Dieta wątrobowa polega na spożywaniu potraw lekkostrawnych i ograniczeniu tłuszczów. Stosowana jest najczęściej z powodów zdrowotnych przy

Transkrypt

1 Dieta wątrobowa polega na spożywaniu potraw lekkostrawnych i ograniczeniu tłuszczów. Stosowana jest najczęściej z powodów zdrowotnych przy schorzeniach wątroby: przewlekłych zapaleniach wątroby, marskości wątroby, toksycznych uszkodzeń wątroby, stłuczeniu wątroby, ale także przy problemach zdrowotnych, związanych z trzustką, pęcherzykiem żółciowym i drogami żółciowymi, czy przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego. Powinny ją stosować osoby po zabiegach operacyjnych w okolicach jamy brzusznej, np. po wycięciu woreczka żółciowego. Istnieje kilka podstawowych zasad diety wątrobowej: spożywanie 5-6 małych posiłków dziennie, zamiast 3 sporych (śniadanie, obiad, kolacja) wątroba jest mniej obciążona pracą i może działać wolniej; absolutny zakaz picia alkoholu; spożywanie kolacji 2-3 godziny przed snem; wyeliminowanie z jadłospisu potraw wędzonych smażonych i pieczonych; gotowanie potraw w wodzie i na parze, duszenie bez obsmażania na tłuszczu, pieczenie w folii, pergaminie lub rękawie foliowym; spożywanie potraw o dużej zawartości witamin C i E (antyoksydantów składników odżywczych o działaniu przeciwutleniającym); spożywanie warzyw, najlepiej kilka razy dziennie: w formie przekąsek lub jako stałego dodatku do większych posiłków (najlepsze są warzywa gotowane; najbardziej wskazane przy problemach z wątrobą są: marchew, brokuły, karczochy); spożywanie pokarmów nieprzetworzonych, w tym chleba pełnoziarnistego; picia dużej ilości (minimum 1,5-2 litry dziennie) niegazowanej wody mineralnej, gdyż to pomoże wypłukać toksyny z organizmu; ograniczenie spożywanie produktów tłustych, wzdymających, ostro przyprawionych oraz zawierających dużo błonnika; ograniczenie spożywania produktów wysokoprzetworzonych oraz takich, które zawierają wiele konserwantów; stosowanie przypraw wspomagających pracę wątroby: tymianku, majeranku, kminku, mięty, oregano, jałowca jako dodatku do potraw - działają one żółciopędnie, rozkurczają przewody żółciowe i przyspieszają trawienie pobudzając wydzielanie soków żołądkowych;

2 dbanie o optymalną temperaturę posiłków jest to często pomijana, ale ważna kwestia, szczególnie dla osób cierpiących na problemy z wątrobą (nie jest zalecane zarówno spożywanie gorących potraw i napojów, jak i bardzo zimnych), spożywanie posiłków powoli, ponieważ szybkie jedzenie wiąże się z większym obciążeniem wątroby (zwykle połykamy wtedy duże kęsy, które trudniej strawić). Co należy wiedzieć o podstawowych składnikach pokarmów i jak informacje te dostosować do diety wątrobowej? Białko. W diecie wątrobowej nie powinno zabraknąć białka, które sprzyja regeneracji uszkodzonej wątroby, jednak należy pamiętać, że jego nadmiar może wątrobie zaszkodzić. Zaleca się jedzenie 1 g białka na 1 kg masy ciała, a więc osoba ważąca 65 kg powinna spożywać 65 g białka dziennie - czyli tyle, ile zawiera 125 g chudego twarogu, szklanka jogurtu naturalnego lub 150 g chudego mięsa z piersi kurczaka bez skóry (pamiętajmy, że skóra, znajdująca się na drobiu, jest niezdrowa, ponieważ zawiera spore ilości tłuszczu, a więc należałoby każde mięso oczyszczać ze skóry przed spożyciem). Większość (2/3) codziennej porcji białka powinno pochodzić z produktów zwierzęcych (nabiału, mięsa i ryb) jest to najzdrowsze i najlepiej przyswajalne białko. Tłuszcze. W diecie wątrobowej należy ograniczyć tłuszcze, lecz nie wolno ich całkowicie wyeliminować: nie tylko poprawiają one smak potraw, lecz są też źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E i K). U osób, które nie mają żółtaczki, dobrze tolerowane są: masło, śmietanka i oleje (2-3 łyżki dziennie). Najlepiej dodawać je do potraw tuż przed podaniem. Cukry. W trakcie stosowania diety wątrobowej zaleca się, aby podawać nie więcej niż g węglowodanów dziennie, w tym g węglowodanów powinno pochodzić z przetworów zbożowych, owoców, ziemniaków. To tyle, ile zawiera np. pszenna bułka, 2-3 ziemniaki, salaterka budyniu waniliowego lub banan. W menu powinno być nie więcej niż 50 g cukrów prostych pochodzących z cukru, miodu, dżemów i słodyczy. Taką ilość zawierają, np. 4 łyżeczki cukru i 4 łyżki dżemu truskawkowego. Trzeba jednak pamiętać, że nadmierna ilość tych ostatnich produktów zwiększa poziom trójglicerydów w wątrobie i nasila jej stłuszczenie. Błonnik. Z diety należy wykluczyć produkty zawierające bardzo dużo błonnika. Nasilają one objawy chorób wątroby, wywołując wzdęcia i biegunki. Niewskazane są: pieczywo z mąki

3 razowej, muesli, płatki zbożowe i otręby pszenne, warzywa strączkowe, szparagi, cebula, por, czosnek, śliwki, gruszki, czereśnie. Do potraw nie należy dodawać cebuli i czosnku, a także ograniczyć pokarmy zawierające większe ilości kwasu szczawianowego jak: szpinak, szczaw, rabarbar. Najprościej jest zestawić podstawowe produkty oraz potrawy zalecane i zabraniane w przejrzystej tabeli: Rodzaj produktu zalecanego Nazwa produktu zabronionego Produkty pieczywo dodatki do pieczywa mąka makarony, kasze mleko sery jaja jasne, czerstwe, pszenne; chleb pszenny, bułki, pieczywo półcukiemicze, sucharki, biszkopty, chleb lecytynowy niewielka ilość masła, marmolada, dżem bez pestek, miód, chudy twaróg, mięso gotowane, polędwica, szynka, ewentualnie parówki (w ograniczonych ilościach) pszenna, pytlowa, ziemniaczana, kukurydziana, owsiana makaron nitki"; kasza: manna, pszenna, kukurydziana, jęczmienna, krakowska; płatki owsiane, ryż, tapioka, sogo w większych ilościach mleko zbierane świeże lub mleko odtłuszczone w proszku, młody kefir i kwaśne mleko lekko podgrzane chude twarogowe, chudy serek homogenizowany jajka na miękko razowe, świeże, graham, chleb żytni sery dojrzewające, topione, tłuste, kwaśne, pozostałe wędliny, konserwy, dżemy z pestkami razowa, żytnia grube makarony (np. spaghetti), kasza: jaglana, gryczana mleko tłuste i zbyt kwaśne przetwory mleka, majonez dojrzewające, tłuste, topione, kwaśne, pleśniowe, ser typu Feta, fromage jaka na twardo, jajecznica, sadzone mięso chude gatunki mięsa i tłuste gatunki: wieprzowina,

4 ryby wędliny masło, śmietana inne tłuszcze ziemniaki podrobów: cielęcina, wołowina, konina, kura, kurczak, gołąb, królik, ozorki, płucka, serca, móżdżek, ewentualnie wątroba, flaczki cielęce chude: dorsz, sandacz, szczupak, lin, karaś, leszcz, flądra chude, szynka, polędwica, ewentualnie parówki z wysokoprocentową zawartością mięsa w ograniczonych ilościach; śmietanka, miękkie margaryny; jogurt owocowy w ograniczonych ilościach; świeża oliwa lub olej słonecznikowy, sojowy gotowane, w postaci puree baranina, gęś, kaczka, dziczyzna, flaki, kiszka pasztetowa, salceson, salami, kaszanka tłuste, konserwowe i marynowane; śledź, węgorz, łosoś, sardynki; w oleju tłuste, pikantne kiełbasy, pasztetowe masło solone, nieświeże; śmietana o wysokiej zawartości tłuszczu (18% i powyżej), kremówka, margaryna twarda w kostce smalec, słonina, olej, boczek, ceres, oma gotowane i podawane w całości, pieczone, smażone, frytki, placki ziemniaczane warzywa i owoce obfitujące pomidory, owoce jagodowe, w witaminę C cytrusowe, owoce dzikiej róży kapusty, kalafiory warzywa bogate w karoten marchew, dynia, koperek, sałata inspektowa, szpinak (w fasolka szparagowa niewielkiej ilości) warzywa strączkowe suche - wszystkie gatunki inne warzywa i owoce seler, pietruszka, czarna rzodkiew, w ograniczonych ilościach buraki i rabarbar, kabaczki, jabłka, śliwki, wiśnie, winogrona, morele, brzoskwinie, owoce suszone bez małych pestek zioła i przyprawy cukier i słodycze, używki sól, cukier, sok z cytryny, zielony koper, kminek, tymianek, bazylia, lubczyk, rozmaryn, wanilia, cynamon, goździki cukier, miód, marmolada, dżemy bez pestek, syropy, owoce na cukrze, herbata, kakao w ograniczonych ilościach, kalarepa, brukiew, rzodkiewka, ogórki surowe, cebula, czosnek, pory, czereśnie, gruszki chrzan, musztarda, pieprz, cynamon (ze względu na kumarynę), papryka w większych ilościach, angielskie sosy z esencji słodycze, używki, alkohol, kawa naturalna, czekolada, chałwa, torty i ciasta z kremem i bitą śmietaną, pączki, faworki, tłuste ciasta,

5 napoje zupy dodatki do zup potrawy z mięsa potrawy półmięsne potrawy z ryb potrawy z warzyw potrawy z mąki sosy inne galaretki słaba herbata, herbata z mlekiem, kawa zbożowa z mlekiem, mleko zbierane, soki warzywne i owocowe Potrawy warzywne i owocowe przecierane, krupniki, mleczne zupy podprawione zawiesinami, łagodne grzanki, bułka, kasza, lane ciasto, kluski biszkoptowe, makaron nitki, ziemniaki puree mięso gotowane, pulpety, pieczeń w pergaminie, potrawki; drób gotowany, pieczony w pergaminie, budynie budynie z mięsa, kasz, warzyw i drobnego makaronu ryby z wody, pieczone w folii, grillowane, pulpety, budynie warzywa gotowane, przetarte, podprawione zawiesinami lub oprószone mąką, soki surowe lub gotowane ciasta zarabiane w misce, lane ciasto, kluski biszkoptowe, pierogi leniwe, makaron nitki; świeże ciasto owocowe, ciasto drożdżowe, biszkopty warzywne, owocowe; sosy o łagodnym smaku: koperkowy, potrawkowy, cytrynowy, jarzynowy, pomidorowy, waniliowy; zaprawiane niewielką ilością masła lub miękkiej margaryny, zagęszczane zawiesiną mąki z wodą lub mlekiem kompoty, kisiele, musy z dozwolonych owoców, owoce cukierki, pralinki, czekoladki mocna herbata, kawa sypana, napoje gazowane oraz wszelkie zimne płyny, napoje alkoholowe na tłustych rosołach, grzybowe, zasmażane, warzywne nieprzecierane grube makarony, łazanki, kluski, kładzione, francuskie, groszek ptysiowy mięsa smażone, pieczone w zwykły sposób, konserwy, skórki z drobiu zapiekanki mięsne ryby smażone, panierowane surówki, warzywa gotowane nierozdrobnione ciasta zarabiane na stolnicy, smażone, kluski kładzione, francuskie, naleśniki, krokiety tłuste, zasmażane na tłustych rosołach, pikantne, ostre na esencjonalnych wywarach mięsnych lub kostnych i grzybowych, śmietanowy, majonezowy

6 w galaretce