Problemy osoby zadłużonej.

Transkrypt

1 Wszyscy jesteśmy zadłużeni niektórym przytrafiło się wpaśd w pułapkę niewypłacalności. Problemy osoby zadłużonej. Roman Pomianowski

2 Wszyscy jesteśmy zadłużeni Niewypłacalnośd: Aspekt finansowy 2 mln 80 tys. Polaków /rodzin polskich/; Łącznie ponad 32,5 mld zł; Średnio ponad zł na głowę dłużnika. Aspekt psychologiczny: Stres Dwa dominujące odczucia, które towarzyszą zadłużaniu się, to wstyd i strach. prof. Z. Zaleśkiewicza z WSPS. Niewypłacalność patologiczny hazard.

3 Wszyscy jesteśmy zadłużeni Po co, jak to się dzieje, że ludzie zadłużają się? Zaciąganie zobowiązao jest działaniem celowym, zwiększa nasze możliwości działania tzw. kontrolę. Intencje najczęściej są racjonalne i dobre, efekt koocowy bywa nieprzewidywalny. Co robią ludzie gdy zaczynają mied problemy z wypłacalnością, bieżącą obsługa zobowiązao: Burza mózgów

4 Co dzieje się kiedy nie dają rady? A. Czują się zagubieni, zdezorientowani, nie wiedzą co z sobą zrobid, boją się. Są raczej pasywni, bierni, problem zgłaszają b. późno, kiedy zaległości narosły i są już mocno przeterminowane. Martwią się co będzie dalej. Są raczej smutni, znerwicowani, nawet depresyjni, płaczliwi. Nie wykazują żadnej inicjatywy, czekają, że ktoś za nich rozwiąże problem, spodziewają się cudu. B. Uciekają przed problemem zadłużenia unikają wierzycieli i windykatorów, nie odbierają pism, telefonów, znikają z terenu, ukrywają się. Uciekają w chorobę albo nadużywanie alkoholu. C. Zgłaszają problem oczekują gotowych rad i propozycji. Starają się posłusznie słuchad i wypełniad przedstawione im propozycje. Pełni pokory, raczej zawstydzeni, zgadzają się na wszystko /Tak Tak/. Bywa, że szybko zapominają o swych zobowiązaniach, wymagają ręcznego sterowania i bieżącej kontroli.

5 Co dzieje się kiedy nie dają rady? D. Bywają aroganccy, nawet bezczelni, pełni złości przerzucają odpowiedzialnośd za swoje zadłużenie na innych lub szczególne okoliczności życiowe. Mają poczucie krzywdy, pełni pretensji żądają pomocy /najczęściej materialnej/, bywają agresywni, hałaśliwi oraz roszczeniowi. Skłonni do wszczynania konfliktów i pisania skarg. E. Racjonalnie podejmujący problem, poszukujący pomocy rady, wsparcia w porozumieniu się z wierzycielami. Rozumieją ograniczenia, mają świadomośd, że będzie to długotrwały proces wymagający cierpliwości i zmierzenia się, negocjowania z wierzycielami. Dlaczego tak się dzieje Stres? A może coś innego - WB

6 Starają się jakoś sobie poradzid: Rozwiązanie problemu Problem Pomysły rozwiązania H1, H2, H3 Weryfikacja H1, H2, H3 trening zaradności 6

7 A co jeśli problem jest nierozwiązywalny? Problem nierozwiązywalny Pomysły rozwiązania H1, H2, H3 Wyczerpanie > bezradność Weryfikacja H1, H2, H3 trening bezradności 7

8 bezradnośd skojarzenia: słabośd nieudolnośd niemożnośd poradzenia sobie, zagubienie porażka zależnośd biernośd apatia 8

9 bezradnośd jakie wzbudza w nas uczucia: - cudza bezradnośd: litośd, współczucie, może wyrozumiałośd ale i złośd - własna obawę, lęk, wstyd 9

10 bezradnośd Kategorie: Jako chwilowa reakcja - na okolicznośd przewyższające nasze zdolności radzenia sobie doświadczanie bezradności Jako względnie trwały stan - sposób funkcjonowania życiowa bezradnośd 10

11 Wszyscy jesteśmy zadłużeni W czym tkwi istota wyuczonej bezradności w objawiają się jej symptomy: Deficyty poznawcze trudności z koncentracją uwagi, pamięcią, kojarzeniem faktów, ciekawością, pomysłowością pustka w głowie Deficyty emocjonalne lęk, żal ale i złośd, przygnębienie, smutek, poczucie beznadziejności /501 samobójstw z powodów ekonomicznych w 2009 roku/ Deficyty motywacyjne labilnośd / słomiany zapał /, zobojętnienie, biernośd, apatia

12 Wszyscy jesteśmy zadłużeni W czym tkwi istota wyuczonej bezradności w objawiają się jej symptomy: Osoby bezradne: przestają rozwijad się, uczyd nawet na własnych błędach, ich zachowanie staje się schematyczne, jakby zautomatyzowane, 0 1, kierują nim zbiory sztywnych, często zupełnie nieefektywnych, nawet destruktywnych nawyków kompulsywne zadłużanie się.

13 Wszyscy jesteśmy zadłużeni Co z tym począd profilaktyce, wczesnym reagowaniu, wychodzeniu ze spirali zadłużenia, Czy jest lekarstwo na wyuczoną bezradnośd S U K C E S Tylko co to oznacza dla osoby zadłużonej / niewypłacalnej? /burza mózgów/

14 Wszyscy jesteśmy zadłużeni Czy można z bezradności dłużniczej wyjśd samodzielnie, w pojedynkę? Jak reaguje otoczenie najbliższe i dalsze, społ.? Co wobec tego? Dłużnik potrzebuje pomocy: Profesjonalnej doradztwa prawnego, finansowego, psychologicznego Samopomocy - DA / Debtors Anonymous/.

15 Program Wsparcia Zadłużonych i doświadczających skutków niewypłacalności najbliższych. A. Grupa edukacyjna /otwarta, rotacyjna/ cykl 8-10 spotkao poświęconych zagadnieniom kluczowym z perspektywy wychodzenia z zadłużenia. Przekazywana i porządkowana jest wiedza na temat istoty, mechanizmów, konsekwencji niewypłacalności, tak w płaszczyźnie psychologicznej jak i prawnej oraz finansowej. Podejmowane są zagadnienia powiązane z zadłużeniem i niewypłacalnością, np. przemocy ekonomicznej, uzależnieo, hazardu. Istotną częścią bloku edukacyjnego są zagadnienia dot. praw obywatelskich i konsumenckich, procedur urzędowych, możliwości uzyskiwania pomocy, np. prawnej, itd. Zajęcia grupy edukacyjnej raz w tygodniu, po 2 h.

16 Program Wsparcia Zadłużonych i doświadczających skutków niewypłacalności najbliższych. B. Grupa warsztatowa trening kluczowych kompetencji radzenia sobie z zadłużeniem, cykl 8 spotkao poświęconych następującym zagadnieniom: - strategie radzenie sobie ze stresem zadłużenia; - historia mojego zadłużenia bilans szkód i problemów; - budżet domowy jak zbilansowad wpływy i wydatki; - planowanie zmiany w zarządzaniu własnymi finansami; - umiejętności ważne w poszukiwaniu rozwiązao: - elementy treningu negocjacji; - elementy treningu asertywności; - podstawy RTZ - racjonalnej terapii zachowania 2 spotkania; - indywidualny/osobisty plan wyjścia z zadłużenia. Zajęcia grupy warsztatowej 2 razy w tygodniu po 2 h.

17 Program Wsparcia Zadłużonych i doświadczających skutków niewypłacalności najbliższych. C. Indywidualne doradztwo Równolegle z zajęciami grupowymi uczestnicy programu korzystają z indywidualnego wsparcia i doradztwa: - psychologicznego 2 h tygodniowo - prawnego 2 h tygodniowo - finansowego 2 h tygodniowo - zawodowego 2 h tygodniowo D. Punkt konsultacyjno-informacyjny Umożliwiający osobom poszukującym pomocy w kryzysie uzyskiwanie informacji/telefonicznie i bezpośrednio/ na temat Programu Wsparcia, np. pomocy w autodiagnozie, proponowanej oferty, warunków udziału w Programie, terminów spotkao, itd. Punkt pełni ważną funkcję motywacyjną i zajmuje się także wstępną rekrutacją uczestników pierwszy kontakt.

18 Program Wsparcia Zadłużonych i doświadczających skutków niewypłacalności najbliższych. E. Grupa Anonimowych Dłużników środowisko samopomocowe funkcjonujące w oparciu o identyczny, jak we Wspólnocie AA Program 12 Kroków i 12 Tradycji, rekomendowane uczestnikom, jako uzupełnienie oraz kontynuacja działao, także po zakooczeniu Programu Wsparcia. Każdy uczestnik pomyślnie kooczący Programu wsparcia opracuje Osobisty Program Wychodzenia z Zadłużenia /na wzór, czy na podobnych zasadach programów zdrowienia, kontynuacji terapii odwykowej/ zgodnie, z którym, w zaplanowanej przyszłości, podejmie stopniową ale systematyczną spłatę swych zobowiązao. Kluczowym jest zaprogramowanie sukcesu odbudowującego stopniowo poczucie sprawstwa niewypłacalnego dłużnika czy jego bliskich jedynego chyba lekarstwa na skutki wyuczonej bezradności dłużniczej. - Cykl zajęd dla osób obsługujących niewypłacalnych dłużników i ich najbliższych.

19 Program Wsparcia Zadłużonych i doświadczających skutków niewypłacalności najbliższych. Dziękuje za uwagę Roman Pomianowski hrrp@onet.pl Blog: Psychologia zadłużenia