MIĘDZYNARODOWY WSKAŹNIK ZAUFANIA ROLNIKÓW WYNIKI ZA III KWARTAŁ 2016 R.

Transkrypt

1 ECON(16)11042:1 KT/al Bruksela, 16 grudnia 2016 r. MIĘDZYNARODOWY WSKAŹNIK ZAUFANIA ROLNIKÓW WYNIKI ZA III KWARTAŁ 2016 R. NASTROJE UNIJNYCH ROLNIKÓW SIĘ NIEZNACZNIE POPRAWIŁY, ALE NIEKORZYSTNA SYTUACJA SIĘ UTRZYMUJE I. ZMIANY W NASTROJACH PODSUMOWANIE Sondaż dotyczący zaufania został przeprowadzony w dziesięciu państwach członkowskich UE 1 w okresie od września do listopada 2016 r. Ukazał on bardziej pozytywne nastawienie niż we wcześniejszym kwartale. Pod koniec 2016 r. wskaźnik zaufania wśród większości unijnych rolników nieznacznie się podniósł, nadal utrzymuje się jednak na niskim poziomie. Rolnicy ciągle stawiają czoła wielu wyzwaniom, poczynając od wahań na rynkach, poprzez coraz większe wymagania konsumentów, aż po inwestycje w nowe produkty. Oczekiwania co do lepszych wyników finansowych nie dorównują innym sektorom. Eksport z UE do Chin gwałtownie wzrósł w 2016 r., głównie w branży wieprzowej. Część rolników nadal obawia się jednak spadku cen w związku z utrzymującym się rosyjskim embargiem. Z badań wynika, że wskaźnik zaufania producentów mleka się zmienił, nastroje jednak ciągle są negatywne. Wzrost cen mleka, zapoczątkowany latem, stanowi pozytywny sygnał rynkowy, nie oznacza jednak końca kryzysu. Rolnicy nadal zmagają się z trudnościami ekonomicznymi, które różnią się w zależności od sektora. Aktualna sytuacja oraz oczekiwania sektora roślin uprawnych są negatywne oraz dostrzegamy pogorszenie się nastrojów rolników. W szczególności, ceny zbóż raczej utrzymają się na względnie niskim poziomie ze względu na udane plony na całym świecie po raz czwarty z rzędu. Wskaźnik zaufania Copa-Cogeca jest obliczany dwa razy w roku na podstawie wyników ankiet krajowych, przeprowadzanych wśród ponad rolników. W ankiecie znajdują się dwa pytania dotyczące odczuć rolników odnośnie aktualnej i przyszłej sytuacji ekonomicznej ich gospodarstw 2. Wykres 1 zmiany wskaźnika zaufania w UE-10* 1 Belgia (Flandria), Dania, Niemcy, Francja, Włochy, Holandia, Polska, Rumunia, Szwecja i Zjednoczone Królestwo (Anglia i Walia). 2 Informacje na temat zastosowanej metody znajdują się w dokumencie ECON(11)576 (rev.6). Informujemy, że metoda Copa- Cogeca może różnić się od metod wykorzystywanych w barometrach krajowych, dlatego też bezpośrednie porównanie danych liczbowych zawartych w niniejszym dokumencie z danymi krajowymi może okazać się niemożliwe. * Holandię uwzględnia się od III kwartału 2012 r. * Danię uwzględnia się od III kwartału 2013 r. Wskaźnik może wahać się od -100 (nastroje wszystkich rolników są zdecydowanie pesymistyczne) do +100 (nastroje wszystkich rolników są zdecydowanie optymistyczne). Copa - Cogeca Europejscy Rolnicy Europejskie Spółdzielnie Rolnicze 61, Rue de Trèves B Bruksela Numer rejestru służącego przejrzystości UE Copa Cogeca

2 II. PROGNOZY DLA POSZCZEGÓLNYCH KRAJÓW Belgia (Flandria) Nastroje flamandzkich rolników i ogrodników nieznacznie się poprawiły tej jesieni. Wskaźnik gospodarczy osiągnął najniższy odnotowany poziom przed powrotem do 70. Zarówno zadowolenie z ostatnich sześciu miesięcy i nastroje w perspektywie kolejnych sześciu miesięcy się poprawiły. Wzrost ten został odnotowany głównie w branży wieprzowej i w mniejszym stopniu w branży roślin ozdobnych i warzyw gruntowych. Pogoda jednak nie dopisała w wielu miejscach. Wskaźnik dla sektora roślin uprawnych i mleka nieznacznie się podniósł. Mimo niekorzystnej pogody wskaźnik upraw również poszedł w górę - z 56 do 59. Wskaźniki obejmujące ostatnie i kolejne sześć miesięcy są niemal identyczne. Niższe i bardzo zmienne plony zbóż we Flandrii w związku z wyjątkowo wysokimi opadami deszczu na szczeblu regionalnym mogą wpłynąć na prognozy dotyczące wzrostu cen zbóż na rynku światowym. Jakość ziarna jest znacznie niższa. W branży mleczarskiej wskaźnik powoli spadał i znajduje się na najniższym poziomie ze wszystkich sektorów. Niezadowolenie z poprzedniego okresu było wysokie, perspektywy są jednak lepsze. 54% z 580 respondentów twierdzi, że ceny mleka nadal będą iść w górę, przez co rolnicy obawiają się, że będą zmuszeni do ograniczenia produkcji. Ceny mleka w lipcu spadły do 22,1 centa za litr. Co więcej, wskaźnik w branży wołowej delikatnie się obniżył. Prawie wszyscy producenci wołowiny (94%) wskazali na 35%-owy spadek sprzedaży. Rolnicy muszą walczyć z niskimi plonami surowców paszowych. W wielu przypadkach może to zrodzić konieczność zakupu (drogiej) paszy. Wskaźnik w branży wieprzowej gwałtownie poszedł w górę. Zadowolenie w ciągu ostatnich sześciu miesięcy było wyższe, a przyszłość wydaje się bardziej pozytywna. Większość hodowców trzody chlewnej (71%) wskazała na gwałtowny wzrost cen zbytu. Cena prosiąt znacznie się zwiększyła w pierwszej połowie roku. Cena świń rośnie od połowy maja i latem osiągnęła względnie wysoki poziom. Zdaniem flamandzkich rolników do najpoważniejszych trudności należą warunki meteorologiczne, bariery finansowe, ograniczenia rządowe i poważne problemy związane z chorobami zwierząt i roślin. Wykres 2 Belgia (Flandria)

3 Dania Duńscy rolnicy oceniają swoją aktualną sytuację jako gorszą niż na wiosnę 2016 r., głównie ze względu na ceny zbóż i obciążenia związane z przepisami, które ograniczają konkurencyjność producentów wieprzowiny. Ogólnie rzecz biorąc, rolnicy stwierdzili, że ten rok był trudniejszy, zwłaszcza dla producentów trzody chlewnej. W między czasie, producenci mleka nadal zmagają się z wysokimi kosztami produkcji oraz z poważnym poziomem zadłużenia. Generalnie, rolnicy stwierdzili, że zarówno ceny zbytu jak i polityka oraz warunki finansowania są gorsze niż w 2015 r. W odniesieniu do oczekiwań gospodarczych, odsetek optymistów zwiększył się w stosunku do roku ubiegłego. Mimo tych wyzwań duńscy rolnicy są pozytywnie nastawieni i z nadzieją spoglądają w przyszłość mimo niewiadomych czekających na nich w przyszłym roku. Wykres 3 Dania Niemcy Nastroje niemieckich rolników delikatnie się poprawiły w ciągu ostatnich sześciu miesięcy, nadal jednak nie są zbyt pozytywne. Rolnicy coraz bardziej optymistycznie podchodzą do przyszłości. Optymizm ten może być związany z faktem, że zdaniem rolników już gorzej być nie może. Sytuacja ekonomiczna niemieckich rolników poprawiła się w ciągu ostatnich sześciu miesięcy czyli od momentu przeprowadzenia ostatniej ankiety. W przeciwieństwie do poprawy nastrojów, inwestycje ciągle spadają. Odnosi się to przede wszystkim do kluczowych inwestycji w maszyny i urządzenia, a także w zabudowania. Kwota planowanych na kolejne pół roku inwestycji spadła do historycznie niskiego poziomu. Największe trudności, z którymi muszą się zmierzyć niemieccy rolnicy są związane z nieustającym spadkiem cen produktów rolnych.

4 Wykres 4 Niemcy Francja Poziom zaufania francuskich rolników spadł ponownie w tym kwartale i plasuje się na najniższym od 2010 r. poziomie. Wynik ten jest związany z dwoma elementami (aktualna sytuacja i oczekiwania na przyszłość), które wskazują, że mimo obecnego pesymizmu oczekiwania francuskich rolników w perspektywie średnioterminowej są pozytywne. Niezadowolenie wynika głównie z wahań cen, utrzymania rosyjskiego embarga i trudnej sytuacji na rynku. Wdrażanie nowej WPR oraz obciążenia administracyjne są źródłem poważnych trudności dla rolników. Analiza poszczególnych branży ukazuje niski wskaźnik w prawie wszystkich sektorach produkcji rolnej, konkretne wartości się jednak różnią. Ceny zbóż są postrzegane jako gorsze niż w roku ubiegłym, aczkolwiek niektórzy lepiej oceniają ceny produktów pochodzenia zwierzęcego. Ogólnie rzecz biorąc, opinia na temat kosztów produkcji jest gorsza niż jesienią 2015 r. 18% respondentów nie doświadczyło poważnych problemów związanych z prowadzeniem gospodarstwa w ciągu ostatnich trzech miesięcy. Większość (82%) respondentów zmagała się dość poważnymi albo poważnymi problemami związanymi z nieustającym spadkiem cen produktów rolnych, przepisami w zakresie zdrowia i środowiska, warunkami meteorologicznymi, ograniczonym wsparciem i konkurencją na rynkach zagranicznych.

5 Wykres 5 Francja Włochy Włoscy rolnicy byli niezadowoleni ze swojej sytuacji w III kwartale 2016 r. Sondaż na temat poziomu zaufania ukazał, że szeroko zakrojone rozczarowanie włoskich rolników delikatnie złagodniało w ciągu ostatnich sześciu miesięcy, jednak nie na tyle by wskaźnik zaufania wszedł w pozytywne wartości. Wskaźnik odzwierciedla również niezadowolenie rolników z ich aktualnej sytuacji ekonomicznej oraz bardziej pozytywne nastawienie do przyszłości. Nieodzownie, głównym źródłem negatywnych nastrojów włoskich rolników są ciągłe spadki cen. Marże są coraz niższe, a opłacalność produkcji jest mniej lub bardziej ograniczona we wszystkich sektorach. Sytuacji tej towarzyszy niski poziom konsumpcji krajowej oraz ogólne spowolnienie w międzynarodowym handlu. Faktycznie, aktualna sytuacja gospodarcza jest postrzegana jako gorsza niż w III kwartale 2015 r. Sytuacja się jednak nieznacznie poprawiła w stosunku do I kwartału 2016 r. (wskaźnik jest o 1,5 punktu wyższy niż w marcu 2016 r.). Jedynie producenci winogron na wino odstają od niezadowolonej większości, gdyż postrzegają swoją aktualną sytuację jako wyjątkowo pozytywną. Z drugiej strony, włoscy rolnicy nadal są przekonani, że ich sytuacja się poprawi za 2-3 lata. Wszyscy rolnicy oczekują poprawy sytuacji ekonomicznej gospodarstw w ciągu najbliższych 2-3 lat, z wyjątkiem producentów roślin uprawnych. Perspektywy są wyjątkowo korzystne dla plantatorów drzewek oliwnych i winorośli. Po raz kolejny, negatywna wartość wskaźników jest związana praktycznie wyłącznie z niezadowoleniem z obecnej sytuacji. 18% respondentów doświadczyło poważnych problemów związanych z prowadzeniem gospodarstwa w ciągu ostatnich trzech miesięcy. Producenci roślin uprawnych wykazują się największym pesymizmem ze względu na spadek cen dostrzegalny w przypadku prawie wszystkich rodzajów zbóż. Producenci mleka są jeszcze bardziej rozczarowani - prawdopodobnie niedawny wzrost cen produktów mleczarskich (zwłaszcza masła) nie przeniósł się jeszcze na sytuację hodowców. Producenci winogron na wino są jedyną grupą, której wskaźnik zaufania odnotował poziom dodatni, co odzwierciedla ich dobre nastroje i pozytywne oczekiwania co do przyszłości.

6 Wykres 6 Włochy Holandia Wskaźnik stanowi dowód na lekki wzrost poziomu zaufania holenderskich rolników od ostatniego kwartału. Utrzymuje się on jednak na niższym poziomie niż w analogicznym kwartale 2015 r. Obecna sytuacja biznesowa praktycznie się nie zmieniła, aczkolwiek odczucia rolników co do przyszłości nieznacznie się poprawiły. Do wyjątków należą rolnicy z branży drobiowej i ogrodniczej, którzy bardziej pozytywnie odnoszą się do aktualnej i przyszłej sytuacji. Ponadto, oczekiwania producentów mleka co do przyszłości rosną. Lepiej odnoszą się do aktualnej sytuacji, zwłaszcza po wcześniejszym załamaniu się rynku. Wielu rolników jest jednak ciągle niezadowolonych ze swojej obecnej sytuacji. W branży ogrodniczej oczekuje się nieznacznego wzrostu produkcji i cen rynkowych, a także kosztów produkcji w ciągu najbliższych dwunastu miesięcy. Ogólnie rzecz ujmując, poziom zaufania wśród producentów szklarniowych jest wysoki, dzięki rozsądnym cenom i niskim kosztom energii. Poziom zaufania wśród producentów wieprzowiny i mleka się poprawił w ciągu ostatnich lat, nadal utrzymuje się jednak na niskim poziomie. Producenci roślin uprawnych wykazują się w tym roku większym pesymizmem. Jest to związane głównie z trudnymi warunkami meteorologicznymi na wiosnę, które doprowadziły do spadku plonów. 13% wszystkich rolników i ogrodników z Holandii ocenia swoją sytuację finansową jako bardzo trudną (patrz wykres 13). Porównując poszczególne sektory w Holandii można stwierdzić, że największą płynnością finansową cieszą się ogrodnicy i producenci drobiu.

7 Wykres 7 Holandia Polska Nastroje polskich rolników nieznacznie się poprawiły w porównaniu do niskiego poziomu z kwietnia 2016 r., wskaźnik jednak nadal plasuje się poniżej wartości z września 2015 r. Polscy rolnicy oceniają aktualną i przyszłą sytuację ekonomiczną jako dużo bardziej pozytywną. Aczkolwiek, ok. 40% (z 805) respondentów nadal ocenia swoją sytuację jako niekorzystną. Pesymiści nadal przewyższają liczebnie optymistów w odniesieniu do przyszłej sytuacji ekonomicznej. Optymiści opierają swoją ocenę na oczekiwaniach co do wzrostu cen produktów pochodzenia zwierzęcego, zwłaszcza mleka i wołowiny. Pesymiści jednak spodziewają się dalszego spadku cen zbóż. W stosunku do tego samego okresu w poprzednim roku, znacząco okrojono plany dotyczące inwestycji w maszyny rolnicze. Planowane inwestycje w traktory, kombajny czy inne maszyny rolnicze znajdują się znacznie poniżej poziomu odnotowanego w analogicznym okresie ubiegłego roku. Czynniki napędzające pozytywne odczucia i plany inwestycyjne obejmują wzrost cen mleka i wieprzowiny odnotowany w ciągu ostatnich miesięcy oraz plony nieznacznie przewyższające ubiegłoroczne. Mimo że ceny mleka nieznacznie poszły w górę w ciągu ostatnich miesięcy, nadal utrzymują się na niskim poziomie w porównaniu z poprzednimi latami. Do czynników negatywnych należy spadek cen większości zbóż w ciągu ostatnich sześciu miesięcy i ich stabilizacja na niskim poziomie. W branży wołowej i mleczarskiej, korzystne ceny w znacznym stopniu przyczyniły się do poprawy sytuacji polskich rolników wraz z delikatną poprawą cen mleka. Ceny zbytu jak i polityka oraz warunki finansowania zostały ocenione lepiej niż wiosną 2016 r. Ceny mleka i wieprzowiny, a także dostępność dopłat otrzymały wyższą ocenę w tym kwartale. W szczególności, ceny wieprzowiny się znacznie poprawiły, ale ceny zbóż spadły. Hodowcy oczekują poprawy sytuacji ekonomicznej, rolnicy prowadzący uprawy odczuwają jednak nadal poważne wątpliwości. Po pogorszeniu się sytuacji na wiosnę, hodowcy opierają swoją nadzieję na lepszych cenach za swoje produkty.

8 Wykres 8 Polska Rumunia Nastroje rumuńskich rolników się poprawiają od spadku z marca 2015 r. Rumuńscy rolnicy lepiej oceniają swoją aktualną i przyszłą sytuację ekonomiczną niż w marcu. W szczególności, ich ocena obecnej sytuacji się stopniowo poprawia, po znacznym spadku we wrześniu 2015 r. Aczkolwiek, oczekiwania co do przyszłości nie osiągnęły jeszcze poziomu z września 2015 r. Ponad połowa rumuńskich rolników (400 respondentów) z optymizmem podchodzi do przyszłej sytuacji ekonomicznej ich gospodarstw. Ci, którzy są nastawieni pesymistycznie najbardziej obawiają się zmiany cen zbóż i roślin oleistych. Zgodnie z poprawą sytuacji ekonomicznej, więcej rumuńskich rolników planuje przeprowadzenie inwestycji w maszyny rolnicze niż w roku ubiegłym. Rolnicy bardziej interesują się traktorami, kombajnami czy innymi maszynami rolniczymi. Czynniki będące źródłem pozytywnych nastrojów i planów inwestycyjnych to plony w 2016 r., które były lepsze od tych z 2015 r. Produkcja roślin oleistych wzrosła o prawie 15%, co było związane głównie z bardzo wysokimi plonami rzepaku oleistego i soi. Plony pszenicy również się poprawiły o prawie 7%. Rumuńscy rolnicy korzystniej ocenili koszty produkcji, dostępność kredytów i dopłat niż w march 2016 r. Z drugiej strony, hodowcy nadal zmagają się z niskimi cenami mleka, wołowiny i wieprzowiny. Spadek cen większości upraw towarowych również negatywnie wpłynął na dochody większości rolników. Wskaźniki biznesowe, takie jak rolniczy klimat biznesowy, plony, koszty środków produkcji czy plany dotyczące inwestycji w maszyny rolnicze wpływają na nastroje rolników i ich plany inwestycyjne. W międzyczasie, rolnicy zajmujący się innymi rodzajami produkcji oceniają swoją sytuację korzystniej niż na wiosnę. Zdaniem rolników, ceny zbytu jak i polityka oraz warunki finansowania są lepsze niż na wiosnę 2016 r. Plony w 2016 r. były trochę gorsze od oczekiwań. Ceny rzepaku oleistego i słonecznika są oceniane jako korzystniejsze niż na wiosnę. Ceny głównych towarów rolnych są postrzegane jednak jako gorsze. Dostęp do kredytów i dopłat uzyskał wyższą ocenę.

9 Wykres 9 Rumunia Szwecja Poziom zadowolenia wśród szwedzkich rolników podniósł się w ciągu ostatnich sześciu miesięcy, jednak nadal utrzymują się różnice pomiędzy poszczególnymi sektorami. Poziom optymizmu jest nieznacznie wyższy niż w ubiegłych latach. W porównaniu do jesieni 2015 r., szwedzcy rolnicy trochę lepiej oceniają ceny zbytu, poziom plonów i koszty środków produkcji. Największa różnica występuje między producentami wieprzowiny i mleka. 35% z 500 respondentów stwierdziło, że rentowność była dość wysoka. Odczucia co do rentowności znacznie różnią się jednak w zależności od sektora. Rentowność gospodarstw hodowli trzody chlewnej była wyższa niż gospodarstw mleczarskich. Oprócz producentów wieprzowiny, również producenci wołowiny pozytywnie wypowiedzieli się na temat swojej aktualnej sytuacji. Rolnicy ze wszystkich sektorów liczą na podobną lub nawet większą opłacalność produkcji jesienią 2017 r. Nastroje producentów mleka najbardziej się poprawiły w odniesieniu do różnicy w punktach procentowych, jednak nadal negatywnie postrzegają oni swoją sytuację.

10 Wykres 10 Szwecja Zjednoczone Królestwo W porównaniu do jesieni 2015 r., rolnicy z Anglii i Walii bardziej pozytywnie ocenili swoją aktualną sytuację (wzrost o 12 punktów), ze względu na poważny wzrost cen towarów rolnych w ciągu ostatnich czterech miesięcy spowodowany spadkiem wartości funta względem koszyka walutowego. Średnioterminowy wskaźnik zaufania spadł i znajduje się aktualnie na neutralnym poziomie. Ze względu na brak pewności związany z referendum UE w sprawie przyszłych relacji handlowych między Zjednoczonym Królestwem i UE, wielkością budżetu rolnego Zjednoczonego Królestwa, dostępem do zagranicznej siły roboczej i kursem wymiany walut /, średnioterminowy wskaźnik zaufania ucierpiał. Rolnicy w Anglii i Walii spodziewają się negatywnych skutków dla swoich gospodarstw w ciągu najbliższego roku związanych z wysokimi cenami środków produkcji. Wykres 11 - Zjednoczone Królestwo

11 Wykres 12 Odpowiedzi na pytanie Czy doświadczył(a) Pan/Pani problemów/trudności podczas prowadzenia gospodarstwa w ciągu ostatnich trzech miesięcy? Wykres 13 - Odpowiedzi na pytanie Jak ocenił(a)by Pan/Pani płynność finansową gospodarstwa w skali od 1 do 5, gdzie 5 oznacza bardzo dobra, a 1 bardzo niska

12 Oświadczenie Copa-Cogeca pragnie podziękować za udostępnienie danych Wydziałowi ds. Rolnictwa i Rybołówstwa Rządu Flamandzkiego, Niemieckiemu Stowarzyszeniu Rolników (Deutscher Bauernverband e.v. DBV), Fédération Nationale des Syndicats d'exploitants Agricoles (FNSEA), Istituto di Servizi per il Mercato Agricolo Alimentare (ISMEA), Verband Deutscher Maschinen- und Anlagenbau (VDMA), Wageningen Economic Research Wageningen UR, LTO z Holandii, Flynth, holenderskiemu ministerstwu gospodarki oraz Lantbrukarnas Riksförbund (LRF Konsult). Tym niemniej, jedynie Copa- Cogeca ponosi odpowiedzialność za przetwarzanie danych.