bałtycka bomba ekologiczna
|
|
- Henryk Kasprzak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 bałtycka bomba ekologiczna Pod koniec lat 1970-tych plaŝe Zatoki Puckiej pokryły zwały wodorostów i martwych ryb. Tysiące ton cuchnącej materii wywoŝono na pobliskie wysypiska śmieci, a na straganach pojawiły się okaleczone węgorze i flądry. Rybacy musieli wycinać owrzodziałe kawałki ryb, Ŝeby klienci nie zorientowali się w sytuacji. Nikt nie objaśnił pomoru ryb w Ŝaden rozsądny sposób. Niebawem afera skończyła się i odtąd w Małym Morzu ryb juŝ się nie łowi. Najbardziej Ŝyzny akwen Bałtyku przekształcił się w szambo. Jeszcze w latach 70. XX w. naukowcy z Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego szacowali, Ŝe w wodach Bałtyku spoczywa od 36 nawet do 60 tys. T amunicji, bomb i pojemników zawierających bojowe gazy trujące takie jak: iperyt, luizyt, chloroacetofenon i najgroźniejszy bo poraŝający system nerwowy tabun. Zgodnie z postanowieniami układu poczdamskiego odkryte głównie w rejonie Wolgastu, arsenały hitlerowskiej broni chemicznej mieli zutylizować alianci. Pierwotnie zakładano, Ŝe zostaną one zatopione w wodach północnego Atlantyku na głębokości nie mniejszej niŝ 4 tys. m. Tak jednak się nie stało. Ostatecznie wybrano wariant prosty i tani. Poniemieckie bojowe środki chemiczne zatopiono w znacznie płytszych wodach Bałtyku bez rozbrajania zapalników i wprost w drewnianych skrzyniach, które zanim opadły na dnie dość dowolnie dryfowały. Największe skupiska zatopionej broni chemicznej znajdują się po wschodniej stronie Bornholmu oraz mniej więcej w połowie drogi między Kaliningradem a Gotlandią, a mniejsze - na wysokości Kołobrzegu, Dziwnowa, Darłowa i Helu. Nieoficjalnie mówi się, Ŝe takich miejsc na Bałtyku moŝe być nawet 60. W archiwach Alianckiej Komisji Kontroli nie zachowały się raporty na temat rodzaju i ilości zatopionych chemikaliów. Wiadomo, Ŝe w dniach przeprowadzania całej operacji była kiepska pogoda: wiał silny wiatr i była mgła. Dochodziło do ulatniania się iperytu, tak Ŝe marynarze wyznaczeni do tej operacji w popłochu i szybko pozbywali się kłopotliwego ładunku. Tak więc nie ma dzisiaj precyzyjnej wiedzy na temat wszystkich miejsc, gdzie moŝna będzie napotkać śmiercionośny balast. Polscy, duńscy i szwedzcy rybacy co jakiś czas znajdują w sieciach niechciane trofea. W latach 90. XX w. duńscy rybacy wyławiali z Bałtyku nawet i 3 t poniemieckiej broni chemicznej rocznie. Rosyjscy specjaliści wojskowi w opracowanym w 1999 r., a więc jeszcze przed pomysłem poprowadzenia środkiem Bałtyku gazowej rury, ostrzegali, Ŝe po 2007 r., a więc po upływie 60 lat od momentu zatopienia, cześć metalowych pancerzy, a takŝe pojemników z gazami bojowymi ulegnie takiej korozji, Ŝe w okolicach Bornholmu naleŝy się spodziewać znacznego wycieku bojowych substancji chemicznych. Na 14 spotkaniu Komisji Helsińskiej (organu Konwencji Helsińskiej zajmującego się ochroną środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego), w 1993 r., utworzono grupę roboczą ds. amunicji zawierającej bojowe środki chemiczne (HELCOM CHEMU) w celu opracowania raportu na temat rozmieszczenia i oddziaływania zatopionej broni chemicznej na środowisko morskie. Ostateczna wersja tego dokumentu pt. "Raport w sprawie broni chemicznej zatopionej w Morzu Bałtyckim" powstała w grudniu 1994 r. Raport został zatwierdzony na 16. posiedzeniu Komisji Helsińskiej (14-17 marca 1995 r.). Komisja zaleciła prowadzenie badań nad ustaleniem miejsc zatopienia bojowych środków chemicznych oraz zachęciła państwa - strony do badania procesów chemicznych i skutków ekologicznych oddziaływania na środowisko morskie zatopionej broni chemicznej. Badania te prowadziły cztery kraje: - Dania (Krajowy Instytut Badań Środowiska i Krajowa Agencja Ŝywności),- Szwecja (Krajowa Placówka Badań Obronnych),- Rosja (zintegrowane badania na miejscach zalegania amunicji),- Niemcy (badania starych szlaków prowadzących z portu Wolgast do miejsc zatopienia amunicji na wsch. od Bornholmu). Duński Krajowy Instytut Badań Środowiska we współpracy z Krajową Agencją Ŝywności realizował projekt, na który złoŝyły się badania laboratoryjne parametrów fizyko-chemicznych, opracowanie metod analizy wybranych bojowych środków chemicznych oraz opracowania nt. modeli kinetycznych, potrzebnych przy dalszym gromadzeniu danych. Szwedzka Krajowa Placówka Badań Obronnych zrealizowała projekt, którego celem było stworzenie naukowych warunków oraz znalezienie środków finansowych na realizację prac badawczych
2 obejmujących analizę i ocenę wpływu substancji chemicznych na środowisko. Opracowano metody badania i analizy próbek substancji zwierających arszenik. Było to niezbędne do właściwego badania wody, osadów oraz flory i fauny z miejsc, gdzie zalegają zatopione pociski. Rosja prowadziła zintegrowane badania środowiska w miejscach zatopienia w okolicach Bornholmu i Gotlandii. Ponadto przeprowadzono badania laboratoryjne oddziaływań chemicznych, fizycznych oraz toksykologicznych na środowisko morskie. W latach Niemcy prowadziły badania szlaków komunikacyjnych z portu Wolgast do miejsc na wschód od Bornholmu, gdzie została zatopiona amunicja. Bazując na wynikach tych badań, Niemcy uznały, Ŝe nie ma podstaw do zmiany lub aktualizacji rekomendacji zawartych w raporcie grupy roboczej ds. zatopionej amunicji zawierającej substancje chemiczne (HELCOM CHEMU) z 1994 r. Zgromadzone i przeanalizowane najnowsze dane dotyczące zagroŝenia bojowymi środkami chemicznymi Komisja Helsińska zawarła w opracowaniu zatytułowanym "Środowisko morskie Bałtyku ". Jak wynika z tego dokumentu, po drugiej wojnie światowej zatopiono w Morzu Bałtyckim około ton amunicji. Zawierała ona w przybliŝeniu ton środków chemicznych. Największe składowiska tej broni znajdują się na południowy wschód od Gotlandii, na wschód od Bornholmu i na południe od cieśniny Mały Bełt. Jak dotąd, oprócz sporadycznych wypadków wyłowienia, nie odnotowano szkodliwego wpływu zatopionych środków chemicznych na środowisko morskie. Przeprowadzone analizy nie wykazały obecności szkodliwych substancji chemicznych w organizmach ryb i innych organizmach, które podlegają konsumpcji. Związki te nie stanowią więc zagroŝenia toksykologicznego. Monitoring zagroŝenia bojowymi środkami chemicznymi nie daje podstaw do podjęcia działań prowadzących do ich unieszkodliwienia. Sprawa ta była analizowana w roku 1994 przez grupę roboczą ds. zatopionej amunicji. Obecnie w ramach Komisji Helsińskiej nie działa Ŝadna grupa zajmująca się tematyką bojowych środków chemicznych, gdyŝ zagadnienie to nie jest traktowane przez komisję priorytetowo grudnia 2003 r. w Helsinkach miało miejsce spotkanie szefów delegacji Komisji Helsińskiej. Jak wynika z wniosków ze spotkania, dotąd nie pojawiły się Ŝadne informacje od państw stron konwencji, które dawałaby podstawy do zaniepokojenia i podjęcia działań interwencyjnych w sprawie zatopionych środków chemicznych. W końcu ub. r. w Wilnie odbyła się konferencja naukowa pt. Zanieczyszczenie Morza Bałtyckiego i odporność ekosystemu. Uczestniczyło w niej 78 osób, reprezentujących organizacje pozarządowe z Wilna, Kowna i Kłajpedy. W konferencji brali równieŝ udział przedstawiciele Sejmu i rządu RL, pracownicy naukowi instytutów badawczych, uniwersytetów oraz firm związanych z ekologią morską. To właśnie na tej konferencji referenci zwrócili uwagę na to, Ŝe wraz z projektem wybudowania Gazociągu Północnego na dnie Bałtyku, problem nabrał nowych wymiarów. Zaniepokojony mer Kłajpedy - Rimantas Taraškevičius podkreślił, Ŝe skaŝenie spowodowane bronią chemiczną najpierw dosięgnie miasta nadmorskie, niszcząc ich rozwój, turystykę, a takŝe rybołówstwo. Na tej konferencji dr hab. J. Barsiene ekspert Międzynarodowej Komisji Eksploatacji Morza ICES ostrzegła przed działaniem ubocznym substancji zawartych w BST na DNA człowieka. Według niej, nawet jedna molekuła szkodliwej substancji moŝe wywołać mutację. Dostając się w skład łańcucha DNA wywołuje nieodwracalne zmiany, które powodują cięŝkie choroby dziedziczne, a nawet śmierć. Więc jeŝeliby te substancje przedostały się do wody oznaczałoby to katastrofę ekologiczną zarówno dla flory i fauny Bałtyku, ale równieŝ dla mieszkańców całego regionu Morza Bałtyckiego powiedziała na konferencji Barsiene. Najgorsze jednak, Ŝe ta sprawa nie dotyczy bezpośrednio nas my zdąŝymy umrzeć, zanim zachorujemy, ale nasze uszkodzone geny przekaŝemy naszym dzieciom i to one będą rodzić się ze strasznymi mutacjami straszy Donaldas Zanevičius. Przeprowadzone w pracy studyjnej rozwaŝania związane z zagroŝeniem rybaków i środowiska morskiego przez zatopioną amunicję chemiczną pozwalają na sformułowanie następujących wniosków
3 końcowych: 1. Podjęcie przez aliantów decyzji o zatopieniu w Morzu Bałtyckim niemieckiej broni chemicznej było pochopne. Nie zastanowiono się nad odległymi w czasie skutkami jej działania na środowisko morskie i ludzi ekonomicznie je wykorzystującym. 2. Mimo upływu 80 lat od I Wojny Światowej i ponad 50 lat od zakończenia II Wojny Światowej niebezpieczeństwo skaŝeń iperytem jest nadal duŝe. Wymagane jest prowadzenie przez Urzędy Morskie stałego monitoringu obecności tego środka w wodzie morskiej w rejonach zatopienia amunicji chemicznej. Finansowanie powinno być realizowane z budŝetu państwa. 3. W świetle przeprowadzonych dotychczas badań naleŝy spodziewać się, Ŝe zagroŝenie środowiska skaŝeniem i ludzi poraŝeniem od broni chemicznej zatopionej w morzu z czasem moŝe narastać. Związane jest to z zachodzącymi procesami rozszczelnienia się amunicji wypełnionej bojowymi środkami trującymi (bomby lotnicze, miny, pociski artyleryjskie, beczki, cysterny). 4. Polska Strefa Ekonomiczna obejmuje pięć rozpoznanych i oznakowanych akwenów z zatopioną amunicją chemiczną o łącznej powierzchni 439 km2 oraz obszary o prawdopodobnym zatopieniu amunicji, które wymagają dalszych badań i udokumentowania. 5. SkaŜenia ludzi i kutrów w Polskiej Strefie Ekonomicznej nie zdarzają się często. Niepokojącym jest jednak fakt, iŝ skaŝenia te rejestrowane są równieŝ w rejonach, na których nie powinna występować amunicja chemiczna. Świadczy to o wielu tajemnicach, które kryje morze, a takŝe o moŝliwości przemieszczania się amunicji w efekcie działalności ludzkiej (trałowanie dna), oraz w wyniku silnych sztormów. 6. W celu zapewnienia rybakom i kutrom bezpieczeństwa na akwenach połowowych naleŝy podjąć odpowiednie kroki zaradcze zapewniające w pierwszej kolejności szybkie ostrzeŝenia załogi o obecności środka trującego, a następnie właściwe, zgodne z wymogami i stanem techniki jego usunięcie. 7. Kutry rybackie łowiące w Polskiej Strefie Ekonomicznej powinny być wyposaŝone w odpowiednie instrukcje i środki ochronne, w pierwszej kolejności w kutrowy zestaw ochronny, w skład którego powinny wchodzić proste indykatory skaŝeń, indywidualne pakiety przeciwchemiczne i odkaŝające oraz proste środki do odkaŝania fragmentów powierzchni kutrów. Cytowane powyŝej fragmenty opracowań tematu są reprezentatywne dla publicystyki ostatnich lat. Wcześniejsze opracowania były jeszcze mniej konkretne i niezwykle rzadko czytane. WzmoŜone zainteresowanie problemem trucizn porzuconych na dnie Bałtyku narasta w miarę ujawniania coraz mniej optymistycznych wyników ocen stanu zdrowotnego ludności przymorza Bałtyku. Okazuje się, Ŝe wszystkie państwa nadbrzeŝne notują znacząco większą częstość zachorowań na nowotwory i choroby związane z upośledzeniem układu immunologicznego. Naturalnym podejrzanym jest gigantyczny i całkiem niezabezpieczony mogilnik morski. Nieoficjalnie wiadomo, Ŝe wszystkie państwa nadbrzeŝne przez 80 lat po I wojnie światowej zatapiały zbędną broń chemiczną i wszelkie trujące odpady w swoich wodach terytorialnych. Obecnie nadal funkcjonują zapisy prawa międzynarodowego umoŝliwiające zatapianie w Bałtyku odpadów o szczególnie wysokim poziomie zagroŝenia dla zdrowia i Ŝycia. Instrukcje dla rybaków i marynarzy nakazują pozbywanie się wyłowionej broni chemicznej w miejscu jej wydobycia. Obowiązuje teŝ zakaz prowadzenia prac wydobywczych i operacji technicznych zmierzających do neutralizacji takich odpadów. Polityka nieingerencji w naturalne procesy degradacji trucizn obowiązuje wszystkie organy administracji morskiej państw nadbrzeŝnych. Urzędy odpowiedzialne za polecenia zatapiania trucizn w Bałtyku pilnie dbają o ograniczenie dostępu publiczności do dokumentacji związanej z tymi operacjami. Zwykle całość dokumentacji była niszczona natychmiast po rozliczeniu prac. Nieliczne zapisy archiwalne są objęte klauzulami tajemnicy państwowej. Rzetelna ocena ryzyka ekologicznego wynikającego z obecności trucizn w Bałtyku wymaga więc sporządzenia inwentaryzacji z natury. Niestety poszukiwania podwodne i analiza składu znalezisk
4 jest działalnością nadzwyczaj kosztowną. Instytucje badawcze, które mają kompetencje do prowadzenia inwentaryzacji tego rodzaju, są równocześnie podporządkowane tym samym organom administracji, które wcześniej poleciły umieścić odpady na dnie Bałtyku. Władze państw nadbrzeŝnych mają coraz mniejsze szanse na utrzymanie problemu broni chemicznej w tajemnicy. Upowszechnienie internetu pozwala opublikować najbardziej fantastyczne hipotezy i opinie. Jedyną formą przeciwdziałania moŝe być teraz przeprowadzanie jak najpełniejszej i obiektywnej oceny ryzyka ekologicznego. Konieczne jest równieŝ zapewnienie dostępu organizacji pozarządowych do dokumentacji badań na kaŝdym etapie procedury. Oznacza to jednak ujawnienie lokalizacji depozytów, jak teŝ oceny stanu ich zachowania. Prowadzi to wprost do powstania problemu z poszukiwaczami skarbów. Natomiast pozostawienie podwodnego składowiska trucizn bez próby neutralizacji moŝe przyczynić się do nagłej ucieczki wszystkich potencjalnie naraŝonych. Dotyczy to populacji 80 mln ludności w 10 państwach nadbałtyckich. Nieuchronnie zbliŝa się termin odpowiedzi na pytanie: czy pozostawienie trucizn na dnie Bałtyku jest najbezpieczniejszą strategią? W czasach, gdy brak dostępu do trucizn bojowych jest jedyną przeszkodą przed uŝyciem ich przez terrorystów, poszukiwania skarbów w postaci pocisków i pojemników z chemikaliami mogą okazać się zajęciem niezwykle dochodowym. Natomiast utworzenie skutecznych form nadzoru państwowego nad tysiącami kilometrów kwadratowych akwenu morskiego będzie niewykonalne. W końcowym rozrachunku opcja na wydobycie i neutralizację trucizn okaŝe się zapewne najmniej ryzykownym i najtańszym rozwiązaniem. Trzeba jednak do tego działania przystąpić bez uprzedzeń i podejrzliwości wobec partnerów. Łatwo z perspektywy początku III tysiąclecia oskarŝać naszych przodków o zbrodnie przeciw Ŝyciu na Ziemi. Mamy z pewnością problem wytworzony bez naszego udziału i odpowiedzialność przed naszymi spadkobiercami za rozwiązanie tego problemu. Jednak nie ułatwi nam sytuacji poszukiwanie winnych, których motywy skrywa juŝ mrok historii. Zanim wpiszemy w swoje schematy myślenia pogardę dla ich zbrodni, powinniśmy wejrzeć na okoliczności powstania decyzji o zatopieniu w Bałtyku niepotrzebnej broni chemicznej. WaŜne teŝ by rozpatrzyć problem konieczności pozbycia się zbędnych zapasów uzbrojenia, gdyŝ problem ten ma podstawowe znaczenie dla powstania dzisiejszych naszych kłopotów. Uzasadnieniem wyboru drogi neutralizacji odpadów była i jest argumentacja polegająca na wyborze technologii najmniej ryzykownej wśród aktualnie dostępnych. W latach 1940-tych znano trzy techniki neutralizacji broni chemicznej: spalanie trucizn na wolnym powietrzu, zakopywanie w wilgotnej ziemi i zatapianie w naturalnych zbiornikach wodnych. Metoda demontaŝu broni i spalania trucizn oceniana była jako jedyna skuteczna technologia ostatecznego zniszczenia trucizn. Jednak wymagała wielkich nakładów pracy wyspecjalizowanych pracowników. Trzeba tu wspomnieć, Ŝe niemiecki system obozów pracy, związanych z produkcją broni chemicznej, przewidywał na wypadek zagroŝenia przejęciem przez wroga likwidację nie tylko instalacji wytwórczych i magazynów produkcyjnych, ale równieŝ ewakuację/eksterminację wszystkich zatrudnionych. W efekcie procedury demontaŝu i likwidacji broni nie mogły być realizowane w sposób wystarczająco bezpieczny z powodu braku dostatecznej liczby doświadczonych pracowników. Podjęto jednak operację tego rodzaju, co skończyło się gigantyczną katastrofą ekologiczną w środkowych Niemczech. Likwidacja poprzez wysadzenie w powietrze arsenału w Munster spowodowała skaŝenie co najmniej 6,000 ha terenu, który obecnie jest oczyszczany w procedurze zaplanowanej na dziesiątki lat. Warto tu wspomnieć, Ŝe arsenał w Munster był likwidowany po raz pierwszy bezpośrednio po I wojnie światowej. Niekontrolowana eksplozja amunicji klasycznej i chemicznej spowodowała w 1919 roku zniszczenie 48 budynków, a ilość materiałów trujących zniszczonych i uwolnionych do środowiska moŝna określić jako rekordową. Destrukcja ok t trucizn bojowych objęła eksplozję miliona pocisków i min lądowych chemicznych oraz 40 załadowanych cystern kolejowych. W czasie trwającej do 1923 roku akcji ratunkowej i odtworzeniowej poraŝeniu gazami bojowymi uległo tysiące pracowników. Ponad 60% poszkodowanych zmarło wskutek zatrucia, a pozostali doznali wielu opóźnionych skutków ekspozycji na trucizny bojowe. Pamięć o tej katastrofie przyczyniła się do
5 postanowienia o wyburzeniu składów w 1947 roku. Sytuacja po II wojnie światowej w Niemczech była znacznie powaŝniejsza niŝ ta zastana tam po I wojnie światowej. O ile w 1918 roku alianci musieli tylko nadzorować niszczenie zbędnych zapasów broni przygotowanych do uŝycia na froncie, to w 1945 roku byli odpowiedzialni za neutralizację całości dwudziestoletniej niemieckiej produkcji uzbrojenia chemicznego. Zapasy broni chemicznej zostały wytworzone przez Niemcy w celu ich uŝycia w akcji odwetowej. Na wypadek, gdyby ludność Niemiec została poddana eksterminacji przez alianckie bombardowania. Trzeba teŝ wiedzieć, Ŝe ilość produkowanej broni była ograniczona jedynie dostępnością surowców strategicznych. Na przykład, z powodu braku surowców fosforowych przemysł dostarczył do arsenałów tylko 11,000 ton tabunu w minach, pociskach i bombach lotniczych. Niemniej ten typ uzbrojenia mógł posłuŝyć do eksterminacji całej ludności Europy, gdyby Niemcy dysponowały skutecznym systemem przenoszenia broni chemicznej. Sumaryczna ilość broni chemicznej przejętej przez aliantów na terenie Niemiec i państw wyzwolonych spod okupacji niemieckiej nigdy nie została ujawniona. Wiadomo, Ŝe inwentaryzacja wykonana dla potrzeb konferencji poczdamskiej specyfikuje ok. 70,000 ton aktywnej substancji zawartej w milionach jednostek uzbrojenia. Ogromna większość tego zapasu została wyprowadzona z terenów okupowanych jako trofea wojenne i zasiliła arsenały państw alianckich. Operacje likwidacji dotyczyły 320,000 ton nieprzydatnych rodzajów uzbrojenia i zapasów trucizn ocenionych jako niepełnowartościowe. Gigantyczna ilość tego typu odpadów wynikała głównie ze specyfiki metod produkcyjnych stosowanych w okresie wojny. Niska jakość uzbrojenia wytwarzanego przez więźniów obozów koncentracyjnych, chaos panujący podczas ewakuacji niemieckich arsenałów, śmierć lub ucieczka pracowników obsługi arsenałów, wszystko powiększało masę uzbrojenia bezwartościowego dla aliantów. W czasie działań wojennych niewielkie magazyny amunicji i min lądowych były zwyczajnie zakopywane w ziemi. Dbano przy tym, by grunt bardziej przypominał bagno niŝ teren piaszczysty. Miało to zagwarantować neutralizację trucizn poprzez procesy hydrolizy, na wypadek gdyby korozja pojemników i pocisków doprowadziła do uwolnienia zawartości do ziemi. Wśród specjalistów wojskowych panowało wówczas przekonanie o całkowitej skuteczności neutralizacji przez długotrwałe utrzymywanie trucizn bojowych w kontakcie z wodą. Operacje zakopywania i zatapiania w bagnach, rzekach i naturalnych zbiornikach wodnych były powszechnie stosowane przez wszystkie armie w czasie II wojny światowej. Wojsko wolało utracić cały posiadany zapas broni chemicznej niŝ próbować przewozu tych ładunków pod ogniem nieprzyjaciela. Wynikało to z doświadczeń I wojny światowej i braku akceptacji dla ryzyka związanego z potencjalnym uwolnieniem trucizn. Opinia o skuteczności wody gruntowej jako czynnika izolującego od oddziaływania trucizn bojowych utrzymywała się przez dziesiątki lat. Niedawno ujawnione dokumenty wskazują okolice Moskwy, Stalingradu i Leningradu jako miejsca szczególnie masowych działań tego rodzaju. Jedna z obecnie najbardziej prestiŝowych dzielnic Moskwy jest terenem zanieczyszczonym setkami ton odpadów poprodukcyjnych, zakopanych tam w okresie międzywojennym. Podobna jest sytuacja mieszkańców elitarnej dzielnicy Waszyngtonu i dziesiątków miast europejskich, amerykańskich i azjatyckich. Ekotoksykologia trucizn bojowych od 20 lat wskazuje coraz nowe argumenty na rzecz wykluczenia metody zakopywania odpadów uzbrojenia. Rozliczne, przewaŝnie nieuleczalne, schorzenia mieszkańców terenów zanieczyszczonych truciznami bojowymi są przypisywane do skutków naraŝenia na niewielkie dawki środowiskowe produktów degradacji trucizn. Inne powody były podstawą opinii, Ŝe zakopanie zbędnych zapasów broni chemicznej nie jest bezpiecznym sposobem neutralizacji w powojennych Niemczech. Ładunki trucizn mogły być bowiem odkopane i uŝyte do celów sabotaŝu lub ataków terrorystycznych. Partia nazistowska utworzyła pod koniec wojny wielusettysięczną tajną organizację, której zadaniem był sabotaŝ i dezorganizacja powojennych Niemiec przy pomocy wszelkich dostępnych środków. Jedną z dziedzin priorytetowych dla grup sabotaŝu było likwidowanie wszystkich instalacji przemysłowych, które miałyby być zdemontowane i wywiezione z Niemiec jako trofea wojenne. Dostęp do broni chemicznej byłby bardzo pomocny w akcjach wymierzonych w grupy specjalistów zajmujących się pracami demontaŝu. RównieŜ akcje zatruwania Ŝywności i wody naleŝały do priorytetów działania na terenach wcześniej okupowanych przez Niemcy, a potem przekazanych przez aliantów pod admnistrację państw wyzwolonych. Te i wiele innych argumentów przemawiały za błyskawiczną akcją uwolnienia od broni chemicznej terenów zagroŝonych
6 działaniem niemieckiego ruchu oporu. Omówione pokrótce warunki działania administracji okupacyjnej doprowadziły do wskazania metody zatopienia zbędnej broni chemicznej jako najlepszej dostępnej techniki w 1946 roku. Często dyskutowana jest kwestia powodów, dla których Rosjanie postanowili dokonać odstępstw od uzgodnień z zachodnimi aliantami. Jest oczywistym, Ŝe ich doświadczenie w gospodarowaniu zbędnymi zapasami trucizn bojowych było w tamtym czasie radykalnie odmienne od doświadczeń państw zachodnich. Anglia, Francja i USA zdobyły swoje doświadczenie tuŝ po I wojnie światowej, kiedy to przejęły arsenały niemieckie i niebawem musiały się pozbyć znacznej części tego trofeum. Okazało się, Ŝe tereny lądowe i akweny śródlądowe zanieczyszczone po ulokowaniu tam wielotonowych depozytów trucizn bojowych muszą być wyłączone z normalnego uŝytkowania. Doświadczenie zarządzania trofeami broni chemicznej po I wojnie światowej kazały aliantom zachodnim zadbać o moŝliwie dokładne odizolowanie tych ładunków od akwenów uŝytkowanych przez ludzi. Operacje neutralizacji wykonywane pod administracją aliantów zachodnich polegały na umieszczeniu ładunków chemicznych w ładowniach statków handlowych, zabetonowaniu tych ładowni i zatopieniu tak przygotowanych statków na głębokości ponad 500 m w pobliŝu brzegów Norwegii. Tymczasem Rosjanie pozbywali się broni chemicznej od niedawna i tylko w warunkach bojowych. Tak było w przypadku zatopienia w pobliŝu portu w Sewastopolu całej amunicji chemicznej zmagazynowanej w twierdzy. PoniewaŜ akcja ta i inne podobne była oceniana przez dowództwo armii jako prawidłowe zabezpieczenie, obecnie nie widzieli powodu by inaczej postępować. Rosjanie operację neutralizacji zbędnej broni chemicznej przeprowadzili według swojego rutynowego schematu: ładunki umieszczono bez zabezpieczenia na pokładzie statków ocenionych jako mało przydatne do uŝytku, załogi tych statków otrzymały polecenie opróŝnienia ładowni w pobliŝu wyspy Bornholm lub Gotland; oraz przed wyjściem w morze załogi statków uzyskały zgodę na natychmiastowe wyrzucenie za burtę ładunków zagraŝających skaŝeniem statku, bez względu na miejsce, gdzie statek znajdował się w chwili zagroŝenia. W efekcie realizacji tej procedury Zachodni i Środkowy Bałtyk został usiany setkami tysięcy ładunków trucizn bojowych zamkniętych w pojemnikach, minach, bombach i pociskach. NaleŜy stwierdzić, Ŝe zarządzanie odpadami trucizn według rosyjskiej najlepszej dostępnej techniki prawdopodobnie nie spełnia aktualnych oczekiwań społeczności państw nadbałtyckich. Jednak nie wolno pominąć kwestii oczekiwań i oficjalnych stanowisk władz państwowych w tej sprawie. Mieszkańcy wybrzeŝy Bałtyku nie dysponują wiedzą o swojej sytuacji ekologicznej, natomiast władze wyraŝają brak zainteresowania w sprawie zmiany sposobu zarządzania odpadami wojskowymi. Decyzje w sprawie zarządzania gospodarką odpadami broni chemicznej, podjęte przez rosyjską administrację wojskową okupowanych Niemiec, a wydane w 1946 roku, nadal są uznawane za obowiązujące przez wszystkie państwa nadbałtyckie. Wśród wojskowych i cywilnych specjalistów w zakresie gospodarowania odpadami panuje od 60 lat opinia, Ŝe pozostawienie ładunków chemicznych na dnie Bałtyku nie stanowi istotnego zagroŝenia dla środowiska ani dla zdrowia mieszkańców morskich wybrzeŝy. Na potwierdzenie słuszności tej opinii przywołują ekspertyzy oceniające stan środowiska na terenie składowisk i wyniki badań laboratoryjnych. Jednak metodyka tych badań i analiz raŝąco odbiega od standardów powszechnie uznawanych w środowisku zawodowych ekotoksykologów. Typowym błędem metodologicznym jest próba wykrycia w wodzie morskiej lub w organizmach zwierząt substancji aktywnych, o których wiadomo, Ŝe wchodzą w skład zatopionych bojowych środków trujących. Tymczasem wiadomo teŝ o nadzwyczaj wysokiej reaktywności tych substancji w kontakcie z płynami komórkowymi i wodą morską. Oddziaływania na środowisko mierzy się teraz przy zastosowaniu biomarkerów, których dobór do substancji trujących tego rodzaju jest juŝ dokonany, podobnie jak udowodniona jest wiarygodność testów ekotoksykologicznych. W tle dyskusji o zagroŝeniu ze strony zatopionych gazów bojowych czasem pojawia się teŝ sprawa
7 monstrualnej ilości materiałów wybuchowych zawartych w porzuconych na dnie Bałtyku minach morskich i lądowych, bombach i pociskach. Masę tych odpadów szacuje się na ponad milion ton materiałów wybuchowych, a pamiętać trzeba, Ŝe wszystkie substancje wchodzące w skład ładunków od wielu lat zalicza się do kancerogenów. ZagroŜenie dla ekosystemu jakie stwarza obecność na dnie morza takich substancji jest przypuszczalnie niewiele mniejsze niŝ to zagroŝenie, które stanowi ładunek trucizn bojowych. Sytuację pogarsza coraz mniejsza stabilność materiałów wybuchowych. W efekcie długotrwałej korozji zniszczeniu ulegają zarówno pancerze pocisków, jak i konstrukcja zapalników. Znacznie utrudnia to procedury wydobycia i neutralizacji ładunków. Kolejny nieujawniony problem to odpady przemysłowe, które zostały ulokowane w rejonach zatapiania amunicji. Administracja wojskowa wszystkich państw nadbałtyckich kierowała w te miejsca kaŝdy problemowy odpad, który sprawiał kłopoty kontrahentom wojska. Na nieszczęście głównym zleceniodawcą takich operacji były zakłady zbrojeniowe i arsenały. Od nieudanych lub nieprzydatnych partii produkcji, aŝ do zanieczyszczonych rozpuszczalników i środków konserwacyjnych wszystko pakowano w beczki i zbiorniki, które lądowały obok amunicji na dnie Bałtyku. Podobnie jak inne produkty przemysłu zbrojeniowego odpady te są zaliczane do trwałych trucizn lub niebezpiecznych chemikaliów. Głównym powodem pozbywania się tych materiałów był ich skrajnie niebezpieczny charakter i brak zdolności przemysłu do ich neutralizacji na lądzie. RównieŜ ulokowanie takich materiałów na wysypiskach śmieci mogło spowodować katastrofę ekologiczną. Z tego powodu zatopienie w morzu oceniono jako najlepszą dostępną technikę pozbycia się tych odpadów. W okresie minionych dziesięcioleci radykalnie zmieniły się warunki wydawania opinii w sprawie nadania procedurze neutralizacji odpadów waloru najlepszej dostępnej techniki. Konsultacje wojskowych specjalistów juŝ nie wystarczają. Obecnie wiodącą rolę odgrywają ekotoksykolodzy i specjaliści z dziedzin inŝynierii środowiska. MoŜna oczekiwać, Ŝe ich opinie zostaną włączone w proces kształtowania europejskiej polityki wobec sytuacji ekosystemu Bałtyku. Od czasu gdy akwen ten stał się morzem wewnętrznym Unii Europejskiej narasta sprzeciw wobec utrzymywania standardów postępowania sprzed 60 lat. Wprawdzie polityka utrzymywania w tajemnicy rzeczywistego stanu interesów społeczności zamieszkującej pobrzeŝe Bałtyku ma nadal wielkich i wpływowych zwolenników, jednak w czasach masowego dostępu do informacji jej koniec jest juŝ wyraźnie widoczny. W ostatnim czasie powstała w Parlamencie Europejskim inicjatywa, by wpisać do polityki wodnej Unii Europejskiej problem zarządzania środowiskiem Morza Bałtyckiego jako pierwsze kompleksowe zobowiązanie państw nadbałtyckich. Niestety osoby i instytucje wspierające ten projekt nie uświadamiają sobie ani skali problemu, ani potrzeby pilnego uruchomienia wszelkich dostępnych środków dla jego rozwiązania. W dyrektywie wodnej proponuje się wdroŝenie ścisłych ograniczeń wytwarzania niebezpiecznych ścieków z przemysłu, rolnictwa i gospodarki komunalnej. Zarządzanie rybołówstwem ma uwzględniać ograniczenia związane z zanikającym potencjałem do odtwarzania zasobów. Podniesiona ma być zdolność do reagowania na katastrofy morskie z udziałem niebezpiecznych chemikaliów. Natomiast dwa miliony ton trucizn rozmieszczonych na dnie Bałtyku mają pozostać nietknięte. Dotychczas Ŝaden rząd odpowiedzialny za dewastację Bałtyku nie zdecydował się na zamówienie inwentaryzacji odpadów wojskowych i przemysłowych zatopionych w jego strefie ekonomicznej. Nawet nie podjęto próby ujawnienia zapisów archiwalnych dotyczących tej sprawy. Ośrodki naukowe nie otrzymały jeszcze Ŝadnych zamówień na projekty badawcze zmierzające do propozycji nowego standardu technicznego dla neutralizacji gazów bojowych, materiałów wybuchowych i odpadów takich chemikaliów. Nikt nie pracuje planowo nad techniką wydobycia i likwidacji trucizn z dna Bałtyku. A nade wszystko ukrywany jest zamiar pozbycia się w tradycyjny sposób wielu milionów ton zbędnej amunicji wszelkiego rodzaju, pozostałej w arsenałach po zimnej wojnie. Czy tak ma wyglądać realizacja Strategii Lizbońskiej i zrównowaŝonego rozwoju nad Bałtykiem?
BAŁTYK - SKŁADOWISKO AMUNICJI CHEMICZNEJ. WYKONAŁY: ANETA WITKOWSKA MAGDALENA WIJAS (anetka8@op.pl) (pecatrix@op.pl)
BAŁTYK - SKŁADOWISKO AMUNICJI CHEMICZNEJ WYKONAŁY: ANETA WITKOWSKA MAGDALENA WIJAS (anetka8@op.pl) (pecatrix@op.pl) WSTĘP Do szczególnego rodzaju zagrożeń w Morzu Bałtyckim jest obecność amunicji chemicznej,
Bardziej szczegółowoGOSPODARKA ODPADAMI. Dr Ewa Mańkowska Zastępca Prezesa
GOSPODARKA ODPADAMI Dr Ewa Mańkowska Zastępca Prezesa WFOŚiGW we Wrocławiu Zasady gospodarowania odpadami Projektowane zmiany prawne w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach Badanie poziomu
Bardziej szczegółowoPODSUMOWANIE Strategicznej oceny oddziaływania na środowisko aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Ozimek
PODSUMOWANIE Strategicznej oceny oddziaływania na środowisko aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Ozimek Kierownik Projektu: mgr inŝ. Ksenia Czachor Opracowanie: mgr Katarzyna Kędzierska
Bardziej szczegółowoZarządzenie Nr 71/2010 Burmistrza Miasta Czeladź. z dnia 28 kwietnia 2010r.
Zarządzenie Nr 71/2010 Burmistrza Miasta Czeladź z dnia 28 kwietnia 2010r. w sprawie : wprowadzenia procedury Identyfikacji zagroŝeń oraz oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy w Urzędzie Miasta
Bardziej szczegółowoProjekt Baltic Pipe budowa międzysystemowego Gazociągu Bałtyckiego
Projekt Baltic Pipe budowa międzysystemowego Gazociągu Bałtyckiego Oddziaływania na rybołówstwo Spotkanie konsultacyjne 20.02.2019 r. 1 Badania środowiska morskiego Badania zostały wykonane w strefie potencjalnych
Bardziej szczegółowoOPIS ORGANIZACJI ORAZ ZADAŃ I ODPOWIEDZIALNOŚCI JEDNOSTEK WŁAŚCIWYCH W SPRAWACH ZANIECZYSZCZEŃ MORZA
OPIS ORGANIZACJI ORAZ ZADAŃ I ODPOWIEDZIALNOŚCI JEDNOSTEK WŁAŚCIWYCH W SPRAWACH ZANIECZYSZCZEŃ MORZA 1. PODSTAWY PRAWNE 1) ustawa z dn. 21.03.1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji
Bardziej szczegółowoInstrukcja ogólna dotycząca postępowania z substancjami niebezpiecznymi
DOKUMENTACJA ZINTEGROWANEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA OPERATORA GAZOCIĄGÓW PRZESYŁOWYCH GAZ-SYSTEM S.A. Instrukcja ogólna dotycząca postępowania z substancjami niebezpiecznymi Opracował: Zespół ds. Zintegrowanego
Bardziej szczegółowoWniosek ROZPORZĄDZENIE RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 10.1.2017 r. COM(2017) 4 final 2017/0001 (NLE) Wniosek ROZPORZĄDZENIE RADY zmieniające rozporządzenie Rady (UE) 2016/1903 ustalające uprawnienia do połowów na rok 2017
Bardziej szczegółowoA. Zawartość planu ochrony dla parku narodowego i obszaru Natura Porównanie zawartości obu planów.
Zawartość, tryb sporządzania i zakres prac koniecznych dla sporządzenia projektu planu ochrony dla parku narodowego, uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Zgodnie z art. 20 ust.
Bardziej szczegółowoDZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 16 marca 2015 r. Poz. 358 OBWIESZCZENIE PREZESA RADY MINISTRÓW z dnia 2 marca 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Rady
Bardziej szczegółowoOGŁOSZENIE O ZMIANIE OGŁOSZENIA
Ogłoszenie nr 500155540-N-2018 z dnia 05-07-2018 r. Warszawa: OGŁOSZENIE O ZMIANIE OGŁOSZENIA OGŁOSZENIE DOTYCZY: Ogłoszenia o zamówieniu INFORMACJE O ZMIENIANYM OGŁOSZENIU Numer: 579267-N-2018 Data: 26/06/2018
Bardziej szczegółowoA7-0277/129/REV
3.10.2013 A7-0277/129/REV Poprawka 129/REV Cristina Gutiérrez-Cortines w imieniu grupy PPE Sprawozdanie A7-0277/2013 Andrea Zanoni Zmiana dyrektywy 2011/92/UE w sprawie oceny skutków wywieranych przez
Bardziej szczegółowoFundacja na rzecz Energetyki Zrównoważonej. Doświadczenia z kampanii komunikacji społecznej dla projektu MFW BSIII
Fundacja na rzecz Energetyki Zrównoważonej Doświadczenia z kampanii komunikacji społecznej dla projektu MFW BSIII 1 Przedmiot kampanii Kampania dialogu społecznego dla projektu morskiej farmy wiatrowej
Bardziej szczegółowoEkologiczne aspekty recyklingu statków
Ekologiczne aspekty recyklingu statków Maciej Nyka Katedra Prawa Gospodarczego Publicznego i Ochrony Środowiska Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Gdański Kwantytatywny zarys problemu Temporalny
Bardziej szczegółowoA7-0277/114
10.9.2013 A7-0277/114 114 Bogusław Sonik, Bogdan Kazimierz Marcinkiewicz i inni Motyw 23 a (nowy) Artykuł 8 (23a) Progi produkcyjne przewidziane dla konwencjonalnej ropy naftowej i gazu ziemnego w załączniku
Bardziej szczegółowoINFORMACJE ZAWARTE W ZMIANIE PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO
INFORMACJE ZAWARTE W ZMIANIE PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Głównym celem polityki przestrzennej, zapisanej w Planie, jest przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego województwa
Bardziej szczegółowo1. OCHRONA PRZED HAŁASEM
Zał. nr 4 Propozycje podjęcia działań legislacyjnych zmierzających do dostosowania obowiązujących w polskim prawie przepisów z zakresu ochrony środowiska do naszej rzeczywistości finansowo - ekonomicznej,
Bardziej szczegółowoKOMPLEKSOWY PROGRAM GOSPODARKI ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI W REGIONIE POLSKI POŁUDNIOWEJ 31
KOMPLEKSOWY PROGRAM GOSPODARKI ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI W REGIONIE POLSKI POŁUDNIOWEJ 31 2.2 Odpady niebezpieczne zdeponowane na składowiskach Składowiska odpadów niebezpiecznych stanowią w mniejszym lub
Bardziej szczegółowo*** PROJEKT ZALECENIA
Parlament Europejski 2014-2019 Komisja Rybołówstwa 2016/0192(NLE) 19.9.2016 *** PROJEKT ZALECENIA w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie zawarcia Umowy między Unią Europejską a Królestwem Norwegii w
Bardziej szczegółowoSpecjaliści w oczyszczaniu z niewybuchów
Specjaliści w oczyszczaniu z niewybuchów Explosive s.c. Prace Wyburzeniowe i Minerskie 80-001 Gdańsk, ul. Trakt Św. Wojciecha 336 kom.: +48 602-371-475, tel.: +48 58 309-00-94, fax: +48 58 764-19-57 biuro@explosive.pl
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY 1) z dnia 4 lipca 2005 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY 1) z dnia 4 lipca 2005 r. w sprawie szkolenia i egzaminowania osób mających dostęp do przeznaczonych do użytku cywilnego Na podstawie art. 20 ust. 6 ustawy z
Bardziej szczegółowoDZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 30 sierpnia 2017 r. Poz. 1631 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 8 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu organizacji zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń
Bardziej szczegółowoSystem kontrolny w zakresie dotrzymania jakości wody oraz warunków zapewnienia odprowadzania ścieków do wód powierzchniowych
System kontrolny w zakresie dotrzymania jakości wody oraz warunków zapewnienia odprowadzania ścieków do wód powierzchniowych mgr inŝ. Hanna GRUNT Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego Podstawowe
Bardziej szczegółowo7. MONITORING I OCENA REALIZACJI ZAŁOśONYCH CELÓW
19 7. MONITORING I OCENA REALIZACJI ZAŁOśONYCH CELÓW Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami Ustawa o odpadach nakłada obowiązek aktualizowania planu nie rzadziej niŝ raz na 4 lata. Pod koniec 7 roku naleŝy
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O ŚRODOWISKU
INFORMACJA O ŚRODOWISKU Prawo ochrony środowiska dr Tomasz Poskrobko PAŃSTWOWY MONITORING ŚRODOWISKA PAŃSTWOWY MONITORING ŚRODOWISKA Podstawy prawne PMŚ tworzą: ustawa Prawo ochrony środowiska zawiera
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI I. Podstawa prawna II. Ustalenia wynikające z prognozy oddziaływania na środowisko... 3
PODSUMOWANIE Strategicznej oceny oddziaływania na środowisko Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Cieszyńskiego do roku 2015 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2016-2019 Cieszyn, 2013
Bardziej szczegółowoStudium Uwarunkowań. zagospodarowania przestrzennego Polskich Obszarów Morskich. III Bałtycki Okrągły Stół
Studium Uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego Polskich Obszarów Morskich III Bałtycki Okrągły Stół 18.11.2014 Jacek Zaucha Monika Michałek Magdalena Matczak Juliusz Gajewski STUDIUM - zespół Kierownik
Bardziej szczegółowoTaśma Uszcelniająca. Ośno II /24 87-700 Aleksandrów Kujawski
1.IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI/PREPARATU. IDENTYFIKACJA PRODUCENTA, IMPORTERA LUB DYSTRYBUTORA Informacje o produkcie Nazwa handlowa Taśma Zalecane użycie Wkładka elastyczna używana w hydroizolacji. Firma
Bardziej szczegółowoB8-0146/2016 } B8-0169/2016 } B8-0170/2016 } B8-0177/2016 } B8-0178/2016 } RC1/Am. 2
B8-0178/2016 } RC1/Am. 2 2 Motyw B B. mając na uwadze, że w kontekście arabskiej wiosny w lutym 2011 r. Libijczycy wyszli na ulice, co przerodziło się w dziewięciomiesięczny konflikt wewnętrzny; mając
Bardziej szczegółowoO G Ó L N O P O L S K I E P O R O Z U M I E N I E Z W IĄZ K Ó W Z A W O D O W Y C H
O G Ó L N O P O L S K I E P O R O Z U M I E N I E Z W IĄZ K Ó W Z A W O D O W Y C H NIP: 526-025-13-39 Regon: 001133016 KRS: 0000033976 OPZZ/P/ /2010 Warszawa, dnia czerwca 2010 roku Pan Waldemar Pawlak
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zgierskiego. Wykaz waŝniejszych aktów prawnych stan na r.
Załącznik nr 1 do Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zgierskiego Wykaz waŝniejszych aktów prawnych stan na 11.10.2003 r. Regulacje ogólne dotyczące ochrony środowiska - Konstytucja Rzeczypospolitej
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska 1)
USTAWA z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska 1) Art. 6. 1. Kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko, jest obowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu. 2. Kto
Bardziej szczegółowoDziennik Ustaw. Warszawa, dnia 21 stycznia 2013 r. Poz. 96 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW. z dnia 7 stycznia 2013 r.
Dziennik Ustaw Warszawa, dnia 21 stycznia 2013 r. Poz. 96 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 7 stycznia 2013 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości
Bardziej szczegółowoPlanowanie w gospodarowaniu wodami jako instrument zarządzania zasobami wodnymi
Planowanie w gospodarowaniu wodami jako instrument zarządzania zasobami wodnymi Seminarium Rad Gospodarki Wodnej Regionów Wodnych Małej Wisły i Górnej Odry Ustroń, 2 kwietnia 2009 Cele współczesnej polityki
Bardziej szczegółowoKonferencja prasowa. Sekretarza Stanu w MRiRW Kazimierza Plocke
Konferencja prasowa Sekretarza Stanu w MRiRW Kazimierza Plocke Oczekiwania rybactwa i wędkarstwa wobec nowej perspektywy finansowej Program Operacyjny Rybactwo i Morze na lata 2014-2020 Warszawa, 23 lipca
Bardziej szczegółowoPODSTAWY ERGONOMII i BHP. - Metody oceny ryzyka. zawodowego na stanowiskach pracy
PODSTAWY ERGONOMII i BHP - Metody oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy Przegląd wybranych metod: Metoda ogólna wg PN-N-18009: trójstopniowa; pięciostopniowa. Metody nietypowe: kalkulator ryzyka;
Bardziej szczegółowoBałtycki plan wielogatunkowy a rybacy małoskalowi: co przyniesie praktyka?
Bałtycki plan wielogatunkowy a rybacy małoskalowi: co przyniesie praktyka? Forum rybołówstwa bałtyckiego Gdynia, 25 października 2016 Marcin Ruciński Koordynator ds. Mórz Bałtyckiego i Północnego LIFE
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000
Dziennik Ustaw Nr 34 2893 Poz. 186 186 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Na podstawie art. 28
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoKopalnie na północy - dla rozwoju regionalnego czy rabunku i zniszczenia?
Kopalnie na północy - dla rozwoju regionalnego czy rabunku i zniszczenia? "Nordområdesatsingen" Wprowadzony w 2005 roku Nie na rzecz Regionu Północnego, ale do drenażu zasobów. Obszary priorytetowe: Ropa,
Bardziej szczegółowoREACH. System. Co producent oraz importer zrobić powinien przed wejściem w życie systemu REACH
System REACH Co producent oraz importer zrobić powinien przed wejściem w życie systemu REACH Dokument opracowany przez: Departament Przemysłu Ministerstwo Gospodarki www.mgip.gov.pl/przedsiebiorcy/reach
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI
20071002 1 z 5 1. Identyfikacja preparatu Ludwik 5 funkcyjny proszek do zmywarek Identyfikacja przedsiębiorstwa Nazwa INCOVERITAS S.A. Oddział w Górze Kalwarii Grupa Chemii Gospodarczej Adres ul.towarowa
Bardziej szczegółowoKryteria klasyfikacji substancji i mieszanin - zagroŝenie dla środowiska. Dr Andrzej Kalski Biuro do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych
Kryteria klasyfikacji substancji i mieszanin - zagroŝenie dla środowiska Dr Andrzej Kalski Biuro do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych Substancje i mieszaniny stwarzające zagroŝenie dla środowiska
Bardziej szczegółowoZałoŜenia projektu Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze (PO RYBY 2014 2020)
ZałoŜenia projektu Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze (PO RYBY 2014 2020) Ustka, 22 listopada 2013 r. Cele tematyczne realizowane przez PO RYBY 2014 2020 CT 1 Wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego
Bardziej szczegółowoŚWIATOWY PLAN DZIAŁAŃ NA RZECZ ZASOBÓW GENETYCZNYCH ZWIERZĄT oraz DEKLARACJA z INTERLAKEN
ŚWIATOWY PLAN DZIAŁAŃ NA RZECZ ZASOBÓW GENETYCZNYCH ZWIERZĄT oraz DEKLARACJA z INTERLAKEN GLOBAL PLAN OF ACTION FOR ANIMAL GENETIC RESOURCES and the INTERLAKEN DECLARATION przyjęte przez Międzynarodową
Bardziej szczegółowoKODEKS DOBREJ PRAKTYKI RYBACKIEJ w Rybołówstwie Przybrzeżnym Bałtyku a szczególnie Zatoki Pomorskiej
KODEKS DOBREJ PRAKTYKI RYBACKIEJ w Rybołówstwie Przybrzeżnym Bałtyku a szczególnie Zatoki Pomorskiej Kodeks dobrej praktyki rybackiej został opracowany w celu zapewnienia standaryzacji prowadzenia racjonalnej
Bardziej szczegółowoPYTANIA DOTYCZĄCE NADZORU. 1. Dlaczego w nadzorze pedagogicznym pojawiło się nowe zadanie - prowadzenie ewaluacji wewnętrznej?
PYTANIA DOTYCZĄCE NADZORU 1. Dlaczego w nadzorze pedagogicznym pojawiło się nowe zadanie - prowadzenie ewaluacji wewnętrznej? W rozporządzeniu z dnia 7 października 2009 w sprawie sprawowania nadzoru pedagogicznego
Bardziej szczegółowoDrogi wodne w Polsce szansą na rozwój cywilizacyjny regionów
Drogi wodne w Polsce szansą na rozwój cywilizacyjny regionów W Polsce istnieje 2079 km dróg wodnych z czego jedynie 208 km (10%) spełnia kryteria IV klasy Ŝeglowności. Projektowane w Polsce międzynarodowe
Bardziej szczegółowoPOLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA W LATACH 2009 2012 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2016. uchwała Sejmu z dnia 22 maja 2009 roku (M.P. 2009.34.501.
POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA W LATACH 2009 2012 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2016 uchwała Sejmu z dnia 22 maja 2009 roku (M.P. 2009.34.501.) Proces transformacji ustrojowej Polski nie uwzględniał w swoim planie
Bardziej szczegółowoInformujemy, wyjaśniamy, motywujemy. Strategia Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) na lata
Informujemy, wyjaśniamy, motywujemy. Strategia Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) na lata 2009 2013 Strategia EEA na lata 2009 2013 Niniejsza strategia EEA nakreśla nasze plany na najbliższe pięć lat,
Bardziej szczegółowoSpalanie i termiczna degradacja polimerów
Zarządzanie Środowiskiem Pracownia Powstawanie i utylizacja odpadów oraz zanieczyszczeń INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA nr 20 Spalanie i termiczna degradacja polimerów Opracowała dr Hanna Wilczura-Wachnik Uniwersytet
Bardziej szczegółowoTransnarodowy program Interreg Region Morza Bałtyckiego
Transnarodowy program Interreg Region Morza Bałtyckiego (BSR) Katowice, 24 listopada 2014 r. Obszar programu Dania Niemcy (częściowo) Polska Litwa Łotwa Estonia Finlandia Szwecja Norwegia Rosja (częściowo,
Bardziej szczegółowoOddziaływania na Środowisko dla Programu Budowy Dróg g Krajowych na lata
Przygotowanie projektów drogowych a ochrona środowiska" Jak sprawnie przygotowywać inwestycje infrastrukturalne w świetle nowych wymogów ekologicznych? Wnioski z wyników w konsultacji społecznych Prognozy
Bardziej szczegółowoSTAN REALIZACJI PROGRAMU UTYLIZACJI ZBĘDNYCH ŚRODKÓW BOJOWYCH W RESORCIE OBRONY NARODOWEJ
ppłk mgr inŝ. Marek NIENARTOWICZ Sztab Generalny WP Generalny Zarząd Logistyki P4 STAN REALIZACJI PROGRAMU UTYLIZACJI ZBĘDNYCH ŚRODKÓW BOJOWYCH W RESORCIE OBRONY NARODOWEJ W artykule przedstawiono stan
Bardziej szczegółowoJAKOŚĆ RAPORTÓW I DECYZJI jak jąosiągnąć i sprawdzić
JAKOŚĆ RAPORTÓW I DECYZJI jak jąosiągnąć i sprawdzić Warsztaty Fakty i mity procesu oceny oddziaływania na środowisko w projektach drogowych. Analiza wybranych zagadnień prowadząca do wypracowania dobrych
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki substancji zgodna z rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 (REACH)
Karta charakterystyki substancji zgodna z rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 (REACH) Strona 1 / 5 Karta charakterystyki substancji zgodna z rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 (REACH) 1. Identyfikacja substancji
Bardziej szczegółowoRaport Specjalny z Rejsu Wielki Wlew do Bałtyku
INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ - PIB Oddział Morski w Gdyni 81-342 GDYNIA Waszyngtona 42 tel. (+48) 58 628 81 00 fax (+48) 58 628 81 63 Raport Specjalny z Rejsu Wielki Wlew do Bałtyku Statek:
Bardziej szczegółowo2.2.6. Wskaźnik opisowy W10 Śmieci w morzu
Raport do Komisji Europejskiej dot. Wstępnej oceny stanu środowiska morskiego 133 2.2.6. Wskaźnik opisowy W10 Śmieci w morzu W10: Właściwość ani ilość znajdujących się w wodzie morskiej nie powodują szkód
Bardziej szczegółowoIP Instytucje Pośredniczące. Z uwagi na złoŝoność procesu realizacji PI i PWP, wymagającego zaangaŝowania takŝe innych podmiotów w szczególności ROEFS
Konsultacje dokumentu Działania informacyjno-promocyjne na rzecz projektów innowacyjnych i współpracy ponadnarodowej PO KL. Rekomendacje Krajowej Instytucji Wspomagającej dla Instytucji Pośredniczących
Bardziej szczegółowoPełen tekst zwrotów R zawartych w tej sekcji umieszczono w sekcji 16.
Data sporządzenia: 02.02.2009 Strona 1 z 7 1. IDENTYFIKACJA PREPARATU 1. Identyfikacja preparatu 2. Zastosowanie preparatu Preparat przeznaczony do mycia karoserii samochodowych 3. Identyfikacja dystrybutora/producenta
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA
SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA WYKONANIE EKSPERTYZY: Wpływ wdroŝenia Inicjatywy JEREMIE na terenie województwa kujawsko-pomorskiego na sytuację gospodarczą regionu ze szczególnym uwzględnieniem
Bardziej szczegółowoSzczegóły Generatora Wniosków Aplikacyjnych w wersji 7.5. Na co powinni zwrócić uwagę autorzy projektów?
Szczegóły Generatora Wniosków Aplikacyjnych w wersji 7.5. Na co powinni zwrócić uwagę autorzy projektów? Dariusz Kurcman Regionalny Ośrodek EFS w Kielcach Kielce, 30.01.2012 Zanim uruchomimy GWA Czytamy
Bardziej szczegółowoTaktyka medycznych działań ratowniczych w zdarzeniach na drogach
Taktyka medycznych działań ratowniczych w zdarzeniach na drogach Lek.Ignacy Baumberg GŁÓWNE ZAŁOŻENIA TAKTYCZNE 1/. PRZYBYCIE, ROZPOZNANIE, EW. UZNANIE ZDARZENIA ZA MASOWE 2/. ZABEZPIECZENIE MIEJSCA ZDARZENIA
Bardziej szczegółowoWWF: KWESTIE ŚRODOWISKOWE A PARLAMENT EUROPEJSKI - EUROWYBORY 2009
WWF: KWESTIE ŚRODOWISKOWE A PARLAMENT EUROPEJSKI - EUROWYBORY 2009 ZAPOBIEGANIE GLOBALNEMU OCIEPLENIU 1) Czy uważa Pan/Pani, że globalne ocieplenie jest istotnym zagrożeniem dla ludzi i środowiska w którym
Bardziej szczegółowoODPADY NIEORGANICZNE PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO FORESIGHT TECHNOLOGICZNY Konferencja Końcowa REKOMENDACJE
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka Projekt WND-POIG 01.01.01-00-009/09 ODPADY NIEORGANICZNE PRZEMYSŁU
Bardziej szczegółowoZharmonizowane wymogi Część B. Dokument IV. Składowa opracowania Rekomendacji Agencji zgodnie z postanowieniami art. 15 Dyrektywy 2004/49/WE
Zharmonizowane wymogi Część B Dokument IV Celem wykorzystania przez Krajowe Władze Bezpieczeństwa Ruchu przy ocenie zgodności z wymogami certyfikatów bezpieczeństwa Część B wydanych zgodnie z art. 10(2)
Bardziej szczegółowoGospodarka morska w Polsce 2009 roku
Tekst opublikowany w internecie pod adresem: http://www.egospodarka.pl/52652,gospodarkamorska-w-polsce-2009,1,39,1.html (2011-02-02) 07.05.2010, 12:50 Gospodarka morska w Polsce 2009 roku Morska i przybrzeżna
Bardziej szczegółowoINFORMACJA BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY ZDROWIA
ZAŁĄCZNIK NR 1 INFORMACJA BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY ZDROWIA Spis treści 1. Zakres robót zamierzenia budowlanego oraz sprzęt. 2. Istniejące obiekty budowlane. 3. Wskazanie elementów zagospodarowania działki
Bardziej szczegółowoKontrola owoców na zawartość środków chemicznych
Strona 1 z 5 1. Cel i zakres: Celem procedury jest określenie zasad kontroli owoców na zawartość. Procedura obowiązuje wszystkie osoby objęte szkoleniem z zakresu higieny pracy z Ŝywnością oraz osoby odpowiedzialne
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI
1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI Nazwa produktu: Trójgliceryd kwasów tłuszczowych pochodzenia Synonimy: roślinnego, głównie hydroksyoleinowego Wzór chemiczny: Zastosowanie: kosmetyka, farmacja, farby, lakiery
Bardziej szczegółowoWYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU
WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU ZA GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ UWAŻANE SĄ: -przemysł -transport -rolnictwo -gospodarka komunalna Zanieczyszczenie gleb Przyczyny zanieczyszczeń gleb to, np.: działalność
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIKI. sprawozdania Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 1.10.2015 r. COM(2015) 481 final ANNEXES 1 to 2 ZAŁĄCZNIKI do sprawozdania Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie postępów w ustanawianiu chronionych obszarów
Bardziej szczegółowoRyby mają głos! Klub Gaja działa na rzecz ochrony mórz i oceanów oraz zagrożonych wyginięciem gatunków ryb.
Ryby mają głos! w w w. k l u b g a j a. p l fot. www.dos-bertie-winkel.com Klub Gaja działa na rzecz ochrony mórz i oceanów oraz zagrożonych wyginięciem gatunków ryb. Klub Gaja to jedna z najstarszych
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XI/92/2015 RADY MIEJSKIEJ W ŻAROWIE. z dnia 2 lipca 2015 r.
UCHWAŁA NR XI/92/2015 RADY MIEJSKIEJ W ŻAROWIE z dnia 2 lipca 2015 r. w sprawie: zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Żarów. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy
Bardziej szczegółowoKONFERENCJA. Dotycząca zmian w gospodarowaniu odpadami
KONFERENCJA Dotycząca zmian w gospodarowaniu odpadami Małgorzata Szymańska - główny specjalista Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Gdańsku Przepisy prawne Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku
Bardziej szczegółowoPraktyczne aspekty zastosowania telekomunikacji satelitarnej przez administrację publiczną
Praktyczne aspekty zastosowania telekomunikacji satelitarnej przez administrację publiczną H e r t z S y s t e m s Lt d Sp. z o. o. A l. Z j e d n o c z e n i a 1 1 8 A 65-1 2 0 Z i e l o n a G ó r a Te
Bardziej szczegółowoGOSPODARKA ODPADAMI W ŚWIETLE NOWEJ USTAWY O ODPADACH z dnia 14 grudnia 2012r (Dz. U. z 8 stycznia 2013 r., poz. 21)
GOSPODARKA ODPADAMI W ŚWIETLE NOWEJ USTAWY O ODPADACH z dnia 14 grudnia 2012r (Dz. U. z 8 stycznia 2013 r., poz. 21) Władysława Wilusz Kierownik Zespołu Gospodarki Odpadami PRZEPISY PRAWNE USTAWA O ODPADACH
Bardziej szczegółowoProcedura zarządzania ryzykiem w Państwowej WyŜszej Szkole Zawodowej w Elblągu
Procedura zarządzania ryzykiem w Państwowej WyŜszej Szkole Zawodowej w Elblągu Załącznik nr 2 do zarządzenia Celem procedury jest zapewnienie mechanizmów identyfikowania ryzyk zagraŝających realizacji
Bardziej szczegółowoZarządzenie Nr 90/2008 Burmistrza Miasta Czeladź. z dnia 09.05. 2008
Zarządzenie Nr 90/2008 Burmistrza Miasta Czeladź z dnia 09.05. 2008 w sprawie : wprowadzenia procedury Identyfikacji zagrożeń oraz oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy w Urzędzie Miasta Czeladź
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr 90/09 WÓJTA GMINY MROZY z dnia 16 grudnia 2009 roku
ZARZĄDZENIE Nr 90/09 WÓJTA GMINY MROZY z dnia 16 grudnia 2009 roku w sprawie wprowadzenia procedury identyfikacji zagrożeń oraz oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy w Urzędzie Gminy Mrozy Na podstawie
Bardziej szczegółowoPlanowanie gospodarki odpadami w Polsce w świetle. Krajowego planu gospodarki odpadami 2010
Planowanie gospodarki odpadami w Polsce w świetle Krajowego planu gospodarki odpadami 2010 Arkadiusz Dzierżanowski Zakopane 24 maja 2007 r. Prawo Wspólnotowe Dyrektywa 2006/12/WE Parlamentu Europejskiego
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ Institut für Demoskopie Allensbach
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ Institut für Demoskopie Allensbach IfD SEKRETARIAT 629-35-69; 628-37-04 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT. 24 OŚRODEK INFORMACJI 693-46-92, 625-76-23 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX
Bardziej szczegółowoCzym fascynuje, a czym niepokoi energetyka jądrowa?
Czym fascynuje, a czym niepokoi energetyka jądrowa? Kohabitacja. Rola gazu w rozwoju gospodarki niskoemisyjnej Ludwik Pieńkowski Środowiskowe Laboratorium CięŜkich Jonów Uniwersytet Warszawski Fascynacja
Bardziej szczegółowoCZY WYBRANA TRASA BALTIC PIPE JEST OPTYMALNA?
aut. Maciej Zaniewicz 22.06.2018 CZY WYBRANA TRASA BALTIC PIPE JEST OPTYMALNA? We środę 20 czerwca Gaz-System zaakceptował wariant przebiegu gazociągu Baltic Pipe zaproponowany przez firmę Ramboll. Spośród
Bardziej szczegółowoO co pytają mieszkańcy lokalnych społeczności. i jakie mają wątpliwości związane z wydobyciem gazu łupkowego.
O co pytają mieszkańcy lokalnych społeczności i jakie mają wątpliwości związane z wydobyciem gazu łupkowego. Czy szczelinowanie zanieczyszcza wody gruntowe? Warstwy wodonośne chronione są w ten sposób,
Bardziej szczegółowoWielomilionowe oszczędności dla elektrowni i kopalni w racjonalnej gospodarce odpadami.
Sebastian Fabisiak Szef Departamentu Prawa Ochrony Środowiska Chmaj i Wspólnicy Kancelaria Radcowska Wielomilionowe oszczędności dla elektrowni i kopalni w racjonalnej gospodarce odpadami. Wiele elektrowni
Bardziej szczegółowoCo to jest przedsięwzięcie?
Wprowadzenie do systemu ocen oddziaływania na środowisko Krzysztof Mielniczuk r. Co to jest przedsięwzięcie? Rozumie się przez to zamierzenie budowlane lub inną ingerencję w środowisko polegającą na przekształceniu
Bardziej szczegółowoWnioskodawca Treść wniosku Realizacja
REALIZACJA WNIOSKÓW CZŁONKÓW SPÓŁDZIELNI UCHWALONYCH PRZEZ WALNEGO ZGROMADZENIA CZŁONKÓW SPÓŁDZIELNI MIESZKANIOWEJ GOCŁAW-LOTNISKO W DNIACH 05, 09, 10, 11, 12, 16, 17, 18 MAJA 2016 R Nr i data wniosku
Bardziej szczegółowoRozdział I Postanowienia Ogólne
Załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr 64 Burmistrza Miasta i Gminy w Bogatyni z dnia 28.05.2008r REGULAMIN GMINNEGO ZESPOŁU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO W BOGATYNI Rozdział I Postanowienia Ogólne 1. 1. Regulamin
Bardziej szczegółowoZagospodarowanie przestrzenne polskich obszarów morskich
Zagospodarowanie przestrzenne polskich obszarów morskich Katarzyna Krzywda Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Anna Stelmaszyk-Świerczyńska Urząd Morski w Gdyni Planowanie przestrzenne w obszarach morskich
Bardziej szczegółowo11. SPOSÓB MONITORINGU I OCENY WDRAŻANIA PLANU
11. SPOSÓB MONITORINGU I OCENY WDRAŻANIA PLANU Ustawa o odpadach w art. 14 ust. 13 nakłada na organy wykonawcze powiatu obowiązek przygotowywania co 2 lata sprawozdania z realizacji celów i zadań określonych
Bardziej szczegółowoRamowa Dyrektywa Wodna cele i zadania. Olsztyn, 14.04.2010r.
Ramowa Dyrektywa Wodna cele i zadania Olsztyn, 14.04.2010r. Ramowa Dyrektywa Wodna Dyrektywa 2000/60/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Wspólnoty Europejskiej Celem Dyrektywy jest ustalenie ram dla ochrony
Bardziej szczegółowoInformacja na temat badania: Analiza działalności rad zatrudnienia i ich wpływ na kształtowanie polityki. rynku pracy w okresie
Informacja na temat badania: Analiza działalności rad zatrudnienia i ich wpływ na kształtowanie polityki rynku pracy w okresie 2004-2008 Publikacja została opracowana w ramach projektu systemowego Centrum
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 2 do Programu usuwania azbestu i wyrobów zwierających azbest dla miasta i gminy Woźniki
Załącznik nr 2 do Programu usuwania azbestu i wyrobów zwierających azbest dla miasta i gminy Woźniki Zasady przyznawania i rozliczania dofinansowania z budŝetu Gminy na usuwanie odpadów zawierających azbest,
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany przez UE ze środków EFRR w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata
Załącznik Nr 1 do Umowy o dzieło SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA na wykonanie badania ewaluacyjnego pn. Ocena systemu informacji i promocji w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego I. Przedmiot
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia 29 maja 2003 r. (Dz. U. z dnia 24 czerwca 2003 r.
Dz. U. Nr 107, poz. 1004 zm. Dz. U. z 2006r. Nr 121, poz. 836 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowoRejestr wymagań prawnych i innych dot. Systemu Zarządzania Środowiskowego
ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA F/PSZ-2/1/2 1/6 Rejestr wymagań prawnych i innych dot. Systemu Zarządzania Środowiskowego 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. Ustawy Ustawa
Bardziej szczegółowoLokalna Grupa Działania Dunajec Biała. Wspólnie działamy- nasze piękne Pogórze rozwijamy
Lokalna Grupa Działania Dunajec Biała Wspólnie działamy- nasze piękne Pogórze rozwijamy Lokalna Grupa Działania Dunajec-Biała to grupa powstała w 2005 roku w ramach PilotaŜowego Programu LEADER+, obejmująca
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy oraz wynikające z niej działania w Starostwie Powiatowym w Gryfinie
Załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr 98/2009 z dnia 27 października2009 r. INSTRUKCJA oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy oraz wynikające z niej działania w Starostwie Powiatowym w Gryfinie 1. DEFINICJE.
Bardziej szczegółowo