Zarządzanie wartością i ryzykiem na przykładzie polskiej instytucji finansowej.

Transkrypt

1 Zarządzanie wartością i ryzykiem na przykładzie polskiej instytucji finansowej. I. Teppel, Wroclaw University of Economics Streszczenie: Poniższa praca prezentuje temat dotyczący identyfikacji ryzyka związanego z przyczynami, które można napotkać podczas funkcjonowania instytucji finansowej. Do zrealizowania tematu została wybrana instytucja, która pomimo znaczących spadków w 2008 roku, dobrze prosperuje na rynku finansowym. Wszelkie wnioski będą wyciągane na podstawie danych otrzymanych z rzetelnych źródeł takich jak raporty finansowe, rachunek zysków i strat, bilanse, wskaźniki, a także innych równie sprawdzonych źródeł. Słowa kluczowe: ocena ryzyka, zarządzanie ryzykiem przedsiębiorstwa, płynność finansowa, wypłacalność, elastyczność finansowa, zrównoważenie finansowe, Value and Risk Management in financial institution. Abstract: This work presents the topic of identifying the risks associated with the reasons that you may encounter during the operation of a financial institution. To realize the theme was chosen institution which, despite significant declines in 2008, is thriving in the financial market. All requests will be drawn on the using data supplied from reliable sources, such as financial reports, profit and loss, balance sheets, ratios, and other equally reliable sources. Key words: risk value, risk management, financial liquidity, solvency, financial flexibility, financial sustainability

2 JEL: D22, D46, O22, P34 Recenzenci Ł. Demidowicz _adzie_polskiej_instytucji_finansowej_i_teppel_wroclaw_university_of_economics/ P. Goguś Wstęp Elementy ryzyka pojawiają się zarówno w życiu prywatnym, przy wykonywaniu codziennych czynności jak i podczas realizacji podstawowych celów finansowych instytucji. Z ryzykiem mamy do czynienia od momentu planowania aż po realizację czynności związanych z charakterem

3 przedsiębiorstwa. W związku z czym ryzyko jest niezwykle ważnym elementem działalności instytucji finansowej. Możliwe konsekwencje wynikające z niedoszacowania lub błędnego oszacowania ryzyka mogą skutkować dużymi stratami finansowymi, a nie zawsze wskazanie ognisk jego występowania okazuje się proste. W ekstremalnych przypadkach błędy te mogą doprowadzić nawet do bankructwa i zamknięcia takiej instytucji. Na szczęście, ze względu na poświęcenie dużej uwagi stabilności sektora finansowego, sytuacje krytyczne nie są często spotykane. Analiza ryzyka do której nawiązuje poniższa praca przedstawia charakterystykę sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa oraz pomiar ryzyka związanego z danym podmiotem gospodarczym. Treść pracy W celu oceny ryzyka dotyczącego działalności gospodarczej danego podmiotu można wykorzystać całą gamę narzędzi i wskaźników służących do oceny i szacowania ryzyka. Jednak każde z nich dostarcza tylko fragmentaryczną wiedzę, więc najlepszym rozwiązaniem jest skorzystanie z wielu metod i zestawieniu ze sobą otrzymanych wyników. W poniższej pracy zostaną wykorzystane wskaźniki z modelu FHI (Financial Health Index) Johna Zietlowa, którego praca na ten temat została opublikowana w 2012 roku. Składniki cząstkowe są następujące: Tabela 1 Zestawienie poszczególnych wskaźników #1 Natural logarithm of age Logarytm naturalny wieku #2 Natural logarithm of size Logarytm naturalny wielkości #3 Asset instability index Indeks niestabilność aktywów #4 Cash reserve suffiency ratio Rezerwa wystarczalności #5 Modified cash ratio Zmodyfikowany wskaźnik gotówki #6 Target liquiditi lambda Cel płynności lambda #7 Current Liquiditi Index (CLI) Wskaźnik bieżącej płynności #8 Operating Cash Flow Ratio Wskaźnik Cash flow z działalności operacyjnej #9 Asset Ratio Współczynnik aktywów #10 Administrative Expense Ratio Wskaźnik kosztów administracyjnych

4 #11 Net Surplus Nadwyżka netto #12 Contribution ratio współczynnik udziału #13 Self financing ratio Wskaźnik samofinansowania #14 Financial debt ratio Wskaźnik zadłużenia finansowego #15 Fundrising cost ratio Wskaźnik koszty Fundrising na podstawie Zieltow J., Financial Health Index for achieving non profit financial sustainability Poniżej można znaleźć szczegółową analizę poszczególnych składników wskaźnika FHI: #1 Logarytm naturalnego wieku przedsiębiorstwa mierzony dla instytucji finansowej wpływa na behawioralne podejście do określenia zachowań indywidualnych inwestorów czy tez kontrahentów. Czynnik ten wpływając na zachowania m.in. inwestorów pokazuje, że z biegiem czasu jego wartość rośnie i wzbudza coraz większe zaufanie wśród ludzi, co może przekładać się również na wzrost przepływu kapitału, zwiększenie wartości firmy, a co za tym idzie zmniejszenie ryzyka związanego z upadłością firmy. Tabela 2 Logarytm naturalnego wieku przedsiębiorstwa Wiek LN(Wiek) 0, , , , , ,94591 #2 Logarytm naturalny rozmiaru przedsiębiorstwa pozwala ocenić elastyczność i stabilność finansową firmy, dzięki czemu możemy określić główne źródła ryzyka. Na podstawie poniżej umieszczonych danych możemy zauważyć załamanie w 2008 roku, a następnie stały wzrost wartości tego czynnika, co jest pozytywnym zjawiskiem. Tabela 3 Logarytm naturalny rozmiaru przedsiębiorstwa Lata Przychód 825, , , ,33 Dochód 371, ,6 153,86 39,88 267,58 Suma 1196, ,12-245,6 1034,66 888, ,91 LN(Suma) 7, , , , ,559513

5 #3 Wskaźnik niestabilności aktywów jest miarą finansowej elastyczności przedsiębiorstwa. Wskazuje na to, że największe rozproszenie wartości aktywów wokół trendu przypadły na lata 2007 oraz 2008, by następnie stopniowo spadać, by ostatecznie osiągną wartość zero. Tabela 4 Wskaźnik niestabilności aktywów Lata Index 0,00 690,00-84,00 9,00 2,00 0,00 Poniższe wskaźniki mają na celu mierzenie wypłacalności, elastyczności oraz płynności finansowej w okresie do 3 miesięcy. #4 Rezerwa wystarczalności wskazuje na płynność przedsiębiorstwa, jego możliwość pokrycia kosztów za pomocą gotówki i łatwo zbywalnych inwestycji krótkoterminowych w okresie 3 miesięcy. Zadowalająca wartość tego wskaźnika to 1. Wartość wskaźnika wynosi odpowiednio: Tabela 5 Rezerwa wystarczalności Wskaźnik 4, , ,75 2, , , Jak widać z danych powyżej wskaźnik dla danej instytucji finansowej jest na zadowalającym poziomie (pomijając rok 2008) i utrzymuje się na poziomie powyżej 1. #5 Zmodyfikowany wskaźnik gotówki pokazuje jaki procent aktywów ogółem stanowi gotówka netto i wskazuje na wypłacalność przedsiębiorstwa. Wskaźnik ten na ogół zachowuje się w podobny sposób: najpierw wzrost a następnie spadek w roku końcowym. Tabela 6 Zmodyfikowany wskaźnik gotówki Wskaźnik 0, , , , ,45528

6 Otrzymane wyniki nie są w pełni zadowalające, ale wartości tego wskaźnika mają odzwierciedlenie w charakterze działalności tej instytucji, który jest związany ze stałymi zmianami stanu gotówki. #6 Cel płynności lambda (TLL) wskazuje na płynność oraz finansową elastyczność przedsiębiorstwa, pokazuje relację wzrostu gotówki, inwestycji krótkoterminowych, niewykorzystanych linii kredytowych oraz średnią wartość OCF względem zmienności OCF. Tabela 7 Cel płynności lambda Wskaźnik 1, , , , , , Wyniki po załamaniu w 2008 roku utrzymują się na poziomie ok 1,3 co może świadczyć, że w krótkim czasie nie powinno być problemu z zapewnieniem płynności a zarazem wypłacalności w terminie. #7 Wskaźnik bieżącej płynności mierzy wypłacalność i płynność względem rozliczeń międzyokresowych oraz zobowiązań długoterminowych. Dla przedsiębiorstw nie mających żadnych rozliczeń międzyokresowych ani zobowiązań długoterminowych wskaźnik ten nie jest liczony. Tabela 8 Wskaźnik bieżącej płynności Wskaźnik 3, , , , , Zasób gotówki i inwestycji krótkoterminowych powinien być wystarczający na pokrycie zobowiązań oraz rozliczeń międzyokresowych. Poniżej przedstawione wskaźniki mają na celu ocenę przedsiębiorstwa w okresie od 3 do 12 miesięcy.

7 #8 Wskaźnik przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej charakteryzuje zdolność przedsiębiorstwa do generowania gotówki z działalności podstawowej. Pozwala to na określenie czy przedsiębiorstwo da sobie radę jeśli wystąpi pogorszenie obecnej sytuacji. Analizowana instytucja osiągając poniższe wyniki prezentuje się stosunkowo dobrze. Tabela 9 Wskaźnik przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej Przepływy 372, ,58-245,6 161,55 46,88 272,58 Zobowiązania 206, , Wskaźnik 1, , , , ,96769 #9 Wskaźnik aktywów pozwala inwestorom ocenić przedsiębiorstwo i podjąć decyzje, co bezpośrednio wpływa na możliwe zmiany na rynku notowań instytucji. Otrzymane wyniki oscylują w okolicy 0,5 - nie jest najlepszy możliwy wynik, ale na pewno nie jest aż taki zły by negatywnie wpłynąć na decyzję inwestorów. Tabela 10 Wskaźnik przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej Aktywa trwałe 499, Aktywa ogółem Wskaźnik 0, , , , , #10 Wskaźnik kosztów administracyjnych odwołuje się do kosztów dotyczących prowadzenia działalności przedsiębiorstwa. Zbyt wysoki wskaźnik świadczy o źle zarządzanej firmie co wpływa na zwiększenie ryzyka niewypłacalności. Otrzymane wyniki pozwalają sądzić, że zarządzanie firmą przebiega bez większych uchybień. Tabela 11 Wskaźnik kosztów administracyjnych Koszty administracyjne 46, ,26 41,7 44,44-62,49

8 Koszty ogółem 344, ,26 692,59 834, ,51 Wskaźnik 0, , , , ,04967 Kolejnymi wskaźnikami jest grupa która odnosi się do okresu miesięcy. Poszczególne elementy pozwolą nam zbadać zdolność do generowania nadwyżek, zależność od pewnych źródeł finansowania lub wsparcia, a także zdolność organizacji do samodzielnego finansowania swojej działalności. #12 Wskaźnik rentowności sprzedaży informuje o opłacalności sprzedaży tj. jaka wielkość zysku przed opodatkowaniem (dochodu) przypada średnio na każdą jednostkę przychodu ze sprzedaży. Optymalna wielkość tego wskaźnika jest zależna od rodzaju działalności przedsiębiorstwa. Tabela 12 Współczynnik udziału Wskaźnik 0, , , , , Otrzymane wyniki nie wskazują na podwyższone ryzyko związane z utratą rentowności sprzedaży. #13 Współczynnik samofinansowania wykazuje możliwość jednostki do sfinansowania planowanych inwestycji ze środków własnych. Do obliczenia wskaźnika wykorzystujemy przepływy pieniężne z działalności operacyjnej dzielone przez inwestycje. Otrzymana wartość przekraczająca 1 świadczy o możliwości rozdysponowania dochodu instytucji do innych celów niż na inwestycje. Wskaźnik dla analizowanego przedsiębiorstwa świadczy o małym ryzyku związanym z problemami kredytowymi. Tabela 14 Współczynnik samofinansowania Wskaźnik 0, , , , , ,001985

9 #14 Wskaźnik zadłużenia finansowego to wskaźnik ryzyka, który informuje o poziomie pokrycia zobowiązań długoterminowych kapitałem własnym. Przekroczenie przez przedsiębiorstwo tego wskaźnika powyżej poziomu 1,0 uważa się za silne zadłużenie.. W związku z tym ryzyko związane z nadmiernym zadłużeniem wydaje się być niewielkie. Tabela 15 Wskaźnik zadłużenia finansowego Wskaźnik -0, , , , , ,63582 #15 Wskaźnik kosztów pozyskania funduszu - mamy z nim do czynienia jedynie w przypadku fundacji. Tabela 16 Wskaźnik kosztów pozyskania funduszu Wskaźnik Zakończenie Tematyka zarządzania ryzykiem jak i samo pojecie ryzyka jest nieodłącznym i fundamentalnym elementem działalności instytucji finansowych. Umiejętne podejście do tematu, prawidłowe oszacowanie ryzyka oraz wytypowanie głównych ryzykogennych obszarów może być milowym krokiem w celu osiągnięcia sukcesu i to nie tylko finansowego. W przypadku prowadzenia każdej działalności gospodarczej przeprowadzenie analizy ryzyka, nawet jedynie podstawowej, jest integralną częścią procesu zarządzania

10 Bibliografia. 1. Brigham E., Gapenski L., Zarządzanie Finansami, tom II, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa Czekaj J., Dresler Z., Finanse przedsiębiorstw. Podstawy teorii, PWN, Warszawa Finanse, pod red. J. Ostaszewskiego, Diffin, Warszawa Gajdka J., Walińska E., Zarządzanie finansowe. Teoria i Praktyka, tom 1, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa Helfert E.A., Techniki analizy finansowej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa Jajuga K., Analiza i zarządzanie ryzykiem podejście teoretyczne i praktyczne, Rynek Terminowy, 2001, nr Michalski G., Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk Podstawy ubezpieczeń, tom 1., pod red. J. Monkiewicza, Poltext, Warszawa Riebelll C., Die Praxis der Bilanzauswerung, Stuttgart Ronka Chmielowiec W., Ubezpieczenia. Rynek i ryzyko, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa Sierpińska M., Jachna T., Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, PWN, Warszawa Śliwiński A., Ryzyko Ubezpieczeniowe. Taryfy, budowa i optymalizacja, Poltext, Warszawa Tyran M., Wskaźniki finansowe, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa Ubezpieczenia, pod red. W. Sułkowskiej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków Williams A., Smith M., Young P., Zarządzanie ryzykiem a ubezpieczenia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Zawadzka Z., Zarządzanie ryzykiem w banku, Poltext, Warszawa Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, W. Bień, Warszawa 2000: Wyd. Difin. 18. Finanse firmy, pod red.: J. Kowalczyk, Warszawa 1993, Wyd. Międzynarodowej Szkoły Zarządzania,str Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, G. Michalski, Warszawa 2010, Wyd. C.H. Beck. 20. Analiza sprawozdań finansowych, E. Nowak, Warszawa 2005, Wyd. PWE

11 21. Finanse spółek. Krótkoterminowe decyzje finansowe, M. Piotrowska, Wrocław 1997, Wyd. AE. 22. Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, W. Pluta, Warszawa 2003, Wyd. PWE 23. Sprawozdania finansowe jako źródło informacji o przedsiębiorstwie i podstawa podejmowania decyzji, B. Pomykalska, M. Wypych, Łódź 2000, Wyd. Absolwent 24. Sprawozdanie finansowe. Co mówi o firmie?, P.Rybicki, Warszawa 2009, Wyd.Poltex 25. Jak czytać sprawozdanie finansowe, G.K. Świderska, Warszawa 2011, Wyd.Difin 26. A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability, J. Zietlow, 2012, SSRN: Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz z późn. zm.) 28. Raport ryzyka branżowego pożądana elastyczność i stabilność, Short-Term Financial Management, T.M. Maness, J.T. Zietlow, Cincinnati 2005, South- Western/Thomson Learning, Analiza Finansowa Ekonomicznej Kondycji Na Przykładzie Polskich Instytucji (Financial Analysis of Economic Health - Polish Entities Case),