Jacek Golański. Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Katedry Diagnostyki Laboratoryjnej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Jacek Golański. Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Katedry Diagnostyki Laboratoryjnej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi"

Transkrypt

1 Kierunek Dietetyka Semestr 7/8 (IV rok) Nazwa przedmiotu Diagnostyka Laboratoryjna Diagnostyka laboratoryjna hematologia i koagulologia Jacek Golański Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Katedry Diagnostyki Laboratoryjnej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

2 Wprowadzenie do diagnostyki laboratoryjnej krwi obwodowej

3

4

5

6 Wybrane parametry morfologii krwi obwodowej Hb g/dl 12,5 18,0 11,5 16,0 14,2 19,6 Ht % RBC M/µL ,5 6,5 4,0 5,5 6,5 7,5 MCV µm 3 MCH pg MCHC g/dl RDW HDW 12 14% 2,2 3,2 g/dl WBC 4-10 x10 3 /µl PLT x10 3 /µl Reti % DOROŚLI Neut 40,0-74,0 Lymp 19,0-48,0 Mono 3,4-9,0 Eos 0,0-7,0 Baso 0,0-1,5 Luc 0,0-4,0 Leukogram % : DZIECI (2-12 lat) Neut 35,0-60,0 Lymp 35,0-60,0 Mono 1,0-7,0 Eos 1,0-5,0 Baso 0,0-1,0 Luc 0,0-4,0

7 Wiek Zakresy referencyjne wskaźników krwinek białych w populacji ogólnej WBC (x10 9 /L) NEU (x10 9 /L) LYM (x10 9 /L) MONO (x10 9 /L) EOS (x10 9 /L) BASO (x10 9 /L) noworodki ,6-20 1,5-11,8 0,-1,0 0,0-1,4 0,0-0,3 7 dni ,1-10,0 1,2-12,4 0,2-1,8 0,2-1,9 0,0-0,3 1 5 lat 6-17,5 1,5-7,0 2,5-8,5 0,2-1,3 0,1-1,2 0,0-0, lat 5 14,5 1,8-7,7 1,7-5,5 0,2-1,3 0,1-1,0 0,0-0, lat 4,5 13,5 1,5-6,0 1,5-4,0 0,2-1,3 0,1-0,8 0,0-0,2 > 18 lat ,5-6,5 1,0-3,5 0,2-1,0 0,1-0,5 0,0-0,1 wg. R. Pińkowski: Krwinki białe. Automatyczna analiza, trudności, kontrowersje

8 Objaśnianie wybranych parametrów wydruku wyników analizatorów hematologicznych RBC miano erytrocytów, HCT - hematokryt, HGB - hemoglobina, MCV średnia objętość krwinki czerwonej RDW - wskaźnik anizocytozy, współczynnik zmienności średniej objętości erytrocytów MCH średnia masa hemoglobiny w krwince MCHC średnie stężenie hemoglobiny w krwinkach HDW rozproszenie rozkładu hemoglobiny (wskaźnik anizochromii różnej intensywności zabarwienia erytrocytów) RET - miano retikulocytów WBC - miano leukocytów, NEUT - miano neutrocytów, MID - miano komórek pośrednich nie-lmfocyty, nieneutrocyty (monocyty, eozynocyty, bazocyty),

9 Objaśnianie wybranych parametrów wydruku wyników analizatorów hematologicznych LYMP - miano limfocytów, MONO - miano monocytów, EOS - miano eozynocytów, BASO - miano bazocytów, LIC - miano dużych, niedojrzałych komórek ALY- atypowe limfocyty % neutrocytów, % limfocytów, % monocytów, % eozynofilów, % bazofilów, % komórek LIC, histogram rozkładu wielkości leukocytów, wykres kropkowy (skatergram) leukocytów PLT - miano płytek, MPV średnia objętość płytek, PDW współczynnik zmienności średniej objętości, PCT płytkokryt, obiętość płytek P-LCR - frakcja płytek olbrzymich, histogram rozkładu wielkości płytek

10 UKŁADY JEDNOSTEK Klasyczny SI RBC x 10 6 /µl x /l (T/l) WBC x 10 6 /µl x 10 9 /l (G/l) PLT x 10 3 /µl x 10 9 /l (G/l) HGB g/dl mmol/l HCT % l/l MCV mm 3 fl MCH pg fmol MCHC g/dl mmol/l

11 Kształt krwinek czerwonych duża różnorodność i różne przyczyny Wyróżnia się: - leptocyty nieprawidłowo cienkie z dużą dellą - sferocyty kuliste, nadbarwliwe - tarczowate nieprawidłowe rozmieszczenie Hgb - owalocyty - eliptocyty - anulocyty pierścieniowate rozłożenie Hgb na obwodzie - sierpowate drepanocyty, obecność HgB S - stomatocyty - jednowklęsłe - schistiocyty fragmenty - akantocyty kolczaste, przy braku β-lipoprotein; czasem ostrorogowe - kodocyty kapelusz lub dzwon - knizocyty - trójwklęsłe - keratocyty dyskont z 1-6 kolcami - echinocyty liczne kolce na powierzchni - dakriocyty w kształcie łez

12 Barwliwość krwinek czerwonych W zależności od intensywności wybarwiania się krwinek zależnego od stopnia wysycenia hemoglobiną, wyróżnia się erytrocyty: - niedobarwliwe hipochromia - normobarwliwe - nadbarwliwe- hiperchromia - o zróżnicowanej barwliwości anizochromia - wykazujace wielobarwliwość - polichromatofilia

13 Zmiany liczby krwinek czerwonych - niedokrwistości Możliwe przyczyny Niedokrwistości I Niedokrwistości pierwotne: - upośledzona produkcja w szpiku: ॐ niedobór czynników krwiotwórczych ॐ uszkodzenie szpiku ॐ choroby nowotworowe - nadmierne niszczeniem na obwodzie: - nadmierna utratą krwi (n. pokrwotoczne): ॐ ostre krwotoki, ॐ przewlekłe krwawienia II Niedokrwistości wtórne: ॐ niedobór nerkowej erytropoetyny ॐ zaburzenia hormonalne ॐ choroby z zaburzeniem metabolizmu Fe III Niedokrwistość rzekoma ॐ przewodnienie (ciąża).

14 Zmiany liczby krwinek czerwonych - nadkrwistości Możliwe przyczyny I Nadkrwistości pierwotne: - czerwienica prawdziwa, Nadkrwistości II Nadkrwistości wtórne: - przebywanie na dużych wysokościach, - choroby płuc i serca - miejscowe niedotlenienie tkanek: niektóre nowotwory nerek, rak wątroby, mięśniaki macicy, III Nadkrwistość rzekoma - odwodnienie, - utrata białka (oparzenia).

15 Podział niedokrwistości na podstawie MCV mikrocytowe (MCV < 80 µm 3 ), m.in. - niedokrwistość z niedoboru żelaza, - niedokrwistość sideroblastyczna, - talasemie, normocytowe (MCV µm 3 ), m.in. - niedokrwistość ostra pokrwotoczna, - niedokrwistość aplastyczna, - większość niedokrwistości hemolitycznych, - niedokrwistości w przebiegu chorób przewlekłych, makrocytowe (MCV > 94 µm 3 ), m.in. - niedokrwistość megaloblastyczna, - zaawansowane niedokrwistości hemolityczne

16 Podział niedokrwistości na podstawie MCHC hipochromiczne (MCHC poniżej 32 g/l), m.in. - niedokrwistość z niedoboru żelaza, - niedokrwistość sideroblastyczna, - talasemie, normochromiczne (MCHC g/l), m.in. - większość niedokrwistości hemolitycznych, makrocytowe (MCHC > 36 g/l), m.in. - niedokrwistość megaloblastyczna

17 Przykłady zmian parametrów opisujących układ czerwonokrwinkowy HGB RBC N MCV MCHC niedokrwistość z niedoboru żelaza HGB RBC MCV MCHC niedokrwistość z niedoboru witaminy B 12 i/lub kwasu foliowego

18 Zmiany liczby płytek - nadpłytkowość Możliwe przyczyny Nadpłytkowość Pierwotne (zespoły mieloproliferacyjne): ॐ nadpłytkowość samoistna, ॐ czerwienica prawdziwa, ॐ samoistna mielofibroza, ॐ przewlekła białaczka szpikowa. Wtórne: - sideroblastyczna oporna na leczenie, - infekcje, - kolagenozy, - niedokrwistość z niedoboru żelaza, - niedokrwistości hemolityczne, - ostra utrata krwi, - stan po splenektomii (usunięciu śledziony), - polekowa, zwłaszcza po chemioterapii, - okres po zabiegach operacyjnych, - nowotwory, głównie rak płuca, jelita grubego, żołądka.

19 Zmiany liczby płytek - małopłytkowość Możliwe przyczyny Małopłytkowość - niedostateczne wytwarzanie płytek w szpiku: ॐ uszkodzenie szpiku, ॐ nacieczenie szpiku - nowotwory, ॐ infekcje, głównie wirusowe, ॐ niedobór B 12 i kwasu foliowego, - zwiększone niszczenie płytek na obwodzie, ॐ małopłytkowości immunologiczne: (małopłytkowość samoistna) ॐ DIC ॐ zakrzepowe mikroangiopatie ॐ ciężkie zakażenia ॐ hipersplenizm -Nieprawidłowe rozmieszczenie płytek krwi Małopłytkowość rzekoma

20 Zmiany liczby krwinek białych - neutrofilia Możliwe przyczyny Neutrofilia - ostre stany zapalne i choróby zakaźne (głównie bakteryjne), - zespoły mieloproliferacyjne: ॐ przewlekła białaczka szpikowa, ॐ czerwienica prawdziwa, ॐ nadpłytkowość samoistna, - nadmierna utrata krwi (krwotoki, hemoliza) - choroba oparzeniowa, - martwicze uszkodzenie tkanek (zawał serca) - zaburzenia metaboliczne - nowotwory złośliwe, zwłaszcza z przerzutami do szpiku (rak trzustki, żołądka, oskrzela) - leczenie czynnikami wzrostu dla granulocytów, - wrodzona neutrofilia, - leczenie kortykosterydami.

21 Leukocytoza neutrofilowa

22 Zmiany liczby krwinek białych - eozynofilia Możliwe przyczyny Eozynofila - choroby alergiczne (astma oskrzelowa) - zakażenia pasożytnicze (m.in. włośnica), - nieuczuleniowe choroby skóry (łuszczyca), - choroby układu krwiotwórczego: ॐ białaczka eozynofilowa ॐ zespoły mieloproliferacyjne ॐ ziarnica złośliwa - kolagenozy (m.in. guzkowe zapalenie tetnic), - eozynofilia rodzinna, - eozynofilia płucna, - zespół hipereozynofilowy, - niektóre choroby zakaźne (płonica), - okres zdrowienia po ostrej infekcji, - niektóre nowotwory (m.in. przewodu pokarmowego) - stan po chirurgicznym usunięciu śledziony

23 Eozynofilia

24 Zmiany liczby krwinek białych - bazofilia Możliwe przyczyny Bazofilia - reakcje nadwrażliwości na leki, - zespoły mieloproliferacyjne: ॐ przewlekła białaczka szpikowa, ॐ czerwienica prawdziwa, ॐ nadpłytkowość samoistna, - niedokrwistości: (z niedoboru żelaza, hemolityczna), - choroby przebiegające z hiperlipemią (zespół nerczycowy, cukrzyca), - terapia hormonalna estrogenami, - niektóre choroby zakaźne (gruźlica, ospa, różyczka), - stan po chirurgicznym usunięciu śledziony, - ziarnica złośliwa.

25 Bazofilia

26 Zmiany liczby krwinek białych - limfocytoza Możliwe przyczyny Limfocytoza - ostre zakaźne infekcje wirusowe (m.in. odra, różyczka, WZW), - przewlekłe infekcje (gruźlica, bruceloza, kiła), - przewlekła białaczka limfatyczna, - ostra białaczka limfoblastyczna, - chłoniaki złośliwe, - białaczka włochatokomórkowa.

27 Zmiany liczby krwinek białych - monocytoza Możliwe przyczyny Monocytoza - przewlekłe infekcje bakteryjne (m.in. gruźlica, bruceloza, dur brzuszny), - infekcje pierwotniakowe (zimnica), - zespoły mielodysplastyczne (m.in. przewlekła białaczka mielomonocytowa), - ostra białaczka monocytowa, - choroby wirusowe (wątroby, płuc, ospa wietrzna), - choroby spichrzeniowe, - wrzodziejące zapalenie jelita grubego, - kolagenozy (m.in. reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy).

28 Monocyt Limfocyt reaktywny

29 KATEGORIE PARAMETRÓW SYGNALIZACYJNYCH 1. Parametry informujące o przekroczeniu zakresów referencyjnych L/H / x( )/( x )/( )x 2. Parametry informujące o występowaniu patologicznych form krwinek IG, G3, MN, LIC, LL, LL1, ALY, RBC Abn Distrib, MIC, MAC, PLT Clumps 3. Parametry informujące o występowaniu problemach technicznych w tym o anulowaniu wyniku $ brak powtarzalności, SCH schizocyty lub agregaty płytek, SCL zanieczyszczenia, (!) ryzyko błędnego wyniku, (*) odrzucenie wyniku

30 Ograniczenia instrumentalnej analizy elementów krwi obwodowej Podatność na błędy związane z brakiem systemu kontroli jakości Konieczność weryfikacji wyników sugerujących występowanie stanów patologicznych W analizatorach starszej generacji brak możliwości wykrywania: pseudomałopłytkowości zależnej od EDTA mikrosferocytozy

31 OBRAZY MIKROSKOPOWE I WYDRUKI Z ANALIZATORÓW HEMATOLOGICZNYCH

32 BloodLine Image Atlas Copyright Carden Jennigs Publishing Co., Ltd. All rights reserved. The material available at this site is for educational purposes only.

33 BloodLine Image Atlas Copyright Carden Jennigs Publishing Co., Ltd. All rights reserved. The material available at this site is for educational purposes only.

34 The Internet Pathology Laboratory for Medical Education

35 The Internet Pathology Laboratory for Medical Education

36 The Internet Pathology Laboratory for Medical Education

37 The Internet Pathology Laboratory for Medical Education

38 The Internet Pathology Laboratory for Medical Education

39 The Internet Pathology Laboratory for Medical Education

40 The Internet Pathology Laboratory for Medical Education

41 The Internet Pathology Laboratory for Medical Education

42 The Internet Pathology Laboratory for Medical Education

43 The Internet Pathology Laboratory for Medical Education

44 Wprowadzenie do diagnostyki laboratoryjnej układu hemostazy

45 Definicje Hemostaza to zespół procesów fizjologicznych, które zapewniają: sprawne hamowanie krwawienia po przerwaniu ciągłości ściany naczyń, płynność krążącej krwi

46 Definicje Układ prokoagulacyjny obejmuje wszystkie mechanizmy biorące udział w tworzeniu czopu hemostatycznego - jego funkcją jest hamowanie krwawienia. Układ antykoagulacyjny obejmuje wszystkie mechanizmy ograniczające tworzenie zakrzepów jego funkcją jest zachowanie płynności krwi. Zakrzep (skrzeplina) to czop hemostatyczny, który rozwinął się w sposób niedostatecznie kontrolowany i/lub w niewłaściwym miejscu. Zator to zakrzep całkowicie blokujący przepływ krwi przez naczynie krwionośne.

47 Równowaga układu hemostazy aktywne czynniki krzepnięcia fosfolipidy (aktywne płytki) PAI-1 śródbłonek AT, układ białka C Układ fibrynolizy Układ prokoagulacyjny CZOP HEMOSTATYCZNY + + _ Układ antykoagulacyjny _ śródbłonek AT, układ białka C Układ fibrynolizy aktywne czynniki krzepnięcia fosfolipidy (aktywne płytki) PAI-1

48 Definicje Główne składniki układu hemostazy: ściana naczyń krwionośnych, płytki krwi, układ krzepnięcia, układ fibrynolizy

49 Definicje Hemostaza jest procesem trójfazowym obejmującym: hemostazę pierwotną hemostazę wtórną fibrynolizę (zespół mechanizmów ograniczających narastanie czopu hemostatycznego)

50 Zachwiana równowaga układu hemostazy niedobór czynników krzepnięcia dysfunkcje płytek krwi + Układ prokoagulacyjny PODWYŻSZONE RYZYKO WYSTĄPIENIA KRWAWIEŃ Aktywacja układu fibrynolizy + Układ antykoagulacyjny

51 Zachwiana równowaga układu hemostazy aktywne czynniki krzepnięcia fosfolipidy (aktywne płytki) PAI-1 + Układ prokoagulacyjny PODWYŻSZONE RYZYKO WYSTĄPIENIA ZAKRZEPICY śródbłonek AT, układ białka C Układ fibrynolizy + Układ antykoagulacyjny śródbłonek AT, układ białka C Układ fibrynolizy aktywne czynniki krzepnięcia fosfolipidy (aktywne płytki) PAI-1

52 Zakresy diagnostyki układu hemostazy Poziom podstawowy: miano płytek krwi, PT, TT, APTT, fibrynogen, D-dimer Poziom specjalistyczny: czynniki krzepnięcia, diagnostyka HIT, diagnostyka APS, aktywność anty-xa, APCR, AT, białko C, białko S, mutacja Leiden czv, mutacja protrombiny Poziom konsultacyjny: t-pa, PAI, F1+2, PAP, TAT, β-tg, homocysteina, aktywacja płytek krwi

53 Podstawowe badania w diagnostyce skaz krwotocznych (skrócony koagulogram) 1. Liczba płytek krwi 2. Czas protrombinowy 3. APTT

54 Zastosowania badań z zakresu laboratoryjnej diagnostyki układu hemostazy 1. Diagnostyka skaz krwotocznych 2. Diagnostyka zaburzeń układu hemostazy po zabiegach chirurgicznych 3. Diagnostyka zaburzeń układu hemostazy towarzyszących różnym zespołom chorobowym 4. Monitorowanie leczenia przeciwzakrzepowego i fibrynolitycznego 5. Diagnostyka stanów związanych z nadkrzepliwością

55 Zaburzenia hemostazy Naczyniowe Płytkowe Osoczowe skazy krwotoczne

56 Fizjologia hemostazy Główne składniki układu hemostazy: ściana naczyń krwionośnych, płytki krwi, układ krzepnięcia, układ fibrynolizy

57 Rola ściany naczyń krwionośnych Wydzielanie z komórek śródbłonka: t-pa, u-pa, prostacyklina, śródbłonkowy czynnik rozszerzający (EDRF), PAI, cz. vw, PAF, Powierzchnia śródbłonka pokryta, glikokaliksem, ekspresja enzymów degradujących ADP, ekspresja trombomoduliny. Warstwa podśródbłonkowa aktywacja, płytek, eksprecja czynnika tkankowego, (TF).

58 Przeciwpłytkowa aktywność śródbłonka

59 Skazy krwotoczne Naczyniowe Płytkowe Osoczowe

60 Diagnostyka skaz naczyniowych wrodzone: choroba Rendu-Oslera (wrodzona naczyniakowatość krwotoczna) zespół Marfana nabyte: zespół Schonleina-Henocha plamice polekowe plamice w przebiegu zakażeń plamica w dysproteinemiach plamica starcza plamice związane ze wzrostem ciśnienia żylnego Plamice naczyniowe o nieznanej etiologii plamica zwykła plamica psychogenna BADANIA PODSTAWOWE: - OBJAW OPASKOWY (RUMPELA-LEEDEGO) - CZAS KRWAWIENIA BADANIA SPECJALISTYCZNE -BIOPSJA SKÓRY

61

62 Fizjologia hemostazy Główne składniki układu hemostazy: ściana naczyń krwionośnych, płytki krwi, układ krzepnięcia, układ fibrynolizy

63 Rola płytek krwi w tworzeniu czopu hemostatycznego adhezja i agregacja tworzenie pierwotnego czopu hemostatycznego przyśpieszanie tworzenia ostatecznego czopu hemostatycznego (wpływ na funkcję wszystkich elementów układu hemostazy)

64 Płytki krwi Szpik kostny - megakariocyty: 1 megakariocyt = 4000 płytek Średnica: 1,5-3,5 µm; objętość ok. 7 µm 3 Regulacja: trombopoetyna, IL-3, IL-11 Prawidłowa liczba płytek: G/L Czas przeżycia 7-10 dni

65 Regulacyjna rola płytek krwi GPIIb/IIIa receptor vwf

66 Fazy aktywności hemostatycznej płytek krwi

67 Składniki ziarnistości wewnątrzpłytkowych ziarnistości gęste ADP, ATP serotonina Ca ++, Mg ++ fosfoinozytole ziarnistości α PF 4, β-tg fibrinogen czynnik V cz. von Willebranda PDGF fibronektyna PAI-1 trombospondyna białko S

68 Płytkowe skazy krwotoczne Zaburzenia ilościowe: Małopłytkowości Nadpłytkowości pierwotne i wtórne Zaburzenia jakościowe funkcjonalne: Wrodzone Nabyte

69 Płytkowe skazy krwotoczne Wrodzone skazy Chroba Bernarda- Souliera Trombastenia Glanzmann s Chroba von Willebranda Pseudomałopłytkowość Wpływ antykoagulantów (EDTA) Rozcieńczenie Nabyte skazy Zaburzenia wytwarzania Sekwestracja hipersplenizm Skrócone przeżycie Immunologicze Samoistna małopłytkowość APL Polekowe (HIT) Nieimmunologiczne DIC CPB ZPM/ZHM

70 Liczba płytek G/L Norma Małopłytkowości Określenie / przebieg kliniczny > 100 G/L Łagodna Bezpieczne zabiegi chirurgiczne i diagnostyczne przy zachowanej funkcji płytek G/L Umiarkowana Sporadyczne krwawienia, związane z zaburzeniami funkcji płytek, Krwawienia po niewielkich urazach, siniaczenia G/L Nasilona Krwawienia pourazowe, okołozabiegowe, po ekstrakcji zęba Obfite miesiączki <10 G/L Ostra Krwawienia spontaniczne (np. do ośrodkowego układu nerwowego), wymagają interwencji terapeutycznej 30 G/L minimum hemostatyczne

71 Przyczyny małopłytkowości Zmniejszone wytwarzanie płytek (małopłytkowości centralne, szpikowe) Nadmierne usuwanie (niszczenie) płytek (małopłytkowości obwodowe ) Nieprawidłowy rozdział płytek w ustroju - hipersplenizm Utrata płytek i rozcieńczenie krwi krążenie pozaustrojowe; przetoczenie 4-5 l krwi konserwowanej Raszeja-Specht A., Goczewska P. Diag Lab Raszeja-Specht A., Topolewska I. Acta Hemat.Pol. 2011

72 Nadpłytkowości Reaktywne: Ostre i przewlekłe stany zapalne Choroby nowotworowe Niedokrwistości Polekowe Powysiłkowe Pokrwotoczne Pierwotne: Przewlekłe zespoły mieloproliferacyjne Nadpłytkowość samoistna

73 Badanie liczby płytek krwi -problemy Fałszywie zmniejszona liczba płytek: mikroskrzepy, tworzenie agregatów, małopłytkowość rzekoma, obecność tzw. płytek olbrzymich. Fałszywie zwiększona liczba płytek: obecność fragmentów RBC lub WBC oraz zanieczyszczeń analizatora lub odczynników, znaczna mikrocytoza RBC Raszeja-Specht A., Goczewska P. Diag Lab Raszeja-Specht A., Topolewska I. Acta Hemat.Pol. 2011

74 Liczba płytek krwi Metody tradycyjne metoda Fonio (liczba płytek/1000 erytrocytów) metody komorowe (Bürkera) Metody automatyczne metoda impedancyjna metoda optyczna

75 Liczba płytek krwi

76 Liczba płytek krwi BloodLine Image Atlas Copyright Carden Jennigs Publishing Co., Ltd. All rights reserved. The material available at this site is for educational purposes only.

77 Liczba płytek krwi

78 Liczba płytek krwi The Internet Pathology Laboratory for Medical Education

79 Liczba płytek krwi

80 Liczba płytek krwi Zakrzepowa plamica małopłytkowa

81 Liczba płytek krwi The Internet Pathology Laboratory for Medical Education

82 Liczba płytek krwi The Internet Pathology Laboratory for Medical Education

83 Małopłytkowość rzekoma Opisany w 1968 r zespół pseudotrombocytopenii zależnej od antykoagulantu. Częstość w populacji generalnej: %

84 Małopłytkowość rzekoma

85

86

87

88 Fizjologia hemostazy Główne składniki układu hemostazy: ściana naczyń krwionośnych, płytki krwi, układ krzepnięcia, układ fibrynolizy

89

90 Czynniki krzepnięcia krwi Czynniki wrażliwe na trombinę: I, V, VIII, XIII Czynniki zależne od witaminy K: II, VII, IX, X Czynniki kontaktu: XII, prekalikreina, HMWK

91 Aktywacja krzepnięcia krwi

92 Czynniki krzepnięcia krwi Czynniki wrażliwe na trombinę: I, V, VIII, XIII Czynniki zależne od witaminy K: II, VII, IX, X Czynniki kontaktu: XII, prekalikreina, HMWK

93 Osoczowe skazy krwotoczne Wrodzone - Choroba von Willebranda - Hemofilia A - Hemofilia B - Inne deficyty czynników krzepnięcia (cz XII) Nabyte - W przebiegu chorób wątroby - Zespół rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego (DIC) - Powikłania po transfuzjach - Niedobory witaminy K

94 Hemofilia A i B Hemofilia A Hemofilia B Niedobór czynników krzep. VIII IX Dziedziczenie recesywne recesywne chromosom X chromosom X Występowanie 1/10000 osób 1/50000 osób Ostrość przebiegu zależnie od poziomu czynnika <1% - wysoka samoistne krwawienia 1-5% - umiarkowana krwawienia po skaleczeniach 5-25% - mała krwawienia po dużych urazach

95 Hemofilia A i B Nosicielem jest matka Nosicielem jest ojciec Nosicielami są ojciec i matka Nie dotyczy hemofilii C (niedobór czynnika XI). Niedobór ten występuje rzadko u kaukazoidów (głównie w populacji Żydów aszkenazyjskich) i jest autosomalne recesywne Zdrowa Zdrowy Nosicielka Chory Chora Dziedziczenie recesywne sprzężone z płcią

96 Nabyta hemofilia Przyczyna proces autoimmunologiczny (?) Obecność p-ciał p-czynnikowi VIII (miano inhibitora nie koreluje z objawami klinicznymi) częstość 2/mln/rok Nagły początek, starsze osoby (kobiety i mężczyźni), skaza krwotoczna bez uchwytnej przyczyny, objawy ciężkie, umiarkowane lub lekkie Izolowane przedłużenie APTT (dalsza diagnostykatesty korekcyjne, ozn. VIII i inhibitora jedn. Bethesda) Leczenie omijające inhibitor (rviia, apcc)

97 Choroba von Willebranda NAJCZĘSTSZA WRODZONA SKAZA KRWOTOCZNA (1 na 8000 mieszkańców) DEFEKT CZYNNIKA von WILLEBRANDA TYP 1 (80% chorych) obniżenie poziomu ale czynnik jest prawidłowy TYP 2 (20% chorych) budowa i funkcja czynnika jest nieprawidłowa, poziom może być prawidłowy lub obniżony TYP 3 (rzadki) o ciężkim przebiegu klinicznym z bardzo niskim poziomem czynnika von Willebranda i czynnika VIII

98 Choroby wątroby a zaburzenia hemostazy 1. Obniżenie syntezy czynników krzepnięcia: of II, VII, IX, X, XI, fibrinogenu 2. Niedobór witaminy K (zaburzenia wchłaniania zahamowanie wydzielania żółci) 3. Dysfibrynogenemia 4. Zahamowana fibrynoliza (spadek aktywności alfa-2-antiplazminy) 5. DIC 6. Małopłytkowość połączona z hipersplenizem

99 Metody diagnostyki układu hemostazy Metody: czynnościowe, kagulometryczne, amidolityczne, immunoturbidymetryczne

100 Metody diagnostyki układu hemostazy Metody: immunoenzymatyczne, genetyczne

101 Najczęściej wykonywane badania układu krzepnięcia PT Czas protrombinowy => testowanie sprawności szlaku aktywacji uruchamianego przez TF. Monitorowanie leczenia doustnymi antykoagukantami, diagnostyka chorób wątroby. APTT Czas częściowej tromboplastyny po aktywacji => testowanie sprawności szlaku aktywacji uruchamianego przez czynniki kontaktu. Monitorowanie leczenia heparyną, wykrywanie hemofilii. Lab Test Online

102 Aktywacja układu krzepnięcia za pomocą tromboplastyny tkankowej czas promtombinowy (PT) XIIa, PKK, HMWK XIa, Ca++ Czynnik tkankowy VII VIIa Ca++ IX IXa VIIIa Ca++ PF3 X Xa Va Ca++ PF3 X II IIa I skrzep fibrynowy

103

104 Sposoby wyrażania czasu protrombinowego wskaźnik % - PT (sek) wzorcowe x 100 PT (sek) badane % aktywności obliczany z krzywej rozcieńczeń osocza prawidłowego współczynnik - PT (sek) badane PT (sek) wzorcowe INR - ( współczynnik ) ISI COAG.GEN.1.1e

105 Czas protrombinowy (PT) Quantitative in vitro determination of follicle stimulating hormone in serum and plasma Neoplastin Plus Odczynnik możliwy do wykorzystania we wszelkich typach aparatów, prosty w rekonstrukcji niskie ISI niewrażliwy na heparynę W celu ujednolicenia wyrażania czasu protrombinowego, dla potrzeb monitorowania leczenia doustnymi antykoagulantami, wprowadzono międzynarodowy współczynnik znormalizowany INR - International Normalized Ratio. Współczynnik uwzględnia różnice w czułości stosowanych odczynników i aparatury. INR = PT badane [sek] ( ) PT wzorcowe [sek] ISI

106 Laboratoryjna kontrola leczenia doustnymi antykoagulantami INR - zakres terapeutyczny Mechaniczne zastawki serca: Biologiczne zastawki serca: Migotanie przedsionków: Leczenie ŻChZZ:... Leczenie zatoru tętnicy płucnej:.. Dabigatran (Pradaksa), Rywaroksaban (Xarelto)

107 Najczęściej wykonywane badania układu krzepnięcia PT Czas protrombinowy => testowanie sprawności szlaku aktywacji uruchamianego przez TF. Monitorowanie leczenia doustnymi antykoagukantami, diagnostyka chorób wątroby. APTT Czas częściowej tromboplastyny po aktywacji => testowanie sprawności szlaku aktywacji uruchamianego przez czynniki kontaktu. Monitorowanie leczenia heparyną, wykrywanie hemofilii. Lab Test Online

108 Aktywacja układu krzepnięcia za pomocą aktywatora powierzchniowo czynnego i fosfolipidów, czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (APTT) XIIa, PKK, HMWK XIa, Ca++ Czynnik tkankowy VII VIIa Ca++ IX IXa VIIIa Ca++ PF3 X Xa Va Ca++ PF3 X II IIa I skrzep fibrynowy

109 30-40

110

111 Laboratoryjna kontrola leczenia heparyną niefrakcjonowaną Do uzyskania terapeutycznego konieczne jest utrzymanie w osoczu aktywności heparynowej w granicach j./ml metoda zakres terapeutyczny Czas krzepnięcia met. LW: przedłużenie razy Czas krzepnięcia po aktywacji (ACT): przedłużenie razy APTT: przedłużenie razy

112 Wstępna diagnostyka skaz krwotocznych APTT Liczba płytek krwi Aktywator powierzchniowo Czynny (kwas elagowy, kaolin) Fosfolipidy Jony wapnia PT Thromboplastyna (czynnik tkankowy) Fosfolipidy Jony wapnia Szlak wewnątrzpochodny Czas trombinowy Trombina Szlak zewnątrzpochodny Szlak wspólny Włóknik

113 Przykład diagnostyki skaz krwotocznych PT norma APTT patologia APTT z osoczem mieszanym Patologia Badanie w kierunku inhibitorów czynników krzepnięcia, zespołu antyfosfolipidowego Norma Badanie w kierunku niedoborów czynników krzepnięcia

114 Przykład diagnostyki skaz krwotocznych PT norma APTT norma Test z mocznikiem Patologia Niedobór cz. XIII Norma Umiarkowane niedobory czynników krzepnęcia Wzmożona fibrinolynoliza Skazy naczyniowe Gammapatie monoklonalne Skazy płytkowe

115 Zespół rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego uogólniona aktywacja układu krzepnięcia t-pa u-pa + krzepnięcie trombina _ FIBRYNA + fibrynoliza plazmina _ AT układ białka C TFPI PAI-1 antyplazmina

116 Zespół rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego charakteryzuje się uogólnioną aktywacją układu krzepnięcia Aktywacja krzepnięcia i dysfunkcja mechanizmów antykoagulacyjnych są czynnikami wywołującym ogólnoustrojowe zaburzenia homeostazy Uogólniona aktywacja mechanizmów prokoagulacyjnych Uszkodzenie śródbłonkai Odkładanie włóknika w łożysku naczyniowym Zakrzepica naczyń Koagulopatia ze zużycia Krwawienie Niewydolność organów ZGON

117 Badania laboratoryjne w diagnostyce DIC Małopłytkowość < 100 x 10 9 /L z tendencją spadkową Przedłużone czasy (PT, APTT) Istotnie podwyższone stężenie FDP/D- Dimerów Obniżone stężenie inhibitorów (AT, białka C) Obniżone stężenie czynników krzepnięcia (V,VIII,X,XIII) Stężenie fibrynogenu ma małe znaczenie diagnostyczne

118 ROZPOZNANIE ZAKRZEPICY Badanie podmiotowe Badanie przedmiotowe Badania ultrasonograficzne, radiologiczne, scyntygrafia, tomografia... Badanie stężenia D-Dimeru

119 Dimer D

120 Dimer D

121 Zaburzenia hemostazy związane ze stanami zwiększonej gotowości zakrzepowej Wrodzone skłonności prozakrzepowe Nabyte skłonności prozakrzepowe zakrzepica

122 Polskie wytyczne profilaktyki i leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Aktualizacja 2009 Medycyna Praktyczna Czynniki ryzyka ŻChZZ 1. Cechy osobnicze i stany kliniczne: 1) wiek >40 lat (ryzyko wzrasta z wiekem) 2) otyłość (BMI >30 kg/m 2 ) 3) ŻChZZ w wywiadzie rodzinnym 4) urazy (zwłaszcza wielonarządowe lub złamania miednicy, bliższego odcinka kości udowej I innych kości długich kończyn dolnych) 5) niedowład kończyn dolnych, długotrwałe unieruchomienie 6) nowotwory złośliwe (ryzyko ŻChZZ wzrasta wraz zaawansowaniem nowotworu) 7) przebyta ŻChZZ 8) trombofilia wrodzona lub nabyta 9) sepsa 10) obłożna choroba leczona zachowawczo (np. ciężkie zapalenie płuc) 11) niewydolność serca III i IV klasy NYHA 12) niewydolność oddechowa 13) choroba Leśniowskiego i Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego 14) zespół nerczycowy 15) zespoły mieloproliferacyjne 16) nocna napadowa hemoglobinuria 17) ucisk na naczynia żylne (np. guz, krwiak, malformacja tętnicza) 18) ciąża i połóg 19) długotrwały lot samolotem 20) żylaki kończyn dolnych

123 Trombofilie a występowanie żylnej choroby zakrzepowo zatorowej (ŻChZZ) Og pop. % Wzgl. ryz. ŻChZZ Pac. z ŻChZZ % oporność na aktyw. Białko C (APCR) x (mutacja cz V Leiden - hetero) mutacja 20210A protrombiny (hetero) x niedobór białka S - < 1 10 x 1 13 niedobór białka C x 1 9 niedobór AT x 1-7 zwiększone stężenie cz. krzepnięcia bd 2 5 x zespół antyfosfolipidowy 3 5? 10 x 5-15 hiperhomocysteinemia x P.M. Mannucci, Laboratory Detection of Inherited Thrombophilia. Sem Thromb. Hemost 31(1) 2005

124 Wiek jako czynnik ryzyka wystąpienia choroby zakrzepowej Prawdopodobieństwo wystąpienia ŻCHZZ % Lata AIM 2003; 138:

125 Dodatkowe czynniki ryzyka wystąpienia choroby zakrzepowej Prawdopodobieństwo wystąpienia ŻCHZZ % Ciąża Zabieg chirurgiczny Egzogenne hormony żeńskie Lata AIM 2003; 138:

126 IHD - ischaemic heart disease ChNS choroba niedokrwienna serca Czynniki ryzyka ChNS Zaburzenia metaboliczne Wpływ środowiska Zaburzenia hemostazy Stany zapalne Genetyka

127 Ogólne czynniki ryzyka zakrzepicy tętniczej Nadciśnienie tętnicze Cukrzyca, otyłość Zwiększone stężenie cholesterolu we frakcji LDL Brak aktywności fizycznej Palenie nikotyny Hiperhomocysteinemia Hemostatyczne czynniki ryzyka zakrzepicy tętniczej Dysfunkcja komórek śródbłonka Hiperfibynogenemia (polim. G/A nukleotydu 455, polim. C/T nukleotydu 148) Zahamowanie fibrynolizy (polim. PAI-1 4G/5G Wzrost aktywności cz VII Wzrost aktywności/stężenia cz VIII i von Willebranda Wzrost reaktywności płytek krwi

128 Miażdżyca

129 Miażdżyca

130 Miażdżyca

131

132 Piśmiennictwo Badania laboratoryjne w hematologii pod redakcją B. Mariańskiej, PZWL Warszawa 2003 Zakrzepy i zatory pod redakcją S. Łopaciuka, PZWL Warszawa 2002 State of Art. 2007, XXI Congress of ISTH Journal of thrombosis and haemostasis 2007 (5) supp 1. College of American Pathologists, Consensus Conference XXXVI: Diagnostic Issues in Thrombophilia. Atlanta 2001 Thrombosis Fundamental and Clinical Aspects pod redakcją G. de Gaetano, Leuven University Press 2003

Doustne środki antykoncepcyjne a ryzyko wystąpienia zakrzepicy. Dr hab. Jacek Golański Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Doustne środki antykoncepcyjne a ryzyko wystąpienia zakrzepicy. Dr hab. Jacek Golański Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Uniwersytet Medyczny w Łodzi Doustne środki antykoncepcyjne a ryzyko wystąpienia zakrzepicy Dr hab. Jacek Golański Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Uniwersytet Medyczny w Łodzi Żylna choroba zakrzepowozatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny

Bardziej szczegółowo

KREW II ZABURZENIA HEMOSTAZY

KREW II ZABURZENIA HEMOSTAZY KREW II ZABURZENIA HEMOSTAZY HEMOSTAZA DEFINICJA Całość procesów związanych z utrzymaniem krwi w stanie płynnym w obrębie łożyska naczyniowego 1 HEMOSTAZA ZAŁOŻENIA Mechanizmy hemostazy są aktywowane Jedynie

Bardziej szczegółowo

ZAKŁAD DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ I IMMUNOLOGII KLINICZNEJ WIEKU ROZOJOWEGO AM W WARSZAWIE.

ZAKŁAD DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ I IMMUNOLOGII KLINICZNEJ WIEKU ROZOJOWEGO AM W WARSZAWIE. ZAKŁAD DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ I IMMUNOLOGII KLINICZNEJ WIEKU ROZOJOWEGO AKADEMII MEDYCZNEJ W WARSZAWIE. ZAKŁAD DIAGNOSTYKI LABORATOTORYJNEJ WYDZIAŁU NAUKI O ZDROWIU AKADEMII MEDYCZNEJ W WARSZAWIE Przykładowe

Bardziej szczegółowo

Całość procesów związanych z utrzymaniem krwi w stanie płynnym w obrębie łożyska naczyniowego

Całość procesów związanych z utrzymaniem krwi w stanie płynnym w obrębie łożyska naczyniowego HEMOSTAZA Definicja: Całość procesów związanych z utrzymaniem krwi w stanie płynnym w obrębie łożyska naczyniowego Założenia: Mechanizmy hemostazy są aktywowane o Jedynie w miejscu w którym są niezbędne

Bardziej szczegółowo

Jaka jest prawidłowa liczba płytek krwi we krwi obwodowej? Jakie jest nasilenie skazy krwotocznej w zależności od liczby płytek krwi?

Jaka jest prawidłowa liczba płytek krwi we krwi obwodowej? Jakie jest nasilenie skazy krwotocznej w zależności od liczby płytek krwi? 1 Zaburzenia hemostazy skazy krwotoczne płytkowe 2 Jaka jest prawidłowa liczba płytek krwi we krwi obwodowej? Jakie jest nasilenie skazy krwotocznej w zależności od liczby płytek krwi? 3 4 Różnicowanie

Bardziej szczegółowo

Wydział Zdrowia Publicznego, Kierunek DIETETYKA, Studia I stopnia stacjonarne I rok, Rok akademicki 2013/2014

Wydział Zdrowia Publicznego, Kierunek DIETETYKA, Studia I stopnia stacjonarne I rok, Rok akademicki 2013/2014 Grupa 1 1 63571 2.1 3.1 4.1 8.1 12.1 14.1 2 63572 2.2 3.2 4.2 8.2 12.2 14.2 3 63573 2.3 3.3 4.3 8.3 12.3 14.3 4 63574 2.4 3.4 4.4 8.4 12.4 14.4 5 63575 2.5 3.5 4.5 8.5 12.5 14.5 6 63576 2.6 3.6 5.1 9.1

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka różnicowa przedłużonego APTT

Diagnostyka różnicowa przedłużonego APTT Maria Podolak-Dawidziak Diagnostyka różnicowa przedłużonego APTT Katedra i Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku AM, Wrocław Czas częściowej tromboplastyny po aktywacji APTT czas

Bardziej szczegółowo

Niedokrwistość normocytarna

Niedokrwistość normocytarna Dominika Dąbrowska Interpretacja badań laboratoryjnych III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM Niedokrwistość normocytarna NIedokrwistość normocytarna Hemoglobina - normy, przelicznik Kobiety

Bardziej szczegółowo

(+) ponad normę - odwodnienie organizmu lub nadmierne zagęszczenie krwi

(+) ponad normę - odwodnienie organizmu lub nadmierne zagęszczenie krwi Gdy robimy badania laboratoryjne krwi w wyniku otrzymujemy wydruk z niezliczoną liczbą skrótów, cyferek i znaków. Zazwyczaj odstępstwa od norm zaznaczone są na kartce z wynikami gwiazdkami. Zapraszamy

Bardziej szczegółowo

PATOFIZJOLOGIA ZABURZEŃ HEMOSTAZY. Jakub Klimkiewicz

PATOFIZJOLOGIA ZABURZEŃ HEMOSTAZY. Jakub Klimkiewicz PATOFIZJOLOGIA ZABURZEŃ HEMOSTAZY Jakub Klimkiewicz HEMOSTAZA CAŁOŚĆ PROCESÓW ZWIĄZANYCH Z UTRZYMANIEM KRWI W STANIE PŁYNNYM W NACZYNIACH KRWIONOŚNYCH ORAZ HAMOWANIEM KRWAWIENIA W MIEJSCU USZKODZENIA ŚCIANY

Bardziej szczegółowo

u Czynniki ryzyka wystąpienia zakrzepicy? - przykłady cech osobniczych i stanów klinicznych - przykłady interwencji diagnostycznych i leczniczych

u Czynniki ryzyka wystąpienia zakrzepicy? - przykłady cech osobniczych i stanów klinicznych - przykłady interwencji diagnostycznych i leczniczych 1 TROMBOFILIA 2 Trombofilia = nadkrzepliwość u Genetycznie uwarunkowana lub nabyta skłonność do występowania zakrzepicy żylnej, rzadko tętniczej, spowodowana nieprawidłowościami hematologicznymi 3 4 5

Bardziej szczegółowo

TEMATYKA WYKŁADÓW Z PATOLOGII PIELĘGNIARSTWO

TEMATYKA WYKŁADÓW Z PATOLOGII PIELĘGNIARSTWO TEMATYKA WYKŁADÓW Z PATOLOGII PIELĘGNIARSTWO 2016-2017 WYKŁAD NR 1 6. X. 2016 I Wprowadzenie do patofizjologii 1. Pojęcia: zdrowie, choroba, etiologia, patogeneza, symptomatologia 2. Etapy i klasyfikacja

Bardziej szczegółowo

1. wrodzone hipoplazje szpiku ( zespół Fanconiego ) 6. wybiórcza hipoplazja układu płytkotwórczego

1. wrodzone hipoplazje szpiku ( zespół Fanconiego ) 6. wybiórcza hipoplazja układu płytkotwórczego Skazy krwotoczne Anna Klukowska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii WUM Krzepnięcie krwi I.Małopłytkowości zależne od zaburzeń w wytwarzaniu 1. wrodzone hipoplazje szpiku ( zespół Fanconiego

Bardziej szczegółowo

TROMBOCYTY. Techniki diagnostyczne w hematologii. Układ płytek krwi. Trombopoeza SZPIK CZERWONY

TROMBOCYTY. Techniki diagnostyczne w hematologii. Układ płytek krwi. Trombopoeza SZPIK CZERWONY Techniki diagnostyczne w hematologii Układ płytek krwi TROMBOCYTY Wydział Medycyny Weterynaryjnej SGGW SZPIK CZERWONY Megakariocyt ZATOKA Parzyste błony demarkacyjne umożliwiające oddzielenie bez utraty

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia układu hemostazy i ich znaczenie w chirurgii. Propedeutyka chirurgii Seminarium dla studentów III roku kierunku lekarskiego

Zaburzenia układu hemostazy i ich znaczenie w chirurgii. Propedeutyka chirurgii Seminarium dla studentów III roku kierunku lekarskiego Zaburzenia układu hemostazy i ich znaczenie w chirurgii Propedeutyka chirurgii Seminarium dla studentów III roku kierunku lekarskiego dr n. med. Paweł Świercz Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Naczyniowej

Bardziej szczegółowo

LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2

LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 załącznik nr 11 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny: hematologia.

Bardziej szczegółowo

LP Panel tarczycowy 1. TSH 2. Ft3 3. Ft4 4. Anty TPo 5. Anty Tg. W przypadku występowania alergii pokarmowych lub wziewnych

LP Panel tarczycowy 1. TSH 2. Ft3 3. Ft4 4. Anty TPo 5. Anty Tg. W przypadku występowania alergii pokarmowych lub wziewnych Proszę o wykonanie następujących badań laboratoryjnych (z krwi), na część z nich można uzyskać skierowanie od lekarza*: Dodatkowo: Badania podstawowe: W przypadku podejrzenia nieprawidłowej pracy tarczycy

Bardziej szczegółowo

Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny: hematologia.

Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny: hematologia. Załącznik nr 10 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny:

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 007

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 007 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 007 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 8 Data wydania: 1 marca 2018 r. Nazwa i adres MEDYCZNE LABORATORIA

Bardziej szczegółowo

Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja studia stacjonarne

Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja studia stacjonarne Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja studia stacjonarne Rok akademicki 2017/2018 - Semestr V Środa 15:45 17:15 ul. Medyczna 9, sala A

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 007

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 007 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 007 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 15 stycznia 2019 r. Nazwa i adres MEDYCZNE

Bardziej szczegółowo

Stany nadkrzepliwości (trombofilie)

Stany nadkrzepliwości (trombofilie) Stany nadkrzepliwości (trombofilie) DEFINICJA I ETIOPATOGENEZA Genetycznie uwarunkowana lub nabyta skłonność do zakrzepicy żylnej lub (rzadko) tętniczej, związana z nieprawidłowościami hematologicznymi.

Bardziej szczegółowo

TEMATYKA WYKŁADÓW Z PATOLOGII FIZJOTERAPIA

TEMATYKA WYKŁADÓW Z PATOLOGII FIZJOTERAPIA TEMATYKA WYKŁADÓW Z PATOLOGII FIZJOTERAPIA 2017-2018 Prof. dr hab. med. Jolanta Jaworek Środa 14.00-16.30 WYKŁAD NR 1-25.X.2017 1. Niewydolność krążenia pochodzenia sercowego: definicja, epidemiologia,

Bardziej szczegółowo

Przygotowanie chorego z zaburzeniami hemostazy do zabiegu operacyjnego

Przygotowanie chorego z zaburzeniami hemostazy do zabiegu operacyjnego Przygotowanie chorego z zaburzeniami hemostazy do zabiegu operacyjnego Krzysztof Chojnowski Klinika Hematologii UM w Łodzi Łódź, 26.01.2010 Plan wykładu Przedoperacyjna ocena ryzyka wystąpienia krwawień

Bardziej szczegółowo

Skazy krwotoczne w praktyce pediatrycznej Edyta Niewiadomska Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii WUM 2016/2017

Skazy krwotoczne w praktyce pediatrycznej Edyta Niewiadomska Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii WUM 2016/2017 Skazy krwotoczne w praktyce pediatrycznej Edyta Niewiadomska Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii WUM 2016/2017 Trzy układy zapewniające prawidłową hemostazę płytki krwi osoczowe czynniki krzepnięcia

Bardziej szczegółowo

Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja. Rok akademicki 2018/ Semestr V

Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja. Rok akademicki 2018/ Semestr V Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja Rok akademicki 2018/2019 - Semestr V Środa 16:15 17:45 ul. Medyczna 9, sala A Data Temat: Prowadzący:

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 007

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 007 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 007 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 6 Data wydania: 6 maja 2016 r. Nazwa i adres INVICTA Sp. z

Bardziej szczegółowo

Lp. Zakres świadczonych usług i procedur Uwagi

Lp. Zakres świadczonych usług i procedur Uwagi Choroby układu nerwowego 1 Zabiegi zwalczające ból i na układzie współczulnym * X 2 Choroby nerwów obwodowych X 3 Choroby mięśni X 4 Zaburzenia równowagi X 5 Guzy mózgu i rdzenia kręgowego < 4 dni X 6

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wiesław W. Jędrzejczak, Tadeusz Robak, Maria Podolak-Dawidziak

Spis treści. Wiesław W. Jędrzejczak, Tadeusz Robak, Maria Podolak-Dawidziak ROZDZIAŁ 1 Wprowadzenie. Personel i instytucje 13, Tadeusz Robak, Maria Podolak-Dawidziak ROZDZIAŁ 2 Program specjalizacji z hematologii 15, Andrzej Hellmann, Iwona Hus, Jadwiga Dwilewicz-Trojaczek ROZDZIAŁ

Bardziej szczegółowo

Rodzaje autoprzeciwciał, sposoby ich wykrywania, znaczenie w ustaleniu diagnozy i monitorowaniu. Objawy związane z mechanizmami uszkodzenia.

Rodzaje autoprzeciwciał, sposoby ich wykrywania, znaczenie w ustaleniu diagnozy i monitorowaniu. Objawy związane z mechanizmami uszkodzenia. Zakres zagadnień do poszczególnych tematów zajęć I Choroby układowe tkanki łącznej 1. Toczeń rumieniowaty układowy 2. Reumatoidalne zapalenie stawów 3. Twardzina układowa 4. Zapalenie wielomięśniowe/zapalenie

Bardziej szczegółowo

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku 1. NAZWA PRZEDMIOTU : HEMATOLOGIA 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek )

Bardziej szczegółowo

Układ krwiotwórczy i limfatyczny

Układ krwiotwórczy i limfatyczny WH Układ krwiotwórczy i limfatyczny Klasyfikuj prace ogólne dotyczące układu krwiotwórczego i limfatycznego, a także chorób i zaburzeń układu krwiotwórczego i limfatycznego u dzieci w WS 300. Opieka pielęgniarska

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 006

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 006 PCA Zakres akredytacji Nr AM 006 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 006 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10 Data wydania: 10 lipca

Bardziej szczegółowo

Propedeutyka diagnostyki klinicznej Konspekty wykładów i ćwiczeń (cz.7)

Propedeutyka diagnostyki klinicznej Konspekty wykładów i ćwiczeń (cz.7) Propedeutyka diagnostyki klinicznej Konspekty wykładów i ćwiczeń (cz.7) Paulina Dumnicka 9. HEMOSTAZA Nabyte skazy krwotoczne osoczowe niedobory czynników krzepnięcia: - zmniejszone wytwarzanie (choroby

Bardziej szczegółowo

DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA ZABURZEŃ HEMOSTAZY. Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM

DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA ZABURZEŃ HEMOSTAZY. Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA ZABURZEŃ HEMOSTAZY Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Fizjologia krzepnięcia Zapewnienie płynności krwi krążącej Utrzymanie szczelności

Bardziej szczegółowo

Poziom i. studiów. Punkty ECTS

Poziom i. studiów. Punkty ECTS WYDZIAŁ LEKARSKI II Poziom i Nazwa kierunku Lekarski tryb studiów Nazwa Jednostka realizująca, wydział Fizjologia kliniczna- Patofizjologia Punkty ECTS 3 Katedra i Zakład Patofizjologii Wydział Lekarski

Bardziej szczegółowo

Hematologia laboratoryjna

Hematologia laboratoryjna Hematologia laboratoryjna 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne):

Bardziej szczegółowo

Co można wykryć za pomocą badania morfologii krwi?

Co można wykryć za pomocą badania morfologii krwi? artykuł POglądowy Wiesław Wiktor Jędrzejczak Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych, Warszawski Uniwersytet Medyczny Co można wykryć za pomocą badania morfologii krwi? What can

Bardziej szczegółowo

Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja studia stacjonarne

Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja studia stacjonarne Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja studia stacjonarne Środa 15.45-17.15, ul. Medyczna 9, sala A Data Temat: Prowadzący: 05.10.16 Omówienie

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia krzepnięcia diagnostyka w systemie przyłóżkowym

Zaburzenia krzepnięcia diagnostyka w systemie przyłóżkowym Zaburzenia krzepnięcia diagnostyka w systemie przyłóżkowym Barbara Adamik Katedra i Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Zaburzenia krzepnięcia - diagnostyka w

Bardziej szczegółowo

Szczegółowy spis badań KOD 02 / grupa 2 / HEMATOLOGIA

Szczegółowy spis badań KOD 02 / grupa 2 / HEMATOLOGIA Szczegółowy spis badań KOD 02 / grupa 2 / HEMATOLOGIA Badanie Podbadanie materiał przyjmowania materiału oczekiwania na wynik WBC krew z EDTA codziennie NE% krew z EDTA codziennie LY% krew z EDTA codziennie

Bardziej szczegółowo

ZAKŁAD DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ I IMMUNOLOGII KLINICZNEJ WIEKU ROZOJOWEGO AM W WARSZAWIE.

ZAKŁAD DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ I IMMUNOLOGII KLINICZNEJ WIEKU ROZOJOWEGO AM W WARSZAWIE. ZAKŁAD DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ I IMMUNOLOGII KLINICZNEJ WIEKU ROZOJOWEGO AKADEMII MEDYCZNEJ W WARSZAWIE. ZAKŁAD DIAGNOSTYKI LABORATOTORYJNEJ WYDZIAŁU NAUKI O ZDROWIU AKADEMII MEDYCZNEJ W WARSZAWIE Przykładowe

Bardziej szczegółowo

Hematologia laboratoryjna

Hematologia laboratoryjna Hematologia laboratoryjna 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne):

Bardziej szczegółowo

Terapie komórkami macierzystymi

Terapie komórkami macierzystymi Terapie komórkami macierzystymi Krwiotwórcze komórki macierzyste wykorzystuje się przeszczepiając je pacjentowi. Takie komórki odbudowują zniszczone tkanki (w białaczkach jest to nieprawidłowy szpik kostny)

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 006

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 006 PCA Zakres akredytacji Nr AM 006 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 006 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 7 Data wydania: 2 maja 2016

Bardziej szczegółowo

DOPROWADZAJĄC POKARMY DO WSZYSTKICH ZAKĄTKÓW ORGANIZMU KREW PEŁNI ROLĘ KELNERA. Humor z zeszytów szkolnych (IV klasa)

DOPROWADZAJĄC POKARMY DO WSZYSTKICH ZAKĄTKÓW ORGANIZMU KREW PEŁNI ROLĘ KELNERA. Humor z zeszytów szkolnych (IV klasa) DOPROWADZAJĄC POKARMY DO WSZYSTKICH ZAKĄTKÓW ORGANIZMU KREW PEŁNI ROLĘ KELNERA Humor z zeszytów szkolnych (IV klasa) NAJCZĘSTSZE BŁĘDY W DIAGNOSTYCE I LECZENIU NIEDOKRWISTOŚCI Prof. dr hab.med. Kazimierz

Bardziej szczegółowo

Oddział Chorób Wewnętrznych - ARION Szpitale sp. z o.o. Zespół Opieki Zdrowotnej w Biłgoraju

Oddział Chorób Wewnętrznych - ARION Szpitale sp. z o.o. Zespół Opieki Zdrowotnej w Biłgoraju Nazwa świadczenia A26 zabiegi zwalczające ból i na układzie współczulnym A31 choroby nerwów obwodowych A32 choroby mięśni A33 zaburzenia równowagi A34c guzy mózgu i rdzenia kręgowego < 4 dni A34d guzy

Bardziej szczegółowo

Regina B.Podlasin Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie

Regina B.Podlasin Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie Regina B.Podlasin Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie http://www.ptnaids.pl/ Gorączka, zapalenie gardła, powiększenie węzłów chłonnych Zakażenie wirusem Epsteina-Barr (EBV) = mononukleoza zakaźna Zakażenie

Bardziej szczegółowo

Zaawansowany. Zaliczenie pierwszego semestru z anatomii i z patologii

Zaawansowany. Zaliczenie pierwszego semestru z anatomii i z patologii 1 Kierunek: PILĘGNIARSTWO Nazwa przedmiotu Chirurgia i pielęgniarstwo chirurgiczne Kod przedmiotu Poziom przedmiotu Rok studiów Semestr Liczba punktów Metody nauczania Język wykładowy Imię i nazwisko wykładowcy

Bardziej szczegółowo

Tab.1. Charakterystyka materiału do badań w Pracowni Hemostazy LDH

Tab.1. Charakterystyka materiału do badań w Pracowni Hemostazy LDH LABORATORIUM DIAGNOSTYKI HEMATOLOGICZNEJ Pracownia Hemostazy ul. Szamarzewskiego 82/84, 60-569 Poznań tel. 61 854 9576, 61854 9599 Kierownik: dr hab. n. med. Maria Kozłowska-Skrzypczak prof. UM Tab.1.

Bardziej szczegółowo

Leczenie Hemlibra przypadki kliniczne (doświadczenia własne)

Leczenie Hemlibra przypadki kliniczne (doświadczenia własne) Leczenie Hemlibra przypadki kliniczne (doświadczenia własne) Ewa Stefańska-Windyga Instytut Hematologii i Transfuzjologii Warszawa 23.03.2019 r. Początki Kwiecień 2016 pierwsi pacjenci w badaniu Haven

Bardziej szczegółowo

Zasady postępowania w nabytych osoczowych skazach krwotocznych

Zasady postępowania w nabytych osoczowych skazach krwotocznych Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego; Centrum Diagnostyczno-Lecznicze INTERLAB w Poznaniu Krystyna Zawilska Zasady postępowania w nabytych osoczowych skazach krwotocznych Praktyka hematologiczna

Bardziej szczegółowo

Układ krzepnięcia a znieczulenia przewodowe

Układ krzepnięcia a znieczulenia przewodowe Układ krzepnięcia a znieczulenia przewodowe We wszystkich obecnie dyscyplinach zabiegowych obowiązuje standard profilaktyki przeciwzakrzepowej z zastosowaniem heparyn (zwłaszcza drobnocząsteczkowych).

Bardziej szczegółowo

Wysypka i objawy wielonarządowe

Wysypka i objawy wielonarządowe Wysypka i objawy wielonarządowe Sytuacja kliniczna 2 Jak oceniasz postępowanie lekarza? A) Bez badań dodatkowych nie zdecydowałbym się na leczenie B) Badanie algorytmem Centora uzasadniało takie postępowanie

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Część I Choroby układu krążenia 1 Wendy A. Ware. Część II Choroby układu oddechowego 137 Eleanor C. Hawkins

Spis treści. Część I Choroby układu krążenia 1 Wendy A. Ware. Część II Choroby układu oddechowego 137 Eleanor C. Hawkins Spis treści Część I Choroby układu krążenia 1 Wendy A. Ware 1 Badanie układu krążenia 2 2 Badania dodatkowe stosowane w chorobach układu krążenia 8 3 Leczenie zastoinowej niewydolności serca 29 4 Zaburzenia

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 006

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 006 PCA ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 006 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10 Data wydania: 10 lipca 2018 r. Nazwa i adres Diagnostyka

Bardziej szczegółowo

Zespoły mieloproliferacyjne. Agnieszka Szeremet

Zespoły mieloproliferacyjne. Agnieszka Szeremet Zespoły mieloproliferacyjne Agnieszka Szeremet Zespoły mieloproliferacyjne- definicja Zespoły mieloproliferacyjne (Mieloproliferative neoplasms, MPN) to grupa chorób nowotoworych, związnana z klonalnym

Bardziej szczegółowo

Trombofilia. Genetycznie uwarunkowana lub nabyta skłonność do. występowania zakrzepicy żylnej, rzadko tętniczej, spowodowana nieprawidłowościami

Trombofilia. Genetycznie uwarunkowana lub nabyta skłonność do. występowania zakrzepicy żylnej, rzadko tętniczej, spowodowana nieprawidłowościami Trombofilie Trombofilia Genetycznie uwarunkowana lub nabyta skłonność do występowania zakrzepicy żylnej, rzadko tętniczej, spowodowana nieprawidłowościami hematologicznymi Naturalna ochrona przed zakrzepicą

Bardziej szczegółowo

Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649. Reguły systemu wsparcia decyzji: wskazania/przeciwskazania trombolizy

Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649. Reguły systemu wsparcia decyzji: wskazania/przeciwskazania trombolizy Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649 Reguły systemu wsparcia decyzji: wskazania/przeciwskazania trombolizy Kryterium Dane (jakie) Dane (źródło) Reguła Moduł wiek wiek pacjent/osoba > 18 lat (włączająca) kliniczne

Bardziej szczegółowo

CHOROBY KRWI U DZIECI

CHOROBY KRWI U DZIECI Benigna Konatkowska CHOROBY KRWI-NIEDOBORY CZERWONE BIAŁE PŁYTKI KRWI OSOCZE CHOROBY KRWI U DZIECI NIEDOKRWISTOŚCI niedoborowe (Fe, vit. B12, kw.foliowy, Cu) pokrwotoczne hemolityczne aplastyczne w przebiegu

Bardziej szczegółowo

Przewlekłe nowotwory mieloproliferacyjne Ph-ujemne

Przewlekłe nowotwory mieloproliferacyjne Ph-ujemne Przewlekłe nowotwory mieloproliferacyjne Ph-ujemne Marta Sobas Nowotwory mieloproliferacyjne Przewlekłe nowotwory mieloproliferacyjne Dojrzałe komórki Dysplazja Blasty Transformacja do ostrej białaczki

Bardziej szczegółowo

WYCIECZKA DO LABORATORIUM

WYCIECZKA DO LABORATORIUM WYCIECZKA DO LABORATORIUM W ramach projektu e-szkoła udaliśmy się do laboratorium w Krotoszynie na ul. Bolewskiego Mieliśmy okazję przeprowadzić wywiad z kierowniczką laboratorium Panią Hanną Czubak Oprowadzała

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. Podstawy fizjoterapii klinicznej w chorobach wewnętrznych Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot

SYLABUS. Podstawy fizjoterapii klinicznej w chorobach wewnętrznych Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot SYLABUS Nazwa przedmiotu Podstawy fizjoterapii klinicznej w chorobach wewnętrznych Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny, Instytut Fizjoterapii Kod przedmiotu Studia Kierunek studiów Poziom

Bardziej szczegółowo

Ceny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od 01.07.2012 r. Cena Oczekiwana 03.0000.301.

Ceny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od 01.07.2012 r. Cena Oczekiwana 03.0000.301. Ceny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od 01.07.2012 r. Kod Zakresu Nazwa Zakresu Cena Oczekiwana 03.0000.301.02 PROGRAM LECZENIA PRZEWLEKŁEGO WZW TYPU

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI:

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI: PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI: 1. Adres jednostki: Adres: 60-569 Poznań, ul, Szamarzewskiego 82/84 Tel. /Fax: 61/8549383, 61/8549356 Strona WWW: www.hematologia.ump.edu.pl

Bardziej szczegółowo

Kościółek Justyna Truszkowska Dominika Kl. II Ek

Kościółek Justyna Truszkowska Dominika Kl. II Ek Kościółek Justyna Truszkowska Dominika Kl. II Ek CZYM JEST RAK KRWI? Rak krwi - nowotwór, który atakuje system krwionośny oraz samą krew, szpik kostny i układ limfatyczny. Rozróżniamy wiele rodzajów raka

Bardziej szczegółowo

Okołooperacyjna profilaktyka przeciwzakrzepowa - oficjalne wytyczne

Okołooperacyjna profilaktyka przeciwzakrzepowa - oficjalne wytyczne Okołooperacyjna profilaktyka przeciwzakrzepowa - oficjalne wytyczne Jednym z najczęstszych powikłań okołooperacyjnych jest żylna choroba zakrzepowozatorowa (ŻChZZ) oraz jej najpoważniejsze następstwo -

Bardziej szczegółowo

WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI

WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych

Bardziej szczegółowo

Układ krwionośny. 1.Wymień 3 podstawowe funkcje jakie spełnia układ krwionośny ... 2.Uzupełnij schemat budowy krwi

Układ krwionośny. 1.Wymień 3 podstawowe funkcje jakie spełnia układ krwionośny ... 2.Uzupełnij schemat budowy krwi Układ krwionośny 1.Wymień 3 podstawowe funkcje jakie spełnia układ krwionośny... 2.Uzupełnij schemat budowy krwi 3.Zaznacz opis osocza krwi. A. Jest to opalizujący płyn zawierający wodę, białka i białe

Bardziej szczegółowo

LECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20)

LECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20) Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 511 Poz. 42 Załącznik B.4. LECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie zaawansowanego

Bardziej szczegółowo

Oddział Pediatryczny - ARION Szpitale sp. z o.o. Zespół Opieki Zdrowotnej w Biłgoraju

Oddział Pediatryczny - ARION Szpitale sp. z o.o. Zespół Opieki Zdrowotnej w Biłgoraju Nazwa świadczenia A59 bóle głowy A87b inne choroby układu nerwowego < 18 r.ż. C56 poważne choroby gardła, uszu i nosa C57 inne choroby gardła, uszu i nosa C56b poważne choroby gardła, uszu i nosa < 18

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. Katedra Kod przedmiotu Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów

SYLABUS. Katedra Kod przedmiotu Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów SYLABUS Nazwa przedmiotu Podstawy fizjoterapii w chorobach wewnętrznych Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Instytut Fizjoterapii UR, Wydział Medyczny, Katedra Kod przedmiotu Studia Kierunek studiów

Bardziej szczegółowo

ZABURZENIA HEMOSTAZY. naczyniowe płytkowe osoczowe OSOCZOWEJ NACZYNIOWO- PLYTKOWEJ

ZABURZENIA HEMOSTAZY. naczyniowe płytkowe osoczowe OSOCZOWEJ NACZYNIOWO- PLYTKOWEJ ZABURZENIA HEMOSTAZY Jolanta Sadowska Klinika Onkologii, Hematologii, Transplantologii Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny Poznań OBJAWY WSKAZUJĄCE NA SKAZĘ KRWOTOCZNĄ wybroczyny i/lub wylewy krwawe na

Bardziej szczegółowo

PYTANIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY OBOWIĄZUJĄCE W ROKU AKADEMICKIM 2018/2019 STUDIA POMOSTOWE KIERUNEK PIELĘGNIARSTWO

PYTANIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY OBOWIĄZUJĄCE W ROKU AKADEMICKIM 2018/2019 STUDIA POMOSTOWE KIERUNEK PIELĘGNIARSTWO PYTANIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY OBOWIĄZUJĄCE W ROKU AKADEMICKIM 2018/2019 STUDIA POMOSTOWE KIERUNEK PIELĘGNIARSTWO PYTANIA Z PEDIATRII I PIELĘGNIARSTWA PEDIATRYCZNEGO 1. Wskaż metody oceny stanu zdrowia noworodka

Bardziej szczegółowo

Nowe doustne antykoagulanty. okiem diagnosty laboratoryjnego.

Nowe doustne antykoagulanty. okiem diagnosty laboratoryjnego. Nowe doustne antykoagulanty okiem diagnosty laboratoryjnego. Paweł Kozłowski Laboratorium Centralne Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej Warszawski Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

Fizjologia i patologia układu krzepnięcia

Fizjologia i patologia układu krzepnięcia Fizjologia i patologia układu krzepnięcia Magdalena Górska-Kosicka Klinika Zaburzeń Hemostazy i Chorób Wewnętrznych IHiT Warszawa Warszawa 22.01.2019 HEMOSTAZA haima krew, stasis zatrzymanie zespół procesów

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU OPIS

KARTA PRZEDMIOTU OPIS CECHA PRZEDMIOTU KARTA PRZEDMIOTU OPIS INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIODCIE Nazwa przedmiotu PATOLOGIA Poziom realizacji Studia pierwszego stopnia stacjonarne przedmiotu Jednostka realizująca Instytut Nauk

Bardziej szczegółowo

Patologia - opis przedmiotu

Patologia - opis przedmiotu Patologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Patologia Kod przedmiotu 12.0-WP-PielP-PATO-Sk-S14_pNadGenOYUQZ Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Pielęgniarstwo Profil praktyczny

Bardziej szczegółowo

Niedokrwistości wieku dziecięcego. Edyta Niewiadomska Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Warszawski Uniwersytet Medyczny 2016/2017

Niedokrwistości wieku dziecięcego. Edyta Niewiadomska Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Warszawski Uniwersytet Medyczny 2016/2017 Niedokrwistości wieku dziecięcego Edyta Niewiadomska Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Warszawski Uniwersytet Medyczny 2016/2017 Jak zmienia się morfologia w zależności od wieku dziecka? Okres

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET MEDYCZNY W BIAŁYMSTOKU SYLABUS - CHIRURGIA.... (imię i nazwisko)

UNIWERSYTET MEDYCZNY W BIAŁYMSTOKU SYLABUS - CHIRURGIA.... (imię i nazwisko) UNIWERSYTET MEDYCZNY W BIAŁYMSTOKU SYLABUS - CHIRURGIA... (imię i nazwisko) III rok (semestr 5/6) wykłady seminaria ćwiczenia I Klinika Chirurgii Ogólnej i Endokrynologicznej II Klinika Chirurgii Ogólnej

Bardziej szczegółowo

2. Praktyczne aspekty komunikacji: pielęgniarka pacjent Józef Skrzypczak Pytania sprawdzające Piśmiennictwo... 35

2. Praktyczne aspekty komunikacji: pielęgniarka pacjent Józef Skrzypczak Pytania sprawdzające Piśmiennictwo... 35 SPIS TREŚCI CZĘŚĆ I Zagadnienia ogólne... 15 1. Reakcje pacjenta wynikające z hospitalizacji Bogusław Stelcer... 17 1.1. Pacjent w szpitalu... 17 1.2. Specyfika leczenia szpitalnego... 21 1.3. Stres szpitalny

Bardziej szczegółowo

Spis zagadnień książki Rozszyfruj swoją krew wersja MINI (podstawowa) i PRO (zaawansowana)

Spis zagadnień książki Rozszyfruj swoją krew wersja MINI (podstawowa) i PRO (zaawansowana) Spis zagadnień książki Rozszyfruj swoją krew wersja MINI (podstawowa) i PRO (zaawansowana) Książka Rozszyfruj swoją krew dostępna jest w dwóch wersjach. Wersja MINI (podstawowa) skierowana dla każdego,

Bardziej szczegółowo

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. I J. Łyko Syllabus przedmiotowy 2017/ /22

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. I J. Łyko Syllabus przedmiotowy 2017/ /22 Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. I J. Łyko Syllabus przedmiotowy 2017/18-2021/22 Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne Stopień studiów

Bardziej szczegółowo

BUDUJEMY ZDROWIE POLAKÓW, AKTYWUJĄC GENOM CZŁOWIEKA. NASZĄ PASJĄ JEST ZDROWIE, NASZĄ INSPIRACJĄ SĄ LUDZIE PRODUCENT:

BUDUJEMY ZDROWIE POLAKÓW, AKTYWUJĄC GENOM CZŁOWIEKA. NASZĄ PASJĄ JEST ZDROWIE, NASZĄ INSPIRACJĄ SĄ LUDZIE PRODUCENT: 1 Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (nnkt) EPA + DHA omega-3 chronią organizm człowieka przed chorobą zatorowo-zakrzepową, stanami zapalnymi i miażdżycą. NASZĄ PASJĄ JEST ZDROWIE, NASZĄ INSPIRACJĄ

Bardziej szczegółowo

DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA ZABURZEŃ HEMOSTAZY. Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM

DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA ZABURZEŃ HEMOSTAZY. Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA ZABURZEŃ HEMOSTAZY Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Fizjologia krzepnięcia Zapewnienie płynności krwi krążącej Utrzymanie szczelności

Bardziej szczegółowo

Krew składa się z części płynnej i składników morfotycznych tj. z osocza, krwinek czerwonych i białych oraz płytek krwi.

Krew składa się z części płynnej i składników morfotycznych tj. z osocza, krwinek czerwonych i białych oraz płytek krwi. PIELĘGNOWANIE PACJENTÓW ZE SCHORZENIAMI UKŁADU KRWIOTWÓRCZEGO Krew składa się z części płynnej i składników morfotycznych tj. z osocza, krwinek czerwonych i białych oraz płytek krwi. U dorosłego człowieka

Bardziej szczegółowo

ZAPOTRZEBOWANIE NA KONCENTRAT CZYNNIKA KRZEPNIĘCIA

ZAPOTRZEBOWANIE NA KONCENTRAT CZYNNIKA KRZEPNIĘCIA Rozpoznanie skazy krwotocznej /postać : KONCENTRAT CZYNNIKA VIII Leczenie w warunkach domowych chorego na ciężką postać hemofilii A Program ITI u dorosłego chorego na hemofilię A powikłaną inhibitorem

Bardziej szczegółowo

Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym

Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W

Bardziej szczegółowo

Małopłytkowość u kobiety z zakrzepicą w układzie żyły wrotnej

Małopłytkowość u kobiety z zakrzepicą w układzie żyły wrotnej Małopłytkowość u kobiety z zakrzepicą w układzie żyły wrotnej Ewa Stefańska-Windyga Klinika Zaburzeń Hemostazy i Chorób Wewnętrznych Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie 39- letnia pacjentka

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Przedmiot kształcenia treści kierunkowych prof. dr hab. n. med. Krzysztof Gutkowski

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Przedmiot kształcenia treści kierunkowych prof. dr hab. n. med. Krzysztof Gutkowski SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Podstawy fizjoterapii klinicznej w chorobach wewnętrznych Kod przedmiotu/

Bardziej szczegółowo

Imię i nazwisko pacjenta:. - - TAK. hemofilia A ciężka umiarkowana łagodna. hemofilia B ciężka umiarkowana łagodna

Imię i nazwisko pacjenta:. - - TAK. hemofilia A ciężka umiarkowana łagodna. hemofilia B ciężka umiarkowana łagodna Zamówienie indywidualne na produkty krwiopochodne, z wyłączeniem immunoglobuliny anty-rhd, rekombinowane koncentraty czynników krzepnięcia oraz desmopresynę 1) Oznaczenie podmiotu leczniczego Imię i nazwisko

Bardziej szczegółowo

C. Średnia liczba pacjentów leczona w ośrodku kwartalnie z uwzględnieniem rodzaju skazy.

C. Średnia liczba pacjentów leczona w ośrodku kwartalnie z uwzględnieniem rodzaju skazy. Wyniki raportu za 2013 rok sporządzone w oparciu o dane przesłane przez wojewódzkich koordynatorów ds. leczenia hemofilii i pokrewnych skaz krwotocznych - DOROŚLI A. Dane organizacyjne. 11 ośrodków dysponuje

Bardziej szczegółowo

Wskazania do diagnostyki w kierunku trombofilii

Wskazania do diagnostyki w kierunku trombofilii Wskazania do diagnostyki w kierunku trombofilii dr n. med. Agnieszka Padjas II Katedra Chorób Wewnętrznych, Klinika Alergii i Immunologii Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum Co to jest trombofilia?

Bardziej szczegółowo

5. Lista badań wraz z zakresem wartości referencyjnych :

5. Lista badań wraz z zakresem wartości referencyjnych : 5. Lista badań wraz z zakresem wartości referencyjnych : Pracownia Analityki Ogólnej Rodzaj badania Wartości referencyjne Jednostki 1. Mocz badanie ogólne ph Ciężar właściwy Związki nitrowe Białko całkowite

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1 do SIWZ Opis przedmiotu zamówienia

Załącznik nr 1 do SIWZ Opis przedmiotu zamówienia Załącznik nr 1 do SIWZ Opis przedmiotu zamówienia Zadanie 1 Odczynniki do oznaczania morfologii krwi wraz z dzierżawą dwóch analizatorów hematologicznych i jednej przystawki do barwienia preparatów krwi

Bardziej szczegółowo

Zakresy świadczeń Kod produktu Nazwagrupy choroby zakaźnedzieci

Zakresy świadczeń Kod produktu Nazwagrupy choroby zakaźnedzieci Katalog grup Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 81/2014/DSOZ Załącznik nr 1a do zarządzenia Nr 89/2013/050Z Kod grupy Kod produktu Nazwagrupy zakaźnedzieci A57 5.51.01.0001057 Choroby zapalne układu nerwowego

Bardziej szczegółowo

Nadciśnienie tętnicze a markery dysfunkcji śródbłonka u dzieci z przewlekłą chorobą nerek

Nadciśnienie tętnicze a markery dysfunkcji śródbłonka u dzieci z przewlekłą chorobą nerek Nadciśnienie tętnicze a markery dysfunkcji śródbłonka u dzieci z przewlekłą chorobą nerek Drożdż D, 1 ; Kwinta P, 2, Sztefko K, 3, J, Berska 3, Zachwieja K, 1, Miklaszewska M, 1, Pietrzyk J,A, 1 Zakład

Bardziej szczegółowo

Cykl kształcenia 2014-2017 SYLABUS

Cykl kształcenia 2014-2017 SYLABUS 01-017 SYLABUS Nazwa przedmiotu Podstawy fizjoterapii klinicznej w chorobach wewnętrznych Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny, Instytut Fizjoterapii Kod przedmiotu Studia Kierunek studiów

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi... 13

Spis treści. Przedmowa Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi... 13 Spis treści Przedmowa................ 11 1. Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi.................. 13 Najważniejsze problemy diagnostyczne....... 13 Ból w klatce piersiowej........... 14 Ostry

Bardziej szczegółowo