VAXIPLANT SL nowe spojrzenie na ochronę roślin przed chorobami

Transkrypt

1 Informacje, porady, praktyka 1 (7) 2014 egzemplarz bezpłatny VAXIPLANT SL nowe spojrzenie na ochronę roślin przed chorobami Dr inż. Beata Kawka, Arysta LifeScience Polska W 2012 roku Arysta LifeScience Polska wprowadziła na rynek innowacyjny środek ochrony roślin (ŚOR) do stosowania zapobiegawczego w ochronie truskawki przed szarą pleśnią, mączniakiem prawdziwym, białą i czerwoną plamistością liści. Vaxiplant SL to innowacyjne podejście do ochrony roślin przed chorobami. Po zastosowaniu preparatu roślina skutecznie broni się sama przed atakiem patogenów. Warunkiem jest zastosowanie preparatu przed infekcją, czyli zapobiegawczo. Preparat działa w roślinie systemicznie. Jak działa Vaxiplant SL? Rośliny mają własne mechanizmy obronne, również przed porażającymi je patogenami (grzyby, bakterie, wirusy, mikoplazmy, wiroidy). Są one uruchamiane w momencie infekcji, niestety często jest już za późno na efektywną obronę, co skutkuje stratami w plonie. Laminaryna, substancja aktywna Vaxiplantu SL, uruchamia mechanizmy odpornościowe w roślinie, podobnie jak dzieje się to po zastosowaniu szczepionki u ludzi lub zwierząt. Oczywiście ludzie i zwierzęta mają daleko bardziej rozwinięty układ odpornościowy i użyte porównanie ma na celu tylko przybliżenie samej istoty działania preparatu. Takie działanie Vaxiplantu SL wynika z podobieństwa budowy cząsteczki substancji aktywnej preparatu laminaryny do substancji powstających w trakcie kontaktu roślina-patogen. W efekcie w roślinie następuje synteza szeregu substancji o charakterze obronnym np. fitoaleksyn, białek PR (białka związane z patogenezą naturalnie syntetyzowane w roślinie w odpowiedzi na atak patogena). Następuje też wzmocnienie pierwszej linii obrony, czyli ścian komórkowych poprzez ich lignifikację. Roślina jest w pełni gotowa do odparcia ataku po około 2 dniach od zastosowania preparatu. Odporność ta nie ma charakteru trwałego, z reguły stan ten utrzymuje się przez dni, dlatego konieczne jest powtarzanie zabiegów lub stosowanie w programie ochrony przemiennie z fungicydami. Co ciekawe odporność ta ma charakter ogólny tzn. jest skierowana przeciwko różnym patogenom, tym niemniej w przypadku niektórych chorób, które rozwijają się bardzo szybko, jak również w przypadku wysokiego nasilenia choroby, Vaxiplant SL powinien być włączony do programu ochrony fungicydowej. Jak zastosować Vaxiplant SL w uprawie truskawki? Zgodnie z etykietą pierwszy zabieg Vaxiplantem SL może być wykonany już przed kwitnieniem, a zabiegi mogą być kontynuowane aż do zbiorów owoców. Dawka: 1 l/ha na zabieg. Unikalny mechanizm działania preparatu Vaxiplant SL sprawia, że stanowi on wartościowe uzupełnienie tradycyjnego programu ochrony fungicydowej w uprawie truskawki. Szczególnie zalecamy włączenie Vaxiplantu SL do programu ochrony truskawki w postaci strategii komplementarności oraz strategii substytucji. Strategia komplementarności W tym przypadku Vaxiplant SL stanowi uzupełnienie standardowego programu ochrony i zwiększa jego skuteczność (rys. 1, 2). Rys. 1. Strategia komplementarności 3 fungicydy Program standardowy Program, do którego włączono Vaxiplant SL: Początek kwitnienia Fungicydy są stosowane tylko w trakcie kwitnienia i zawiązywania owoców, zabiegi Vaxiplantem SL zaś w okresie wzrostu i dojrzewania owoców i w trakcie zbiorów. Cel zwiększenie skuteczności tradycyjnego programu bez zwiększenia ryzyka wykrycia pozostałości substancji ŚOR. Oczywiście możliwe jest też wykonanie większej liczby zabiegów preparatem Vaxiplant SL, a także dodanie go np. do ostatniego zabiegu fungicydowego. Skuteczność takiego rozwiązania sprawdzono w doświadczeniach przeprowadzonych za granicą (rys. 3), w Polsce (rys. 4), jak i w innych krajach. Warto zauważyć, że dodanie Vaxiplantu SL do standardowego programu ochrony fungicydowej truskawek zwiększa nie tylko skuteczność programu Fungicyd 3 Koniec kwitnienia Rys. 2. Strategia komplementarności 4 fungicydy Program standardowy Program, do którego włączono Vaxiplant SL: Początek kwitnienia Fungicyd 3 Vaxiplant SL Vaxiplant SL Vaxiplant SL Fungicyd 3 Koniec kwitnienia Wzrost owoców Fungicyd 4 Wzrost owoców Zbiór Fungicyd 3 Fungicyd 4 Vaxiplant SL Vaxiplant SL Zbiór względem szarej pleśni, ale również wobec chorób, których objawy występują na liściach truskawki (np. mączniaka prawdziwego i białej plamistości liści). Rys. 3. Doświadczenia poletkowe z wykorzystaniem strategii komplementarności użycia preparatu Vaxiplant SL w Danii i Niemczech* * średni wynik z 4 doświadczeń na odmianach Anita i Sonata w 2011 r. W programie standardowym (4 zabiegi) zastosowano preparaty zawierające boskalid + piraklostrobinę oraz cyprodynil + fludioksonil. W wariancie, w którym zastosowano Vaxiplant SL wykonano 2 zabiegi zabiegi tym preparatem Rys. 4. Doświadczenia wdrożeniowe z wykorzystaniem strategii komplementarności użycia preparatu Vaxiplant SL w Polsce w 2013 r.* * średni wynik z doświadczeń na odmianach Honeoye, Marmolada, Elsanta i Darselect na plantacjach produkcyjnych. W programach standardowych wykonano z reguły od 3 do 5 zabiegów fungicydowych, Vaxiplant SL zastosowano 3 lub 4 razy w zależności od lokalizacji

2 2 Mój Sad 7/2014 Vaxiplant SL poprawia skuteczność standardowego programu ochrony również w przypadku innych chorób truskawki mączniaka prawdziwego i białej plamistości liści truskawki. Stwierdzono, że dodanie Vaxiplantu SL do standardowego programu ochrony nie tylko zmniejszyło procent liści porażonych przez te choroby, ale co ważne, ich objawy obejmowały mniejszą powierzchnię liści (rys. 5). Oczywiście, w zależności od warunków pogodowych sprzyjających wystąpieniu infekcji, możliwe jest zastąpienie większej liczby zabiegów wykonywanych fungicydami przez Vaxiplant SL. Rys. 7. Doświadczenia poletkowe z wykorzystaniem strategii substytucji użycia preparatu Vaxiplant SL we Włoszech i Danii w latach * Rys. 8. Wpływ Vaxiplantu SL na ograniczenie poziomu pozostałości substancji aktywnych ŚOR w owocach* Rys. 5. Doświadczenia wdrożeniowe z wykorzystaniem strategii komplementarności użycia preparatu Vaxiplant SL w Polsce w 2013 r.* * doświadczenie poletkowe wykonane w 2011 r. zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Eksperymentalnej przez firmę Martin Feldversuchswesen w okolicach miejscowości Orsingen-Nennzingen na plantacji produkcyjnej truskawek Anita Rys. 9. Wpływ Vaxiplantu SL na ograniczenie ryzyka powstania odporności* * średni wynik z 5 doświadczeń. W programie standardowym (4 zabiegi) zastosowano preparaty zawierające boskalid + piraklostrobinę oraz cyprodynil + fludioksonil. W drugim wariancie wykonano 3 zabiegi tradycyjnymi fungicydami i 3 zabiegi Vaxiplantem SL * średni wynik z 8 doświadczeń na odmianach Honeoye, Marmolada, Elsanta i Darselect na plantacjach produkcyjnych. W programach standardowych wykonano z reguły od 3 do 5 zabiegów fungicydowych, Vaxiplant SL zastosowano 3 lub 4 razy w zależności od lokalizacji. Ocenę wykonano tuż po zakończeniu zbiorów Strategia substytucji W tym przypadku Vaxiplant SL zastępuje niektóre zabiegi fungicydowe, co pozwala ograniczyć poziom pozostałości substancji aktywnych fungicydów w owocach. Fungicydy są stosowane tylko w trakcie kwitnienia i zawiązywania owoców, a zastępowane Vaxiplantem SL w okresie poprzedzającym zbiór. Kontynuowanie stosowania Vaxiplantu SL w trakcie zbiorów (rys. 6, 7). Cel uzyskanie porównywalnego poziomu ochrony przy jednoczesnym zmniejszeniu poziomu pozostałości substancji aktywnych ŚOR i ryzyka wystąpienia odporności sprawcy szarej pleśni na powszechnie stosowane fungicydy. Rys. 6. Strategia substytucji Program standardowy Program, do którego włączono Vaxiplant SL: Początek kwitnienia Fungicyd 3 Fungicyd 3 Vaxiplant SL Vaxiplant SL Vaxiplant SL Koniec kwitnienia Wpływ Vaxiplantu SL na ograniczenie poziomu pozostałości substancji aktywnych ŚOR w owocach i ryzyka powstania odporności W 2011 r. w Niemczech przeprowadzono doświadczenie, które miało dać odpowiedź na to jak zastąpienie niektórych zabiegów wykonywanych standardowymi fungicydami przez Vaxiplant SL wpłynie na zawartość substancji aktywnych fungicydów w owocach (rys. 8), ryzyko powstania odporności Botrytis cinerea na powszechnie stosowane fungicydy (rys. 9) i plonowanie truskawki (rys. 10). Doświadczenie zostało wykonane przez firmę Martin Feldversuchswesen w okolicach miejscowości Orsingen-Nennzingen na plantacji produkcyjnej truskawek Anita. Było to doświadczenie poletkowe wykonane zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Eksperymentalnej. Dzięki zastąpieniu dwóch zabiegów wykonywanych w programie standardowym preparatem zawierającym cyprodynil + fludioksonil przez Vaxiplant SL możliwe było istotne ograniczenie pozostałości obu sub- Fungicyd 4 Wzrost owoców Zastosowanie Vaxiplantu SL oprócz skutecznej ochrony zapewnia również inne korzyści: brak pozostałości, brak karencji preparat może być stosowany w trakcie zbiorów; zmniejszenie poziomu pozostałości środków ochrony roślin w plonie oraz ograniczenie ilości różnych wykrywanych substancji aktywnych; obniżenie ryzyka powstania ras odpornych patogenów poprzez zmniejszenie liczby zabiegów tradycyjnymi fungicydami; brak widocznych osadów na owocach oraz innych częściach roślin; bezpieczeństwo dla stosującego preparat, konsumenta i środowiska naturalnego. Zbiór * doświadczenie poletkowe wykonane w 2011 r. zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Eksperymentalnej przez firmę Martin Feldversuchswesen w okolicach miejscowości Orsingen-Nennzingen na plantacji produkcyjnej truskawek Anita Rys. 10. Wpływ Vaxiplantu SL na plonowanie truskawki* * doświadczenie poletkowe wykonane w 2011 r. zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Eksperymentalnej przez firmę Martin Feldversuchswesen w okolicach miejscowości Orsingen-Nennzingen na plantacji produkcyjnej truskawek Anita stancji w owocach. Odnotowano również niższą zawartość boskalidu. Dzięki zastąpieniu dwóch zabiegów wykonywanych w programie standardowym preparatem zawierającym cyprodynil + fludioksonil przez Vaxiplant SL możliwe było utrzymanie udziału szczepów odpornych B. cinerea na poziomie zbliżonym do części plantacji nietraktowanej fungicydami. Zastąpienie dwóch zabiegów wykonywanych w programie standardowym preparatem zawierającym cyprodynil + fludioksonil przez Vaxiplant SL pozwala uzyskać plon porównywalny do kombinacji, w której zastosowano dwukrotnie więcej zabiegów fungicydami. Zastosowanie Vaxiplantu SL zamiast typowych zabiegów fungicydowych wykonywanych w okresie poprzedzającym zbiór owoców pozwala znacznie ograniczyć poziom pozostałości substancji aktywnych ŚOR i występowanie szczepów odpornych patogena B. cinerea bez spadku plonu. Zastosowanie Vaxiplantu SL w innych uprawach sadowniczych W innych krajach substancja aktywna preparatu Vaxiplant SL jest stosowana również w ochronie jabłoni i gruszy przed zarazą ogniową, jabłoni przed parchem, mączniakiem prawdziwym i niektórymi chorobami przechowalniczymi, winorośli (mączniak prawdziwy) oraz innych gatunków sadowniczych. W Polsce preparat jest w trakcie rejestracji w uprawie jabłoni. Będzie on najprawdopodobniej zalecany, tak jak w innych krajach, do stosowania w okresie infekcji wtórnych parcha jabłoni, a także przeciwko niektórym chorobom przechowalniczym. Zastąpienie przez Vaxiplant SL niektórych zabiegów wykonywanych w okresie przedzbiorczym pozwoli ograniczyć poziom pozostałości substancji aktywnych środków ochrony roślin w owocach. Jeżeli chodzi o uprawy jagodowe to w doświadczeniach przeprowadzonych w uprawie truskawki wykazano również, że zastosowanie laminaryny w istotny sposób wpływa na ograniczenie strat powodowanych przez skórzastą zgniliznę owoców truskawki. Potwierdziły to obserwacje prowadzone w sezonie 2013, kiedy warunki wyjątkowo sprzyjały rozwojowi tej choroby. Aktualnie prowadzone są też doświadczenia w uprawie borówki i maliny. Wstępne wyniki wskazują, że laminaryna ogranicza porażenie owoców przez szarą pleśń i antraknozę (borówka), a także zamieranie pędów (maliny). Podsumowując, Vaxiplant SL stanowi ciekawe uzupełnienie istniejących programów ochrony truskawki (a w przyszłości również innych gatunków sadowniczych). Jest to preparat innowacyjny o całkowicie nowym mechanizmie działania wykluczającym powstanie odporności. Co jest niezwykle ważne preparat jest całkowicie bezpieczny (brak karencji, brak pozostałości) i dzięki temu może być stosowany w trakcie zbiorów. Jego włączenie do programu ochrony pozwala zmniejszyć pozostałości substancji aktywnych fungicydów w owocach, a także ryzyko powstania ras odpornych patogenów. Dzięki niemu to, co wydawało się niemożliwe stało się wykonalne Vaxiplant SL skuteczna ochrona bez pozostałości.

3 7/2014 Mój Sad 3 Pollinus rola atraktantów w warunkach dużej konkurencji o pszczoły Dr Joanna Klepacz-Baniak, Plantpress Pszczoła miodna (Apis mellifera) uważana jest za najważniejszego owada zapylającego. Jej udział w zapylaniu krzyżowym gwarantuje zwiększenie produktywności roślin uprawnych oraz zapewnia wysoką jakość plonów. Efektywność zapylania przy udziale pszczoły miodnej zależy w dużej mierze od życia w społeczności, a dzięki temu obecności na kwiatach roślin uprawnych wielu tysięcy osobników mogących skutecznie zapylać. Istotnym elementem ograniczającym obecność zbieraczek na plantacjach roślin uprawnych, w tym drzew owocowych jest występowanie w sąsiedztwie upraw gatunków roślin konkurencyjnych, które odciągają owady zapylające od uprawy docelowej. Jak temu zapobiec? Rozwiązaniem wydaje się być stosowanie atraktantów w czasie kwitnienia rośliny uprawnej. Wpływ pszczół na plonowane Szacuje się, że około jedna trzecia produktów spożywanych przez ludzi bezpośrednio lub pośrednio zależy od zapylania przez owady, wśród których największe znaczenie mają pszczołowate z pszczołą miodną na czele. Gatunek ten, zapylając kwiaty przynosi gospodarce krotnie (niektórzy uważają, że nawet 100-krotnie) więcej korzyści niż jako dostarczyciel miodu i innych produktów pszczelich. Dane szacunkowe dotyczące globalnych korzyści ekonomicznych wynikających z zapylania wskazują, że jest ono warte około 265 mld euro rocznie. Zasługi pszczoły miodnej w zapylaniu przesądzają o jej wartości wśród zwierząt gospodarskich w Europie zajmuje 3. miejsce, po krowach i świniach, wyprzedzając drób. Niedobór pszczół czy owadów zapylających na plantacjach odbija się bezpośrednio na plonie roślin i skutkuje niedostatecznym zapyleniem kwiatów. To z kolei powoduje gorsze wykształcenie się owoców, które są drobniejsze oraz charakteryzują się złą jakością konsumpcyjną i handlową; gorszą jakością nasion o mniejszej sile kiełkowania, wydających słabsze rośliny potomne. Dla rolnictwa oznacza to gorszy i mały plon, dla producenta mniejszy zysk, a dla przyrody wiąże się z ograniczeniem bioróżnorodności. Atrakcyjność kwiatów i konkurencja o owady Fot. 1. Atrakcyjne kwiaty mniszka wabią pszczoły w czasie kwitnienia jabłoni Fot. 2. Kwiaty gorczycy są dla pszczoły bogatym źródłem nie tylko nektaru, ale także pyłku Przystosowania wykształcone pomiędzy pszczołami a zapylanymi przez nie kwiatami sprawiły, że owady te zdobywając pokarm jakim jest nektar i pyłek przyczyniają się do efektywnego zapylenia, co skutkuje wydaniem wysokiej jakości plonu owoców i nasion. Kwiaty roślin owadopylnych wabią potencjalne owady zapylające swoją barwą, kształtem, ale też zapachem oraz obecnością pokarmu jakim jest nektar oraz pyłek. O wyborze określonych taksonów roślin jako dominujących bądź dodatkowych w diecie pszczół decydują w głównej mierze warunki atmosferyczne, liczba gatunków, ich rozmieszczenie i zagęszczenie na danym terenie. Pszczoła miodna wykorzystuje najchętniej rośliny masowo kwitnące, rosnące na dużym areale, a loty po pokarm na większe odległości preferuje, gdy w pobliżu ula nie znajduje odpowiedniego pokarmu oraz gdy pozwalają na to warunki pogodowe. Wiosną, duża różnorodność kwitnących roślin stanowi bogate źródło pokarmu dla pszczół. Jednakże nie wszystkie gatunki są dla tego owada jednakowo cenne pod względem pokarmowym. Preferencje pokarmowe pszczoły miodnej w dużej mierze związane są z wydzielaniem nektaru przez kwiaty, stężeniem cukrów i jego ilością w kwiecie. Czas kwitnienia roślin sadowniczych zbiega się z okresem kwitnienia wielu dziko rosnących gatunków, jak np. mniszek lekarski (fot. 1), kasztanowiec zwyczajny, ale też gatunków uprawnych, np. gorczycy (fot. 2), rzepaku. Kwitnienie innych, konkurencyjnych taksonów odciąga zbieraczki od pracy w sadzie (rys. 1), co skutkuje gorszym zapyleniem kwiatów, a w konsekwencji mniejszym i gorszej jakości plonem. Zbieraczki chętnie oblatują gatunki konkurencyjne w stosunku do roślin sadowniczych ze względu na ich większą atrakcyjność kwiatów i lepsze parametry pokarmowe. Dla przykładu, wydajność pyłkowa jabłoni (fot. 3 na str. 4) wynosi 4 5 kg pyłku z ha, podczas gdy mniszka lekarskiego to ok. 200 kg pyłku z ha. Tylko nieliczne robotnice pszczoły miodnej po zamknięciu kwiatów mniszka w danym dniu przenoszą się na zbiory pokarmu z roślin sadowniczych. Jeszcze większe znaczenie niż wydajność pyłkowa ma miododajność roślin. Znacznie bardziej atrakcyjne dla zbieraczek aniżeli drzewa owocowe, wśród których najwyższą wydajność miodową osiągają jabłonie i niektóre odmiany śliw (do 60 kg/ha) są gorczyca (40 90 kg/ha), rzepak ( kg/ha), gatunki wierzb, czy kasztanowiec (50 kg/ha). Różne gatunki drzew owocowych także charakteryzują się odmienną atrakcyjnością dla zbieraczek pszczoły miodnej i też konkurują ze sobą o te owady. Pszczoły chętniej odwiedzają kwiaty jabłoni aniżeli grusz, co wynika z mniejszej koncentracji cukru w nektarze gruszy. Także ilość wydzielanego przez kwiaty nektaru, a co za tym idzie surowca miodowego uzyskiwanego z gruszy jest niewielka, a wydajność miodowa tej rośliny wynosi ok. 6 kg/ha. Wśród drzew sadowniczych najchętniej przez pszczoły oblatywana jest jabłoń, śliwa i czereśnia, najmniej preferują one odwiedziny gruszy i moreli. Atraktanty Rys. 1. Różnorodność wykorzystywanych przez pszczołę miodną gatunków roślin (na podstawie 3-letnich obserwacji zbioru obnóży pyłkowych na terenie sadu doświadczalnego) Są to czynniki o działaniu wabiącym, najczęściej w postaci substancji zapachowych imitujących feromony, przyciągające owady zapylające, w tym głównie pszczołę miodną do kwiatów. Atraktanty klasyfikuje się na trzy główne kategorie: bazujące na żywności (zawierające przede wszystkim glukozę, maltozę, sacharozę, laktozę, tłuszcze, białka, minerały, witaminy, kwas glukonowy i inne); oparte na feromonach (zawierają takie same związki jak te wydzielane przez gruczoł zapachowy robotnic czy gruczoły żuwaczkowe matki) oraz pochodzenia roślinnego (bazujące na wyciągach, wykorzystujących takie związki jak geraniol, cytral imitujące także feromony wydzielane przez pszczoły). Zaleca się stosowanie atraktantów w celu: Zwiększenia odwiedzin roślin przez pszczoły, jeśli ule z pszczołami nie znajdują się w centrum uprawy, która powinna zostać zapylona, a jedynie na jej peryferiach. Zastosowanie atraktanta zwabia owady w miejsce jego aplikacji. Zwiększenia liczby odwiedzin kwiatów przez pszczoły na uprawach mało dla nich atrakcyjnych (np. grusza, triploidalne odmiany jabłoni). Zatrzymania zbieraczek na danej uprawie w czasie kwitnienia roślin konkurencyjnych (np. mniszka lekarskiego, kasztanowca, gorczycy). Zwiększenia liczby odwiedzin kwiatów przez pszczoły w czasie niesprzyjających warunków atmosferycznych (chłodów, dużego zachmurzenia, opadów), które znacznie redukują loty owadów po pokarm. Zwiększenia liczby odwiedzin kwiatów przez pszczoły po wystąpieniu przymrozków, szczególnie wtedy, gdy mróz uszkodzi kwiaty. Zwabienia zapylaczy na uprawę, gdy wysoka temperatura w czasie kwitnienia sprzyja intensywnemu rozwojowi kwiatów

4 4 Mój Sad 7/2014 Liczba zbieraczek pszczoły miodnej obserwowana na 60 drzewach jabłoni ( w czasie 15 s/drzewo), w wybranych godzinach w czasie pełni kwitnienia odmiany Jonagored Godzina Dzień zabiegu Dzień po zabiegu I rok badań II rok badań I rok badań II rok badań Program Kontrola Program Kontrola Program Kontrola Program Kontrola Fot. 3. Zbieraczka pszczoły miodnej na kwiecie jabłoni Rys. 2. Oblot kwiatów przez zbieraczki pszczoły miodnej w dniu zabiegu preparatem Pollinus i skraca okres kwitnienia w rezultacie liczba kwiatów wymagających zapylenia jest zbyt duża w stosunku do liczby odwiedzających je owadów zapylających. Należy pamiętać, że atraktanty wabiąc pszczoły zwiększają liczbę odwiedzin kwiatów przez te owady. Jednak nie w każdym przypadku wpływają na wzrost zapylenia kwiatów. Jeśli kwiaty nie są atrakcyjne dla pszczół, żadne chemiczne atraktanty nie sprawią, że owady te będą na nich pracować. Nie ma sensu stosowanie tych produktów w sytuacji braku pszczół na danym terenie, ponieważ żaden atraktant nie zwabi pszczół z odległych pasiek. Priorytetem Rys. 3. Oblot kwiatów przez zbieraczki pszczoły miodnej dzień po zabiegu preparatem Pollinus w stosowaniu atraktantów jest obecność pszczół w obrębie uprawy docelowej. Atraktant w uprawie Jonagoreda Badania dotyczące oblotu przez owady zapylające kwiatów triploidalnej odmiany jabłoni Jonagored traktowanych atraktantem Pollinus prowadzono przez dwa lata na terenie Stacji Doświadczalnej Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. Preparat aplikowano podczas pełni kwitnienia odmiany. Do obserwacji wybrano 3 rzędy drzew traktowanych preparatem (po 20 szt. w rzędzie) oraz 3 rzędy drzew nieopryskanych (również po 20 szt. w rzędzie). Grupę drzew traktowanych preparatem określono jako Program, nieopryskanych jako Kontrola. Obserwacje prowadzono w dniu wykonywania zabiegu oraz dzień po nim, jeśli tylko warunki atmosferyczne sprzyjały oblotowi kwiatów przez pszczoły i inne owady zapylające. Obserwacje polegały na liczeniu robotnic pszczoły miodnej oraz innych owadów zapylających odwiedzających kwiaty jednego drzewa w czasie 15 sekund. W dniu zabiegu pomiary wykonywano od godziny 13 do 16, natomiast dzień po zabiegu w czasie największej aktywności owadów (od godz. 11 do 16). Do porównania liczby owadów zapylających odwiedzających kwiaty drzew z Kontroli i Programu użyto nieparametrycznego testu Kruskala-Wallisa. Pollinus znaczenie na podstawie badań Wśród owadów odwiedzających kwiaty jabłoni odmiany Jonagored pszczoła miodna miała największy udział i stanowiła 93-95% wszystkich owadów zapylających. Stwierdzono także obecność trzmieli (Bombus), między innymi trzmiela ziemnego (B. terrestris), trzmiela gajowego (B. lucorum) oraz trzmiela kamiennika (B. lapidarius), a wśród pszczół samotnych gatunków z rodzaju pszczolinka (Andrena) oraz murarka (Osmia). W pierwszym roku badań warunki atmosferyczne sprzyjały oblotowi drzew przez owady, temperatura utrzymywała się w granicach 20 C, nie odnotowano opadów deszczu. Prawdopodobnie te warunki atmosferyczne przyczyniły się do intensywnego oblotu drzew jabłoni przez zbieraczki pszczoły miodnej. Z kolei w drugim roku badań warunki atmosferyczne były zmienne. Temperatura utrzymywała się w granicach C. Dzień po zabiegu wiał silny wiatr i odnotowano częściowe zachmurzenie. Wiatr przyczynił się do szybszego strącania płatków korony z przekwitniętych kwiatów. Brak płatków korony na wielu kwiatach oraz niesprzyjające warunki pogodowe prawdopodobnie wpłynęły na zmniejszenie liczby pszczół odwiedzających kwiaty dzień po zabiegu. Jednak niezależnie od warunków pogodowych w czasie dwuletnich obserwacji, w każdej badanej godzinie istotnie więcej owadów odwiedzało kwiaty drzew traktowanych preparatem Pollinus, aniżeli kwiaty drzew, które nie były poddane zabiegowi (tabela). Kwiaty drzew objętych Programem odwiedzało średnio dwa razy więcej owadów aniżeli kwiaty drzew pozostających w Kontroli (rys. 2, rys. 3). Na podstawie poczynionych obserwacji można stwierdzić, że celowe jest aplikowanie preparatu w uprawie o mało atrakcyjnych kwiatach, w szczególności w czasie niesprzyjających zapyleniu warunkach atmosferycznych. Sednem jego działania jest odciągnięcie owadów zapylających od roślin konkurencyjnych w stosunku do gatunków uprawnych, polepszenie efektywności zapylania w czasie nieodpowiednich warunków pogodowych lub w sytuacji małej liczby pszczół w stosunku do potrzeb zapylania. W związku z coraz obszerniejszą wiedzą dotyczącą feromonów, które mają duże znaczenie także w znajdowaniu i informowaniu oraz zdobywaniu pokarmu przez pszczoły wzrasta znaczenie i wiedza dotycząca atraktantów. Ich wykorzystanie może dać pszczelarzom i producentom rolnym ważne narzędzie efektywnego zapylania. fot. 1 3 J. Klepacz-Baniak Terminy stosowania biostymulatora Asahi SL, aktywatorów i nawozów dolistnych Arysta LifeScience w uprawie drzew pestkowych i ziarnkowych Asahi SL Goëmar BM 86 Calibra Colorado InCa Fruton Calcium Pollinus Delsol nabrzmiewanie pąków pękanie pąków ukazywanie się pierwszych liści zielony pąk różowy, biały pąk kwitnienie opadanie płatków wzrost zawiązków owocowych wzrost owoców po czerwcowym opadaniu dorastanie i dojrzewanie zbiór po zbiorze owoców Zakres działania Asahi SL Goëmar BM 86 Calibra Colorado InCa Fruton Calcium Pollinus Delsol biostymulator wzrostu plonowania roślin aktywator kwitnienia i wiązania owoców aktywator wielkości owoców aktywator wybarwienia owoców przełomowy system wspierający transport wapnia w roślinie wapniowy nawóz dolistny atraktant owadów zapylających stymulator wzrostu roślin i aktywator mikrobiologiczny gleby

5 7/2014 Mój Sad 5 Asahi SL w ochronie przed skutkami wiosennych przymrozków Dr inż. Adam Słowiński, Arysta LifeScience Polska Ryzyko wystąpienia wiosennych przymrozków (fot. 1) powodujących uszkodzenie (fot. 2) roślin sadowniczych występuje w Polsce na terenie całego kraju, ale z różną intensywnością i częstotliwością zależnie do regionu. W ostatnich kilku latach przymrozki pojawiały się co roku. Można pokusić się o twierdzenie, że w związku ze zmianami klimatu i przesunięciem zimy z miesięcy jesiennych w kierunku wiosny, przymrozki wejdą na stałe do naszego kalendarza. Każdy spadek temperatury i związana z nim strata wielkości i jakości plonu jest bardzo dotkliwa dla sadowników. Nic więc dziwnego, że sięgają oni po wszelkie dostępne metody ochrony sadów przed skutkami przymrozków. Spośród wszystkich preparatów wykorzystywanych w tym celu, biostymulator Asahi SL należy do najczęściej stosowanych i cieszy się zaufaniem sadowników popartym pozytywnymi wynikami skuteczności. Przymrozek i jego skutki Według definicji meteorologicznej przymrozek to spadek temperatury minimalnej powietrza poniżej 0ºC, najczęściej w nocy bądź nad ranem w dniu, w którym średnia temperatura wynosi powyżej 0ºC. Wiosenne przymrozki są przyczyną uszkodzenia lub zniszczenia pąków kwiatowych, kwiatów lub zawiązków owoców drzew i krzewów. W wyniku działania ujemnej temperatury dochodzi do powstania kryształów lodu w przestrzeniach międzykomórkowych i w komórkach roślin. To z kolei prowadzi do uszkodzenia lub zniszczenia organów w wyniku destrukcji struktury wewnątrzkomórkowej tkanek roślinnych. Stopień uszkodzeń zależy przede wszystkim od temperatury i od fazy rozwojowej rośliny (tab. 1). Na przykład w fazie zielonego pąka jabłoni do całkowitego uszkodzenia części generatywnych dochodzi przy temperaturze od 6 C do 8 C i odpowiednio w fazie różowego pąka przy około 5 C, a podczas pełni kwitnienia w temperaturze od 3 C do 4 C. Biostymulatory Preparaty te usprawniają procesy życiowe zachodzące w roślinach bez modyfikowania ich naturalnego przebiegu. Biostymulatory nie biorą bezpośredniego udziału w regulacji procesów życiowych rośliny, ale wpływają na ich metabolizm. Substancją aktywną biostymulatora Asahi SL są związki fenolowe, które uczestniczą w wielu ważnych procesach metabolicznych roślin. Sposób działania Asahi SL w ochronie przed skutkami przymrozków polega na wspomaganiu i przyspieszaniu wykorzystania dużych, naturalnych zdolności regeneracyjnych roślin. Rzadko zdarza się bowiem, żeby w czasie przymrozków zginęły lub zostały uszkodzone wszystkie komórki. Możliwości regeneracji zależą od tego, czy pozostałe żywe komórki będą w stanie funkcjonować. Asahi SL wspomaga regenerację żywych komórek. Zastosowany przed przymrozkami stymuluje także mechanizm obronny rośliny. W 2011 r. w okolicach Grójca w sadach jabłoniowym, gruszowym i wiśniowym założono doświadczenia z Asahi SL. Na początku maja przez całą Polskę przeszła fala mrozów, która wyrządziła największe szkody w Wielkopolsce i na Kujawach. Na Kujawach temperatura spadła poniżej 11 C, w Wielkopolsce poniżej 6 C. W Centralnej Polsce obniżyła się do około 2 C w ciągu 2 nocy (rys. na str. 6, fot. 3). Fot. 1. Późnowiosenny opad śniegu w sadzie jabłoniowym Tabela 1. Wytrzymałość na mróz pąków kwiatowych, kwiatów i zawiązków owoców jabłoni w okresie przedwiośnia i wiosny (za A. Basak) Faza rozwoju pąka BBCH Temperatura (ºC), w której uszkodzonych zostaje: 10% kwiatów 90% kwiatów Nabrzmiewanie pąków 1 11,9 17,6 Ukazywanie się pierwszych liści 52 7,5 15,7 Rozchylanie (pękanie) okryw 53 5,6 11,7 Zielony pąk 56 3,9 7,9 Początek różowego pąka 57 2,8 5,9 Różowy pąk 59 2,7 4,6 Początek kwitnienia 60 2,3 3,9 Pełnia kwitnienia 65 2,9 4,7 Zawiązki owoców (po kwitnieniu) 72 2,3 3,3 Tabela 2. Wyniki zastosowania Asahi SL w okolicach Grójca wiosną 2011 r. Liczba zawiązków po opadzie czerwcowym (%) jabłoń Celeste Plon (t/ha) Średnia masa owocu (g) Kontrola 12,1 17,6 148 Asahi SL 17,8 20,4 159 jabłoń Braeburn Kontrola 36,6 14,2 202 Asahi SL 47,7 19,6 210 grusza Konferencja Kontrola 16,3 12,5 201 Asahi SL 22,2 14,5 211 wiśnia Kelleris Kontrola 31,8 4,60 brak danych Asahi SL 40,1 5,83 brak danych fot. 1 3 A. Słowiński Fot. 2. Kwiaty jabłoni zniszczone przez przymrozki Fot. 3. Wiosną 2011 r. opady śniegu ochroniły kwiaty jabłoni w Centralnej Polsce przed przemarznięciem W opisywanym doświadczeniu sprawdzano wpływ zabiegów preparatem Asahi SL, zastosowanym w dawce 0,5 l/ha, na jabłonie Celeste i Braeburn, gruszę Konferencję i wiśnie Kelleris. Zabiegi biostymulatorem Asahi SL wykonywano 3-krotnie: 2 i 3 maja, 9 maja oraz 16 i 17 maja. Podczas pierwszego zabiegu jabłonie były w fazie różowego pąka/początku kwitnienia, grusze i wiśnie w pełni kwitnienia. Zabiegi wykonano co najmniej 12 godzin przed pierwszą falą przymrozków. W doświadczeniach oceniano procent zawiązanych owoców po opadzie czerwcowym na podstawie liczby kwiatów i zawiązków przed opadem oraz plon i jego podstawowe parametry (tab. 2). Zastosowanie Asahi SL zdecydowanie poprawiło zawiązywanie owoców (o 5 11%

6 6 Mój Sad 7/2014 Przebieg temperatury w okolicach Grójca 2 4 maja 2011 r :00-2 6:00 12:00 18:00 0:00 6:00 12:00 18:00 0:00 6:00 12:00 18:00 0: Belsk Duży Skałowo w stosunku do kontroli). Wyższy odsetek zawiązanych owoców przełożył się na wysokość plonu, zaś lepsza jakość zawiązków na większe owoce. Nie tylko interwencyjnie Wykorzystanie Asahi SL w uprawie roślin sadowniczych nie sprowadza się wyłącznie do zabiegów interwencyjnych w przypadku wystąpienia przymrozków. Podstawowym zastosowaniem powinno być włączenie tego preparatu do technologii produkcji owoców. Stosowanie Asahi SL z innymi preparatami kompleksowo poprawia wielkość i jakość plonów. Asahi SL stosuje się w formie opryskiwania w dawce 0,6 l/ha. Zabiegi należy rozpocząć po wznowieniu wegetacji wiosną, kiedy na roślinach pojawią się pierwsze liście, dzięki którym rośliny mogą pobrać preparat. Zaleca się wykonanie kilku zabiegów w sezonie jak wskazują badania i praktyka nie częściej niż co dni. Zabieg interwencyjny powinno się wykonać co najmniej 12 godzin przed spodziewanym przymrozkiem, zaś po jego wystąpieniu najwcześniej po 12 godzinach (przy założeniu, że kolejna noc nie przyniesie spadku temperatury poniżej 0ºC). Koszt Asahi SL wynosi ok. 100 zł/l (zależnie od opakowania i dystrybutora), czyli pojedynczy zabieg kosztuje około 60 zł/ha. Vaxiplant SL nowy preparat wspomagający ochronę truskawek przed chorobami grzybowymi Dr Beata Meszka, Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach Vaxiplant SL to środek ochrony roślin firmy Arysta LifeScience, zawierający laminarynę (1,3 ß-glukan). Jego mechanizm działania polega na zwiększeniu odporności roślin na infekcje poprzez ścian komórkowych oraz wydzielanie związków fenolowych i fitoaleksyn, a także przez syntezę białek PR (Pathogenesis Related), które produkowane są przez rośliny głównie w sytuacjach stresowych np. w wyniku infekcji. Białka te zapewniają roślinie podwyższoną odporność w przypadku ataku kolejnego patogena. Vaxiplant SL zarejestrowany jest do ochrony truskawek przed chorobami pochodzenia grzybowego: szarą pleśnią (Botrytis cinerea fot. 1), białą (Mycosphaerella fragariae fot. 2) i czerwoną plamistością liści (Diplocarpon earliana) truskawki oraz mączniakiem prawdziwym truskawki (Sphaerotheca macularis). Poleca się go stosować w dawce 1,0 l/ha. Vaxiplant SL użyty solo, ogranicza występowanie wymienionych wyżej chorób, a jego skuteczność w zależności od zwalczanego patogena i przebiegu warunków pogodowych wynosi od 50% do 70%. Ważne jest jednak, aby nie opierać ochrony tylko i wyłącznie na tym preparacie, a stosować go przede wszystkim, jako wspomaganie ochrony chemicznej. W sytuacjach silnego zagrożenia roślin truskawek ze strony patogenów (np. okres kwitnienia) najlepiej jest użyć fungicydów, a tuż przed zbiorami lub w przerwach między zbiorami owoców zastosować Vaxiplant SL, którego karencja nie dotyczy i który nie stwarza ryzyka przekroczeń pozostałości w owocach. Skuteczność takiego programu mieszanego w zapobieganiu wystąpienia szarej pleśni truskawki w sezonie 2013 wyniosła ponad 80% (rys. 1). Można więc z powodzeniem włączać go do programów ochrony truskawki jako uzupełnienie, a tym samym ograniczenie zużycia fungicydów, co wpłynie korzystnie na zmniejszenie pozostałości środków ochrony roślin w owocach, a także zapobiegnie selekcji form odpornych grzyba B. cinerea. W innych krajach Europy zachodniej, Vaxiplant SL stosowany jest także do zwalczania szarej pleśni na winorośli, chorób bakteryjnych tytoniu oraz w zapobieganiu infekcjom Rys. 1. Skuteczność preparatu Vaxiplant SL stosowanego solo i w programie mieszanym w zwalczaniu chorób truskawki Rys. 2. Skuteczność preparatu Vaxiplant SL w zwalczaniu mączniaka prawdziwego truskawki odmiany Elsanta w latach 2006 i 2008 Rys. 3. Wpływ środka Vaxiplant SL na plonowanie roślin truskawki wtórnym jabłoni przez grzyb Venturia Fot. 1. Objawy szarej pleśni na owocach truskawki Fot. 2. Objawy białej plamistości liści truskawki

7 7/2014 Mój Sad 7 inaequalis, sprawcę parcha jabłoni. W sezonie 2013, sprawdzano także jego skuteczność w zapobieganiu chorobom borówki wysokiej i okazało się, że skutecznie ogranicza (70 90%) występowanie szarej pleśni i antraknozy borówki. W dobie ograniczonego asortymentu środków ochrony roślin i szukania alternatywnych metod ochrony, Vaxiplant SL wydaje się być dobrym rozwiązaniem jako wspomaganie zwalczania wielu patogenów grzybowych. Coraz większe wymagania konsumentów co do jakości kupowanych owoców, wymuszają konieczność stosowania takich programów ochrony, które pozwolą zarówno na efektywną ochronę w polu, jak i wpłyną korzystnie na jakość pozbiorczą owoców. Preparat ten wykazuje korzystny wpływ nie tylko na jakość, ale także wielkość uzyskiwanego plonu truskawek, który w porównaniu do owoców kontrolnych, niechronionych przeciwko szarej pleśni, wzrósł o ponad 60% (rys. 3). fot. 1, 2 B. Meszka Delsol poprawia sprawność biologiczną gleb i wykorzystanie składników pokarmowych Krzysztof Zachaj, Agrosimex W ostatnich latach w wielu sadach i na plantacjach uzyskano rekordowe zbiory jabłek, malin, porzeczek czy truskawek. W celu utrzymania plonowania na wysokim poziomie należy zapewnić roślinom dobre warunki glebowe: zaopatrzenie w składniki pokarmowe przez cały okres wegetacji, prawidłowy odczyn, właściwe stosunki wodnopowietrzne oraz odpowiednią żyzność i sprawność biologiczną. Ponieważ w wielu sadach nawozów organicznych nie stosuje się od lat, ogromnego znaczenia nabierają elementy prawidłowej agrotechniki. Szczególnie w lata mokre z bardzo intensywnymi opadami deszczu (jak w 2013 r.) żyzna i sprawna biologicznie gleba o właściwej strukturze gruzełkowatej ułatwia wsiąkanie nadmiaru wody i zapobiega tworzeniu się zastoisk wodnych oraz podtopieniom drzew. Z kolei w lata suche (lub w okresach suszy) na glebach zasobnych w próchnicę i z wysoką aktywnością biologiczną woda jest dłużej dostępna dla roślin. Ponadto wysoka koncentracja w glebie bakterii z rodzajów Azotobacter, Bacillus, Nitrosomonas, Pseudomonas oraz grzybów z rodzajów Aspergillus i Rhizopus, wpływa na zwiększenie zawartości azotu, fosforu i żelaza w formach łatwo dostępnych dla roślin uprawnych. Mikroorganizmy te żyją głównie w ryzosferze systemu korzeniowego roślin. W odległości do 1 mm od powierzchni korzenia w 1 cm 3 gleby można znaleźć aż 120 x 109 jtk* tych organizmów. Ale już w odległości mm od powierzchni korzenia liczebność bakterii jest 10-krotnie mniejsza i w 1 cm 3 gleby można ich znaleźć średnio 13 x 109 jtk. Mikroorganizmy glebowe (bakterie i grzyby) stanowią 2 3% materii organicznej. Przeciętna biomasa bakterii w warstwie ornej to kg/ha, grzybów kg/ha, a promieniowców kg/ha. Na rozwój bakterii w glebie mają wpływ: wilgotność gleby, jej żyzność (zawartość próchnicy i kwasów humusowych, które są podstawową substancja odżywczą), odczyn (najlepiej ph >6), struktura oraz temperatura. Szczególnie korzystna dla roślin jest wysoka zawartość w glebie bakterii Pseudomonas putida, które mają właściwości ochronne wobec gleby i poprawiające rozwój sytemu korzeniowego nawożonych roślin. Tabela 1. Wyniki analizy ornej warstwy gleby (0-20 cm) w szkółce truskawek odmiany Camarosa w 2012 r. przed i po zastosowaniu nawozu Delsol* Miejsce pobrania próbki gleby Data pobrania próbki gleby Bakterie P. putida i P. fluorescens tworzą z żelazem specyficzne połączenia chelatowe tzw. siderofory (piowerdynę i piocholinę). Wiązania te powodują, że żelazo, które jest podstawowym składnikiem niezbędnym do rozwoju wszystkich roślin uprawnych, chwastów, bakterii i grzybów staje się niedostępne dla mikroorganizmów chorobotwórczych, przez co na danym polu spada ich liczebność oraz aktywność. Bakterie P. putida i P. fluorescens produkują kwas α-ketoglutarowy, który wzmacnia system korzeniowy i stymuluje silny rozwój strefy włośnikowej poprawiając pobieranie składników pokarmowych, kondycję roślin oraz ich zdrowotność. Ponadto bakterie ph KCl Zawartość form przyswajalnych (mg/100 g gleby) P K Mg K : Mg rząd roślin 24 lipiec 6,14 16,6 15,2 5,2 2,9 Kontrola matecznych 3 wrzesień 6,20 12,9 11,6 4,5 2,6 środek 24 lipiec 6,73 13,1 14,1 4,7 3,0 międzyrzędzia 3 wrzesień 6,42 10,4 11,0 4,4 2,5 średnio dla kontroli 6,37 13,2 13,0 4,7 2,75 rząd roślin 24 lipiec 6,36 19,4 16,0 5,2 3,1 Delsol 1 l/ha matecznych 3 wrzesień 6,67 23,3 14,4 4,5 3,2 środek 24 lipiec 6,69 19,6 14,4 4,6 3,1 międzyrzędzia 3 wrzesień 6,72 20,9 15,2 4,2 3,6 średnio dla preparatu Delsol 6,61 20,8 15,0 4,6 3,25 Rys. 1. Schemat działania nawozu Delsol z Delsolem bioochrona systemu korzeniowego wzrost dynamiki biologicznej gleby stymulacja rozwoju systemu korzeniowego i mechanizmów ochronnych roślin bez Delsolu Rys. 2. Wpływ preparatu Delsol na średnią masę sadzonek truskawek odmiany Camarosa * * Uniwersytet Przyrodniczy Lublin 2012 r. Rys. 3. Wpływ preparatu Delsol na liczebność bakterii Pseudomonas putida* * Uniwersytet Przyrodniczy Lublin 2012 r. te syntezują hormony roślinne, np. kwas indolilooctowy IAA, który wpływa na silny rozwój sytemu korzeniowego. Produktami syntezy tych bakterii są także cyjanowodór, kwas salicylowy oraz antybiotyk fenazyna. Podwyższona koncentracja tych substancji w bezpośrednim sąsiedztwie strefy włośnikowej systemu korzeniowego chroni rośliny przed atakami grzybów chorobotwórczych. Nawozem, który stymuluje rozwój bakterii z rodzaju Pseudomonas w glebie jest Delsol (rys. 1). Zawiera on azot, węgiel oraz unikalny co-formulator czyli zestaw substancji stymulujących aktywność bakterii P. putida. W sadach nawóz ten należy stosować do opryskiwania pasów herbicydowych bardzo wczesną wiosną lub jesienią po zbiorach owoców w dawce 1 2 l/ha. W przypadku truskawek należy opryskiwać całą powierzchnię plantacji (także rośliny), także bardzo wczesną wiosną lub późną jesienią. Przed założeniem plantacji truskawek lub posadzeniem drzew i krzewów owocowych należy opryskać całą powierzchnię pola. Warto też zamoczyć korzenie drzew w 1% roztworze Delsolu. Ten sposób aplikacji nawozu stwarza najlepsze warunki dla rozwoju bakterii P. putida i P. fluorescens w ryzosferze systemu korzeniowego.

8 8 Mój Sad 7/2014 Prowadzone w latach badania potwierdziły wysoką skuteczność nawozu Delsol w zwiększaniu liczebności i aktywności bakterii P. putida i P. fluorescens, zwiększeniu koncentracji przyswajalnego dla roślin fosforu i potasu, dostępności dla nich Tabela 2. Wpływ stosowania nawozu Delsol na koncentrację składników pokarmowych w glebie w szkółce truskawek odmiany Camarosa w 2013 r.* Miejsce pobrania próbki gleby Data pobrania próbki gleby ph KCl Zawartość form przyswajalnych (mg/100 g gleby) P K Mg K : Mg Kontrola młode sadzonki 30 wrzesień 6,42 8,7 6,6 5,0 1,3 Delsol 1 l/ha 6,11 10,7 6,0 3,6 1,7 Delsol 2 l/ha 6,55 11,4 7,5 4,7 1,6 Niezastąpiony fungicyd kontaktowy do zwalczania parcha jabłoni! Bezpieczna Ochrona... Bezpieczna Jazda Tabela 3. Wpływ stosowania preparatu Delsol na koncentrację mikroskładników w liściach młodych roślin truskawek odmiany Camarosa w 2013 r.* Miejsce pobrania próbki Data pobrania próbki Zawartość mikroelementów (mg/kg p.s.m.) B Fe Mn Zn Kontrola młode sadzonki 30 wrzesień ,8 13,4 Delsol 1 l/ha ,9 Delsol 2 l/ha 46 74, ,7 Tabela 4. Koncentracja żelaza w liściach młodych roślin truskawek odmiany Camarosa w 2012 r.* Miejsce pobrania Data pobrania Zawartość Fe (mg/kg p.s.m.) Kontrola Młode sadzonki ,0 Delsol Młode sadzonki ,5 Tabela 4. Wpływ preparatu Delsol na średnią masę sadzonek truskawek odmiany Camarosa * Średnia ogólna masa sadzonki (g) Kontrola 32,77 Delsol 1 l/ha 37,65 Delsol 2 l/ha 39,68 żelaza, poprawie ich kondycji oraz wysokości plonów (tabele 1 5, rys. 2, 3 na str. 7). Przedstawione wyniki doświadczeń potwierdzają stymulujące działanie Delsolu na wzrost i plonowanie truskawek oraz zwiększenie koncentracji bakterii P. putida w glebie. Stosowanie Delsolu zwiększa także efektywność nawożenia mineralnego i wykorzystanie zastosowanych nawozów mineralnych. Systematyczne stosowanie Delsolu w uprawach sadowniczych poprawia sprawność biologiczną gleby, przemiany substancji organicznych i składników pokarmowych w glebie, a w efekcie wpływa na obniżenie kosztów nawożenia, lepszy wzrost roślin i zwiększenie opłacalności uprawy. * jtk jednostki tworzące kolonie Zarejestruj beczki - nagroda gwarantowana! Zarejestruj trzy beczki Captan 80 WG do 28 lutego Odbierz gwarantowaną nagrodę w postaci udziału w szkoleniu z zakresu Doskonalenia Techniki Jazdy. Więcej informacji na Tabela 5. Wpływ preparatu Delsol na plonowanie truskawek w pierwszym roku owocowania* Odmiana Plon owoców (g/poletko) Ogólny klasa ekstra klasa 1 Elsanta Delsol 1 l/ha 1162,7 1066,0 92,3 Delsol 2 l/ha 1083,0 970,3 112,7 Kontrola 966,0 860,7 96,3 Alkor Delsol 1 l/ha 979,0 922,0 52,3 Delsol 2 l/ha 999,0 961,3 37,0 Kontrola 920,0 865,0 52,7 Dodatkowo od 1 marca 2014 nagrodę otrzyma 15 osób, które zarejestrują do 30 maja najwięcej beczek przy użyciu kart rejestracyjnych edycja (7) 2014 Bezpłatne pismo reklamowe Redaktor naczelny: Anna Karbowniczek Opracowanie materiałów na zlecenie wydawcy PLANTPRESS SP. Z O.O. ul. J. Lea 114a, Kraków Arysta LifeScience Polska Sp. z o.o. ul. Przasnyska 6b, Warszawa, tel.: , fax: , Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie. Arysta LifeScience Polska Sp. z o.o. ul. Przasnyska 6b, Warszawa tel.: , fax: