Jak przystało na prawdziwe urodziny, nie mogło obyć się bez świeczek i tortu. A wszystkich veturilomaniaków

Transkrypt

1 Fot. ZTM Warszawa j ak oni to robią? System Warszawskiego Roweru Publicznego Veturilo podbił serca warszawiaków, a także odwiedzających stolicę turystów z całej Europy oraz spoza Starego Kontynentu. Liczba jego użytkowników rośnie z dnia na dzień. Podobnie jak liczba wypożyczeń, którą podawać można już w milionach. I pomyśleć, że potrzebował na to zaledwie roku. W sierpniu stolica hucznie obchodziła pierwsze urodziny miejskiego roweru. Veturilomania zakręciła Warszawę 40 IGOR KRAJNOW Rzecznik prasowy Zarządu Transportu Miejskiego w Warszawie Jak przystało na prawdziwe urodziny, nie mogło obyć się bez świeczek i tortu. A wszystkich veturilomaniaków częstowała nim sama Hanna Gronkiewicz-Waltz prezydent Warszawy. Była też gra miejska, konkursy z nagrodami i koncert na zakończenie wakacji. A wszystko zaczęło się kilka dobrych lat temu. W 2009 roku ruszyły prace przygotowawcze do uruchomienia systemu miejskiego roweru publicznego w Warszawie. Jako pierwsze powstało studium koncepcyjne, wykonane na zlecenie miejskiego Biura Drogownictwa i Komunikacji. Następnym krokiem było stworzenie w 2010 roku i również na zlecenie BDiK Programu Funkcjonalno-Użytkowego. W lutym 2012 roku Rada Warszawy przyznała pieniądze na uruchomienie systemu rowerowego, zatwierdziła taryfę oraz zmieniła statut Zarządu Transportu Miejskiego, który od tamtej pory nadzoruje działanie systemu. I wreszcie w marcu 2012 roku ZTM ogłosił przetarg na wybór operatora. Postępowanie zostało rozstrzygnięte w kwietniu. Operatorem została firma Nextbike, która zarządza systemami wypożyczalni rowerów publicznych między innymi w Niemczech, Polsce, Turcji czy Nowej Zelandii. Jedna z tysiąca Ważnym etapem w historii systemu stołecznego roweru publicznego było nadanie mu oficjalnej nazwy. Stało się to w maju zeszłego roku. Podjęto decyzję, że nazwa zostanie wybrana w konkursie. Przeprowadzono go w dwóch etapach. W pierwszym internauci zgłaszali swoje propozycje (zgłoszono ich prawie tysiąc), a jury wybierało najbardziej interesujące spośród nich. W kolejnym etapie można było głosować na jedną z sześciu proponowanych nazw. W głosowaniu wzięło udział kilka tysięcy osób. Ostatecznie komunikacja publiczna

2 Dzięki systemowi Veturilo Warszawa znalazła się w elitarnym gronie europejskich metropolii promujących komunikację rowerową poprzez uruchomienie sieci samoobsługowych wypożyczalni zwyciężyła nazwa Veturilo, co w języku Esperanto oznacza między innymi pojazd, środek transportu. Jej pomysłodawcą był warszawski student. W nagrodę otrzymał oczywiście rower. Potem było zupełnie jak w filmach Alfreda Hitchcocka. Najpierw trzęsienie ziemi, a potem napięcie ciągle rosło. Trzęsieniem ziemi była inauguracja systemu, która odbyła się 2 sierpnia 2012 roku. Nie był on wprawdzie pierwszy w Polsce, bo bliźniacze obsługiwane przez firmę Nextbike systemy działały już wcześniej między innymi we Wrocławiu i Krakowie. Był za to największy. Za jednym zamachem uruchomionych zostało 55 stacji (w Śródmieściu, na Ursynowie i na Bielanach), a do wypożyczenia dostępnych było około tysiąca rowerów. System był bardzo niecierpliwie wyczekiwany przez stołecznych cyklistów. Dzięki jego uruchomieniu Warszawa znalazła się w elitarnym gronie europejskich metropolii promujących komunikację rowerową poprzez uruchomienie sieci samoobsługowych wypożyczalni. ników Veturilo oraz około 9 tysięcy użytkowników kompatybilnego z Veturilo systemu Bemowo Bike. Wszystkie te osoby przejechały łącznie dystans ponad 725 tysięcy kilometrów, spalając przy tym około 21,8 miliona kalorii! Jednak, choć te liczby robią naprawdę duże wrażenie, to był tylko przedsmak tego, co miało czekać Warszawę w roku bieżącym. Warto zacząć od tego, że system powiększył się ponad trzykrotnie. Po ponad 50 stacjach uruchomionych w ubiegłym roku do użytku zostało oddanych ponad 100 nowych! Powstały kolejne wypożyczalnie w Śródmieściu, na Bielanach i Ursynowie, a także na Pradze Północ, Pradze Południe, Ochocie, Woli, Mokotowie, Żoliborzu, Targówku i Białołęce. Uruchomione zostały również, w ramach systemu Pedałuj i Płyń, dwie stacje nad Wisłą, przy miejskich wypożyczalniach kajaków. Obecnie (tekst powstał na początku września) działają już ponad 172 stacje, w których dostępnych jest 2680 rowerów (Veturilo + Bemowo Bike). A w planach są kolejne. Tysiące kilometrów, miliony kalorii A napięcie rosło, bo okazało się, i to bardzo szybko, że system był strzałem w dziesiątkę. W ciągu całego sierpnia rowery były wypożyczane ponad 120 tysięcy razy. Przedsięwzięcie szybko zainteresowało nie tylko kolejne warszawskie dzielnice, ale również podmioty komercyjne. Jako pierwsze stację rowerową uruchomiło Centrum Handlowe Arkadia. Pierwszy sezon zamknęliśmy (30 listopada) liczbą ponad 290 tysięcy wypożyczeń rowerów i liczbą prawie 48 tysięcy zarejestrowanych w systemie użytkow- Zamknięcie pod napięciem Tym samym Warszawa coraz szybciej goni europejską rowerową czołówkę. Dla porównania warto podać, że wprawdzie Paryż z około 20 tysięcy miejskich jednośladów jest raczej poza naszym zasięgiem, ale już takie metropolie, jak Londyn czy Barcelona, które mają po około 6 tysięcy rowerów, jak najbardziej tak. Wiedeń z kolei, z liczbą około 1,2 tysiąca rowerów, już dawno został w tyle. Nie mówiąc już o Rydze czy Wilnie, które mają po około 140 publicznych jednośladów. 41 nr 3/2013

3 Liczba wypożyczeń rowerów zwiększa się bardzo dynamicznie. Zainteresowanie miejskimi rowerami jest tak duże, że przy niektórych stacjach brakuje rowerów i tworzą się... kolejki chętnych 42 Drugą, czekającą na użytkowników Veturilo w bieżącym roku, nowością był zmodyfikowany system wypożyczania i zwrotów rowerów. Jednoślady są przypinane za pomocą elektrozamków. To nic innego, jak elektryczna blokada, która jest otwierana lub zamykana przez system. Uniemożliwia to odpięcie roweru bez wcześniejszego zarejestrowania jego wypożyczenia w terminalu. Elektrozamki są zamontowane przy każdym słupku, na każdej stacji Veturilo. Każdy rower zaś jest wyposażony w znajdujący się na przednim widelcu element, na którym ta blokada się zamyka. Rower zostaje automatycznie zwolniony z elektrozamka po podaniu numeru telefonu i kodu PIN (lub po przyłożeniu zarejestrowanej wcześniej Warszawskiej Karty Miejskiej) oraz numeru roweru. W przypadku zwrotu nie trzeba nawet podchodzić do terminala. Wystarczy, że ustawimy rower tak, żeby elektrozamek zamknął się na elemencie mocującym przy rowerze. Zamknięcie blokady zostaje potwierdzone sygnałem dźwiękowym. System sam odnotowuje zwrot pojazdu. Dla pewności, że proces zwrotu roweru przebiegł bez problemów, zalecane jest potwierdzenie tego faktu na terminalu. Jednak nie jest to konieczne. Wszyscy kochają Veturilo Rowery w dalszym ciągu są wyposażone w linki z zamkiem szyfrowym (czterocyfrowy kod jest wyświetlany na ekranie terminala w czasie wypożyczenia). Można z nich korzystać na przykład w czasie postoju poza stacją, kiedy osoba wypożyczająca chce wstąpić do sklepu czy kawiarni. Przy pomocy linki można również zwracać rowery. Ale tylko w dwóch przypadkach! W pierwszym kiedy terminal jest nieczynny (brak prądu, uszkodzenie i tym podobne). W drugim kiedy stacja jest pełna i wszystkie stojaki z elektrozamkami są zajęte. Warszawa nie chce w takim przypadku iść śladem Londynu, w którym w takiej sytuacji trzeba jeździć w poszukiwaniu wolnej stacji. W obu przypadkach można rower przypiąć przy pomocy linki do stojaka lub innego roweru. W takiej sytuacji jednak fakt zwrotu trzeba zgłosić za pomocą telefonicznej infolinii. Zwrot przy pomocy linki jest niemożliwy, kiedy na stacji są wolne stojaki. Więcej stacji i więcej rowerów idzie w parze ze znacznie większą liczbą użytkowników. Obecnie zarejestrowanych jest ich ponad 130 tysięcy. Dodatkowe około 14 tysięcy stanowią użytkownicy Bemowo Bike. Warto zauważyć, że tylko w ciągu pierwszego miesiąca drugiego sezonu Veturilo (działanie systemu zostało wznowione 8 kwietnia br.) zarejestrowało się około 30 tysięcy nowych osób. Co ciekawe, w systemie rejestruje się coraz więcej cudzoziemców. Tylko w kwietniu zarejestrowało się ich prawie 430. Najwięcej Niemców, ale dużo było też Rosjan. Wśród obcokrajowców zarejestrowani są również Anglicy, Węgrzy, Hiszpanie, Francuzi czy Australijczycy. Wypożyczenia podawać w milionach Siłą rzeczy zwiększa się również bardzo dynamicznie liczba wypożyczeń rowerów. Zainteresowanie miejskimi rowerami jest tak duże, że przy niektórych stacjach brakuje rowerów i tworzą się kolejki chętnych. Od dnia uruchomienia Veturilo w tym roku rowery były wypożyczane już ponad 1,4 miliona razy! Jeśli dodamy do tego liczbę około 290 tysięcy wypożyczeń ubiegłorocznych, otrzymamy imponującą liczbę ponad 1,7 miliona. Jako ciekawostkę można pokomunikacja publiczna

4 Jednoślady są przypinane za pomocą elektrozamków. To nic innego, jak elektryczna blokada, która jest otwierana lub zamykana przez system. Uniemożliwia to odpięcie roweru bez wcześniejszego zarejestrowania jego wypożyczenia w terminalu wiedzieć, że w kwietniu bieżącego roku wypożyczeń było około 123 tysięcy, czyli przez 20 dni kwietnia było ich więcej, niż przez cały ubiegłoroczny sierpień, który był pod względem liczby wypożyczeń najlepszym miesiącem 2012 roku. Przez 8 pierwszych dni maja rowery były wypożyczane zaś około 80 tysięcy razy, czyli więcej, niż w październiku i listopadzie ubiegłego roku łącznie. Przez dwa majowe dni (8 i 9 maja) użytkownicy Veturilo wypożyczyli rowery około 25 tysięcy razy, czyli więcej niż przez cały listopad w 2012 roku. no też specjalny, okolicznościowy wzór Warszawskiej Karty Miejskiej z logiem systemu. Kartę można wyrobić do końca listopada w każdym Punkcie Obsługi Pasażerów ZTM. Można ją także zamówić przez Internet. Dzięki skutecznej promocji system Veturilo został doceniony przez organizatorów konkursu Travelery National Geographic. Otrzymał nominację w kategorii Społeczna Inicjatywa Roku. Choć nie dostał nagrody, to jednak już samą nominację można uznać za wielki sukces. Kampania na medal Tak duże zainteresowanie systemem Warszawskiego Roweru Publicznego to na pewno również zasługa przygotowanej na szeroką skalę akcji informacyjnopromocyjnej. Do udziału w niej udało się zaprosić znaną warszawską sportsmenkę Zofię Klepacką brązową medalistkę Igrzysk Olimpijskich w Londynie. W promocji systemu dużą rolę odegrały materiały multimedialne. ZTM przygotował osiem filmów dwa animowane i sześć fabularnych. Jedna z animacji to 60-sekundowy filmik instruktażowy, w którym wyjaśniono najważniejsze zasady korzystania z Veturilo. Filmy fabularne w formie instruktażu pokazują, jak w praktyce bezpiecznie korzystać z rowerów w ruchu miejskim. Można je obejrzeć w Internecie (na stronie Veturilo, YouTube, Facebook). Trzeba również wspomnieć o specjalnej mapie zawierającej lokalizacje stacji, którą można otrzymać między innymi w Punktach Obsługi Pasażerów ZTM. Dla wszystkich, którzy z Veturilo do tej pory jeszcze nie korzystali, jest na niej umieszczona przystępna instrukcja obsługi systemu. W wersji elektronicznej jest dostępna na stronach: ZTM i Veturilo. W ramach kampanii promującej Veturilo przygotowa- No to mamy problem Ale i niestety w tej beczce miodu o nazwie Veturilo jest, a raczej była, łyżka dziegciu. Na początku funkcjonowania Veturilo było z systemem trochę problemów. Pisałem o nich już w tekście poświęconym komunikacji kryzysowej. Można jednak o tym przypomnieć. Otóż wbrew pierwotnym założeniom, systemu nie udało się uruchomić w marcu. Zawiniła pogoda (intensywne opady śniegu i niskie temperatury z marca i z przełomu marca i kwietnia), która uniemożliwiła operatorowi instalację nowych stacji. Na szczęście akurat o to nikt nie miał pretensji do ZTM. Tym bardziej że podkreślaliśmy bardzo intensywnie, że dzięki opóźnionemu startowi systemu udało się zaoszczędzić pieniądze, które ZTM przeznaczył na zakup stojaków dla rowerów, które zostały zainstalowane między innymi przy szkołach czy innych obiektach użyteczności publicznej. Poważniejszym problemem było uruchomienie wspominanych wcześniej elektrozamków, które nie zawsze chciały działać tak, jak powinny. Dodatkowo wielu użytkowników, mimo licznych informacji, nie potrafiło ich obsługiwać lub nie potrafiło się do nich przyzwyczaić. Skrzynka owa systemu Veturilo 43 nr 3/2013

5 Veturilo to nie tylko sukces frekwencyjny, ale także w dużym stopniu finansowy. Warszawa nie musiała kupować systemu. Podjęta została decyzja, że zamiast płacić za cały system, miasto zamówi po prostu usługę u wybranego w przetargu operatora Warszawa coraz szybciej goni europejską rowerową czołówkę. Dla porównania warto podać, że wprawdzie Paryż z około 20 tysięcy miejskich jednośladów jest raczej poza zasięgiem, ale już takie metropolie, jak Londyn czy Barcelona, które mają po około 6 tysięcy rowerów, jak najbardziej tak. Wiedeń z kolei, z liczbą około 1,2 tysiąca rowerów, już dawno został w tyle. 44 pękała w szwach od skarg użytkowników. Dodatkowo skarżyli się oni również na problemy z dodzwonieniem się na infolinię systemu. Kroplą, która przelała kielich goryczy, było to, że rowerów przymocowanych elektrozamkami nie można wypożyczyć przy pomocy specjalnej aplikacji do urządzeń mobilnych. Operacja zmienić przyzwyczajenia Jak sobie z tym poradziliśmy? Dużą rolę w tej sytuacji odegrała otwartość ze strony ZTM na głosy, sugestie, sygnały i pytania od użytkowników oraz mediów. Nie do przecenienia była możliwość komunikowania się z nimi poprzez fanpage ZTM na Facebooku. Prosiliśmy o zgłaszanie problemów z działaniem elektrozamków na poszczególnych stacjach. Wszystkie sygnały były natychmiast przekazywane do operatora systemu, który je sprawdzał i w przypadku potwierdzenia usuwał na bieżąco awarie. Podkreślaliśmy, że to właśnie dzięki veturilomaniakom system z dnia na dzień działa coraz lepiej. Część współpracujących z ZTM dziennikarzy udało się także namówić na działanie edukacyjne, skierowane do użytkowników miejskich jednośladów. W trakcie pierwszych dni działania systemu zaobserwowaliśmy bowiem, że część wypożyczających rowery jest mocno przyzwyczajona do stosowanego w poprzednim sezonie zapinania jednośladów przy pomocy linek z zamkiem szyfrowym. Po rejestracji wypożyczenia w terminalu osoby te, zamiast uwolnić pojazd z elektrycznej blokady, w pierwszej kolejności odpinały linkę z zamkiem szyfrowym. Gdy trwało to zbyt długo, elektrozamek z powrotem blokował rower, co powodowało u wypożyczającego wrażenie awarii. To właśnie między innymi dzięki publikacjom w mediach udało się użytkowników systemu przekonać do elektrozamków i zakodować im nawyk uwalniania najpierw roweru z elektrozamka. Dodatkowo, żeby zmienić już całkowicie ubiegłoroczne przyzwyczajenia, poprosiliśmy o to, aby rowerów przy oddawaniu nie przypinać linkami w ogóle. To przyniosło zamierzony efekt. Dziś system działa już bezproblemowo. Sukces również finansowy Warto również pochwalić się tym, że Veturilo to nie tylko sukces frekwencyjny, ale i także w dużym stopniu finansowy. Warszawa nie musiała kupować systemu. Podjęta została decyzja, że zamiast płacić za cały system, miasto zamówi po prostu usługę u wybranego w przetargu operatora. Przyjęcie takiej, a nie innej formuły zamówienia wymaga od firmy Nextbike poniesienia wszystkich kosztów związanych z zakupem i uruchomieniem systemu. Od dnia podpisania umowy do dnia uruchomienia systemu operator nie otrzymywał żadnego wynagrodzenia. Nie otrzymuje go także w okresie bezczynności systemu, czyli od 1 grudnia ubiegłego roku do końca lutego roku bieżącego. Firma nie otrzymuje wynagrodzenia, mimo iż sama ponosi koszty związane z magazynowaniem sprzętu i przygotowaniem go do sezonu. Na operatora zostało również przeniesione ryzyko i koszty związane z kradzieżą czy dewastacją infrastruktury. Nextbike pokrywa również koszty ewentualnego ubezpieczenia wypożyczalni i rowerów. Kolejnym kosztem po stronie firmy było przygotowanie infrastruktury, czyli utwardzenie i wypłytowanie terenu pod kilkudziesięcioma stacjami Veturilo przed ich uruchomieniem. Jedyne koszty związane z funkcjonowaniem Veturilo, jakie ponosi Warszawa, to miesięczne zryczałtowane wynagrodzenie, które Nextbike otrzymuje w okresie funkcjonowania systemu, czyli od początku marca do końca listopada. Według umowy jest to 475 tysięcy złotych brutto miesięcznie. Warto dodać, że jest to cena pięciokrotnie niższa od konkurencyjnej zaproponowanej w przetargu. Ponadto, w związku z uruchomieniem na wniosek warszawiaków nowych stacji, zawarte zostały zamówienia uzupełniające na kwotę około 102 tysięcy złotych brutto miesięcznie. Operator systemu otrzymuje więc miesięcznie od ZTM kwotę około 577 tysięcy złotych brutto. Rowery tanie jak barszcz Warszawa uzyskuje także przychód z wypożyczeń rowerów. Opłaty od użytkowników pobiera Nextbike (ponosząc przy okazji koszty związane z obsługą komunikacja publiczna

6 Dzięki skutecznej promocji system Veturilo został doceniony przez organizatorów konkursu Travelery National Geographic. Otrzymał nominację w kategorii Społeczna Inicjatywa Roku wszystkich transakcji), a potem przekazuje je na rachunek ZTM. Pieniądze te stanowią przychód Warszawy i są przekazywane na realizację projektów rowerowych. W okresie od kwietnia do końca lipca br. do kasy miasta wpłynęło z tego tytułu około 993 tysięcy złotych, co daje rentowność systemu na poziomie około 40 procent. Koniecznie trzeba zaznaczyć, że przychody z tytułu wypożyczania rowerów są zdecydowanie wyższe od wcześniej zakładanych. Są wyższe, mimo iż została wprowadzona taryfa, która umożliwia bezpłatne korzystanie z rowerów przez pierwszych 20 minut i wprowadza jednozłotową opłatę za dalsze korzystanie z jednośladu, do upływu pierwszej godziny. Koszty wypożyczenia roweru publicznego w Warszawie są jednymi z najniższych w Europie. Dodatkowo, aby korzystać z systemu, użytkownik nie musi wnosić, spotykanej często w innych miastach, opłaty abonamentowej. Obydwa wymienione czynniki mają na celu zachęcenie użytkowników do jak najczęstszego korzystania z rowerów w codziennych, nie tylko rekreacyjnych, podróżach po Warszawie. Trzeba też dodać, że w umowie zostały szczegółowo określone wysokie standardy jakościowe odnośnie działania systemu. Dotyczą między innymi czasu na relokację rowerów przy przepełnieniu poszczególnych stacji, wymiany uszkodzonych elementów systemu i tym podobnych. Niespełnienie tych wymogów skutkuje nałożeniem na wykonawcę kar finansowych. W bieżącym roku wykonawca został obciążony kwotą około 110 tysięcy złotych. Zgodnie z umową, po zakończeniu okresu świadczenia usługi, czyli po 30 listopada 2016 roku, operator systemu będzie zobowiązany do sprzedaży go w całości (lub sprzedaży wybranych jego elementów), po wartości księgowej, jednak nie wyższej niż wartość rynkowa. ABC Veturilo Na zakończenie, dla tych czytelników, którzy jeszcze nie mieli okazji korzystać z Veturilo, ale może kiedyś będą w Warszawie, krótki poradnik. Korzystanie z systemu Veturilo jest bardzo proste, podobnie jak sama jazda rowerem. Każda ze stacji jest wyposażona w panel z klawiaturą, czytnikiem kart zbliżeniowych i wyświetlaczem. Za jego pomocą można wypożyczyć i zwrócić rower. Wszystkie instrukcje są dostępne w czterech wersjach językowych (polskiej, angielskiej, niemieckiej i rosyjskiej). Zanim zaczniemy jednak korzystać z uroków jazdy na miejskim rowerze, trzeba się zarejestrować w systemie. Najlepiej zrobić to na specjalnej stronie internetowej: która jest wyposażona w przyjazny każdemu użytkownikowi interfejs. Można się zarejestrować także bezpośrednio przy terminalu, jednak rejestracja na stronie jest znacznie szybsza i wygodniejsza. W czasie rejestracji podajemy wszystkie wymagane dane w tym numer telefonu i 6-cyfrowy PIN. Musimy także zaakceptować regulamin oraz wpłacić niewielką opłatę początkową (10 złotych). Po otrzymaniu potwierdzenia na wskazany adres można już korzystać z systemu. Należy zapamiętać PIN, który razem z numerem telefonu jest w początkowym okresie identyfikatorem klienta. Przed wypożyczeniem roweru, w terminalu można aktywować Warszawską Kartę Miejską, która również może być identyfikatorem. Osoby, które zarejestrowały w terminalu WKM, nie muszą przy wypożyczaniu podawać ani numeru telefonu, ani kodu PIN. Zamiast WKM można także zarejestrować elektroniczną legitymację studencką lub uczniowską. Żeby wypożyczyć rower, wystarczy postępować zgodnie z instrukcjami prezentowanymi na wyświetlaczu. Po wykonaniu wszystkich czynności rower jest automatycznie zwalniany z elektrozamka. Przy zwróceniu roweru wystarczy, że wstawimy pojazd do stojaka. Blokada zamyka się automatycznie. Pierwsze 20 minut jazdy z Veturilo jest bezpłatne. Za kolejne 40 minut wypożyczenia roweru zapłacimy przysłowiową złotówkę, a za drugą godzinę 3 złote. Trzecia godzina jazdy kosztuje 5 złotych, a czwarta i każda kolejna 7 złotych. Rowery można wypożyczać do 30 listopada br. 45 nr 3/2013