AKTUALIZACJA PLANU ROZWOJU GOSPODARCZEGO DLA SO ECTW OBSZARU LGD

Transkrypt

1 AKTUALIZACJA PLANU ROZWOJU GOSPODARCZEGO DLA SO ECTW OBSZARU LGD 1

2 SPIS TRE CI I. WST P... 4 II. CHARAKTERYSTYKA GMIN PODSTAWOWE INFORMACJE O OBSZARZE Lokalizacja Walory przyrodnicze G sto zaludnienia.8 2. WYMIAR SPO ECZNY Zatrudnienie - uj cie przekrojowe Bezrobocie - struktura wiekowa, poziom wykszta cenia..11 II. PROFIL KLUCZOWYCH KIERUNKÓW ROZWOJU GMIN Rozwój ma ych i rednich przedsi biorstw Turystyka i rekreacja - AGROTURYSTYKA Nowoczesne rolnictwo III. ANALIZA GOSPODARCZA REGIONU UJ CIE DYNAMICZE STRUKTURA PODMIOTÓW GOSPODARKI NARODOWEJ GMIN SEKCJE GOSPODARKI OBSZARU OBJ TEGO LSR UJ CIE CA O CIOWE ZARYS PRIORYTETOWYCH BRAN W REGIONIE Handel i naprawy Budownictwo Przetwórstwo przemys owe Transport, gospodarka magazynowa, czno Rolnictwo, owiectwo i le nictwo Obs uga nieruchomo ci i firm Hotele i restauracje Po rednictwo finansowe...35 IV. PROGNOZA ROZWOJU PRZEDSI BIORCZO CI Przedsi biorczo jako g ówna determinanta lokalnego rozwoju

3 2. Budowa lokalnej gospodarki na p aszczy nie innowacyjnego potencja u M P Wizja gospodarczego rozwoju gmin Charakterystyka tendencji rozwojowych firm w przekroju ga zi gospodarczych regionu Bran e o znacznym potencjale w perspektywie d ugofalowego rozwoju.44 V. INSTRUMENTY WSPARCIA PRZEDSI BIORCZO CI W REGIONIE Szkolenia i doradztwo Tworzenie warunków dla rozwoju przedsi biorczo ci Zwi kszenie konkurencyjno ci Finansowanie inwestycji Instrumenty finansowe UE Inne instrumenty krajowe i zagraniczne Program wsparcia Kontrakty Wojewódzkie Programy wsparcia system konkursów ofert" Polska Organizacja Turystyczna Ma opolska Organizacja Turystyczna Partnerstwo Publiczno-Prywatne Sponsoring Fundusze po yczkowe Fundacja Rozwoju Regionalnego Rabka O rodki Doradztwa Rolniczego VI. ZAKO CZENIE

4 I. Wst p Projekcja planu rozwoju gospodarczego ma na celu wyznaczy g ówne kierunki rozwoju gmin: Che miec, Kamionka Wielka oraz Grybów. Przez kierunki rozwoju mo na rozumie zidentyfikowanie podstawowych celów strategicznych ca ego obszaru LGD, celów operacyjnych oraz dzia a. Punktem wyj cia ka dej dokumentacji strategicznej jest analiza spo ecznogospodarcza i diagnoza badanego obszaru. Analiza w przypadku Planu Rozwoju Gospodarczego koncentruje si na czynnikach i uwarunkowaniach natury gospodarczej, jednocze nie ukazuj c sposób i narz dzia do przeprowadzania daleko id cych zmian gospodarczych gmin obszaru LGD. Wy ej omawiana diagnoza pozwala na okre lenie adekwatnych do sytuacji gospodarczej celów i mo liwie najskuteczniejszych dzia a. Aktualizacja Planu Rozwoju Gospodarczego dla so ectw obszaru LGD jest konsekwencj, zmian jakie zasz y w wyniku po czenia trzech gmin w jeden obszar LGD, co spowodowa o rezygnacj gminy Che miec, Kamionka Wielka oraz Grybów z wcze niej przyj tych po cze kooperacyjnych grup LGD reprezentuj cych inne gminy tworz ce pierwotnie z nimi ca o. W zwi zku z powy szym w wyniku nowego po czenia trzech gmin, dokumentacja strategiczna nowo powsta ego obszaru dzia ania wymaga aktualizacji. Niniejsza aktualizacja planu gospodarczego przedstawia w uj ciu przekrojowym stan lokalnych gospodarek badanych gmin, charakterystyk celów strategicznych i operacyjnych, identyfikacj priorytetowych obszarów rozwoju oraz opis podstawowych instrumentów wsparcia rozwoju przedsi biorczo ci i rolnictwa na obszarze obj tym LGD. 4

5 I. Charakterystyka Gmin 1. Podstawowe informacje o obszarze 1.1. Lokalizacja Plan Rozwoju Gospodarczego so ectw obszaru LGD obejmuje obszar trzech gmin po o onych w Województwie Ma opolskim, we wschodniej i pó nocnej cz ci Powiatu Nowos deckiego. W sk ad obszaru obj tego LSR wchodzi: 1. Gmina Che miec gmina wiejska o powierzchni 112 km 2, co stanowi ok. 7,2% powierzchni powiatu (0,74% powierzchni woj. Ma opolskiego). S siaduje z gminami: Podegrodzie, ososina Dolna, Gródek nad Dunajcem, Korzenna, Grybów, Kamionka Wielka. Ponadto s siaduje z dwoma powiatami: Limanowski, m. Nowy S cz. Sie osadnicz tworzy 27 so ectw: Biczyce Dolne, Biczyce Górne, Boguszowa, Che miec, Chomranice, D browa, Januszowa, Klimkówka, Krasne Potockie, Kl czany, Kunów, Kurów, Librantowa, Ma a Wie, Marcinkowice, Na ciszowa, Niskowa, Paszyn, Pi tkowa, Rdziostów, winiarsko, Trzetrzewina, Ubiad, Wielog owy, Wielopole, Wola Kurowska, Wola Marcinkowska. 2. Gmina Grybów gmina wiejska o powierzchni 153 km 2. S siaduje z dziesi cioma gminami: Korzenna, Che miec, Kamionka Wielka, abowa, Krynica Zdrój (Powiat Nowos decki) oraz Bobowa, u na, Gorlice, Ropa, U cie Gorlickie (Powiat Gorlicki). Sie osadnicz tworzy 16 so ectw: Bia a Ni na, Binczarowa, Chodorowa, Cieniawa, Florynka, Gródek, Kru lowa Ni na, Kru lowa Wy na, K clowa, Polna, Ptaszkowa, Sio kowa, Stara Wie, Stró e, Wawrzka, Wyskitna. 3. Gmina Kamionka Wielka gmina wiejska o powierzchni 65 km 2. S siaduje z czterema gminami: Che miec, Grybów, abowa, Nawojowa (Powiat Nowos decki). Sie osadnicz tworzy 9 so ectw: Bogusza, Jamnica, Kamionka Ma a, Kamionka Wielka, Królowa Górna, Królowa Polska, Mszalnica, Zagóry, Mystków. 5

6 Rys 1. Po o enie gmin na tle powiatu nowos deckiego Ogólna powierzchnia gmin wynosi 330 km 2. czna ilo so ectw tworz cych system wynosi 52. Obszar ten jest spójny terytorialnie, tworz c równocze nie struktur powi za spo ecznogospodarczych. Obszary cz przede wszystkim wspólne cele i kierunki rozwoju. Z uwagi na bezpo rednie s siedztwo powi zania gospodarcze, rynkowe oraz indywidualnych przedsi biorców s bardzo liczne, przenikaj c si wzajemnie. W wyniku czego wiele aspektów rozwoju spo eczno-gospodarczego b dzie prezentowane cznie, traktuj ca y obszar jako jeden organizm gospodarczy. Wyj tkowo tam, gdzie jest to wskazane omawiane 6

7 prawid owo ci b d prezentowane oddzielnie dla Gminy Che miec, Gminy Grybów i Gminy Kamionka Wielka Walory przyrodnicze Podstawowym determinant wp ywaj cym na kondycj i funkcjonowanie terytorium który obejmuje LSR jest jego lokalizacja w dwóch o ciennych jednostkach geograficznych: Beskidów Zachodnich i Pogórza Karpackiego oraz wynikaj ce st d elementy ukszta towania tego obszaru. Ponadto obszar gminy Che miec cz dop ywy rzeki Dunajec tworz c ci g ekologiczny pomi dzy Beskidem Wyspowym, Beskidem Niskim i Pogórzem Ci kowickim. Gminy po o one s na terenie Pogórza Ro nowsko Ci kowickiego. Pod wzgl dem fizyczno geograficznym jest to obszar pó nocno zachodniego masywu strefy gór Beskidu Niskiego. Beskid Niski zbudowany jest ze ska osadowych. S to g ównie naprzemienne u o one awice zlepie ców, piaskowców i upków iglastych. Pasmo Górskie Beskidu Niskiego jest w wi kszo ci niskie i agodne, cechuje si d ugimi grzbietami o sp aszczonych wierzcho kach i zaokr glonych szczytach. Jedynie niektóre grzbiety i szczyty odznaczaj si zauwa aln stromo ci i ostro ci. W tym miejscu nale y wspomnie o pa mie Jeleniej Góry (684 m. n.p.m.), gdzie znajduje si rezerwat przyrody Jelenia Góra oraz usuwisko górskie z jeziorem Morskie Oko o ponad przeci tnych walorach przyrodniczych. Na szczególn uwag zas uguje równie m.in. pasmo Jaworza (882 m n.p.m.), na którego szczycie wybudowana zosta a prawie 30-to metrowa, zwie czona krzy em wie a z tarasem widokowym. Z wie y widokowej podziwia mo na rozleg e panoramy Beskidów i Pogórza, m.in. Pasmo Brzanki. Walory przyrodnicze na znacznej cz ci obszaru obejmuj cego gminy sprzyjaj uprawianiu ró norodnych form turystyki we wszystkich porach roku. Tury ci mog tutaj znale lokalne atrakcje w zale no ci od indywidualnych preferencji tj. polowanie, w dkowanie, grzybobranie, mo liwo nauki ekstremalnych sportów latanie na lotniach i paralotniach. Dominuj ca powierzchnia le nych terenów jest bogata w runo le ne, a szczególnie grzyby. Do kluczowych cie ek rozwoju turystyki i rekreacji sugerowanych dla tego typu terenów mo na zaliczy agroturystyk, piesze wyprawy po Beskidach, cie ki 7

8 rowerowe oraz inne formy wypoczynku i sp dzania wolnego czasu dla rodzin miejskich. W zale no ci od pory roku mo emy znale ca gam atrakcji od pól namiotowych po sporty zimowe i campingi. Turystyka piesza i rowerowa b dzie nadal jedn z najwa niejszych form turystyki w regionie. Ukszta towanie terenu - zarówno jak ca e Beskidy oraz Pogórze Karpackie zbudowane s z fliszu karpackiego. Taki rodzaj budowy charakteryzuje si wyst powaniem na poszczególnych stokach wychodni piaskowców. Ponadto do tutejszych bogactw naturalnych zaliczaj si : wody mineralne, drewno pozyskiwane w miejscowych lasach, liczne wirowiska w dolinie Bia ej i jej dop ywach. Bezpo rednia blisko gmin: Che miec, Kamionka Wielka, Grybów z gminami i terenami uzdrowiskowymi stwarza znaczne mo liwo ci do rozwoju ca ego obszaru. Mog mie charakter bazy wypadowej w stosunku do wymienionych terenów. Niewykorzystany potencja i mo liwo ci trzeba szuka w du ej ilo ci turystów przeje d aj cych przez gminy. Wa nym wyzwaniem na kolejne lata b dzie umiej tno zatrzymania na pewien okres potencjalnych turystów na obszarze gmin. B dzie to mo liwe dzi ki innowacyjnym i mia ym rozwi zaniom, koncentracj kapita u lokalnych przedsi biorców by realizowa zauwa alne i ciekawe inwestycje w skali regionu jak i kraju. Walory przyrodnicze wyst puj ce w obszarze LSR s bardzo dobre. Nale y je wykorzysta na potrzeby gospodarczego wzrostu i poprawy ycia mieszka ców. Kluczem jest odpowiednia i innowacyjna promocja regionu G sto zaludnienia Ludno Liczba ludno ci zamieszkuj cych gminy Che miec, Kamionka Wielka, Grybów wynosi osób w 2009 roku. G sto zaludnienia wynosi rednio 77 os. na km 2, przy czym warto pami ta, i najwy sza g sto wyst puje w gminie Che miec 230 os. na km 2. Wynika to z bezpo redniej blisko ci gminy z aglomeracj Nowos deck, oraz z jej powierzchni. Liczba m czyzn zamieszkuj cych gminy wynosi co stanowi 50,25% 8

9 ca ej populacji. Liczba kobiet wynosi (stan na rok 2009). Na 100 m czyzn w badanym regionie przypada 99,66 kobiet. Tabela 1. Ludno gmin w 2009 roku dane statystyczne ogó em m czy ni kobiety na 1 km2 Kobiety na100 m czyzn Che miec Kamionka W Grybów Razem ,66 ród o: opracowanie w asne na podstawie danych GUS Dynamika zmian liczy ludno ci w gminach przyjmuje tendencje wzrostow. Niewielki wska nik wzrostu w uj ciu rocznym powinie jednak napawa optymizmem zwa ywszy na stosunkowo niewielk liczb ludno ci zamieszkuj cych ten teren. Dynamik zmian liczby ludno ci gmin przedstawia tabela 2 oraz wykres 1. Tabela 2. Zmiana liczby ludno ci Lata Liczba ludności ogółem ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS Z powy szej tabeli wynika, i liczba ludno ci w analizowanych mia a tendencje wzrostow kolejno dla do Warto podkre li e o pozycji i potencjale obszaru LSR decyduje w znacznym stopniu czynnik ludzki i jego kondycja. To w a nie lokalni mieszka cy tworz podstawy do jej rozwoju, przy wykorzystaniu wszelkich dost pnych zasobów naturalnych i technicznych. Z tego te wzgl du konieczne jest prze ledzenie p aszczyzny rozwojowej Gminy Che miec, Gminy Grybów i Gminy Kamionka Wielka, w a nie pod k tem zasobów ludzkich i szerzej spo eczno-ekonomicznych. 9

10 Wykres 1. Dynamika zmiany liczby ludno ci ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS 2. Wymiar Spo eczny 2.1. Zatrudnienie, bezrobocie uj cie przekrojowe Zatrudnienie jest podstawowym czynnikiem wp ywaj cym na ruch migracyjne wewn trz gmin, poziom ludno ci oraz zamo no mieszka ców tego regionu. Mimo rosn cej liczby ma ych i rednich przedsi biorstw, du ego zaanga owania w rolnictwie, na obszarze LSR wyst puje znaczne bezrobocie. Ogólna liczba bezrobotnych w roku 2007 wynosi a 1279 osób w Gminie Grybów oraz 504 osób w Gminie Kamionka Wielka a w Gminie Che miec wynios a 1560 co daje cznie 3343 bezrobotnych. Zatrudnienie w poszczególnych gminach w uj ciu przekrojowym przedstawiono w tabeli 3. 10

11 Tabela3. Zatrudnienie w gminach uj cie przekrojowe 2009 r. Gmina Che miec Ogó em Sektor Rolnictwo, owiectwo, Ogó em W tym publiczny prywatny le nictwo, kobiety rybactwo Przemys i budownictwo Pozosta e us ugi Gmina Kamionka W Gmina Grybów Ogó em ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS Analizuj c powy sze dane, mo na stwierdzi, i liczba pracuj cych m czyzn jest wi ksza ni kobiet o 60,63%. Najwi cej osób zatrudnionych jest w Przemy le i Budownictwie. Pami tajmy e ta bran a gospodarki jest niezwykle wra liwa na wahania koniunktury oraz ogóln sytuacj na rynku i kondycj finansow mieszka ców. Tak wysoki wspó czynnik mo e niepokoi, gdy w przypadku gospodarczego tempa spadku rozwoju bran a staje si podstawow determinant pogr ania innych pochodnych bran (bran e us ugowe, sprzeda detaliczna itd.) Bezrobocie - Struktura wiekowa, poziom wykszta cenia W celu dok adniejszego zobrazowania problemu bezrobocia na terenie LSR gmin, podj to analiz zagadnienia na ró nych jej p aszczyznach. W zwi zku z tym aby jasno i przejrzy cie przedstawi wyst puj ce zale no ci dane uj to w tabeli 4. 11

12 Tabela 4. Bezrobocie w 2008 r. uj cie wielop aszczyznowe Informacja Gmina Che miec Gmina Grybów Gmina Kamionka Wielka OGÓ EM Wiek Wykszta cenie Wy sze Policealne i rednie zawodowe rednie ogólnokszta c ce Zasadnicze zawodowe Podstawowe i niepe ne 239 podstawowe Sta pracy Do 1 roku lat i wi cej Bez sta u Czas pozostawania bez pracy do pow. 24 m-cy ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS oraz PUP Nowy S cz Wysuwaj c konkluzje dotycz ce wy ej zamieszczonej tabeli w poszczególnych kategoriach mo na wyró ni okre lone prawid owo ci: WIEK W tym wymiarze wyra nie dominuj bezrobotni w wieku od 18 do 24 lat. Ow tendencje obserwuje si we wszystkich badanych gminach: Gmina Che miec, Gmina Kamionka Wielka, Gmina Grybów 12

13 WYKSZTA CENIE Najwi ksze bezrobocie odnotowano w grupie osób z wykszta ceniem zasadniczym zawodowym. Ma to miejsce we wszystkich analizowanych gminach. W gminie Che miec wynosi a 543. Jest to równie spowodowane powierzchni jak obejmuje gmina w stosunku do gmin Kamionka Wielka oraz Grybów. STA PRACY Najtrudniej znale jest zatrudnienie osobom nie posiadaj cym sta u pracy (Gmina Grybów) oraz osobom ze sta em od 1-5 lat (Gmina Che miec, Gmina Kamionka Wielka). CZAS POZOSTAWANIA BEZ PRACY Osoby pozostaj ce bez pracy powy ej 24 miesi cy reprezentuj najwi ksz grup bezrobotnych w swojej kategorii. Stosunkowo najszybciej zatrudnienie znajduj osoby, które utraci y prac do jednego roku wstecz (Gmina Che miec, Gmina Grybów) oraz osoby pozostaj ce bez pracy w przedziale od 12 do 24 miesi cy (Gmina Kamionka Wielka). 13

14 II. PROFIL KLUCZOWYCH KIERUNKÓW ROZWOJU GMIN 1. Rozwój ma ych i rednich przedsi biorstw Polityka rozwoju wobec M P w ostatnich kilku latach nabra a szczególnego charakteru. Konieczno uprawiania w/w polityki jest spowodowana wielko ci i znaczeniem owego sektora dla ca ej gospodarki lokalnej, pocz wszy od jego wp ywu na poziom konkurencyjno ci, niwelowania bezrobocia, do tworzenia gospodarki o wysokim wska niku innowacyjno ci. Nowoczesne i dobrze prosperuj ce M P s filarem krajów wysokorozwini tych, dlatego te problemy natury finansowej, edukacyjnej, zarz dczej itp. przedsi biorców nale cych do tego sektora, winny by niwelowane by w jak najwy szym stopniu zdynamizowa ich rozwój. Niesie to ze sob korzy ci w skali makroekonomicznej ca ego regionu. O konieczno ci i celowo ci prowadzenia polityki, zorientowanej na ustawiczne wsparcie polskich M P, chyba nie trzeba nikogo przekonywa. Przedsi biorstwa, zw aszcza te mniejsze, sta y si fundamentem nowoczesnych, wiatowych gospodarek. Niejednokrotnie wiadcz o sile i potencjale krajowej gospodarki b d cej elementem galopuj cej globalizacji. Dla tego tak wa ne jest prowadzenie polityki ukierunkowanej na rozwój przedsi biorstw. Namacalne efekty stosowania ci g ej i skutecznej polityki wzgl dem ma ych i rednich przedsi biorstw, mo na przede wszystkim dostrzec na p aszczy nie lokalnej. Tak naprawd, to w tym wymiarze korzy ci p yn ce z aktywnej dzia alno ci lokalnych w adz daj najlepsze efekty, mo na je zauwa y, a co najwa niejsze. Wszelaka polityka ukierunkowana na sektor M P ma tutaj swoje zastosowanie w praktyce. Nasuwaj ca si konkluzja: O prowadzeniu skutecznej polityki rozwoju wzgl dem M P, mo emy mówi tylko wtedy, gdy jej cele i za o enia, s konsekwentnie wdra ane i praktykowane na wszystkich poziomach w adz pa stwowych, od makro po mikro. Wystarczy jeden wadliwy element systemu, zw aszcza na szczeblu najwy szym, aby dobrze pracuj cy mechanizm, zacz zniekszta ca swoj form. Ma e i rednie przedsi biorstwa obejmuj ok. 99% wszystkich przedsi biorstw w kraju. Jest to grupa wywieraj ca ogromny wp yw na wszystkie p aszczyzny ycia 14

15 spo ecznego, ze wzgl du na sw ilo i znaczenie zw aszcza w gospodarce lokalnej. M P uwa a si obecnie za jeden z kluczowych obszarów rozwoju nowoczesnej gospodarki wolnorynkowej. We wspó czesnej gospodarce tempo rozwoju firm, przez to ca ych regionów a nawet kraju regulowane jest przez zdolno do finansowania inwestycji. Jest to jeden z g ównych determinantów konkurencyjno ci wp ywaj cych na kondycje i mo liwo ci rozwojowe M P. Dost p do rodków finansowych dla sektora M P stwarza ogromne mo liwo ci i nie tylko w skali mikro, czyli de facto samych zainteresowanych, a ca ego regionu. Dlatego w gestii w adz lokalnych winien le e interes likwidacji barier przy jednoczesnym zwi kszaniu mo liwo ci inwestycyjnych ma ych i rednich przedsi biorstw. Du e przedsi biorstwa w mniejszym stopniu borykaj si z dost pem do róde kapita u, koszt finansowania jest równie ni szy. Lecz takich przedsi biorstw jest niewiele w porównaniu do sektora M P który jest najwi ksz grup przedsi biorstw na obszarze LSR. Sektor M P posiada wiele zalet w porównaniu z du ymi firmami, chocia by w wymiarze innowacji wynikaj cych najcz ciej z zasad wolnego rynku, upatruj c tym samym swoj szans na zdobycie przewagi nad konkurentami poprzez szybk i wydajn komunikacj wewn trzn, du elastyczno oraz zdolno do szybkiego reagowania i dostosowania do ci gle zmieniaj cego si otoczenia. Kompetencja innowacyjna to fundamentalny czynnik który przes dza o sukcesie przedsi biorstwa, odznacza si nieustaj c innowacyjno ci prowadzonych dzia a. Jego cz ci jest do wiadczenie zdobyte podczas realizacji ró nych projektów jak równie umiej tno funkcjonowania pod ci g presj niepewno ci i ryzyka które stanowi najwa niejsz w a ciwo innowacji. Funkcjonowanie sektora M P na rynku w sytuacji ci g ych i nieustaj cych zmian warunków gospodarowania, jakich do wiadczamy na przestrzeni kilku lat na skutek rewolucji informatycznej, w procesie globalizacji czy integracji regionalnej, oznacza umiej tno tworzenia lub utrzymywania przez nie przewagi konkurencyjnej. Tak przewag mo emy osi gn poprzez zarz dzanie zmianami. Zarz dzanie zmianami to nic innego, jak zarz dzanie konkurencyjno ci przedsi biorstw, polegaj ce na ujmowaniu innowacji w kategoriach g ównego celu i sta ej restrukturyzacji posiadanych zasobów, rozwoju szeroko rozumianego potencja u innowacyjnego pozwalaj cego zdobywanie lub umacnianie pozycji na rynku uzyskanej dzi ki tej przewadze. Rozwój lokalnych M P jest przede wszystkim zwi zany z nieustaj cym pokonywaniem swoich s abych stron i przekszta caniem zagro e w szanse. 15

16 M P zwa ywszy na fakt ilo ci zatrudnionych osób, kszta tuje i b dzie kszta towa jako zasobów ludzkich lokalnie. To w a nie w du ej mierze od niego zale y poziom bezrobocia, tempo rozwoju i, innowacyjno gospodarki gmin. Przyjmuj c tak prawid owo, inwestowanie w pracowników jest konieczne dla zdynamizowania i kszta towania rozwoju i to nie tylko w wymiarze mikro, ale przede wszystkim w mezo, bo to przecie personel tworzy te przedsi biorstwa, przedsi biorstwa których sukces w znacznym stopniu uzale nia kondycj regionalnej gospodarki. Na gruncie lokalnego rozwoju, du y wp yw na postaw i wiedz przedsi biorców na temat mo liwo ci pozyskiwania rodków finansowych maj lokalne stowarzyszenia oraz grupy dzia ania. Bardzo cz sto takim organom powierza si znaczn cz kompetencji np. Urz du Marsza kowskiego, dzi ki czemu mog przeprowadza konkursy i ocenia wnioski sk adane przez lokalne firmy. Zaoszcz dza to czas, a co najwa niejsze nie zniech ca drobnych przedsi biorców do sk adania wniosków i pozwala omin widmo biurokratycznych barier i skomplikowanych formalno ci. W takim przypadku nadmieniona instytucja pe ni rol cznika, punktu informacyjnego i doradczego. Zazwyczaj tak grup tworz lokalne osoby zaufania publicznego, wszystkim dobrze znani tak jak wójt, so tys, urz dnicy gmin, radni itp., co dodatkowo zwi ksza przychylno miejscowych przedsi biorców. W wietle przytoczonych argumentów oraz poruszanych problemów rozwój ma ych rednich przedsi biorstw jest i b dzie du ym wyzwaniem dla w adz lokalnych. Jak wiadomo najwi kszym problemem w tym wymiarze jest brak lub niedobór kapita u takich przedsi biorstw. Mo na powiedzie i ten problem ma charakter uniwersalny, ale w miar mo liwo ci nale y wspiera M P przede wszystkim na drodze przedsi wzi inwestycyjnych, które w perspektywie d ugoterminowej przynios du e korzy ci dla regionu. Najwa niejszy to wzrost zatrudnienia i poprawa stopy yciowej mieszka ców gmin. Aby cel móg by osi galny dla w adz samorz dowych obszaru LSR, musz one w pierwszej kolejno ci u wiadamia przedsi biorców o alternatywnych mo liwo ciach wsparcia dzia alno ci ze rodków Unii Europejskiej i innych programów pomocowych. Kluczowym punktem oddzia ywania s szkolenia i doradztwo dla przedsi biorców. Wa na jest równie wspó praca na linii publiczno-prywatnej oraz zaanga owanie z obu stron. Dzia aniem komplementarnym w stosunku do bezpo redniego wsparcia jest budowa sieci instytucji otoczenia biznesu. Ich zadaniem b dzie zbli enie przedsi biorstw do jednostek badawczorozwojowych przez co umo liwi im wykorzystanie zdobytych bada. Instytucje powinny zapewni profesjonale us ugi dla M P, tj. transfer wiedzy oraz wspomaga budow trwa ej 16

17 sieci wspó pracy pomi dzy firmami i instytucjami z ró nych ga zi gospodarki, co powinno zaowocowa fuzj do wiadczenia, wiedzy i nowatorskich rozwi za dynamizuj cych rozwój M P w gminach. 2. Turystyka i rekreacja - Agroturystyka Na wybór tego celu wp yn o kilka kluczowych czynników wyró niaj cych obszar na którym realizowana jest LSR, a mianowicie: uwarunkowania geograficzne, przyrodnicze, spo eczne i kulturowe. Poprzez realizacj powy szego celu uwarunkowania te zostan wykorzystane do dynamicznego rozwoju obszaru LSR. Rozwój lokalnej przedsi biorczo ci w ród mieszka ców obszaru LSR pozwoli w pewnym stopniu uniezale ni si od zmian na rynku pracy, zmotywuje do ustawicznego rozwoju (wymaga tego konieczno bie cego zarz dzania przedsi biorstwem), wp ynie na wzrost zamo no ci mieszka ców, a tak e pozwoli wykorzysta unikalne zasoby przyrodnicze i kulturowe. Realizacja niniejszego celu powinna wykorzysta efekt synergii wi kszo ci atutów omawianego obszaru. Sposobem na aktywizacj lokalnych spo eczno ci b dzie rozwój i wypromowanie profesjonalnej, bogatej, charakterystycznej oferty agroturystycznej. Rozwój lokalnej przedsi biorczo ci m.in. poprzez rozwój agroturystyki, b dzie mo liwy dzi ki: powo aniu nowej b d wykorzystaniu" ju istniej cej organizacji (np. fundacji, stowarzyszenia) które koordynowa o b dzie rozwój agroturystyki na obszarze trzech gmin obj tych Planem Rozwoju Gospodarczego, inwentaryzacji obecnych zasobów, które mog zosta wykorzystane w tworzeniu nowej, kompleksowej, profesjonalnej oferty agroturystycznej, przeprowadzeniu bada marketingowych, których celem b dzie identyfikacja potrzeb i oczekiwa potencjalnych klientów w zakresie agroturystyki, opinii, postaw i oczekiwa mieszka ców analizowanego obszaru w zakresie zaanga owania w rozwój, w oparciu o pozyskane wyniki bada marketingowych opracowanie spójnej strategii marketingowej (spójnej z niniejszym Planem Rozwoju Gospodarczego) rozwoju agroturystyki w trzech gminach na omawianym obszarze LSR, 17

18 uruchomienie programu edukacyjnego - szkoleniowego dla mieszka ców -przysz ych przedsi biorców oferuj cych us ugi w zakresie agroturystyki, okre lenie standardów obowi zuj cych wszystkie podmioty, które oferowa b d us ugi w ramach agroturystyki, stworzenie profesjonalnej strony internetowej u atwiaj cej komunikacj (wewn trzn i zewn trzn ) podmiotom zaanga owanym w realizacj niniejszego celu, realizacja profesjonalnie zaprojektowanych kampanii promuj cych ofert w zakresie agroturystyki, szkolenia, doradztwo, pomoc w rozwoju oferty agroturystycznej. Rozwini ciem tych celów mog by dzia ania wspieraj ce rozwój turystyki lokalnej a z ni agroturystyki, takie jak: Organizacj wspólnych akcji promuj cych walory turystyczne regionu Cykl szkole i warsztatów podnoszenia jako ci us ug turystycznych, realizowanych w formie ca orocznego programu szkole, z funkcj integruj c i mobilizuj c Promocj turystyki rodzinnej, poprzez informacje o najdogodniejszej bazie noclegowej i ofercie gastronomicznej, o atrakcjach dla ró nych grup wiekowych, podkre lenie walorów bezpiecze stwa i opieki nad grupami rodzinnymi, Wypracowanie strategii promocji i rozwoju turystki na obszarze LGD Dzia ania marketingowe wspomagaj ce rozwój agroturystyki przybra mog form : kampanii informacyjnej, dopuszczaj cej mo liwo dwustronnej komunikacji poprzez zbieranie opinii (ankietowanie, rozmowy, dyskusje). Informacje maj charakter dostosowany do zainteresowa mieszka ców, s im potrzebne i zach caj do nawi zania i kontynuowania dialogu. Form dzia a mog by spotkania informacyjne, wykorzystanie programu szkoleniowego, tworzenie grup tematycznych (np. w a ciciele punktów gastronomicznych, w a ciciele gospodarstw agroturystycznych), udzia przedstawicieli rodowisk lokalnych w pracach zespo ów projektowych itp., Organizacja wydarze integracyjnych, przygotowanych dla mieszka ców z ich wy cznym udzia em, w trakcie których prezentowane s propozycje i efekty dzia a, 18

19 podejmowana jest wymiana pogl dów i zbierane s propozycje nowych dzia a. Nale y zwróci uwag, by wydarzenia takie nie mia y charakteru konfrontacji spo eczno ci lokalnej z w adz, lecz by y okazj do dzielenia si sukcesem, wyra enia uznania czy nagrodzenia uczestników. Jest tak e niezwykle wa ne, by wydarzenia te skupia y przedstawicieli trzech gmin, a nie tylko jednego czy dwóch o rodków. Wykorzystanie lub stworzenie lokalnego no nika informacji, w formie biuletynu, gazety, informatora o przedsi wzi ciach realizowanych na obszarze trzech gmin. Wydawnictwo mo e by samoistnym inicjatorem wydarze, Redakcja tekstów mo e by powierzona osobom spoza zespo ów realizuj cych projekty. Ta forma uczestnictwa w realizacji programu mo e by skierowana do m odzie y (szko y rednie) i obj ta patronatem np. przez gazet regionaln, Organizacja konkursu dla mieszka ców, dotycz cego produktu turystycznego z terenu trzech gmin, jurorami mog by zaproszone osoby z zewn trz lub klienci g osuj cy na wybran us ug. Nagrodami jest zarówno, tytu jak i ewentualne wsparcie dla podnoszenia jako ci us ug turystycznych (inwestycja, wyjazd na targi, uczestnictwo w wyje dzie zagranicznym, studialnym itp.). 3. Nowoczesne rolnictwo Wspó cze nie wymiar rolnictwa a przede wszystkim op acalnego i skutecznego rolnictwa wi e si z wykorzystaniem nowych rozwi za i technologii. Niektórzy jednak b dnie pojmuj charakter pracy rolnika. Zawód ten kojarzy si przede wszystkim z ci k prac w pocie czo a, co zreszt jest prawd. Jednak e, wielu ludzi wci s dzi, e w tej dziedzinie nie wykorzystuje si adnych nowinek technicznych, a wszystkie prace wykonywane s tradycyjnymi metodami, zazwyczaj r cznie. Okazuje si jednak, e w rolnictwie stosuje si ró ne nowoczesne rozwi zania, do których, dzi ki którym praca w gospodarstwach rolnych jest znacznie atwiejsza. Owijarki bel, folia do sianokiszonki te i podobne artyku y wykorzystywane w rolnictwie s stale unowocze niane i poddawane ró nym modyfikacjom. 19

20 To samo dotyczy tak e pojazdów i maszyn stosowanych w rolnictwie. Niektórych zdziwi oby pewnie, jak innowacyjne technologie wykorzystywane s w konstrukcjach p ugów, ci gników czy kultywatorów. W Polsce jest to stosunkowo wie y trend, jednak staje si on coraz bardziej popularny. Zainteresowanie rolnictwem wzros o zw aszcza w momencie, gdy modna sta a si ekologia, a wi c wszystko, co pochodzi z naturalnych hodowli i upraw. Z pewno ci jednak gospodarstwom których zasi g obejmuje LSR, daleko jeszcze do silnie skomputeryzowanych farm, nastawionych jedynie na gospodark ekstensywn. Du ym wyzwaniem na gruncie rozwoju rolnictwa w obszarze LSR, jest przede wszystkim brak rodków na finansowanie inwestycji, zakupu specjalistycznych maszyn i urz dze. Niewiedza o mo liwo ciach wsparcia dla rolników w ród mieszka ców regionu jest powszechna. Ponadto s aba znajomo rynku, czy bagatelizacja obserwacji sytuacji w agrobiznesie, powoduje brak umiej tno ci dostosowania upraw i chowu do zapotrzebowania rynku. Poci ga to za sob brak specjalizacji rolnej, nieop acalno upraw. Du ym problemem w ród gospodarstw rolnych na terenie LSR jest zbyt niska i ma o konkurencyjna wydajno upraw i chowu przez co dzia ania s wysoce praco i czasoch onne. Wizja nowoczesnego rolnictwa w regionie b dzie realna tylko dzi ki du ym nak adom inwestycyjnym w gospodarstwa rolnicze. Strategia rozwoju powinna skoncentrowa si na rolnikach, których wielko gruntu oraz brak jego rozszczepienia na innych terytoriach rokuj mo liwo masowych i profesjonalnych dzia a agro biznesowych. Wa nym elementem ze strony w adz lokalnych jest organizowanie doradztwa i szkole z zakresu mo liwo ci rozwoju rolnictwa. Rolnictwo w trzech gminach powinno upatrywa swoje szanse w ekologicznych produktach nastawiaj c si na internacjonalizacj, zw aszcza zdobywaj c rynek niemiecki, gdzie produkty ekologiczne ciesz si bardzo wysokim popytem. Aby cel by osi galny trzeba w najwy szym stopniu wykorzystywa mo liwo ci zwi zane z finansowym wsparciem Unii Europejskiej i jego polskimi odpowiednikiem programy wsparcia. Problem posiadania gruntów o zbyt ma ej powierzchni do prowadzenia dzia a na skal masow, mo na rozwi za przy pomocy fuzji gospodarstw rolnych, po czenia kapita u, przez co wspólne inwestycje b d mia y charakter du ych przedsi wzi. Wspó praca rolników powoduje równie umacnianie ich pozycji konkurencyjnej lokalnie i regionalnie. Nale y wi c u wiadamia samych zainteresowanych o realnych korzy ciach i konieczno ci zmian na miar XXI wieku. 20

21 III. ANALIZA GOSPODARCZA REGIONU UJ CIE DYNAMICZNE 1. Struktura Podmiotów Gospodarki Narodowej Gmin W niniejszym podrozdziale przedstawiono Podmioty Gospodarki Narodowej zarejestrowane w rejestrze regon dla terenu Gmin: Che miec, Grybów, Kamionka Wielka. Na potrzeby LSR powy sze gminy przedstawiono ca o ciowo jako jeden organizm. Dokonano podzia u Podmiotów Gospodarki Narodowej na sektor publiczny i prywatny. Ponadto analizie poddano okres , w celu ukazania tendencji rozwojowych oraz dynamiki zmian zachodz cych pomi dzy sektorami. Tabela 5. Podmioty Gospodarki Narodowej zarejestrowane w rejestrze regon Podmioty gospodarki narodowej ogó em Che miec Grybów Kamionka Wielka razem ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS Z powy szej tabeli jasno wynika, i wzrost liczby Podmiotów Gospodarki Narodowe na obszarze LSR w kolejnych latach jest znaczny. Poni ej przedstawiono wykres obrazuj cy dynamik wzrostu liczby podmiotów. 21

22 Wykres 2. Dynamika wzrostu liczby Podmiotów Gospodarki Narodowej na obszarze LSR. ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS Tendencja wzrostowa w opisywanym wymiarze rokuje na przysz o optymistyczn prognoz. Zwi kszaj ca si liczba podmiotów gospodarczych wp ywa na konkurencyjno regionu LSR oraz na liczb nowych miejsc pracy w gminach. Pami tajmy e wska nik ten bezpo rednio wi e si z poziomem wzrostu rozwoju gospodarczego w poszczególnych latach. Dalszy wzrost warto ci b dzie owocowa popraw stopy yciowej mieszka ców, konkurencyjnego potencja u obszaru LSR oraz wzrostem kapita u który b dzie si przek ada na inwestycje w gminach. Poni ej przedstawiono udzia sektora prywatnego/publicznego w ogólnej liczbie Podmiotów Gospodarki Narodowej w latach na obszarze LSR. Tabela 6. Struktura Podmiotów Gospodarki Narodowej na obszarze LSR sektor publiczny ogó em Che miec Grybów kamionka razem sektor prywatny ogó em Che miec Grybów kamionka razem Wykres 3.Udzia sektora prywatnego/publicznego w ogólnej liczbie Podmiotów w 2009r. 22

23 ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS Udzia sektora prywatnego na obszarze obj tym LSR jest znacznie wi kszy w stosunku do publicznego i wynosi 97%. wiadczy to o zdrowej strukturze gospodarczej badanego regionu co jest podstaw do dalszego rozwoju, poniewa tylko dzi ki du ej ilo ci przedsi biorstw mo emy mówi o budowaniu planów strategicznych rozwoju. To one kszta tuj i buduj ten rozwój. Stopa wzrostu liczy podmiotów sektora publicznego jest znacznie mniejsza w stosunku do sektora prywatnego. W przypadku tego drugiego wida wyra n tendencj sta ego w miar równego wzrostu. wiadczy to o prawid owym kierunku rozwoju obszaru obj tego LSR. Domen gospodarki wolnorynkowej jest dominacja w asno ci i daleko id ca prywatyzacja. Wykres 4. Sektor publiczny dynamika zmian Wykres 5. Sektor prywatny dynamika zmian ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS 23

24 2. Sekcje gospodarki obszaru obj tego LSR uj cie ca o ciowe Niniejszy podrozdzia jest wst pem do kompleksowej analizy bran szczególnie wa nych z punktu widzenia rozwoju obszaru obj tego LSR. Równocze nie uj to w sposób ca o ciowy sekcje gospodarki poddaj ce je wst pnej analizie, która b dzie podstaw do dalszych bada. Gminy: Che miec, Grybów, Kamionka Wielka, potraktowano jako jedno wspólne terytorium, wyró niaj c jednocze nie bran e: Handel i naprawy Budownictwo Przetwórstwo przemys owe Transport, gospodarka magazynowa, czno Rolnictwo, owiectwo i le nictwo Obs uga nieruchomo ci i firm Hotele i restauracje Po rednictwo finansowe Nast pnie zbadano udzia poszczególnych sekcji w ogólnej liczbie podmiotów gospodarczych tworz cych wszystkie bran e, aby sprawi które ga zie rynku maj najwi kszy rozmiar i wp yw na trzy gminy. Z analizy wykresu 6., wynika e bran e: Budownictwo 35% oraz Handel i naprawy 26%, stanowi podstawowe ga zie gospodarki na obszarze obejmuj cym LSR. W zwi zku z powy szym obydwie bran e zas uguj na szczególn uwag w kontek cie prowadzenia polityki rozwoju. cznie stanowi one a 61% ca ej struktury podmiotów gospodarki narodowej. Niepokoj cy mo e by fakt tak wysokiego wspó czynnika budownictwa w regionie jak powszechnie wiadomo w/w bran a jest szczególnie wra liwa na wahania cyklu koniunktury a co za tym idzie, ka dy kryzys czy to w wymiarze lokalnym, regionalnym, krajowym bezpo rednio dotyka opisywan sekcje. Ponadto nawet sezonowe lub cykliczne spadki tempa wzrostu czy jego brak, namacalnie wp ywaj na wszystkie podmioty gospodarcze ca ej bran y. Dlatego te dzia ania na p aszczy nie przedsi biorczo ci i poszukiwania op acalno ci dzia alno ci gospodarczej winny skupi si na sekcji: Handel i naprawy. Uzasadnieniem takiego wyboru s mo liwo ci i nie w pe ni wykorzystywany 24

25 potencja tej ga zi. Jednocze nie maj tutaj zastosowania innowacyjne przedsi wzi cia, pomys y oraz kreowanie nowych potrzeb na rynku. Jest równie dobrym gruntem dla budowy potencja u konkurencyjno ci obszaru obj tego LSR. Wykres 6. Udzia poszczególnych sekcji w ogólnej liczbie podmiotów 2009 rok ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS Przeanalizowano równie wielko wszystkich sekcji w poszczególnych latach. Wykres 7., przedstawia w dynamicznym uj ciu zmian ilo ci podmiotów gospodarki narodowej we wszystkich bran ach w latach , na obszarze obj tym LSR. Z wykresu wynika, i podmiotów gospodarczych przybywa w kolejnych latach. Tempo wzrostu jest zauwa alne, jednak jej dynamika powinna by wi ksza. Reasumuj c, zmiany zachodz ce w gospodarce lokalnej badanych gmin wyst puj, zauwa a si równie ci g y wzrost liczby podmiotów gospodarczych, jednak tempo zmian jest zbyt niskie. Nale y podj szczególne starania w stosunku do mieszka ców którzy chc prowadzi w asn dzia alno gospodarcz lub ju j rozpocz li. Warto podkre li, i pewien odsetek przedsi biorstw w badaniu mog w nast pnych okresach w przysz o ci rozwi za swoj dzia alno, zw aszcza w tedy gdy nie dostan adnej pomocy ze strony w adz tj. doradztwo, szkolenia, ewentualne wsparcia finansowe. 25

26 Wykres 7. Zmiana liczby Podmiotów Gospodarki Narodowej na obszarze obj tym LSR ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS 3. Zarys priorytetowych bran w regionie Kolejny podrozdzia zosta po wi cony podmiotom gospodarki zarejestrowanych w rejestrze wed ug wybranym sekcjom terenu obj tego Planem Rozwoju Gospodarczego, takim jak: 1. Handel i naprawy 2. Budownictwo 3. Przetwórstwo przemys owe 4. Transport, gospodarka magazynowa, czno 5. Rolnictwo, owiectwo i le nictwo 6. Obs uga nieruchomo ci i firm 7. Hotele i restauracje 8. Po rednictwo finansowe 26

27 Niniejsza analiza tj. w przypadku powy szych podrozdzia ów potraktowa a gminy: Che miec, Grybów, Kamionka Wielka, jako ca o ukazuj c zmiany i tendencje rozwojowe w okresie roku. Ponadto przeprowadzone badanie ma na celu ukazanie najlepiej rokuj cych bran oraz zasugerowanie obiecuj cych kierunków rozwoju dla podmiotów gospodarczych na ca ym terenie obj tym LSR. Wnikliwa charakterystyka wyró niaj cych si bran oraz przedstawione na ich podstawie alternatywne kierunki rozwoju gmin zosta y zawarte w rozdziale IV. W zwi zku z powy szym niniejszy rozdzia b dzie skupia si na typowej analizie poszczególnych sekcji, przedstawieniu danych liczbowy oraz ukazaniu w ramach wykresów zmian rozwojowych. Ka da z powy szych sekcji w poszczególnych latach mia a swoje wzloty, jak równie upadki. Poni ej mo emy zaobserwowa, i w sekcji Przetwórstwo przemys owe w roku 2008 liczba ta wynosi a 285 podmiotów i w kolejnym roku ta liczba zmala a do 283 w 2009 roku. Ogólnie rzecz bior c, przetwórstwo przemys owe, transport, gospodarka magazynowa i czno, hotele i restauracje, obs uga nieruchomo ci i firm, po rednictwo finansowe, cechuj si pewnym wzrostem w kolejnych latach, jednak ich rozwój jest praktycznie niezauwa alny. Z poni szych wykresów mo na wysnu wniosek, i w najbli szych latach mo emy si spodziewa znacznego wzrostu podmiotów g ównie w sekcjach, rolnictwo, owiectwo i le nictwo, handel i naprawy oraz budownictwo. Nale y podkre li, i tendencja wzrostu liczby podmiotów w bran y rolnictwo, owiectwo i le nictwo, ma raczej negatywny wp yw na rozwój ca ego obszaru LSR. Dominacja rolnictwa w gminach jest zjawiskiem wysoce niepo danym, poniewa wi kszo gospodarstw rolnych nie posiada specjalistycznego sprz tu, odpowiedniej wielko ci terenu przez co ich dochodu uzyskane z takiej dzia alno ci s bardzo niskie. 27

28 3.1. Handel i naprawy Tabela 7. Podmioty Gospodarki Narodowej a zarejestrowane w rejestrze regon wed ug wybranych sekcji, Handel i naprawy Handel i naprawy Lata Liczba ród o: opracowanie w asne na podstawie GUS Wykres 8. Podmioty Gospodarki Narodowej a zarejestrowane w rejestrze regon wed ug wybranych sekcji, Handel i naprawy ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS 28

29 3.2. Budownictwo Tabela 8. Podmioty Gospodarki Narodowej a zarejestrowane w rejestrze regon wed ug wybranych sekcji, Budownictwo Budownictwo Lata Liczba ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS Wykres 9. Podmioty Gospodarki Narodowej a zarejestrowane w rejestrze regon wed ug wybranych sekcji, Budownictwo ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS 29

30 3.3. Przetwórstwo przemys owe Tabela 9. Podmioty Gospodarki Narodowej a zarejestrowane w rejestrze regon wed ug wybranych sekcji, Przetwórstwo przemys owe Przetwórstwo przemys owe Lata Liczba ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS Wykres 9. Podmioty Gospodarki Narodowej a zarejestrowane w rejestrze regon wed ug wybranych sekcji, Przetwórstwo przemys owe ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS 30

31 3.4. Transport, gospodarka magazynowa, czno Tabela 10. Podmioty Gospodarki Narodowej a zarejestrowane w rejestrze regon wed ug wybranych sekcji, Transport, gospodarka magazynowa i czno Transport, gospodarka magazynowa i czno Lata Liczba ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS Wykres 11. Podmioty Gospodarki Narodowej a zarejestrowane w rejestrze regon wed ug wybranych sekcji, Transport, gospodarka magazynowa i czno ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS 31

32 3.5. Rolnictwo, owiectwo i le nictwo Tabela 11. Podmioty Gospodarki Narodowej a zarejestrowane w rejestrze regon wed ug wybranych sekcji, Rolnictwo, owiectwo, i le nictwo Rolnictwo, owiectwo, i le nictwo Lata Liczba ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS Wykres 12. Podmioty Gospodarki Narodowej a zarejestrowane w rejestrze regon wed ug wybranych sekcji, Rolnictwo, owiectwo, i le nictwo ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS 32

33 3.6. Obs uga nieruchomo ci i firm Tabela 12. Podmioty Gospodarki Narodowej a zarejestrowane w rejestrze regon wed ug wybranych sekcji, Obs uga nieruchomo ci i firm Obs uga nieruchomo ci i firm Lata Liczba ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS Wykres 13. Podmioty Gospodarki Narodowej a zarejestrowane w rejestrze regon wed ug wybranych sekcji, Obs uga nieruchomo ci i firm ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS 33

34 3.7. Hotele i restauracje Tabela 13. Podmioty Gospodarki Narodowej a zarejestrowane w rejestrze regon wed ug wybranych sekcji, Hotele i restauracje Hotele i restauracje Lata Liczba ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS Wykres 14. Podmioty Gospodarki Narodowej a zarejestrowane w rejestrze regon wed ug wybranych sekcji, Hotele i restauracje ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS 34

35 3.8. Po rednictwo finansowe Tabela 14. Podmioty Gospodarki Narodowej a zarejestrowane w rejestrze regon wed ug wybranych sekcji, Po rednictwo finansowe po rednictwo finansowe Lata Liczba ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS Wykres 15. Podmioty Gospodarki Narodowej a zarejestrowane w rejestrze regon wed ug wybranych sekcji, Po rednictwo finansowe ród o: Opracowanie w asne na podstawie GUS 35

36 IV. PROGNOZA ROZWOJU PRZEDSI BIORCZO CI 1. Przedsi biorczo jako g ówna determinanta lokalnego rozwoju Rozwój lokalny dokonuje si w czterech p aszczyznach: gospodarczej, politycznej, spo ecznej i kulturalnej. G ównym elementem rozwoju gospodarczego jest stymulowanie przedsi biorczo ci w wymiarze prywatnym i samorz dowym. P aszczyzna polityczna odznacza si fachowym wyznaczaniem kierunków rozwoju poprzez samorz dy, jednak z zagwarantowaniem kompetencji spo eczno ciom lokalnym. P aszczyzna spo eczna oraz kulturalna charakteryzuje si mo liwo ci oddzia ywania spo eczno ci lokalnej na rozwój poprzez ich w asne zaanga owanie w kwestii pogl du, potrzeb i kierunku rozwi zywania problemów. Rozwój lokalny to nieustanne zmiany na tych czterech p aszczyznach, które cz sto warunkuj si wzajemnie i uwalniaj procesy rozwojowe. Na proces rozwoju lokalnego maj wp yw liczne czynniki, a wykorzystanie ich powinno by efektywne gospodarczo, sprawiedliwe spo ecznie oraz gwarantuj ce post p. Nale y równie uwa a, aby post p w jednej p aszczy nie nie odbywa si kosztem innej. Czynniki wp ywaj ce na rozwój dzieli si na zewn trzne i wewn trzne. Pierwsze generalnie mo na okre li jako uwarunkowania globalne i regionalne rozwoju lokalnego, a wi c wynikaj ce z polityki gospodarczej pa stwa, otoczenia regionalnego i globalnego jednostki terytorialnej. Drugie tkwi w samym uk adzie lokalnym. Dlatego te nie mo na analizowa wewn trznych czynników rozwoju jako czego odosobnionego, autonomicznego. Czynniki zewn trzne i wewn trzne wywieraj na siebie du y wp yw, co jest cz stym powodem konfliktów interesów. Tak, wi c rozwój lokalny zale y zarówno od w asnego potencja u gmin oraz ich zasobów, jak i równie od kierunku polityki krajowej oraz innych globalnych przes anek. Wynikiem takich zale no ci mi dzy czynnikami wewn trznymi i zewn trznymi jest du a si a nap dowa rozwoju lokalnego. 36

37 G ównym elementem i wiod c dziedzin rozwoju lokalnego jest rozwój gospodarczy. Opiera si on na pe nym wykorzystaniu zasobów ludzkich i naturalnych w celu stymulowania post pu gospodarczego. Post p ten daje materialne podstawy do procesów rozwojowych we wszystkich p aszczyznach rozwoju lokalnego. Aby uaktywni rozwój gospodarczy, niezb dne jest zaistnienie zjawiska zdolno ci do podejmowania ryzyka przez cz onków spo eczno ci lokalnej, nazywanego powszechnie predyspozycj przedsi biorczo ci. Przedsi biorczo jest podstaw rozwoju gospodarczego, d eniem do ci g ej zmiany i doskonalenia produkcji, wymiany i konsumpcji, stwarzania nowych, lepszych mo liwo ci zaspokajania potrzeb i funkcjonowania przedsi biorstw. Mo na j okre li jako wszelkie dzia ania i przedsi wzi cia, polegaj ce na d eniu do zysku i zwi zane z ponoszeniem ryzyka, polegaj ce na wytwarzaniu, oferowaniu, dostarczaniu i sprzedawaniu produktów i us ug uznanych za korzystne do zaspokajania potrzeb oraz przyczyniaj cych si do funkcjonowania krajowej, czy mi dzynarodowej gospodarki. Przedsi biorczo nie polega g ównie na uzyskiwaniu maksimum korzy ci z wykorzystywania tego, co istnieje, lecz na ci g ym stwarzaniu czego nowego. Rozwój przedsi biorczo ci, jako podstawy ekspansji gospodarczej krajów europejskich i pozaeuropejskich, jest zwi zany z tymi okresami historii gospodarczej, w których powstawa y warunki do nagromadzania kapita u handlowego, przemys owego i bankowego oraz w których mog a si rozwija ludzka zdolno do racjonalnego gospodarowania. Miejscami wyst powania przedsi biorczo ci s przede wszystkim przedsi biorstwa, lecz tak e gospodarstwa domowe, instytucje administracyjne i ca y rynek, a wi c sfera codziennych kontaktów tych, którzy kupuj z tymi, którzy wytwarzaj i sprzedaj. Przedsi biorczo jest indywidualn cech ludzkiej osobowo ci, wyró niaj cej si inteligencj, innowacyjno ci, umiej tno ci dostrzegania uwarunkowa i zwi zków zachodz cych mi dzy zjawiskami gospodarczymi i zdolno ci do organizowania dzia alno ci handlowej, przemys owej i us ugowej zapewniaj cej przewag dochodów nad kosztami ich uzyskania. Przedsi biorczo jest nowatorstwem polegaj cym na poszukiwaniu odmienno ci w porównaniu z tym, co robi inni, znajdowaniu bardziej skutecznych sposobów dzia ania na rynku, daj cych wy sz u yteczno produktów i us ug oraz wi ksz efektywno gospodarowania. Jest ona ze swej natury dzia alno ci konkurencyjn, w stosunku do post powania innych przedsi biorstw. Przedsi biorczo zapewnia, e decyzje ekonomiczne mog by koordynowane zgodnie z najlepiej poj tym interesem uczestników rynku. Dzieje si tak, dlatego, e cz owiek ekonomiczny, jako konsument, znaj c wysoko cen i w asnych dochodów, kieruje si jak 37

38 najwy sz u yteczno ci, a cz owiek ekonomiczny jako producent, znaj c wysoko cen i w asne mo liwo ci produkcyjne, d y do jak najwy szego zysku wykorzystuj c efektywnie posiadane zasoby. Przedsi biorczo jest podstaw i warunkiem innowacyjnego rozwoju gospodarki, podnoszenia ycia spo ecze stwa oraz indywidualnej zamo no ci. Zapewnia wzrost dochodów ludno ci, a zw aszcza przedsi biorczych jednostek i Zespo ów gospodarczych, sta e zwi kszanie i doskonalenie poda y towarów i us ug, wzrost zatrudnienia, potencja u i konkurencyjno ci krajowej gospodarki na rynkach wiatowych. Przedsi biorczo jest z jednej strony umiej tno ci dostosowania si do istniej cych warunków, a nawet wykorzystania ich, z drugiej za podejmowaniem dzia a w celu zmiany tych warunków w po danym kierunku. Przedsi biorczo mo na równie definiowa jako cech osobowo ci, która odznacza si zdolno ci do podejmowania nowych inicjatyw, pomys owo ci, ryzykiem oraz d eniem do osi gni cia zysku. Po czenie tych obu koncepcji znajduje swoje odbicie w kwestiach zwi zanych z przedsi biorczo ci w zakresie rozwoju lokalnego. Najlepszym sposobem do wyzwolenia przedsi biorczo ci w gminach jest pobudzenie aktywno ci lokalnej, a wi c umo liwienie mieszka com odegrania pewnych ról, co wi e si z poczuciem wspó odpowiedzialno ci za losy lokalnej ojczyzny. Rozwój przedsi biorczo ci na szczeblu lokalnym oznacza przyrost rodków oraz nowych perspektyw samorealizacji, które pozwalaj zaspokaja równomiernie zwi kszaj ce si potrzeby. 2. Budowa lokalnej gospodarki na p aszczy nie innowacyjnego potencja u M P Innowacyjno jest g ówn si nap dow rozwoju nowoczesnej gospodarki wolnorynkowej. Dla tego coraz wi ksze znaczenie w budowaniu potencja u regionu, maj ma e i rednie przedsi biorstwa które powinny wywiera pozytywny wp yw na poziom innowacyjno ci takiego obszaru. 38

39 Poj cie innowacyjno mo e by definiowane jako dzia ania zorientowane na osi ganie przez firm przewagi konkurencyjnej. Patrz c z perspektywy przedsi biorstwa, innowacja mo e mie charakter: nowego systemu produkcji, nowych dzia a marketingowych, inny od poprzedniego wzoru produktu, czy zmian zwi zanych ze sposobem szkolenia. Przewaga konkurencyjna kszta towana poprzez innowacje obejmuje bardzo wiele p aszczyzn tj. cena, towar, proces dystrybucji, kapita ludzki przedsi biorstwa itd. Rozpatruj c poj cie innowacja ze wzgl du na jego rodzaj i charakter wyst powania mo emy wyró ni : innowacje produktowe Polegaj na wprowadzeniu nowego lub ulepszonego produktu czy us ugi, dotycz cej ulepszenia technicznego, towarów, materia ów cz ci itp. oraz poprawy ich funkcjonalno ci. Innowacje procesowe To przede wszystkim zakup ró nego rodzaju urz dze, sprz tu usprawniaj cego procesy produkcyjne (np. zautomatyzowane pakowanie, laserowo tn ce narz dzia) Innowacje organizacyjne Jest to g ównie (w przypadku M P) wdra anie i ulepszanie sposobów zarz dzania wiedz w przedsi biorstwie. Dzia ania tego typu pozwalaj na maksymalne wykorzystanie potencja u pracowników. Innowacje organizacyjne mog równie polega na wspó pracy przedsi biorstw czy tworzenia grup przedsi biorstw z danej bran y. Innowacje marketingowe Odnosz si np. do zmian w wygl dzie produktu, opakowa, wprowadzania nowych promocji, czy nowego rodzaju sprzeda y czy reklamy. Innowacja marketingowa jest wtedy innowacj dla firmy, gdy poczynane przez ni kroki w sferze marketingu maj swoje zastosowanie po raz pierwszy. Sektor M P posiada wiele zalet w porównaniu z du ymi firmami, w wymiarze innowacji wynikaj cych najcz ciej z przymusu innowacji, upatruj c tym samym swoj szans na zdobycie przewagi nad konkurentami poprzez szybk i wydajn komunikacj wewn trzn, du elastyczno oraz zdolno do szybkiego reagowania i dostosowania do ci gle zmieniaj cego si otoczenia. Kompetencja innowacyjna to fundamentalny czynnik który przes dza o sukcesie przedsi biorstwa, odznacza si nieustaj c innowacyjno ci prowadzonych dzia a. Jego cz ci jest do wiadczenie zdobyte podczas realizacji ró nych 39