PLAN WYNIKOWY DO KLASY III GIMNAZJUM

Transkrypt

1 PLAN WYNIKOWY DO KLASY III GIMNAZJUM WYMAGANIA Dział Nr TEMAT PODSTAWOWE lekcji Uczeń: PONADPODSTAWOWE Elektryzowanie ciał - wymienia przykłady elektryzowania się ciał ze swego otoczenia, - wie, że są dwa rozdaje ładunków elektrycznych, - zna jakościowe prawo oddziaływań elektrycznych, - wie, że przez pocieranie ciała elektryzują się różnoimiennie; - przygotowuje referat nt. rozwoju wiedzy o elektryczności; I. ELEKTROSTATYKA Budowa atomów Przewodniki i izolatory Prawo Coulomba - wie, jak zbudowany jest atom, - wymienia cząstki elementarne budujące atom, - wie, jak powstaje jon dodatni a jak jon ujemny, - poprawnie przedstawia modele ciał naelektryzowanych dodatnio, ujemnie i elektrycznie obojętnych; - wymienia dobre izolatory, - wymienia dobre przewodniki prądu, - zauważa, że metale (dobre przewodniki prądu) są dobrymi przewodnikami ciepła; - wie, że siły elektryczne zależą od wartość obydwu ładunków oraz odległości między nimi, - rozumie, co to znaczy wartość siły wprost proporcjonalna do iloczynu ładunków i odwrotnie proporcjonalna do kwadratu odległości, - poprawnie zaznacza na rysunku wektory sił elektrycznych, - wie, że prawo Coulomba stosuje się do ładunków punktowych i ładunków o symetrii kulistej; - wyjaśnia, w świetle budowy atomu, na czym polega elektryzowanie przez pocieranie, - porównuje masy i ładunki elektronów, protonów i neutronów; - podaje różnice w budowie wewnętrznej przewodnika i izolatora; - zna różne jednostki ładunku elektrycznego: 1 C, 1 mc, 1 µc, - zna wzór na siłę elektryczną F = kq 1 q 2 /r 2, - podaje wartość stałej Coulomba k = N m 2 /C 2, - przeprowadza analogię sił elektrycznych i sił grawitacji wskazując podobieństwa i różnice, - uzasadnia wymiar stałej k, - wie, dlaczego jądro atomu jest stabilne, mimo, że znajdujące się tam protony odpychają się, - siły jądrowe działają w obrębie jądra atomowego;

2 5 Pole elektryczne - wie, że na ładunek znajdujący się w polu elektrycznym działa siła elektryczna, - rozumie, że pole elektryczne przekazuje oddziaływania między ładunkami, - wie, co to są linie pola elektrycznego, - poprawnie rysuje linie pola jednorodnego i centralnego, - uzasadnia wektorowy charakter natężenia pola, - definiuje natężenie pola elektrycznego E jako iloraz siły elektrycznej F na ładunek próbny dodatni q (E = F / q); - zna pojęcie dipola elektrycznego, - rysuje linie pola dipolowego, - stosując zasady dynamiki opisuje ruch ładunku w polu elektrycznym, - zna pojęcie potencjału elektrycznego, - rysuje linie stałego potencjału dla pola jednorodnego i centralnego, - stosuje pojęcie potencjału do obliczania ładunków zgromadzonych na kulach o różnych promieniach; 6 Elektryzuj i analizuj. Elektryzowanie przez dotyk - potrafi elektryzować różne ciała przez dotyk, - wie, że w zjawisku elektryzowania przez dotyk ciała elektryzują się jednoimiennie, - wyjaśnia istotę elektryzowania przez dotyk przepływem pewnej części elektronów; - omawia budowę i zasadę działania maszyny elektrostatycznej; 7 8 Elektryzowanie przez indukcję Zasada zachowania ładunku - opisuje budowę elektroskopu, - wie, że elektroskop służy do wykrywania, porównywania i badania znaku ładunków elektrycznych, - wie, na czym polega uziemienie, - wyjaśnia istotę elektryzowania przez wpływ rozsunięciem ładunków dodatnich i ujemnych wewnątrz ciała, które zostało wprowadzone w pole elektryczne, - określa znak ładunku danego ciała za pomocą elektroskopu; - dostrzega stałość sumy liczb żetonów, przekładanych między stosami, - wie, że do układu izolowanego ładunek nie wpływa ani z niego nie wypływa, - zna treść zasady zachowania ładunku, - w prostym doświadczeniu z dwoma elektroskopami i rozbrajaczem potwierdza zasadę zachowania ładunku elektrycznego; - za pomocą elektroforu potrafi wytworzyć dużą ilość ładunku dodatniego, - opisuje sposób trwałego naelektryzowania elektroskopu ładunkiem dodatnim za pomocą ujemnie naładowanej pałeczki; - analizuje elektryzowanie przez potarcie i przez wpływ z punktu widzenia zasady zachowania ładunku;

3 9 Lekcja powtórzeniowa - rozwiązuje jakościowe problemy dotyczące elektryzowania ciał, prawa Coulomba i zasady zachowania ładunku elektrycznego; - rozwiązuje proste zadania integrujące wiedzę z mechaniki i elektrostatyki, - przygotowuje prezentację przedstawiającą zasadę działania oscyloskopu; WYMAGANIA Dział Nr TEMAT PODSTAWOWE lekcji Uczeń: PONADPODSTAWOWE Napięcie elektryczne - wie, że napięcie jest wielkością charakteryzującą energetyczne własności pola, - podaje jednostkę napięcia V = J / C, - zna wzór U = W / q; - omawia sposób pomiaru napięcia za pomocą woltomierza, - oblicza pracę w polu jednorodnym W = Eq s; II. PRĄD ELEKTRYCZNY 11 Czym jest prąd elektryczny? - przez prąd elektryczny rozumie uporządkowany ruch elektronów i jonów, - wie, że w przewodniku, w którym płynie prąd elektryczny, istnieje pole elektryczne, - zna umowny kierunek prądu, - natężenie prądu mierzy amperomierzem, włączając go w obwód szeregowo, - definiuje natężenie I prądu jako iloraz ładunku q i czasu t jego przepływu przez dowolny przekrój poprzeczny przewodnika; - określa napięcie jako iloraz pracy i ładunku U = W / q, - znajduje związek między napięciem a natężeniem pola elektrycznego płaskiego kondensatora, - wie, co to jest elektronowolt (1 ev); - zna nośniki prądu elektrycznego w metalach, półprzewodnikach, elektrolitach, gazach, - zna różne powielokrotne i wielokrotne jednostki natężenia prądu, - potrafi posłużyć się różnymi typami amperomierzy,

4 , Źródła napięcia elektrycznego Obwód elektryczny Prawo Ohma I prawo Kirchhoffa - wie, że napięcie jest warunkiem koniecznym przepływu prądu elektrycznego, - wie, że dodatkowo obwód musi być zamknięty, - omawia na podstawie rysunku budowę ogniwa chemicznego, - wymienia różne rodzaje źródeł napięcia; - wymienia główne elementy każdego obwodu elektrycznego: źródła prądu, przewody doprowadzające i odbiorniki), - buduje obwód elektryczny wg schematu, - pamięta wybrane symbole elementów elektrycznych, - zaznacza na schematach umowny kierunek prądu w obwodzie; - wie, że prawo Ohma określa związek między napięciem i natężeniem prądu, - poprawnie rysuje schemat obwodu do badania zależności I (U) i omawia funkcje poszczególnych elementów obwodu, - poprawnie zapisuje wzór R = U / I, - wie, co to jest 1 Ω, - przenosi wyniki pomiarów U i I na wykres I (U), - na podstawie kształtu wykresu I (U) wnioskuje o proporcjonalności natężenia prądu do napięcia ( I ~ U); - rozumie pojęcie węzła (rozgałęzienia), wskazuje go w rzeczywistym obwodzie elektrycznym, - zna treść pierwszego prawa Kirchhoffa, wyraża je własnymi słowami, - rysuje schemat obwodu do sprawdzenia I prawa Kirchhoffa, - formułuje i następnie sprawdza hipotezę: I = I 1 + I 2 ; - buduje prosty, działający model źródła prądu i opisuje jego działanie; - poprawnie rysuje schematy obwodów elektrycznych, - omawia rolę poszczególnych elementów elektrycznych w obwodzie; - wie, że opór elektryczny danego przewodnika jest stały (nie zależy od napięcia i natężenia), - wie, jak opór elektryczny zależy od rodzaju przewodnika, jego długości i pola przekroju poprzecznego; - zapisuje wzór R = ρl / S i podaje jednostkę oporu właściwego (Ωm), - opisuje, jak opór elektryczny metali zależy od temperatury, - uzupełnia wiadomości o zjawisko nadprzewodnictwa; - uzasadnia pierwsze prawo Kirchoffa zasadą zachowania ładunku elektrycznego, - wie, czym jest hipoteza, - dostrzega potrzebę potwierdzania hipotez przez doświadczenia;

5 17 Szeregowe łączenie oporników - wie, jaki element elektryczny nazywa się opornikiem, - łączy szeregowo kilka oporników, - oblicza opór zastępczy układu dodając opory oporników stanowiących układ, - opisuje różne typy oporników, - stosuje wzór R z = R 1 + R 2 + R 3 ; - wie, że napięcia na końcach układu jest równe sumie napięć na każdym z oporników U z = U 1 + U 2 + U 3, - uzasadnia, że R z = R 1 + R 2 + R 3 ; , 22 Równoległe łączenie oporników Dlaczego opornik stawia opór? Praca i moc prądu elektrycznego Utrwalenie wiadomości, sprawdzian wiadomości i jego poprawa - łączy równolegle kilka oporników, - oblicza odwrotność oporu zastępczego układu dodając odwrotności oporów oporników układu, - tłumaczy, dlaczego odbiorniki domowej instalacji elektrycznej włącza się równolegle, - poprawnie stosuje wzór 1/R z = 1/R 1 + 1/R 2 + 1/R 3 ; - wyjaśnia istotę oporu elektrycznego zderzeniami elektronów z jonami dodatnimi, - omawia atomowy model budowy przewodnika, - wie, że atomy przewodnika ułożone są w regularną sieć krystaliczną; - wymienia urządzenia, w których wykorzystuje się cieplne skutki przepływu prądu elektrycznego, - wie, że prąd elektryczny wykonuje pracę, zamieniając energię źródła na energię wewnętrzną przewodnika, - zna wzory na obliczanie pracy i mocy prądu (W = UIt, P = UI), - podaje jednostki pracy i mocy, wyrażając je poprzez jednostki elektryczne: J = VAs, W = VA, - znając moc urządzenia i czas jego pracy oraz cenę jednej kilowatogodziny oblicza koszt zużytej energii elektrycznej; - stosuje poznane pojęcia (napięcie, natężenie, opór elektryczny) oraz prawa Ohma i Kirchhoffa do rozwiązywania prostych problemów obliczeniowych - wie, że napięcia na końcach każdego opornika jest takie samo: U z = U 1 = U 2 = U 3 - dostrzega podział natężenia w węźle: I = I 1 + I 2 + I 3 - uzasadnia, że w połączeniu równoległym 1/R z = 1/R 1 + 1/R 2 +1/R 3, - wyjaśnia różne wartości oporu właściwego metali różnorodną strukturą sieci krystalicznej i różną liczbą swobodnych elektronów; - wyjaśnia cieplne skutki przepływu prądu elektrycznego zderzeniami elektronów z jonami dodatnimi sieci krystalicznej, - wie, że wzrost amplitudy drgań jonów objawia się wzrostem temperatury przewodnika; - rozwiązuje złożone problemy dotyczące praw przepływu prądu elektrycznego;

6 WYMAGANIA Dział Nr TEMAT PODSTAWOWE lekcji Uczeń: PONADPODSTAWOWE Magnesy naturalne - wie, że każdy magnes ma dwa bieguny, - opisuje oddziaływanie biegunów magnetycznych, - wyjaśnia zachowanie się igły magnetycznej w ziemskim polu magnetycznym, - wymienia urządzenia, w których wykorzystano oddziaływanie magnetyczne, - zna kształt linii pola magnetycznego wybranych 23 magnesów, - wie, że biegunów magnetycznych nie można rozdzielić, - wymienia materiały, przez które pole magnetyczne łatwo przenika, - zaznacza zwrot linii pola magnetycznego od bieguna N do bieguna S; III. MAGNETYZM Pole magnetyczne Ziemi Pole magnetyczne wokół przewodników, przez które płynie prąd - zna kształt pola magnetycznego Ziemi, - wie, jak rozmieszczone są bieguny magnetyczne Ziemi, - wie, że położenie biegunów magnetycznych nie pokrywa się z położeniem biegunów geograficznych; - wie, że wokół, przewodnika z prądem istnieje pole magnetyczne, - wie, że zwrot linii pola zależy od kierunku prądu, - zna i poprawnie stosuje regułę prawej dłoni; - wie, że linie te są liniami zamkniętymi ciągłymi, nie przecinającymi się, co oznacza, że pole magnetyczne jest bezźródłowe (nie ma mas magnetycznych), - wie, że wielkością charakteryzującą pole magnetyczne jest indukcja magnetyczna B, - wie, że jest to wektor styczny do linii pola magnetycznego, - wie, że jednostka indukcji B jest tesla (1 T); - gromadzi materiały na temat silnych pól magnetycznych; - zna hipotezę głoszącą, że pole magnetyczne Ziemi wywołane jest ruchami jonów w jej jądrze, - wnioskuje na podstawie zachowania igły magnetycznej kompasu, że południowy biegun magnetyczny Ziemi znajduje się w pobliżu północnego bieguna geograficznego; - wie, że wiatr słoneczny powoduje deformację pola magnetycznego Ziemi; - wykonuje samodzielnie doświadczenie Oersteda;

7 26 Pole magnetyczne wokół przewodnika prostoliniowego - wie, że linie pola magnetycznego wokół przewodnika prostoliniowego mają kształt okręgów współśrodkowych i leżą w płaszczyźnie do niego prostopadłej, - rysuje, obserwując zachowanie opiłków żelaznych, linie pola magnetycznego wokół przewodnika prostoliniowego z prądem; - wie, że pole to zależy od natężenia prądu i odległości od przewodnika; Pole magnetyczne wokół zwojnicy Niektóre zastosowania elektromagnesów Siła elektrodynamiczna - wie, co to jest zwojnica, - porównuje pole magnetyczne zwojnicy z prądem z polem magnesu sztabkowego, - wie, że pole magnetyczne jest silniejsze tam, gdzie linie są gęste; - opisuje budowę i zasadę działania elektromagnesu, - akcentuje rolę rdzenia ferromagnetycznego, - wymienia niektóre zastosowania elektromagnesów w technice, przemyśle i medycynie, - buduje domowym sposobem prosty elektromagnes, - wyjaśnia zasadę działania szkolnego dzwonka; - wie, że siła, jaką magnes działa na przewodnik z prądem nazywa się siłą elektrodynamiczną, - wie, że siła elektrodynamiczna zależy od wielkości pola magnetycznego, natężenia prądu i długości przewodnika, - zna charakter zależności siły elektrodynamicznej od natężenia i długości przewodnika, - wie, że obrót ramki w silniku elektrycznym wywołuje para sił elektrodynamicznych; - ustala zwrot linii pola magnetycznego zwojnicy z prądem; - opisuje budowę i zasadę działania przekaźnika elektromagnetycznego, - wie, że charakter oddziaływanie dwóch zwojnic (odpychanie czy przyciąganie) zależy od kierunku prądu, - ze względu na właściwości magnetyczne dzieli substancje na ferro-, dia- i paramagnetyki, - porównuje właściwości ferro-, dia- i paramagnetyków; - zna wzór na siłę elektrodynamiczną F = BIl, - kierunek i zwrot siły elektrodynamicznej określa jedną z reguł (np. regułą Fleminga), - zna budowę i zasadę działania silnika elektrycznego i miernika elektrycznego;

8 30 O oddziaływaniu przewodników, przez które płynie prąd - wie, że przewodnik z prądem jest źródłem pola magnetycznego, - wie, że dwa przewodniki z prądem mogą się odpychać lub przyciągać, zależy to od kierunku prądu, - wie, że gdy prądy płyną zgodnie, przewodniki przyciągają się, gdy przeciwnie to odpychają się, - zna definicję ampera, - rozumie zapis N; - wyjaśnia oddziaływanie przewodników z prądem rozpatrując siły elektrodynamiczne, działające na każdy z nich; WYMAGANIA Dział Nr TEMAT PODSTAWOWE lekcji Uczeń: PONADPODSTAWOWE Wzbudzanie prądu indukcyjnego IV. INDUKCJA ELEKTROMAGNETYCZNA Kierunek prądu indukcyjnego Najważniejsze zastosowanie zjawiska indukcji elektromagnetycznej - wie, na czym polega zjawisko indukcji elektromagnetycznej, - podaje warunki wzbudzenia prądu indukcyjnego: zamknięty obwód w zmieniającym się polu magnetycznym, - potrafi w prostym doświadczeniu wzbudzić prąd elektryczny; - zna cechy prądu indukcyjnego, - wyjaśnia zjawisko indukcji elektromagnetycznej zasadą zachowania energii, - określa kierunek prądu indukcyjnego w prostych przykładach względnego ruchu magnesu i zwojnicy; - wymienia najważniejsze zastosowania zjawiska indukcji elektromagnetycznej: produkcja energii elektrycznej na skalę przemysłową, - opisuje prądnicę lub generator, posługując się ich prostym modelem, - rysuje wykres zależności natężenia prądu przemiennego od czasu I (t); - zna różne sposoby wzbudzania prądu indukcyjnego, - wie, że zmieniające się pole magnetyczne powoduje powstanie pola elektrycznego, - zna i stosuje regułę Lenza; - zna i stosuje wielkości opisujące prąd przemienny (amplituda, okres, częstotliwość);

9 34 35 Do czego służy transformator? Lekcja powtórzeniowa - wie, jak zbudowany jest transformator, - wie, że działa na zasadzie zjawiska indukcji elektromagnetycznej, - wie, że większe napięcie panuje na uzwojeniu o większej liczbie zwojów, - wyjaśnia zasadę działania transformatora, - wie, że zmieniający się prąd w uzwojeniu pierwotnym wytwarza w rdzeniu pole magnetyczne, które przenika przez uzwojenie wtórne i powoduje powstanie w nim prądu; - gromadzi informacje o zagrożeniach dla środowiska związanych z produkcję energii elektrycznej w różnych typach elektrowni; - zna i poprawnie stosuje zależność U 1 / U 2 = n 1 / n 2, - wie, że działanie transformatora jest zgodne z zasadą zachowania energii: moc uzwojenia wtórnego moc uzwojenia pierwotnego, - omawia problemy związane z przesyłaniem energii na znaczne odległości, - wyjaśnia zmniejszenie mocy prądu w uzwojeniu wtórnym; - bierze aktywny udział w dyskusji na temat: Alternatywne, odnawialne źródła energii ich wady i zalety WYMAGANIA Dział Nr TEMAT PODSTAWOWE lekcji Uczeń: PONADPODSTAWOWE Czym są fale mechaniczne? V. FALE MECHANICZNE I ELEKTROMAGNETYCZNE 36, 37 - wie, że fala mechaniczna to rozchodzące się w ośrodku zaburzenie, - wymienia wielkości charakteryzujące falę: prędkość fali, długość fali, okres i częstotliwość fali, - podaje związek między długością fali, jej prędkością i okresem (lub częstotliwością) λ = vt = v / f; - wie, ze zaburzenie to lokalna zmiana gęstości ośrodka, - opisuje istotę ruchu falowego: przemieszcza się zaburzenie bez przemieszczania się masy, - wyznacza prędkość fali dzieląc przemieszczenie zaburzenia s przez czas t, - definiuje amplitudę, okres i częstotliwość fali, podaje ich jednostki; - opisuje zjawiska odbicia i załamania fal, - wie, że oba zjawiska zachodzą na granicy dwóch ośrodków o różnej gęstości, - operuje pojęciami: czoło fali, promień fali, - przedstawia graficznie falę płaską i falę kolistą - wie, że w ośrodkach o różnej gęstości fale mają różną prędkość, - wyjaśnia, dlaczego podczas załamania zmienia się długość fali, - zna prawa odbicia fal i załamania fal;

10 Czym jest dźwięk? Czym są fale elektromagnetyczne? Rodzaje promieniowania elektromagnetycznego i ich zastosowania Promieniowanie elektromagnetyczne dochodzące z Kosmosu Lekcja powtórzeniowa - wie, że źródłami dźwięku ciała drgające, - podaje przykłady źródeł dźwięku, - opisuje falę akustyczną jako rozchodzące się zagęszczenia ośrodka, - wie, że fala dźwiękowa nie może rozchodzić się w próżni, - wymienia cechy dźwięku: głośność, wysokość, barwa - podaje średni zakres częstotliwości dźwięków słyszalnych przez człowieka ( Hz) - dzieli dźwięki na infradźwięki, dźwięki słyszalne i ultradźwięki; - wie, że fala elektromagnetyczna to rozchodzące się w zmiany pola elektrycznego i magnetycznego, - wie, że prędkość fali elektromagnetycznej w próżni wynosi około c = km/s, - wie, że źródłem fali elektromagnetycznej jest ładunek elektryczny poruszający się ze zmienną prędkością; - podaje przykłady kilku rodzajów promieniowania, szeregując je wg wzrastającej częstotliwości, - podaje zastosowania techniczne i medyczne wybranych rodzajów promieniowania elektromagnetycznego; - wie, że fale elektromagnetyczne są obecnie jedynym źródłem informacji o Wszechświecie, - wymienia urządzenia służące do badania promieniowania kosmicznego: lunety, teleskopy, radioteleskopy; - prezentuje tematy związane z przekazywaniem informacji opracowane indywidualnie lub zespołowo, - wie, że częstotliwość fali dźwiękowej jest równa częstotliwości jej źródła, - wie, że odległość między dwoma punktami zamocowanej struny jest równa połowie długości fali w niej wzbudzonej, - wie, co to jest pogłos i echo, - potrafi omówić prosty sposób pomiaru prędkości dźwięku w powietrzu, - wie, że prędkość dźwięku w powietrzu zależy od jego temperatury, wilgotności, ciśnienia; - podaje różne źródła fal elektromagnetycznych, - charakteryzuje fale elektromagnetyczne podając ich częstotliwość i długość: λ = c / v; - zna zasadę działania telefonów komórkowych, radioodbiorników, telewizji; - pogłębia wiedzę nt. wybranych obiektów kosmicznych: kwazarów, gwiazd neutronowych, pulsarów, czarnych dziur; - przygotowuje i wygłasza referat na temat bezprzewodowych metod przesyłania energii; WYMAGANIA Dział Nr TEMAT PODSTAWOWE PONADPODSTAWOWE lekcji Uczeń:

11 VI. OPTYKA Światło i jego źródła Światło i cień Zaćmienia Słońca i Księżyca - wie, że światła jest falą elektromagnetyczną, - podaje przybliżony zakres długości fal świetlnych ( nm), - podaje przybliżona wartość prędkości światła w próżni, - wymienia różne źródła światła, naturalne i sztuczne - charakteryzuje źródła światła, podając, co w nich świeci; - wie, że światło rozchodzi się w ośrodku jednorodnym po liniach prostych, - odróżnia cień od półcienia, - w najbliższym otoczeniu dostrzega cienie i półcienie, - posługuje się pojęciem promienia świetlnego, - wyjaśnia na rysunku powstawanie cienia i półcienia, - potrafi, mając dwa źródła światła, zademonstrować powstanie cienia i półcienia; - podaje kolejność położenia Ziemi, Księżyca i Słońca, aby mogło wystąpić zaćmienie Słońca lub Księżyca; - wie, że opis światła nie jest jednoznaczny, - wymienia zjawiska, które świadczą o falowej naturze światła, - wymienia zjawiska, które świadczą korpuskularnej naturze światła; - formułuje prawo prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym, - wie, że światło rozchodzi wzdłuż toru ekstremalnego czasu (zasada Fermata), - wyjaśnia zjawiska mirażu, fatamorgany i pozornego słońca; - wyjaśnia zjawiska zaćmień prostoliniowych rozchodzeniem się światła; 47 Zjawisko odbicia światła. Prawo Odbicia - wie, że zjawisko odbicia zachodzi na granicy dwóch ośrodków, światło odbite nie przechodzi do drugiego ośrodka, - zna treść prawa odbicia, - wie, kąty są równe i leżą w jednej płaszczyźnie, - wskazuje promienie padający i odbity, kąt padania, kąt odbicia, punkt odbicia, - zna cechy obrazu powstałego w zwierciadle, - przewiduje dalszy bieg promienia świetlnego, - wie, że odbicie światła od chropowatej i nierównej powierzchni do rozproszenie; - podaje różne praktyczne zastosowania zjawiska odbicia np. projektuje światełko odblaskowe, - przeprowadza konstrukcję obrazu w zwierciadle płaskim;

12 O zwierciadła wklęsłych i wypukłych, czyli o obrazach w krzywych lustrach Zjawisko załamania światła Zjawisko rozszczepienia światła Kolorowy świat bardziej dociekliwych - dzieli zwierciadła kuliste na wklęsłe i wypukłe, - wie, jak otrzymuje się zwierciadła kuliste, - rozumie określenia: środek zwierciadła, oś optyczna, ognisko, ogniskowa f, promień krzywizny zwierciadła r, - dostrzega, że f = r / 2, - wie, że obraz rzeczywisty powstaje w miejscu przecięcia się promieni odbitych, a pozorny ich przedłużeń; - wie, że prędkość światła jest różna w różnych ośrodkach przezroczystych, - wyjaśnia istotę zjawiska załamania światła: zmiana kierunku na granicy dwóch ośrodków, przejście do drugiego ośrodka, - zna prawo Snella, - wie, ze stosunek prędkości światła w obu ośrodkach jest równy współczynnikowi załamania; - wie, że zjawisko rozszczepienia światła białego polega na rozdzieleniu go na światła barwne, - rozszczepia światło za pomocą pryzmatu, - nazywa obraz od fioletu do czerwieni widmem światła białego, - rysuje bieg promienia światła monochromatycznego w pryzmacie; - wie, że światło białe jest mieszaniną barw, - wyjaśnia proces widzenia barw rozproszeniem, odbiciem i pochłanianiem światła; - konstruuje obrazy w zwierciadłach wklęsłych (wykorzystuje charakterystyczne promienie: ogniskowy, równoległy, środkowy, normalny) - opisuje cechy obrazów otrzymanych za pomocą zwierciadła; - wie, że podczas załamania zmienia się prędkość, zatem i długość światła, - rozważając przejście światła z ośrodka gęstszego do rzadszego przewiduje możliwość zajścia zjawiska całkowitego wewnętrznego odbicia światła, - mając dany kąt graniczny wyznacza współczynnik załamania n = 1 / sin α gr ; - wie, że światłu o większej prędkości odpowiada większy kąt załamania, - tłumaczy rozszczepienie światła białego tym, że każde światło barwne ma inny współczynnik załamania i tym samym załamuje się pod innych kątem, - porównując kąty załamania fioletu i czerwieni wnioskuje o większej prędkości światła czerwonego; - zna barwy zasadnicze i dopełniające, - wie, jak powstają barwy dopełniające, - wyjaśnia mieszanie się kolorów i powstawanie nowych;

13 , 55 Soczewki Czym jest dualizm korpuskularnofalowy promieniowania dowiedzą się bardziej dociekliwi Utrwalenie wiadomości, sprawdzian wiadomości i jego poprawa - zna różne rodzaje soczewek, - wie, które skupiają a które rozpraszają światło, - zna symbole soczewki skupiającej i rozpraszającej, - rysuje symbol soczewki, oś optyczną zaznacza ogniska, - konstruując obrazy stosuje charakterystyczne promienie (równoległy, ogniskowy, środkowy), - przeprowadza i opisuje 5 możliwych, różnych konstrukcji obrazów, - oblicza powiększenie obrazu (y / x); - wie, że opis światła nie jest jednoznaczny, - wymienia zjawiska, które świadczą o falowej naturze światła (dyfrakcja, interferencja, polaryzacja), - wymienia zjawiska, które świadczą korpuskularnej naturze światła (efekt Comptona, zjawisko fotoelektryczne zewnętrzne, dyskretne widma pierwiastków); - odszukuje w literaturze pięknej, popularno-naukowej i w Internecie opisy zjawisk optycznych w przyrodzie; - stosuje pojęcia i prawa optyki geometrycznej w zadaniach o niewielkim stopniu trudności; - zna równanie soczewki; - potrafi przeprowadzić proste badanie w celu uzasadnienia równania soczewki f = x y / (x + y), - uzasadnia teoretycznie równanie soczewki rozważając przypadek x = 2 f, y = 2 f; - wie, że światło to strumień fotonów, - przez foton rozumie kwant (porcje energii), - wie, że jest to cząstka, która nie ma masy; - zbiera informacje na temat rozwoju poglądów dotyczących natury światła, - rozważa problemy wymagające głębszej analizy zjawisk rozchodzenia się światła, widzenia, natury światła. Przykładowy problem: Latarnia morska wysyła światła koloru czerwonego. Jakiego koloru światło z tej latarni widzi znajdujący się pod wodą nurek?

14 WYMAGANIA Dział Nr TEMAT PODSTAWOWE lekcji Uczeń: PONADPODSTAWOWE Podzielny niepodzielny VII. OD KWARKA DO KOSMOSU O jądrze atomowym. Promieniotwórczość naturalna Rozszczepienie jądrowe - wie, że atomy są podzielne, - zna znaczenie liczb A i Z, - wie, symbol A ZX oznacza nuklid o nazwie X, liczbie atomowej Z i liczbie masowej A, - oblicza liczbę neutronów N = A Z, - wyjaśnia stabilność jąder atomowych działaniem krótko zasięgowych sił jądrowych, - zna typowe rozmiary atomu (10-10 m) i jądra atomowego (10-15 m); - podaje przykłady pierwiastków promieniotwórczych, - wymienia emitowane przez atom cząstki α, β, γ, - zapisuje symbolicznie rozpad α jądra radu, analizując zachowanie liczb A i Z; - wie, że reakcja rozszczepienia polega na rozpadzie jądra atomowego na dwa, czasami trzy jądra oraz kilka neutronów, - wie, że pociskiem rozbijającym jądro jest neutron, - omawia schemat budowy i działania elektrowni jądrowej, - wie, że energia rozszczepienia jądra może być wykorzystana w bombie atomowej; - porównuje modele Thompsona i Rutherforda budowy jądra atomowego, - wie, że protony i neutrony są cząstkami złożonymi, zbudowanymi z kwarków, - gromadzi z różnych źródeł informacje na temat kwarków, - wie, w jaki sposób doszło do odkrycia jądra atomowego (Rutherford); - wie, że zjawisko promieniotwórczości naturalnej to samorzutny proces emisji cząstki α, β lub γ, co prowadzi do przekształcenia jądra jednego pierwiastka w jądro atomu innego pierwiastka; - wyjaśnia istotę rozszczepienia jądra atomowego, - wie, że jądro uranu 235 U rozpada się na dwa fragmenty: 141 Ba i 92 Kr oraz trzy neutrony, - wie, że wydziela się energia odpychania elektrostatycznego i promieniowanie γ; - wie, że uwolnione neutrony mogą wnikać do kolejnych jąder i je rozszczepiać;

15 Cegiełki Kosmosu Czas przeznaczony na powtórzenie najważniejszych wiadomości z trzech lat - opisuje gwiazdę jako kulisty obłok wodoru i helu, - wyjaśnia świecenie gwiazdy promieniowaniem energii powstałej w reakcjach syntezy jąder atomu wodoru w jądra atomów helu, - wie, że Wszechświat składa się z galaktyk, - wyobraża sobie galaktykę jako skupisko kilkuset miliardów gwiazd, - wie, że nasza Galaktyka to Droga Mleczna; - przypomina sobie najważniejsze zjawiska, wielkości fizyczne, prawa i zasady fizyki, - rozwiązuje łatwe zadania przekrojowe łączące wiedzę z różnych działów fizyki; - posługuje się tablicami astronomicznymi, - omawia budowę Galaktyki podając rozmiary dysku w latach świetlnych ( ly na ly), - wie, że najbliższą gwiazdą Proxima Centauri, - podaje charakterystyki czarnych dziur, gwiazd neutronowych, pulsarów w samodzielnie przygotowywanym referacie, - zna różne typy galaktyk: kuliste, eliptyczne, spiralne, spiralne z poprzeczką; - rozwiązuje trudniejsze zadania przekrojowe, - prezentuje zrealizowane projekty ze zbioru zadań, przedstawia wyniki własnych badań, wygłasza referaty opracowane do tematów z zeszytów ćwiczeń;