Książka kucharska dla przedszkolaków, uczniów, rodziców i nauczycieli

Transkrypt

1 Projekt edukacyjny Książka kucharska dla przedszkolaków, uczniów, rodziców i nauczycieli Zmień nawyki żywieniowe na 5 porcji zdrowia przygotowany w ramach ogólnopolskiego konkursu dla szkół Piję sok przez cały rok# przez uczniów klasy III a ze Szkoły Podstawowej nr 18 im. Jana Matejki w Koszalinie pod kierunkiem wychowawcy Małgorzaty Sandułow Koszalin, 2012

2 WSTĘP My już wiemy, że aby zapewnić sobie zdrowie, trzeba spożywać codziennie minimum 500g warzyw i owoców rozdzielonych na co najmniej 5 porcji. A Wy? Porcję można zastąpić sokiem. W naszej książce kucharskiej znajdują się przepisy na pięć podstawowych posiłków dziennie uwzględniających spożywanie pięciu porcji warzyw, owoców lub soku. Nasze przepisy są podzielone ze względu na pory roku, bo wtedy są dostępne określone owoce lub warzywa, ale oczywiście cały rok można korzystać z mrożonek )zwłaszcza z własnego ogródka(. Przepisy są sprawdzone, ponieważ na prośbę naszą i naszej pani rodzice starali się zmienić nawyki żywieniowe w myśl programu 5 porcji w szkole# i szykowali nam, często przy naszym udziale, takie posiłki, aby uwzględniały warzywa, owoce lub soki w pięciu dawkach dziennie. Pomagaliśmy przy tym aktywnie i prezentujemy nasze ulubione potrawy. Przepisy napisaliśmy samodzielnie pracując w pięciu zespołach. Zdjęcia też wykonaliśmy sami. Zachęcamy wszystkich przedszkolaków, uczniów, ich rodziców i nauczycieli do korzystania z naszej książki kucharskiej oraz do własnych poszukiwań smaków zdrowia. Przypominamy również o tym, że soki, zwłaszcza te 100% stanowią zdrową porcję i można wykorzystywać te gotowe w kartonach lub butelkach. Bądźcie jednak czujni i czytajcie etykiety! Wybierajcie tylko naturalne bez dodatku cukru i innych wynalazków#. A najlepiej smakują soki domowe. Jak je wykonać, pokazujemy w dołączonych filmikach. Życzymy smacznego! Uczniowie klasy III a 2

3 WIOSNA - LATO I ŚNIADANIA: Kanapka królewska Kromka chleba pełnoziarnistego, masło, liść sałaty, pomidor, szczypior jajko lub twarożek Przygotowanie: Kromkę chleba, posmarować masłem, nałożyć liść sałaty, plasterki jajka lub posmarować twarożkiem, pokrojonego pomidora i posypać szczypiorkiem. Jajecznica na maśle ze szczypiorkiem i pomidorem jajka 1 łyżka masła, szczypiorek, pomidor. pieprz, sól do smaku Przygotowanie: Pomidory myjemy, sparzamy, obieramy ze skórki i kroimy w ćwiartki. Masło rozgrzewamy na patelni. Podsmażamy pomidory, dodajemy drobno posiekany szczypiorek i następnie jajka. Całość mieszamy i doprawiamy do smaku. Smażymy do momentu aż jajka się zetną. 3

4 Wiosenna awanturka kostka białego sera; mały kubek śmietany; pół pęczka rzodkiewek; pół pęczka szczypiorku; pół świeżego ogórka; sól, pieprz Przygotowanie: Umyj dokładnie warzywa. Obierz ogórek ze skórki, odkrój od rzodkiewek ogonki i liście. Przełóż do misy ser i dokładnie rozgnieć go widelcem. Zetrzyj na drobnej tarce ogórek i rzodkiewki. Posiekaj starannie szczypiorek. Przełóż do miski z serem warzywa, dodaj 2 łyżki śmietany, odrobinę soli i pieprzu do smaku, a następnie wymieszaj ze sobą składniki. Tost jabłkowo marchewkowy 1 mała marchewka 1 kwaśne jabłko sok z cytryny 3 łyżki chudego twarogu pieprz, sól, 1 łyżeczka posiekanego koperku 2 kromki pełnoziarnistego chleba tostowego Przygotowanie: Obrać marchewkę, umyć jabłko i usunąć gniazda nasienne. Marchewkę i jabłko zetrzeć na tarce o drobnych oczkach. Skropić cytryna, aby jabłko nie ściemniało. Dodać twarożek, wymieszać i przyprawić do smaku pieprzem, solą i koperkiem. Upiec tosty i posmarować je twarożkiem. Sałata ruccola z owocami sałata ruccola serek camembert 4 połówki brzoskwiń z puszki 20 dag winogron 1 czerwona papryka Sos: 3 łyżki oliwy 1 łyżeczka musztardy 1 łyżeczka miodu 1 łyżeczka soku z cytryny Przygotowanie: Serek, brzoskwinie, winogrona i paprykę pokroić w kostkę i wymieszać z sałatą. Polać sosem. 4

5 Kanapka z szynką, rzodkiewką i sałatą lodową bułka grahamka plastry szynki kilka rzodkiewek sałata lodowa Przygotowanie: Rozkrojoną bułkę przekładamy szynką, liśćmi sałaty i plasterkami rzodkiewek. Podajemy ze szklanką soku np. pomarańczowego. Zagryzamy rzodkiewkami. Zdrowe śniadanko 1 łyżka płatków śniadaniowych lub musli 1 łyżka ziarna sezamu 1 łyżka rodzynek 1 łyżka pestek słonecznika 3 wyłuskane orzechy włoskie 1 łyżka płatków migdałowych 10 dag truskawek jogurt naturalny Umyj truskawki, osusz i usuń z nich szypułki. Zmieszaj wszystkie pozostałe składniki, włóż do miseczki i dodaj jogurt. Pokrój truskawki w ćwiartki i udekoruj nimi musli. 5

6 II ŚNIADANIA: Sałatka grecka kilka liści sałaty lodowej pół cebuli czerwonej 1 pomidor pół ogórka świeżego pół sera feta kilka oliwek zielonych lub czarnych pół papryki żółtej lub zielonej sos grecki Sałatę drzemy na mniejsze kawałki, ogórek, pomidory, paprykę kroimy w kostkę, cebulę w piórka, oliwki na pół. ser feta w kostkę. Wszystkie składniki wkładamy do miski, na końcu rozrabiamy 1 sos z 3 łyżkami wody i oliwy. Polewamy sałatkę. Galaretka z brzoskwinią galaretka w proszku brzoskwinie świeże lub w puszce Rozpuścić galaretkę (mogą być dwie czerwona i żółta). Rozpuszczoną i schłodzoną galaretkę wlać do miseczek (najpierw jedną jeśli będą dwa kolory) i na dno włożyć plasterki brzoskwini. Wstawić do lodówki, w przypadku dwóch kolorów po stężeniu pierwszej warstwy wlać drugą. Podawać udekorowane kawałkami brzoskwiń i bitą śmietaną.. 6

7 Sałatka owocowa w arbuzie dla przyjaciół arbuz (mały) owoce (według uznania): brzoskwinia, 5 śliwek, jabłko, banan, pomarańcza, gruszka, garść czereśni,, 15 winogron i inne cytryna Umyj wszystkie owoce i osusz na sitku. Arbuza wytrzyj kuchenną ściereczką, sitko mogłoby nie wytrzymać jego ciężaru. Odkrój od arbuza górną część taki kapelusik. Wydrąż łyżeczką czerwony miąższ arbuza z jego większej części i przełóż do miski. Z opróżnionego owocu powstanie duża, zielona misa. Brzeg większej części arbuza ponacinaj w zygzakowaty wzór. Uważaj, przy tej czynności można łatwo się skaleczyć! Wyjmij pestki z owoców pestkowych (śliwek, brzoskwini, czereśni). Obierz ze skórki jabłko i gruszkę, pokrój na ćwiartki i wydrąż z nich środki. Następnie obierz ze skórki banana i pomarańczę, oberwij winogrona z gałązek. Pokrój większe owoce na cząstki i włóż do miski, w której są cząstki arbuza. Nie siekaj owoców zbyt drobno. Mniejsze owoce, jak np. czereśnie czy winogrona, włóż w całości lub przekrój je na pół. Potem przekrój na pół cytrynę i wyciśnij sok z obu połówek do miski z owocami. Wymieszaj delikatnie sałatkę, a potem ostrożnie przełóż ją do arbuzowej misy. Na dużym talerzu ułóż serwetkę, a następnie postaw na niej misę z sałatką. Zaproś przyjaciół na ucztę. Koktajl różowy 200ml mleka sojowego 1/2 łyżeczki syropu lukrecji, melasy trzcinowej lub miodu 100g malin 1 łyżeczka zarodków pszennych 1 figa (wcześniej pokrojona) 1 łyżeczka siemienia lnianego Do wysokiego naczynia wlać i wsypać wszystkie składniki i zmiksować blenderem. 7

8 Jogurt naturalny z owocami 1 jogurt naturalny 3 suszone śliwki 5 dag rodzynek pół banana pół jabłka Owoce pokroić w kostkę i wymieszać z jogurtem. Udekorować wafelkami. Owocowe szaszłyki dla rodzinki mała kiść zielonych winogron mała kiść ciemnych winogron 3 kiwi 1 jabłko 2 banany 10 truskawek 1 cytryna 1 mały melon 1 gruszka Umyj dokładnie wszystkie owoce. Obierz ze skórki gruszkę, jabłko, kiwi, melon. Z jabłka, gruszki i melona usuń gniazda z pestkami. Zdejmij skórkę z bananów, wyjmij szypułki z truskawek,oberwij winogrona z gałązek. Truskawki i winogrona przekrój na połówki, a pozostałe owoce pokrój na małe cząstki. Pokrojone składniki nadziewaj na patyczki w dowolnej kolejności. Pokrój cytrynę na pół i skrop sokiem szaszłyki. 8

9 OBIADY: Ryba zapiekana z warzywami 500 g filetów rybnych (np. dorsz, karp, szczupak, flądra, sandacz) 1/2 łyżeczki pieprzu cytrynowego sok z 1/2 cytryny 1 marchew 1 cebula 1 por 1 pietruszka 1/2 selera 1 puszka pomidorów w kawałkach 1 ząbek czosnku 1 łyżeczka bazylii 1 łyżeczka posiekanej natki pietruszki sól i pieprz do smaku 3 łyżki startego żółtego sera Filety rybne opłukać i osuszyć ręcznikiem papierowym. Ułożyć na talerzu i skropić sokiem z cytryny, a następnie oprószyć pieprzem cytrynowym (z obydwu stron). Odstawić na co najmniej 1 godzinę. Warzywa umyć, obrać, pokroić w talarki lub w słupki. Przełożyć do garnka, dolać kilka łyżek wody i poddusić pod przykryciem na małym ogniu (ok. 10 min.). Dodać pomidory w puszce i dusić całość bez przykrycia, aż sos zgęstnieje. Dodać pokrojony w plasterki czosnek i bazylię. Pod koniec gotowania dodać natkę pietruszki i doprawić do smaku solą i pieprzem. Rozgrzać piekarnik do 190 stopni C (najlepiej włączyć termoobieg). Na dnie półmiska żaroodpornego ułożyć warstwę z połowy uduszonych w sosie warzyw. Na to ułożyć filety rybne, a następnie przykryć je warstwą z reszty warzyw. Można też posypać po wierzchu serem żółtym. Zapiekać przez 35 minut. Jeśli posypaliśmy zapiekankę po wierzchu serem, lepiej ją przykryć i odkryć tylko na ostatnie 10 minut pieczenia. 9

10 Parmigiana di melanzane jedna duża cebula, cztery ząbki czosnku, dobra oliwa ok.10 pomidorów, liście świeżej bazylii, 3 bakłażany, ser żółty, parmezan, mozarella, sól, cukier Na rozgrzaną w garnku oliwę wrzuć pokrojoną w drobną kostkę cebulę. Następnie dodaj do niej przeciśnięty przez praskę czosnek. Duś aż do momentu kiedy cebula się zeszkli. Pomidory zalej wrzącą wodą po to by łatwiej było ściągnąć z nich skórkę. Pokrój je w drobną kostkę, a następnie dodaj do garnka z cebulą i czosnkiem. Posól, dodaj cukier (jeśli to konieczne), a po około 30 minutach dodaj posiekane liście bazylii. Duś bez przykrywki tak, aby odparować zbędny płyn. W czasie kiedy sos dusi się na gazie, pokrój bakłażany w dość grube plastry (ok. 0,7 cm grubości) wrzuć do miski, dodaj łyżkę soli i zalej zimną wodą. Po ok. 30 minutach odcedź plastry bakłażana. Rozgrzej piekarnik do 180 stopni. Na wyłożoną i posmarowaną oliwą blachę wyłóż plastry bakłażana. Włóż do piekarnika na ok. 20 minut. Dno naczynia żaroodpornego wyłóż warstwą bakłażanów, zalej ½ sosu pomidorowego, pokryj warstwa startych serów. Następnie ponownie połóż warstwę bakłażanów, ½ sosu pomidorowego i startych serów. Zapiekaj w piekarniku ok. 45 minut (aż ser się zrumieni). Podawaj z pieczywem. Zupa jarzynowa z kalarepą 1 marchewka średniej wielkości 1/2 średniej pietruszki(korzeń) 1/2 selera 1/5 średniego pora 1 duża kalarepa Przygotować wywar z warzyw. Kalarepę obrać ze skóry, pokroić na plastry, obgotować (około 20 minut) do miękkości i zmiksować(około 1 minuty).połączyć wywar ze zmiksowaną kalarepą. Jeżeli zupa jest za gęsta, dodać wody i zagotować. 10

11 Chodnik wiosenny 400ml naturalnego kefiru ogórek średniej wielkości pęczek rzodkiewek ząbek czosnku 2 kopiaste łyżki posiekanego szczypioru 2 kopiaste łyżki posiekanego koperku 2 jajka ugotowane na twardo sól pieprz Obrany ze skórki ogórek oraz rzodkiewki ucieramy na jarzynowej tarce z dużymi otworami, przekładamy na sito, pozostawiamy do lekkiego odsączenia. Na talerzach rozkładamy pokrojone w cząstki jajka. Spieniony kefir łączymy z ogórkiem i rzodkiewkami, doprawiamy do smaku solą i pieprzem, na koniec dodajemy zieleninę. Zalewamy jajka i od razu podajemy. Chłodnik jest najsmaczniejszy z młodymi ziemniakami polanymi zrumienionym masłem i posypanymi koperkiem. Rodzinna lasagne (lazania) ze szpinakiem 500 g makaronu lasagne Farsz: 500 g mrożonego szpinaku lub 1 kg świeżego 100 g tartego parmezanu 3-4 ząbki czosnku 2 jajka 70 g masła 200 g żółtego sera szczypta gałki muszkatołowej sól, pieprz 1 l sosu beszamelowego Ponieważ do przygotowania lasagni będziemy używali sosu beszamelowego, to nie musimy makaronu wcześniej obgotowywać. Szpinak mrożony przesmażamy na maśle z dodatkiem czosnku. W przypadku świeżego szpinaku, liście po opłukaniu należy wrzucić do wrzątku na 2-3 minuty (zblanszować), odcedzić, posiekać, a następnie przesmażyć z czosnkiem na maśle. Pod koniec smażenia do szpinaku dodajemy dwa jajka, ewentualnie 2 łyżki śmietany, sól, pieprz, gałkę muszkatołową i stary parmezan. Naczynie do zapiekania smarujemy łyżką masła, polewamy warstwą sosu i układamy warstwami płaty makaronu, a na nich warstwę szpinaku. Każdą warstwę zalewamy porcją sosu beszamelowego i posypujemy tartym żółtym serem. Ostatnią warstwę zalewamy resztą sosu beszamelowego i posypujemy grubo żółtym serem. Wkładamy do piekarnika i pieczemy przez około minut w temp. 180ºC. 11

12 Sos beszamelowy 4 łyżki masła 4 łyżki mąki 4 szklanki mleka ( lub mleka i śmietany) 2 żółtka przyprawy: sól, pieprz, gałka muszkatołowa wyciśnięty sok z cytryny Masło rozpuszczamy na małym ogniu w garnuszku. Na powstały tłuszcz sypiemy mąkę i mieszamy trzepaczką. Sos można bardzo łatwo przypalić /będzie miał wówczas gorzki smak/, więc przez cały czas przyrządzania mieszamy go. Zaraz po połączeniu mąki z masłem dolewamy mleko (3/4ilości) i mieszając czekamy aż sos zgęstnieje. Zdejmujemy sos z ognia i doprawiamy przyprawami. Następnie rozcieramy żółtka ze śmietaną lub mlekiem (resztą z podanej ilości) i dodać do sosu. Doprowadzamy sos do wrzenia i zdejmujemy z ognia, po czym doprawiamy sokiem z cytryny. 12

13 Ryba po grecku 1 kg filetów z ryby morskiej 3 marchewki 2 pietruszki 1 nieduży seler 1 cebula 100 g mąki 4 łyżki oleju 2 łyżki pasty pomidorowej sok z połowy cytryny sól pieprz bazylia oregano Rybę opłukać, posolić i obtoczyć w mące, dokładnie przyciskając. Smażyć na rozgrzanym oleju z obu stron na złoty kolor. Włoszczyznę obrać, zetrzeć na tarce warzywnej, cebulę drobno posiekać. Dusić do miękkości (przez ok. 30 minut) na niewielkiej ilości oleju na małym ogniu pod przykryciem wraz z ziołami i przyprawami. Pod koniec duszenia dodać pastę pomidorową oraz sok z cytryny. Nieco przestudzonymi warzywami obłożyć usmażone filety rybne. Wstawić do lodówki i podawać po kilku godzinach ozdobione plasterkami cytryny i świeżymi ziołami. Zapiekany ryż z jabłkami jedna torebka ryżu 2 jajka 4 jabłka cynamon 4 łyżki cukru masło do wysmarowania blaszki bułka tarta do posypania blaszki Ryż gotujemy na wolnym ogniu. Jabłka obieramy, kroimy na niewielkie kawałki. Dodajemy łyżeczkę cynamonu, cukier, ryż i jajka. Przekładamy na wysmarowaną masłem i posypaną tartą bułką blaszkę. Zapiekamy w piekarniku nagrzanym do 180 stopni około 15 min. 13

14 Zapiekanka ziemniaczana pieczarki ser żółty 2 główki czosnku ½ dużej cebuli ziemniaki 1 mała papryka 2 średnie pomidory przyprawy: sól, pieprz, ziarenka smaku Farsz przyprawić a surowe ziemniaki pokroić. Wcześniej pokroić: pieczarki, czosnek, cebulę, paprykę i pomidory położyć na patelnię. Piec do czasu aż powstanie sos (czasem zamieszać). Ziemniaki pokroić w plasterki i ułożyć na dnie naczynia żaroodpornego, które wcześniej powinno być posmarowane oliwą. Zakryć warstwę ziemniaków farszem z patelni na taką warstwę położyć pokrojony w kostkę żółty ser. Powtórzyć czynność ułożyć ziemniaki, farsz i ser. Naczynie powinno być wypełnione po brzegi, gdyż podczas pieczenia utworzy się sos. Włożyć naczynie do piekarnika, nastawić na ok. 180oC i piec ok. 1 godz. (w trakcie sprawdzać czy ziemniaki robią się miękkie jeśli tak to zapiekanka jest gotowa). Ziemniaki i kotlety owsiane z marchewką 1 szklanka płatków owsianych górskich 1 średnia marchewka 1 mały seler olej pieprz ziołowy, sól przyprawa Warzywko cukry, papryka słodka Płatki zalewamy wrzącą wodą (do pokrycia płatków). Odstawiamy. W tym czasie obrane warzywa ścieramy na grubej tarce, dusimy z przyprawami na patelni. Łączymy namoczone płatki z warzywami i dokładnie mieszamy. Jeśli masa jest zbyt wilgotna, to do zagęszczenia dodajemy mąki. Lepimy małe, spłaszczone kotleciki. Smażymy na oleju do uzyskania rumianego koloru. 14

15 PODWIECZORKI: Sorbet truskawkowy mrożone truskawki sok cytrynowy woda cukier Wszystkie składniki miksujemy razem - doprawiamy cukrem do smaku i odrobiną soku z cytryny. Następnie schładzamy przez noc w lodówce. Podajemy w pucharkach ozdobionych liściem mięty. Deser jogurtowo-truskawkowy Składniki na 2 porcje: 250g jogurtu naturalnego 200g truskawek 1 kiwi 1 limetka opcjonalnie trochę cukru pudru lub miodu Truskawki umyć, obrać z szypułek i pokroić na kawałeczki. Kiwi obrać, pokroić na grube plasterki, a następnie te plasterki pokroić na ćwiartki. Jogurt zmieszać z sokiem z połowy lub całej limetki (w zależności od upodobań). Dosłodzić można cukrem pudrem lub łyżeczką miodu (jeśli potrzeba). Deser układać naprzemiennie (jogurt - owoce) w szklankach lub pucharkach. Udekorować całą truskawką i plasterkiem limetki. Owocówka surówka letnia 40 dag owoców( truskawek, poziomek, malin, czarnych jagód), 0,5 szklanki śmietanki, 0,5 szklanki śmietany Owoce przebrać, opłukać, osączyć, obrać z szypułek. Podawać posypane cukrem pudrem lub polane śmietanką bądź bitą śmietaną. Kasza manna z malinami i sokiem kasza manna ekspresowa sok z malin 10 dag świeżych malin cukier mleko Mleko wlać do garnuszka i doprowadzić do wrzenia, następnie wsypać trzy łyżki kaszy i gotować 7 minut ciągle mieszając ( dodać szczyptę cukru do smaku). Gotową kaszę przelać do miseczek i odstawić do wystygnięcia, podawać z sokiem malinowym posypane świeżymi malinami. 15

16 Malinowy w duecie 2 szklanki malin ( około 25 dag ); 3 łyżki cukru; pól litra śmietanki w kartoniku ( 30% tłuszczu ); 1 łyżka wody Przyrządź sok z malin. W tym celu włóż do rondelka (lub garnka) maliny oraz cukier i wlej wodę (żeby maliny, zanim puszczą sok, nie przywarły do dna). Postaw garnek na kuchence i gotuj jego zawartość na bardzo małym ogniu około 10 minut. Cały czas mieszaj! Gotowy sok odstaw, by wystygł. W tym czasie przygotuj bitą śmietanę. Wlej do miski śmietankę i ubijaj ją mikserem tak długo, aż zrobi się gęsta. Uważaj, zbyt długo ubijana śmietana zamienia się w masło! Napełnij szklanki (do połowy) sokiem, potem nałóż do każdej z nich łyżkę śmietany izamieszaj. Zrób tylko jeden obrót łyżką żeby śmietana nie wymieszała się całkiem zsokiem! W szklance powinny utworzyć się śmietanowo malinowe zawijasy. Bardzo delikatnie ozdób wierzch bitą śmietaną i świeżymi malinami. Szaszłyki warzywne czerwona papryka cukinia brokuły ziemniaki cebula olej ryż koperek Sposób wykonania: Warzywa myjemy. Ziemniaki, cukinię i cebulę obieramy. Z papryki usuwamy gniazdo nasienne. Warzywa kroimy w średniej wielkości kawałki. Następnie kolejno nadziewamy na patyczki do szaszłyków. Przygotowane szaszłyki układamy na blaszce, polewamy olejem i wstawiamy do nagrzanego piekarnika. Pieczemy około pół godziny. W tym czasie gotujemy ryż, który podajemy z szaszłykami. 16

17 KOLACJE: Zapiekanka jarzynowa rodzinna 1 kg mieszanych warzyw: 6 dużych ziemniaków, 4 marchewki, 3 pietruszki 1 por, ½ selera, 3-4 cebule, 3-4 łyżki koncentratu pomidorowego, kilka suszonych grzybków, 2 jajka, 2-3 łyżki margaryny, 1 szklanki śmietany, 2 łyżki tartego żółtego sera, sól, pieprz, zielony koperek; Ziemniaki umyć, ugotować w skórkach, ostudzić, obrać, pokroić w plasterki. Warzywa wyszorować, obrać, opłukać i ugotować w małej ilości wody, ostudzić, pokroić w plasterki. Ziemniaki obsmażyć na tłuszczu, Wymieszać z jarzynami, pokrojonymi w plasterki jajkami na twardo oraz ugotowanymi grzybkami. Dodać pokrojone surowe cebule, koperek, sól i pieprz, wymieszać. Wyłożyć do rondla wysmarowanego tłuszczem, skropić wywarem z jarzyn i zalać śmietaną wymieszaną z koncentratem pomidorowym. Posypać tartym serem i wstawić do średnio nagrzanego piekarnika na min. Kotlety z mieszanych jarzyn 80 dag mieszanych warzyw ¼ główki kapusty, 2-3 marchewki, 1 pietruszka, 1 seler, 1 cebula, 2 łyżki margaryny, 2 ½ łyżki manny, sól, pieprz, 3 łyżki tartej bułki, olej do smażenia Warzywa wyszorować, umyć, obrać opłukać. Marchewki, pietruszkę i seler ugotować we wrzącej osolonej wodzie, dodając pod koniec gotowania podzieloną na części kapustę. Miękkie jarzyny od cedzić, osączyć, odcisnąć, zemleć. Dodać zarumienioną na margarynie cebulę, mannę, sól i pieprz dokładnie wymieszać. Uformować kotlety, obtoczyć w tartej bułce i smażyć na rozgrzanym tłuszczu z obydwu stron na rumiano. Podawać z kaszą 17

18 Kanapka z rzeżuchą i ogórkiem razowy chleb, masło, rzeżucha, ogórek Smarujemy kromkę chleb masłem i nakładamy plasterki ogórka i posypujemy rzeżuchą. Można też zagryzać ogórkiem pokrojonym w słupki. Bakłażany faszerowane mięsem Składniki na 4-6 porcji: 4 bakłażany średniej wielkości, 6 łyżek oliwy, garść posiekanej natki pietruszki, Nadzienie: 50 dag mielonego mięsa, 2 średnie cebule, 2 pomidory, garść posiekanej natki pietruszki,2 łyżki oleju, sól, pieprz. Bakłażany przekrój wzdłuż na połówki, posól, odstaw na 30 minut, po tym czasie papierowym ręcznikiem zetrzyj z nich sok. Cebule obierz i pokrój w kostkę. Pomidory sparz, obierz ze skórki, usuń pestki, pokrój w drobną kostkę. Cebulę podsmaż na oliwie, dodaj mięso mielone, smaż, cały czas mieszając. Do podsmażonego mięsa dodaj pomidory i natkę pietruszki. Farsz dopraw solą i pieprzem. Z bakłażanów wydrąż miąższ, zostaw wewnętrzną warstwę grubość 1,5 cm. Wydrążony miąższ podsmaż na gorącej oliwie do lekkiego zrumienienia, wymieszaj go z mięsem. Farszem nadziewaj połówki bakłażanów, umieść je w wysmarowanym oliwą naczyniu żaroodpornym i zapiekaj w piekarniku nagrzanym do 180 o C przez około 30 min. 18

19 Pomidory muśnięte promieniem księżyca 500g pomidorków koktajlowych (lub innych drobnych) 2 łyżeczki soli w kryształkach (lub 1 łyżeczka zwykłej soli) 1/4 łyżeczki cukru 1 łyżeczka suszonego tymianku 2 łyżki oliwy z oliwek Piekarnik rozgrzać do temperatury 220 stopni. Pomidorki przekroić na połówki i ułożyć (przeciętą strona do góry) na blasze lub w naczyniu żaroodpornym. Oprószyć sola i cukrem, posypać tymiankiem i skropić oliwa. Blachę lub naczynie włożyć do rozgrzanego piekarnika i natychmiast wyłączyć. Zostawić pomidory na całą noc lub cały dzień, nie otwierając drzwiczek. Piotrusiowa sałatka dla kolegów 4 liście lodowej sałaty 12 czerwonych pomidorów koktajlowych 1 łodyga selera naciowego 1 żółta papryka 15 dag żółtego sera 1 puszka czerwonej fasoli 25 dag szynki 1 mały kiść winogron sól pieprz majonez ćwierć szklanki mleka kilka gałązek natki pietruszki 1 świeży ogórek Sposób przygotawania: Umyj wszystkie warzywa.przekrój na pół paprykę i usuń z niej nasiona. Obierz ze skóry ogórek. Otwórz puszkę z fasolą i odlej z niej zalewę. Pokrój w kostkę szynkę, seler naciowy, paprykę i ogórek.przekrój na pół pomidory i winogrona. Zetrzyj na tarce żółty Ser.Posiekaj natkę pietruszki. Porwij na małe kawałki liście sałaty i ułóż na dnie szklanego naczynia. Na liściach sałaty układaj kolejno: fasolę,pomidory,seler naciowy, paprykę, ogórek, szynkę i winogrona.wymieszaj w kubku mleko z majonezem, dopraw do smaku pieprzem oraz solą i zalej nim sałatkę.przykryj sałatkę folią aluminiową i wstaw do lodówki na 2 godziny. Przed podaniem posyp sałatkę żółtym serem i siekaną natka pietruszki. Zaproś kolegów na kolację. 19

20 JESIEŃ ZIMA I ŚNIADANIA: Owsianka z jabłkiem i orzechami jabłko kilka orzechów kilka śliwek suszonych płatki owsiane Obieramy jabłko, wykrajamy gniazda nasienne i kroimy w małe kawałki. Orzechy obieramy ze skorupek i także rozdrabniamy na mniejsze cząstki. Do garnka wlewamy wodę, gotujemy i wsypujemy płatki owsiane. Gotujemy na małym ogniu do momentu aż płatki spęcznieją. Do talerza przekładamy owsiankę, dodajemy jabłko, orzechy, wlewamy mleko i polewamy miodem. Dekorujemy suszonymi śliwkami. Kolorowa pasta do kanapek Składniki : 30 dag żółtego sera 10 dag chudej wędliny 2 jajka ugotowane na twardo Ogórek kiszony Kilka rzodkiewek ½ papryki czerwonej Łyżka posiekanych kiełków pszenicy 2 ząbki czosnku Łyżka jogurtu naturalnego Sól Pieprz Sposób wykonania: Ser zetrzeć na tarce. Jajka oraz wszystkie warzywa drobno pokroić. Dodać kiełki pszenicy oraz posiekany czosnek Wlać jogurt i całość dokładnie ucierać, aż powstanie gładka pasta. Doprawić do smaku solą oraz pieprzem. Pasta gotowa. 20

21 Omlet na dwa sposoby 4 jajka, łyżka kwaśnej śmietany, 3 pomidory, papryka, jedna mała cebula, 10 dag sera mozzarella w plastrach, masło, sól, pieprz, papryka w proszku pokrojona w paski szynka Jajka ubić ze śmietaną i solą. Cebulę pokroić w drobną kostkę. Pomidory umyć, sparzyć, obrać ze skórki i drobno posiekać. Paprykę umyć i pokroić w drobną kostkę. Na rozgrzanym maśle poddusić cebulę, posiekane pomidory i paprykę około 2-3 min. Dodać odrobinę papryki w proszku. Na warzywną masę wylać masę jajeczną i obsmażyć z obydwu stron. Na koniec dodać plastry mozzarelli. Można też omlet nafaszerować pokrojoną szynką, a z warzyw zrobić jarzynkę. Kolorowe kanapki 2 kromki chleba pełnoziarnistego, masło, kiszony ogórek, pomidor, kilka paseczków kolorowej papryki 2 plasterki szynki, Posmarować chleb masłem, położyć plastry szynki. Ogórek pokroić w plasterki. Na szynce rozłożyć plasterki ogórka i pomidora oraz paseczki kolorowej papryki. Wesołe kanapki 2 bułki paluchy 10 dag żółtego sera w plastrach 10 dag szynki konserwowej w plastrach 4-6 listków sałaty karbowanej pęczek rzodkiewek mały ogórek opakowanie pomidorków koktajlowych masło do smarowania wykałaczki 4 szpadki do szaszłyków Bułki przetnij wzdłuż na pół, posmaruj je masłem. Ogórka obierz, pokrój w plasterki. Rzodkiewki umyj, osusz, część przekrój na pół, resztę w plasterki. Połówkę rzodkiewki nadziej na wykałaczkę przeciętą stroną na zewnątrz. Następnie wbijaj po 2-3 wykałaczki w każdy bok kanapki. Na drugiej kanapce zamiast rzodkiewki użyj pomidorków koktajlowych. Na kanapkach układaj po listku sałaty, plasterku sera, szynki, ogórka i rzodkiewki. Na szpadkę szaszłykową nadziej pomidorek, plasterek ogórka, rzodkiewki i plasterek szynki lub sera. Gotowy maszt wbij w bułkę. Kanapeczki udekoruj natką pietruszki. 21

22 II ŚNIADANIA Grzanka z serem mozzarella i pomidorem kromka chleba, masło, plasterki sera mozzarelli, pomidor bez skórki, pieprz, świeże liski bazylii. Z chleba przygotowujemy grzanki, następnie otrzymane grzanki smarujemy masłem, kładziemy plasterek mozzarelli, pomidora w plastrach, doprawiamy pieprzem. Na wierzch kładziemy świeże listki bazylii. Sok ze świeżych pomarańczy 1kg pomarańczy Przekroić pomarańcze na połówki, i za pomocą wyciskarki wycisnąć sok. Wyciśnięty sok zlać do dzbanka dodać cukru do smaku i lodu w kostkach. Domowy sok marchwiowo pomarańczowy na przyjęcie 6 litrów wody sok z dużej cytryny 3 marchewki 4 pomarańcze skórka z jednej pomarańczy Zagotować 5 litrów wody z sokiem z cytryny oraz 0,5kg cukru. W osobnym naczyniu zetrzeć marchew. Dodać 1litr wody i skórkę pomarańczową. Gotować na małym ogniu przez około 0,5 godziny. Pod koniec gotowania dodać pokrojone w kostkę pomarańcze i jeszcze chwilę razem pogotować. Zmiksować, a następnie przetrzeć przez sito do początkowo gotowanych 5 litrów wody. Całość dobrze schłodzić, rozlać do szklanek. Wierzch napoju oprószyć otartą z pomarańczy skórką. Zorganizować przyjęcie i poczęstować gości. Egzotyczna sałatka 1 granat ½ ananasa 1 dojrzałe mango 2 banany 2 pomarańcze 2 jabłka ½ cytryny 22

23 Najpierw umyj wszystkie owoce. Potem pokrój owoce w ćwiartki. Wyciśnij sok z cytryn i pomarańczy. Wymieszaj wszystkie pokrojone owoce, a potem dolej do owoców sok z cytryny i pomarańczy i jeszcze raz wymieszaj. Sałatka z brokułami 2 małe brokuły lub 1 duży 1 czerwona papryka 1 puszka kukurydzy konserwowej 1 jajko majonez sól, biały pieprz 1 jajko gotujemy na twardo, brokuły we wrzącej wodzie krótko, żeby nie straciły cennych wartości odżywczych. Paprykę i ugotowane jajko kroimy w kostkę, brokuły dzielimy na różyczki, dodajemy składniki do miski, wrzucamy kukurydzę, majonez, doprawiamy solą i pieprzem i mieszamy z warzywami. 23

24 OBIADY: Pstrąg zapiekany z koperkiem podawany z surówką pstrąg świeży w całości masło koperek świeży sól i pieprz marchew jabłko pół łyżeczki cukru sok z połówki cytryny 2 łyzki śmietany Oczyszczonego i umytego pstrąga doprawić do smaku i natrzeć masłem wewnątrz. Koperek pokroić drobniutko i dodać małą garstkę do wnętrza ryby. Całość owinąć szczelnie folią aluminiową. Piekarnik rozgrzać do 160 stopni i piec na blasze przygotowanego pstrąga około 25 minut. Podawać z ziemniakami lub ryżem z dodatkiem sosu tatarskiego i surówki z marchewki. Obraną marchew zetrzeć na tarce, dodać starte małe jabłko, posłodzić do smaku, skropić sokiem z cytryny i wymieszać z odrobiną śmietany. Pikantne leczo 2 zielone papryki 2 czerwone ( lub żółte ) papryki 4 dojrzałe pomidory 1 łyżka koncentratu pomidorowego 3 średniej wielkości cebule 4 parówki (lub kawałek kiełbasy) 1 łyżka słodkiej papryki w proszku pół łyżeczki ostrej papryki w proszku 1 łyżeczka cukru 1 łyżeczka soli 4 łyżki oleju ćwierć szklanki wody Obierz cebulę, przetnij na połówki i pokrój na desce w dość grube plastry. Włóż do garnka pokrojoną cebulę, dodaj olej i smaż około 2 minuty. Zmniejsz płomień gazu i przykryj garnek. Gdy cebula będzie się dusiła, przygotuj resztę składników. Nie zapomnij, aby od czasu do czasu zajrzeć do garnka cebula łatwo się przypala. Umyj warzywa. Sparz pomidory i obierz je ze skórki. Następnie pokrój pomidory w grube plastry. Usuń z papryki nasiona i pokrój ją na ćwiartki. Do uduszonej cebuli wlej wodę, dodaj pokrojone pomidory, paprykę, koncentrat pomidorowy, cukier i sól. Zamieszaj. Przykryj garnek pokrywką i gotuj około 10 minut. Pokrój parówki ( lub kiełbaskę ) w cienkie plasterki i włóż do garnka. Zamieszaj ponownie i gotuj przez 5 minut. Na koniec dopraw leczo słodką i ostrą papryką. 24

25 Ogórkowa z pulpecikami 6 ogórków kiszonych 6 ziemniaków 250g mięsa mielonego Marchewka Pietruszka Śmietana Mięso rosołowe Gotować mięso z warzywami i przyprawami następnie z mięsa mielonego zrobić małe kuleczki i wrzucić je na wrzącą zupkę.dodać ziemniaczki drobno pokrojone i ogórki potarkowane na tarce. Po zagotowaniu dodać śmietankę i doprawić do SMACZNEGO SMAKU!!! Sałatka z awokado i kurczakiem 300 g filetów z piersi kurczaka 1 owoc awokado 1 łyżka soku z cytryny 1 łodyga selera naciowego (pokrojona w cienkie plasterki) 20 g prażonych płatków migdałowych 1/4 zielonej papryki pokrojonej w plasterki mango (świeże lub z puszki) ½ świeżego ogórka liście sałaty sos: 1/2 szklanki gęstej ubitej śmietany 1/4 szklanki majonezu l/4 startej gałki muszkatołowej 1/2 łyżeczka papryki sól i pieprz Ugotować mięso kurczaka, pokroić w grubą kostkę, obrać awokado i pokroić w plasterki, pokropić sokiem z cytryny. Wymieszać kawałki kurczaka, selera, papryki, awokado, mango i ogórka oraz migdały. Połączyć składniki sosu, polać nim sałatkę i delikatnie wymieszać. Na płaskim półmisku ułożyć liście sałaty, na nie nakładać sałatkę. Przybrać awokado, mango i plasterkami ogórka. 25

26 Zupa jarzynowa 1\2 białej kapusty 2 garście fasoli szparagowej 5 marchewek 2 łyżki koperku 1 pietruszka 100 ml śmietany 30% sól, pieprz 2l bulionu drobiowego lub warzywnego Do bulionu wkładamy gałązki selera, pokrojoną marchewkę, pietruszkę i ziemniaki. Gotujemy około 15 min. Następnie dodajemy pokrojoną kapustę i fasolkę i ponownie gotujemy razem przez 20 min., aż warzywa zmiękną. Zupę doprawiamy do smaku, zabielamy słodką śmietanką i posypujemy koperkiem. Warzywa na ostro Składniki na 4 porcje: 2 cukinie (1 zielona + 1 żółta) 3 papryki (w rożnych kolorach) 4 duże mięsiste pomidory 1 duża cebula 2 ząbki czosnku 2 łyżki posiekanej natka, bazylii 3 łyżki oleju 2 łyżki octu z białego wina 1 płaska łyżeczka cukru Sól Cukinie pokroić w (pól)plasterki, a papryki w paski. Pomidory sparzyć, zdjąć skórkę, a miąższ pokroić w kostkę. Cebule obrać i pokroić w piórka. Czosnek obrać i posiekać. W dużym garnku rozgrzać olej, wrzucić cebule z czosnkiem i podsmażyć chwilkę. Dodać paprykę i cukinie. Po ok. 5 minutach dodać pomidory i dusić na małym ogniu kolejne 5 minut. Danie przyprawić octem, cukrem i solą. Posypać ziołami. Podawać można z chlebem lub jako dodatek do mięsa. Opcjonalnie można użyć również bakłażana czy krótko obgotowaną fasolkę szparagową. 26

27 PODWIECZORKI: Ryż na mleku z sosem czekoladowym i mango 100g cukru 1 laska wanilii 200g ryżu o okrągłych ziarnach 1l mleka sos: 135 gorzkiej czekolady 100ml mleka 100g creme fraiche 1 dojrzałe mango Laskę wanilii przekroić wzdłuż i cienkim nożem wyskrobać miąższ, a następnie razem z laską i cukrem oraz ryżem umieścić w garnku. Zalać mlekiem, zagotować i gotować na małym ogniu mieszając od czasu do czasu przez około 25 minut. Ryż powinien być bardzo miękki i klejący. Wyjąć resztki wanilii. Sos: W międzyczasie posiekać czekoladę. Mleko zagotować razem z creme fraiche i dodać czekoladę. Mieszać tak długo, aż powstanie jednolity sos. Odstawić w ciepłe miejsce. Obrać mango i pokroić w kostkę lub paski. Ryż rozłożyć do miseczek, polać sosem i udekorować mango. Podawać jeszcze ciepłe. Pieczone jabłko 2 duże jabłka(400g) 2 łyżki miodu cynamon 2 kulki lodów waniliowych Po usunięciu ogonka jabłko ułożyć na blaszce, zapiekać w temperaturze 170 C około 30 minut. Podawać polane miodem i z cynamonem. Można dodać kulkę lodów waniliowych. 27

28 Hawajski przysmak owocowy ananas, 2 banany, 4 mandarynki, 2 kiwi, cytryna, pomarańcza, rodzynki, 3 łyżki cukru pudru, jogurt naturalny. Przekrój ananasa wzdłuż na pół, wytnij miąższ z obu części i pokrój w kostkę. Oba banany pokrój w plasterki. Mandarynki podziel na cząstki, kiwi pokrój w kostkę. Z cytryny i pomarańczy wyciśnij sok, polej sokiem owoce. Schłodź. Jogurt wymieszaj z cukrem. Przełóż owoce do miseczek i polej jogurtem. Sałatka warzywna i sok pomarańczowy 3-4 marchewki 3-4 ziemniaki 3 kwaśne jabłka 4-5 ogórków kiszonych 1 cebula 4 jajka 1 puszka kukurydzy 1 puszka groszku konserwowego majonez musztarda sól, pieprz, odrobina cukru szklanka soku pomarańczowego 28

29 Marchewkę i ziemniaki gotujemy w mundurkach. Jajka gotujemy na twardo. Ostudzone warzywa obieramy i kroimy w drobną kostkę, wsypujemy do miski. Jajka po obraniu kroimy też w kostkę. Ogórki obieramy i kroimy, jabłka obieramy, kroimy (najlepiej od razu wymieszać je z ogórkami - dzięki temu nie zrobią się ciemne). Cebule drobno siekamy. Dodajemy odsączony groszek i kukurydzę i wszystko mieszamy. Doprawiamy solą, pieprzem i dodajemy majonez i musztardę. Wszystko mieszamy i gotowe. Ilość składników możemy ustalać według własnych upodobań. Popić sokiem pomarańczowym. Statek Pana Ogórka 1 świeży ogórek średniej wielkości; 3 rzodkiewki; 4 łyżeczki chudego twarożku; 1 łyżeczka szczypiorku; kawałek papryki; plasterek żółtego sera. Rzodkiewkę myjemy, drobno siekamy i dodajemy do twarożku razem z łyżeczką szczypiorku, mieszamy. Ogórek myjemy, kroimy wzdłuż, wydrążamy łyżeczką miąższ i pestki. Do środka wydrążonego ogórka wkładamy twarożek z warzywami, krańce ogórka ozdabiamy kawałkami papryki (kroimy ją w cienkie paseczki). Z plasterka żółtego sera wycinamy trójkątny żagiel i mocujemy go do ogórka za pomocą patyka do szaszłyków. Z papryki wycinamy mały trójkącik i mocujemy go na samym szczycie patyczka. 29

30 KOLACJE: Sałatka z tortellini 500 g brokułów 500 g świeżych tortellini (z farszem ze szpinaku i ricotty) 1/2 strzępiastej sałaty 500 g filetów z łososia (bez skóry) Sos: Sól biały pieprz koperek 5 łyżek octu z białego wina 6-7 łyżek oliwy Brokuły umyć, podzielić na różyczki. Wrzucić na osolony wrzątek i gotować przez 6-8 minut, wyjąć i osączyć. Tortellini ugotować w osolonej wodzie zgodnie jak jest podane na opakowaniu. Sałatę, koperek umyć i drobno posiekać. Łososia umyć, osuszyć, pokroić na małe kawałki i smażyć z obydwu stron. Wszystkie składniki mieszamy i na końcu dodajemy wymieszany sos. Tradycyjna sałatka jarzynowa z majonezem 3 ugotowane marchewki 2 ugotowane pietruszki 1 mały ugotowany seler 3-4 ogórki kiszone lub konserwowe 1 cebula 2 jajka na twardo 1 jabłko 1 puszka groszku konserwowego lub 1 puszka kukurydzy ew. 1-2 ugotowane w mundurkach ziemniaki 30

31 Sos: 1 słoik majonezu sól, pieprz trochę kwaśnej śmietany ząbek czosnku sok z cytryny Pokrój w równą kostkę marchewki, pietruszki i seler, wymieszaj w misce. Dodaj posiekane ogórki, posiekaną i sparzoną wrzątkiem cebulę, starte na grubej tarce jabłko, pokrojone jajka, obrane i pokrojone w kosteczkę ziemniaki oraz osączony groszek z puszki. Połącz składniki sosu, polej sałatkę jarzynową i dokładnie, ale delikatnie wymieszaj. Odstaw sałatkę jarzynową na całą noc w chłodne miejsce, aby składniki się przegryzły. Zupa dyniowa rodzinna 1 dynia (ok. 3kg) 2 średnie cebule 4 średnie marchewki 4 ząbki czosnku 3 litry bulionu 1 łyżeczka mielonego imbiru sól pieprz śmietana odrobina masła grzanki Cebule i czosnek pokroić w kostkę i usmażyć na odrobinie masła. W czasie smażenia doprawić szczyptą soli. Następnie dodać obraną i pokrojoną w spore kawałki dynię oraz marchewkę pokrojoną w małe kawałki. Wszystko zalać bulionem i gotować, aż warzywa będą miękkie. Przestudzić i zmiksować na gładki krem, a następnie doprawić imbirem, pieprzem i jeśli trzeba solą. Podgrzać i podawać z grzankami udekorowaną kleksem śmietany. 31

32 Surówka z białej kapusty z papryką ćwiartka główki białej kapusty pół cebuli 2 średnie marchewki, obrane po połówce papryki czerwonej i żółtej 1 łyżka majonezu sól i pieprz do smaku Białą kapustę drobno poszatkować, posypać solą i delikatnie wygnieść ręką. Marchewki zetrzeć na tarce o drobnych oczkach. Cebulę i paprykę pokroić w kostkę. Wszystkie składniki dobrze wymieszać, dodać majonez i doprawić odrobiną pieprzu. Surówkę można posypać świeżą natką pietruszki. Podawać z pieczywem. Naleśniki ze szpinakiem 2 szklanki mąki 2 jajka 1 szklanka mleka 1 szklanka wody Sól 0,25 opakowania proszku do pieczenia Nadzienie: 80 dag świeżego szpinaku lub 1 paczka mrożonego 1,5 łyżki margaryny 1,5 łyżki mąki 0,5 szklanki mleka Sól Czosnek olej do smażenia Śmietana do dekoracji Szpinak przebrać, usunąć korzonki, opłukać i włożyć do małej ilości wrzącej osolonej wody. Ugotować, odcedzić, osączyć i posiekać lub przepuścić przez maszynkę (mrożony lekko odmrozić). Z margaryny i mąki zrobić białą zasmażkę, rozprowadzić mlekiem, dodać roztarty czosnek, sól i szpinak, Wymieszać. przygotować ciasto: całe jaka rozmącić trzepaczką lub mikserem, do smaku dodać sól, ew. proszek do pieczenia i nadal ubijając dodawać stopniowo mleko z wodą i mąkę. Odstawić na 1 godz., aby nie przywierało do patelni posmarowanej tłuszczem i ustawionej na silnym ogniu. Każdy naleśnik posmarować szpinakiem, zwinąć lub złożyć w książeczkę, obsmażyć z obu stron. Udekorować śmietaną. 32

33 Witaminowa sałatka 2 marchewki 2 jajka 3 ziemniaki puszka groszku ogórek kiszony Pokrój marchewkę, jajka, ziemniaki i ogórek kiszony. Wsyp na koniec groszek i całą sałatkę wymieszaj,a potem włóż do lodówki na parę godzin. Podawaj z pieczywem. Sok marchwiowy marchewki cukier cytryna Marchew opłukać i oczyścić. Umyć i pokroić w drobne kawałki następnie przepuścić przez maszynkę lub sokowirówkę. Otrzymany sok doprawić według uznania cukrem i sokiem z cytryny. Życzymy wszystkim smacznych pięciu porcji warzyw, owoców lub soku! 33

34 Autorzy książki: Dominika Bałasz Zuzanna Bastek Mateusz Bogdan Piotr Bylski Ania Czesyk Marcin Gaca Jakub Grudzień Wiktoria Izdebska Aleksandra Juśkiewicz Kacper Kucharski Michał Kułaga Hanna Kwietniewska Aleksandra Kwolek Zuzanna Małaszuk Adam Matejek Jan Niwiński Dawid Nykiel Michał Pesta Ola Rynkowska Mateusz Socha Szymon Szczypiński Jowita Szpakowska Martyna Tokarek Mateusz Tomankiewicz Julia Tuszyńska Dominika Usik Pijemy sok przez cały rok!!! 34