opracowania programu.... 3 1.2. Metodyka opracowania...

Bardziej szczegółowo

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU BRZESKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU BRZESKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU BRZESKIEGO NA LATA 2009 2012 Z PERSPEKTYWĄ 2013-2016 Brzeg 2009 r. ul. Niemodlińska 79 pok. 22 45-864 Opole tel./fax. 077/454-07-10, 077/474-24-57 kom.

Bardziej szczegółowo

Załącznik do uchwały nr 56/2017, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 10 lipca 2017 r.

Załącznik do uchwały nr 56/2017, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 10 lipca 2017 r. Załącznik do uchwały nr 56/2017, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 10 lipca 2017 r. Lista przedsięwzięć priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie przewidzianych

Bardziej szczegółowo

Załącznik do uchwały nr 72/2014, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 27 czerwca 2014 r.

Załącznik do uchwały nr 72/2014, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 27 czerwca 2014 r. Załącznik do uchwały nr 72/2014, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 27 czerwca 2014 r. Lista przedsięwzięć priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie

Bardziej szczegółowo

Program ochrony środowiska dla Powiatu Poznańskiego na lata

Program ochrony środowiska dla Powiatu Poznańskiego na lata 10. Dane źródłowe - Informacja o stanie środowiska w roku 2014 i działalności kontrolnej Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w powiecie poznańskim ziemskim w roku 2014, WIOŚ, Poznań,

Bardziej szczegółowo

PODSUMOWANIE DO AKTUALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA WAŁBRZYCHA NA LATA 2010 2014 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2018

PODSUMOWANIE DO AKTUALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA WAŁBRZYCHA NA LATA 2010 2014 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2018 PODSUMOWANIE DO AKTUALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA WAŁBRZYCHA NA LATA 2010 2014 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2018 Wałbrzych 2011 ul. Niemodlińska 79 pok. 22-23 45-864 Opole tel./fax. 77/454-07-10,

Bardziej szczegółowo

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY PŁUśNICA

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY PŁUśNICA SPIS TREŚCI Wstęp.. 8 I UWARUNKOWANIA PONADLOKALNE 9 1 UWARUNKOWANIA LOKALIZACYJNE GMINY. 9 1.1 Cechy położenia gminy 9 1.2 Regionalne uwarunkowania przyrodnicze 10 1.3 Historyczne przekształcenia na terenie

Bardziej szczegółowo

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA 2007-2013 STRUKTURA DOKUMENTU 2 1. Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej województwa lubelskiego, 2. Strategia realizacji Regionalnego Programu

Bardziej szczegółowo

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DRAWSKO POMORSKIE

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DRAWSKO POMORSKIE BURMISTRZ MIASTA I GMINY W DRAWSKU POMORSKIM STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DRAWSKO POMORSKIE -CZĘŚĆ OPISOWA- ZAŁĄCZNIK NR 2 DO UCHWAŁY NR VIII/59/2003 RADY MIEJSKIEJ

Bardziej szczegółowo

Program ochrony środowiska dla województwa śląskiego do roku 2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2024.

Program ochrony środowiska dla województwa śląskiego do roku 2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2024. Na podstawie: art. 18 pkt 20 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 z późn. zm.), w związku z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia

Bardziej szczegółowo

Obraz regionalnego rynku pracy w świetle danych GUS oraz badań własnych pracodawców

Obraz regionalnego rynku pracy w świetle danych GUS oraz badań własnych pracodawców Spotkanie robocze z pracownikami PUP odpowiedzialnymi za realizację badań pracodawców w w ramach projektu Rynek Pracy pod Lupą Obraz regionalnego rynku pracy w świetle danych GUS oraz badań własnych pracodawców

Bardziej szczegółowo

Spis treści INFORMACJE WSTĘPNE

Spis treści INFORMACJE WSTĘPNE INFORMACJE WSTĘPNE Spis treści 1. Przedmiot i zakres opracowania 11 2. Forma opracowania 12 3. Tok formalno - prawny sporządzania Studium 13 4. Tok merytoryczny sporządzania Studium 14 5. Aktualnie obowiązujące

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1. Cele strategiczne i kierunki zadań A B C G H I OBSZAR INTERWENCJI LP.

Załącznik nr 1. Cele strategiczne i kierunki zadań A B C G H I OBSZAR INTERWENCJI LP. Załącznik nr 1. Cele strategiczne i kierunki zadań LP. 1 OCHRONA KLIMATU I JAKOŚCI POWIETRZA Poprawa jakości powietrza Zarządzanie jakością powietrza Trwała wymiana indywidualnych źródeł ogrzewania Promowanie

Bardziej szczegółowo

LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH PLANOWANYCH DO DOFINANSOWANIA ZE ŚRODKÓW WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA IGOSPODARKI WODNEJ W KATOWICACH

LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH PLANOWANYCH DO DOFINANSOWANIA ZE ŚRODKÓW WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA IGOSPODARKI WODNEJ W KATOWICACH PLANOWANYCH DO DOFINANSOWANIA ZE ŚRODKÓW WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA IGOSPODARKI WODNEJ W KATOWICACH NA 2015 ROK I. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach,

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 czerwiec 2017r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 czerwiec 2017r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 czerwiec 2017r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 kwiecień 2017r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 kwiecień 2017r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 kwiecień 2017r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 marzec 2017r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 marzec 2017r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 marzec 2017r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel

Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 28 luty 2017r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel

Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 stycznia 2017r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Prof. dr hab. Tomasz Kaczmarek

Prof. dr hab. Tomasz Kaczmarek Prof. dr hab. Tomasz Kaczmarek Integracja terytorialna Obszar funkcjonalny Poznania Integracja instytucjonalna Samorządy 3 szczebli, instytucje, organizacje działające na obszarze Metropolii Koncepcja

Bardziej szczegółowo

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WRAZ Z PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI GMINY MICHAŁOWICE

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WRAZ Z PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI GMINY MICHAŁOWICE Załącznik do Uchwały Rady Gminy nr XXII/170/2004, z dnia 24.06.2004 r. Gmina Michałowice PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WRAZ Z PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI GMINY MICHAŁOWICE PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 wrzesień 2018r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 wrzesień 2018r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 wrzesień 2018r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 marzec 2018r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 marzec 2018r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 marzec 2018r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 lipiec 2017r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 lipiec 2017r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 lipiec 2017r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 maj 2017r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 maj 2017r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 maj 2017r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 sierpień 2017r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 sierpień 2017r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 sierpień r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 października 2017r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 października 2017r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 października 2017r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 marzec 2019r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 marzec 2019r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 marzec 2019r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 stycznia 2018r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 stycznia 2018r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 stycznia 2018r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 listopada 2017r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 listopada 2017r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 listopada 2017r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 września 2017r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 września 2017r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 września 2017r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 sierpnia 2019r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 sierpnia 2019r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 sierpnia r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 lipiec 2018r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 lipiec 2018r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 lipiec 2018r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 listopad 2018r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 listopad 2018r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 listopad 2018r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 sierpień 2018r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 sierpień 2018r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 sierpień r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 październik 2018r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 październik 2018r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 październik 2018r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 czerwiec 2018r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 czerwiec 2018r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 czerwiec 2018r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 styczeń 2019r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 styczeń 2019r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 styczeń 2019r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 28 luty 2018r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 28 luty 2018r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 28 luty 2018r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 28 luty 2019r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 28 luty 2019r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 28 luty 2019r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

PODSUMOWANIE DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU STAROGARDZKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA

PODSUMOWANIE DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU STAROGARDZKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA PODSUMOWANIE DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU STAROGARDZKIEGO NA LATA 2017-2020 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2021-2024 Po przyjęciu dokumentu pn. Program ochrony środowiska dla powiatu starogardzkiego

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 lipca 2019r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 lipca 2019r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 lipca 2019r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 maj 2019r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 maj 2019r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 maj 2019r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 kwiecień 2018r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 kwiecień 2018r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 kwiecień 2018r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 grudzień 2018r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 grudzień 2018r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 grudzień 2018r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 maj 2018r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 maj 2018r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 31 maj 2018r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 kwiecień 2019r.

Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 kwiecień 2019r. 47-200 Kędzierzyn-Koźle, ul. Anny 11 tel. 77 482 70 41 43 e-mail: opke@praca.gov.pl www.pup-kkozle.pl Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 kwiecień 2019r. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski

Bardziej szczegółowo

NAKŁADY NA ŚRODKI TRWAŁE W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W 2010 R.

NAKŁADY NA ŚRODKI TRWAŁE W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W 2010 R. NAKŁADY NA ŚRODKI TRWAŁE W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W 2010 R. Nakłady inwestycyjne a) są to nakłady finansowe lub rzeczowe, których celem jest stworzenie nowych środków trwałych lub ulepszenie (przebudowa,

Bardziej szczegółowo

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Tykocin

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Tykocin Samorząd Miasta i Gminy Tykocin Samorząd Mias ta i Gminy Tykocin Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Tykocin 1. Podstawy opracowania studium 6 2. Przedmiot studium 6 3.

Bardziej szczegółowo

L I S T A PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH DO DOFINANSOWANIA PRZEZ WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W KIELCACH w 2016 ROKU

L I S T A PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH DO DOFINANSOWANIA PRZEZ WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W KIELCACH w 2016 ROKU Załącznik do uchwały Nr 14/15 Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Kielcach z dnia 29 czerwca 2015 r. L I S T A PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH DO DOFINANSOWANIA PRZEZ WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI

Bardziej szczegółowo

Wypadki przy pracy ogółem Liczba wypadków przy pracy ogółem według sekcji gospodarki Przemysł (B+C+D+E) 47290

Wypadki przy pracy ogółem Liczba wypadków przy pracy ogółem według sekcji gospodarki Przemysł (B+C+D+E) 47290 Wypadki przy pracy ogółem Liczba wypadków przy pracy ogółem według sekcji gospodarki Przemysł (B+C+D+E) 47290 36630 38057 39545 36073 33527 33720 33545 Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (A) 1697

Bardziej szczegółowo

KATALOG WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW INNOWACYJNOSCI WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO

KATALOG WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW INNOWACYJNOSCI WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO KATALOG WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW INNOWACYJNOSCI WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO l.p WSKAŹNIK 28 29 2 2 22 Średnie roczne tempo wzrostu PKB. dynamika produktu krajowego brutto ogółem, rok poprzedni= 6,4 PKD 2

Bardziej szczegółowo

Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Piaseczno na lata z perspektywą na lata

Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Piaseczno na lata z perspektywą na lata Załącznik nr 3.1. Harmonogram realizacji zadań monitorowanych wraz z ich finansowaniem w obszarze interwencji ochrona klimatu i jakości powietrza Ochrona klimatu i jakości powietrza 1. Termomodernizacja

Bardziej szczegółowo

Kierunki i zadania do Strategii Rozwoju Gminy Zgierz na lata 2014-2020

Kierunki i zadania do Strategii Rozwoju Gminy Zgierz na lata 2014-2020 Kierunki i zadania do Strategii Rozwoju Gminy Zgierz na lata 2014-2020 Obszar I Infrastruktura społeczna. 1. Wspieranie aktywności oraz integracji społeczności lokalnej. 2. Wspieranie i aktywizacja mieszkańców

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR 27/17 RADY NADZORCZEJ WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W KIELCACH. z dnia 24 sierpnia 2017 r.

UCHWAŁA NR 27/17 RADY NADZORCZEJ WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W KIELCACH. z dnia 24 sierpnia 2017 r. UCHWAŁA NR 27/17 RADY NADZORCZEJ WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W KIELCACH z dnia 24 sierpnia 2017 r. w sprawie zatwierdzenia Listy przedsięwzięć priorytetowych do dofinansowania

Bardziej szczegółowo

PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ W REJESTRZE REGON W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM STAN NA KONIEC 2014 R.

PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ W REJESTRZE REGON W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM STAN NA KONIEC 2014 R. PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ W REJESTRZE REGON W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM STAN NA KONIEC 2014 R. Źródłem publikowanych danych jest krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej, zwany dalej

Bardziej szczegółowo

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY BRZEG NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY BRZEG NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY BRZEG NA LATA 2013-2016 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2017-2020 Brzeg 2013 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY MIASTA BRZEGU NA LATA 2009-2012 Z PERSPEKTYWĄ

Bardziej szczegółowo

Rola Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej w programowaniu i monitorowaniu rozwoju województwa

Rola Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej w programowaniu i monitorowaniu rozwoju województwa Rola Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej w programowaniu i monitorowaniu rozwoju województwa KRZYSZTOF MĄCZEWSKI ANETA STANIEWSKA BIURO GEODETY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA

Bardziej szczegółowo

W ramach ww. obszarów wyznaczono cele średniookresowe, kierunki działań i działania.

W ramach ww. obszarów wyznaczono cele średniookresowe, kierunki działań i działania. Streszczenie Raportu z realizacji Programu ochrony środowiska Województwa Mazowieckiego za lata 2013 2014 spełniające warunki strony internetowej i zamieszczonych na niej dokumentów (zgodnie z wytycznymi

Bardziej szczegółowo

LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH NA 2019 ROK Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie

LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH NA 2019 ROK Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie Załącznik do uchwały Rady Nadzorczej nr 39/2018 z dnia 20.06.2018 r. LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH NA 2019 ROK Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie 1. Celem strategicznym

Bardziej szczegółowo

Bibliografia. Akty prawne

Bibliografia. Akty prawne Bibliografia Akty prawne 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Dz. U. Nr 62, poz. 627; 2. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. O ochronie przyrody Dz. U. Nr 92, poz. 880; 3. Ustawa

Bardziej szczegółowo

Załącznik 2. Analiza i ocena wpływu MPA na osiągnięcie celów ochrony środowiska

Załącznik 2. Analiza i ocena wpływu MPA na osiągnięcie celów ochrony środowiska Załącznik 2 Analiza i ocena wpływu MPA na osiągnięcie celów ochrony 1 Tabela 6.1. Analiza i ocena wpływu działań adaptacyjnych o charakterze organizacyjnym [O] lub informacyjno-edukacyjnym [IE] służących

Bardziej szczegółowo

Program Ochrony Środowiska dla miasta Poznania na lata 2013-2016, z perspektywą 2020 roku

Program Ochrony Środowiska dla miasta Poznania na lata 2013-2016, z perspektywą 2020 roku Program Ochrony Środowiska dla miasta Poznania na lata 2013-2016, z perspektywą 2020 roku Podstawy do opracowania Programu Podstawa prawna: ustawa z dnia 27.04.2001 r. - Prawo ochrony środowiska: Prezydent

Bardziej szczegółowo

ZARYS OPRACOWANIA DOT. ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH I ROLNICTWA WOJEWÓDZTWA DO 2030 R.

ZARYS OPRACOWANIA DOT. ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH I ROLNICTWA WOJEWÓDZTWA DO 2030 R. ZARYS OPRACOWANIA DOT. ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH I ROLNICTWA WOJEWÓDZTWA DO 2030 R. Część diagnostyczna Spis treści Str. I. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ OBSZARÓW WIEJSKICH I ROLNICTWA WOJEWÓDZTWA,

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 3.1. Harmonogram realizacji zadań monitorowanych wraz z ich finansowaniem w obszarze interwencji ochrona klimatu i jakości powietrza

Załącznik nr 3.1. Harmonogram realizacji zadań monitorowanych wraz z ich finansowaniem w obszarze interwencji ochrona klimatu i jakości powietrza Załącznik nr 3.1. Harmonogram realizacji zadań monitorowanych wraz z ich finansowaniem w obszarze interwencji ochrona klimatu i jakości powietrza Ochrona klimatu i jakość powietrza 1. Likwidacja konwencjonalnych

Bardziej szczegółowo

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rybno

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rybno Bibliografia Akty prawne 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Dz. U. Nr 62, poz. 627; 2. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Dz. U. Nr 92, poz. 880; 3. Ustawa

Bardziej szczegółowo

I Spotkanie Rady Strategii Rozwoju Tczewa przy Prezydencie Miasta Tczewa Luty, 2009

I Spotkanie Rady Strategii Rozwoju Tczewa przy Prezydencie Miasta Tczewa Luty, 2009 I Spotkanie Rady Strategii Rozwoju Tczewa przy Prezydencie Miasta Tczewa Luty, 2009 Strategią rozwoju nazywa się rozmaite sposoby oddziaływania w celu pobudzenia wzrostu gospodarczego Strategia rozwoju

Bardziej szczegółowo

LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W RZESZOWIE NA 2019 ROK

LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W RZESZOWIE NA 2019 ROK LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W RZESZOWIE NA 2019 ROK Rzeszów, czerwiec 2018 r. Lista przedsięwzięć priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu

Bardziej szczegółowo

PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ W REJESTRZE REGON W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Stan na koniec 2013 r.

PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ W REJESTRZE REGON W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Stan na koniec 2013 r. Kontakt: tel. 71 37-16-300 e-mail: SekretariatUSwro@stat.gov.pl Internet: www.stat.gov.pl/wroc INFORMACJA SYGNALNA nr 1/2014 PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ W REJESTRZE REGON W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1 do Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zgierskiego. Wykaz waŝniejszych aktów prawnych stan na r.

Załącznik nr 1 do Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zgierskiego. Wykaz waŝniejszych aktów prawnych stan na r. Załącznik nr 1 do Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zgierskiego Wykaz waŝniejszych aktów prawnych stan na 11.10.2003 r. Regulacje ogólne dotyczące ochrony środowiska - Konstytucja Rzeczypospolitej

Bardziej szczegółowo

Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy w województwie zachodniopomorskim w 2017 roku

Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy w województwie zachodniopomorskim w 2017 roku Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy w województwie zachodniopomorskim w 1 roku OPRACOWANIE: WYDZIAŁ BADAŃ I ANALIZ BIURO STATYSTYKI PUBLICZNEJ Szczecin 1 Wprowadzenie... 3 1.

Bardziej szczegółowo

WSPARCIE DZIAŁAŃ INWESTYCYJNYCH W RPO WM 2014-2020 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

WSPARCIE DZIAŁAŃ INWESTYCYJNYCH W RPO WM 2014-2020 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego WSPARCIE DZIAŁAŃ INWESTYCYJNYCH W RPO WM 2014-2020 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego dr Stanisław Sorys Wicemarszałek Województwa Małopolskiego 1_GOSPODARKA WIEDZY 2_CYFROWA MAŁOPOLSKA 3_PRZEDSIĘBIORCZA

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI I. Podstawa prawna II. Ustalenia wynikające z prognozy oddziaływania na środowisko... 3

SPIS TREŚCI I. Podstawa prawna II. Ustalenia wynikające z prognozy oddziaływania na środowisko... 3 PODSUMOWANIE Strategicznej oceny oddziaływania na środowisko Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Cieszyńskiego do roku 2015 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2016-2019 Cieszyn, 2013

Bardziej szczegółowo

światowej na podstawie mapy podaje cechy podziału wyjaśnia wpływ ustroju politycznego na rozwój administracyjnego Polski

światowej na podstawie mapy podaje cechy podziału wyjaśnia wpływ ustroju politycznego na rozwój administracyjnego Polski Temat (rozumiany jako lekcja w podręczniku) 1. System władzy i podział administracyjny kraju 2. Zmiany liczby ludności Polski 3. Rozmieszczenie ludności Dział: ZAGADNIENIA LUDNOŚCIOWE Wymagania edukacyjne

Bardziej szczegółowo

Informacja w celu wydania zaświadczenia o ustawodawstwie właściwym

Informacja w celu wydania zaświadczenia o ustawodawstwie właściwym Informacja w celu wydania zaświadczenia o ustawodawstwie właściwym dla osoby prowadzącej w Polsce działalność gospodarczą na własny rachunek, która przenosi działalność czasowo na terytorium innego Państwa

Bardziej szczegółowo

URZĄ D STATYSTYCZNY W BIAŁ YMSTOKU

URZĄ D STATYSTYCZNY W BIAŁ YMSTOKU URZĄ D STATYSTYCZNY W BIAŁ YMSTOKU Opracowania sygnalne Białystok, luty 2012 r. Tel. 85 749 77 00, fax 85 749 77 79 E-mail: SekretariatUSBST@stat.gov.pl Internet: www.stat.gov.pl/urzedy/bialystok Krajowy

Bardziej szczegółowo

Temat: Zielona Infrastruktura Otwarty krajobraz kulturowy Zespół: Andrzej Mizgajski, Iwona Zwierzchowska, Damian Łowicki

Temat: Zielona Infrastruktura Otwarty krajobraz kulturowy Zespół: Andrzej Mizgajski, Iwona Zwierzchowska, Damian Łowicki Temat: Zielona Infrastruktura Otwarty krajobraz kulturowy Zespół: Andrzej Mizgajski, Iwona Zwierzchowska, Damian Łowicki Zielona infrastruktura Istota podejścia Zielona infrastruktura - strategicznie zaplanowana

Bardziej szczegółowo

INWESTYCJE, OCHRONA ŚRODOWISKA ORZESZE MIASTEM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

INWESTYCJE, OCHRONA ŚRODOWISKA ORZESZE MIASTEM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU INWESTYCJE, OCHRONA ŚRODOWISKA ORZESZE MIASTEM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU rozwój zrównoważony ochrona środowiska miasto Orzesze KONFERENCJA, 22 maja 2013 r. DEFINICJA POJĘCIA ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY: rozwój społeczno-gospodarczy,

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 3.1. Harmonogram realizacji zadań monitorowanych wraz z ich finansowaniem w obszarze interwencji ochrona klimatu i jakości powietrza

Załącznik nr 3.1. Harmonogram realizacji zadań monitorowanych wraz z ich finansowaniem w obszarze interwencji ochrona klimatu i jakości powietrza Załącznik nr 3.1. Harmonogram realizacji zadań monitorowanych wraz z ich finansowaniem w obszarze interwencji ochrona klimatu i jakości powietrza Ochrona klimatu i jakość powietrza 1. Likwidacja konwencjonalnych

Bardziej szczegółowo

Lista pytań ogólnych na egzamin inżynierski

Lista pytań ogólnych na egzamin inżynierski Lista pytań ogólnych na egzamin inżynierski numer Pytanie 1 Trzy podstawowe rodzaje przestrzeni, podstawowe cechy przestrzeni 2 Funkcje zagospodarowania przestrzeni i zależność między nimi 3 Przestrzenne

Bardziej szczegółowo

Zakres Obszarów Strategicznych.

Zakres Obszarów Strategicznych. Zakres Obszarów Strategicznych. Załącznik nr 2 do Strategii Rozwoju Gminy Lipnica na lata 2014-2020. Konstrukcja Obszarów Strategicznych Strategii Rozwoju Gminy Lipnica na lata 2014-2020 zakłada wpisywanie

Bardziej szczegółowo

Mariusz Ryndziewicz Centrum Doradczo-Inwestycyjne CeDIR

Mariusz Ryndziewicz Centrum Doradczo-Inwestycyjne CeDIR Mariusz Ryndziewicz Centrum Doradczo-Inwestycyjne CeDIR Energia odnawialna szansą na rozwój w północno-zachodnim regionie Polski, Lokalna strategia ekoenergetyczna jak oferta inwestycyjna gminy/ powiatu

Bardziej szczegółowo

STRATEGIA ROZWOJU MIASTA PUŁAWY DO 2020 ROKU Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2030

STRATEGIA ROZWOJU MIASTA PUŁAWY DO 2020 ROKU Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2030 Spotkanie organizacyjne STRATEGIA ROZWOJU MIASTA PUŁAWY DO 2020 ROKU Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2030 Puławy, 19 marca 2014 Agenda spotkania Zespołu ds. opracowania Strategii 2 Rozwoju Miasta Puławy do roku

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK NR 3 PRZEPISY PRAWNE I ŹRÓDŁA INFORMACJI WYKORZYSTANE PRZY SPORZĄDZENIU PROGAMU

ZAŁĄCZNIK NR 3 PRZEPISY PRAWNE I ŹRÓDŁA INFORMACJI WYKORZYSTANE PRZY SPORZĄDZENIU PROGAMU PRZEPISY PRAWNE I ŹRÓDŁA INFORMACJI WYKORZYSTANE PRZY SPORZĄDZENIU PROGAMU 2 10. PRZEPISY PRAWNE I ŹRÓDŁA INFORMACJI WYKORZYSTANE PRZY SPORZĄDZENIU PROGRAMU Krajowe przepisy prawne: Przy sporządzeniu aktualizacji

Bardziej szczegółowo

Bibliografia. Akty prawne

Bibliografia. Akty prawne Bibliografia Akty prawne 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Dz. U. Nr 62, poz. 627; 2. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne. Dz. U. Nr 115, poz. 1229; 3. Ustawa z dnia

Bardziej szczegółowo

Strategia Rozwoju Gminy Gruta Spotkanie konsultacyjne, 8 kwiecień 2014 r. Urząd Gminy Gruta

Strategia Rozwoju Gminy Gruta Spotkanie konsultacyjne, 8 kwiecień 2014 r. Urząd Gminy Gruta Strategia Rozwoju Gminy Gruta 214 22 Spotkanie konsultacyjne, 8 kwiecień 214 r. Urząd Gminy Gruta Ważne dokumenty Strategia nie powstaje w oderwaniu od istniejących dokumentów o podobnym charakterze: 1.

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXIV/116/16 RADY MIEJSKIEJ W LEŚNICY. z dnia 24 października 2016 r. w sprawie zmian budżetu i w budżecie gminy na 2016 rok

UCHWAŁA NR XXIV/116/16 RADY MIEJSKIEJ W LEŚNICY. z dnia 24 października 2016 r. w sprawie zmian budżetu i w budżecie gminy na 2016 rok UCHWAŁA NR XXIV/116/16 RADY MIEJSKIEJ W LEŚNICY z dnia 24 października 2016 r. w sprawie zmian budżetu i w budżecie gminy na 2016 rok Na podstawie art.18 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie

Bardziej szczegółowo

7. ZARZĄDZANIE I MONITORING REALIZACJI PROGRAMU. 7.1. Zarządzanie programem ochrony środowiska

7. ZARZĄDZANIE I MONITORING REALIZACJI PROGRAMU. 7.1. Zarządzanie programem ochrony środowiska 7. ZARZĄDZANIE I MONITORING REALIZACJI PROGRAMU 7.1. Zarządzanie programem ochrony środowiska Podstawową zasadą realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Pińczowskiego powinna być zasada wykonywania

Bardziej szczegółowo

Szacunkowe koszty realizacji zadania (w tys zł) W ramach zadań własnych. W ramach zadań własnych. W ramach zadań własnych. W ramach zadań własnych

Szacunkowe koszty realizacji zadania (w tys zł) W ramach zadań własnych. W ramach zadań własnych. W ramach zadań własnych. W ramach zadań własnych Załącznik nr Tabela Harmonogram realizacji wraz z ich finansowaniem Lp. Obszar interwencji Zadanie Podmiot odpowiedzialny za realizację + jednostki włączone Szacunkowe koszty realizacji zadania (w tys

Bardziej szczegółowo

Posiedzenie Konwentu Burmistrzów i Wójtów Śląskiego Związku Gmin i Powiatów w dniu 4 października 2013 roku

Posiedzenie Konwentu Burmistrzów i Wójtów Śląskiego Związku Gmin i Powiatów w dniu 4 października 2013 roku Wsparcie przedsięwzięć z zakresu gospodarki wodno-kanalizacyjnej oraz gospodarki odpadami w Projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 Posiedzenie Konwentu Burmistrzów

Bardziej szczegółowo

Bibliografia. Akty prawne. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Aleksandrów Kujawski. ABRYS Technika Sp. z o.o.

Bibliografia. Akty prawne. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Aleksandrów Kujawski. ABRYS Technika Sp. z o.o. Bibliografia Akty prawne 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Dz. U. Nr 62, poz. 627; Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 lipca 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań,

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr II f do Sprawozdania okresowego z realizacji RPO WSL w I półroczu 2012 roku

Załącznik nr II f do Sprawozdania okresowego z realizacji RPO WSL w I półroczu 2012 roku Załącznik nr II f do Sprawozdania okresowego z realizacji RPO WSL w I półroczu 2012 roku Analiza wdrażania działań powierzonych IP2 RPO WSL w podziale na sekcje PKD Niniejsza analiza dotyczy charakterystyki

Bardziej szczegółowo

ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSIEK

ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSIEK WÓJT GMINY OSIEK ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSIEK - UZASADNIENIE ZAWIERAJĄCE OBJAŚNIENIA PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ ORAZ SYNTEZĘ USTALEŃ PROJEKTU ZMIANY STUDIUM

Bardziej szczegółowo

MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ

MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ DEPARTAMENT FUNDUSZY WYDZIAŁ FUNDUSZU PRACY Podejmowanie przez bezrobotnych działalności gospodarczej z wykorzystaniem środków Funduszu Pracy w podziale na rodzaje

Bardziej szczegółowo

DOKUMENT UZUPEŁNIAJĄCY DO: Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Łeba na lata z perspektywą do roku 2023

DOKUMENT UZUPEŁNIAJĄCY DO: Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Łeba na lata z perspektywą do roku 2023 DOKUMENT UZUPEŁNIAJĄCY DO: Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Łeba na lata 2016 2019 z perspektywą do roku 2023 ŁEBA 2016 Dokument zawiera: I. Uzasadnienie zawierające informacje o udziale

Bardziej szczegółowo

Priorytet 1: Rozwój i modernizacja infrastruktury służącej wzmocnieniu konkurencyjności regionu. Działanie 1.1 Modernizacja i rozbudowa regionalnego

Priorytet 1: Rozwój i modernizacja infrastruktury służącej wzmocnieniu konkurencyjności regionu. Działanie 1.1 Modernizacja i rozbudowa regionalnego Priorytet 1: Rozwój i modernizacja infrastruktury służącej wzmocnieniu konkurencyjności regionu Działanie 1.1 Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego Działanie 1.1 Modernizacja i rozbudowa

Bardziej szczegółowo

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY BIERAWA NA LATA 2013-2016 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2017-2020

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY BIERAWA NA LATA 2013-2016 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2017-2020 Załącznik do Uchwały Nr.. /../2013 Rady Gminy Bierawa z dnia 2013 r. AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY BIERAWA NA LATA 2013-2016 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2017-2020 Bierawa 2013 ul. Niemodlińska

Bardziej szczegółowo