EUROPEJSKIE CENTRUM SOLIDARNOŚCI. ZAPROSZENIE / sierpnia / 2014 Gdańsk. ecs.gda.pl

Transkrypt

1 EUROPEJSKIE CENTRUM SOLIDARNOŚCI ZAPROSZENIE / sierpnia / 2014 Gdańsk ecs.gda.pl

2

3 fot. Grzegorz Mehring / Archiwum ECS DZIĘKUJĘ WAM WSZYSTKIM To wielkie szczęście, że nowa siedziba Europejskiego Centrum Solidarności otwiera podwoje w roku, w którym świętujemy 25-lecie wolności. Spłacając tym samym wielki dług, zaciągnięty u wszystkich tych, którzy płacili krwią, więzieniem, prześladowaniami, abyśmy dziś mogli żyć w wolnym, demokratycznym państwie. Budowa została zrealizowana dzięki finansowemu wsparciu Unii Europejskiej i budżetu miasta Gdańska. Lista tych, którzy przyczynili się do powstania tego pięknego i symbolicznego budynku, jest jednak znacznie dłuższa. Nie sposób wymienić wszystkich, pozwolę sobie szczególnie podziękować niektórym: gdańszczanom za wsparcie idei upamiętnienia dziedzictwa walki o wolność i solidarność Lechowi Wałęsie za Solidarność i nieocenione wsparcie dla tego projektu kolejnym pełnomocnikom prezydenta miasta Gdańska, Sławomirowi Czarlewskiemu i Jackowi Taylorowi, którzy we współpracy z pracownikami Urzędu Miejskiego przygotowali koncepcje ECS i międzynarodowy konkurs na projekt budynku kolejnym dyrektorom ECS, Maciejowi Ziębie i Basilowi Kerskiemu, za wielki wkład pracy i oddanie Bogdanowi Lisowi i Maciejowi Grzywaczewskiemu z zarządu Fundacji Centrum Solidarności za pomoc i życzliwość księdzu arcybiskupowi seniorowi Tadeuszowi Gocłowskiemu za życzliwość i podtrzymywanie nas na duchu. Dziękuję Wam wszystkim. Tym znanym i nieznanym. Bez Was siedziba Europejskiego Centrum Solidarności byłaby tylko marzeniem. Paweł Adamowicz prezydent miasta Gdańska fot. Janusz Bałanda Rydzewski / Zbiory ECS

4

5 fot. Grzegorz Mehring / Archiwum ECS ZAPRASZAMY DO ŚRODKA Z wielką radością witam Państwa w nowej siedzibie Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku. Nie bez przyczyny otwieramy ten budynek w 25 rocznicę odzyskania wolności i 34 rocznicę podpisania w dawnej Stoczni Gdańskiej im. Lenina Porozumień Sierpniowych. Światło idzie z Gdańska, na świat! jak mówił Jan Paweł II. ECS to nowoczesna instytucja kultury, która utrwala pamięć o naszym największym sukcesie obywatelskim zwycięstwie Solidarności. Stanowi muzeum upamiętniające rewolucję Solidarności i upadek komunizmu w Europie, ale też ośrodek edukacyjny, centrum badawczo-naukowe, archiwum, bibliotekę i mediatekę. A wreszcie przestrzeń publiczną, miejsce spotkań obywateli, którzy czują się odpowiedzialni za rozwój demokracji: strefę praktykowania solidarności i obywatelskości. Wierzymy, że z doświadczenia Sierpnia 80 możemy również dziś czerpać energię społeczną, a w dziedzictwie Solidarności wciąż bije źródło ożywczych dla Europy idei. Cieszymy się, że w tym dniu jesteśmy razem Europejczycy, Polacy, mieszkańcy Pomorza i wszyscy, którzy czują się związani z etosem Solidarności. Wierzę, że nieraz będziemy się spotykać w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku. Basil Kerski dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności

6 MISJA UTWORZENIA ECS Projekt Muzeum Solidarności Polskie drogi do wolności narodził się w marcu 1998 roku, według koncepcji przewodniczącego Rady Miasta Gdańska Pawła Adamowicza i historyka dr. Jerzego Kuklińskiego. Dziewięć miesięcy później 29 grudnia 1999 roku z inicjatywy prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza, przy poparciu Lecha Wałęsy i instytutu jego imienia, metropolity gdańskiego abp. Tadeusza Gocłowskiego, NSZZ Solidarność, Stoczni Gdańskiej i władz województwa pomorskiego, powstała Fundacja Centrum Solidarności z misją utworzenia Europejskiego Centrum Solidarności. Prezesem fundacji został Bogdan Lis. 8 listopada 2007 roku miasto Gdańsk, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Samorząd Województwa Pomorskiego, NSZZ Solidarność i Fundacja Centrum Solidarności powołały instytucję kultury Europejskie Centrum Solidarności. fot. Wojciech Jakubowski KFP / Archiwum ECS

7 PODPISANIE AKTU EREKCYJNEGO ECS Tłumy gdańszczan i goście z całego świata wypełnili 31 sierpnia 2005 roku pl. Solidarności w Gdańsku. ( ) Aby ten żywy pomnik symbol zwycięstwa pokojowej rewolucji Solidarności stanowił światowe centrum krzewienia idei wolności, demokracji i solidarności zgodnie proklamowało 29 sygnatariuszy, w tym 22 ówczesnych premierów i prezydentów. Chcemy w ten sposób przelać nasze ówczesne idee na karty teraźniejszości z myślą o przyszłych pokoleniach podkreślał Lech Wałęsa, legendarny przywódca Solidarności. Tak jak mówiliście, że nie ma wolności bez Solidarności, ja mówię, że nie ma Europy bez wolności i solidarności mówił José Manuel Barroso, przewodniczący Komisji Europejskiej. Europa dziękuje Solidarności za wszystko, co zrobiła. Jedną z głównych ról znów zagrał tego dnia monstrualnych rozmiarów długopis, taki sam jak ten, którym Lech Wałęsa podpisał w 1980 roku Porozumienia Sierpniowe.

8 STALOWY STATEK Do rywalizacji w międzynarodowym konkursie architektonicznym na opracowanie koncepcji budynku ECS przystąpiło 58 zespołów architektonicznych z całego świata. Zwycięzcą zostało Przedsiębiorstwo Projektowo-Wdrożeniowe FORT z Gdańska. W koncepcji architektów bryłę budynku ECS winna charakteryzować skrajna prostota, taka jak ta, która cechowała cele i metody działania solidarnościowego. Ściany obłożono blachą corten, która swoim rdzawym kolorem nawiązuje do elementów kadłubów stoczniowych. Pomnik Poległych Stoczniowców, Brama nr 2 dawnej Stoczni Gdańskiej im. Lenina i stojąca nieopodal Sala BHP, gdzie 31 sierpnia 1980 roku strajkujący podpisali porozumienie z rządem PRL, miały się stać elementami wystawy stałej ECS, która jest sercem budynku. Głównymi projektantami byli architekci: Wojciech Targowski, Piotr Mazur, Antoni Taraszkiewicz i Paweł Czarzasty.

9 WMUROWANIE KAMIENIA WĘGIELNEGO W fundamenty pod budowę Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku wmurowano 14 maja 2011 roku kamień węgielny. Pierwszą kielnię cementu położył prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski. Pamiętamy nasze rozterki, że inne ważne wydarzenia stały się ikoną zmian w Europie. Chcemy, by to polska Solidarność była znakiem zmian na lepsze i likwidacji systemu totalitarnego. Trzeba upowszechniać naszą dumę tu w Gdańsku mówił prezydent Bronisław Komorowski. Idea solidarności powinna trwać i być budowana niezależnie od wszystkich polskich sporów, sympatii i antypatii. fot. Łukasz Unterschuetz / Archiwum ECS

10

11 NA PLACU BUDOWY Koszt budowy ECS to 229 mln zł, 113 mln zł przekazała Unia Europejska, pozostała część pochodzi z budżetu Gdańska. W imieniu gminy inwestycję realizowały Gdańskie Inwestycje Komunalne sp. z o.o., a wykonawcą był Polimex-Mostostal SA oraz 50 podwykonawców. W merytoryczne przygotowanie wystawy stałej było zaangażowanych blisko 30 osób historyków, archiwistów, politologów. Scenografię i koncepcję wystawienniczą opracowała gdańska pracownia projektowa Studio 1:1. Za wykonanie wystawy odpowiadało konsorcjum firm: Qumak SA oraz Maciej Lubocki Multimedia Art & Education, wspierane przez 10 podwykonawców. Koncepcję Wydziału Zabaw, wkrótce oddanej do użytku sali dla dzieci, przygotowała gdańska Grupa Smacznego. ZAWIESZENIE WIECHY Uroczystość odbyła się 4 kwietnia 2012 roku, w samo południe. ESC powstaje dla naszych dzieci, wnuków i kolejnych pokoleń. Bo wierzymy głęboko, że opowieść o Solidarności to opowieść piękna, pozytywna, jakże inna od opowieści, które historia naszego kraju nam dała. To opowieść zakończona happy endem, jak w hollywoodzkim filmie, a nade wszystko bez rozlewu krwi mówił Paweł Adamowicz, prezydent Gdańska, gospodarz uroczystości i jeden z założycieli ECS. fot. Krzysztof Mystkowski KFP / Archiwum ECS

12 BUDOWA ECS W LICZBACH 1 hektar powierzchnia wykopu pod budynek 6 metrów głębokość wykopu pod budynek 95 tys. ton grunt wywieziony z placu budowy 50 tys. m 3 beton ,75 m 2 powierzchnia budynku 18 tys. m 2 okładzina z blachy na elewacji zewnętrznej 14 tys. m 2 okładzina z blachy corten na elewacji wewnętrznej 1700 m 2 świetliki dachowe 5 piętra 286 miejsca postojowe w garażu podziemnym fot. Grzegorz Mehring / Archiwum ECS

13 AGORA Nowa siedziba ECS będzie agorą, gdzie przestrzeń znajdą ludzie i idee służące budowaniu i rozwojowi społeczeństwa obywatelskiego, miejscem spotkań tych, którym droga jest przyszłość świata. ECS będzie kontynuować przedsięwzięcia adresowane do różnych środowisk z Polski, Europy i świata: konferencje, debaty, projekty dla dzieci i młodzieży, spektakle teatralne, pokazy filmowe (także w 3D) i wystawy czasowe. 17 pomieszczeń w budynku ECS zajmą organizacje pozarządowe, które działają na rzecz dobra wspólnego, wolności i praw człowieka. Przez cały rok będzie czynny ogród zimowy, stworzony do aktywności artystycznych, spotkań i wypoczynku. A od wiosny do jesieni taras widokowy na dachu, skąd roztacza się piękna panorama terenów postoczniowych, a także Starego i Głównego Miasta.

14 MISJA ECS POZNAJ HISTORIĘ, ZADECYDUJ O PRZYSZŁOŚCI Cele działalności ECS wyznacza statut: Upamiętnianie, zachowywanie i upowszechnianie dziedzictwa oraz przesłania idei Solidarności i antykomunistycznej opozycji demokratycznej w Polsce i na świecie Inspirowanie nowych inicjatyw kulturalnych, obywatelskich, związkowych, samorządowych, narodowych i europejskich o wymiarze uniwersalnym Dzielenie się dorobkiem pokojowej walki o wolność, sprawiedliwość, demokrację i prawa człowieka z tymi, którzy są ich pozbawieni Czynne uczestnictwo w budowie tożsamości europejskiej i nowego porządku międzynarodowego. wizualizacja: Paweł Czarzasty / Archiwum ECS

15 WYSTAWA STAŁA ECS Przestrzelona kurtka Ludwika Piernickiego, 20-letniego stoczniowca, ofiary Grudnia 70; tablice 21 postulatów, wiszące podczas strajku w Sierpniu 80 na bramie Stoczni Gdańskiej im. Lenina, a dziś wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO; suwnica, na której pracowała legendarna działaczka związkowa Anna Walentynowicz; biurko Jacka Kuronia, jednego z przywódców opozycji w czasach PRL, dar jego żony to jedynie kilka z niemal 1800 eksponatów, które zobaczycie Państwo na wystawie stałej w nowym budynku ECS. Wystawa ma charakter narracyjny, zwiedzający zanurzy się w historii opowiadanej przez archiwalne przedmioty, dokumenty, rękopisy, zdjęcia i projekcje wideo, interaktywne instalacje... Każdy, kto odwiedzi tę wystawę, będzie miał szansę odnaleźć swoje własne odniesienia do historii i współczesności.

16

17 CENTRUM NAUKOWO-BADAWCZE Badacze, pracownicy naukowi również młodzi, którzy corocznie mogą przystąpić do konkursu ECS na najlepszą pracę magisterską, doktorską i habilitacyjną dotyczącą historii i idei Solidarności oraz opozycji wobec komunizmu i dyktatury animatorzy kultury i nauczyciele mają do swojej dyspozycji w nowym budynku ECS archiwum, bibliotekę i mediatekę. Owocem pracy centrum naukowo-badawczego będą konferencje, wykłady, warsztaty, publikacje książkowe... Nadal ECS będzie produkować filmy dokumentalne i wydawać publikacje książkowe oraz czasopisma: anglojęzyczny New Eastern Europe i polskojęzyczne Wolność i Solidarność. Studia z dziejów opozycji wobec komunizmu i dyktatury. OŚRODEK EDUKACYJNY Dzieci i młodzież to najważniejsi użytkownicy nowej siedziby ECS. Będzie tu działać pracownia warsztatów twórczych, nie tylko dla dzieci i młodzieży z naszego regionu, ale również dla grup szkolnych z całej Europy zarówno w trakcie roku szkolnego, jak i w czasie wolnym od nauki. Będą się tu uczyć nadrzędnych wartości: wolności, odpowiedzialności, demokracji. W Wydziale Zabaw, będącym nowoczesną, multimedialną przestrzenią edukacyjną którą chcemy uruchomić 6 grudnia, gdy w Polsce na wspomnienie św. Mikołaja obdarowuje się dzieci prezentami pod okiem edukatorów dzieci będą się bawić i uczyć, rozwijając zainteresowanie historią najnowszą i ucząc się solidarnego współdziałania. fot. Grzegorz Mehring / Archiwum ECS

18 OTWARTE ZBIORY ECS Biblioteka ma charakter publiczny, jednak z uwagi na naukową naturę zbiorów jej odbiorcami będą głównie naukowcy i młodzież akademicka, a także młodzież szkolna i nauczyciele, do których adresowana będzie oferta kulturalna i edukacyjna ECS. W czytelni będą dostępne zbiory specjalne fotografii w postaci cyfrowej. Filmy archiwalne, zbiory archiwalnych materiałów filmowych i materiałów audio oraz notacje filmowe i filmy dokumentalne czekają w Mediatece. Zbiory archiwalne gromadzone w dwóch magazynach, które pomieszczą ok metrów bieżących archiwaliów będą udostępniane w czytelni zbiorów specjalnych. OD DEBATY PO KULTURĘ All About Freedom Festival, który przez film, teatr, muzykę i debatę komentuje współczesne wyzwania wolności; cykl publicznych Gdańskich Wykładów Solidarności, podczas których myśliciele szukają twórczych odniesień do dziedzictwa ruchu Solidarność; międzynarodowa Akademia Solidarności, od niemal 10 lat kształcąca u młodych obywatelskość; konferencja Europa z widokiem na przyszłość, gromadząca czołowych analityków, ekspertów ds. wschodnich, dyplomatów, polityków i dziennikarzy z całej Europy na debacie dotyczącej współczesnej Europy i wyzwań, jakie przed nią stoją, czy grudniowe koncerty pamięci ofiar Grudnia 70 i Grudnia 81 wszystkie te aktywności w nowym budynku będą korzystać z amfiteatralnego audytorium, sali wystawy czasowej, ogrodu zimowego i tarasu na dachu. wizualizacja: PPW FORT SA, udostępniona przez Gminę Miasta Gdańska

19

20 MEDAL WDZIĘCZNOŚCI Odnaleźliśmy już dzięki życzliwej pomocy dawnych opozycjonistów 677 osób, które uhonorowaliśmy Medalem Wdzięczności. To wybitni intelektualiści, dysydenci z bloku wschodniego, politycy, ale również setki zwyczajnych, zdawać by się mogło, ludzi, którzy na wieść o wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego spontanicznie zaczęli organizować komitety poparcia, zbiórki żywności, pomocy sprzętowej i finansowej dla podziemia, angażując często całe lokalne społeczności. Medal Wdzięczności wręczamy corocznie kilkakrotnie zapraszamy odznaczonych na spotkanie 30 sierpnia albo na uroczystości, które organizujemy w polskich placówkach dyplomatycznych i kulturalnych za granicą. ECS ustanowiło Medal Wdzięczności w 30 rocznicę powstania Solidarności, aby uhonorować tych, którzy wspierali Polskę w walce o wolność i demokrację. Medal Wdzięczności zaprojektowała Dobrochna Surajewska, artystka rzeźbiarka, absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku

21 ECS W LICZBACH archiwalnych ulotek, plakatów, dokumentów archiwalnych zdjęć 820 filmowych świadectw opozycjonistów 654 projekty dla dzieci i młodzieży 212 zorganizowanych konferencji 89 koncertów i projekcji filmowych 46 wydanych książek 39 otwartych wykładów 24 wystawy czasowe 25 zrealizowanych filmów dokumentalnych 1 pierwsze w historii ogólnopolskie badania socjologiczne mające odpowiedzieć na pytanie, co Polacy myślą o Solidarności?

22 Członkowie dwóch kadencji Rady ECS i Kolegium Historyczno-Programowego ECS, urzędujących w latach i RADA ECS Paweł Adamowicz Bogdan Biś Andrzej Bojanowski Bogdan Borusewicz Anna Czekanowicz-Drążewska Wojciech Duda Władysław Frasyniuk Roman Gałęzewski Tadeusz Gocłowski Aleksander Hall Beata Jaworowska Adolf Juzwenko Basil Kerski Jan Kozłowski Ireneusz Krzemiński Jerzy Langer Paweł Machcewicz Paweł Markiewicz Andrzej Paczkowski Janusz Reiter Jacek Rybicki Jacek Taylor Lech Wałęsa Andrzej Wielowieyski Ewelina Wolańska Władysław Zawistowski Ewa Zydorek

23 KOLEGIUM HISTORYCZNO-PROGRAMOWE ECS Timothy Garton Ash Bogdan Borusewicz Zbigniew Bujak Marek Cichocki Antoni Dudek Jerzy Eisler Jacek Fedorowicz Andrzej Friszke Dariusz Gawin Zbigniew Gluza Jarosław Gowin Aleksander Hall Adolf Juzwenko Dariusz Krawczyk Małgorzata Omilanowska Andrzej Paczkowski Janusz Pałubicki Wojciech Roszkowski Arkadiusz Rybicki Jan Skórzyński Wolfgang Templin Andrzej Titkow

24 Założyciele Europejskiego Centrum Solidarności NSZZ