Spis treści. Przedmowa... V Literatura ogólna... Wykaz skrótów... XXV CZĘŚĆ OGÓLNA

Transkrypt

1 Przedmowa... V Literatura ogólna... XXI Wykaz skrótów... XXV CZĘŚĆ OGÓLNA Dział I. Wiadomości wstępne. Ustawa karna... 3 Rozdział I. Prawo karne, jego podział i dotychczasowe reformy Pojęcie i rodzaje prawa karnego Ogólne pojęcie Prawo karne materialne, procesowe i wykonawcze Wyspecjalizowane dziedziny prawa karnego Pozakodeksowe prawo karne Szczególne cechy i funkcje prawa karnego Szczególne cechy Funkcje Polskie kodyfikacje karne XX w Dziedzictwo Kodeksu karnego z 1932 r Kodeks karny PRL z 1969 r., jego krytyka i zmiany w latach Kodeks karny z 1997 r. i jego nowelizacje Rozdział II. Nauka prawa karnego i nauki pokrewne Główne kierunki (szkoły) w nowożytnej nauce prawa karnego Kierunek postępowo-humanitarny Oświecenia Szkoła klasyczna Szkoła pozytywna (antropologiczna) Szkoła socjologiczna Kierunek dogmatyczno-normatywny Ruch obrony społecznej i filozofia resocjalizacji Idea sprawiedliwego karania i inne nurty współczesne Współczesna nauka prawa karnego i nauki z nią związane Nauka prawa karnego a kryminologia Polityka kryminalna i inne nauki kryminologiczne Wiktymologia Kryminalistyka i nauki pomocnicze... 40

2 VIII Spis treści Rozdział III. Podstawowe informacje o przestępczości Źródła wiedzy o przestępczości Miarodajność statystyk i problem ciemnej liczby Badania wiktymizacyjne Stan przestępczości Podstawowe dane statystyczne Ocena Etiologia przestępczości w kryminologii polskiej Przegląd teorii Zarys własnej koncepcji Rozdział IV. Ustawa karna, jej budowa i stosowanie Ustawa jako źródło prawa karnego Zasada nullum crimen sine lege i zakaz analogii Rodzaje źródeł prawa karnego Struktura przepisów prawa karnego Budowa przepisów Rodzaje dyspozycji i sankcji Wykładnia przepisów Wykładnia autentyczna, sądowa i naukowa Metody wykładni Rozdział V. Zasady obowiązywania ustawy karnej Zasada lex retro non agit Obowiązywanie ustawy karnej pod względem czasu Czas popełnienia przestępstwa Zagadnienia zmiany ustawodawstwa Obowiązywanie ustawy karnej co do miejsca i osób Zasada terytorialności Odpowiedzialność za przestępstwa popełnione za granicą Zasada represji wszechświatowej Dział II. Nauka o przestępstwie i zasadach odpowiedzialności Rozdział I. Ogólne pojęcie przestępstwa Ustawowa forma i społeczna treść przestępstwa Rozwój nauki o istocie przestępstwa Zagadnienie społecznej szkodliwości (niebezpieczeństwa) czynu Definicja przestępstwa i jej elementy Definicja Pojęcie czynu Bezprawność karna i wina Ustawowe znamiona Podmiot przestępstwa Podmiot przestępstwa według Kodeksu karnego a szczególna odpowiedzialność karna podmiotów zbiorowych

3 IX 2. Nieletni i młodociani Przestępstwa powszechne i indywidualne Ciężar gatunkowy przestępstwa. Pojęcia zbrodni, występku i wykroczenia Rozdział II. Przedmiot i strona przedmiotowa przestępstwa Przedmiot ochrony (zamachu) Uwagi ogólne Przestępstwa podobne Znamiona strony przedmiotowej Forma czynu. Warunki odpowiedzialności za zaniechanie Przestępstwa materialne, formalne i z narażenia na niebezpieczeństwo Pozostałe znamiona Kwalifikowane i uprzywilejowane typy przestępstw Zagadnienie związku przyczynowego Rozdział III. Strona podmiotowa przestępstwa. Wina i jej formy Wina jako podmiotowa podstawa odpowiedzialności Teorie winy Teoria psychologiczna Teorie normatywna i kompleksowa Definicja Formy winy Formy winy umyślnej Wina nieumyślna Wina kombinowana Kwestia stopniowania winy Rozdział IV. Okoliczności uchylające (umniejszające) winę Problematyka błędu Błąd co do znamion Nieświadomość bezprawności Błąd co do okoliczności uchylających odpowiedzialność Niepoczytalność i poczytalność ograniczona Pojęcie niepoczytalności i ograniczonej poczytalności Kwestia odpowiedzialności za czyn popełniony w stanie odurzenia Anormalna sytuacja motywacyjna Rozkaz przełożonego Stan wyższej konieczności Rozdział V. Okoliczności uchylające karną bezprawność czynu Pojęcie okoliczności uchylających karną bezprawność czynu Obrona konieczna

4 X Spis treści 1. Pojęcie i warunki Przekroczenie granic Stan wyższej konieczności jako kontratyp Dopuszczalne ryzyko Ryzyko nowatorskie Ryzyko sportowe Szczególne uprawnienia i obowiązki Ogólne warunki Wychowawcze karcenie małoletnich Samopomoc legalna Znaczenie zgody pokrzywdzonego Zabiegi lecznicze i aborcja Pojęcie i warunki zabiegów leczniczych Warunki legalności aborcji Rozdział VI. Formy popełnienia przestępstwa Stadia realizacji przestępstwa Uwagi ogólne Usiłowanie Usiłowanie nieudolne Karalność usiłowania Przygotowanie Odpowiedzialność za udział i współdziałanie w przestępstwie Podżeganie i pomocnictwo Pojęcie i ogólne warunki odpowiedzialności Podżeganie i pomocnictwo do przestępstw indywidualnych Sprawstwo i współsprawstwo Formy sprawstwa Współsprawstwo Rozdział VII. Zbieg przestępstw i zbieg przepisów ustawy Prawna jedność przestępstwa Przestępstwa złożone i wieloczynowe Przestępstwo ciągłe i przestępstwo trwałe Czyny współukarane Zbieg przestępstw i ciąg przestępstw Pojęcie i warunki zbiegu przestępstw Kara łączna Ciąg przestępstw Zbieg przepisów ustawy Zbieg pozorny (pomijalny) Rzeczywisty zbieg przepisów i problemy jego kwalifikacji prawnej

5 XI Dział III. Kary i inne środki prawnokarne oraz ich stosowanie Rozdział I. Pojęcie i systematyka kar oraz innych środków prawnokarnych Pojęcie kary, jej cele i funkcje Ogólne pojęcie kary Typy racjonalizacji kary Istota, cele i funkcje kary Środki karne Pojęcie środków karnych Systematyka kar i innych środków karnych Zasada humanitaryzmu w stosowaniu kar i środków karnych Rozdział II. Kary Problem kary śmierci i jej abolicja Proces eliminacji kary śmierci Argumenty przeciw i za Moratorium na karę śmierci w Polsce i jej ostateczne uchylenie Kara pozbawienia wolności Historia kary Współczesna i przyszła rola kary pozbawienia wolności Kara ograniczenia wolności Kara grzywny Uwagi ogólne System stawek dziennych Modyfikacja kar orzeczonych i kary zastępcze Rozdział III. Środki karne Pozbawienie praw oraz zakazy i nakazy Uwagi ogólne Pozbawienie praw publicznych Zakaz zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej Zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi Zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu Nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym Zakaz wstępu na imprezę masową Zakaz wstępu do ośrodków gier lub uczestnictwa w grach hazardowych Zakaz prowadzenia pojazdów

6 XII Spis treści 54. Świadczenie pieniężne Podanie wyroku do publicznej wiadomości Przepadek przedmiotów i korzyści pochodzących z przestępstwa Rodzaje przedmiotów podlegających przepadkowi Przepadek korzyści lub jej równowartości Naprawienie szkody i nawiązka Obowiązek naprawienia szkody Nawiązka Rozdział IV. Środki probacyjne Pojęcie i formy probacji Warunkowe umorzenie postępowania Pojęcie, przesłanki stosowania i problem kompetencji Obowiązki próby i skutki jej przebiegu Warunkowe zawieszenie wykonania kary Przesłanki stosowania Obowiązki próby i dozór kuratorski Skutki przebiegu okresu próby Warunkowe przedterminowe zwolnienie Przesłanki stosowania Obowiązki próby i skutki jej przebiegu Rozdział V. Środki zwalczania recydywy oraz przestępczości zawodowej, zorganizowanej, terrorystycznej i chuligańskiej Zagadnienie recydywy Pojęcie recydywy i jej kryminogenność Zmiany modelu walki z recydywą w latach Odpowiedzialność recydywistów w świetle obowiązującego Kodeksu karnego Przestępczość zawodowa, zorganizowana i terrorystyczna Pojęcie oraz główne cechy Środki przeciwdziałania Przestępczość o charakterze chuligańskim Pojęcie chuligańskiego charakteru czynu Zaostrzenie odpowiedzialności Rozdział VI. Sądowy wymiar kary i innych środków prawnokarnych Ogólne zasady sądowego wymiaru kary (i innych środków prawnokarnych Uwagi ogólne Zasada swobody sądu w ramach ustawy Zasady humanitaryzmu i indywidualizacji Zasada oznaczoności kary i innych środków prawnokarnych oraz nieoznaczoności trwania środków zabezpieczających

7 XIII 5. Zasada zaliczania faktycznego pozbawienia wolności na poczet kary oraz faktycznego stosowania środków zapobiegawczych na poczet orzeczonych środków karnych Dyrektywy wymiaru kary i innych środków prawnokarnych Uwagi wstępne Dyrektywy sprawiedliwości kary Dyrektywy prewencji indywidualnej i ogólnej Problem wzajemnego stosunku dyrektyw Dyrektywy szczególne Okoliczności wpływające na wymiar kary (i pozostałych środków prawnokarnych) Nadzwyczajne złagodzenie kary i odstąpienie od jej wymierzenia Pojęcie, zakres i przesłanki nadzwyczajnego złagodzenia kary Odstąpienie od ukarania Praktyka orzekania kar i innych środków prawnokarnych Rozdział VII. Środki zabezpieczające Geneza i ewolucja środków zabezpieczających Historyczne uwarunkowania Regulacje Kodeksu karnego z 1969 r Środki zabezpieczające w pierwotnej wersji Kodeksu karnego z 1997 r Środki o charakterze leczniczo-izolacyjnym i rehabilitacyjnym Nielecznicze środki zabezpieczające w pierwotnej wersji KK Środki zabezpieczające po nowelizacji z r Rozdział VIII. Środki stosowane wobec nieletnich Zasady postępowania w sprawach nieletnich Ewolucja prawa karnego dotyczącego nieletnich Czyn karalny i demoralizacja jako przesłanki interwencji sądu rodzinnego Środki stosowane wobec nieletnich Środki wychowawcze Środki poprawcze Wyjątkowa odpowiedzialność karna nieletnich Rozdział IX. Uchylenie karalności i darowanie kary. Zatarcie skazania Okoliczności uchylające karalność Immunitety Przedawnienie Ustawowe klauzule niekaralności Abolicja, amnestia i ułaskawienie Zatarcie skazania

8 XIV Spis treści CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA Rozdział I. Wiadomości wstępne Systematyka Części szczególnej Kodeksu karnego Rozdział II. Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstwa wojenne Regulacje prawa karnego międzynarodowego Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstwa wojenne w polskim prawie karnym Rozdział III. Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej i jej obronności Zagadnienia ogólne Ewolucja przestępstw przeciwko państwu Założenia Kodeksu karnego z 1997 r Zamach na niepodległość, integralność i bezpieczeństwo państwa Zamach stanu Zamach na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Zamach na konstytucyjny organ państwa Szpiegostwo i inne przestępstwa na szkodę Rzeczypospolitej Polskiej Szpiegostwo Dezinformacja wywiadowcza Nadużycie zaufania w stosunkach z zagranicą Klauzule czynnego żalu Ochrona przedstawicieli innych państw i ich symboli Przestępstwa przeciwko obronności Zamach na jednostkę Sił Zbrojnych Służba w obcym wojsku Uchylanie się od służby wojskowej lub służby zastępczej Rozdział IV. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu Zbrodnia zabójstwa Zabójstwo w typie podstawowym Zabójstwo kwalifikowane Uprzywilejowane typy zabójstwa Zabójstwo z afektu Zabójstwo eutanatyczne Zabójstwo noworodka Inne przestępstwa przeciwko życiu Nakłanianie i pomoc do samobójstwa Nieumyślne spowodowanie śmierci Karalne przerwanie ciąży (aborcja) Spowodowanie uszczerbku na zdrowiu

9 XV 89. Przestępstwa polegające na narażeniu życia lub zdrowia na niebezpieczeństwo Bójka i pobicie Narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo Nieudzielenie pomocy Narażenie na zarażenie wirusem HIV, chorobą weneryczną lub zakaźną Szerzenie narkomanii Rozdział V. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu i środowisku Spowodowanie powszechnego zagrożenia Uwagi ogólne Zdarzenie powszechnie niebezpieczne i bezpośrednie niebezpieczeństwo takiego zdarzenia Sprowadzenie stanu powszechnego zagrożenia Terroryzm lotniczy lub morski Przestępstwa przeciwko środowisku Uwagi ogólne Spowodowanie zniszczeń w świecie roślinnym lub zwierzęcym Zanieczyszczenie środowiska Inne zagrożenia Rozdział VI. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji Katastrofa i wypadek komunikacyjny Katastrofa i wypadek komunikacyjny kryteria rozróżnienia Znamiona wypadku komunikacyjnego Warunki karalności przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji Lekki wypadek w komunikacji występek czy wykroczenie? Nietrzeźwość kierującego pojazdem i ucieczka z miejsca zdarzenia jako przesłanki karalności Inne przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji Rozdział VII. Przestępstwa przeciwko wolności Zagadnienia ogólne Bezprawne pozbawienie wolności Pozbawienie wolności w typie podstawowym Kwalifikowane typy przestępstwa Handel ludźmi Groźba karalna i zmuszanie Groźba karalna Zmuszanie do określonego zachowania się Naruszenie miru domowego i sfery prywatności

10 XVI Spis treści 1. Naruszenie miru domowego Utrwalanie lub rozpowszechnianie wizerunku nagiej osoby Rozdział VIII. Przestępstwa przeciwko wolności i obyczajności w dziedzinie stosunków seksualnych Zgwałcenie i inne przestępstwa przeciwko wolności seksualnej Zgwałcenie i wymuszenie czynności seksualnej Kwalifikowane typy przestępstwa Wykorzystanie seksualne osoby w stanie nienormalnym, osoby zależnej lub małoletniego Kazirodztwo i deprawacja seksualna małoletnich Kazirodztwo Wykorzystanie seksualne małoletniego Zakazany kontakt z małoletnim i zakaz propagowania pedofilii Rozpowszechnianie pornografii Spór o pojęcie pornografii Przesłanki karalności i jej zakres Przestępstwa związane z prostytucją Sytuacja prawna prostytucji Przestępstwa eksploatacji prostytucji Rozdział IX. Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece Prawnokarna ochrona rodziny Uwagi ogólne Bigamia Przestępstwo znęcania się Typ podstawowy znęcania się Typy kwalifikowane Uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego Przestępstwa przeciwko opiece Rozpijanie małoletniego Porzucenie i uprowadzenie małoletniego Organizowanie nielegalnej adopcji Rozdział X. Przestępstwa przeciwko czci, nietykalności i innym prawom jednostki Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności człowieka Zniesławienie Zniewaga Naruszenie nietykalności cielesnej Przestępstwa przeciwko korzystaniu z wolności sumienia i wyznania Przestępstwa przeciwko podstawowym prawom pracownika

11 XVII Rozdział XI. Przestępstwa przeciwko mieniu Zagadnienia ogólne Kradzież i przywłaszczenie Uwagi ogólne Kradzież Kradzież z włamaniem Przywłaszczenie Rozbój i inne przestępstwa rozbójnicze Rozbój Kradzież rozbójnicza Wymuszenie rozbójnicze Oszustwo i przestępstwa pokrewne Oszustwo klasyczne Oszustwo komputerowe Szalbierstwo i lichwa Paserstwo Paserstwo umyślne Paserstwo nieumyślne Inne przestępstwa przeciwko mieniu Zniszczenie lub uszkodzenie cudzej rzeczy Krótkotrwały zabór pojazdu mechanicznego Rozdział XII. Przestępstwa gospodarcze Zagadnienia ogólne Przestępstwa gospodarcze w systemie gospodarki scentralizowanej Koncepcja przestępstw gospodarczych w systemie gospodarki rynkowej Nadużycie zaufania i korupcja gospodarcza Przestępstwo nadużycia zaufania Przestępstwa korupcyjne Oszustwa w obrocie gospodarczym Oszustwa kredytowe, subwencyjne i w zakresie zamówień publicznych Oszustwo ubezpieczeniowe Oszustwo kapitałowe Oszustwo handlowe Udaremnienie lub utrudnianie przetargu publicznego Bankructwo i inne przestępstwa na szkodę wierzycieli Bankructwo Udaremnianie lub uszczuplanie zaspokojenia wierzycieli Faworyzowanie i przekupstwo wierzycieli Przestępstwo nierzetelnej dokumentacji działalności gospodarczej Przestępstwo prania pieniędzy

12 XVIII Spis treści 123. Fałszerstwo pieniędzy, papierów wartościowych i innych przedmiotów uczestniczących w obrocie Uwagi ogólne Typy fałszerstwa Rozdział XIII. Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości Uwagi ogólne Fałszywe oskarżenie i fałszywe zeznania Fałszywe oskarżenie lub zawiadomienie o przestępstwie oraz tworzenie fałszywych dowodów Fałszywe zeznania Wywieranie nacisku na sąd i utrudnianie postępowania karnego Wywieranie nacisku na sąd Zmuszanie strony, świadka, biegłego lub tłumacza Rozpowszechnianie wiadomości z postępowania karnego Poplecznictwo Niezawiadomienie o przestępstwie Przestępstwa przeciwko orzeczeniom sądów Samouwolnienie się oraz uwolnienie osoby pozbawionej wolności Naruszanie zakazów sądowych Rozdział XIV. Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych i samorządowych Uwagi ogólne Nadużycie uprawnień przez funkcjonariusza publicznego Pojęcie funkcjonariusza publicznego Nadużycie uprawnień Łapownictwo i płatna protekcja Uwagi ogólne Sprzedajność pełniącego funkcję publiczną Przekupstwo Przestępstwo płatnej protekcji Przestępstwa przeciwko funkcjonariuszom i instytucjom publicznym Czynna napaść i znieważenie funkcjonariusza Zmuszanie i opór wobec czynności służbowej Znieważenie oraz zakłócenie działalności organu państwowego lub instytucji Przywłaszczenie funkcji publicznej Przestępstwa przeciwko wyborom i referendum Rozdział XV. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu Uwagi ogólne Przestępstwa przeciwko pokojowemu współżyciu i wolności zgromadzeń

13 XIX 1. Wzięcie zakładnika Nawoływanie do przestępstwa Rozpowszechnianie treści mogących ułatwić popełnienie przestępstwa o charakterze terrorystycznym Propaganda faszyzmu, totalitaryzmu oraz akty dyskryminacji Naruszenie wolności zgromadzeń Udział w związkach i zgromadzeniach przestępnych Niebezpieczne zbiegowisko publiczne Udział w związku lub zorganizowanej grupie przestępnej Inne przestępstwa przeciwko porządkowi Kradzież i dewastowanie elementów sieci i linii przesyłowych lub komunikacyjnych Nielegalne posiadanie lub wyrób broni palnej Nielegalne przekroczenie granicy lub pobyt Znieważenie pomnika lub miejsca spoczynku Rozdział XVI. Przestępstwa przeciwko ochronie informacji i dokumentom Przestępstwa przeciwko ochronie informacji stanowiących tajemnicę państwową, służbową lub zawodową Ochrona informacji stanowiących tajemnicę państwową (tajnych) Ochrona informacji stanowiących tajemnicę służbową lub zawodową Przestępstwa godzące w tajemnicę informacji i dostęp do informacji Naruszenie tajemnicy informacji i sfery prywatności Utrudnianie dostępu do informacji oraz niszczenie, zmienianie lub bezprawne wykorzystanie danych informatycznych Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów Uwagi ogólne Fałszerstwo dokumentu Poświadczenie nieprawdy Niszczenie dokumentów i znaków granicznych Przestępstwa przeciwko dokumentom tożsamości Indeks rzeczowy