Monitoring narażenia wewnętrznego

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Monitoring narażenia wewnętrznego"

Transkrypt

1 OCHRONA RADIOLOGICZNA 2 Monitoring narażenia wewnętrznego Jakub Ośko

2 Naturalne izotopy promieniotwórcze w organizmie człowieka 2

3 Radionuklidy naturalne Promieniowanie kosmiczne i jego produkty (tryt i 14 C) 40 K radon Mleko 80 Bq/l Woda mineralna 6 Bq/l 40 K 235 U, 238 U, 232 Th 40 K 3

4 Radionuklidy naturalne Do organizmu człowieka trafiają izotopy promieniotwórcze z otoczenia. 40 K gamma, 30 mg (140g potasu-głównie w mięśniach), aktywność Bq na całe ciało 14 C beta, 10 ng, aktywność 3700 Bq na całe ciało Średnia aktywność izotopów promieniotwórczych w ciele człowieka 8000 Bq. Średnia dawka skuteczna od izotopów promieniotwórczych w ciele człowieka 0,3 msv rocznie (ok. 8% dawki całkowitej od źródeł naturalnych). 4

5 Radionuklidy naturalne Nuklid Aktywność całkowita Bq Typ i energia rozpadu [kev] Energia średnia <E β > [kev] Średni zasięg w tkance [μm] 3 H 70 β: ,5 14 C 3100 β: K 4400 β (89%): 1312 γ (11%): duży 87 Rb 600 β: Po ~40 α: 5304 γ: Ra ~2 α: 4601, 4784 γ: 186 Dla człowieka umownego o masie 70 kg duży 30 duży 5

6 INNE izotopy promieniotwórcze w organizmie człowieka 6

7 Procedury medyczne Diagnostyka Terapia 7

8 Procedury medyczne 67 Ga diagnostyka przewlekłych stanów zapalnych 111 In diagnostyka zmian zapalnych w obrębie klatki piersiowej, jamy brzusznej i tkanek miękkich, scyntygrafia kości, terapia nowotworowa 99 mtc diagnostyka zmian zapalnych w obrębie jamy brzusznej, scyntygrafia kości, badania ośrodkowego układu nerwowego, diagnostyka procesów nowotworowych 18 F diagnostyka stanów zapalnych komórek, diagnostyka procesów nowotworowych 123 I badania ośrodkowego układu nerwowego 131 I diagnostyka procesów nowotworowych, terapia tarczycy, terapia nowotworowa 201 Ta diagnostyka procesów nowotworowych 90 Y zapalenia stawów 186 Re zapalenia stawów, leczenie paliatywne nowotworów kości 169 Er zapalenia stawów 32 P choroby rozrostowe szpiku kostnego 89 Sr leczenie paliatywne nowotworów kości 153 Sm leczenie paliatywne nowotworów kości 8

9 Skażenia wewnętrzne Niepożądana obecność substancji promieniotwórczej (nuklidów promieniotwórczych) w ciele człowieka. 9

10 Źródła skażeń wewnętrznych otwarte źródła promieniowania odpady promieniotwórcze ze źródeł otwartych nieszczelne źródła zamknięte skażenia środowiska ( 137 Cs, 90 Sr) substancje promieniotwórcze w ciele pacjentów, po zastosowaniu diagnostyki lub terapii z wykorzystaniem źródeł otwartych zdarzenia radiacyjne, czyli sytuacje awaryjne, związana z zagrożeniem i wymagające podjęcia pilnych działań w celu ochrony pracowników lub ludności 10

11 Osoby narażone Osoby zawodowo pracujące z otwartymi źródłami promieniowania, przy ich produkcji, transporcie, użytkowaniu przechowywaniu, składowaniu. 11

12 Monitoring narażenia 12

13 Monitoring narażenia Program działań obejmujący: pomiar dawki lub skażenia w celach związanych z oceną narażenia na promieniowanie lub na działanie substancji promieniotwórczych interpretację i rejestrację wyników. 13

14 Monitoring narażenia INDYWIDUALNY in vivo in vitro ŚRODOWISKA pracy naturalnego 14

15 Monitoring skażeń wewnętrznych w świetle prawa Pracownicy kategorii A podlegają ocenie narażenia prowadzonej na podstawie systematycznych pomiarów dawek indywidualnych, a jeżeli mogą być narażeni na skażenie wewnętrzne mające wpływ na poziom dawki skutecznej dla tej kategorii pracowników, podlegają również pomiarom skażeń wewnętrznych. W przypadku pracowników kategorii B wystarczająca jest ocena narażenia wewnętrznego na podstawie pomiarów środowiska pracy. 15

16 Monitoring skażeń wewnętrznych w świetle prawa Prezes Państwowej Agencji Atomistyki prowadzi centralny rejestr dawek, na podstawie wyników pomiarów i ocen, otrzymywanych od kierownika jednostki organizacyjnej. Pomiary dawek indywidualnych oraz pomiary służące ocenie dawek od narażenia wewnętrznego są dokonywane przez podmioty posiadające akredytację otrzymaną na podstawie odrębnych przepisów. 16

17 Monitoring skażeń wewnętrznych w świetle prawa Inspektor ochrony radiologicznej, do czasu dokonania pomiarów dawek indywidualnych oraz pomiarów służących ocenie dawek od narażenia wewnętrznego przez podmiot posiadający akredytację, dokonuje wstępnej operacyjnej oceny dawek indywidualnych otrzymanych przez pracowników zewnętrznych wykonujących działalność na terenie kontrolowanym w jednostce organizacyjnej. Inspektor ochrony radiologicznej może, do czasu dokonania pomiarów dawek indywidualnych oraz pomiarów służących ocenie dawek od narażenia wewnętrznego przez podmiot posiadający akredytację, dokonać wstępnej operacyjnej oceny dawek indywidualnych otrzymanych przez innych niż pracownicy zewnętrzni pracowników wykonujących pracę w jednostce organizacyjnej. 17

18 Cel monitoringu Identyfikacja narażenia Określenie wielkości narażenia 18

19 Wyznaczanie dawki obciążającej Pomiar aktywności Identyfikacja radionuklidów Wyznaczenie aktywności w chwili pomiaru Określenie scenariusza wniknięcia Dobór modelu metabolizmu i krzywej retencji Wyznaczenie aktywności wnikniętej Oszacowanie skutecznej dawki obciążającej 19

20 Pomiar aktywności 20

21 Ocena dawki od narażenia wewnętrznego In vivo pomiar aktywności radionuklidów w ciele człowieka za pomocą detektorów umieszczonych w pobliżu ciała człowieka. In vitro pomiar aktywności radionuklidów w wydalinach lub innych próbkach pobranych od pacjenta. 21

22 Pomiary aktywności substancji promieniotwórczych w ciele człowieka In vivo całe ciało, pojedyncze narządy In vitro wydaliny, ślina 22

23 Pomiary in vivo Gamma X Promieniowanie hamowania Wysokoenergetyczne promieniowanie beta 23

24 Zalety in vivo Możliwość pomiaru aktywności radionuklidów w konkretnym narządzie Krótka procedura pomiarowa Wykrywanie wielu izotopów równocześnie Brak próbek biologicznych 24

25 Wady in vivo Czułość gorsza niż dla metod in vitro Droga aparatura Ograniczenia dla niskich energii Brak możliwości pomiaru i Konieczność kalibracji za pomocą fantomów Wpływ skażeń zewnętrznych na wynik pomiaru 25

26 Pomiary in vivo Całe ciało Tarczyca Płuca Wątroba Kości 26

27 Pomiary skażeń całego ciała 27

28 Licznik Promieniowania Całego Ciała 28

29 Licznik Promieniowania Całego Ciała Geometria krzesła Geometria łóżka Geometria łuku Licznik cieniowy 29

30 Geometria łóżka scanning Detektor Detektor Detektor Detektor 30

31 Geometria łóżka scanning 31

32 Geometria łuku 32

33 Licznik cieniowy 33

34 Kalibracja Zasady identyczne jak w przypadku innych pomiarów spektrometrycznych. Kalibracja energetyczna Kalibracja wydajnościowa z wykorzystaniem odpowiednich fantomów. 34

35 fantomy Antropomorficzne przypominające ciało człowieka lub jego części pod względem wymiarów, kształtu, itp. Antropometryczne nie odtwarzają kształtu ciała człowieka lub jego części, ale oddziaływanie promieniowania z materiałem fantomu jest takie jak z tkanką 35

36 Klaibracja źródłem punktowym Układy niezależne od rozkładu aktywności (np. geometria łuku) Wprowadzanie poprawek na osłabienie promieniowania w tkance (umieszczenie źródła w fantomie, obliczenia) Najlepsza dokładność dla pzrzypadków analizy szerokiego zakresu energii Technika ograniczona do pomiaru radionuklidów, które można wyraźnie odróżnić w mierzonym widmie 36

37 Fantom BOMAB 20 cm 10 cm 40 cm 170 cm 20 cm 40 cm 40 cm 37

38 Fantom BOMAB Część ciała Vol. l 4 lata 10 lat Dorosły M Dorosły K Vol. % Vol. l Vol. % Vol. l Vol. % Vol. l głowa Vol. % szyja Klatka piersio wa jelito ramię udo łydka

39 Fantom Igor 16.5x11x5.5 cm źródła dorosły młodzież dziecko 39

40 wydajność Wydajność detekcji 1.2E E E E E E-04 BOMAB 4 detektory HPGe, 75% energia (kev) 40

41 Pomiary skażeń tarczycy 41

42 Licznik Promieniowania Tarczycy 42

43 Kalibracja American National Standards Institute Lawrence Livermore National Laboratory Canadian Human Monitoring Laboratory 43

44 Kalibracja 44

45 Pomiary skażeń płuc 45

46 Pomiary skażeń płuc 46

47 Pomiary skażeń płuc Detektor widzi tułów i rejestruje promieniowanie emitowane z płuc, węzłów chłonnych, kości, itp. Fotony o energii pow. 100 kev mogą być rejestrowane dużymi detektorami NaI(Tl) lub Ge. U, Pu, 241 Am 47

48 Fantom LLNL 48

49 Fantom Japan Atomic Energy Research Institute 49

50 Kalibracja 50

51 wydajność Kalibracja kev 59.5 kev kev 21 kev 17.5 kev MEQ-CWT (cm) (chest-wall thickness) 51

52 % zmiana wydajności Zależność wydajności od zawartości tkanki tłuszczowej % tkanka tłuszczowa 52

53 Muscle equivalent chest wall thickness MEQ - CWT X = A + A M ( 1 - M [ ] A ) A - frakcja tkanki tłuszczowej (1-A) frakcja mięśni A - liniowy współczynnik osłabienia w tłuszczu (cm -1 ) M - liniowy współczynnik osłabienia w mięśniach (cm -1 ) X - grubość klatki piersiowej 53

54 Pomiary skażeń kości 54

55 Pomiary skażeń kości 55

56 Pomiary skażeń kości Fotony wysokoenergetyczne: pomiar całego ciała lub scanning profilowy Fotony niskoenergetyczne ( 210 Pb, 241 Am): pomiar kości czaszki lub kolana (można je odizolować od innych części ciała) Oceną frakcji aktywności w badanej kości w stosunku do wszystkich kości widzianych przez detektor (odpowiednia kalibracja). 56

57 Fantomy 57

58 Fantomy 58

59 Metody specjalne 59

60 Metody specjalne Rany Beta i promieniowanie hamowania Szybki monitoring ciała Radionuklidy niskoenergetyczne Systemy mobilne Measurement of neutron induced radioactivity 60

61 Rany 61

62 Rany Ocena aktywności radionuklidów, które wniknęły do organizmu przez rany skóry. Zlokalizowanie i określenie aktywności pozostałej w obrębie rany. Detektor o dużej powierzchni. W przypadku oceny aktywności promieniowania niskoenergetycznych fotonów konieczne jest określenie głębokości położenia źródła. 62

63 Promieniowanie beta i hamowania 63

64 Promieniowanie beta i hamowania Detekcja promieniowania hamowania lub cząstek beta Promieniowanie hamowania: licznik promieniowania całego ciała lub jego części. 90 Sr, 90 Y, 32 P, 35 S, 89 Sr. Cząsteczki beta są absorbowane w kościach i kance miękkiej. Detektor umieszcza się nad kością o dużej powierzchni. 64

65 Szybki monitoring 65

66 Szybki monitoring Pionowa matryca detektorów Szybki pomiar (ok. 1 min.) Identyfikacja skażenia, a nie dokładny pomiar Również do identyfikacji zewnętrznego skażenia 66

67 Radionuklidy niskoenergetyczne Silicon detector arrays 67

68 Radionuklidy niskoenergetyczne Detektory krzemowe Skażenia płuc i rany skóry Osoba monitorowana nosi kurtkę przez określony czas Geometria pomiaru ustalana indywidualnie 68

69 Systemy mobilne 69

70 Promieniowanie neutronowe Aktywacja części ciała 24 Na (T 1/2 = 15 godz) 38 Cl (T 1/2 = 37 min) Poziom aktywacji zależy od widma promieniowania dawki od promieniowania neutronowego 70

71 Liczba zliczeń Ocena aktywności m p m Nr kanału 71

72 Ocena aktywności A N t N - liczba zliczeń w piku - wydajność detekcji t - czas pomiaru k γ - wydajność linii energetycznej 72

73 Osłony 73

74 Tło Promieniowanie kosmiczne Radionuklidy w powietrzu Radionuklidy w materiałach osłon i detektora Radionuklidy naturalne w ciele człowieka 74

75 Redukcja tła Osłony pomieszczenia pomiarowego 75

76 Redukcja tła Kolimatory 76

77 Redukcja tła Antykoincydencja B Przetwornik B B Analizator NaI C A A A 77

78 Aparatura pomocnicza klimatyzacja filtry powietrza antyklaustrofobiczna (TV, radio) waga, miarka wzrostu 78

79 Procedura pomiaru Kontrola systemu stabilność odpowiedzi pomiar tła 79

80 Procedura pomiaru Obiekt pomiaru wybór monitorowanych pracowników monitoring skażeń wewnętrznych mycie ciała i włosów pomiar wagi i wzrostu odpowiedni ubiór brak biżuterii, zegarka 80

81 Pomiary in vitro 81

82 Pomiary in vitro Wydaliny Wymazy 82

83 Pomiary in vitro alfa beta gamma 83

84 Pobieranie próbek Mocz Kał Wydychane powietrze Krew Wymazy 84

85 Próbki moczu Dobowa zbiórka moczu (1,2l kobiety; 1,4l mężczyźni) Jeśli brak dobowej zbiórki ocena na podstawie pomiarów kreatyniny. 85

86 Próbki kału Zbiórka z 3-4 dni Skład i masa zależą od diety 86

87 Próbki powietrza Ocena dawek pochodzących od 226 Ra i 228 Ra i Th Filtracja powietrza, którym oddycha osoba narażona. 87

88 Próbki krwi Rzadko stosowane Ograniczenia medyczne Szybki klirens i depozycja w tkankach 88

89 Wymazy Nie nadają się do szacowania wielkości wniknięcia Tylko stwierdzenie skażenia i konieczności monitoringu 89

90 Inne Tkanka Zęby Włosy 90

91 Pomiary in vitro Aparatura 91

92 Aparatura Spektrometry gamma Spektrometry alfa Licznik proporcjonalny Licznik ciekłoscyntylacyjny 92

93 Licznik ciekłoscyntylacyjny Scyntylator organiczny rozpuszczony w rozpuszczalniku Wymieszany z badaną próbką Dobór odpowiednich proporcji 93

94 Licznik ciekłoscyntylacyjny KALIBRACJA pomiar liczby impulsów dla próbek z roztworem wzorcowym w standardowej proporcji koktajlu 94

95 Licznik proporcjonalny Detektor gazowy Powielanie elektronów na ich drodze do anody przez duże natężenie pola elektrycznego Licznik impulsowy, liczba zliczeń jest proporcjonalna do liczby wpadających cząstek, a amplituda sygnału do energii cząstek. 95

96 Licznik proporcjonalny Kalibracja zamknięte źródło wzorcowe danego radionuklidu w t A ν n - częstość zliczeń wzorca [imp/sek], ν t - częstość zliczeń tła [imp/sek], A w - emisja powierzchniowa wzorca [cząstki/sek]. w 96

97 Pomiary in vitro Metody 97

98 Spektrometria gamma próbek moczu Pomiar skażeń emiterami gamma Detektor scyntylacyjny lub germanowy Dobowa zbiórka moczu Właściwa identyfikacja próbki 98

99 Spektrometria gamma próbek moczu Kalibracja energetyczna Geometria Marinelli 99

100 Pomiary skażeń emiterami β Pomiary wydalin liczniki scyntylacyjne liczniki przepływowe 100

101 Pomiary skażeń emiterami β CAŁKOWITA AKTYWNOŚĆ RADIONUKLIDÓW BETAPROMIENIOTWÓRCZYCH W moczu osób nie narażonych zawodowo na promieniowanie jonizujące, są obecne emitery promieniowania beta pochodzące z naturalnych źródeł, które tworzą tzw. tło naturalne. W moczu osób narażonych zawodowo na promieniowanie jonizujące emitery promieniowania beta mogą stanowić sumę aktywności pochodzącą od tła naturalnego i od skażeń ze źródeł zewnętrznych. Współstrącanie w obecności stężonego kwasu ortofosforowego, fosforanów ziem alkalicznych obecnych w moczu. Osad jest mineralizowany. Pomiar w liczniku przepływowym. 101

102 Pomiary skażeń emiterami β CAŁKOWITA AKTYWNOŚĆ RADIONUKLIDÓW BETAPROMIENIOTWÓRCZYCH Metoda pozwala wykryć ponad 90% radioaktywności 51 Cr, 59 Fe, 65 Zn, 90 Sr, 90 Y, 95 Zr i 95 Nb, do 50% 60 Co i 103 Ru Nie wykrywa 32 P i 35 S 40 K jest celowo eliminowany w trakcie analizy 102

103 Pomiary skażeń emiterami β 3 H odbarwianie węglem aktywnym, oddestylowanie z dodatkiem węglanu sodu i tiosiarczanu sodu, prawie do sucha, pomiar licznikiem scyntylacyjnym 90 Sr współstrącenie strontu i itru z osadem szczawianów, mineralizacja osadu, spalenie, rozpuszczenie w kwasie, ekstrakcja kwasem dwu/2-etyloheksylo/-ortofosforowym /HDEHP/ w obecności nośnika itru, odparowanie, pomiar proporcjonalnym licznikiem przepływowym 32 P bezpośredni pomiar moczu w ciekłym scyntylatorze 35 S bezpośredni pomiar moczu w ciekłym scyntylatorze 14 C bezpośredni pomiar moczu w ciekłym scyntylatorze 103

104 Pomiary skażeń emiterami α Pomiary aktywności w wydalinach Liczniki proporcjonalne i ciekłoscyntylacyjne (średnia liczba wszystkich zliczeń pochodzących od rozpadów izotopów zawartych w próbce ) Spektrometry Pomiar aktywności całkowitej 104

105 Pomiary skażeń emiterami α CAŁKOWITA AKTYWNOŚĆ RADIONUKLIDÓW ALFAPROMIENIOTWÓRCZYCH współstrącenie z fosforanem wapnia w kwaśnym środowisku, fosforanów wapniowo-magnezowych, obecnych w moczu; mineralizacja, hydroliza, absorpcja, odparowanie, pomiar w przepływowym liczniku proporcjonalnym wykrywa ok. 80 % radioaktywności plutonu, ameryku, protaktynu, kiuru i toru 105

106 Spektrometria α Rejestracja widma Obróbka radiochemiczna próbki (separacja radionuklidów) 106

107 Personal Air Sampler Przenośne urządzenie do pomiaru stężenia radionuklidów we wdychanym powietrzu Głowica pomiarowa umieszczona blisko twarzy Pompa + filtr 107

108 Placówki pomiarowe Laboratorium Pomiarów Dozymetrycznych NCBJ (całe ciało, tarczyca, mocz) Zakład Kontroli Dawek i Wzorcowania, CLOR (tarczyca) 108

109 Wyznaczanie dawki obciążającej Pomiar aktywności Identyfikacja radionuklidów Wyznaczenie aktywności w chwili pomiaru Określenie scenariusza wniknięcia Dobór modelu metabolizmu i krzywej retencji Wyznaczenie aktywności wnikniętej Oszacowanie skutecznej dawki obciążającej 109

110 Wyznaczanie dawki obciążającej Pomiar aktywności Identyfikacja radionuklidów Wyznaczenie aktywności w chwili pomiaru Określenie scenariusza wniknięcia Dobór modelu metabolizmu i krzywej retencji Wyznaczenie aktywności wnikniętej Oszacowanie skutecznej dawki obciążającej 110

111 Do określenia dawki obciążającej konieczna jest znajomość aktywności wnikniętej. Do określenia aktywności wnikniętej konieczna jest: znajomość scenariusza wniknięcia znajomość metabolizmu radionuklidu 111

112 Scenariusz wniknięcia 112

113 Scenariusz wniknięcia Kiedy? Jak? Co? 113

114 Scenariusz wniknięcia Kiedy? Data wniknięcia. Jeśli data wniknięcia nie jest znana, należy przyjąć, że wniknięcie nastąpiło w połowie okresu między kolejnymi pomiarami. 114

115 Scenariusz wniknięcia Co? Informacja o formie fizycznej i chemicznej radionuklidu. 115

116 Scenariusz wniknięcia Jak? Trzy drogi wnikania: oddechowa pokarmowa rany skóry 116

117 Metabolizm substancji promieniotwórczych w organizmie człowieka 117

118 Definicje Wniknięcie przedostanie się substancji promieniotwórczych do organizmu z zewnętrznego otoczenia Wchłonięcie przedostanie się nuklidu promieniotwórczego do płynów ustrojowych, umożliwiające wejście nuklidu w procesy metaboliczne komórek. 118

119 Definicje Biologiczny okres połowicznego zaniku T b½ czas, po którym, w wyniku procesów biologicznych, z organizmu usunięta zostanie połowa aktywności początkowej, przy wydalaniu w przybliżeniu wykładniczym. 119

120 Definicje Efektywny czas wchłaniania T in T T w w T 1/ T 2 1/ 2 T w - czas, po którym aktywność izotopu zgromadzonego w organizmie osiągnie 63 % maksymalnej wartości wchłoniętej. 120

121 Definicje Efektywny czas wydalania T out T T b1/ b1 / 2 2 T 1 / T 1 /

122 Modele metabolizmu ICRP narażenie osób zawodowo narażonych oraz ogółu ludności MIRD narażenie pacjentów 122

123 Model ICRP 123

124 Model ICRP ICRP Publication 30 (1979, 1980, 1981, 1988), 54 (1988), 68 (1994), 72 (1996), 78 (1999), 88 (2001) biokinetyczny i dozymetryczny model zarodka i płodu oraz współczynniki przeliczeniowe do wyznaczania dawki dla płodu od skażeń matki, 100 (2005) IAEA, International Basic Safety Standards for Protection against Ionizing Radiation and for the Safety of Radiation Sources. (1996) European Commission, Council Directive 96/29/EURATOM (1996) Rozporządzenie Rady Ministrów (Dz. U, Nr 20, poz. 168) (2005) 124

125 Człowiek umowny Model człowieka umownego (reference man) został opisany w raporcie ICRP lat 70 kg 170 cm zamieszkuje w strefie klimatycznej o średniej temperaturze 10-20ºC rasa biała tryb życia typowy dla Zachodniej Europy lub Północnej Ameryki 125

126 Masa narządów człowieka umownego narząd masa [g] jajniki jądra mięśnie czerwony szpik kostny płuca tarczyca wnętrze żołądka ściana żołądka wnętrze jelita cienkiego ściana jelita cienkiego wnętrze górnej części jelita grubego ściana górnej części jelita grubego wnętrze dolnej części jelita grubego ściana dolnej części jelita grubego nerki wątroba trzustka skóra śledziona całe ciało

127 Schemat transportu radionuklidów w organizmie Wdychanie Wydychanie Spożycie Skóra Układ oddechowy Przew ód pokar mowy Pot Węzły limfatyczne Bezpośrednie wniknięcie Płyny ustrojowe Wątroba Skaleczenia Tkanka podskórna Skóra Inne narządy Nerki Mocz Kał 127

128 Narządy krytyczne Mięśnie 40 K, 137 Cs Kości 90 Sr, 226 Ra, 65 Zn, 90 Y, 147 Pm, 140 Ba, 234 Th, 32 P, 14 C Tarczyca 131 I Płuca 233 U, 239 Pu, 85 Kr Śledziona 210 Po Wątroba 60 Co Nerki 106 Ru Skóra 35 S 128

129 Model dróg oddechowych pięć obszarów: przednie drogi nosowe (ET1) tylne drogi nosowe i ustne, gardło i krtań (ET2) oskrzela (BB) oskrzeliki (bb) pęcherzyki płucne (AI) Wielkość poszczególnych obszarów została określona dla różnych grup wiekowych. Tkanka limfatyczna została połączona z nosowymi i piersiowymi drogami oddechowymi (odpowiednio LN ET i LN TH ). 129

130 Model układu oddechowego Depozycja aerozoli w każdym z obszarów oszacowana przy założeniu wielkości cząstki od 0,6 nm do 100 μm. W obszarach ET wydajność depozycji zależy od wymiarów cząstki aerozolu i przepływu powietrza oraz wymiarów anatomicznych, zależnych od wieku, płci, grupy etnicznej itp. Dla piersiowego odcinka dróg oddechowych, model teoretyczny pozwala na wyznaczenie depozycji w każdym z obszarów (BB, bb i AI) i ilościowe określenie wpływu indywidualnego rozmiaru płuc i częstości oddechu. Parametry depozycji są podawane dla czterech poziomów odniesienia aktywności: sen, odpoczynek, lekki wysiłek, ciężki wysiłek. 130

131 Model dróg oddechowych Depozycja aerozoli w każdym z obszarów oszacowana przy założeniu wielkości cząstki od 0,6 nm do 100 μm. W obszarach ET wydajność depozycji zależy od wymiarów cząstki aerozolu i przepływu powietrza oraz wymiarów anatomicznych, zależnych od wieku, płci, grupy etnicznej itp. Dla piersiowego odcinka dróg oddechowych, model teoretyczny pozwala na wyznaczenie depozycji w każdym z obszarów (BB, bb i AI) i ilościowe określenie wpływu indywidualnego rozmiaru płuc i częstości oddechu. Parametry depozycji są podawane dla czterech poziomów odniesienia aktywności: sen, odpoczynek, lekki wysiłek, ciężki wysiłek. 131

132 Model dróg oddechowych średnia aerodynamiczna średnica cząstki AMAD = 5 μm Model opisuje drogi wydalania radionuklidów po wniknięciu drogą oddechową. Substancje zdeponowane w ET1 są usuwane przez działania zewnętrzne, np. wydmuchiwanie nosa. W innych obszarach wydalanie następuje na zasadzie konkurencji z poruszaniem się cząsteczek w kierunku drogi pokarmowej i węzłów chłonnych oraz absorpcji do krwi. Absorpcja do krwi zależy od chemicznej i fizycznej formy substancji radioaktywnej. Przyjmuje się taką samą wartość we wszystkich obszarach drogi oddechowej oprócz ET1, gdzie absorpcja nie występuje. Dla radionuklidów, które mają formę cząstek stałych, zakłada się, że deponowanie w układzie oddechowym zależy od wymiarów cząsteczek aerozoli. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku radionuklidów w postaci gazów i par, których zachowanie i zależy od składu chemicznego radionuklidu. 132

133 Model dróg oddechowych Podział gazów i par na trzy klasy: SR-1 (rozpuszczalne i reagujące). Wchłonięcie do układu krążenia może być mniejsze niż 100 % wdychanej aktywności. SR-2 (dobrze rozpuszczalne i reagujące). Następuje całkowite i natychmiastowe wchłonięcie wdychanej aktywności. SR-3 (nierozpuszczalne i niereagujące). Do oceny narażenia brane jest pod uwagę tylko zewnętrzne napromienienie od zanurzenia w chmurze gazu i wewnętrzne napromienienie od gazu wewnątrz układu oddechowego. 133

134 Model układu pokarmowego 134

135 Model układu pokarmowego Wg ICRP 30 jama ustna, gardło i przełyk żołądek jelito cienkie górna część jelita grubego dolną część jelita grubego Nowy model układu pokarmowo-trawiennego został opisany w publikacji ICRP

136 Model układu pokarmowego Wniknięcie radionuklidu do jamy ustnej lub przełyku, transport przez jamę ustną, przełyk, żołądek, jelito cienkie, okrężnicę Depozycja na lub między zębami, błonie śluzowej jamy ustnej, ścianach żołądka oraz jelita Absorpcja do krwi z błony śluzowej jamy ustnej, ścian żołądka oraz jelita Transfer z narządów wydzielania do elementów układu pokarmowego 136

137 Model układu pokarmowego zęby jama ustna Błona śluzowa Obieg powszechny Krew lub narządy wydzielania (również wątroba) Przełyk wolna szybka żołądek układ oddechowy ściana żołądka wątroba jelito cienkie ściana jelita cienkiego okrężnica wstępująca ściana okrężnicy wst. okrężnica zstępująca ściana okrężnicy zst. Błona śluzowa esica ściana esicy 137

138 Model układu pokarmowego Szybka i wolna składowa, ze względu na możliwość pozostawania resztkowej aktywności po przełknięciu. Powolna składowa charakteryzuje się czasem przejścia sekund. Współczynniki przejścia przez przewód pokarmowy są zależne od wieku, płci oraz postaci substancji dostającej się do przewodu pokarmowego. Absorpcja radionuklidów do krwi może zachodzić ze wszystkich miejsc układu pokarmowego, za wyjątkiem przełyku. Tkankami docelowymi w układzie pokarmowym są komórki wrażliwe na promieniowanie, położone na głębokości ponad 100 µm w ściankach. Cząstki alfa emitowane z zawartości przewodu pokarmowego nie mogą więc osiągnąć tych komórek, czyli nie wnoszą udziału do dawki pochłoniętej. 138

139 Krzywe retencji 139

140 Krzywe retencji Opisują szybkość wydalania radionuklidów z organizmu. Przedstawiają zmianę w czasie aktywności izotopu promieniotwórczego zgromadzonego w rozpatrywanym narządzie (często w narządzie krytycznym), w całym ciele lub w wydalinach. Dla danego izotopu promieniotwórczego określa się kilka krzywych retencji, w zależności od drogi wniknięcia, a w przypadku wniknięcia drogą oddechową także od szybkości absorpcji z płuc (szybka, umiarkowana lub wolna) oraz wielkości wdychanych cząsteczek (w standardowych obliczeniach średnicę cząsteczek przyjmuje się jako 1 lub 5 μm). 140

141 Krzywe retencji Jod 131 I droga oddechowa 10 0 tarczyca Retencja mocz Dzień po wniknięciu 141

142 retencja R(t) 1,00E+00 1,00E-01 1,00E-02 1,00E-03 1,00E-04 1,00E-05 1,00E-06 1,00E-07 1,00E-08 całe ciało mocz dzień po wniknięciu całe ciało płuca mocz kał Dzień po wniknięciu 60 Co oddechowa typ M 60 Co dr. oddechowa, wolna absorbcja 142

143 Wyznaczanie dawki obciążającej Pomiar aktywności Identyfikacja radionuklidów Wyznaczenie aktywności w chwili pomiaru Określenie scenariusza wniknięcia Dobór modelu metabolizmu i krzywej retencji Wyznaczenie aktywności wnikniętej Oszacowanie skutecznej dawki obciążającej 143

144 Wyznaczanie dawki obciążającej Pomiar aktywności Identyfikacja radionuklidów Wyznaczenie aktywności w chwili pomiaru Określenie scenariusza wniknięcia Dobór modelu metabolizmu i krzywej retencji Wyznaczenie aktywności wnikniętej Oszacowanie skutecznej dawki obciążającej 144

145 Szacowanie dawki 145

146 Szacowanie dawki droga oddechowa lub pokarmowa Płyny ustrojowe Kompartment tkankowy.. Kompartment tkankowy wydalanie 146

147 Szacowanie dawki W chwili t=0 określona aktywność danego radionuklidu wnika do ciała człowieka drogą oddechową lub pokarmową. Dobór odpowiedniego modelu. Niezależnie od drogi wniknięcia, radionuklid trafia do płynów ustrojowych. Radionuklid podlega fizycznemu rozpadowi oraz biologicznemu wydalaniu. Przemieszczanie się radionuklidu jest modelowane i obliczane są aktywności we wszystkich innych kompartmentach. Narząd, w którym doszło do rozpadu nazywany jest narządem źródłowym, natomiast narząd, w którym została zdeponowana energia rozpadu narządem docelowym. Energia wyemitowana w rozpadzie promieniotwórczym może zostać pochłonięta w tym samym lub innym narządzie. Część energii pochłonięta w rozpatrywanym narządzie będziemy tu nazywać frakcją pochłoniętą, AF. 147

148 Szacowanie dawki W przypadku emiterów promieniowania α lub niskoenergetycznego promieniowania β, większość energii jest deponowana w narządzie źródłowym. AF = 0 za wyjątkiem narządów źródłowych, dla których AF = 1. Przy emisji promieniowania gamma część energii jest absorbowana w narządzie źródłowym a część w innych narządach. AF(T S) część energii promieniowania pochłoniętą w narządzie docelowym T, jako skutek jednego rozpadu w narządzie źródłowym S. 148

149 Szacowanie dawki Wyznaczenie efektywnej dawki obciążającej E(50) obliczyć liczbę rozpadów w każdym z narządów źródłowych, S, dla okresu 50 lat obliczyć dawkę w narządzie docelowym T, przypadajacą na jeden rozpad w narządzie S, SEE(T S) (ang. specific effective energy). : 149

150 Szacowanie dawki SEE ( T S ) R Y R E R w R AF( T M T S ) R sumowanie przebiega po wszystkich rodzajach promieniowania R, Y R wydajność promieniowania typu R na jeden rozpad, E R energia promieniowania R w R współczynnik wagowy promieniowania M T masa narządu T 150

151 Szacowanie dawki obliczyć obciążającą dawkę równoważną H (50) U SEE ( T S ) T obliczyć dawkę obciążającą s E (50) H T (50) w T T s 151

152 Szacowanie dawki E An 0 n t e g n en(g) współczynnik przeliczeniowy aktywności wnikniętej na dawkę, dla n-tego izotopu wielkość tabelaryczna 152

153 Szacowanie dawki Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego (Dz. U. z 2005 r. nr 20, poz. 168) 153

154 Szacowanie dawki 154

155 Szacowanie dawki 155

156 Szacowanie dawki 156

157 Szacowanie dawki 157

158 Szacowanie dawki 158

159 Szacowanie dawki 159

160 Wyznaczanie dawki obciążającej Pomiar aktywności Identyfikacja radionuklidów Wyznaczenie aktywności w chwili pomiaru Określenie scenariusza wniknięcia Dobór modelu metabolizmu i krzywej retencji Wyznaczenie aktywności wnikniętej Oszacowanie skutecznej dawki obciążającej 160

161 Zadanie Wyniki pomiaru stężenia izotopów promieniotwórczych w powietrzu w okresie marca 2011 w Świerku 131 I 3,27 mbq/m I 0,058 mbq/m Te 0,11 mbq/m Cs 0,26 mbq/m Cs 0,30 mbq/m 3 Oblicz dawkę efektywną pochodzącą od jodu 131 I jaką otrzyma osoba narażona w ciągu tygodnia. Porównaj otrzymaną wartość z dawką graniczną dla populacji. Skażenia wewnętrzne 161

162 Zadanie Założenia: skażenie drogą oddechową stały poziom skażenia szybkość wymiany powietrza w płucach 1,2 m 3 /h Ilość wdychanego powietrza: 1,2 * 24 * 7 = 201,6 m 3 Aktywność wniknięta: 201,6 m 3 * 3,27 mbq/m 3 = 659,2 mbq Tygodniowa dawka efektywna: 659,2*10-3 Bq * 7,4*10-9 Sv/Bq = 4,88*10-9 Sv = 4,88 nsv Roczna dawka efektywna: 4,88 nsv * 52 = 253,8 nsv = 2,54*10-4 msv Skażenia wewnętrzne 162

163 Model MIRD 163

164 Model MIRD Przeznaczony do dozymetrii wewnętrznej w medycynie nuklearnej. Podstawą modelu jest założenie, że substancja promieniotwórcza znajduje się w jednym lub kilku narządach źródłowych i że jest w tych narządach rozłożona równomiernie. Aktywność substancji w każdym narządzie zmienia się w czasie. Celem obliczeń jest wyznaczenie dawki pochłoniętej w narządzie docelowym, przy czym narządem docelowym może być również narząd, który jest równocześnie źródłem emitowanego promieniowania. Średnia dawka pochłonięta w narządzie docelowym jest wartością energii promieniowania, zdeponowaną w narządzie docelowym a pochodzącą z narządu źródłowego, podzieloną przez masę narządu docelowego. 164

165 Model MIRD Średnia energia emitowana w jednym rozpadzie, Δ, zależy od radionuklidu i jego ścieżek rozpadu. Jednostką Δ jest GykgBq -1 s -1 lub MeV. Dawka na jeden rozpad (uśredniona po wszystkich kanałach rozpadu) jest oznaczana symbolem S. Wartości S zostały określone dla wszystkich radionuklidów używanych w medycynie nuklearnej, dla różnych narządów źródłowych i docelowych. 165

166 Model MIRD Całkowita dawka pochłonięta w narządzie docelowym, pochodząca od danego narządu źródłowego D ~ ( T S ) A S ( T S ) ~ A 0 A( t) dt 166

167 Model MIRD narząd bardzo szybko wchłania radioizotop i nie ma usuwania biologicznego, aktywność radionuklidu w czasie A(t) zmienia się tylko na skutek rozpadu promieniotwórczego: ~ 0 0,693 t T 0 e dt 1,44 T1/2 A0 A 1/2 A gdzie A 0 jest aktywnością mierzoną w chwili początkowej. 167

168 Model MIRD Narząd bardzo szybko wchłania radioizotop ale usuwa go biologicznie na n sposobów, przy czym okres półrozpadu dla procesu pierwszego wynosi T 1, a jego udział w usuwaniu radionuklidu wynosi f 1, drugiego odpowiednio T 2 i f 2, a n-tego T n i f n. Aktywność radionuklidu w czasie A(t) zmienia się tylko na skutek rozpadu biologicznego ~ A A 0 0 1,44 A f 0 1 e ( f 0,693 t T 1 T 1 1 dt f 2 T 2 A 0 0 f 2... e f 0,693 t T n T n ) 2 dt... A 0 0 f n e 0,693 t T n dt 168

169 Model MIRD Narząd szybko wchłania radioizotop i usuwa go zarówno przez rozpad fizyczny z okresem półrozpadu T ½, jak i w procesie biologicznym, z okresem połowicznego wydalania T b½ aktywność skumulowana wyniesie: dawka efektywna: ~ A T e T T b1/ 2 b1/ 2 1,44 T T T 1/ 2 1/ 2 e A 0 H gdzie D T jest dawką w narządzie T E T w T D T 169

170 Model MIRD narząd wchłania preparat wolno, aktywność radionuklidu zmniejsza się zgodnie ze wzorem: A ( t ) a aktywność skumulowana wynosi: A 0 1 e 0,639t T w A 1,44 A0 T e T T in w 170

171 Porównanie modeli ICRP i MIRD ICRP H(50) T SEE t = 50 lat U S MIRD D ~s Ấ ICRP zapowiedziała odejście od krzywych retencji i wydalania na rzecz wielkości dawka na jednostkową zawartość, która ma być kombinacją funkcji retencji i wydalania ze współczynnikami dawki. Korzystając z nowych współczynników przeliczeniowych można będzie wyznaczyć dawkę efektywną bezpośrednio z mierzonej dawki w ciele człowieka lub w wydalinach, na podstawie założonego scenariusza typu i czasu wniknięcia, ale bez wstępnego obliczania aktywności wnikniętej. 171

172 Różnice między modelami 172

173 Skażenie 89 Sr Wniknięcie jednorazowe 20 dni przed poborem próbki moczu Wynik pomiaru 100Bq 173

174 Skażenie 89 Sr Droga Absorpcja Wniknięcie kbq Dawka efektywna msv Inh M 260,6 1,18 Inh F 72,8 0,1 Inh S 4492,2 25 Ing 82,1 0,21 Ing (SrTiO 3 ) 2455,1 5,62 174

175 Skażenie 89 Sr Wniknięcie ciągłe (od 1 do 5 dnia) 20 dni przed poborem próbki moczu Wynik pomiaru 100Bq 175

176 Skażenie 89 Sr Droga Absorpcja Wniknięcie kbq / dzień Dawka efektywna msv Inh M 53,3 0,97 Inh F 14,1 0,08 Inh S 899,5 20 Ing 15,9 0,16 Ing (SrTiO 3 ) 474,1 4,34 176

177 Zasady monitoringu 177

178 Zasady monitoringu średnia wartość dawki obciążającej w ciągu roku, nie powinna być niższa od wartości rzeczywistej zapewnienie wykrycia każdego wniknięcia 178

179 Zasady monitoringu Okres miedzy pomiarami T (liczony w dniach) wg zaleceń ICRP: Dla pomiarów in vivo: e(g) DL / R(T) 365/T 1 msv/rok Dla pomiarów in vitro: e(g) DL / E(T) 365/T 1 msv/rok e(g) - współczynnik przeliczeniowy jednostkowego wniknięcia na obciążającą dawkę efektywną DL limit detekcji R(T) - retencja po czasie T E(T) - szybkość wydalania po czasie T 179

180 Szacowanie dawki POMIAR 1 pomiar? NIE Skażenie? TAK NIE Oblicz dawkę wydalony? TAK NIE TAK Odejmij pozostałą po poprzednim skażeniu aktywność od wyniku pomiaru 180

181 Monitoring środowiska pracy 181

182 Monitoring środowiska pracy Monitoring skażeń powietrza Szacowanie dawki 182

183 Monitoring narażenia ludności 183

184 Kontrola narażenia ludności Monitoring awaryjny Ocena dawki i rekonstrukcja Narażenie na promieniowanie naturalne 184

185 Oprogramowanie 185

186 Oprogramowanie do obliczeń skażeń wewnętrznych 186

187 Dziękuję za uwagę 187

POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Fizyki

POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Fizyki POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Fizyki Pomiar skażeń wewnętrznych izotopami promieniotwórczymi metodami in vivo oraz szacowanie pochodzącej od nich dawki obciążającej Instrukcja wykonania ćwiczenia Opracował:

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Fizyki

POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Fizyki POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Fizyki Pomiar skażeń wewnętrznych izotopami promieniotwórczymi metodami in vivo oraz szacowanie pochodzącej od nich dawki obciążającej Instrukcja wykonania ćwiczenia 1.

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY DOZYMETRII. Fot. M.Budzanowski. Fot. M.Budzanowski

PODSTAWY DOZYMETRII. Fot. M.Budzanowski. Fot. M.Budzanowski PODSTAWY DOZYMETRII Fot. M.Budzanowski Fot. M.Budzanowski NARAŻENIE CZŁOWIEKA Napromieniowanie zewnętrzne /γ,x,β,n,p/ (ważne: rodzaj promieniowania, cząstki i energia,) Wchłonięcie przez oddychanie i/lub

Bardziej szczegółowo

Podstawowe zasady ochrony radiologicznej

Podstawowe zasady ochrony radiologicznej OCHRONA RADIOLOGICZNA 1 Podstawowe zasady ochrony radiologicznej Jakub Ośko OCHRONA RADIOLOGICZNA zapobieganie narażeniu ludzi i skażeniu środowiska, a w przypadku braku możliwości zapobieżenia takim sytuacjom

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 3++ Spektrometria promieniowania gamma z licznikiem półprzewodnikowym Ge(Li) kalibracja energetyczna i wydajnościowa

Ćwiczenie 3++ Spektrometria promieniowania gamma z licznikiem półprzewodnikowym Ge(Li) kalibracja energetyczna i wydajnościowa Ćwiczenie 3++ Spektrometria promieniowania gamma z licznikiem półprzewodnikowym Ge(Li) kalibracja energetyczna i wydajnościowa Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się - z metodyką pomiaru aktywności

Bardziej szczegółowo

Zagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym. Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka

Zagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym. Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka Zagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2007 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE (J. SKOWRONEK)...

Bardziej szczegółowo

KONTROLA DAWEK INDYWIDUALNYCH I ŚRODOWISKA PRACY. Magdalena Łukowiak

KONTROLA DAWEK INDYWIDUALNYCH I ŚRODOWISKA PRACY. Magdalena Łukowiak KONTROLA DAWEK INDYWIDUALNYCH I ŚRODOWISKA PRACY Magdalena Łukowiak Narażenie zawodowe Narażenie proces, w którym organizm ludzki podlega działaniu promieniowania jonizującego. Wykonywanie obowiązków zawodowych,

Bardziej szczegółowo

SYMULACJA GAMMA KAMERY MATERIAŁ DLA STUDENTÓW. Szacowanie pochłoniętej energii promieniowania jonizującego

SYMULACJA GAMMA KAMERY MATERIAŁ DLA STUDENTÓW. Szacowanie pochłoniętej energii promieniowania jonizującego SYMULACJA GAMMA KAMERY MATERIAŁ DLA STUDENTÓW Szacowanie pochłoniętej energii promieniowania jonizującego W celu analizy narażenia na promieniowanie osoby, której podano radiofarmaceutyk, posłużymy się

Bardziej szczegółowo

Ocena narażenia wewnętrznego za pomocą licznika promieniowania ciała człowieka

Ocena narażenia wewnętrznego za pomocą licznika promieniowania ciała człowieka Pol J Med Phys Eng 2011;17(4):163-171. PL ISSN 1425-4689 doi: 10.2478/v10013-011-0017-0 website: http://www.pjmpe.waw.pl Tomasz Pliszczyński, Jakub Ośko, Katarzyna Ciszewska, Zbigniew Haratym, Marianna

Bardziej szczegółowo

Substancje radioaktywne w środowisku lądowym

Substancje radioaktywne w środowisku lądowym KRAKÓW 2007 Substancje radioaktywne w środowisku lądowym Andrzej Komosa Zakład Radiochemii i Chemii Koloidów UMCS Lublin Radioizotopy w środowisku Radioizotopy pierwotne, istniejące od chwili powstania

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie w naszych domach. I. Skwira-Chalot

Promieniowanie w naszych domach. I. Skwira-Chalot Promieniowanie w naszych domach I. Skwira-Chalot Co to jest promieniowanie jonizujące? + jądro elektron Rodzaje promieniowania jonizującego Przenikalność promieniowania L. Dobrzyński, E. Droste, W. Trojanowski,

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki: 2030/2031 Kod: STC OS-s Punkty ECTS: 2. Poziom studiów: Studia II stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne

Rok akademicki: 2030/2031 Kod: STC OS-s Punkty ECTS: 2. Poziom studiów: Studia II stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Nazwa modułu: Radioaktywność w środowisku Rok akademicki: 2030/2031 Kod: STC-2-212-OS-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Energetyki i Paliw Kierunek: Technologia Chemiczna Specjalność: Ochrona środowiska w energetyce

Bardziej szczegółowo

Monitoring środowiska

Monitoring środowiska DOZYMETRIA Monitoring środowiska Jakub Ośko Cel Określenie wielkości narażenia Określenie skażeń 2 Środowisko naturalne Środowisko pracy 3 Monitoring radiologiczny obszaru Monitoring radiologiczny wybranych

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie jonizujące

Promieniowanie jonizujące Ergonomia przemysłowa Promieniowanie jonizujące Wykonali: Katarzyna Bogdańska Rafał Pećka Maciej Nowak Krzysztof Sankiewicz Promieniowanie jonizujące Promieniowanie jonizujące to promieniowanie korpuskularne

Bardziej szczegółowo

SPEKTROMETRIA CIEKŁOSCYNTYLACYJNA

SPEKTROMETRIA CIEKŁOSCYNTYLACYJNA SPEKTROMETRIA CIEKŁOSCYNTYLACYJNA Metoda detekcji promieniowania jądrowego (α, β, γ) Konwersja energii promieniowania jądrowego na promieniowanie w zakresie widzialnym. Zalety metody: Geometria 4π Duża

Bardziej szczegółowo

Rozwój metod zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej dla bieżących i przyszłych potrzeb energetyki jądrowej

Rozwój metod zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej dla bieżących i przyszłych potrzeb energetyki jądrowej Rozwój metod zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej dla bieżących i przyszłych potrzeb energetyki jądrowej Cel 3 Nowe metody radiometryczne do zastosowań w ochronie radiologicznej

Bardziej szczegółowo

Zgodnie z rozporządzeniem wczesne wykrywanie skażeń promieniotwórczych należy do stacji wczesnego ostrzegania, a pomiary są prowadzone w placówkach.

Zgodnie z rozporządzeniem wczesne wykrywanie skażeń promieniotwórczych należy do stacji wczesnego ostrzegania, a pomiary są prowadzone w placówkach. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie stacji wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych i placówek prowadzących pomiary skażeń promieniotwórczych Joanna Walas Łódź, 2014

Bardziej szczegółowo

Wpływ promieniowania jonizującego na organizmy

Wpływ promieniowania jonizującego na organizmy Wpływ promieniowania jonizującego na organizmy Napromienienie Oznacza pochłonięcie energii promieniowania i co za tym idzieotrzymanie dawki promieniowania Natomiast przy pracy ze źródłami promieniotwórczymi

Bardziej szczegółowo

Pracownicy elektrowni są narażeni na promieniowanie zewnętrzne i skażenia wewnętrzne.

Pracownicy elektrowni są narażeni na promieniowanie zewnętrzne i skażenia wewnętrzne. Reaktory jądrowe, Rurociągi pierwszego obiegu chłodzenia, Baseny służące do przechowywania wypalonego paliwa, Układy oczyszczania wody z obiegu reaktora. Pracownicy elektrowni są narażeni na promieniowanie

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Pomiarów Dozymetrycznych Monitoring ośrodka i rozwój dozymetrii

Laboratorium Pomiarów Dozymetrycznych Monitoring ośrodka i rozwój dozymetrii Laboratorium Pomiarów Dozymetrycznych Monitoring ośrodka i rozwój dozymetrii Jakub Ośko Działalność LPD Ochrona radiologiczna ośrodka jądrowego Świerk (wymaganie Prawa atomowego) Prace naukowe, badawcze,

Bardziej szczegółowo

Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 96: Dozymetria promieniowania gamma

Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 96: Dozymetria promieniowania gamma Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 96: Dozymetria promieniowania gamma Cel ćwiczenia: Zapoznanie się z podstawami dozymetrii promieniowania jonizującego. Porównanie własności absorpcyjnych promieniowania

Bardziej szczegółowo

Szczegółowy zakres szkolenia wymagany dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień inspektora ochrony radiologicznej

Szczegółowy zakres szkolenia wymagany dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień inspektora ochrony radiologicznej Załącznik nr 1 Szczegółowy zakres szkolenia wymagany dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień inspektora ochrony radiologicznej Lp. Zakres tematyczny (forma zajęć: wykład W / ćwiczenia obliczeniowe

Bardziej szczegółowo

PRACOWNIA JĄDROWA ĆWICZENIE 4. Badanie rozkładu gęstości strumienia kwantów γ oraz mocy dawki w funkcji odległości od źródła punktowego

PRACOWNIA JĄDROWA ĆWICZENIE 4. Badanie rozkładu gęstości strumienia kwantów γ oraz mocy dawki w funkcji odległości od źródła punktowego Katedra Fizyki Jądrowej i Bezpieczeństwa Radiacyjnego PRACOWNIA JĄDROWA ĆWICZENIE 4 Badanie rozkładu gęstości strumienia kwantów γ oraz mocy dawki w funkcji odległości od źródła punktowego Łódź 017 I.

Bardziej szczegółowo

Kontroli podlega zarówno narażenie zawodowe, jak i narażenie ludności od promieniowania naturalnego i spowodowane działalnością człowieka.

Kontroli podlega zarówno narażenie zawodowe, jak i narażenie ludności od promieniowania naturalnego i spowodowane działalnością człowieka. Spis treści 1 Wstęp 2 Monitoring radiologiczny kraju 3 Kontrola narażenia zawodowego 4 Indywidualna kontrola narażenia 5 Metodyka doboru programu monitoringu 6 Pomiary kontrolne 7 Dekontaminacja Wstęp

Bardziej szczegółowo

I N F O R M A C J A O S T A N I E O C H R O N Y R A D I O L O G I C Z N E J K R A J O W E G O W R O K U

I N F O R M A C J A O S T A N I E O C H R O N Y R A D I O L O G I C Z N E J K R A J O W E G O W R O K U I N F O R M A C J A O S T A N I E O C H R O N Y R A D I O L O G I C Z N E J K R A J O W E G O S K Ł A D O W I S K A O D P A D Ó W P R O M I E N I O T W Ó R C Z Y C H W 2 0 1 8 R O K U Zgodnie z artykułem

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie technik nuklearnych jako działalność związana z narażeniem

Zastosowanie technik nuklearnych jako działalność związana z narażeniem Zastosowanie technik nuklearnych jako działalność związana z narażeniem Edward Raban Departament Ochrony Radiologicznej Państwowej Agencji Atomistyki (PAA) Warsztaty 12 maja 2017 roku, Warszawa Ochrona

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie jonizujące

Promieniowanie jonizujące Promieniowanie jonizujące Wykład IV Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią Fizyka MU, semestr 2 Uniwersytet Rzeszowski, 26 kwietnia 2017 Wykład IV Oddziaływanie promieniowania jonizującego

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie w środowisku człowieka

Promieniowanie w środowisku człowieka Promieniowanie w środowisku człowieka Jeżeli przyjrzymy się szczegółom mapy nuklidów zauważymy istniejące w przyrodzie w stosunkowo dużych ilościach nuklidy nietrwałe. Ich czasy zaniku są duże, większe

Bardziej szczegółowo

UWAGA! spełnia/nie spełnia* spełnia/nie spełnia* spełnia/nie spełnia* spełnia/nie spełnia* spełnia/nie spełnia* spełnia/nie spełnia*

UWAGA! spełnia/nie spełnia* spełnia/nie spełnia* spełnia/nie spełnia* spełnia/nie spełnia* spełnia/nie spełnia* spełnia/nie spełnia* Załącznik nr 4 do SIWZ UWAGA! Jeżeli Wykonawca składa ofertę co do części zamówienia, powinien wypełnić i załączyć do oferty tylko tabele dotyczące urządzeń, na które składa ofertę. Wyposażenie/warunki

Bardziej szczegółowo

CEL 4. Natalia Golnik

CEL 4. Natalia Golnik Etap 15 Etap 16 Etap 17 Etap 18 CEL 4 OPRACOWANIE NOWYCH LUB UDOSKONALENIE PRZYRZĄDÓW DO POMIARÓW RADIOMETRYCZNYCH Natalia Golnik Narodowe Centrum Badań Jądrowych UWARUNKOWANIA WYBORU Rynek przyrządów

Bardziej szczegółowo

2. Porównać obliczoną i zmierzoną wartość mocy dawki pochłoniętej w odległości 1m, np. wyznaczyć względną róŝnice między tymi wielkościami (w proc.

2. Porównać obliczoną i zmierzoną wartość mocy dawki pochłoniętej w odległości 1m, np. wyznaczyć względną róŝnice między tymi wielkościami (w proc. Ćwiczenie 7 Dozymetria promieniowania jonizującego Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z: - wielkościami i jednostkami stosowanymi w dozymetrii i ochronie radiologicznej, - wzorcowaniem przyrządów

Bardziej szczegółowo

OCHRONA RADIOLOGICZNA PACJENTA. Promieniotwórczość

OCHRONA RADIOLOGICZNA PACJENTA. Promieniotwórczość OCHRONA RADIOLOGICZNA PACJENTA Promieniotwórczość PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ (radioaktywność) zjawisko samorzutnego rozpadu jąder atomowych niektórych izotopów, któremu towarzyszy wysyłanie promieniowania α, β,

Bardziej szczegółowo

Prawo rozpadu promieniotwórczego. Metoda datowania izotopowego.

Prawo rozpadu promieniotwórczego. Metoda datowania izotopowego. Prawo rozpadu promieniotwórczego. Metoda datowania izotopowego. Prawo rozpadu promieniotwórczego. Rodzaje promieniowania PROMIENIOWANIE ŁADUNEK ELEKTRYCZNY MASA CECHY CHARAKTERYSTYCZNE alfa +2e 4u beta

Bardziej szczegółowo

Otwock Świerk r.

Otwock Świerk r. Otwock Świerk 07.12.2018 r. Dotyczy: Przetarg na wykonanie usługi dotyczące bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej obiektów ZUOP w Otwocku - Świerku oraz ochrony radiologicznej Krajowego Składowiska

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie jonizujące

Promieniowanie jonizujące Promieniowanie jonizujące Wykład V Krzysztof Golec-Biernat Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią Uniwersytet Rzeszowski, 6 grudnia 2017 Wykład V Krzysztof Golec-Biernat Promieniowanie jonizujące

Bardziej szczegółowo

- ĆWICZENIA - Radioaktywność w środowisku naturalnym K. Sobianowska, A. Sobianowska-Turek,

- ĆWICZENIA - Radioaktywność w środowisku naturalnym K. Sobianowska, A. Sobianowska-Turek, Ćwiczenie A Wyznaczanie napięcia pracy licznika Ćwiczenie B Pomiary próbek naturalnych (gleby, wody) Ćwiczenie C Pomiary próbek żywności i leków - ĆWICZENIA - Radioaktywność w środowisku naturalnym K.

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁ SZKOLENIOWY SZKOLENIE WSTĘPNE PRACOWNIKA ZATRUDNIONEGO W NARAŻENIU NA PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE. Ochrona Radiologiczna - szkolenie wstępne 1

MATERIAŁ SZKOLENIOWY SZKOLENIE WSTĘPNE PRACOWNIKA ZATRUDNIONEGO W NARAŻENIU NA PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE. Ochrona Radiologiczna - szkolenie wstępne 1 MATERIAŁ SZKOLENIOWY SZKOLENIE WSTĘPNE PRACOWNIKA ZATRUDNIONEGO W NARAŻENIU NA PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE Ochrona Radiologiczna - szkolenie wstępne 1 Cel szkolenia wstępnego: Zgodnie z Ustawą Prawo Atomowe

Bardziej szczegółowo

RADIOMETR Colibri TTC

RADIOMETR Colibri TTC RADIOMETR Colibri TTC Radiometr Colibri TTC w podstawowej konfiguracji (bez sond zewnętrznych) służy do pomiaru mocy przestrzennego równoważnika dawki H*(10), oraz zakumulowanego (od momentu włączenia)

Bardziej szczegółowo

Znak sprawy: Przetarg 5/ochrona radiologiczna 2019 /2018

Znak sprawy: Przetarg 5/ochrona radiologiczna 2019 /2018 Załącznik nr Znak sprawy: Przetarg 5/ochrona radiologiczna 209 /208 Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia Przedmiotem zamówienia jest wykonanie usług dotyczących bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej

Bardziej szczegółowo

Ochrona przed promieniowaniem jonizującym. Źródła promieniowania jonizującego. Naturalne promieniowanie tła. dr n. med.

Ochrona przed promieniowaniem jonizującym. Źródła promieniowania jonizującego. Naturalne promieniowanie tła. dr n. med. Ochrona przed promieniowaniem jonizującym dr n. med. Jolanta Meller Źródła promieniowania jonizującego Promieniowanie stosowane w celach medycznych Zastosowania w przemyśle Promieniowanie związane z badaniami

Bardziej szczegółowo

C5: BADANIE POCHŁANIANIA PROMIENIOWANIA α i β W POWIETRZU oraz w ABSORBERACH

C5: BADANIE POCHŁANIANIA PROMIENIOWANIA α i β W POWIETRZU oraz w ABSORBERACH C5: BADANIE POCHŁANIANIA PROMIENIOWANIA α i β W POWIETRZU oraz w ABSORBERACH CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest obserwacja pochłaniania cząstek alfa w powietrzu wyznaczenie zasięgu w aluminium promieniowania

Bardziej szczegółowo

III. PODSTAWOWE CHARAKTERYSTYKI ŹRÓDEŁ PROMIENIOTWÓRCZYCH. ELEMENTY DOZYMETRII

III. PODSTAWOWE CHARAKTERYSTYKI ŹRÓDEŁ PROMIENIOTWÓRCZYCH. ELEMENTY DOZYMETRII III. PODSTAWOWE CHARAKTERYSTYKI ŹRÓDEŁ PROMIENIOTWÓRCZYCH. ELEMENTY DOZYMETRII 3. Aktywność Pracując ze źródłami promieniotwórczymi musimy ustalić sposób ich opisu. Dotyczy on izotopu lub izotopów, które

Bardziej szczegółowo

P O L I T E C H N I K A W R O C Ł A W S K A

P O L I T E C H N I K A W R O C Ł A W S K A P O L I T E C H N I K A W R O C Ł A W S K A Wydział Chemiczny, Zakład Metalurgii Chemicznej Chemia Środowiska Laboratorium RADIOAKTYWNOŚĆ W BUDYNKACH CEL ĆWICZENIA : Wyznaczanie pola promieniowania jonizującego

Bardziej szczegółowo

II. Promieniowanie jonizujące

II. Promieniowanie jonizujące I. Wstęp Zgodnie z obowiązującym prawem osoba przystępująca do pracy w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące powinna być do tego odpowiednio przygotowana, czyli posiadać, miedzy innymi, niezbędną

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 9 SPEKTROMETRIA PROMIENIOWANIA GAMMA W ZASTOSOWANIU DO ŹRÓDEŁ O DUŻEJ OBJĘTOŚCI

ĆWICZENIE 9 SPEKTROMETRIA PROMIENIOWANIA GAMMA W ZASTOSOWANIU DO ŹRÓDEŁ O DUŻEJ OBJĘTOŚCI ĆWICZENIE 9 SPEKTROMETRIA PROMIENIOWANIA GAMMA W ZASTOSOWANIU DO ŹRÓDEŁ O DUŻEJ OBJĘTOŚCI Instrukcje do ćwiczeń laboratoryjnych CEL ĆWICZENIA Zapoznanie się z metodą spektrometrii promieniowania gamma

Bardziej szczegółowo

I N F O R M A C J A O S T A N I E O C H R O N Y R A D I O L O G I C Z N E J K R A J O W E G O W R O K U DSO

I N F O R M A C J A O S T A N I E O C H R O N Y R A D I O L O G I C Z N E J K R A J O W E G O W R O K U DSO I N F O R M A C J A O S T A N I E O C H R O N Y R A D I O L O G I C Z N E J K R A J O W E G O S K Ł A D O W I S K A O D P A D Ó W P R O M I E N I O T W Ó R C Z Y C H W 2 0 1 7 R O K U DSO.613.3.2018 Zgodnie

Bardziej szczegółowo

przyziemnych warstwach atmosfery.

przyziemnych warstwach atmosfery. Źródła a promieniowania jądrowego j w przyziemnych warstwach atmosfery. Pomiar radioaktywności w powietrzu w Lublinie. Jan Wawryszczuk Radosław Zaleski Lokalizacja monitora skażeń promieniotwórczych rczych

Bardziej szczegółowo

NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA ANALITYKA W KONTROLI JAKOŚCI PODSTAWOWE INFORMACJE O REAKCJACH JĄDROWYCH - NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA

NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA ANALITYKA W KONTROLI JAKOŚCI PODSTAWOWE INFORMACJE O REAKCJACH JĄDROWYCH - NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA ANALITYKA W KONTROLI JAKOŚCI WYKŁAD 3 NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA - PODSTAWOWE INFORMACJE O REAKCJACH JĄDROWYCH - NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA REAKCJE JĄDROWE Rozpad promieniotwórczy: A B + y + ΔE

Bardziej szczegółowo

C5: BADANIE POCHŁANIANIA PROMIENIOWANIA α i β W POWIETRZU oraz w ABSORBERACH

C5: BADANIE POCHŁANIANIA PROMIENIOWANIA α i β W POWIETRZU oraz w ABSORBERACH C5: BADANIE POCHŁANIANIA PROMIENIOWANIA α i β W POWIETRZU oraz w ABSORBERACH CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest: zbadanie pochłaniania promieniowania β w różnych materiałach i wyznaczenie zasięgu promieniowania

Bardziej szczegółowo

Wyższy Urząd Górniczy. Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych

Wyższy Urząd Górniczy. Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych Wyższy Urząd Górniczy Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych Katowice 2011 Copyright by Wyższy Urząd Górniczy, Katowice 2011

Bardziej szczegółowo

Niskie dawki poza obszarem napromieniania: symulacje Monte Carlo, pomiar i odpowiedź radiobiologiczna in vitro komórek

Niskie dawki poza obszarem napromieniania: symulacje Monte Carlo, pomiar i odpowiedź radiobiologiczna in vitro komórek Niskie dawki poza obszarem napromieniania: symulacje Monte Carlo, pomiar i odpowiedź radiobiologiczna in vitro komórek M. Kruszyna-Mochalska 1,2, A. Skrobala 1,2, W. Suchorska 1,3, K. Zaleska 3, A. Konefal

Bardziej szczegółowo

Odkrycie jądra atomowego - doświadczenie Rutherforda 1909 r.

Odkrycie jądra atomowego - doświadczenie Rutherforda 1909 r. Odkrycie jądra atomowego - doświadczenie Rutherforda 1909 r. 1 Budowa jądra atomowego Liczba atomowa =Z+N Liczba masowa Liczba neutronów Izotopy Jądra o jednakowej liczbie protonów, różniące się liczbą

Bardziej szczegółowo

PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ, JEJ ZASTOSOWANIA I ELEMENTY OCHRONY RADIOLOGICZNEJ

PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ, JEJ ZASTOSOWANIA I ELEMENTY OCHRONY RADIOLOGICZNEJ PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ, JEJ ZASTOSOWANIA I ELEMENTY OCHRONY RADIOLOGICZNEJ Ludwik Dobrzyński Wydział Fizyki Uniwersytetu w Białymstoku oraz Instytut Problemów Jądrowych im. A.Sołtana w Świerku I. PODSTAWOWE

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Fizyki i Techniki Jądrowej

Laboratorium Fizyki i Techniki Jądrowej Laboratorium Fizyki i Techniki Jądrowej Radon 2: Pomiary zawartości radonu Rn-222 w próbkach wody Opracowanie: mgr inż. Zuzanna Podgórska, podgorska@clor.waw.pl Miejsce wykonania ćwiczenia: Zakład Kontroli

Bardziej szczegółowo

Pracownia Jądrowa. dr Urszula Majewska. Spektrometria scyntylacyjna promieniowania γ.

Pracownia Jądrowa. dr Urszula Majewska. Spektrometria scyntylacyjna promieniowania γ. Ćwiczenie nr 1 Spektrometria scyntylacyjna promieniowania γ. 3. Oddziaływanie promieniowania γ z materią: Z elektronami: zjawisko fotoelektryczne, rozpraszanie Rayleigha, zjawisko Comptona, rozpraszanie

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM PROMIENIOWANIE W MEDYCYNIE

LABORATORIUM PROMIENIOWANIE W MEDYCYNIE LABORATORIUM PROMIENIOWANIE W MEDYCYNIE Ćw nr 3 NATEŻENIE PROMIENIOWANIA γ A ODLEGŁOŚĆ OD ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA Nazwisko i Imię: data: ocena (teoria) Grupa Zespół ocena końcowa 1 Cel ćwiczenia Natężenie

Bardziej szczegółowo

Pomiar stężenia radonu i jego pochodnych w powietrzu atmosferycznym

Pomiar stężenia radonu i jego pochodnych w powietrzu atmosferycznym Wydział Fizyki PW - Laboratorium Fizyki i Techniki Jądrowej Pomiar stężenia radonu i jego pochodnych w powietrzu atmosferycznym Kalina Mamont-Cieśla 1, Magdalena Piekarz 1, Jan Pluta 2 -----------------------------------------------------------------

Bardziej szczegółowo

III. PODSTAWOWE CHARAKTERYSTYKI ŹRÓDEŁ PROMIENIOTWÓRCZYCH. ELEMENTY DOZYMETRII

III. PODSTAWOWE CHARAKTERYSTYKI ŹRÓDEŁ PROMIENIOTWÓRCZYCH. ELEMENTY DOZYMETRII III. PODSTAWOWE CHARAKTERYSTYKI ŹRÓDEŁ PROMIENIOTWÓRCZYCH. ELEMENTY DOZYMETRII 3. Aktywność Pracując ze źródłami promieniotwórczymi musimy ustalić sposób ich charakteryzacji. Dotyczy ono izotopu lub izotopów,

Bardziej szczegółowo

Bezpieczeństwo pracy z otwartymi źródłami promieniowania podczas badań znacznikowych prowadzonych w terenie

Bezpieczeństwo pracy z otwartymi źródłami promieniowania podczas badań znacznikowych prowadzonych w terenie OCHRONA RADIOLOGICZNA Bezpieczeństwo pracy z otwartymi źródłami promieniowania podczas badań znacznikowych prowadzonych w terenie Jakub Ośko Stosowanie źródeł promieniowania poza pracownią Zainstalowanie

Bardziej szczegółowo

Techniki Jądrowe w Diagnostyce i Terapii Medycznej

Techniki Jądrowe w Diagnostyce i Terapii Medycznej Techniki Jądrowe w Diagnostyce i Terapii Medycznej Wykład 3-12 marca 2019 Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~szef/ Oddziaływanie z materią

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 1 sierpnia 2013 r. Poz. 874

Warszawa, dnia 1 sierpnia 2013 r. Poz. 874 Warszawa, dnia 1 sierpnia 2013 r. Poz. 874 OBWIESZCZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie minimalnych wymagań

Bardziej szczegółowo

Analiza aktywacyjna składu chemicznego na przykładzie zawartości Mn w stali.

Analiza aktywacyjna składu chemicznego na przykładzie zawartości Mn w stali. Analiza aktywacyjna składu chemicznego na przykładzie zawartości Mn w stali. Projekt ćwiczenia w Laboratorium Fizyki i Techniki Jądrowej na Wydziale Fizyki Politechniki Warszawskiej. dr Julian Srebrny

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 3. BADANIE POCHŁANIANIA PROMIENIOWANIA α i β w ABSORBERACH

ĆWICZENIE 3. BADANIE POCHŁANIANIA PROMIENIOWANIA α i β w ABSORBERACH ĆWICZENIE 3 BADANIE POCHŁANIANIA PROMIENIOWANIA α i β w ABSORBERACH CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest wyznaczenie: zbadanie pochłaniania promieniowania β w różnych materiałach i wyznaczenie zasięgu w

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 96: Dozymetria promieniowania γ

Ćwiczenie nr 96: Dozymetria promieniowania γ Wydział PRACOWNIA FIZYCZNA WFiIS AGH Imię i nazwisko 1. 2. Temat: Rok Grupa Zespół Nr ćwiczenia Data wykonania Data oddania Zwrot do popr. Data oddania Data zaliczenia OCENA Ćwiczenie nr 96: Dozymetria

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 5. Pomiar górnej granicy widma energetycznego Promieniowania beta metodą absorpcji.

Ćwiczenie nr 5. Pomiar górnej granicy widma energetycznego Promieniowania beta metodą absorpcji. Ćwiczenie nr 5 Pomiar górnej granicy widma energetycznego Promieniowania beta metodą absorpcji. 1. 2. 3. 1. Ołowiany domek pomiarowy z licznikiem kielichowym G-M oraz wielopoziomowymi wspornikami. 2. Zasilacz

Bardziej szczegółowo

Dozymetria promieniowania jonizującego

Dozymetria promieniowania jonizującego Dozymetria dział fizyki technicznej obejmujący metody pomiaru i obliczania dawek (dóz) promieniowania jonizującego, a także metody pomiaru aktywności promieniotwórczej preparatów. Obecnie termin dawka

Bardziej szczegółowo

Metodyka prowadzenia pomiarów

Metodyka prowadzenia pomiarów OCHRONA RADIOLOGICZNA 2 Metodyka prowadzenia pomiarów Jakub Ośko Celem każdego pomiaru jest określenie wartości mierzonej wielkości w taki sposób, aby uzyskany wynik był jak najbliższy jej wartości rzeczywistej.

Bardziej szczegółowo

Monte Carlo. Modelowanie matematyczne procesów zbyt złożonych, aby można było przewidzieć ich wyniki za pomocą podejścia analitycznego.

Monte Carlo. Modelowanie matematyczne procesów zbyt złożonych, aby można było przewidzieć ich wyniki za pomocą podejścia analitycznego. Monte Carlo 1 Monte Carlo 2 Monte Carlo Modelowanie matematyczne procesów zbyt złożonych, aby można było przewidzieć ich wyniki za pomocą podejścia analitycznego. Stochastyczna znajomość funkcji gęstości

Bardziej szczegółowo

Co nowego w dozymetrii? Dozymetria radonu

Co nowego w dozymetrii? Dozymetria radonu Co nowego w dozymetrii? Dozymetria radonu mgr inż. Zuzanna Podgórska podgorska@clor.waw.pl Laboratorium Wzorcowania Przyrządów Dozymetrycznych i Radonowych Zakład Kontroli Dawek i Wzorcowania Wstęp 1898

Bardziej szczegółowo

Badanie schematu rozpadu jodu 128 J

Badanie schematu rozpadu jodu 128 J J8A Badanie schematu rozpadu jodu 128 J Celem doświadczenie jest wyznaczenie schematu rozpadu jodu 128 J Wiadomości ogólne 1. Oddziaływanie kwantów γ z materią (1,3) a/ efekt fotoelektryczny b/ efekt Comptona

Bardziej szczegółowo

ANATOMIA FUNKCJONALNA

ANATOMIA FUNKCJONALNA BOGUSŁAW MARECKI ANATOMIA FUNKCJONALNA TOM II UKŁADY: naczyniowy, oddechowy, trawienny, moczowy, płciowy, nerwowy, wewnątrzwydzielniczy, narządów zmysłów, powłoka wspólna Akademia Wychowania Fizycznego

Bardziej szczegółowo

Wielkości i jednostki radiologiczne stosowane w danej dziedzinie

Wielkości i jednostki radiologiczne stosowane w danej dziedzinie Wielkości i jednostki radiologiczne stosowane w danej dziedzinie Promieniowanie jonizujące EM to dodatkowa energia, która oddziaływuje na układ (organizm). Skutki tego oddziaływania zależą od ilości energii,

Bardziej szczegółowo

Pytanie 1 Kto zapewnia filtry w przypadku wykonywania pomiarów aerozoli atmosferycznych? Odpowiedź Wykonawca zapewnia filtry.

Pytanie 1 Kto zapewnia filtry w przypadku wykonywania pomiarów aerozoli atmosferycznych? Odpowiedź Wykonawca zapewnia filtry. Otwock Świerk 04.12. 2018 r. Dotyczy: Przetarg na wykonanie usługi dotyczące bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej obiektów ZUOP w Otwocku - Świerku oraz ochrony radiologicznej Krajowego Składowiska

Bardziej szczegółowo

Program szkolenia dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień Inspektora Ochrony Radiologicznej

Program szkolenia dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień Inspektora Ochrony Radiologicznej Program szkolenia dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień Inspektora Ochrony Radiologicznej - RMZ z dnia 21 grudnia 2012 r. (DZ. U. z 2012 r. poz. 1534) Lp. Zakres tematyczny 1. Podstawowe pojęcia

Bardziej szczegółowo

Detekcja promieniowania jonizującego. Waldemar Kot Zachodniopomorskie Centrum Onkologii w Szczecinie

Detekcja promieniowania jonizującego. Waldemar Kot Zachodniopomorskie Centrum Onkologii w Szczecinie Detekcja promieniowania jonizującego Waldemar Kot Zachodniopomorskie Centrum Onkologii w Szczecinie Człowiek oraz wszystkie żyjące na Ziemi organizmy są stale narażone na wpływ promieniowania jonizującego.

Bardziej szczegółowo

Dawki indywidualne. środowiskowe zmierzone w zakładach. adach przemysłowych objętych kontrolą dozymetryczną w LADIS IFJ PAN w Krakowie w latach 2006.

Dawki indywidualne. środowiskowe zmierzone w zakładach. adach przemysłowych objętych kontrolą dozymetryczną w LADIS IFJ PAN w Krakowie w latach 2006. A. Woźniak, M. Budzanowski, A. Nowak, B. DzieŜa, K. Włodek Dawki indywidualne na całe e ciało o i dawki środowiskowe zmierzone w zakładach adach przemysłowych objętych kontrolą dozymetryczną w LADIS IFJ

Bardziej szczegółowo

pobrano z serwisu Fizyka Dla Każdego - - zadania z fizyki, wzory fizyczne, fizyka matura

pobrano z serwisu Fizyka Dla Każdego -  - zadania z fizyki, wzory fizyczne, fizyka matura 14. Fizyka jądrowa zadania z arkusza I 14.10 14.1 14.2 14.11 14.3 14.12 14.4 14.5 14.6 14.13 14.7 14.8 14.14 14.9 14. Fizyka jądrowa - 1 - 14.15 14.23 14.16 14.17 14.24 14.18 14.25 14.19 14.26 14.27 14.20

Bardziej szczegółowo

Podstawy toksykologiczne

Podstawy toksykologiczne Toksykologia sądowa Podstawy toksykologiczne 1. Definicja toksykologii 2. Pojęcie trucizny, rodzaje dawek 3. Czynniki wpływające na toksyczność a) dawka b) szybkość wchłaniania i eliminacji c) droga wprowadzenia

Bardziej szczegółowo

METODY DETEKCJI PROMIENIOWANIA JĄDROWEGO 3

METODY DETEKCJI PROMIENIOWANIA JĄDROWEGO 3 METODY DETEKCJI PROMIENIOWANIA JĄDROWEGO 3 ENERGETYKA JĄDROWA KONWENCJONALNA (Rozszczepienie fision) n + Z Z 2 A A A2 Z X Y + Y + m n + Q A ~ 240; A =A 2 =20 2 E w MeV / nukl. Q 200 MeV A ENERGETYKA TERMOJĄDROWA

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie promieniowania radonu

Wyznaczanie promieniowania radonu Wyznaczanie promieniowania radonu Urszula Kaźmierczak 1. Cele ćwiczenia Zapoznanie się z prawem rozpadu promieniotwórczego, Pomiar aktywności radonu i produktów jego rozpadu w powietrzu.. Źródła promieniowania

Bardziej szczegółowo

Nauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS

Nauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS Nauczycielski plan dydaktyczny Produkcja zwierzęca Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012 Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS 2005.02.03 Prowadzący mgr inż. Alicja Adamska Moduł, dział, Temat: Lp. Zakres

Bardziej szczegółowo

J8 - Badanie schematu rozpadu jodu 128 I

J8 - Badanie schematu rozpadu jodu 128 I J8 - Badanie schematu rozpadu jodu 128 I Celem doświadczenie jest wytworzenie izotopu 128 I poprzez aktywację w źródle neutronów próbki zawierającej 127 I, a następnie badanie schematu rozpadu tego nuklidu

Bardziej szczegółowo

Fizyka promieniowania jonizującego. Zygmunt Szefliński

Fizyka promieniowania jonizującego. Zygmunt Szefliński Fizyka promieniowania jonizującego Zygmunt Szefliński 1 Wykład 3 Ogólne własności jąder atomowych (masy ładunki, izotopy, izobary, izotony izomery). 2 Liczba atomowa i masowa Liczba nukleonów (protonów

Bardziej szczegółowo

Wymagany zakres szkolenia dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień

Wymagany zakres szkolenia dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień Dziennik Ustaw 5 Poz. 1534 Załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2012 r. (poz. 1534) Wymagany zakres szkolenia dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień inspektora ochrony

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 2. BADANIE CHARAKTERYSTYK SOND PROMIENIOWANIA γ

ĆWICZENIE 2. BADANIE CHARAKTERYSTYK SOND PROMIENIOWANIA γ ĆWICZENIE 2 BADANIE CHARAKTERYSTYK SOND PROMIENIOWANIA γ CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest wyznaczenie następujących charakterystyk sond promieniowania γ: wydajności detektora w funkcji odległości detektora

Bardziej szczegółowo

PODSTWY OCHRONY RADIOLOGICZNEJ

PODSTWY OCHRONY RADIOLOGICZNEJ PODSTWY OCHRONY RADIOLOGICZNEJ Materiał dydaktyczny dla Wydziału Fizyki Politechniki Warszawskiej w ramach bloku wykładów pt.: Podstawy Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej Zadanie nr 33 Modyfikacja

Bardziej szczegółowo

DOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM. Procedura szacowania niepewności

DOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM. Procedura szacowania niepewności DOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM Procedura szacowania niepewności Szacowanie niepewności oznaczania / pomiaru zawartości... metodą... Data Imię i Nazwisko Podpis Opracował Sprawdził Zatwierdził

Bardziej szczegółowo

Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa

Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa Wykład 8-27.XI.2018 Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~szef/ Wykład 8 Energia atomowa i jądrowa

Bardziej szczegółowo

Pomiar energii wiązania deuteronu. Celem ćwiczenia jest wyznaczenie energii wiązania deuteronu

Pomiar energii wiązania deuteronu. Celem ćwiczenia jest wyznaczenie energii wiązania deuteronu J1 Pomiar energii wiązania deuteronu Celem ćwiczenia jest wyznaczenie energii wiązania deuteronu Przygotowanie: 1) Model deuteronu. Własności deuteronu jako źródło informacji o siłach jądrowych [4] ) Oddziaływanie

Bardziej szczegółowo

SUBSTANCJE PROMIENIOTWÓRCZE. SKAŻENIA I ZAKAŻENIA.

SUBSTANCJE PROMIENIOTWÓRCZE. SKAŻENIA I ZAKAŻENIA. SUBSTANCJE PROMIENIOTWÓRCZE. SKAŻENIA I ZAKAŻENIA. EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA Pamiętaj!!! Tekst podkreślony lub wytłuszczony jest do zapamiętania Opracował: mgr Mirosław Chorąży Promieniotwórczość (radioaktywność)

Bardziej szczegółowo

Badanie schematu rozpadu jodu 128 I

Badanie schematu rozpadu jodu 128 I J8 Badanie schematu rozpadu jodu 128 I Celem doświadczenie jest wyznaczenie schematu rozpadu jodu 128 I Wiadomości ogólne 1. Oddziaływanie kwantów γ z materią [1,3] a) efekt fotoelektryczny b) efekt Comptona

Bardziej szczegółowo

OCHRONA RADIOLOGICZNA 2. Osłony. Jakub Ośko

OCHRONA RADIOLOGICZNA 2. Osłony. Jakub Ośko OCHRONA RADIOLOGICZNA 2 Osłony Jakub Ośko Osłabianie promieniowania elektromagnetycznego 2 Pochłanianie i rozpraszanie promieniowania elektromagmetycznego droga, jaką przebywają fotony w danym materiale

Bardziej szczegółowo

Radiobiologia, ochrona radiologiczna i dozymetria

Radiobiologia, ochrona radiologiczna i dozymetria Radiobiologia, ochrona radiologiczna i dozymetria 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil

Bardziej szczegółowo

DAWKA SKUTECZNA I EKWIWALENTNA A RYZYKO RADIACYJNE. EFEKTY STOCHASTYCZNE I DETERMINISTYCZNE. Magdalena Łukowiak

DAWKA SKUTECZNA I EKWIWALENTNA A RYZYKO RADIACYJNE. EFEKTY STOCHASTYCZNE I DETERMINISTYCZNE. Magdalena Łukowiak DAWKA SKUTECZNA I EKWIWALENTNA A RYZYKO RADIACYJNE. EFEKTY STOCHASTYCZNE I DETERMINISTYCZNE. Magdalena Łukowiak Równoważnik dawki. Równoważnik dawki pochłoniętej, biologiczny równoważnik dawki, dawka równoważna

Bardziej szczegółowo

INSTYTUT FIZYKI JĄDROWEJ POLSKIEJ AKADEMII NAUK

INSTYTUT FIZYKI JĄDROWEJ POLSKIEJ AKADEMII NAUK GIS 5 XII 27 Poziomy dawek otrzymywanych przez pracowników narażonych na promieniowanie gamma i X w placówkach medycznych na przykładzie danych laboratorium dozymetrii IFJ PAN Maciej Budzanowski INSTYTUT

Bardziej szczegółowo

Procedura szacowania niepewności

Procedura szacowania niepewności DOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM Procedura szacowania niepewności Stron 7 Załączniki Nr 1 Nr Nr 3 Stron Symbol procedury PN//xyz Data Imię i Nazwisko Podpis Opracował Sprawdził Zatwierdził

Bardziej szczegółowo

TEST DO DZIAŁU TEMATYCZNEGO: POZNAJEMY SWÓJ ORGANIZM KLASA IV

TEST DO DZIAŁU TEMATYCZNEGO: POZNAJEMY SWÓJ ORGANIZM KLASA IV Sabina Wójcik Katowice, dnia 14.10.2003 r. Szkoła Podstawowa nr21 ul. Malczewskiego 1 40 748 Katowice TEST DO DZIAŁU TEMATYCZNEGO: POZNAJEMY SWÓJ ORGANIZM KLASA IV Instrukcja dla ucznia W górnym prawym

Bardziej szczegółowo

OZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA POCHŁANIANIA PROMIENIOWANIA GAMMA PRZY UŻYCIU LICZNIKA SCYNTYLACYJNEGO

OZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA POCHŁANIANIA PROMIENIOWANIA GAMMA PRZY UŻYCIU LICZNIKA SCYNTYLACYJNEGO Politechnika Poznańska, nstytut Chemii i Elektrochemii Technicznej, OZNACZANE WSPÓŁCZYNNKA POCHŁANANA PROMENOWANA GAMMA PRZY UŻYCU LCZNKA SCYNTYLACYJNEGO nstrukcję przygotował: dr, inż. Zbigniew Górski

Bardziej szczegółowo

Dozymetria promieniowania jonizującego

Dozymetria promieniowania jonizującego UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI INSTYTUT FIZYKI ZAKŁAD FIZYKI CIAŁA STAŁEGO Ćwiczenie laboratoryjne Nr. 15 Dozymetria promieniowania jonizującego SZCZECIN - 2004 WSTĘP Promieniowanie jonizujące występuje w przyrodzie

Bardziej szczegółowo

C2: WYKORZYSTANIE DETEKTORA PÓŁPRZEWODNIKOWEGO W POMIARACH PROMIENIOWANIA

C2: WYKORZYSTANIE DETEKTORA PÓŁPRZEWODNIKOWEGO W POMIARACH PROMIENIOWANIA C2: WYKORZYSTANIE DETEKTORA PÓŁPRZEWODNIKOWEGO W POMIARACH PROMIENIOWANIA Wykonanie ćwiczenia Ćwiczenie będzie odbywało się z użyciem detektora germanowego technologii HPGe (high purity germanium lub hyperpure

Bardziej szczegółowo