MOSPILAN 20 SP teraz ponad 250 zastosowań w etykiecie!

Transkrypt

1 Bezpłatny informator dla gospodarstw rolnych Nr 3, maj 2014 MOSPILAN 20 SP teraz ponad 2 zastosowań w etykiecie! Acetamipryd jest substancją powszechnie znaną i szeroko rozpowszechnioną w świecie. W Polsce jest stosowany od 1996 roku. Wszechstronna rejestracja tej neonikotynoidowej substancji aktywnej w rolnictwie, ogrodnictwie oraz leśnictwie, w różnych fazach wzrostu i rozwoju roślin, jest najlepszym dowodem na jej skuteczność. Acetamipryd należy do nowej generacji substancji aktywnych, stosowanych w małych dawkach, o działaniu selektywnym dla organizmów pożytecznych, w tym zapylających. 13 marca 2014 r. preparat Mospilan 20 SP, którego substancją aktywną jest właśnie acetamipryd, został pozytywnie zaopiniowany przez MRiRW, w efekcie czego uzyskał rozszerzenie rejestracji o zastosowanie w większości tradycyjnych, a także uprawianych na niewielką skalę gatunków roślin rolniczych, ogrodniczych i leśnych. Zakresem objął zwalczanie większości szkodników zagrażających tym uprawom. Łączna liczba zastosowań na określony w nowej etykiecie rodzaj rośliny uprawnej i szkodnika przekracza 2, co czyni Mospilan insektycydem o najszerszym zakresie etykiety spośród preparatów zarejestrowanych na polskim rynku. Na uwagę zasługuje również fakt iż, mimo przynależności do grupy neonikotynoidów, acetamipryd nie został objęty zakazem stosowania wydanym przez Komisję Europejską w zeszłym roku. Zakaz ten dotyczył trzech innych substancji czynnych: chlotianidyny, tiametoksamu i imidachloprydu i został podjęty w oparciu o ocenę ryzyka dla pszczół przy stosowaniu na szeroką skalę pestycydów zawierających w swoim składzie wymienione substancje. Mospilan 20 SP jest insektycydem o dobrze poznanej charakterystyce ekotoksykologicznej i selektywności działania zarówno w odniesieniu do owadów szkodliwych jak i pożytecznych. Jedną z najważniejszych zalet środka jest jego bardzo niska toksyczność ostra dla pszczoły miodnej. Rozpoznane są dobrze procesy biotransformacji, metabolizmu i zanikania acetamiprydu w organizmach żywych i w środowisku. Preparat należy do nielicznej grupy insektycydów najbezpieczniejszych obecnie dla środowiska i zdrowia człowieka. Przedstawiamy wykaz zastosowań środka Mospilan 20 SP ujęty w zezwoleniu i etykiecie rejestracyjnej z 13 marca 2014 r. (nr R-82/2014). uprawy rolnicze UPRAWA ZWALCZANY SZKODNIK DAWKA słodyszek rzepakowy -120 g/ha Rzepak ozimy chowacz podobnik, pryszczarek kapustnik 120 g/ha chowacz brukwiaczek, chowacz czterozębny g/ha Ziemniak larwy i chrząszcze stonki ziemniaczanej g/ha dokończenie na str. 2 ŚRODEK OWADOBÓJCZY Chroni uprawy od razu, zabija szkodniki po kilku godzinach NOWA REJESTRACJA 2014! Teraz ponad 2 zastosowań w etykiecie! UWAGA. Według badań Instytutu Ochrony Roślin PIB w Poznaniu szkodniki po zabiegu Mospilanem natychmiast przestają żerować, jednak ich śmierć następuje po kilku godzinach. Czy wiesz, że Shinigami (jap. 死 神 ) to personifikacja Śmierci w kulturze japońskiej. Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.

2 2 3 dokończenie ze str. 1 uprawy sadownicze UPRAWA ZWALCZANY SZKODNIK DAWKA Agrest zwójka siatkóweczka*, zwójka różóweczka* i inne zwójki* oraz inne młode gąsienice zjadające liście*, mszyce*, przeziernik porzeczkowiec* Borówka wysoka Brzoskwinia Czereśnia Grusza Jabłoń Leszczyna Malina Morela Porzeczka czarna, czerwona, biała Śliwa Truskawka Winorośl Wiśnia zwójka bukóweczka*, zwójka siatkóweczka*, zwójka różóweczka* i inne zwójki* oraz inne młode gąsienice zjadające liście*, mszyce*, ogrodnica niszczylistka*, pryszczarek borówkowiec* zwójka bukóweczka* zwójka siatkóweczka*, zwójka różóweczka* i inne zwójki* oraz inne młode gąsienice zjadające liście*, mszyce* nasionnica trześniówka, mszyce zwójka bukóweczka*, zwójka siatkóweczka*, zwójka różóweczka*, i inne zwójki* oraz inne młode gąsienice zjadające liście*, śluzownica ciemna*, licinek tarninaczek*, kwieciak pestkowiec* mszyce owocówka jabłkóweczka, zwójka bukóweczka*, zwójka siatkóweczka*, zwójka różóweczka*, i inne zwójki* oraz inne młode gąsienice zjadające liście*, miodówki gruszowe: plamista*, czerwona*, żółta*; śluzownica ciemna*, kwieciak gruszowiec*, pryszczarek gruszowiec* mszyce, toczyk gruszowiaczek, owocnica jabłkowa owocówka jabłkóweczka, pryszczarek jabłoniak, ogrodnica niszczylistka, bawełnica korówka zwójka siatkóweczka*, zwójka różóweczka* i inne zwójki* oraz inne młode gąsienice zjadające liście*, mszyce* zwójka siatkóweczka*, zwójka różóweczka* i inne zwójki* oraz inne młode gąsienice zjadające liście*, mszyce*, krzywik maliniaczek*, kwieciak malinowiec*, kistnik malinowiec*, pryszczarek namalinek łodygowy*, przeziernik malinowiec* zwójka bukóweczka*, zwójka siatkóweczka*, zwójka różóweczka* i inne zwójki* oraz inne młode gąsienice zjadające liście*, mszyce* zwójka siatkóweczka*, zwójka różóweczka* i inne zwójki* oraz inne młode gąsienice zjadające liście*, mszyce*, krzywik porzeczkowiaczek*, pryszczarek porzeczkowiak liściowy*, owocnica porzeczkowa*, przeziernik porzeczkowiec* mszyce, owocnice śliwowe owocówka śliwkóweczka, zwójka bukóweczka*, zwójka siatkóweczka*, zwójka różóweczka* i inne zwójki* oraz inne młode gąsienice zjadające liście*, misecznik śliwowy* opuchlaki kwieciak malinowiec*, zmieniki*, wciornastki* zwójka bukóweczka*, zwójka siatkóweczka*, zwójka różóweczka* i inne zwójki* oraz inne młode gąsienice zjadające liście*, mszyce*, ogrodnica niszczylistka* nasionnica trześniówka, mszyce zwójka bukóweczka*, zwójka siatkóweczka*, zwójka różóweczka* i inne zwójki* oraz inne młode gąsienice zjadające liście*, śluzownica ciemna*, licinek tarninaczek*, kwieciak pestkowiec* 300 g/ha uprawy warzywne Bób strąkowiec bobowy*, śmietki* w tym kiełkówka* i glebowa* Burak ćwikłowy pchełka burakowa*, drobnica burakowa* Cebula chowacz szczypiorak*, młode gąsienice wgryzki szczypiorki*, wciornastki w tym tytoniowiec*, śmietka cebulanka*, mszyce* Czosnek mszyce*, śmietki* w tym cebulanka* Dynia wciornastki*, zmieniki* Fasola Groch Kapusta brukselska Kapusta głowiasta Kapusta pekińska strąkowiec fasolowy*, śmietki* w tym kiełkówka* i glebowa*, wciornastki* grochowiec* i tytoniowiec*, zmieniki* strąkowiec grochowy*, śmietki* w tym kiełkówka* i glebowa*, wciornastki* grochowiec* i tytoniowiec* pchełki*, chowacz czterozębny*, chowacz brukwiaczek*, gnatarz rzepakowiec*, wciornastki* w tym tytoniowiec*, śmietka kapuściana*, mszyce* pchełki*, chowacz czterozębny*, chowacz brukwiaczek*, gnatarz rzepakowiec*, wciornastki* w tym tytoniowiec* pchełki*, chowacz czterozębny*, chowacz brukwiaczek*, gnatarz rzepakowiec*, wciornastki* w tym tytoniowiec*, śmietka kapuściana*, mszyce* Kawon (arbuz) wciornastki*, zmieniki* Melon wciornastki*, zmieniki* Ogórek wciornastki*, śmietki* w tym kiełkówka* i glebowa*, zmieniki* Papryka wciornastki*, mszyce*, śmietki*, zmieniki* Pomidor skoczogonki*, mszyce* Por chowacz szczypiorak*, młode gąsienice wgryzki szczypiorki*, wciornastki* w tym tytoniowiec*, śmietka cebulanka* Sałata mszyce* Szpinak mszyce*, śmietki* w tym kiełkówka* i glebowa* Pod osłonami: oberżyna, ogórek, papryka, pomidor, sałata mączlik szklarniowy*, wciornastek tytoniowiec*, wciornastek zachodni*, miniarki*, mszyce*, zmieniki*, pchełki* stężenie 0,04% tj. 4 g środka w 10 l wody Jak wyprodukować ziarno najwyższej jakości? Zdrowe ziarno to podstawa sukcesu każdego producenta. Pszenica i pszenżyto są uważane za szczególnie wrażliwe na porażenie wieloma patogenami atakującymi kłos i obniżającymi jakość ziarna. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć grzyby z rodzaju Fusarium, które produkują groźne mykotoksyny, np. Desoxynivalenol (DON) i Zearalenon (ZEA). Te z kolei znacznie obniżają jakość ziarna i stwarzają zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt. Tym samym ziarno o niskiej jakości nie jest towarem poszukiwanym na rynku. Doskonałym rozwiązaniem problemu chorób kłosa jest zastosowanie znanego i cenionego fungicydu Topsinu M 0 SC w dawce 1,4 l/ha. Doświadczenia polowe na odmianie Smuga w 2010 roku wykazały, że Topsin M nie tylko doskonale zwalcza fuzariozy kłosa ale również redukuje zawartość mykotoksyn w ziarnie, nawet do poziomu 100 razy niższego w porównaniu z kontrolą! Średni % porażenia powierzchni kłosa grzybami z rodzaju Fusarium spp Topsin M 0 SC 1,4 l/ha Kontrola Obserwacja r., Mieniany 12, % porażenia 74,5 Zawartość mykotoksyn w ziarnie pszenicy odmiany Smuga Kontrola Topsin M Zearalenon ZEA (norma 100 μg/kg) 189,5 μg/kg 37,5 μg/kg Deoksynivalenol DON (norma 1 2 μg/kg) μg/kg 472 μg/kg Odpowiednikiem Topsinu na rynku niemieckim jest preparat Don-Q. Od czasu rejestracji Don-Q, w 2009 roku jest on rekomendowanym przez wszystkie znaczące niemieckie ośrodki doradztwa rolniczego. Tylko w pierwszym roku zastosowano go w Niemczech na ponad ha! Zebrał on i zbiera tam w dalszym ciągu doskonałe opinie ze strony stosujących go rolników. rośliny ozdobne, lasy UPRAWA /ZWALCZANY SZKODNIK ROŚLINY OZDOBNE w polu i pod osłonami mączlik szklarniowy*, wciornastek tytoniowiec*, wciornastek zachodni*, miniarki*, mszyce*, czerwce*, zmieniki* LASY I SZKÓŁKI drzewa i krzewy iglaste i liściaste mszyce*, skoczogonki* LASY I SZKÓŁKI plantacje nasienne świerka i modrzewia skoczogonki*, krobik modrzewiowiec* DAWKA stężenie 0,04% tj. 4 g środka w 10 l wody 2 g/ha ziarno z obiektu kontrolnego ziarno po zastosowaniu Topsin M Doskonale zwalcza fuzariozy kłosa Redukuje zawartość mykotoksyn w ziarnie nawet do poziomu 100 razy niższego w porównaniu z kontrolą! Wykazuje odmienny od innych fungicydów sposób działania Doskonały partner do mieszanek dla różnych fungicydów szczegółowe zalecenia na * zalecenia w ramach rozszerzenia rejestracji w uprawach małoobszarowych. Jeżeli szczegółowy zapis w etykiecie środka zezwala na to, można stosować łącznie z adiuwantem Slippa. Topsin M * wyniki doświadczeń polowych na odmianie Smuga w 2010 roku.

3 4 5 Chroń zboża jare! Masz mączniaka? Dodaj Kendo *! Yamato 303 SE efektywny i niezawodny środek także w ochronie zbóż jarych przed chorobami Doświadczenia polowe przeprowadzone w latach na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie potwierdziły doskonałą skuteczność Yamato 303 SE przeciwko najważniejszym chorobom także w zbożach jarych. Rozszerzenie rejestracji Yamato 303 SE na zboża jare (pszenica, jęczmień i żyto) oraz jęczmień 100 ozimy spodziewane jest do końca 2014 roku. Ocena skuteczności środka Yamato 303 SE w ograniczaniu chorób liści jęczmienia jarego SKUTECZNOŚĆ W % Ocena skuteczności środka Yamato 303 SE w ograniczaniu chorób kłosów 100pszenicy jarej GR SEPTTR DTR PUCCRE 60 SEPTNO FUSAP 75 GR SEPTTR DTR PUCCRE SEPTNO FUSAP 65 1,5 choroby choroby 1,5 1,75 65 l+karbendazym 1,75 1,0 nazol+cyprokonazol l+karbendazym 1,0 0,5 nazol+cyprokonazol 0,5 wartość % kontroli Yamato 1,5 Yamato 1,75 mączniak prawdziwy rynchosporioza liści rdza jęczmienia plamistość flusilazol+karbendazym siatkowa liści 1,0 Yamato 303 SE 1,5 l/ha Yamato 303 SE 1,75 l/ha standard 1 standard propikonazol+cyprokonazol 2 0,5 Parametry plonowania pszenicy jarej po zastosowaniu ochrony fungicydowej, wynik średni z 4 doświadczeń Yamato 1,5 1,5 l/ha Yamato 1,75 l/ha Ocena skuteczności środka Yamato 303 SE w ograniczaniu chorób liści pszenicy jarej. SKUTECZNOŚĆ W % SKUTECZNOŚĆ W % mączniak prawdziwy rdza brunatna septorioza liści brunatna plamistość liści fuzarioza kłosów Plon Plon MTZ MTZ flusilazol+karbendazym 1,0 1,0 l/ha l/ha propikonazol+cyprokonazol 0,5 0,5 l/ha l/ha skuteczność % septorioza plew 60 ERYSGR SEPTTR DTR PUCCRE SEPTNO FUSAP rdza żółta wartość % kontroli Yamato 1,5 l/ha Yamato 1,75 l/ha Plon choroby MTZ flusilazol+karbendazym 1,0 l/ha propikonazol+cyprokonazol 0,5 l/ha RHYNSE PYRNTE ERYSGR PUCCHG Yamato 1,5 Yamato 1,75 flusilazol+karbendazym 1,0 propikonazol+cyprokonazol 0,5 Parametry plonowania jęczmienia jarego po zastosowaniu ochrony fungicydowej, wynik średni z 6 doświadczeń 2010 wartość % kontroli Plon Yamato 1,5 Yamato 1,75 Alert 1,0 Artea 0,5 Wniosek: Ochrona zbóż jarych środkiem Yamato 303 SE w dawce 1,75 l/ha daje dwukrotnie większą zwyżkę plonowania w stosunku do innych preparatów obecnych na rynku. MTZ Dr inż. Bożena Kozera-Sucharda, SUMI AGRO POLAND SP. Z O.O. Erysiphe graminis lub Blumeria graminis patogen wywołujący mączniaka prawdziwego zbóż jest grzybem z rodzaju Ascomycota, który poraża wszystkie zboża oraz wiele gatunków traw. Powoduje jedną z najpowszechniejszych i najlepiej rozpoznawalnych chorób zbóż. Blumeria graminis jest pasożytem bezwzględnym rozwijającym się jedynie na żywych roślinach. Patogen zarodnikuje w temperaturze C, a nawet już od temp. 5 C. Nie potrzebuje wody do rozwoju, gdyż zarodniki zawierają jej aż %. Do rozmnażania wystarcza mu powietrze o wysokiej wilgotności i dodatnie temperatury. Zimuje na samosiewach i oziminach stanowiących wiosną źródło infekcji. Pierwsze objawy choroby mogą być zauważalne już jesienią we wcześniej wysiewanych zbożach. Na pierwszych liściach lub pochwach liściowych mogą pojawiać się białe skupiska grzybni z niewidocznymi gołym okiem zarodnikami. Rośliny rozwijają się początkowo pozornie prawidłowo. Nawet jeśli objawy nie pojawią się jesienią, to już wraz z ruszeniem wiosennej wegetacji grzyb szybko opanowuje zdrowe liście i przemieszcza się w górę wraz ze wzrostem roślin. W warunkach sprzyjających rozwojowi grzyba na początku lata całe blaszki liściowe, pochwy liściowe i źdźbła dolnych części roślin pokrywa brudnobiała pleśń. Przy silnym rozwoju choroby blaszki liści szybko żółkną i zasychają. W tym czasie w grzybni tworzą się ciemnobrunatne lub czarne drobne kuleczki, które są otoczniami zawierającymi worki z zarodnikami workowymi, a z nich sypie się białawy pył. Warunkami sprzyjającymi rozwojowi mączniaka jest wczesny i zbyt gęsty siew, intensywne nawożenie oraz ciepło. W zależności od warunków pogodowych panujących w danym roku obserwuje się zróżnicowane zagrożenie patogenem. W ostatnim 10-leciu zaobserwowano pewne anomalia w rozwoju tej choroby. Po pierwsze, stał się bardziej agresywny. Przyczyną tego były prawdopodobnie zmieniające się warunki pogodowe. Patogen stawał się także coraz bardziej odporny na fungicydy, co jest zapewne wynikiem stosowania od lat preparatów opartych na tym samym mechanizmie działania. Realne zagrożenie na skalę epidemii wystąpiło w Wielkopolsce w 2004 r. oraz na terenie całej Polsce w sezonie 2009/10. Mączniak spowodował wówczas bardzo duże straty w plonie ziarna, czasami przekraczające nawet 15% ogólnego plonu, a dodatkowo obniżył parametry jakościowe ziarna. W tym krytycznym dla Wielkopolski sezonie ( ) naukowcy z Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu podjęli się próby wyjaśnienia występowania tego zjawiska (Jańczak C. i Pawlak A., 2005 i 2006). Stwierdzono, że mączniak prawdziwy był chorobą dominującą w tych latach i to zarówno pod względem nasilenia, jak i czasu trwania patogenezy. Analiza przebiegu warunków pogodowych w okresach oceny wskazuje, że rozwój Blumeria graminis coraz rzadziej jest zbieżny z wilgotnością powietrza. Bardzo duże nasilenie choroby obserwuje się w okresach deficytu wody i niskiej wilgotności powietrza. Pomimo niekorzystnych warunków meteorologicznych choroba dynamicznie rozwijała się, a zarodniki grzyba kiełkowały często bez wody, wytwarzając kilka generacji patogena. W tym okresie inne choroby powodowane przez grzyby pojawiały się na liściach lub kłosach tylko na krótko i to w niewielkim nasileniu. Prewencyjną walkę z mączniakiem należy zatem zastosować niezależnie od warunków pogodowych. Spośród roślin zbożowych najsilniej na porażenie mączniakiem reaguje jęczmień w fazie od końca krzewienia do ukazania się liścia flagowego. Silnie porażana jest również pszenica, z największą szkodliwością w okresie od końca krzewienia do początku strzelania w źdźbło. W przypadku jęczmienia silne porażenie dolnych liści bardziej obniża plon, niż w uprawie pszenicy, gdzie plon budują liście podflagowy i flagowy. Nie oznacza to jednak, że nieistotny jest stan zdrowotny dolnych liści, ponieważ ich silna infekcja przyczynia się do porażania górnych partii roślin, co skutkuje obniżeniem plonu i pogorszeniem jego parametrów jakościowych. MĄCZNIAK PRAWDZIWY W celu uzyskania wysokich i dobrych jakościowo plonów każdy producent powinien podjąć stosowne działania. Po pierwsze przy wyborze odmiany należy zwrócić uwagę na odmiany odporne na mączniaka. Z czynników agrotechnicznych istotne jest przeorywanie ścierniska, tak aby wyeliminować możliwość infekcji pozostałymi na polu resztkami roślin z obecnymi na nich patogenami. W celu zapobiegania wiosennemu porażeniu upraw jarych, należy unikać bezpośredniego sąsiedztwa upraw ozimych tego samego gatunku. Ważnym elementem profilaktycznym jest dobranie odpowiedniego przedplonu, który zredukowałby ryzyko Substancja aktywna preparatu Kendo EW infekcji grzybem. Również w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się chorób zaleca się racjonalne nawożenie azotem oraz niezbyt gęsty siew zbóż, gdyż mączniak najczęściej pojawia się w słabo przewiewnych, zagęszczonych łanach. Przede wszystkim należy prewencyjnie, co najmniej raz w tygodniu monitorować plantację. Jeśli na plantacjach pojawią się jakiekolwiek patogeny, rolnik powinien możliwie wcześnie wykryć ich objawy i zastosować odpowiedni zabieg. Oczywiście w przypadku mączniaka najskuteczniejszą metodą jest jego chemiczne zwalczanie. W tym celu należy uwzględnić progi ekonomicznej szkodliwości, które dla pszenicy ozimej przedstawiają się następująco: od początku do końca krzewienia: -% roślin z pierwszymi objawami choroby; w fazie strzelania w źdźbło: 10% źdźbeł z pierwszymi objawami porażenia; w fazie kłoszenia: pierwsze objawy choroby na liściu podflagowym, flagowym lub kłosie. Problemem w walce z mączniakiem jest niejednokrotnie wybór odpowiedniego preparatu. Przez wiele lat stosowano środki oparte na substancjach z jednej grupy chemicznej, co doprowadziło do podwyższenia progu odporności na zabiegi wykonywane przy użyciu preparatów opartych na podobnym mechanizmie działania. Ciekawym rozwiązaniem wydaje się w tej sytuacji zastosowanie zupełnie nowej substancji aktywnej cyflufenamidu, pochodzącego z zupełnie nowej grupy chemicznej fenyloacetamidów. Dokładny mechanizm działania cyflufenamidu nie jest do końca rozpoznany. Zaobserwowano jego wielopoziomowe działanie w cyklu rozwojowym mączniaka prawdziwego zbóż. Już na poziomie komórkowym substancja aktywna ogranicza wnikanie grzyba do komórki żywiciela, hamuje wytwarzanie haustorium, a także rozwój grzybni czy wytwarzanie konidiosporów. Preparat oparty na bazie cyflufenamidu został po raz pierwszy zarejestrowany w Japonii w 2002 r., a w Europie jest już stosowany w Belgii, Bułgarii, Niemczech, Francji, Rumunii CYFLUFENAMID to nowa substancja aktywna z grupy fenyloacetamidów o nowym mechanizmie działania odmiennym od wszystkich innych fungicydów! Dokładny mechanizm działania cyflufenamidu jest wciąż nieznany. Został on zarejestrowany w 2002 r. w Japonii, a w Europie jest obecnie zarejestrowany w Belgii, Bułgarii, Niemczech, Francji, Rumunii i Wielkiej Brytanii. Miejsca działania substancji aktywnej preparatu Kendo w cyklu rozwojowym mączniaka * Do końca 2014 roku planowane jest rozszerzenie rejestracji Kendo EW o stosowanie w pszenicy i jęczmieniu jarym. i Wielkiej Brytanii. W grudniu 2010 r. został zarejestrowany w Polsce pierwszy produkt oparty na cyflufenamidzie Kendo EW. Fungicyd ten działa na mączniaka prawdziwego zarówno profilaktyczne, jak i interwencyjne oraz wyniszczająco, a działanie to utrzymuje się przez długi okres czasu. Efekt działania preparatu Kendo jest widoczny nawet do 45 dni po zabiegu i to praktycznie niezależnie od przebiegu warunków pogodowych. Preparat działa zarówno w wysokich, jak i niskich temperaturach. Stwierdzono niezwykle szybki i jednocześnie długi okres działania translaminarnego fungicydu Kendo. Zaobserwowano, że nawet niespodziewany opad deszczu pół godziny po wykonanym zabiegu nie powoduje spadku skuteczności działania preparatu. Poprzez działanie systemiczne środek zabezpiecza również nowe przyrosty rośliny uprawnej. Ze względu na swoje wyniszczające działanie środek może być stosowany interwencyjnie w momencie wystąpienia mączniaka na polu. Dodatkowo ogranicza występowanie innych ważnych chorób zbóż takich jak: fuzariozy, septoriozy czy rdze. Cechą, która zdecydowanie wyróżnia preparat Kendo EW na tle innych fungicydów zarejestrowanych do zwalczania mączniaka prawdziwego zbóż, jest jego silne działanie wyniszczające, które warunkuje skuteczność produktu zastosowanego w każdej fazie rozwoju patogena oraz niezależnie od fazy wzrostu rośliny uprawnej. Dotychczas stosowane fungicydy miały zwykle jedynie działanie zapobiegawcze, a przy dużej presji choroby zaledwie ją ograniczały. Inne z kolei działały wyłącznie przy wysokiej temperaturze (triazole) lub zbyt krótko np. morfoliny. Dlatego też zawierający cyflufenamid fungicyd Kendo został nazwany preparatem ostatniej szansy na zwalczenie mączniaka, a w 2010 r. otrzymał maksymalną ocenę 4 gwiazdki w publikacji The wheat diseases management guide 2010 (Zwalczanie chorób grzybowych pszenicy 2010) wydawanej przez brytyjską organizację ds. zbóż. Badanie działania translaminarnego cyflufenamidu (skuteczność działania sprawdzana na dolnej stronie liścia) Długość działania cyflufenamidu: do 45 dni! (preparat porównawczy do 21 dni)

4 6 7 Okres prewencji dla pszczół nie dotyczy co oznacza to określenie w praktyce? NOWOŚCI w ofercie Sumi Agro Poland w 2014 r. Grzegorz Pruszyński, Instytut Ochrony Roślin Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu Okres prewencji można zdefiniować jako czas po zastosowaniu środka ochrony roślin, w którym człowiek i zwierzęta, a w tym pszczoły, nie powinni stykać się ani przebywać w pobliżu miejsc, także w obiektach, w których zastosowano środek ochrony roślin. Należy zatem okres prewencji rozumieć jako parametr, który wskazuje jak postępować, aby uniknąć zagrożenia między innymi dla pszczół. Dostępny w paku z herbicydem Hudson 200 EC! Wzmocnione działanie na przytulię czepną! Opakowanie zawiera: - 1 x 300 g Ergon 7 WG - 2 x 1 l Hudson 200 EC - miarka GRATIS Do zastosowania: - w pszenicy ozimej na 4 ha - w jęczmieniu jarym na 5 ha W rzeczywistości okres prewencji ustala się w trakcie przygotowania środka ochrony roślin do rejestracji. W procesie badań poprzedzających rejestrację są również ujęte doświadczenia mające na celu precyzyjne określenie prewencji. Zakres prowadzonych badań oraz obowiązujące metodyki tych badań są oficjalnie ustalane w Unii Europejskiej i są jednakowe dla wszystkich środków ochrony roślin oraz wszystkich krajów członkowskich. Obecnie okres prewencji określa się dla ludzi i zwierząt, a w tym dla pszczoły miodnej. Parametr ten może obejmować godzinę lub kilka godzin, jeden lub kilka dni, może również być określony jako nie dotyczy. Okres prewencji dla pszczół jest jednym z podstawowych parametrów, który pozwala na planowanie zabiegów ochrony roślin z uwzględnieniem bezpieczeństwa pszczół. Zapewnienie bezpieczeństwa pszczołom jest jednym z bardzo ważnych celów współczesnej ochrony roślin, ponieważ zapylenie przez pszczoły jest gwarancją uzyskania wysokiego i dobrego jakościowo plonu wielu gatunków roślin uprawnych. Należy mieć świadomość, że pszczoły to nie tylko pszczoła miodna, a wiele gatunków owadów należących w systematyce do nadrodziny pszczoły Apoidea. Jedną z wspólnych cech wszystkich pszczół jest pobieranie przez owady dorosłe, jak również przez larwy, wyłącznie pokarmu kwiatowego nektaru i pyłku. Na świecie występuje około tysięcy gatunków pszczół. W Polsce występuje ponad 4 gatunków. Większość z nich to gatunki samotnie żyjące, a tylko nieliczne w naszej strefie klimatycznej tworzą społeczeństwa podobne do rodziny pszczoły miodnej. Jednym z czynników mogących ograniczać liczebność pszczoły miodnej i innych dziko żyjących zapylaczy są zatrucia środkami ochrony roślin. Jakkolwiek postęp w doborze środków ochrony roślin i technice ich stosowania, a także przepisy prawne znacznie zagrożenie to ograniczyły, to jednak błędy oraz często niedostateczna wiedza i przygotowanie zawodowe plantatorów czy wykonawców zabiegów ochrony roślin są nadal przyczyną zatruć pszczół. Do podstawowych i najczęściej popełnianych błędów należą: nieprzestrzeganie zapisów etykiety środków ochrony roślin, nieprawidłowy dobór środków ochrony roślin i dawek, nieprawidłowy dobór terminu zabiegu chemicznej ochrony, nieprawidłowa technika zabiegu, stosowanie niedozwolonych na danej uprawie środków ochrony roślin, brak przygotowania wykonawców zabiegów, stosowanie niezalecanych mieszanin środków ochrony roślin. Zatrucia pszczół powodowane przez środki ochrony roślin są obserwowane każdego roku a ich liczba na przestrzeni lat spada. Notowane zatrucia dotyczą wyłącznie pszczoły miodnej, jednak w pewien sposób należy odnieść je do innych, dziko żyjących gatunków pszczół. Jeżeli dojdzie do zatrucia rodzin pszczoły miodnej to najprawdopodobniej w podobnym stopniu zatruciu ulegają pszczoły innych gatunków występujące w tym samym czasie na danej plantacji. Na przykład na rzepaku ozimym stwierdzono występowanie, obok pszczoły miodnej, jeszcze ponad 100 gatunków innych pszczół. Źle wykonane zabiegi chemiczne w rzepaku mogą doprowadzić do zatruć nie tylko pszczoły miodnej, ale także wielu innych gatunków. Natomiast jeżeli w uprawie nie występuje pszczoła miodna, a w okolicy nie ma pasiek nie oznacza to braku obecności pszczół, najprawdopodobniej w łanie są inne gatunki tych owadów. Należy zatem mieć świadomość jak olbrzymie straty dla człowieka i środowiska mogą nieść ze sobą nieodpowiedzialne i nieodpowiednie stosowanie środków ochrony roślin. Aby w prawidłowy sposób chronić pszczołę miodną i inne dziko żyjące zapylacze, należy w odpowiedni sposób planować i prowadzić chemiczną ochronę roślin. Okres prewencji dla pszczół to jeden z najważniejszych parametrów pomocnych przy planowaniu zabiegów. Przestrzegając okresu prewencji z powodzeniem można zminimalizować ryzyko niekorzystnego oddziaływania środków ochrony roślin na pszczoły. Należy jednak prawidłowo rozumieć oraz korzystać z tego parametru. W przypadku okresu prewencji obejmującego kilka godzin lub dni interpretacja jest prosta. Natomiast jak prawidłowo należy rozumieć zapis: okres prewencji dla pszczół nie dotyczy? Taki zapis może zawierać środek ochrony roślin w dwóch przypadkach. Pierwszy, gdy w procesie rejestracji, na podstawie badań potwierdzone zostanie niskie ryzyko danego środka dla pszczoły miodnej. Takie środki dają możliwość zminimalizowania ewentualnego, niekorzystnego oddziaływania zabiegu ochroniarskiego na pszczoły. Natomiast drugi, gdy kontakt danego środka z pszczołą miodną, przy prawidłowym stosowaniu, jest wykluczony. W tej grupie znajdują się zaprawy, środki do stosowania w pomieszczeniach zamkniętych, ale także takie, których zakres stosowania nie pozwala na styczność z pszczołami, a więc np. możliwość stosowania tylko poza okresem kwitnienia lub w uprawach nieoblatywanych pszczoły. Często są to jednak środki toksyczne i bardzo toksyczne dla pszczół a najmniejszy błąd w ich zastosowaniu może spowodować zagrożenie dla pszczół, a w konsekwencji ich zatrucia. Jak zatem poprawnie rozumieć takie zapisy i korzystać z chemicznych środków w bezpieczny sposób? Podstawowym wymogiem jest zapoznanie się z pełną treścią etykiety środka ochrony roślin i przestrzeganie zapisów w niej zawartych. To właśnie etykieta jest źródłem informacji o okresie prewencji. W etykiecie jest zawarty szczegółowy zakres oraz prawidłowe terminy stosowania, a także ograniczenia w stosowaniu mające na celu ograniczenie ewentualnego zagrożenia dla pszczół. W punkcie 7 w etykiecie można znaleźć takie zapisy, jak np: nie stosować na roślinach w czasie kwitnienia oraz gdy w uprawie znajdują się kwitnące chwasty. Przestrzeganie takich zapisów jest niezwykle ważne pod względem bezpieczeństwa pszczół. Okres prewencji to ważny parametr, pozwalający minimalizować możliwe ryzyko związane ze stosowaniem chemicznych środków ochrony roślin. Niezwykle istotnym jest prawidłowe posługiwanie się prewencją, a także przestrzeganie zapisów etykiety środków ochrony roślin. Nie można także zapomnieć, iż ochrona zapylaczy podczas stosowania środków chemicznych jest wymogiem prawnym. Zapylacze mają również swoje bardzo ważne miejsce w integrowanej ochronie roślin, która obowiązuje w całej Unii Europejskiej od 1 stycznie 2014 r. Rozumiejąc rolę pszczół w produkcji roślinnej każdy plantator powinien świadomie chronić zapylacze, zarówno pszczołę miodną, jak również inne gatunki, dziko żyjących pszczół. ŚRODEK CHWASTOBÓJCZY czarny pas w ochronie zbóż! Specjalista w zwalczaniu kompleksu chwastów dwuliściennych w zbożach Nowa, bardzo skuteczna kombinacja substancji aktywnych Niska dawka: w jęczmieniu jarym zaledwie 60 g/ha, w pszenicy ozimej 75 g/ha Nowoczesna formulacja Czy wiesz, że Karate (jap. 空 手, dosł. pusta ręka ) to japońska sztuka walki, stworzona przez mieszkańców wyspy Okinawa jako metoda samoobrony bez użycia broni. Czarny pas oznacza posiadanie mistrzowskich umiejętności. ŚRODEK OWADOBÓJCZY szkodnikom mówimy: nie! Jedyny na polskim rynku środek zawierający l-cyhalotrynę w formulacji WG bezpiecznej dla użytkownika łatwej do odmierzenia i stosowania Skutecznie zwalcza szkodniki gryzące i ssące w uprawie rzepaku Bardzo szybko powoduje śmierć szkodnika, uszkadzając jego system nerwowy Dzięki właściwościom repelentnym odstrasza szkodniki nalatujące na plantacje Zapewnia długotrwałą ochronę plantacji

5 8 9 Zbilansowane nawożenie mikroelementowe w fazie wzrostu rzepaku Rzepak jest rośliną o bardzo dużej biomasie i pobiera z gleby kilkakrotnie więcej składników niż inne rośliny uprawne. Stres związany z brakiem składników odżywczych w rzepaku obniża przyszłe plony w okresie jesiennym w fazie wzrostu łodygi rzepaku w czasie największego zapotrzebowania na składniki pokarmowe, a także obniża plony w okresie wiosennym, kiedy warunki pogodowe oraz zimna i wilgotna gleba redukują dostęp do składników pokarmowych. Skład i formulacja produktu Photrel PRO Rzepak i Burak zapewniają skuteczne przejście przez okresy krytyczne w rozwoju rzepaku z pełną perspektywą na udany plon. Photrel PRO to bowiem produkt plonotwórczy, stworzony w oparciu o zapotrzebowanie roślin na kluczowe składniki pokarmowe. Photrel PRO zawiera: g/kg magnezu (13,3% MgO = 8% Mg) niezbędnego dla: właściwego rozwoju systemu korzeniowego i zapewnienia rozwoju w początkowym okresie wegetacji rozwoju liści i przebiegu procesów fotosyntezy 145 g/kg siarki (36,6% SO3 = 14,5% S) niezbędnego dla: utrzymania optymalnej proporcji azotu i siarki w roślinie syntezy oleju g/kg boru (5% B) niezbędnego dla: właściwego rozwoju systemu korzeniowego i zapewnienia rozwoju w początkowym okresie wegetacji zapylenia, właściwego kwitnienia, tworzenia i wypełnienia łuszczyn g/kg manganu (7% Mn) niezbędnego dla: zwiększenia zimotrwałości rozwoju powierzchni asymilacyjnej liści 4 g/kg molibdenu (0,4% Mo) niezbędnego dla: prawidłowego wykorzystania azotu i fosforu W rzepaku ozimym zaleca się stosowanie Photrelu PRO jesienią w dawce 1-2 kg/ha (zabieg ten korzystnie wpływa na przezimowanie rzepaku) i ponownie wiosną (przed kwitnieniem) w dawce 1-3 kg/ha. W rzepaku jarym wykonać zabieg w fazie 4-9 liści właściwych w dawce 1-3 kg/ha; zaleca się powtórzenie zabiegu po dniach. Po zastosowaniu produktu Photrel PRO zaobserwowano znaczący wzrost plonów w stosunku do kontroli w wieloletnich doświadczeniach: 21,6% (Polska 2004, w dawce 2x3kg/ha), 8,5% (Kanada 1997, w dawce 3 kg/ha), 7% (Estonia, 2002, już przy dawce 2 kg/ ha!). Dodatkowo doświadczenia wykazały wzrost zaolejenia o 3-4%. Produkt Photrel PRO można także stosować w uprawie innych kapustnych (w dawce 2 x 2-3 kg/ha) oraz buraka cukrowego (w dawce 2 x 2-3 kg/ha). Zestawianie wyników plonowania rzepaku z różnych krajów Europy: Plon t/ha 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 4,67 4,48 3,2 3,54 3,17 3,6 2,91 2,72 3,63 3,41 Photrel 3 kg/ha wiosną średnia lokalizacje Lokalizacje: 1 UK, 2 Francja, 3 Francja, 4 Estonia, 5 Estonia, 6 Francja Plon t/ha 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 3,47 4,22 4,32 4,62 3,22 3,57 3,65 3,37 Photrel jesień + wiosna (3+3) średnia lokalizacje Lokalizacje: 1 Polska, 2 Francja, 3 Francja 2,87 3,07 3,55 3,97 Najtańszy sposób na komfort rozwoju zbóż jesienią Zbliża się pora zaprawiania ziarna zbóż przed wysiewem. Producenci zbóż coraz częściej łączą zaprawy z nawozami donasiennymi. W ten sposób nie tylko chronią plantację przed chorobami i szkodnikami, ale także gwarantują roślinom komfortowy start i dobre przygotowanie do zimy. Nawożenie donasienne stymuluje rozwój systemu korzeniowego, a także dostarcza siewkom niezbędne do prawidłowego rozwoju substancje odżywcze już we wczesnych stadiach rozwojowych. Na początkowym etapie rozwoju, oprócz nawożenia makroelementowego, warto zadbać również o dostarczenie roślinom niezbędnych mikroelementów. Do tej grupy zalicza się m.in. mangan. Niedobór manganu powoduje spadek ogólnej kondycji uprawy, zaburza prawidłowy wzrost i rozwój roślin, prowadzi do występowania wielu chorób. Bardzo skuteczną metodą przeciwdziałania skutkom niedoboru manganu jest stosowanie nawozu donasiennego Teprosyn (Mn 0 g/l). Mangan zawarty w tym preparacie dostępny jest już od momentu wysiania nasion. Nawozem donasiennym o podobnej roli i właściwościach, ale zawierającym w swoim składzie dodatkowe, niezbędne składniki mineralne (oprócz manganu jeszcze azot, fosfor, miedź i cynk), jest Teprosyn Cereale. Nie tylko stymuluje on rozwój korzeni bocznych, gwarantując roślinie lepszy dostęp do wody i lepsze ukorzenienie, ale również zapewnia dostęp do składników pokarmowych, dzięki czemu siewki nie muszą walczyć z niedoborami mikroelementów w glebie. Oba Teprosyny wpływają bardzo korzystnie na kondycję ozimin, przygotowując je do lepszego przezimowania. Formulacja nawozów została przygotowana specjalnie pod specyficzne wymagania zbóż i zapewnia im pełen zestaw ochronny i odżywczy. Siewka po użyciu nawozu Teprosyn Cereale: lepiej rozwinięty system korzeniowy lepsze krzewienie lepsze wybarwienie Kalkulacja opłacalności stosowania produktu Photrel PRO: Plon: 4 t/ha Cena skupu: 1100 zł/t Wartość 10% zwyżki plonu: 440 zł/ha Koszt 3 kg produktu Photrel: ok. zł/ha Spodziewany zysk z ha: 3 zł Siewka bez nawozu Teprosyn Cereale

6 10 Murarka ogrodowa jest samotnie żyjącą, dziką pszczołą z rodziny miesiarkowatych. Błonkówka ta występuje licznie na terenie całej Polski. Jest to jeden z najpospolitszych wiosennych gatunków pszczół, których loty trwają od pierwszych dni kwietnia do końca czerwca. Najczęściej zasiedla ogrody sady oraz łąki. Nazwa murarka pochodzi od czynności związanych z zakładaniem gniazd, do których budowy używa ona gliny lub piasku zmieszanego ze śliną owada. Budujemy populację owadów zapylających otwory, szczególnie w drewnie oraz wszelkiego rodzaju rurki, np. puste łodygi roślin. Gniazdem murarki mogą być źdźbła trzciny, które po złożeniu jaj samica zasklepia ziemią zmieszaną ze śliną W dzisiejszych czasach, dobie chemizacji rolnictwa, nikt już nie zastanawia się nad tym, czy warto stosować środki ochrony roślin. Wiadome jest, że bez chemicznej ochrony uprawy nie można spodziewać się odpowiedniego plonu nasion i owoców, który to plon miałby satysfakcjonującą producenta jakość. Zarówno chemiczna ochrona roślin, jak i obecność na naszych plantacjach owadów zapylających zapewnia uzyskanie odpowiedniej wielkości i bardzo dobrej jakości plonu. Trzmiel odwiedzający kwiaty rośliny z rodziny różowatych Dlatego warto się zastanowić, jak w sposób bezpieczny dla człowieka, środowiska i owadów zapylających stosować środki ochrony roślin? Pomiędzy wszystkimi podmiotami pytania można postawić znak równości, ponieważ bezpieczeństwo użycia środków ochrony roślin w stosunku do człowieka znaczy tyle samo, co bezpieczeństwo użycia tych środków w stosunku dla środowiska i wreszcie dla owada zapylającego. Pamiętajmy, że owady zapylające na plantacjach roślin rolniczych czy w uprawach sadowniczych są nie tylko czynnikiem warunkującym uzyskanie odpowiedniego plonu, są one także niezbędnym elementem zachowania bioróżnorodności ekosystemu rolniczego. Apelujemy zatem o rozsądne, bezpieczne i zgodne z etykietą-instrukcją stosowania użycie środków ochrony roślin, sięgając w miarę możliwości jak najczęściej po preparaty o działaniu selektywnym. Wykonując zabiegi ochronne, pamiętajmy, aby robić to po ustaniu lotu owadów zapylających, w godzinach wieczornych, a nawet nocnych i wreszcie pamiętajmy o okresach prewencji (te informacje także zawarte są w etykiecie-instrukcji stosowania danego środka). Pamiętajmy o pszczole miodnej, która stanowi od 75 do ponad % entomofau- Zbieraczka pszczoły miodnej odwiedzająca kwiaty rzepaku ny zapylającej, o tym małym owadzie, który odgrywając tak istotną rolę w produkcji żywności, jest naszym sprzymierzeńcem w walce o przetrwanie ludzkości. Nie możemy dopuścić, aby ten powstały ponad kilkadziesiąt lat temu gatunek owada zniknął bezpowrotnie z naszej planety. Dajmy szansę pokoleniom, które nas zastąpią doznania fascynującej przygody możliwości podziwiania tych owadów w ich ciężkiej, służącej dobru ludzkości pracy. Pod koniec 2006 roku zainicjowano, skierowaną do szerokiego grona rolników i ogrodników akcję Ochrona roślin bezpieczna dla pszczół. Inicjatorem i głównym organizatorem akcji był Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa Oddział Pszczelnictwa w Puławach, a zaangażowało się w nią prawie 30 ODR-ów z całej Polski. Od początku partnerem akcji była firma SUMI AGRO POLAND. Trwająca do dziś kampania ma na celu nagłośnienie problemu i upowszechnianie wiedzy na temat znaczenia pszczół w produkcji roślinnej i możliwości ich lepszej ochrony poprzez stosowanie preparatów całkowicie bezpiecznych dla tych owadów. W 2008 roku patronat nad akcją objął Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. ne z realizacją projektu i dystrybuowano je wśród producentów rolnych. Ponadto prezentowano ideę akcji podczas imprez rolniczych i ogrodniczych oraz szkoleń dla rolników i ogrodników. W ramach akcji w 2014 roku przekazaliśmy zainteresowanym rolnikom i ogrodnikom ponad 20 sztuk domków z gniazdami murarki ogrodowej. Ponadto zorganizowaliśmy 15 centrów murarkowych w różnych punktach w całej Polsce. Oprócz funkcji praktycznej (zapylanie upraw produkcyjnych) są one ośrodkami pokazowymi, w których można zapoznać się z hodowlą murarki i efektami jej pracy. Murarka ogrodowa, pszczoła, która nie ma żądła Centrum murarkowe w Dębnie Centrum murarkowe w Chwiramie Centrum murarkowe w Miłobądzu Samica murarki ogrodowej odwiedzająca kwiat truskawki Akcja odniosła sukces, doprowadzając do wzrostu powszechnej świadomości o konieczności chronienia owadów zapylających w procesach produkcji rolniczej i ogrodniczej. W związku z tym organizatorzy postanowili rozszerzyć działania edukacyjne na inne owady zapylające, nie mniej pożyteczne niż pszczoły. W styczniu 2013 roku zainaugurowana została nowa edycja akcji pod hasłem BUDUJEMY POPULACJĘ OWADÓW ZAPYLAJĄCYCH. Jej inicjatorem i partnerem ponownie jest Sumi Agro Poland. Akcja ma na celu edukowanie środowiska rolniczego i ogrodniczego odnośnie znaczenia owadów zapylających w produkcji roślinnej. W ramach inicjatywy prowadzona jest kampania informacyjna na temat owadów zapylających i ich roli w kształtowaniu plonu roślin uprawnych. Między innymi zorganizowano konferencję prasową poświęconą akcji, przygotowano cykl informacji prasowych i artykułów dla mediów branżowych, inicjowano wywiady z organizatorami i partnerami akcji do mediów elektronicznych, wyprodukowano ulotki i broszury promujące zagadnienia związa- Centrum murarkowe w Dębnie Centrum murarkowe w Lutyni Murarka ogrodowa jest bardzo dobrym owadem zapylającym, dlatego coraz powszechniej jest wykorzystywana do zapylania upraw na skalę produkcyjną. Źródłem pokarmu dla murarki jest pyłek i nektar kwiatowy z ponad 1 gatunków roślin uprawnych oraz dziko żyjących. Odwiedza ona m.in. wszystkie gatunki drzew owocowych oraz krzewów owocowych (porzeczki, maliny, truskawki, jeżyny), rzepak, wykę czy mniszek, jest powszechna w ogrodach przydomowych i sadach. Murarki ogrodowe na gniazda bardzo chętnie adaptują wszelkie W gnieździe, którego korpus stanowi rurkowata osłonka, znajduje się kilka lub nawet kilkanaście komór lęgowych, zlokalizowanych jedna za drugą i oddzielonych przegrodami z zaprawy murarskiej. Stworzenie murarce dogodnych warunków życia bądź nawet jej hodowla nie są skomplikowane. Do przygotowania gniazd dla tej błonkówki można wykorzystać naturalne konstrukcje np. źdźbła trzciny pospolitej. Dlatego warto hodować murarkę ogrodową! Jest to pszczoła nieagresywna, nieposiadająca żądła. Bardzo szybko adoptuje się do nowych warunków siedliskowych. Charakteryzuję się duża dynamiką rozrodczą. A przede wszystkim jest znakomitym owadem zapylającym, którego praca wpływa na jakość i wielkość plonu naszych upraw! Przyłącz się do naszej akcji! Szczegóły na 11

7 12 13 Budujemy populację owadów zapylających opinie po I edycji W zeszłym roku, w ramach akcji Budujemy populację owadów zapylających rolnicy i ogrodnicy biorący udział w tym przedsięwzięciu otrzymali odpowiedniej wielkości domki bądź skrzynie do gniazdowania murarki ogrodowej oraz kokony tego owada. Akcja przerosła nasze oczekiwania. Ogromnie satysfakcjonuje nas efekt, który otrzymaliśmy zadowolenie producentów, chęć kontynuacji podjętych działań oraz wzrost wiedzy i świadomości dotyczącej owadów zapylających, a szczególnie murarki ogrodowej. Niezmiernie cieszy nas fakt, iż akcja którą zapoczątkowaliśmy przyniosła pozytywne efekty. Osoby z którymi rozmawialiśmy chcą kontynuować hodowlę murarki, ponieważ doświadczyli potwierdzenia teorii przekazywanej przez doradców, naukowców i literaturę oraz jej przełożenia na praktykę lepszego zapylenia kwiatów i wyższego plonu nasion i owoców. Budująca jest bardzo wysoka świadomość producentów w kwestii stosowania i działania (także na owady zapylające i pożyteczne) chemicznych środków ochrony roślin. Osoby, które podzieliły się z nami swoimi spostrzeżeniami jednogłośnie podkreślają, że nie jest im obojętny los owadów zapylających oraz, że zapewnienie bezpieczeństwa tym organizmom było dla nich bardzo istotne pod- Tadeusz Najda rolnik z Majdanu Kozic Górnych (okolice Lublina), prowadzi gospodarstwo rolne, uprawia rzepak na 30 ha O akcji dowiedziałem się z dwóch źródeł: z Ośrodka Doradztwa Rolniczego oraz od przedstawiciela firmy Sumi Agro. Zainteresowała mnie ta idea. Skrzynię postawiłem na skraju pola. W tym roku mam zamiar wprowadzić pszczoły w środek plantacji. Zimowałem kokony w wiacie garażowej pod dachem i w tym roku będę kontynuował to, co już rozpocząłem. Przygotowałem nowe rurki gniazdowe z trzciny, które już wkrótce zostaną zasiedlone przez te interesujące owady. Działam tak, aby nie szkodzić, ani murarce ogrodowej, ani innym owadom zapylającym i organizmom pożytecznym. czas prowadzenia zabiegów ochronnych. Troska o wprowadzoną do sadu murarkę ogrodową opierała się przed wszystkim na stosowaniu zasad dobrej praktyki rolniczej. Pierwsza edycja akcji Budujemy populację owadów zapylających zakończyła się spektakularnym, niezaprzeczalnym sukcesem, którego miarą jest dla nas zadowolenie klientów i partnerów. Czegóż więcej można Stosuję selektywne środki ochrony roślin (np. Mospilan 20 SP), zabiegi wykonuję wieczorem po ustaniu lotów pszczół, przestrzegam zaleceń widniejących na etykietach-instrukcjach stosowania chemicznych środków ochrony roślin - to się naprawdę opłaca. Efekt widoczny jest w plonie ziarna. W tym roku plon wynosił 4,5 t/ha, w poprzednich latach 4,2-4,3 t/ha. Może po części to zasługa pogody, po części wprowadzonej na uprawę murarki? Po pierwszym roku trudno wyciągnąć jednoznaczne wnioski. Trzeba zatem kontynuować to dzieło, aby się całkowicie przekonać, gdzie leży prawda. Poza tym w hodowli tego owada nie ma kosztów, ani nakładów, wystarczy trochę sumienności i chęci a efekt. większy plon, większa satysfakcja. Antoni Świstowski Prezes Zarządu Przedsiębiorstwa Hodowli Zarodowej i Nasiennictwa w Dębnie, rzepak uprawiany jest na ha. O akcji dowiedzieliśmy się od przedstawiciela firmy Sumi Agro. Corocznie w naszych zasiewach rzepaku, a zajmują one areał od 0 do 1000 ha, przebywa kilkadziesiąt pni pszczelich. W zeszłym roku po raz pierwszy wprowadziliśmy murarkę ogrodową. Na 17 ha polu postawiliśmy skrzynię z gniazdami tego owada. Na tym polu w sposób zdecydowanie pozytywny zanotowałem zwyżkę plonu rzepaku. Przy jednakowym traktowaniu nawożeniowym i ochronnym otrzymaliśmy o około 5 q/ha większy plon niż na innych podobnych polach z tymi ŚRODEK GRZYBOBÓJCZY celny strzał w choroby! Celnie trafia w choroby grzybowe rzepaku, pomidora i truskawki Działa kontaktowo, do stosowania zapobiegawczego Substancja aktywna IPRODION znana jest z wysokiego poziomu skuteczności zwalczania wielu chorób w bardzo różnych uprawach Doskonale zwalcza wszystkie stadia rozwojowe patogenów grzybowych Czy wiesz, że Yumi (jap. 弓) to tradycyjny łuk japoński. Przez całe wieki był najważniejszą bronią tamtejszych wojowników, a nauka strzelania z niego jest popularna w Japonii do dzisiaj. oczekiwać? Pozostaje nam mieć nadzieję, że rozpoczęta w tym sezonie, II edycja naszej akcji przyniesie nowe, równie ciekawe doświadczenia i będzie równie atrakcyjna. Poniżej przedstawiamy Państwu kilka opinii producentów rzepaku, którzy otrzymali skrzynie gniazdowe z kokonami (3000 szt.) murarki ogrodowej. samymi odmianami. Dlatego zamierzamy także w tym roku wprowadzić tego owada zapylającego na nasze uprawy. W tym celu selekcjonowaliśmy kokony i przygotowaliśmy rurki gniazdowe pod tegoroczne zasiedlenia. Materiał rozmnożeniowy wystarczył na stworzenie trzech gniazd-skrzyń, które wprowadzimy tym razem w trzech punktach uprawy rzepaku. Ponadto ze strony firmy Sumi Agro otrzymaliśmy deklarację, że przekazane zostaną nam dodatkowe kokony i gniazda tego owada. Oczywiście w tym sezonie nasze przedsiębiorstwo przyłączyło się do II edycji akcji Budujemy populację owadów zapylających. Mając świadomość przebywania na naszych polach w okresie kwitnienia rzepaku ogromnej liczby owadów zapylających (przypominam, że już wcześniej wykorzystywaliśmy pszczołę miodną) i pożytecznych stosujemy bezpieczną dla tych organizmów ochronę chemiczną upraw. Zabiegi wykonujemy po ustaniu lotów pszczół - wieczorem lub nocą, środkami o bardzo krótkim okresie prewencji, dopuszczonymi do aplikacji w czasie kwitnienia rzepaku (np. Mospilan 20 SP). Odkąd w naszym przedsiębiorstwie uprawiany jest rzepak - od 25 lat aż do chwili obecnej - nigdy nie obserwowaliśmy zatruć pszczół, jak również nie mieliśmy żadnych niepokojących sygnałów dotyczących owadów na naszych plantacjach. Nie tylko pszczoła miodna zapyla rzepak, ale w tym procesie ma swój udział kilkadziesiąt gatunków owadów zapylających, w tym murarka ogrodowa. Moje spostrzeżenia na temat akcji są jak najbardziej pozytywne. Na razie moje doświadczenia opierają się na jednorocznej obserwacji, ten rok będzie kolejnym sezonem użytkowania przez nas tego owada, gdy będzie on w znacznie większej liczbie penetrował plantacje. Jesienna ochrona rzepaku ozimego podstawą uzyskania wysokich plonów dr inż. Daniel Zawada Rzepak ozimy jest jedną z najbardziej opłacalnych roślin uprawnych w Polsce, stanowi też bardzo dobry przedplon dla zbóż. Pozostające resztki pożniwne podwyższają znacząco poziom próchnicy w glebie. Rzepak podnosi również zasobność gleby w składniki pokarmowe, poprawia jej fizyczne właściwości dzięki głębokiemu systemowi korzeniowemu, poprawia stan sanitarny gleby oraz chroni glebę przed erozją. Wymaga on jednocześnie od producentów wiedzy i staranności w uprawie. Jedną z najważniejszych właściwości odmianowych rzepaku ozimego jest zimotrwałość. Zimotrwałość jest to odporność roślin na niekorzystne warunki klimatyczne i glebowe w okresie zimy i przedwiośnia. W dużym stopniu zależy ona od przebiegu i długości wegetacji roślin rzepaku przed zimą, ale ogromny wpływ ma również stopień przygotowania plantacji przed okresem spoczynku zimowego. Uproszczenia w płodozmianie roślin są czynnikami zwiększającymi prawdopodobieństwo wystąpienia chwastów, szkodników i chorób na plantacjach rzepaku. Choroby grzybowe w okresie jesiennym mogą znacznie obniżyć mrozoodporność roślin. Przedłużająca się ciepła i wilgotna jesień oraz łagodna zima stwarzają idealne warunki do rozwoju i rozprzestrzeniania się patogenów, które już od jesieni mogą porażać rzepak. Agrotechniczne metody ograni- czania chorób polegają przede wszystkim na stosowaniu zdrowego, kwalifikowanego materiału siewnego, wysiewie wyłącznie nasion zaprawionych, płodozmianie i starannej agrotechnice. Straty w plonie nasion mogą dochodzić do kilkunastu procent. Do najgroźniejszych chorób rzepaku ozimego należy sucha zgnilizna kapustnych i czerń krzyżowych. czerń krzyżowych sucha zgnilizna kapustnych Sucha zgnilizna kapustnych (Leptosphaeria spp.) pierwsze objawy porażenia możemy dostrzec już jesienią na liścieniach, liściach, łodygach występują jasnobrunatne owalne plamy z obwódką. W środkowej części plamy widoczne są charakterystyczne czarne punkciki (piknidia). Silnie porażone liście przedwcześnie zamierają, a często dochodzi do zamierania nawet całych roślin. Plantacje zaatakowane przez suchą zgniliznę kapustnych gorzej zimują! Choroba może powodować straty w plonie nasion rzepaku na poziomie -60%. Czerń krzyżowych (Alternaria spp.) pierwsze objawy porażenia możemy dostrzec już jesienią na siewkach pojawiają się ciemnobrunatne plamy w części podliścieniowej. Na porażonych liściach widoczne są charakterystyczne jasnobrunatne do brunatnoczarnych plamy z widocznymi pierścieniami. Z liści choroba rozprzestrzenia się na pęd główny i pędy boczne. Największe straty powoduje jednak porażenie łuszczyn: silnie porażone młode łuszczyny zamierają, w starszych nasiona są słabiej wykształcone i drobniejsze, a łuszczyny mogą pękać, powodując osypywanie się nasion. Choroba może powodować straty w plonie nasion rzepaku na poziomie 15-20%. Do zwalczania tych chorób przeznaczonych jest bardzo wiele substancji czynnych lecz na szczególną uwagę zasługuje tiofanat metylowy z grupy benzymidazoli, zawarty w fungicydzie Topsin M 0 SC. Substancja ta szybko wnika do wnętrza rośliny, zapo- biegając wymywaniu przez deszcz. Poprzez działanie systemiczne chroni wszystkie części rośliny, działając zapobiegawczego, interwencyjnie i wyniszczająco przeciwko najważniejszym patogenom. Ważną zaletą zwłaszcza w okresie jesiennym jest również działanie niezależne od temperatury. Tiofanat metylowy polecany jest zarówno do stosowania solo, jak i jako komponent do mieszanin zbiornikowych z substancjami czynnymi z różnych grup chemicznych, np. tebukonazolem z grupy triazoli zawartym m.in. w fungicydzie Toledo 2 EW. Środek ten wykazuje dodatkowo korzystny wpływ na rozwój roślin rzepaku ozimego. Celem stosowania regulatorów w rzepaku ozimym w terminie jesiennym jest przede wszystkim zwiększenie odporności na wymarzanie poprzez ograniczenie wzrostu pędu i wyniesienia pąka wierzchołkowego, co ma istotne znaczenie w warunkach klimatycznych Polski. Badania naukowe dowodzą również wpływ preparatów triazolowych na zwiększenie liczby łuszczyn na roślinie i nasion w łuszczynie. Stosowanie jesienią mieszaniny tiofanatu metylowego i tebukonazolu gwarantuje ochronę przed chorobami grzybowymi, wpływając jednocześnie na poprawienie pokroju roślin. Należy pamiętać, że na przezimowanie roślin rzepaku ozimego wpływają wszystkie zabiegi agrotechniczne wykonywane przed spoczynkiem zimowym. DOSKONAŁY do stosowania w przypadku opóźnionego siewu rzepaku TOPOW Y FUNGIC YD szeroki wachlarz możliwości! Aktualnie jedyny na rynku fungicyd, który działa w niskich temperaturach Nie ma efektu skracania, co jest ważne przy słabym, jesiennym rozwoju rzepaku Zabezpiecza rzepak ozimy przed suchą zgnilizną kapustnych i czernią krzyżowych Do stosowania jesiennego w fazie 4-6 liści rzepaku, lub po wystąpieniu pierwszych objawów, w dawce 1,2-1,4 l/ha Czy wiesz, że... Sensu (jap. 扇子) to tradycyjny japoński wachlarz składany, którego istnienie zostało udokumentowane już w VIII w., kiedy to zaczął być popularny na dworze cesarskim. NA PLANTACJE RZEPAKU, KTÓRE WYMAGAJĄ JEDNOCZESNEJ OCHRONY FUNGICYDOWEJ I SKRACANIA, POLECAMY TOPSIN TOLEDO PAK!

8 14 15 Występowanie i zwalczanie chorób rzepaku ozimego na plantacjach uszkadzanych przez zwierzęta jeleniowate Paweł Węgorek, Marek Korbas, Jan Galewicz, Joanna Zamojska, Daria Dworzańska, Jakub Danielewicz, Ewa Jajor Nie trać pół tony nasion rzepaku! Jednym z istotnych problemów w uprawie rzepaku (zarówno ozimego, jak i jarego) jest nierównomierne jego dojrzewanie oraz pękanie łuszczyn, które jest przyczyną osypywania się nasion przed zbiorem. Zjawisko to występuje raz w większym, raz w mniejszym nasileniu zależy to także od warunków pogodowych i podatności odmian. Przyczynia się ono do uzyskiwania niższych plonów nasion rzepaku o kilka, a nawet kilkanaście procent. Przy obecnych cenach ziarna rzepaku straty spowodowane osypywaniem się nasion mogą stać się dla producentów wyjątkowo bolesne ekonomicznie. Łuszczyny zawiązane w różnych częściach plantacji na ogół różnią się stopniem dojrzałości. Podobne zjawisko możemy zaobserwować, porównując nawet łuszczyny wytworzone przez jedną roślinę. Zjawisko to spowodowane jest absorpcją wilgoci z deszczu i rosy i ponownym wysychaniu na słońcu i wietrze. Wielokrotnie powtarzający się proces kurczenia i rozszerzania się łuszczyn powoduje ich przedwczesne pękanie i osypywanie się ziarna. Mają w tym procesie swój udział także szkodniki i choroby grzybowe jeżeli rośliny były mocno porażone chorobami i intensywnie zasiedlone przez Czy warto wykonać zabieg sklejania łuszczyn? Kalkulacja opłacalności wykonania zabiegu Dodatkowy zysk w plonie od 0,15 do 0,5 t/ha (średnio 0,35 t/ha) Koszt zabiegu Flexi Jak wykazały badania prowadzone w Instytucie Ochrony Roślin Państwowym Instytucie Badawczym w Poznaniu, istnieje zależność pomiędzy nasileniem wystąpienia chorób rzepaku ozimego powodowanych przez grzyby a permanentnym przebywaniem na plantacji i zgryzaniem roślin przez sarnę i jelenia. Przyczynia się do tego zarówno rekordowy wzrost liczebności populacji wymienionych gatunków zwierząt w ostatnich latach w Polsce, jak i zauważalne zmiany w ich zachowaniu oraz wzrost powierzchni upraw rzepaku w naszym kraju (o około 100% w ostatnim dziesięcioleciu). Obecnie mamy w Polsce około 300 tysięcy jeleni (o ponad 100% więcej niż 10 lat temu), około miliona saren i 200 tysięcy dzików. Współczesne odmiany rzepaku, pozbawione kwasu erukowego i glukozynolanów, są dla zwierząt jeleniowatych bardzo atrakcyjnym, łatwo strawnym i energetycznym pokarmem. Pojedynczy osobnik sarny potrafi zjeść od 1,5 do 2,5 kilogramów masy zielonej rzepaku na dobę, uszkadzając przy tej okazji około roślin! Jeleń z kolei jest zwierzęciem 4 6- krotnie większym od sarny i spożywa do 15 kilogramów pokarmu roślinnego na dobę. Jeleniowate tworzą w okresie jesienno-zimowym stada liczące niekiedy kilkadziesiąt osobników. Częste wizyty tych zwierząt na polach rzepaku ozimego powodują duże szkody, zarówno bezpośrednie, polegające na zjadaniu i wydeptywaniu roślin, jak i pośrednie, polegające na narażaniu uszkodzonych mechanicznie roślin na porażenie przez grzyby chorobotwórcze i bakterie, zmianę pokroju, późniejsze dojrzewanie i zwiększoną podatność na szkodniki. Poziom wymienionych skutków bytowania zwierząt na plantacji związany jest z lokalnym zagęszczeniem populacji omawianych gatunków zwierząt, które w różnych rejonach Polski jest zmienne, a także z przestrzennym usytuowaniem pól w krajobrazie przyrodniczym. Niektóre plantacje rzepaku ozimego położone w pobliżu lasów i ostoi zwierząt są bardziej narażone na zgryzanie i wydeptywanie przez cały okres wegetacji, a największe szkody powstają w okresie przedwiośnia, kiedy brakuje wysokoenergetycznego i łatwostrawnego pokarmu w lasach. Dodatkowym czynnikiem powodującym częstsze migracje jeleniowatych z lasów na pola oraz tworzenie stad o większej liczbie osobników jest od kilku lat wzrastająca presja wilków, które podlegają ochronie i dzięki temu występują obecnie w całej Polsce. Szacuje się, że obecnie w Polsce żyje około 10 tych zwierząt. Badania prowadzone w IOR-PIB w Poznaniu wykazały, że zarówno uszkodzenia rozety liściowej, jak i stożka wzrostu rzepaku w fazach BBCH zawsze powodują spadek plonowania tak uszkodzonych roślin w granicach 15-%, a częstym następstwem żerowania zwierząt jest ich obumieranie. Mimo zdolności rzepaku do regeneracji wiadomo, że jednym z ważniejszych czynników ograniczających plonowanie uszkodzonych mechanicznie roślin są następczo występujące choroby powodowane przez infekcje zarodników grzybów dostających się do roślin poprzez zranione tkanki. Optymalne warunki do infekcji chorób panują wczesną wiosną, zwłaszcza w warunkach wysokiej wilgotności powietrza i temperatury około 5-10 C. Doświadczalnie dowiedziono między innymi istnienie korelacji pomiędzy występowaniem na plantacjach zwierząt jeleniowatych a wzrostem zachorowań spowodowanym suchą zgnilizną kapustnych. W rejonach występowania kiły kapustnych rolnicy stwierdzają większe nasilenie choroby na plantacjach, gdzie licznie występują sarny i jelenie. Korzystne warunki dla infekcji chorób wywoływanych przez grzyby rzepaku panują na przedwiośniu. W zależności od przebiegu pogody, dłuższe okresy utrzymywania się wysokiej wilgotności i sprzyjającej temperatury powietrza sprzyjają rozwojowi szarej zgnilizny kapustnych, szarej pleśni oraz czerni krzyżowych. Dlatego wiosną plantatorzy, których pola narażone są na intensywne żerowanie jeleniowatych powinni zdawać sobie sprawę z tych zagrożeń, jak również z możliwości profilaktyki lub interwencji. W 2013 roku w dwóch lokalizacjach (Wilkanów i Ratajno) w Kotlinie Kłodzkiej IOR-PIB przeprowadził doświadczenia mające na celu sprawdzenie skuteczności ochrony roślin rzepaku ozimego silnie zgryzanego i uszkodzonego przez jelenie i sarny przy użyciu fungicydu Topsin M 0 SC zawierającego tiofanat metylowy w ilości 0 g/ litr. Wybór fungicydu nie był przypadkowy. Chodziło bowiem o sprawdzenie działania substancji czynnej o szerokim zakresie zwalczanych gatunków grzybów. Topsin M 0 SC zawiera substancję czynną z grupy benzimidazoli tiofanat metylowy, który skutecznie zwalcza sprawców takich chorób jak np. fuzariozy, mączniaki, septoriozy, rdze, zgnilizny, plamistości. Używany jest do ochrony zbóż, rzepaku ozimego, buraka cukrowego, roślin sadowniczych, warzywnych, i ozdobnych. Chroni rzepak ozimy przed czernią krzyżowych, szarą pleśnią, zgnilizną twardzikową, suchą zgnilizną kapustnych. Ocenę uszkodzeń wybranych do doświadczeń plantacji rzepaku przez zwierzęta jeleniowate przeprowadzono wczesną wiosną 2013 roku, w stadium rozwoju roślin BBCH. Ocena wykazała, że spośród ocalałych od całkowitego zniszczenia około 85% roślin było uszkodzonych w różnym stopniu roślin (stożek wzrostu, rozeta) na plantacji Wilkanów i około % na plantacji Ratajno. W obu przypadkach właściciele plantacji zgłaszali występowanie licznych stad jeleni i saren, dochodzących do kilkudziesięciu osobników na każdej plantacji. W każdej z lokalizacji przeprowadzono następnie dwie wersje doświadczenia. W pierwszej wersji, w momencie intensywnego wzrostu pędu rzepaku (BBCH 52) zastosowano zabieg opryskiwania fungicydem Topsin M 0 SC w dawce 1,4 l/ha. W drugiej wersji na powierzchni kontrolnej tej samej plantacji pominięto zabieg fungicydowy. Ocenę doświadczenia przeprowadzono na roślinach znajdujących się w fazie BBCH 75 (% łuszczyn dojrzewa). Określono średnią wysokość roślin w każdej wersji doświadczenia, liczbę odgałęzień roślin uszkodzonych przez jeleniowate, procent łodyg porażonych przez suchą zgniliznę kapustnych i zgniliznę twardzikową oraz procent porażenia łuszczyn przez czerń krzyżowych i szarą pleśń. Końcowym etapem doświadczeń była ocena plonu dla wszystkich obiektów w obu doświadczeniach. Wyniki doświadczeń dotyczące wpływu środka Topsin M 0 SC na zdrowotność i plonowanie roślin rzepaku ozimego silnie uszkodzonego przez jeleniowate wykazały wyraźne różnice we wszystkich badanych parametrach. Stwierdzono mniejsze porażenie roślin przez choroby i ich wyższe plonowanie w kombinacjach chronionych przy pomocy fungicydu Topsin M 0 SC w porównaniu do kombinacji kontrolnych, w których nie stosowano ochrony fungicydowej. Na plantacji Ratajno rośliny chronione środkiem Topsin M 0 SC osiągnęły wysokość średnio o 25 cm wyższą niż rośliny w wersjach kontrolnych, pomimo, że liczba wykształconych odgałęzień bocznych w przypadku roślin z uszkodzonym stożkiem wzrostu była w obu wersjach doświadczalnych podobna. Ogólne porażenie roślin przez choroby w tej lokalizacji było zdecydowanie wyższe niż w przypadku lokalizacji Wilkanów. Rośliny chronione środkiem Topsin M 0 SC były jednak znacznie mniej porażone przez sprawców najważniejszych chorób niż rośliny kontrolne. Plonowanie roślin chronionych środkiem Topsin M 0 SC było na plantacji Ratajno o 0,7 t/ha wyższe niż roślin kontrolnych. W przypadku lokalizacji Wilkanów poziom uszkodzeń roślin dokonanych przez zwierzęta jeleniowate był nieco wyższy niż plantacji Ratajno. Pozostałe parametry uszkodzeń nie różniły się między obiektami znacząco. Rośliny rzepaku w wersji z ochroną preparatem Topsin M 0 SC były wyższe od roślin kontrolnych średnio o 22 cm. i słabiej porażone przez sprawców chorób grzybowych. Plon roślin chronionych środkiem Topsin M 0 SC był wyższy niż roślin kontrolnych o 0,4 t/ha. Doświadczenia w obu lokalizacjach wykazały wyraźny, korzystny wpływ na zdrowotność i plonowanie roślin uszkodzonych przez zwierzęta jeleniowate przy zastosowaniu zabiegu fungicydem Topsin M 0 SC. Rolnicy uprawiający rzepak w rejonach licznego występowania sarny i jelenia, których plantacje narażone są na silne uszkadzanie roślin przez te zwierzęta, powinni więc w programach ochrony uwzględniać ten czynnik i w celu złagodzenia skutków porażenia przez sprawców chorób grzybowych (z powodu ułatwionej infekcji), zaplanować użycie środka grzybobójczego. Flexi NIEWIELKA ILOŚĆ OSYPANYCH NASION PODCZAS ZBIORÓW, NIELICZNE WSCHODY SAMOSIEWÓW Zdjęcia wykonane 3 tygodnie po zbiorze rzepaku bez Flexi SAMOSIEWY RZEPAKU KIEŁKUJĄ Z LICZNIE OSYPANYCH NASION Flexi zdecydowanie ogranicza osypywanie się nasion przed i w czasie zbioru rzepaku Ocena efektywności środków ochrony roślin w rzepaku ozimym. IUNG Wrocław, 2008 r. Miejscowość: Laskowice. Data opryskiwania (T): (T-7), (T-8). Data zbioru: środek porównawczy Flexi 1 l/ha1 Flexi l/ha0,5 l/haflexi + glifosat glifosat 0,5+2,02 l/ha l/ha plon plon (t/ha) (t/ha) 2,42 środek porównawczy 2,75 Flexi 1 l/ha2,92 1 Flexi l/ha0,5 l/haflexi 2,67+ glifosat glifosat 2,77 0,5+2,02 l/ha l/ha 2,71 plon plon (t/ha) (t/ha) 2,75 2,92 2,67 2,77 2, ,92 2,92 2,8 2,8 2,6 2,4 2,4 2,2 2,2 2,42 2,42 2,75 2,75 wilgotność nasion (%) 7,9 wilgotność nasion (%) 7,9 środek porównawczy Flexi 1 l/ha1 Flexi l/ha0,5 l/haflexi + glifosat glifosat 0,5+2,02 l/ha l/ha 7,8 wilgotność 7,8 nasion 7,8 (%) 7,52 7,45 7,5 7,5 7,5 środek porównawczy Flexi 1 l/ha1 Flexi l/ha0,5 l/haflexi + glifosat glifosat 0,5+2,02 l/ha l/ha 7,8 wilgotność 7,8 nasion 7,8 (%) 7,52 7,45 7,5 7,5 7,5 7,7 7,7 7,6 7,5 7,6 7,4 7,5 7,3 7,4 7,3 2,67 2,77 2,71 środek Flexi 1 l/ha Flexi 0,5 l/ha Flexi + glifosat glifosat 2 l/ha porównawczy środek1 Flexi 1 l/ha Flexi 0,5 l/ha 0,5+2,0 Flexi l/ha + glifosat glifosat 2 l/ha porównawczy l/ha 1 0,5+2,0 l/ha l/ha 7,52 7,52 środek porównawczy 1 l/ha środek porównawczy 1 l/ha 7,45 7,45 2,67 2,77 2,71 7,5 7,5 7,5 Flexi 1 l/ha Flexi 0,5 l/ha Flexi + glifosat 0,5+2,0 l/ha 7,5 7,5 7,5 glifosat 2 l/ha Flexi 1 l/ha Flexi 0,5 l/ha Flexi + glifosat 0,5+2,0 l/ha glifosat 2 l/ha 0,35 t/ha x 2200 zł/t = 7 zł/ha (dodatkowy plon rzepaku x śr. cena skupu) 1 l/ha x 60 zł/l + 40 zł = 100 zł/ha (koszt preparatu + koszt zabiegu) DODATKOWY ZYSK Z HEKTARA RZEPAKU 6 zł ekstra! szkodniki, zwłaszcza łuszczynowe, może się ono jeszcze bardziej pogłębić. Straty te mogą stanowić nawet ok. 10% potencjalnego plonu, lecz podczas skrajnie niekorzystnych warunków atmosferycznych silnego wiatru, burzy, ulewnych deszczów mogą być jeszcze większe. Sposobem zredukowania strat powodowanych tym zjawiskiem osypywania się nasion przed i w trakcie zbioru, a nawet uniknięcie przeprowadzenia zabiegu desykacji, jest zastosowanie preparatów sklejających i powlekających łuszczyny. Trzeba pamiętać, że sama desykacja powoduje jedynie obniżenie wilgotności nasion i tylko w bardzo niewielkim stopniu ogranicza zjawisko samego osypywania. Dopiero zastosowanie sklejacza takiego jak Flexi, ewentualnie desykanta (np. glifosatu) z Flexi może spowodować ograniczenie osypywania się. Flexi to preparat sklejający i powlekający (agroglutynant) przeznaczony do zapobiegania pękaniu łuszczyn i osypywaniu się nasion rzepaku przed i podczas zbioru oraz ograniczenia ryzyka porastania nasion przed zbiorem. Zawiera w swoim składzie kopolimer butadienowo-sterynowy, który po zastosowaniu tworzy cienką powłokę, dzięki czemu łuszczyny są mniej podatne na pękanie i osypywanie przed i w czasie zbioru. Po zastosowaniu preparatu Flexi wszystkie procesy życiowe w roślinach rzepaku zachodzą w sposób niezakłócony, ponieważ lateksowa powłoka na roślinach jest przepuszczalna dla powietrza i pary wodnej. Zalecana dawka: 0,5 1,0 l/ha Preparat należy stosować około 3-4 tygodnie przed zbiorem rzepaku, gdy łuszczyny zaczynają żółknąć, ale jeszcze są elastyczne i pozwalają się zginać bez pękania (BBCH 81-83). nr 3, maj 2014 Bezpłatny informator dla gospodarstw rolnych SUMI AGRO POLAND SP. Z O.O. ul. Bonifraterska Warszawa tel.: fax: biuro@sumiagro.pl

9 16 Najlepsze odmiany rzepaku ozimego ES Scarlett ES Bourbon Olano ES Domino Typ odmiany populacyjna populacyjna mieszańcowa mieszańcowa Plon nasion w % w odniesieniu do wzorca 109% (COBORU 2012) 118% (ŁOSIÓW 2012) 118% 112% (COBORU 2010) Zawartość tłuszczu 47,2% 45,2% 45,6% 48,0% w nasionach Wczesność dojrzewania średnio wczesna średnio wczesna średnio wczesna średnio wczesna Wysokość roślin średnia niska niska wysoka Wrażliwość dobra mała dobra średnia na opóźniony siew Zimotrwałość i mrozoodporność średnio dobra bardzo dobra bardzo dobra dobra ES Scarlett Uwodzi temperamentem! Mocne strony wysoki potencjał plonotwórczy nieustępujący odmianom mieszańcowym wysokie zaolejenie >47% wysoka tolerancyjność na choroby grzybowe średnio dobra zimotrwałość odporna na wyleganie polecana do uprawy na terenie całego kraju Odmiana populacyjna ES Bourbon Odmiana z królewskiej linii! Mocne strony wysoki potencjał plonowania niska zawartość glukozynolanów bardzo dobra zimotrwałość mała podatność na choroby bardzo dobra odporność na wyleganie Odmiana populacyjna Olano Wstęp do świata hybryd! Mocne strony wysoki potencjał plonowania dobre zaolejenie (duża zawartość tłuszczu) stabilność plonowania mała podatność na choroby dobra odporność na wyleganie Odmiana mieszańcowa ES Domino Dominują korzyści! Mocne strony bardzo wysoki potencjał plonowania bardzo wysoka zawartość oleju w nasionach stabilność plonowania w każdych warunkach dobry profil odporności na patogeny Odmiana mieszańcowa