Korpus służby cywilnej tworzą pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych (art. 2 ust. 1 i 2 ustawy o s.c.) w:

Transkrypt

1 Odpowiedź na interpelację nr w sprawie nepotyzmu w zatrudnieniu Odpowiadający: szef Służby Cywilnej Dobrosław Dowiat-Urbański Warszawa, Szef Służby Cywilnej jako centralny organ administracji rządowej właściwy w sprawach służby cywilnej, może ustosunkować się do pytań zawartych w interpelacji wyłącznie w zakresie służby cywilnej (art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1345, z późn. zm.) dalej: ustawa o s.c.). Korpus służby cywilnej tworzą pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych (art. 2 ust. 1 i 2 ustawy o s.c.) w: Kancelarii Prezesa Rady Ministrów; urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej; urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych organów administracji rządowej podległych ministrom lub centralnym organom administracji rządowej; Krajowej Informacji Skarbowej i izbach administracji skarbowej; komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej; Centralnym Biurze Śledczym Policji; Biurze Nasiennictwa Leśnego; jednostkach budżetowych obsługujących państwowe fundusze celowe, których dysponentami są organy administracji rządowej; korpus służby cywilnej tworzą także powiatowi i graniczni lekarze weterynarii oraz ich zastępcy. Obowiązujące uregulowania dotyczące służby cywilnej przewidują dwa tryby obsadzania stanowisk w służbie cywilnej: powołanie - wyższe stanowiska (rozdział 4 ustawy o s.c.); nabór - pozostałe stanowiska (rozdział 3 ustawy o s.c.). Do wyższych stanowisk w służbie cywilnej należą stanowiska (art. 52 ustawy o s.c.):

2 dyrektora generalnego urzędu; dyrektora i zastępcy dyrektora departamentu lub komórki równorzędnej w KPRM, ministerstwie i urzędzie centralnym; dyrektora i zastępcy dyrektora wydziału lub komórki równorzędnej w urzędzie wojewódzkim; wojewódzkiego lekarza weterynarii i jego zastępcy; kierującego komórką organizacyjną i jego zastępcy w Biurze Nasiennictwa Leśnego; dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, dyrektora izby administracji skarbowej, naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celno-skarbowego, a także zastępcy tych osób. Powołań w służbie cywilnej dokonują (art. 53a ustawy o s.c.): minister, kierownik urzędu centralnego, Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów lub wojewoda powołuje i odwołuje dyrektora generalnego urzędu; dyrektor generalny urzędu powołuje i odwołuje dyrektorów departamentów i komórek równorzędnych w KPRM, ministerstwach i urzędach centralnych (oraz ich zastępców), a także dyrektorów wydziałów i komórek równorzędnych w urzędach wojewódzkich (oraz ich zastępców); Główny Lekarz Weterynarii w porozumieniu z właściwym wojewodą powołuje i odwołuje wojewódzkich lekarzy weterynarii oraz ich zastępców; wojewódzki lekarz weterynarii powołuje i odwołuje powiatowego lekarza weterynarii i jego zastępcę; Dyrektor Biura Nasiennictwa Leśnego powołuje i odwołuje dyrektorów i zastępców dyrektorów komórek organizacyjnych tego Biura; Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, dyrektora izby administracji skarbowej, naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celno-skarbowego a także zastępców tych osób powołuje się i odwołuje według odrębnych przepisów. Obsadzenie wyższych stanowisk w tym trybie wprowadziły przepisy ustawy z dnia 30 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 34). Uzasadniano to przewlekłością postępowań konkursowych i co się z tym wiązało, wieloma wakatami na wyższych stanowiskach w służbie cywilnej. Wpływało to negatywnie na sprawność zarządzania w urzędach. Powołanie stanowi bardziej elastyczny tryb obsadzenia stanowisk w porównaniu z wyłanianiem kandydatów w drodze konkursów. Jednak nie może tu być mowy o dowolności i całkowitej uznaniowości. Na wyższe stanowiska mogą być powoływane tylko osoby, które spełniają ustawowo określone kryteria (art. 4 ustawy o s.c.) tj.: posiadają obywatelstwo polskie; korzystają z pełni praw publicznych;

3 nie są skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe; cieszą się nieposzlakowaną opinią; posiadają kwalifikacje wymagane na danym stanowisku pracy. Powyższe wymagania dotyczą wszystkich stanowisk w służbie cywilnej (nie tylko tych wyższych). W stosunku do osób zajmujących wyższe stanowiska ustawodawca określił kolejne kryteria (art. 53 ustawy o s.c.) tj.: legitymowanie się dyplomem magistra lub równorzędnym; brak skazania prawomocnym wyrokiem orzekającym zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych w urzędach organów władzy publicznej lub pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi; posiadanie kompetencji kierowniczych; spełnianie wymagań określonych w opisie stanowiska pracy oraz w przepisach odrębnych. Opis stanowiska pracy jest dokumentem organizacyjnym zawierającym informacje dotyczące stanowiska, odpowiedzialności i wymaganych kompetencji. Wszystkie stanowiska pracy w służbie cywilnej podlegają opisowi (art. 84 ust.1 ustawy o s.c.). Wzory opisów stanowisk pracy określa zarządzenie Nr 1 Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2011 r. w sprawie zasad dokonywania opisów i wartościowania stanowisk pracy w służbie cywilnej (M.P. Nr 5 poz.61, z późn. zm.) dalej: rozporządzenie w sprawie opisów stanowisk pracy). Kompetencje (w opisie wyższego stanowiska pracy) podzielone są na niezbędne i pożądane oraz dotyczą (załącznik nr 2 do rozporządzenie w sprawie opisów stanowisk pracy): wykształcenia; stażu pracy; formalnych uprawnień; znajomości języków obcych; wiedzy i umiejętności; kompetencji kierowniczych. Osoba zajmująca wyższe stanowisko musi bezwzględnie posiadać kompetencje niezbędne, określone w opisie.

4 Pozostałe stanowiska w służbie cywilnej obsadzane są w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru (art. 26 ustawy o s.c.). O zatrudnienie w służbie cywilnej może ubiegać się osoba, która spełnia ustawowe warunki, a także warunki określone w opisie danego stanowiska pracy. Opis stanowiska pracy stanowi podstawę do sformułowania ogłoszenia. Ogłoszenie musi spełniać szereg formalnych warunków określonych w ustawie o s.c. Należą do nich m.in. (art. 28 ust. 2 ustawy o s.c.): wymagania niezbędne i dodatkowe; dokumenty, które należy złożyć; termin oraz miejsce składania dokumentów. Ogłoszenia o wolnych stanowiskach pracy publikowane są w Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Biuletynie Informacji Publicznej urzędu, który poszukuje pracowników oraz w miejscu powszechnie dostępnym w siedzibie tego urzędu (art. 28 ust. 1 ustawy o s.c.). Nabór przeprowadzany jest przez komisję, która stosując różne techniki i metody naboru weryfikuje czy kandydaci spełniają warunki określone w ogłoszeniu. W toku naboru komisja wyłania nie więcej niż pięciu najlepszych kandydatów, spełniających wymagania niezbędne oraz w największym stopniu wymagania dodatkowe, których przedstawia dyrektorowi generalnemu urzędu celem zatrudnienia wybranego kandydata (art. 29a ustawy o s.c.). Wynik naboru podlega obowiązkowej publikacji w BIP KPRM oraz w BIP urzędu oraz jego siedzibie (art. 31 ustawy o s.c.). Obowiązujące przepisy ustawy o służbie cywilnej wprowadzają zasadę pierwszeństwa w zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (art. 29a ust. 2). Zasada ta polega na tym, że jeśli w urzędzie wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w miesiącu poprzedzającym datę publikacji ogłoszenia o naborze jest niższy niż 6% pierwszeństwo w zatrudnieniu przysługuje osobie niepełnosprawnej (art. 29a ust. 2 ustawy o s.c.). Musi ona jednak złożyć swoją ofertę, a potem znaleźć się w gronie nie więcej niż pięciu najlepszych kandydatów spełniających wymagania niezbędne oraz w największym stopniu spełniających wymagania dodatkowe. Nabór do służby cywilnej najczęściej składa się z trzech etapów: selekcji formalnej ofert (oferty są sprawdzane pod względem dostarczenia wymaganych dokumentów); części pisemnej (najczęściej test wiedzy); części ustnej (rozmowa kwalifikacyjna). Wszystkie etapy służą sprawdzeniu wymagań określonych w ogłoszeniu, a rozmowa kwalifikacyjna jest jednym z nich.

5 Należy jednak podkreślić, że rozmowa kwalifikacyjna jest jednym z podstawowych narzędzi w procesie rekrutacji. Jej celem jest nawiązanie bezpośredniego kontaktu z kandydatem starającym się o pracę. Podczas rozmowy kwalifikacyjnej weryfikuje się jego doświadczenie zawodowe, przygotowanie merytoryczne, cechy osobowości i motywację do podjęcia pracy. Dopuszczani są do niej kandydaci, którzy zaliczyli etap pisemny i których dokumenty spełniają warunki formalne. Rozmowa kwalifikacyjna jest najbardziej rozpowszechnionym etapem rekrutacji i najskuteczniejszym narzędziem selekcji stosowanym od lat zarówno w sektorze państwowym jak i prywatnym. Zatem trudno sobie wyobrazić rekrutacje do służby cywilnej bez tego etapu. Naboru do służby cywilnej dokonują komisje. Komisje są ciałami kolegialnymi. Najczęściej składają się z minimum trzech członków. W składa komisji wchodzą osoby z komórki organizacyjnej, do której odbywa się nabór, a także osoby z działów personalnych. Członkowie komisji dobierani są w taki sposób, aby ich profesjonalizm stanowił gwarancję jak najlepszego sprawdzenia wymagań potrzebnych do pracy na danym stanowisku. Jednocześnie należy zaznaczyć, że zarządzenie Nr 3 Szefa Służby Cywilnej z dnia 30 maja 2012 r. w sprawie standardów zarządzania zasobami ludzkimi w służbie cywilnej wprowadziło obowiązek określenia wewnętrznych procedur naboru w urzędach. Ma to na celu ukształtowanie procesu naboru w sposób gwarantujący zachowanie otwartości i konkurencyjności oraz zatrudnienie osób posiadających kwalifikacje umożliwiające najlepszą realizację powierzonych zadań. Zarządzenie określa standardy, które powinny zawierać procedury tj. m.in.: określenie, przed ogłoszeniem naboru, metod i technik oraz sposobu dokonywania ocen w celu wyeliminowania uznaniowości i subiektywizmu; określenie jednoznacznych kryteriów uczestnictwa w kolejnych etapach naboru poprzez wskazanie progu zaliczającego badane kompetencje; zachowanie jednolitych zasad dla wszystkich uczestników naboru; zgodności ogłoszenia z opisem stanowiska pracy; przeprowadzenie selekcji kandydatów tylko w oparciu o wymagania, które wynikają z treści ogłoszenia; stosowanie, w odniesieniu do wszystkich kandydatów, tych samych technik naboru, co stanowi gwarancję porównywalności wyników. Osoba mająca zastrzeżenia dotyczące przebiegu naboru może: zwrócić się do organizatora naboru z prośbą o przekazanie wyjaśnień; przedstawić Szefowi Służby Cywilnej swoje zastrzeżenia;

6 dochodzić swoich roszczeń przed sądem pracy (art. 9 ustawy o s.c.). Szef Służby Cywilnej, jako organ czuwający nad przestrzeganiem zasad służby cywilnej (art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy o s.c.), zawsze reaguje na wszystkie sygnały dotyczące nieprawidłowości w przebiegu naborów, wnikliwe analizuje przesłane sprawy oraz zwraca się do urzędów wskazując uchybienia, ewentualnie przekazuje sprawy właściwym organom. Szef Służby Cywilnej na bieżąco monitoruje treść ogłoszeń na wolne stanowiska pracy w służbie cywilnej ukazujących się w BIP KPRM. Zatem w służbie cywilnej, zgodnie z obowiązującymi przepisami, zostały zagwarantowane równe prawa w zatrudnieniu, kryteria naboru są jawne i obiektywne, a przeciwdziałaniu nepotyzmowi służy art. 79 ustawy o s.c., który stanowi, że w urzędzie nie może powstać stosunek podległości służbowej miedzy małżonkami oraz osobami pozostającymi ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia opieki lub kurateli.