Szkoła przetrwania dla profesjonalistów

Transkrypt

1 Szkoła przetrwania dla profesjonalistów idea realizowana w ramach projektu Klub Pomocy Środowiskowej

2 Projekt ma na celu okazywanie profesjonalnej pomocy zawodowej specjalistom zawodów pomocowych, a w szczególności, psychologom, pedagogom socjalnym i pracownikom socjalnym, którzy pomagają osobom i rodzinom zagrożonym wykluczeniem społecznym.

3 Uczestnicy projektu zaangażowani w realizację działań Klubu Marieva Irina Gennadievna wykładowca Katedry Psychologii Pedagogicznej i Rozwojowej Grodzieńskiego Uniwersytetu Państwowego im. J. Kupały, członek Zarządu Grodzieńskiej Obwodowej Organizacji Społecznej Psychologów Praktyków koordynator Klubu Szkoła Przetrwania Profesjonalistów ; Chumakova Elizaveta Aleksandrovna Firma KHKB, główny administrator; Trotskiy Aleksandr Konstantinovich Terytorialne centrum Obsługi Socjalnej Ludności Ciepły Dom w Smorgoniach, kierownik Oddziału Pobytu Dziennego dla Młodych Osób Niepełnosprawnych; Pantiouk Irina Viktorovna profesor Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego, Katedra Psychologii Ogólnej i Klinicznej Wydziału Humanistycznego, Mińsk.

4 PARTNERZY - Fundacja Rozwiń Skrzydła, - członkowie Grodzieńskiej Obwodowej Organizacji Społecznej Psychologów Praktyków, - administracja Oddziału Edukacji Obwodowego Komitetu Wykonawczego w Grodnie, - administracja, wykładowcy i studenci Wydziału Psychologii Grodzieńskiego Uniwersytetu Państwowego im. J. Kupały

5 Uzasadnienie konieczności założenia Klubu Problem główny: niewystarczająca profesjonalna pomoc zawodowa dla specjalistów zawodów pomocowych w sytuacjach kryzysowych Problem szczegółowy 1: niewystarczające wsparcie zawodowe dla studentów i młodych specjalistów na etapie adaptacji do działalności zawodowej; Problem szczegółowy 2: niewystarczająca profesjonalna pomoc zawodowa dla specjalistów zawodów pomocowych z symptomami wypalenia emocjonalnego; Problem szczegółowy 3; niewystarczająca pomoc metodyczna i praktyczne nawyki w pracy specjalistów zawodów pomocowych.

6 Cel: podniesienie jakości profesjonalnej pomocy zawodowej dla 200 specjalistów zawodów pomocowych z regionu grodzieńskiego i mińskiego w sytuacjach kryzysowych od października 2011 r. do maja 2012 r.. Cele szczegółowe: - podniesienie jakości profesjonalnego wsparcia zawodowego dla studentów i młodych specjalistów na etapie adaptacji do działalności zawodowej; -wdrożenie nowych form profesjonalnej pomocy zawodowej dla specjalistów zawodów pomocowych z symptomami wypalenia emocjonalnego; -- udoskonalenie wsparcia metodycznego w kształtowaniu kompetencji zawodowych w pracy specjalistów zawodów pomocowych (psycholodzy, pracownicy socjalni).

7 Etapy realizacji projektu 1. Diagnoza środowiska lokalnego: А) diagnoza początkowa w celu identyfikacji poziomu tożsamości zawodowej przyszłych i młodych specjalistów (metodyka Badanie poziomu tożsamości zawodowej Lidii Szhneyder); B) przejawy symptomów wypalenia zawodowego, charakter problemów zawodowych i zapotrzebowania na pomoc wśród psychologów i i pracowników bankowych będą się różniły się od siebie. 2. Projektowanie i realizacja działań praktycznych; 3. Opracowanie rekomendacji metodycznych w zakresie rozwijania tożsamości zawodowej studentów-psychologów i profilaktyki wypalenia emocjonalnego u specjalistów zawodów pomocowych, pracujących z osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym.

8 Teoretyczne aspekty problemu wypalenia zawodowego u specjalistów zawodów pomocowych A.N. Bazhenova uważa pojęcie deformacji zawodowej za bardziej szerokie, niż wypalenie emocjonalne czy wypalenie zawodowe, a także wskazuje, że deformacja zawodowa łączy w sobie te problemy rozwoju zawodowego [1, 18]. Jaki i większość innych autorów, wydziela ona subiektywne (psychologiczna specyfika człowieka, specyfika jego socjalizacji) i obiektywne (specyfika działalności, związana zarówno z problemami podmiotów relacji i oddziaływania zawodowca, jak i z warunkami realizacji samej działalności zawodowej) А.N. Bazhenova podkreśla, że deformacja zawodowa rozwija się stopniowo, możliwe jest jej powstanie nawet na etapie nauki, jak również to, że można wyróżnić skłonności indywidualne do rozwoju określonych form deformacji zawodowej (w szczególności, właściwości układu nerwowego). Wynika z tego, że deformacja zawodowa nie jest obowiązkowym podsumowaniem rozwoju zawodowego w określonych zawodach, może dotykać nie całej indywidualności człowieka, a przejawiać się w rodzaju zaburzenia (np., tylko zachowania w życiu codziennym), a także mieć charakter czasowy, co wiąże się z okresami krytycznymi w pełnieniu zawodu przez człowieka, z jego stosunkiem od tych okresów i sposobami pokonania kryzysów zawodowych.

9 Teoretyczne aspekty problemu wypalenia zawodowego u specjalistów zawodów pomocowych Deformacja zawodowa psychologa szkolnego określana jest jako zmiany w jego rozwoju zawodowym, mające charakter regresji, dotyczące indywidualnych, osobowych i podmiotowych charakterystyk psychologa i występujące zarówno w sferze zawodowej, jak i pozazawodowej. Przejawy deformacji zawodowej to: wypalenie emocjonalne, niska empatia, negatywny stosunek do człowieka i przedstawicieli otoczenia zawodowego i pozazawodowego, motywacja zewnętrzna działalności, nieoptymalna aktywność zawodowa, niekonstruktywne strategie pokonywanie trudnych sytuacji, negatywny nastrój emocjonalny, niska samoocena zawodowa [1, 20]. Badania D.A. Kutuzovoy pokazały, że psycholodzy z wysokim poziomem wypalenia charakteryzują się niskim poziomem rozwoju samoregulacji, przejawiają ekstra- i intrapunitywne na frustrację, konflikty zamiast ukierunkowania na współpracę, lęękiwość, strach przed krytyką [3, 22].

10 Realizowane działania Slajd 1 1. W październiku 2011 r. przeprowadziliśmy początkowa diagnozę w celu określenia poziomu tożsamości zawodowej u przyszłych i młodych specjalistów (Metodyka Badanie poziomu tożsamości zawodowej L. Shneyder), a także stopnia przejawów symptomów wypalenia emocjonalnego u psychologów, pracujących w systemie edukacji (Metodyka Badanie poziomu wypalenia emocjonalnego N.E. Vodopianova, E.C. Sterchenko) 2. Od 1 do 15 listopada 2011 r. opracowany został program treningów, z uwzględnieniem potrzeb przyszłych i młodych specjalistów; 3. Od listopada 2011 r. do lutego 2012 r. był zorganizowany i jest przeprowadzany trening tożsamości zawodowej i rozwoju zawodowo- osobowego dla przyszłych specjalistów, obejmujący 24 godziny, na bazie Wydziału Psychologii Grodzieńskiego Uniwersytetu Państwowego im. J. Kupały; 4. W marcu 2012 r. będzie przeprowadzona diagnoza podsumowująca w celu określenia poziomu tożsamości zawodowej u przyszłych i młodych specjalistów. 5. Obecnie opracowywane są rekomendacje odnośnie organizacji wsparcia 5.

11 Niektóre wnioski z pracy ze studentami - psychologami w zakresie kształtowanie tożsamości zawodowej Slajd 1 Tożsamość zawodowa studenta określa się poprzez specyfikę postaw docelowych i specyfikę działalności naukowo-zawodowej, w szczególności, związanej z przygotowaniem samego siebie do pracy jako psycholog. Studenci mają różne poziomy ukształtowania tożsamości zawodowej, różniące się stopniem przejawiania się danych jej komponentów, a także specyfiką jakości osobowych, motywacją działalności naukowo-zawodowej, orientacją życiową, aktualizacją mechanizmów identyfikacji i refleksji. Warunkami psychologicznego rozwoju tożsamości zawodowej studentów są: kształtowanie adekwatnego wyobrażenia o sobie jako o przyszłym psychologu ze świadomością perspektyw i celów życiowych, pozytywnego nastroju emocjonalnego, związanego z przeżywaniem samotożsamości, aktywności, ukierunkowanej na dobycie zawodu; aktualizacja i rozwój mechanizmów samopoznania, samoprognozowania, identyfikacji i refleksji. Te warunki mogą być stworzone poprzez realizację kompleksowego programu, zakładającego są specjalna pracę ze studentami w zakresie rozwoju ich tożsamości zawodowej.

12 Niektóre wnioski z pracy ze studentami - psychologami w zakresie kształtowanie tożsamości zawodowej Slajd 2 Jedną z najbardziej efektywnych form kształcenia studentów przyszłych psychologów jest trening tożsamości zawodowej poprzez nauczanie zorientowane praktycznie. Podstawowe zadania, na realizację których może być ukierunkowany program wsparcia psychologicznego w osiągnięciu tożsamości zawodowej zawierają następujące bloki: - osobowe samookreślenie studentów; - paradygmatyczne samookreślenie studentów; - instrumentalne samookreślenie studentów; - sytuacyjne samookreślenie studentów; - wsparcie informacyjne procesu nauczania; - wsparcie umiejętności pedagogicznych wykładowców.

13 Działania realizowane w zakresie świadczenia profesjonalnej pomocy zawodowej specjalistom zawodów pomocowych z symptomami wypalenia emocjonalnego, pomagającym rodzinom zagrożonym wykluczeniem społecznym

14 Zadania etapu diagnozy: Zdiagnozowanie symptomów wypalenia emocjonalnego u psychologów praktyków i pracowników socjalnych; Przeprowadzenie analizy porównawczej występowania symptomów wypalenia zawodowego u psychologów praktyków, pracowników socjalnych i pracowników bankowych; Identyfikacja trudności (o charakterze obiektywnym i subiektywnym), z którymi spotykają się specjaliści zawodów pomocowych w procesie działalności zawodowej; Określenie rodzaju pomocy zawodowej, jakiej potrzebują specjaliści zawodów pomocowych.

15 W naszym badaniu wzięło udział 86 specjalistów, wśród nich 46 psychologów i 40 pracowników bankowych (zajmujących się obsługą klienta) z Grodna. Jako hipotezę roboczą przyjęto założenie, że sfera pracy pracowników bankowych związana jest nie tylko z bezpośrednim kontaktem z klientem, ale też z operacjami cyfrowymi. Oznacza to więc, że występowanie symptomów wypalenia zawodowego, charakter trudności zawodowych i zapotrzebowania na pomoc ze strony psychologów i pracowników bankowych będą się różniły; Metody badawcze: 1) Ankiety wśród psychologów i specjalistów, pracujących w sferze bankowej, dotyczące określenia trudności zawodowych, zebrania informacji o koniecznej pomocy zawodowej; ; 2) Metodyka Diagnoza wypalenia zawodowego (N.E. Vodopianova, E.S. Starchenkova).

16 Rezultaty etapu diagnozy: Тabela 1. Występowanie symptomów wypalenia zawodowego u psychologów i pracowników bankowych Группа специалис -тов Педагогипсихолог и Банковск ие служащие Общее число испмых Эмоциональное истощение (%) Низки Средникий Высо- й урове урове урове нь нь нь Деперсонализация (%) Низки Средникий Высо- й урове урове урове нь нь нь Редукция личных достижений (%) Низкиний Сред- Выс о- урове урове кий нь нь уров ень 46 34,8 47,8 17,4 30,4 34,8 34,8 26,1 39,1 34, ,5 42,5 57,5 37, ,5 22,5

17 Rezultaty etapu diagnozy: W grupie psychologów u nieco ponad 1/3 specjalistów wypalenie zawodowe jest na wysokim poziomie zgodnie z takimi oznakami jak Depersonalizacja i Redukcja osiągnięć osobistych (34,8% badanych z wysokimi wskaźnikami). U danych specjalistów wypalenie zawodowe może przejawiać się w deformacji relacji z innymi ludźmi (w jednym wypadku może to być zwiększenie zależności od innych, w innym wzrost negatywizmu, cynizmu w postawach i uczuciach w stosunku do oddzielnych klientów), a także w tendencji do negatywnego oceniania siebie, swoich osiągnięć zawodowych i sukcesów, negatywizmie w stosunku do godności zawodowych i możliwości lub w redukcji własnej godności, ograniczeniu swoich możliwości, obowiązków w stosunku do innych. Te oto symptomy na wysokim poziomie występują u pracowników bankowych 7 razy rzadziej w zakresie przejawów depersonalizacji i 1,5 razy rzadziej w zakresie przejawów redukcji osiągnięć osobistych. W grupie pracowników bankowych jest o 25, 1 % więcej badanych z wysokimi wskaźnikami Znużenia emocjonalnego. Jednocześnie w grupie psychologów jest o 20,3% więcej specjalistów ze średnim poziomem znużenia emocjonalnego. Mówi to o tym, że pracownicy bankowi nieco więcej niż psycholodzy potrzebują opanowania nawyków operatywnej samoregulacji. Jeżeli porównamy obie grupy, możemy dojść do wniosku, że dla grupy pracowników bankowych bardziej charakterystyczne jest odczuwanie znużenia emocjonalnego, a grupa psychologów różni się od nich większa ilością specjalistów z wysokim poziomem depersonalizacji. Ponieważ w grupie ekonomistów jest tylko 5% osób z wysokimi wskaźnikami Depersonalizacji, mówi to o bardziej optymalnym charakterze relacji z klientami w porównaniu z psychologami szkolnymi..

18 Wnioski z etapu diagnozy: Specjaliści psycholodzy z różnym stażem działalności zawodowej potrzebują profesjonalnej pomocy zawodowej w następujących dziedzinach: wsparcie metodyczne (programy korekcyjno-rozwijające, algorytmy pracy z rodzinami, zagrożonymi wykluczeniem społecznym; do pracy z członkami rodzin, znajdujących się w sytuacji kryzysowej); wsparciu emocjonalne ze strony kolegów, zajmujących się podobnymi problemami i kategoriami obywateli (klub dla specjalistów zawodów pomocowych, profesjonalna superwizja złożonych przypadków konsultacyjnych lub udział w grupie balentowskiej); wsparcie w rozwoju zawodow-osobowym i doskonaleniu poprzez treningi wzrostu osobowego, szkolenia akmeologiczne i inne.

19 19 listopada odbyły się warsztaty: Higiena pracy psychologa przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu (17 osób); od jest prowadzony trening w zakresie kształtowania kompetencji zawodowych dla młodych specjalistów jako sposób profilaktyki wypalenia zawodowego ( Związek Metodyczny Psychologów Szkolnych Rejonu Lenińskiego 18 osób) w listopadzie były przeprowadzone warsztaty dla pracowników bankowych zakresie przeciwdziałaniu stresowi w pracy i opanowania nawyków relaksacji (E. Chumakova, 21 osób) w listopadzie były przeprowadzone warsztaty dla pracowników socjalnych w zakresie przeciwdziałania stresowi w pracy i opanowania nawyków relaksacji (A. Trotskiy, Smorgonie).

20 Dokumentacja fotograficzna z realizacji działań zorientowanych praktycznie

21 Dokumentacja fotograficzna z realizacji działań zorientowanych praktycznie

22 Dokumentacja fotograficzna z realizacji działań zorientowanych praktycznie

23 Dokumentacja fotograficzna z realizacji działań zorientowanych praktycznie

24 Propagowanie i inne działania zapewniające rozpowszechnianie projektu Publikacja w mediach ( Vecherniy Grodno, lokalna telewizja); Informacje w Internecie o przeprowadzonych działaniach rozesłane do członków organizacji psychologów praktyków; Artykuł Czynniki deformacji zawodowej psychologów w zbiorze materiałów Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Praktycznej listopada 2011 roku Podstawy akmeologiczne kształtowania specjalisty profesjonalisty w różnorodnych dziedzinach działalności, Homel; Wydanie rekomendacji metodycznych Organizacja profesjonalnego wsparcia zawodowego dla studentów i młodych specjalistów na etapie adaptacji do działalności zawodowej oraz Profesjonalna pomoc zawodowa dla specjalistów zawodów pomocowych z symptomami wypalenia emocjonalnego (marzec-maj 2012); Stała rubryka Szkoła Przetrwania Profesjonalistów na stronie organizacji psychologów praktyków (wzmianki o tematach przedstawianych na grupie balentowskiej; schematy samoanalizy efektywności konsultacji, humor zawodowy, rady kolegów, skarbonka relaksantów dla psychologa ).

25 Niezbędne zasoby Szkolenie w zakresie nawyków przeprowadzania superwizji dla psychologów, konsultujących sytuacje kryzysowe, pracujących z rodzinami zagrożonymi wykluczeniem społecznym; W marcu 2012 r. odbędzie się w Grodnie Festiwal Psychologii Praktycznej, celem którego jest profesjonalne wsparcie psychologiczne i metodyczne dla specjalistów, pomagającym rodzinom, w tym rodzinom zagrożonym wykluczeniem społecznym konieczne są zasoby materialne i wsparcie informacyjne.

26 Wykorzystana literatura: 1. Bazhenova A.N. Баженова, Specyfika deformacji zawodowej psychologów szkolnych na różnych etapach rozwoju zawodowego: praca doktorska: / A.N. Bazhenova, Omski Uniwersytet Państwowy im. M. Gorkiego, Omsk 2007, s Vodopianova N.E., Starchenkova E.S., Syndrom wypalenia: diagnoza i profilaktyka, Sankt-Petersburg 2005, s Kutuzova D.A., Organizacja działalności i styl samoregulacji jako czynniki wypalenia zawodowego psychologa: praca doktorska: / D.A. Kutuzova, Moskiewski Uniwersytet Psychologiczno-Pedagogiczny, Moskwa 2006, s. 23.

27 Dziękuję za uwagę! Człowiek staje się tym, kim jest dzięki działaniu, które czyni swoim Thomas Carlyle