TEORIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ

Transkrypt

1 TEORIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ

2 INTEGRACJA SENSORYCZNA Integracja sensoryczna to proces neurologiczny organizujący wrażenia płynące ze wszystkich zmysłów w taki sposób, by mogły być użyte do celowego działania. W procesie tym informacje otrzymane ze wszystkich zmysłów mózg rozpoznaje, segreguje, interpretuje, łączy ze sobą oraz wcześniejszymi doświadczeniami, odpowiadając na wymagania płynące ze środowiska. Dzięki temu dzieci rozwijają się prawidłowo. Metoda SI to terapia przez ruch. Powstała w latach 70- tych XX wieku w USA. Jej autorką jest dr Jean Ayres- psycholog kliniczny, terapeutka zajęciowa.

3 Podstawowe systemy sensoryczne System wzrokowy System słuchowy System przedsionkowy System dotykowy System proprioceptywny

4 ZABURZENIA PROCESÓW SENSORYCZNYCH Zaburzenia modulacji sensorycznej. Zaburzenia różnicowania sensorycznego. Zaburzenia kontroli posturalnej i ocznej. Zaburzenia planowania motorycznego, duża i mała motoryka

5 ZABURZENIA MODULACJI SENSORYCZNEJ Modulacja sensoryczna odnosi się do tego, jak dziecko reguluje swoje reakcje na wrażenia.

6 ZABURZENIA MODULACJI SENSORYCZNEJ NADWRAŻLIWOŚĆ /OBRONNOŚĆ/ DOTYKOWA/ Dziecko przejawia niepokój, lęk lub agresję w sytuacjach, gdy jest niespodziewanie dotykane, Unika sytuacji, gdzie stoi blisko innych osób np. w szeregu lub w parze, Nie lubi chodzić boso po trawie, piasku, wykładzinie, Nie lubi mieć brudnych rąk, twarzy, natychmiast musi je umyć, Nie lubi mycia twarzy, Nie lubi mycia, czesania, włosów, Nie lubi obcinania włosów, paznokci, Unika dotykania faktur materiałów /koce, dywany, maskotki/, Unika pewnych ubrań ze względu na fakturę, przeszadzają mu metki w ubraniach, Unika zabaw w piasku, wodzie, plastelinie, masie solnej, Jest wybredne przy jedzeniu, preferuje pokarmy o łagodnym smaku i gładkiej konsystencji.

7 ZABURZENIA MODULACJI SENSORYCZNEJ PODWRAŻLIWOŚĆ DOTYKOWA Dziecko może nie zauważać dotyku, chyba, że jest bardzo intensywny, Może być nieświadome, że ma brudną twarz, nie zauważać okruchów przy buzi ani cieknącego nosa, Może nie zauważać, że ma ubrania w nieładzie, Nie reaguje albo reaguje w niewielkim stopniu na ból /zadrapania, siniaki, uderzenia/, Chodząc boso nie uskarża się na ostry żwir, gorący piasek, Nie reaguje na ostre, pikantne jedzenie, Nie zauważa, że coś upuściło, Dziecko sprawia wrażenie, że brak mu wewnętrznego napędu do zabawy zabawkami, Może krzywdzić inne dzieci lub zwierzęta podczas zabawy /brak zrozumienia, że inni odczuwają ból/.

8 ZABURZENIA MODULACJI SENSORYCZNEJ POSZUKIWACZ BODŹCÓW DOTYKOWYCH Dziecko takie chce dotykać i wyczuwać wszystko, co znajduje w pobliżu, wpada na innych dotyka ich, przebiega dłońmi po meblach i ścianach, Pociera swoje ręce, nogi materiałami o różnych fakturach, Pociera, a nawet mocno gryzie swoją skórę, Lubi być brudny, Lubi chodzić boso po powierzchniach i fakturach uważanych za niewygodne, Często zdejmuje skarpetki i buty, Często wkłada do ust niejadalne przedmioty, Rzuca się na jedzenie, często napycha nim usta, Preferuje gorące lub bardzo zimne, ostre albo bardzo słodkie potrawy.

9 ZABURZENIA MODULACJI SENSORYCZNEJ NADREAKTYWNOŚĆ /NADWRAŻLIWOŚĆ/PRZEDSIONKOWA /z nietolerancją na ruch/ Dziecko nie lubi zajęć na placu zabaw takich jak huśtanie się, kręcenie, czy zjeżdżanie, Ma chorobę lokomocyjną, Czuje się nieswojo na schodach ruchomych, Wygląda na mamisynka, często domaga się fizycznego wsparcia ze strony dorosłych, /z niepewnością grawitacyjną/ Boi się, że upadnie, pomimo tego, że nie ma takiego zagrożenia, Boi się wysokości, nawet na nieznacznym podwyższeniu, Niepokoi się, gdy jego stopy tracą kontakt z podłożem.

10 ZABURZENIA MODULACJI SENSORYCZNEJ PODREAKTYWNOŚĆ PRZEDSIONKOWA Dziecko może nie zauważać, że ktoś nim porusza, albo nie mieć nic przeciw temu, Może sprawiać wrażenie, że brak mu wewnętrznego popędu do ruchu, Nie zauważa, że upada, nie reaguje zachowaniami obronnymi, czyli wyciąganiem rąk, nóg by się podeprzeć

11 ZABURZENIA MODULACJI SENSORYCZNEJ POSZUKIWACZ WRAŻEŃ PRZEDSIONKOWYCH Dziecko takie potrzebuje jak najwięcej ciągłego ruchu aby funkcjonować. Może mieć problem z tym, aby nie wstawać z krzesła podczas zajęć, spożywania posiłków. Często kołysze się w przód, w tył, podskakuje, potrząsa głową. Często skacze po łóżku, kołysze się na fotelu bujanym, kręci się na krześle obrotowym. Lubi huśtać się wysoko przez dłuższy czas. Nie ma zawrotów głowy nawet podczas długiego kręcenia się czy obracania.

12 ZABURZENIA MODULACJI SENSORYCZNEJ NADREAKTYWNOŚĆ PROPRIOCEPTYNA Dziecko unika działań, które są źródłem proprioceptywnych informacji wejściowych dla mięśni skakanie, bieganie, czołganie się, robienie koziołków, Dziecko takie woli się nie ruszać, Denerwuje się, gdy ktoś biernie porusza jego kończynami.

13 ZABURZENIA MODULACJI SENSORYCZNEJ PODREAKTYWNOŚĆ PROPRIOCEPTYWNA Dziecko może mieć niskie napięcie mięśniowe, Może przyciskać łokieć do żeber podczas pisania albo ściskać mocno kolana podczas stania, żeby zrekompensować niskie napięcie mięśniowe, Może psuć zabawki.

14 ZABURZENIA MODULACJI SENSORYCZNEJ POSZUKIWANIE WRAŻEŃ PROPRIOCEPTYWNYCH Dziecko może celowo obijać się o przedmioty i osoby w otoczeniu, Idąc tupać lub powłóczyć nogami, Siedząc kopać piętami w podłogę lub krzesło, Aby modulować poziom pobudzenia ogryzać paznokcie, ssać kciuk lub strzelać kostkami w palcach, Może żuć kołnierzyki, mankiety, sznurki od kapturów, ołówki, zabawki, gumę, Może przepadać za trudnymi do gryzienia pokarmami. Może wydawać się agresywne.

15 ZABURZENIA MODULACJI SENSORYCZNEJ OBJAWY DYSFUNKCJI SŁUCHOWYCH NADWRAŻLIWOŚĆ NA DŹWIĘKI: Dziecko zatyka uszy, ucieka, płacze w sytuacjach, gdzie jest głośno, Zbyt głośne są dla niego dźwięki odkurzacza, suszarki, miksera, szczekanie psa, syreny pogotowia, Rozpraszają go dźwięki, których inni nie zauważają /szum lodówki, tykanie zegara/, Jest pobudzone podczas przebywania w dużej grupie, Odmawia kontaktu z osobą, której głos go drażni. PODWRAŻLIWOŚĆ SŁUCHOWA: Często nie reaguje na sygnały werbalne, na własne imię, Lubi bawić się dźwiękowymi zabawkami, Lubi tłok i gwar uliczny oraz przebywanie w centrach handlowych, Lubi słuchać głośnej muzyki.

16 ZABURZENIA MODULACJI SENSORYCZNEJ OBJAWY DYSFUNKCJI WZROKOWYCH NADWRAŻLIWOŚĆ WZROKOWA: Dziecko jest nadwrażliwe na światło, woli światło rozproszone, półmrok, Unika światła słonecznego, nosi okulary przeciwsłoneczne lub czapkę z daszkiem, Unika kontaktu wzrokowego z innymi, Jest pobudzone, gdy ma do czynienia z wieloma bodźcami wzrokowymi, PODWRAŻLIWOŚĆ WZROKOWA LUB TRUDNOŚCI ZE ŚLEDZENIEM, RÓŻNICOWANIEM, PERCEPCJĄ: Interesuje się różnymi źródłami światła, Z trudnością śledzi poruszający się przedmiot, gubi go, Gubi litery, sylaby, elementy liter przy przepisywaniu, Ma trudności w ocenie odległości pomiędzy przedmiotami, Nie lubi układania puzzli, kopiowania, przerysowywania.

17 ZABURZENIA RÓŻNICOWANIA SENSORYCZNEGO Osoby z zaburzeniami różnicowania sensorycznego /dyskryminacji sensorycznej/ : mają trudność w interpretowaniu jakości bodźców sensorycznych, nie potrafią dostrzegać podobieństw i różnic pomiędzy nimi, nie mogą powiedzieć precyzyjnie czym lub gdzie jest bodziec.

18 ZABURZENIA RÓŻNICOWANIA SENSORYCZNEGO RÓŻNICOWANIE DOTYKOWE: Ten obszar przetwarzania sensorycznego tworzy bazę dla rozwoju umiejętności dłoni oraz kontroli małej motoryki, świadomości ciała, umiejętności planowania ruchu oraz obustronnej koordynacji. Dziecko może nie być w stanie określić bez patrzenia, która część jego ciała została dotknięta, Może mieć problem z kierowaniem rąk i nóg podczas ubierania się, Może mieć słabą świadomość ciała, nie wiedzieć, gdzie są poszczególne części jego ciała, Może mieć problem z wyczuwaniem fizycznych właściwości przedmiotów takich jak faktura, kształt, wielkość, Może wyglądać niechlujnie opuszczone skarpety, rozwiązane sznurowadła, przesunięty pasek. RÓŻNICOWANIE PROPRIOCEPTYWNE: Dziecko ma słabą kontrolę nad ciałem i złą kontrolę motoryczną, Ma trudności z planowaniem i wykonaniem ruchu, Ma trudności z kierowaniem swoim ciałem, Ma trudności ze zlokalizowaniem swojego ciała w przestrzeni w stosunku do innych osób i przedmiotów.

19 ZABURZENIA RÓŻNICOWANIA SENSORYCZNEGO RÓŻNICOWANIE SŁUCHOWE: Dziecko nie potrafi zlokalizować źródła dźwięku, Może mieć trudności z rozpoznawaniem poszczególnych dźwięków, Może mieć trudności z rozpoznawaniem różnic pomiędzy dźwiękami, Mogą go rozpraszać inne dźwięki. RÓŻNICOWANIE WZROKOWE: Dziecko może mieć trudności z oceną odległości pomiędzy obiektami, Może mieć trudności ze znajdowaniem drogi w nowym miejscu /relacje przestrzenne/, Nie rozumie opozycji takich jak: góra-dół, przód-tył, przed-po, Ma trudności z dostrzeganiem podobieństw i różnic pomiędzy obrazkami

20 KONTROLA POSTURALNA I OCZNA Rozwój odruchowy /niezintegrowane odruchy toniczne/: Asymetryczny Toniczny Odruch Szyjny /ATOS/ Toniczny Odruch Błędnikowy /TOB/ Symetryczny Toniczny Odruch Szyjny /STOS/ Nieprawidłowe napięcie mięśniowe. Obniżona stabilizacja centralna ciała. Obniżone reakcje równoważne. Nieprawidłowe reakcje posturalne w tle. Brak reakcji obronnych. Oczopląs porotacyny /skrócony lub wydłużony/. Nieprawidłowa praca oczu.

21 ZABURZENIA PRZETWARZANIA SENSORYCZNEGO PRAKSJE PLANOWANIE MOTORYCZNE DUŻA I MAŁA MOTORYKA Dziecko ma trudności w odtwarzaniu i koordynacji ruchu. Trudności w zaplanowaniu celowej aktywności. Brak zdolności do zorganizowania sobie spontanicznej zabawy. Problemy z samoobsługą. Nieprawidłowa orientacja w schemacie ciała. Problemy z przekraczaniem linii środkowej ciała. Problemy z naśladowaniem dużych i małych ruchów ciała. Obniżone zdolności w zakresie małej motoryki - zdolności manipulacyjne, rysowanie, cięcie, nawlekanie, pisanie. Obniżone praksje oralne.

22 WPŁYW ZABURZEŃ INTEGRACJI SENSORYCZNEJ NA FUNKCJONOWANIE DZIECKA Wzmożona lub obniżona wrażliwość na bodźce, Niewłaściwy poziom uwagi, Dezorganizacja reakcji społecznych, Obniżony poziom koordynacji ruchowej, Opóźniony rozwój mowy, Nieprawidłowy poziom aktywności ruchowej, Trudności w uczeniu się, Trudności w zachowaniu.

23 WYSTĘPOWANIE ZABURZEŃ INTEGRACJI SENSORYCZNEJ Specyficzne trudności w uczeniu się /dysleksja, dysgrafia, dyskalkulia/ Nadpobudliwość psychoruchowa ADHD Autyzm, zespół Aspergera Niepełnosprawność intelektualna Zespół Downa Kruchość chromosomu X Mózgowe Porażenie Dziecięce Opóźniony rozwój mowy lub zaburzenia funkcji komunikacyjnych Opóźniony lub nieharmonijny rozwój funkcji psychomotorycznych

24 METODY DIAGNOZY WYWIAD KWESTIONARIUSZE OBSERWACJA KLINICZNA POŁUDNIOWOKALIFORNIJSKIE TESTY INTEGRACJI SENSORYCZNEJ OCENĘ ROZWOJU PROCESÓW INTEGRACJI SENSORYCZNEJ MOGĄ PRZEPROWADZAĆ JEDYNIE CERTYFIKOWANI TERAPEUCI INTEGRACJI SENSORYCZNEJ

25 TERAPIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ Głównym zadaniem terapii jest dostarczenie kontrolowanej ilości bodźców sensorycznych, w szczególności: przedsionkowych, proprioceptywnych, dotykowych, wzrokowych, słuchowych w taki sposób, by dziecko spontanicznie formułowało reakcje adaptacyjne poprawiające integrację tych bodźców. Terapia integracji sensorycznej może być prowadzona po przeprowadzeniu diagnozy przez wykwalifikowanych terapeutów SI.