Komunikacja społeczna

Transkrypt

1 Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Wydział Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki Komunikacja społeczna Wykład 1

2 Definicja komunikacji Komunikacja proces wymiany znaczeń między ludźmi za pośrednictwem wspólnego zestawu symboli Komunikowanie jest procesem porozumiewania się jednostek, grup lub instytucji. Jego celem jest wymiana myśli, dzielenie się wiedzą, informacjami i ideami. Proces ten odbywa się na różnych poziomach, przy użyciu zróżnicowanych środków i wywołuje określone skutki.

3 Definicja komunikacji Praktyczna definicja komunikacji obejmuje następujące elementy: 1. Jednostki, które mają ze sobą kontakt społeczny. Kontakt może mieć charakter bezpośredni lub zdalny. 2. Wspólne środki komunikacji. Środkiem tym jest najczęściej język, ale ważna jest również mowa ciała, w tym: gestykulacja, kontakt wzrokowy, ton głosu, umiejętnośc wywoływania wzruszenia, wygląd, wyraz twarzy, postawa, bliskość, ustawienie głowy.

4 Definicja komunikacji Praktyczna definicja komunikacji obejmuje następujące elementy: 3. Przekazanie komunikatu w sposób jasny i zrozumiały. Komunikat należy wyrażać jasno, aby ułatwić odbiorcy jego zrozumienie i pokonać wszelkie przeszkody fizyczne. 4. Zrozumienie komunikatu przez odbiorcę. Komunikacja powinna być procesem dwustronnym.

5 Cechy komunikowania Komunikowanie jest specyficznym procesem społecznym, ponieważ odnosi się przynajmniej do dwóch jednostek i przebiega zawsze w środowisku społecznym. Komunikowanie zachodzi w odpowiednim kontekście społecznym, determinowanym przez liczbę i charakter uczestników procesu. Może to być kontekst: interpersonalny, grupowy, instytucjonalny, publiczny, masowy lub międzykulturowy.

6 Cechy komunikowania Jest to proces kreatywny, polegający na budowaniu nowych pojęć i przyswajaniu wiedzy o otaczającym świecie. Komunikowanie ma charakter dynamiczny, polega na przyjmowaniu, rozumieniu i interpretowaniu informacji. Jest to proces ciągły, trwa od chwili narodzenia człowieka, aż do jego śmierci. Komunikowanie jest procesem symbolicznym, posługuje się symbolami i znakami. Aby mogło dojść od porozumienia się uczestników niezbędna jest wspólnota semiotyczna, czyli operowanie tymi samymi znakami i symbolami.

7 Cechy komunikowania Jest to proces interakcyjny, między jego uczestnikami wytwarzają się określone stosunki, które mogą mieć charakter partnerski (komunikowanie symetryczne) lub opierać się na stosunku dominacji i podporządkowania (komunikowanie niesymetryczne lub komplementarne). Komunikowanie jest zasadniczo celowe i świadome, działaniem każdego uczestnika procesu kierują określone motywy. Komunikowanie jest nieuchronne, ludzie zawsze i wszędzie będą się komunikować ze sobą bez względu na ich uświadamiane lub nie uświadamiane zamiary.

8 Cechy komunikowania Komunikowanie jest procesem złożonym, czyli wieloelementowym i wielofazowym, może mieć charakter: dwustronny lub jednostronny, werbalny lub niewerbalny, bezpośredni, medialny lub pośredni. W przeciwieństwie do pewnych procesów fizycznych czy chemicznych komunikowanie jest nieodwracalne, nie da się go cofnąć, powtórzyć czy zmienić przebiegu.

9 Elementy procesu komunikowania Do stałych elementów procesu komunikowania zalicza się: Kontekst; Uczestników; Przekaz ; Kanał; Szumy; Sprzężenie zwrotne.

10 Elementy procesu komunikowania Kontekst to warunki, w jakich odbywa się proces komunikowania. Aspekt fizyczny wyznaczany przez otoczenie. Aspekt historyczny uczestniczy odwołują się do zaistniałych w przeszłości epizodów. Aspekt psychologiczny odnosi się do sposobu, w jaki uczestnicy procesu postrzegają się nawzajem. Aspekt kulturowy jest systemem wiedzy, która jest udziałem relatywnie dużej grupy ludzi, łączy w sobie wierzenia, wartości, symbole i zachowania, uznawane przez tę zbiorowość.

11 Elementy procesu komunikowania Uczestnicy w transakcyjnym procesie komunikowania odgrywają rolę nadawców i odbiorców. Proces sformalizowany role uczestników są z reguły jednoznacznie określone i niewymienialne. Proces nieformalnego komunikowania się role uczestników są jednoczesne i wymienne.

12 Elementy procesu komunikowania Przekaz (komunikat) - stanowi kompleksową strukturę, na którą składają się: Znaczenia, Symbole, Kodowanie i dekodowanie, Forma i organizacja.

13 Elementy procesu komunikowania Znaczenia czyste idee i uczucia, istniejące w ludzkich umysłach, przekładane są na znaczenia, które muszą być dzielone z pozostałymi uczestnikami procesu. Symbole są to słowa, dźwięki, działania, dzięki którym znaczenie jest oznajmiane innym jednostkom. Kodowanie proces transformowania idei i uczuć w symbole i ich organizacja. Dekodowanie proces odwrotny do kodowania, tj. transformowanie zakodowanego przekazu w idee i uczucia. Forma i organizacja związane są z kompleksową strukturą komun ikatu.

14 Elementy procesu komunikowania Kanał droga przekazu i środki transportu, za pomocą których przekaz pokonuje drogę od nadawcy do odbiorcy. W komunikowaniu bezpośrednim ludzie mogą używać wszystkich pięciu zmysłów sensorycznych: słuch, wzrok, dotyk, zapach i smak. W komunikowaniu pośrednim kanały te są zredukowane do wzroku i słuchu.

15 Elementy procesu komunikowania Szumy źródło zakłóceń.może mieć charakter: zewnętrzny wiąże się z otoczeniem zewnętrznym procesu komunikowania, jak nieodpowiednia temperatura, hałas itp.; wewnętrzny uczucia i predyspozycje psychiczne uczestników procesu komunikowania, jak ból, zmęcznie, ale także uczucie złości, nienawiści, stereotypy i uprzedzenia; Semantyczny jest konsekwencją zamierzonego lub niezamierzonego złego użycia przez nadawcę znaczenia, które blokuje jego precyzyjne odkodowanie przez odbiorcę.

16 Elementy procesu komunikowania Sprzężenie zwrotne reakcja odbiorcy na komunikat po jego odkodowaniu. W komunikowaniu bezpośrednim mamy sprzężenie bezpośrednie (natychmiastowe). W komunikowaniu pośrednim mamy sprzężenie pośrednie (opóźnione).

17 Poziomy komunikowania w społeczeństwie wg. McQuaila Komunikowanie masowe Komunikowanie organizacyjne/ instytucjonalne Mało przypadków Komunikowanie międzygrupowe Komunikowanie grupowe Komunikowanie interpersonalne Komunikowanie intrapersonalne Dużo przypadków

18 Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Wydział Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki Komunikacja społeczna Wykład 2 - Sposoby, formy i typy komunikowania się

19 Sposoby komunikowania się Komunikowanie interpersonalne- bezpośrednie Komunikowanie interpersonalne- medialne Komunikowanie pośrednie - masowe

20 Sposoby komunikowania się Komunikowanie interpersonalne- bezpośrednie KONTEKST A B NADAWCA KANAŁ KOMUNIKAT ODBIORCA SZUM INFORMACYJNY SPRZĘŻENIE ZWROTNE (NATYCHMIASTOWE)

21 Sposoby komunikowania się Komunikowanie interpersonalne- medialne NADAWCA A KONTEKST KANAŁ MEDIALNY KOMUNIKAT B ODBIORCA SZUM INFORMACYJNY SPRZĘŻENIE ZWROTNE (OPÓŹNONE)

22 Sposoby komunikowania się Komunikowanie pośrednie - masowe KONTEKST A C POŚREDNIK B NADAWCA KOMUNIKAT X KOMUNIKAT X` ODBIORCA GATE-KEEPER KANAŁ SZUM INFORMACYJNY SPRZĘŻENIE ZWROTNE (OPÓŹNONE II RZĘDU)

23 Formy komunikowania Komunikowanie werbalne Komunikowanie niewerbalne

24 Formy komunikowania Język jako podstawowy środek komunikowania werbalnego jest używany aby: określać, etykietować, wyznaczać i definiować myśli, uczucia, przedmioty, doświadczenia w celu wymiany ich z innymi ludźmi; oceniać rzeczy, ludzi, uczucia zgodnie z posiadanym systemem postaw i wartości; prezentować i dyskutować wyniki własnych życiowych doświadczeń, mówić o przeszłych wydarzeniach, o teraźniejszości i ewentualnych, hipotetycznych sytuacjach, które zaistnieją w przyszłości; pozwala dzielić się doświadczeniami, dziedzictwem i wizją przyszłości; mówić o języku, jego składni, strukturze.

25 Formy komunikowania Konotacja ujawnia obszar emocji, uczuć i wartości związanych z poszczególnymi słowami. Dekonotacja oznacza bezpośrednie znaczenie słowa, które pozwala je zidentyfikować.

26 Formy komunikowania FORMA USTNA Zalety: stwarza dogodne warunki do nawiązania kontaktów komunikacyjnych na poziomie faktycznym; jest skuteczne na poziomie instrumentalnym i afektywnym; pozwala na ukierunkowanie, sugerowanie oraz natychmiastową reakcję uczestniczących stron.

27 Formy komunikowania FORMA USTNA Wady: problem z dekodowaniem przekazu na poziomie semantycznym; polaryzacja, czyli tendencja do wyrażania skrajnych opinii; etykietowanie, czyli widzenie problemów przez ich nazywanie, a nie analizowanie; mieszanie faktów i wniosków, traktowanie wniosków na równi z rzeczywistymi faktami; przesadna pewność siebie, przypisywanie sobie cech eksperta znającego się na wszystkich problemach; Statyczna ocena, czyli brak umiejętności weryfikacji opinii dotyczących nieustannie zmieniających się elementów rzeczywistości; Klasyfikowanie i nieodróżnianie, czyli przypisywanie ludziom i zdarzeniom tych samych cech.

28 Formy komunikowania FORMA PISEMNA Zalety: częściej ma charakter formalny niż nieformalny; stosowana jest praktycznie na każdym poziomie procesu porozumiewania się ludzi; trwałość; możliwość starannego przygotowania. Wady: Brak możliwości wytwarzania bezpośredniego sprzężenia zwrotnego.

29 Formy komunikowania FORMA PISEMNA W komunikowaniu interpersonalnym: list klasyczny lub ; faks; telex; W komunikowaniu instytucjonalnym: oficjalne pisma: polecenie; rozkaz; instrukcja działania; akty prawne; rozporządzenia; decyzje; postanowienia. W komunikowaniu masowym: media drukowane; internet

30 Formy komunikowania Komunikowanie niewerbalne tworzy kilka grup sygnałów: 1. Kinezjetyka 2. Parajęzyk 3. Samoprezentacja 4. Dotyk 5. Proksemika 6. Chronemika 7. Elementy otoczenia

31 Formy komunikowania Kinezjetyka mowa ciała mimika twarzy gestykulacja ruchy ciała spojrzenie kontakt wzrokowy przyjmowane pozy

32 Formy komunikowania Parajęzyk 1. Cechy wokalne głosu: ton barwa wysokość natężenie głośność modulacja tempo mówienia 2. Interferencje wokalne wzajemne oddziaływanie dwóch lub więcej cech głosu oraz wszelkie dźwięki poza językowe: uf, ach, eee.

33 Formy komunikowania Samoprezentacja wygląd fizyczny budowa ciała ubranie fryzura makijaż biżuteria i noszone dodatki Elementy te dają dużo informacji o jednostce i czasami już na wstępie przesądzają o relacjach komunikacyjnych.

34 Formy komunikowania Dotyk uścisk dłoni; poklepywanie; obejmowanie drugiej osoby. Dotyk świadczy o stosunku emocjonalnym i zależy od: uprzejmości; kultury osobistej; wychowania; preferencji jednostki; kontekstu kulturowego.

35 Formy komunikowania Proksemika zastosowanie dystansu interpersonalnego i relacji przestrzennych między komunikującymi się osobami, wynikające ze struktury i z charakteru formalnego bądź nieformalnego przestrzeni oraz przedmiotów tam się znajdujących.

36 Formy komunikowania Chronemika wykorzystuje czas jako sygnał komunikacyjny, np.: punktualność; oczekiwanie; czas trwania.

37 Formy komunikowania Elementy otoczenia takie jak, np.: temperatura, oświetlenie, kolor, Mogą wpływać na zachowanie się ludzi, stymulować ich bądź odstraszać.

38 Formy komunikowania Funkcje komunikacji niewerbalnej: 1. Zastępowania sygnały niewerbalne, określane jako emblematy, takie jak charakterystyczny ruch ręką lub głową, gest, znak, mogą być stosowane w miejsce słów i zdań, zastępując je. 2. Uzupełniania - sygnały niewerbalne, nazywane ilustratorami, uzupełniają komunikat werbalny, precyzują go, są komplementarne w stosunku do niego. 3. Ekspozycji - sygnały niewerbalne, nazywane pozami, pozwalają na okazanie uczuć i emocji w znacznie większej skali niż jest ich rzeczywisty stan, akcentują je i eksponują, wyolbrzymiają, lub w przeciwnym kierunku, ciało nadawcy ukrywa prawdziwe myśli i uczucia, ukazują znacznie mniej emocji. 4. Regulacyjna - sygnały niewerbalne, nazywane regulatorami, mogą być użyte do kontroli i regulacji płynności konwersacji lub transakcyjnego komunikowania. 5. Moderująca - sygnały niewerbalne, zwane adapterami służą do łagodzenia napięć, jakie jednostka przeżywa. Występują w formie np.,: drapania się po głowie, klepania po nodze, ściskania dłoni, obgryzania paznokci.

39 Formy komunikowania Różnice między komunikacją werbalną a niewerbalną: komunikowanie niewerbalne jest znacznie bardziej dwuznaczne; komunikowanie niewerbalne ma charakter ciągły; komunikowanie niewerbalne odbywa się wieloma kanałami i angażuje wszystkie zmysły; komunikowanie niewerbalne nie ma struktury, bądź jest bardzo słabo zarysowana; komunikowanie niewerbalne ma charakter pozalingwistyczny; komunikowanie niewerbalne jest analogowe (forma i treść są ze sobą powiązane i wzajemnie się warunkują) a komunikowanie werbalne jest digitalne (forma i treść nie są ze sobą powiązane) komunikowanie niewerbalne daje wgląd w stany emocjonalne; komunikowanie niewerbalne jest spontaniczne, a stosowane w nim sygnały są nabyte w drodze naturalnej obserwacji otoczenia; znaczenie komunikatu niewerbalnego jest zdeterminowane kulturowo.

40 Typy komunikowania Komunikowanie informacyjne Komunikowanie perswazyjne Komunikowanie obronne Komunikowanie podtrzymujące

41 Typy komunikowania Komunikowanie informacyjne podstawowym celem jest kreowanie wzajemnego porozumienia i zrozumienia między uczestnikami procesu, dzielenia się wiedzą, wyjaśnianie i instruktaż, przy założeniu, że nadawca nie ma żadnych intencji wpływania na postawy i zachowania odbiorców.

42 Typy komunikowania Komunikowanie informacyjne metody informacyjne: 1. Narracja 2. Opis 3. Demonstracja 4. definiowanie

43 Typy komunikowania Komunikowanie informacyjne zasady: 1. Kreatywność 2. Wiarygodność 3. Nowośc informacji 4. Doniosłość informacji 5. Położenie nacisku na informację 6. Wykorzystnaie pomocy wizualnych

44 Typy komunikowania Komunikowanie perswazyjne to kompleksowy, interakcyjny proces, w którym nadawca i odbiorca są połączeni werbalnymi i niewerbalnymi symbolami, poprzez które perswadujący próbuje wpłynąć na drugą osobę po to, aby zmienić jego reakcje, zachowania, ukształtować nowe postawy lub zmodyfikować już istniejące i sprowokować do akcji/działania.

45 Typy komunikowania Komunikowanie perswazyjne Wyróżnia się 3 typy perswazji: 1. przekonująca 2. nakłaniająca 3. pobudzająca

46 Typy komunikowania Komunikowanie perswazyjne - proces celowy, w którym nadawca ma określone intencje, takie jak: 1. zmiana istniejących postaw; 2. wzmocnienie istniejącej postawy; 3. uformowanie nowej, nie istniejącej dotychczas postawy.

47 Typy komunikowania Komunikowanie perswazyjne W. McGuire wyróżnił 6 faz w procesie perswazyjnym: 1. Ekspozycji 2. Uruchomienia uwagi 3. Zrozumienia 4. Refleksji 5. Zapamiętywania 6. Zmiany postaw

48 Typy komunikowania Komunikowanie perswazyjne a zjawisko oporu

49 Typy komunikowania Komunikowanie perswazyjne - zasady 1. Sprecyzowanie celów 2. Stosowanie logicznej argumentacji 3. Rozpoznanie istniejących systemów postaw i wzorów zachowań odbiorców 4. Posługiwanie się językiem motywującym do działania 5. Budowanie i rozwijanie wiarygodności 6. Prezentacja komunikatu w przekonujący sposób 7. Obalenie przeciwnych argumentów

50 Typy komunikowania Komunikowanie obronne wywołane jest cechami postaw nadawcy. Do najważniejszych z nich zaliczyć można: Wartościowanie i osądzanie odbiorcy; Manipulację, podstęp i wyrachowanie; Chęć sprawowania kontroli; Neutralność; Demonstrowanie poczucia wyższości; Pokazywanie dużej pewności siebie.

51 Typy komunikowania Komunikowanie podtrzymujące związane jest z zachowaniem nadawcy, który zachęca odbiorcę do kontynuacji kontaktów. Zachowania służące podtrzymaniu to: opis sytuacji; orientacja na rozwiązanie problemu; spontaniczność przekazu i reakcji; empatia; równość nadawcy i odbiorcy; warunkowość treści komunikatu.