Miasta 2.0 we wspó³czesnej gospodarce Miasta 2.0 we wspó³czesnej gospodarce

Transkrypt

1 Zarz¹dzanie i Finanse Journal of Management and Finance Vol. 12, No. 4/2014 Anna Szel¹gowska* Anna Szel¹gowska Miasta 2.0 we wspó³czesnej gospodarce Miasta 2.0 we wspó³czesnej gospodarce Wstêp Wspó³czesne miasta to têtni¹ce yciem jednostki terytorialne wspomagane w istotnym stopniu innowacyjnymi technologiami. Kluczowym czynnikiem w obecnym rozwoju obszarów miejskich jest zastosowanie sieci tzw. drugiej generacji (WEB 2.0). Niniejszy artyku³ ma na celu zaprezentowanie istoty miasta 2.0, analizê zjawisk i procesów wystêpuj¹cych we wspó³czesnych miastach funkcjonuj¹cych w oparciu o sieæ drugiej generacji oraz przedstawienie wp³ywu stosowania innowacji technologicznych na jakoœæ ycia mieszkañców miast 2.0. Realizacja tego celu odbêdzie siê za pomoc¹ metody syntezy logicznej, metody analizy i krytyki Ÿród³owej oraz studium przypadków. 1. Etapy politycznej komunikacji Komunikacja na szczeblu w³adze miasta mieszkañcy przybiera coraz bardziej rozbudowane formy wspó³pracy. Wymiana informacji miêdzy tymi dwoma ogniwami ma s³u yæ godzeniu rozbie nych opinii i stanowisk, a w konsekwencji poszukiwaniu optymalnych rozwi¹zañ. J. G. Blumler oraz D. Kavanagh wyró nili trzy g³ówne fazy rozwoju politycznej komunikacji [Blumler, Kavanagh, 1999, s. 213]. W pierwszej fazie polityczna komunikacja podporz¹dkowana by³a silnym wp³ywom w³adz, instytucji politycznych i partii, które stosowa³y najprostsze papierowo-radiowe formy przekazu swoich treœci otoczeniu zewnêtrznemu. Telewizja, jako medium drugiej politycznej komunikacji, zdynamizowa³a przekaz informacji, umo liwiaj¹c coraz szybszy dostêp do aktualnych informacji. Wspó³czesny rozwój miejskich innowacji technologicznych nie móg³by siê odbywaæ bez Internetu, zaliczanego do mediów trzeciej politycznej komunikacji. J. G. Blumler w swych rozwa aniach posun¹³ siê dalej, wyró niaj¹c czwart¹ fazê komunikacji spo³ecznej, któr¹ nazwa³ odœrodkow¹ dywersyfikacj¹ (centrifugal diversification) [Blumler, 2013]. * Dr hab., prof. nadz., Kolegium Nauk o Przedsiêbiorstwie, Instytut Finansów Korporacji i Inwestycji, Zak³ad Inwestycji i Nieruchomoœci, Szko³a G³ówna Handlowa w Warszawie, al. Niepodleg³oœci 162, Warszawa, aszela@poczta.fm

2 408 Anna Szel¹gowska O ile trzy pierwsze fazy przyjmowa³y strukturê piramidaln¹ (gdzie spo³eczeñstwo pozostawa³o biernym odbiorc¹ treœci), o tyle w czwartej fazie mamy do czynienia z ci¹gle rozszerzaj¹cym siê rozproszeniem i wykorzystaniem funkcji Internetu, skutkuj¹cym aktywnym i jednoczeœnie oddolnym udzia³em mieszkañców w yciu spo³eczno-gospodarczym. To w³aœnie ta czwarta faza jest platform¹ stwarzaj¹c¹ jeszcze wiêksze mo - liwoœci wyra ania opinii i wymiany pogl¹dów na temat dzia³añ w³adz lokalnych, regionalnych czy krajowych i ich wp³ywu na jakoœæ ycia mieszkañców. Cech¹ charakterystyczn¹ tej czwartej fazy jest przeniesienie interpersonalnej komunikacji politycznej na poziom mieszkañców, którzy w coraz wiêkszym stopniu partycypuj¹ w podejmowaniu strategicznych decyzji o dzia³aniach w³adz lokalnych i ich skutkach dla lokalnej spo³ecznoœci. W dobie tak rozwiniêtych innowacji technologicznych tradycyjne funkcje polityków i decydentów zaczynaj¹ powoli traciæ na znaczeniu ze wzglêdu na rosn¹c¹ si³ê g³osu mieszkañców-internautów, którzy nie boj¹ siê g³oœno formu³owaæ krytyki i przyjmowaæ postawê wysoce roszczeniow¹ wzglêdem lokalnych w³adz. W ostatnich kilkunastu latach zauwa alny jest coraz wiêkszy dobór form politycznej komunikacji i stosowanych mediów, który w zdecydowany sposób przekszta³ca siê z autorytarnego i paternalistycznego podejœcia pionowego do podejœcia dialogu horyzontalnego, w którym wszyscy uczestnicy procesu komunikowania decyduj¹ o sposobie, miejscu i czasie konsumpcji przekazu medialnego. 2. Sieæ tzw. drugiej generacji Spo³eczeñstwo internetowe odgrywa kluczow¹ rolê w rozwoju miast. Usprawnia proces komunikacji nie tylko miêdzy w³adzami lokalnymi a mieszkañcami miast, ale tak e miêdzy samymi mieszkañcami-u ytkownikami Internetu, którzy wspó³pracuj¹c miêdzy sob¹, generuj¹c cyfrowe treœci, wykorzystuj¹c spo³eczne sieci internetowe oraz wiele dostêpnych interaktywnych platform wymiany danych, wspó³tworz¹ ycie miast. Ca³okszta³t takich dzia³añ, okreœlanych jako Web 2.0, oznacza charakterystyczne dla internautów przejœcie od sieci tylko do odczytu (Web 1.0), do sieci, w której u ytkownicy aktywnie korzystaj¹ z mediów i wype³niaj¹ je w³asnymi treœciami. Pojêcie Web 2.0 zosta³o po raz pierwszy sformu³owane w 1999 roku przez D. DiNucci [1999, s. 32]. Okreœlenie Web 2.0 zosta³o nastêpnie upowszechnione przez T. O Reillyego podczas serii konferencji zorganizowanych przez firmy O Reilly Media i Media- Live International w 2004 roku [O Reilly, 2004].

3 Miasta 2.0 we wspó³czesnej gospodarce 409 Koncepcja Web 2.0 zmieni³a dotychczasowy paradygmat interakcji i integracji miêdzy w³aœcicielami serwisów internetowych a ich u ytkownikami, daj¹c tym drugim mo liwoœæ samodzielnego tworzenia treœci, które de facto s¹ moderowane (przyk³adem jest m.in. Wikipedia, Digg.com Flickr.com, Wykop.pl itp.). Koncepcja Web 2.0 charakteryzuje spo³ecznoœci internetowe, podejmuj¹ce dyskusje zwi¹zane tematycznie z zainteresowaniami cz³onków grup (np. ekologia, rewitalizacja, transport miejski), organizuj¹ce wspólne dzia³ania poza sieci¹ internetow¹ (np. konsultacje spo³eczne, sprz¹tanie w czynie spo³ecznym zapuszczonych ulic, zbiórki na rzecz schronisk dla zwierz¹t, paczki œwi¹tecznej pomocy), bêd¹ce miejscem wsparcia innych cz³onków (np. osób uzale nionych, ofiar przemocy, osób nieporadnych yciowo) i dzielenia siê wiedz¹ (np. blogosfery). Wed³ug A. Tarabasz koncepcjê Web 2.0 nale y traktowaæ jako zmodyfikowany sposób wykorzystania rozwijaj¹cych siê i ulepszanych zasobów oraz jako wspó³kreowan¹ platformê pozwalaj¹c¹ na cyfrow¹ samoekspresjê [Tarabasz, 2013, s. 273]. Jak zauwa a M. Majorek, Web 2.0 oznacza technologiczne innowacje, które przyczyniaj¹ siê do coraz bardziej kooperacyjnego charakteru Internetu, gdzie spo³eczeñstwo mo e wspó³dzia³aæ w takim samym stopniu jak konsumowaæ [Majorek, 2010, s. 136]. Oznacza to, e koncepcja Web 2.0 umo liwiaj¹ca tworzenie wielkich projektów zwi¹zanych m.in. z miastem, wspó³aran owanych przez spo³eczeñstwo internetowe, przek³ada siê pozytywnie na zaanga owanie wiêkszej ni dotychczas grupy mieszkañców w ycie miasta oraz ich wspó³pracê z w³adzami miast. Z drugiej strony, uwzglêdniaj¹c kwestiê zarz¹dzania informacj¹, jaka w modelu Web 2.0 jest przekazywana do tzw. chmury informacyjnej (cloud computing), gdzie trudno jest zidentyfikowaæ autora treœci i ich pochodzenie, pojawia siê problem zastosowania optymalnych algorytmów wykorzystuj¹cych najlepsze rozwi¹zania, jakie oferuje Web 2.0. W tym celu niezbêdne jest wzbogacenie koncepcji Web 2.0 o tzw. architekturê SOA (Service Oriented Architecture), które ³¹cznie daj¹ w³adzom miast potê ne narzêdzie zarz¹dzania wiedz¹. Obecnie mówi siê ju o koncepcji Web 3.0 bazuj¹cej na sieci semantycznej (Semantic Web), w której dotychczasowy system wyszukiwania okreœlonej frazy zostaje zast¹piony wyszukiwaniem semantycznym i wyszukiwaniem mowy potocznej, by tekst by³ faktycznie rozumiany przez odbiorcê. Kolejnym etapem rozwoju innowacji technologicznych ma byæ koncepcja Web 4.0, w której inteligentna sieæ (Intelligent Web), zwana Meta Sieci¹ (Meta Web), bêdzie funkcjonowaæ jako sztuczna inteligencja, scalaj¹c cz³o-

4 410 Anna Szel¹gowska wieka z innowacyjn¹ technologi¹, umo liwiaj¹c zdaln¹ realizacjê wiêkszoœci czynnoœci za pomoc¹ potêgi ludzkiej podœwiadomoœci. 3. Web 2.0 i jej wykorzystanie w koncepcji miast 2.0 We wspó³czesnym rozwoju miast zasadnicze znaczenie odgrywa wp³yw stosowanych nowych narzêdzi i technik komunikacyjnych na porz¹dek spo³eczny i spo³eczne formy organizacyjne oraz sposoby organizacji i zarz¹dzania miastem. Coraz czêœciej miasta przypominaj¹ sieciowe systemy informatyczne. Miejska infrastruktura cyfrowa staje siê coraz bardziej funkcjonalna i u yteczna zarówno dla w³adz lokalnych, jak i dla samych mieszkañców miast. Wykorzystanie dostêpnych narzêdzi komunikacji internetowej w planowaniu przestrzennym i zarz¹dzaniu miastem stanowi fundament koncepcji miasta 2.0, które jest integralnie zwi¹zane z wykorzystaniem koncepcji Web 2.0, dziêki czemu mieszkañcy maj¹ mo liwoœæ bezpoœredniego wspó³tworzenia i partycypowania w tworzeniu miast i ich poszczególnych czêœci sk³adowych. Celem idei miasto 2.0 jest uczynienie miasta bardziej funkcjonalnym, przyjaznym, skoncentrowanie siê na problemie kongestii, zanieczyszczenia œrodowiska, nieefektywnego transportu, rosn¹cego ubóstwa, pog³êbiaj¹cych siê ró nic spo³ecznych, niewystarczaj¹cych powierzchni zielonych i zmianie œwiadomoœci mieszkañców w zakresie jakoœci ycia w mieœcie. Innymi s³owy miasto 2.0 to miasto wspó³tworzone przez jego mieszkañców przy wsparciu nowoczesnych technologii, nowoczesnego designu i jeszcze bardziej nowatorskiego podejœcia w³adz samorz¹dowych do tego, czego chc¹ i o co wnioskuj¹ jego mieszkañcy. Koncepcja ta s³u y poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, jak nale y budowaæ zrównowa one, têtni¹ce yciem i prawid³owo funkcjonuj¹ce miasto. Cech¹ charakterystyczn¹ miasta 2.0 jest kreatywne wykorzystanie innowacyjnych technologii cyfrowych s³u ¹ce podniesieniu efektywnoœci standardowych rozwi¹zañ w obszarze monitoringu, diagnostyki, tworzenia us³ug publicznych i zarz¹dzania nimi. Aktywny udzia³ mieszkañców w tworzeniu miast ma skutkowaæ doskonalsz¹ wiedz¹ o funkcjonowaniu miast w czasie i przestrzeni, o rosn¹cych potrzebach mieszkañców, o wystêpuj¹cych konfliktach w przestrzeni miejskiej, postrzeganiu jakoœci ycia w mieœcie i sposobach ich poprawy. Miasto 2.0 jest zatem miastem otwartym, elastycznym i demokratycznym. W tradycyjnym procesie zarz¹dzania miastem mamy do czynienia z podejœciem top-down, w którym wizja rozwoju miasta i jego

5 Miasta 2.0 we wspó³czesnej gospodarce 411 strategia jest odgórnie ustalana przez w³adze samorz¹dowe i narzucana mieszkañcom miasta. Zawodnoœci¹ tego rozwi¹zania by³ brak dostatecznej wiedzy o faktycznych potrzebach miasta i jego mieszkañców. St¹d te nieodzowne staje siê wykorzystanie w procesie zarz¹dzania miastem podejœcia bottom-up, w którym obywatele maj¹ prawo wspó³decydowaæ o kszta³cie przestrzeni miejskiej i realizowanych w przestrzeni czasowej strategii rozwoju miast. Ka de miasto funkcjonuje w okreœlonej przestrzeni. Zgodnie z definicj¹ podan¹ przez The European Charter for the Safeguarding of Human Rights in the City, Part I General Provisions Article 1 Right to the city miasto to wspólna przestrzeñ nale ¹ca do ludnoœci j¹ zamieszkuj¹cej maj¹ca prawo do zagwarantowania jej warunków spe³nienia potrzeb politycznych, spo³ecznych i ekologicznych i jednoczeœnie zobowi¹zuj¹ca do solidarnoœci. Z kolei Z. Paszkowski traktuje miasto jako twór przestrzenno-spo³eczny o wysokiej z³o onoœci, powsta³y w okreœlonych warunkach politycznych, spo³ecznych i ekonomicznych, w konkretnej przestrzeni. Miasto to zurbanizowana przestrzeñ, która by³a tworzona w sposób nierównomierny w czasie, na okreœlonej przestrzeni, ulegaj¹c procesom rozwoju, przekszta³ceñ i degradacji. Miasto stanowi wyraz przestrzenny zrealizowanych idei i podjêtych decyzji w zakresie urbanistycznym i spo³ecznym. Miasto jest odzwierciedleniem dzia³ania si³ rynkowych w czasie i przestrzeni, w której s¹ zapisane zarówno okresy gospodarczego wzrostu, jak i kryzysów gospodarczych i politycznych. Miasto jako przestrzeñ spo³eczno-kulturowa jest miejscem wymiany myœli i rozwoju cywilizacyjnego, odzwierciedlaj¹cym d¹ enia, aspiracje i kulturê jego mieszkañców [Paszkowski, 2011, s ]. To w³aœnie rozwój cywilizacyjny nierozerwalnie zwi¹zany z rozwojem technologicznym, a tym samym z rozwojem cyfrowym, determinuje wspó³czesny paradygmat zarz¹dzania miastem. Wed³ug Z. Zuziaka miasto jest otwart¹ struktur¹ osadnicz¹, w której ustawicznie dokonuj¹ siê zmiany, polegaj¹ce na konfigurowaniu indywidualnych i zinstytucjonalizowanych strategii rozwoju ró nych form ycia spo³ecznego, odpowiadaj¹cych im procesów i form przestrzennych oraz œrodowisk, z którymi te zmiany mo na logicznie powi¹zaæ [Zuziak, 2008, s. 28]. Tym samym zmiany podyktowane s¹ rozwojem innowacji technologicznych i wykorzystaniem koncepcji Web 2.0 w polityce miejskiej i realizowanych strategiach rozwoju miast. Ju M. Weber traktowa³ miasto jako fuzjê trzech definiuj¹cych go uk³adów, do których zalicza³ rynek,

6 412 Anna Szel¹gowska centrum administracyjno-polityczne i zbiorowoœæ miejsk¹ [Weber, 1921]. Wskazywa³ on na si³ê oddzia³ywania spo³eczeñstwa w yciu miasta. Kilkadziesi¹t lat póÿniej œwiat jest œwiadkiem tworzenia siê w przestrzeni wirtualnej spo³ecznej wiêzi mieszkañców miast, integruj¹cych siê wspólnot, identyfikuj¹cych siê z miastem i wspólnie dzia³aj¹cych dla dobra ogó³u. Ta swoista integracja w wirtualnym œwiecie przenosi siê do œwiata rzeczywistego, uwypuklaj¹c wspó³czesn¹ rolê kapita³u spo³ecznego tkwi¹cego w mieszkañcach miast 2.0. Aktywne uczestnictwo mieszkañców miast w wirtualnej i pozawirtualnej sieci spo³ecznych stosunków przyczynia siê do wzrostu wspó³pracy miêdzyludzkiej opartej na zaufaniu, lojalnoœci, wzajemnej konkurencji, aspiracji i d¹ eniu do poprawy jakoœci ycia w œrodowisku miejskim. 4. Praktyczne zastosowanie koncepcji Web 2.0 we wspó³czesnych miastach Na pocz¹tku 2012 roku w Stanach Zjednoczonych odby³o siê robocze spotkanie pod nazw¹ City 2.0 Wish Brainstorm, którego efektem by³o stworzenie crowdsourcingowej strony internetowej TheCity2.org poœwiêconej wymianie doœwiadczeñ, narzêdzi oraz danych s³u ¹cych poprawie jakoœci ycia w miastach. Podstawow¹ funkcj¹ tej strony internetowej jest wspó³praca miêdzy ekspertami, firmami, organizacjami, mieszkañcami i w³adzami miast. Celem tej dynamicznie rozwijaj¹cej siê inicjatywy jest stworzenie otwartej sieci specjalistów z ca³ego œwiata, dziel¹cych siê dobrymi pomys³ami na wykorzystanie innowacyjnych technologii i us³ug w stworzeniu miasta 2.0. Koncepcja miast 2.0 upowszechnia siê na œwiecie w coraz wiêkszym stopniu. Wzrost dostêpnoœci us³ug internetowych sprzyja wdra aniu innowacyjnych rozwi¹zañ w zarz¹dzaniu miastami na skalê globaln¹. Wyzwaniem dla lokalnych w³adz jest monitorowanie wszelkich trudnoœci napotykanych lub zg³aszanych przez mieszkañców i poszukiwanie narzêdzi, które przyczyni¹ siê do rozwi¹zania powsta³ych problemów na obszarze miast. Kluczowym czynnikiem w rozwoju miast 2.0, poza spo- ³ecznoœci¹ sieciow¹, jest geoinformacja rozumiana jako cyfrowy system informacji s³u ¹cy do wprowadzania, gromadzenia, przetwarzania oraz przedstawiania danych przestrzennych, którego podstawow¹ funkcj¹ jest wspomaganie procesu decyzyjnego. W ramach systemu geoinformacji najczêœciej stosowanymi narzêdziami s¹ geoankiety oraz geodyskusje. Geoankiety s¹ to interaktywne mapy pozwalaj¹ce pozyskaæ informacjê

7 Miasta 2.0 we wspó³czesnej gospodarce 413 przestrzenn¹ bezpoœrednio od mieszkañców miast o ich codziennych œcie kach ycia, o sposobie, formie i czasie ich podró y, o postrzeganiu przez nich poszczególnych obszarów miast lub konkretnych miejsc, o ich preferencjach w zakresie oczekiwanych zmian dla zagospodarowania danej przestrzeni itp. Geoankiety s¹ stosowane wówczas, gdy nie ma jeszcze przed³o onych do publicznej debaty propozycji rozwi¹zañ, jakie miasto zamierza wdro yæ w najbli szej przysz³oœci. Przyk³adem takiej geoankiety jest Licz na zieleñ ( w której mieszkañcy Krakowa, Warszawy, Poznania oraz odzi zaznaczali w okresie marzec maj 2014 roku atrakcyjne dla nich zielone miejsca i trasy, w których spêdzaj¹ czas wolny, inne walory otoczenia podnosz¹ce wartoœæ danego miejsca dla mieszkañców oraz miejsca, które wymagaj¹ uzupe³nienia zieleni¹ miejsk¹ lub jej wiêkszej pielêgnacji. Jeœli natomiast miasto przedstawi³o spo³eczeñstwu do spo³ecznych konsultacji propozycje pewnych rozwi¹zañ, wówczas wykorzystuje siê geodyskusje. Narzêdzie to równie bazuje na interaktywnej mapie, na której s¹ umieszczane bezpoœrednio zg³oszenia internautów. Dok³adniej rzecz ujmuj¹c, ka dy element dyskusji jest przypisany do konkretnego miejsca w przestrzeni miejskiej. Przyk³adem stosowania takich rozwi¹zañ jest kanadyjski ArgooMap oraz brytyjski CitySandbox. Umo liwiaj¹ one u ytkownikom zaznaczenie na interaktywnej mapie okreœlonego punktu, zadanie pytania, wskazanie istniej¹cego problemu lub zaproponowanie w³asnych rozwi¹zañ. Zarówno geodyskusje, jak i geoankiety s¹ stosowane w celu poprawy jakoœci ycia w mieœcie oraz minimalizacji konfliktów w miejskiej przestrzeni publicznej. Informacje pozyskane z geoankiet i geodyskusji s¹ bezpoœrednio przekazywane do miejskich baz danych i geoportali. Przyk³adem takich geoportali miejskich jest m.in. geoportal miasta Cieszyna (najbardziej rozbudowany tematycznie), geoportal miasta Siemianowice Œl¹skie, geoportal miasta Ruda Œl¹ska, geoportal miasta Œwiêtoch³owice, geoportal miasta Przemyœl, geoportal miasta Tarnobrzeg. Wszystkie te geoportale bazuj¹ na systemie informacji przestrzennej (w skrócie: GIS Geographic Information System), dziêki któremu mo na wprowadzaæ dane, zarz¹dzaæ danymi, przetwarzaæ je oraz udostêpniaæ. System informacji przestrzennej coraz czêœciej jest uzupe³niany przez szereg aplikacji dedykowanych na potrzeby zbierania informacji od mieszkañców miast. Dzieje siê to nie tylko za pomoc¹ tradycyjnych komputerów, ale coraz czêœciej za pomoc¹ tabletów i smartfonów. Mobilne miejskie przewodniki dostêpne w formie darmowych aplikacji do œci¹g-

8 414 Anna Szel¹gowska niêcia z Google Play i AppStore stanowi¹ tzw. must have ka dego miasta 2.0. Coraz czêœciej aplikacje dla mieszkañców tworzone s¹ przez samych mieszkañców, czego przyk³adem jest aplikacja Street Bump Boston, dziêki której mo na zg³osiæ ubytki w nawierzchni jezdni, koleiny, niezabezpieczone lub niebezpieczne dla kierowców studzienki kanalizacyjne itp. Wiele podobnych aplikacji pozwala mieszkañcom na zrobienie zdjêcia takim dziurom w nawierzchni i przes³ania ich na konkretny numer urzêdu miasta (np. Analogiczne rozwi¹zanie jest dostêpne w Belgii, Grecji, Holandii, Niemczech i Zjednoczonym Królestwie poprzez aplikacjê FixMyStreet umo liwiaj¹c¹ obywatelom powiadamianie samorz¹du lokalnego lub innej odpowiedzialnej instytucji o wybojach, uszkodzonym oœwietleniu ulicznym i podobnych problemach na ulicach i drogach. Podobne rozwi¹zanie jest dostêpne w Warszawie, która oferuje mieszkañcom aplikacjê mobiln¹ Warszawa Aplikacja ta umo liwia w trzech krokach wys³anie do urzêdu miasta zg³oszenia interwencyjnego (np. informacja o dziurze w nawierzchni jezdni, zepsutym sygnalizatorze, powalonym drzewie, nielegalnym wysypisku œmieci, graffiti itp.). Wystarczy zrobiæ zdjêcie, wskazaæ miejsce zdarzenia i dodaæ jego opis. Po wys³aniu zg³oszenia mieszkañcy otrzymuj¹ potwierdzenie. Zg³oszenia trafiaj¹ do miejskiego centrum kontaktu Warszawa 19115, sk¹d s¹ przekazywane do realizacji. Poza projektem Warszawa 19115, nazwanym opcj¹ Skar siê i narzekaj, w stolicy dzia³a tak e projekt Doradzaj i komentuj w ramach akcji Zmieniamy Warszawê, projekt Wybieraj i dzia³aj zwi¹zany z wprowadzeniem bud etu partycypacyjnego oraz projekt Projektuj i zmieniaj obejmuj¹cy swym obszarem tematycznym zmiany dotychczasowego wizerunku stolicy. Inicjatywy bud etu obywatelskiego s³u ¹ zwiêkszeniu udzia³u obywateli w procesie optymalnego zagospodarowania pieniêdzy podatników z bud etu miasta. Przyk³adowo w odzi przyjêto, e projekty obywateli przyjmowane do realizacji nie mog¹ kosztowaæ miasto wiêcej ni 2 mln z³, a pomys³odawca musi przekonaæ do pomys³u minimum 15 osób. W ramach takich inicjatyw powstaj¹ m.in. miejskie farmy, otwarte si³ownie na œwie ym powietrzu, rowery dostêpne dla mieszkañców czy te szybki transport miejski. Oczywiœcie stopieñ zaanga owania mieszkañców w poprawê jakoœci ycia w mieœcie zale y nie tylko od samych rozwi¹zañ komputerowych, ale tak e od dostêpnoœci danych, na podstawie których mo na tworzyæ szereg obywatelskich aplikacji. Przyk³adem kraju, który w najwiêkszym

9 Miasta 2.0 we wspó³czesnej gospodarce 415 stopniu dzieli siê publicznymi danymi ze swymi obywatelami, jest Finlandia. Miasto dostarcza obywatelom surowych danych, jednak jest otwarte na wspó³pracê, umo liwia u ycie tych danych do tworzenia mobilnych spo³ecznych aplikacji i mo liwie jak najszerszego ich u ycia we wszystkich sferach ycia zarówno obywatelskiego, jak i biznesowego. Z tego te wzglêdu stopieñ zaanga owania Finów w dzia³ania na szczeblu lokalnym, regionalnym, jak i pañstwowym jest o wiele wiêkszy ni Polaków. Jednak e w wielu miastach na œwiecie dostêp do takich danych nadal jest utrudniony, st¹d te czêstokroæ to sami mieszkañcy musz¹ dostarczyæ pewnych danych, aby mog³a powstaæ interaktywna mapa potrzeb mieszkañców miast. Od 2012 roku w ró nych polskich miastach s¹ prowadzone warsztaty maj¹ce na celu wypracowanie rozwi¹zañ, które pomog¹ skutecznie wdra aæ internetowe narzêdzia naprawcze w miastach. Przyk³ady takich narzêdzi to NaprawmyTo! ( Interwencje Poznañ ( i Mapa Porz¹dku w Gdañsku ( Portal NaprawmyTo! wg stanu na 31 grudnia 2014 r. dzia³a³ w 12 gminach, u ytkownicy zg³osili ponad 22 tys. alertów, z czego naprawionych zosta³o ponad 11 tys. Z kolei Interwencje Poznañ to aplikacja mobilna urzêdu miasta Poznania, zintegrowana z wykorzystywanym od kilku lat internetowym systemem zg³aszania interwencji do s³u b. Us³uga umo liwia wykonywanie zg³oszeñ w 7 kategoriach tematycznych podzielonych na 18 tematów. U ytkownicy aplikacji mog¹ swoje zg³oszenia uzupe³niæ o zdjêcie wykonane przy pomocy urz¹dzenia mobilnego oraz zaznaczyæ na cyfrowym planie miasta. Ponadto podczas dodawania zg³oszenia u ytkownik mo e dodaæ do informacji wspó³rzêdne GPS opisywanego miejsca. System umo liwia równie identyfikacjê miejsca poprzez automatyczne przypisanie najbli - szego punktu adresowego. Mapa Porz¹dku Miasta Gdañska ma na celu zwiêkszenie efektywnoœci dzia³añ zmierzaj¹cych do utrzymania czystoœci i porz¹dku na obszarze Gdañska poprzez zwiêkszenie przep³ywu informacji miêdzy jednostkami administracyjnymi miasta, w³aœcicielami i zarz¹dcami okreœlonych terenów. Ponadto aplikacja ta s³u y aktywizacji gdañszczan poprzez umo liwienie im ³atwego przekazywania informacji o lokalizacji zauwa onych nieprawid³owoœci. U ytkownicy maj¹ do wyboru zg³oszenie zdarzenia spoœród jedenastu typów: dewastacja, zaœmiecanie, graffiti, oblodzenie, zalegaj¹cy œnieg, bezpañski pies, dzikie zwierzê, dziura

10 416 Anna Szel¹gowska w jezdni, nieprawid³owo zaparkowane auto, zniszczony znak drogowy lub inne utrudnienie. Po wskazaniu lokalizacji zdarzenia i jego opisu informacja jest przesy³ana do w³aœciwych s³u b odpowiedzialnych za realizacjê zg³oszenia. W po³owie 2011 roku w ramach projektu SUNSET w czterech krajach rozpoczê³y siê prace nad aplikacj¹ TripZoom ( która ma zmniejszaæ korki uliczne, zwiêkszaæ bezpieczeñstwo, chroniæ œrodowisko i poprawiaæ samopoczucie mieszkañców europejskich. W ramach projektu s¹ prowadzone badania pilota owe w holenderskim Enschede, szwedzkim Gothenburgu i brytyjskim Leeds. Aplikacja powsta³a w ramach wspó³pracy opartej na wymianie informacji podró nych i dostarczaniu pozytywnych bodÿców do inteligentnego wyboru przejazdu podró nym, zarz¹dom dróg i innym podmiotom zaanga owanym w infrastrukturê miejsk¹. Aplikacja w zindywidualizowany sposób informuje o alternatywnych formach transportu, umo liwia podró nym optymalizowanie trasy przejazdu, informuje podró nych o sposobie minimalizowania wp³ywu mobilnoœci na œrodowisko (œlad CO 2 ) oraz pozwala ustawiæ i monitorowaæ indywidualne cele podró y dotycz¹ce zwiêkszenia bezpieczeñstwa osobistego, skrócenia czasu podró y i jej kosztów, podniesienia komfortu i polepszenia stanu zdrowia (liczba spalonych kalorii przez podró nego). Na œwiecie czêsto s¹ wykorzystywane interaktywne aplikacje informuj¹ce o rozk³adach jazdy autobusów miejskich, które pozwalaj¹ mieszkañcom optymalnie zarz¹dzaæ swoim czasem, nie trac¹c go na zbyt d³ugie oczekiwanie na przystankach autobusowych (przyk³adem jest nowojorski MTA Bus Time). Interesuj¹cym rozwi¹zaniem, które umo liwia walkê w³adz miasta z problemem pozostawionych w parkach psich odchodów, jest aplikacja Terra Poo WiFi wdro ona w 2012 roku w Mexico City. W³aœciciel psa za wrzucenie psich odchodów do specjalnego pojemnika uzyskuje kod do darmowego dostêpu do WiFi na danym obszarze. D³ugoœæ czasu darmowego dostêpu jest uzale niona od wagi psich odchodów wyœwietlanej na danym pojemniku. Równie praktyczne aplikacje dla samych mieszkañców polskich miast to np. Z³ap Taxi, która umo liwia zamówienie taksówki bez koniecznoœci dzwonienia. Aplikacja obejmuje 413 korporacji w 82 miastach. Oprócz zamówienia taksówki aplikacja, na podstawie cennika, oblicza odleg³oœæ oraz koszt trasy. Innym przyk³adem aplikacji dla w³aœcicieli pojazdów jest Korkosfera, lokalizuj¹ca korki nie tylko w miastach, ale tak-

11 Miasta 2.0 we wspó³czesnej gospodarce 417 e na trasach. Aplikacja ta umo liwia monitorowanie bie ¹cej sytuacji na drogach, informuje o remontach i budowach na trasie. Jest tak e wyposa ona w funkcjê wyszukiwania obiektów (np. bankomaty), miejsc (hotele, restauracje), a tak e pozwala œledziæ wydarzenia w naszej okolicy. Korkosfera informuje równie o obowi¹zuj¹cym ograniczeniu prêdkoœci, pozwala wyszukiwaæ wybrane adresy oraz odbieraæ i zg³aszaæ ostrze enia radia CB. U ytkownicy mog¹ tak e skorzystaæ z porównywarki cen paliwa. Popularna jest tak e aplikacja mobilet umo liwiaj¹ca kupno za pomoc¹ smartfonu biletów na autobusy, tramwaje, metro, a od 1 marca 2014 tak e komunikacjê dalekobie n¹. Ponadto aplikacja ta umo liwia op³acenie czasu postoju na p³atnych parkingach. Aplikacja ta swoim zasiêgiem obejmuje ponad 100 miast w Polsce. W lutym 2014 roku Urz¹d Miasta Legnicy (jako pierwszy) wdro y³ dla mieszkañców komunikator SISMS, dziêki któremu mo na otrzymywaæ informacje o tym, co siê dzieje w mieœcie, wzbogacone dodatkowo plikami multimedialnymi (np. zdjêcia, filmy, pliki audio tzw. SMS Cloud). Aplikacja przesy³a komunikaty (co wa ne bez spamu) podzielone na trzy kategorie: wiadomoœci na szarym tle to informacje (np. zaproszenia na ciekawe wydarzenia kulturalne, koncerty, imprezy sportowe, informacje o terminach sk³adania wniosków i dokumentów lub op³at, bezp³atnych badaniach lekarskich i szczepieniach, zbiórkach odpadów wielkogabarytowych, przypomnienia o odœnie aniu posesji lub usuwaniu sopli z dachów itp.); wiadomoœci na ó³tym tle to ostrze enia (np. przed groÿnymi zjawiskami pogodowymi, ostrze enia przed niebezpiecznymi warunkami na drogach, zakaz wstêpu do lasu, zakaz wypalania traw, informowanie o awariach wodoci¹gowych, gazowych, pr¹du elektrycznego, remontach i blokadach dróg), wiadomoœci na czerwonym tle to alarmy (np. alarm o ewakuacji z powodu nadchodz¹cej powodzi). Wa ne miejsce w procesie tworzenia tego rodzaju aplikacji odgrywa hackathon (zwany w Polsce równie : hakaton), podczas którego uczestnicy, z regu³y w ci¹gu doby, realizuj¹ innowacyjne pomys³y na prototypy aplikacji internetowych lub mobilnych, które wykorzystuj¹c dane publiczne (Open Data/API), u³atwi¹ w przysz³oœci ycie mieszkañcom miasta. Podczas takich imprez spotkaj¹ siê najlepsi programiœci, hackerzy i eksperci, tworz¹c aplikacje obywatelskie rozwi¹zuj¹ce realne problemy

12 418 Anna Szel¹gowska danego miasta. Podczas hackathonów istnieje mo liwoœæ skorzystania z pomocy ekspertów od innowacji technologicznych i urzêdników miejskich dysponuj¹cych odpowiedni¹ wiedz¹ w danym temacie. Przyk³adem rozwi¹zañ crowdsourcingowych projektów obywatelskich zrealizowanych na œwiecie w ramach inicjatywy hackathon s¹ m.in.: Mojepanstwo.pl otwarta baza danych publicznych w Polsce, której celem jest zwiêkszenie zaanga owania obywateli w sprawy publiczne, OpenIdeo.com platforma spo³eczna zorientowana na wspólne rozwi¹zywanie problemów poprzez wzajemne inspirowanie siê i pomaganie, TheCivicCrowd.org gdzie s¹ omawiane inicjatywy maj¹ce na celu poprawê ycia spo³eczeñstwa, w celu merytorycznego wsparcia pomys³ów, ChicagoLobbyist.org strona publikuj¹ca informacje o lobbistach w Chicago (USA), CorruptUA.org ukraiñska mapa antykorupcyjna; obywatele mog¹ raportowaæ o przypadkach korupcji (³apówki, przekrêty, itd.), Ipaidabribe.com (zap³aci³em ³apówkê) indyjski serwis, pozwalaj¹cy raportowaæ o wymuszaniu ³apówek, Clearstreets.org (czyste ulice) obywatelski serwis do monitorowania odœnie ania ulic przez s³u by miasta Chicago (USA). Reasumuj¹c, wspó³czesne miasta 2.0 wykorzystuj¹ dostêpne rozwi¹zania rewolucji cyfrowej tak e do konsultacji spo³ecznych, np. w zakresie bud etu partycypacyjnego, rewitalizacji dzielnic, ulic lub kamienic, zwiêkszenia terenów zielonych, przekszta³cenia przeznaczenia okreœlonych obiektów na inne cele u ytecznoœci publicznej i wielu innych dzia- ³añ, których celem jest poprawa jakoœci ycia w mieœcie. Spo³eczeñstwo staje siê zatem aktywnym uczestnikiem ycia politycznego i spo³ecznego. Zakoñczenie Wspó³czesne miasta 2.0 rozwijaj¹ siê w oparciu o idee i rozwi¹zania koncepcji Web 2.0, s³u ¹ce wielostronnej komunikacji zwi¹zanej z podejmowaniem decyzji wa nych dla miast. Miasto 2.0 to zrównowa one miasto przysz³oœci, w którym ludzie bêd¹ mogli yæ harmonijnie z poszanowaniem œrodowiska, ³¹cz¹c œrodowisko zurbanizowane ze œrodowiskiem przyrodniczym, przy mniejszym stopniu zu ycia energii tradycyjnej i wiêkszym wykorzystaniu energii odnawialnej, jednoczesnym wzroœcie gospodarczym oraz poprawie jakoœci ycia jego mieszkañców.

13 Miasta 2.0 we wspó³czesnej gospodarce 419 Jest to idea, która przy wykorzystaniu rewolucji cyfrowej ³¹czy w sobie zarz¹dzanie œrodowiskiem w miastach, zrównowa ony rozwój transportu, budownictwa i zagospodarowania przestrzennego. W dobie szybko postêpuj¹cej urbanizacji dbanie o jakoœæ ycia mieszkañców i przysz³oœæ naszej planety staje siê wyzwaniem dla miast 2.0 czyli miast zrównowa onych, pe³nych ycia, bezpiecznych, prawid³owo funkcjonuj¹cych, optymalnie dostosowanych do potrzeb wszystkich mieszkañców bez wzglêdu na poziom ich zamo noœci. Literatura 1. Blumler J. G., Kavanagh D. (1999), The Third Age of Political Communication: Influence and Features, Political Commmunication, Vol. 16, No Blumler J. G. (2013), The Fourth Age of Political Communication, 12 September, dostêp dnia DiNucci D. (1999), Fragmented Future, Print Magazine, No Majorek M. (2010), Nowa jakoœæ medialnych kampanii wyborczych na przyk³adzie amerykañskich kandydatów do urzêdu prezydenta w pierwszej dekadzie XXI wieku, w: Du Vall M., Walecka-Rynduch A., Stare i nowe media w kontekœcie kampanii politycznych i sprawowania w³adzy, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków. 5. O Reilly T. (2004), What is Web 2.0?, what-is-web-20.html, dostêp dnia Paszkowski Z. (2011), Miasto idealne w perspektywie europejskiej i jego zwi¹zki z urbanistyk¹ wspó³czesn¹, Universitas, Kraków. 7. Tarabiasz A. (2013), Marketing w dobie Web x.0 a wykorzystanie social media przez najwiêksze banki w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice. 8. The European Charter for the Safeguarding of Human Rights in the City. 9. Weber M. (1921), The City, Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik. 10. Zuziak Z. (2008), O to samoœci urbanistyki, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków. Streszczenie Celem artyku³u jest zaprezentowanie idei miast 2.0, która rozwija siê dziêki rewolucji cyfrowej i zastosowaniu innowacji technologicznych we wspó³czesnym zarz¹dzaniu miastem. Opracowanie porusza kwestie etapów politycznej komunikacji, roli Internetu i koncepcji Web 2.0 w tworzeniu miast 2.0 oraz przed-

14 420 Anna Szel¹gowska stawia praktyczne przyk³ady dzia³añ wykorzystuj¹cych rozwój innowacji technologicznych w Polsce i na œwiecie. S³owa kluczowe miasto 2.0, innowacje w miastach Cities 2.0 in contemporary economy (Summary) The aim of this article is to present the idea of the city 2.0, which is developing thanks to digital revolution and implementation of technological innovations in the contemporary city management. The paper raises important issues of political communication phases, the role of Internet and Web 2.0 in the city 2.0 creation process. Additionally the paper indicates the practice of implementation innovative solutions in the Polish cities and in the world. Keywords city 2.0, innovations in cities