Część A. Pytania egzaminacyjne

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Część A. Pytania egzaminacyjne"

Transkrypt

1 Część A. Pytania egzaminacyjne Rozdział I. Zagadnienia wstępne Pytanie 1. Podaj definicję prawa karnego i dokonaj jego podziałów. Prawo karne (materialne) jest to zespół przepisów prawnych, które określają, jakie zachowania człowieka stanowią czyny zabronione jako przestępstwa, jakie za te czyny grożą kary i inne środki penalne, oraz ustalają zasady odpowiedzialności karnej za te czyny i zasady stosowania sankcji w postaci kar lub innych środków wobec sprawców. W prawie karnym materialnym można wyróżnić prawo karne kodeksowe i pozakodeksowe. W Kodeksie karnym z r., który stanowi podstawowe źródło polskiego prawa karnego, zawarte jest prawo karne powszechne oraz prawo karne wojskowe. Przepisy prawa karnego materialnego przewidujące odpowiedzialność karną znajdują się w wielu ustawach dodatkowych, zwanych pozakodeksowym prawem karnym. Na podstawie art. 116 KK stosuje się do nich przepisy części ogólnej Kodeksu karnego, chyba że ustawy te wyraźnie wyłączają ich zastosowanie. Prawo karne materialne można podzielić na powszechne, dotyczące ogółu sprawców, obejmujące większość dziedzin życia społecznego i specjalne. Do najważniejszych wyspecjalizowanych gałęzi prawa karnego zaliczyć należy prawo karne skarbowe, prawo karne wojskowe oraz w pewnym zakresie karnym prawo nieletnich. Do szeroko rozumianego prawa karnego materialnego zaliczyć także należy prawo wykroczeń. Prawo karne skarbowe, regulowane jest w Kodeksie karnym skarbowym z r. i stanowi zespół norm chroniących interesy finansowe podmiotów publicznych, przede wszystkim Skarbu Państwa. Określa katalog przestępstw i wykroczeń skarbowych oraz grożących za nie sankcji, autonomiczne względem prawa karnego powszechnego zasady odpowiedzialności karnej za przestępstwa i wykro- Pyt. 1

2 2 Część A. Pytania egzaminacyjne czenia skarbowe oraz zasady stosowania kar i innych środków. Ponadto wskazuje na odrębności postępowania karnego i wykonawczego w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe. Prawo karne wojskowe, zawarte w części wojskowej Kodeksu karnego, zostało wyróżnione ze względu na szczególną kategorię osób żołnierzy i sytuację, jaką jest pełnienie służby wojskowej. Obejmuje przestępstwa wojskowe i zasady odpowiedzialności karnej za ich popełnienie. Prawo nieletnich jest odrębną dziedziną prawa uregulowaną w ustawie z r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 382) i w wąskim zakresie w Kodeksie karnym. Obejmuje normy prawne, których zadaniem jest przeciwdziałanie demoralizacji i przestępczości nieletnich. Ze względu na brak zdolności do zawinienia nieletni do 17. roku życia nie ponoszą odpowiedzialności karnej za przestępstwo. Wobec nich stosowane są środki wychowawcze i poprawcze. Wyjątek od tej zasady został ustanowiony w art KK, zgodnie z którym nieletni może ponosić odpowiedzialność karną za wskazane przestępstwa, popełnione po ukończeniu 15. roku życia. W takim wypadku prawo nieletnich jest fragmentem prawa karnego. Prawo wykroczeń, regulowane przede wszystkim w Kodeksie wykroczeń z r., blisko związane z prawem karnym, jest od 1932 r. odrębną częścią prawa i zawiera katalog czynów zabronionych jako wykroczenia i sankcji grożących za ich popełnienie. Prawo karne procesowe stanowi zbiór przepisów regulujących postępowanie karne, którego zadaniem jest doprowadzenie do wykrycia i ukarania sprawcy przestępstwa. Zawiera ono normy określające zasady i przebieg procesu karnego, prawa i obowiązki uczestników tego procesu. Regulowane jest w Kodeksie postępowania karnego z r. oraz ustawach dodatkowych, określających m.in. zasady działania organów ścigania, wymiaru sprawiedliwości. Prawo karne wykonawcze to zespół przepisów zawartych przede wszystkim w Kodeksie karnym wykonawczym z r., regulujących zasady i sposób wykonywania orzeczonych kar, środków karnych, środków probacyjnych i zabezpieczających. Wskazuje podmioty uczestniczące w postępowaniu wykonawczym, przebieg tego postępowania i udział społeczeństwa w wykonywaniu kar. Najobszerniejszą częścią prawa karnego wykonawczego jest prawo penitencjarne, regulujące wykonanie kary pozbawienia wolności, określające cele tej kary, prawa i obowiązki osadzonych w zakładach karnych oraz zasady odbywania tej kary. Zob. tabl Pyt. 1

3 Rozdział I. Zagadnienia wstępne 3 Pytanie 2. Wymień cechy prawa karnego. Do najistotniejszych cech prawa karnego należy: 1) jest prawem dotyczącym człowieka człowiek jest podmiotem przestępstwa, prawo karne powinno respektować godność człowieka zarówno sprawcy, jak i ofiary przestępstwa; 2) jest prawem stanowionym (pozytywnym), określanym w drodze ustawy; 3) jest prawem publicznym dotyczy stosunków człowieka z państwem; 4) jest prawem konstytutywnym i autonomicznym tworzy prawne normy zachowań; 5) jest prawem wartościującym i imperatywnym dokonuje wartościowania dóbr i interesów, wskazując, które z nich wymagają prawnokarnej ochrony, nakazuje lub zakazuje określonego zachowania tworząc normy powinnościowe; 6) ma charakter sankcjonujący reaguje sankcją karną za naruszenie normy; 7) jest prawem subsydiarnym państwo powinno odwoływać się do prawa karnego w ostateczności, gdy danego dobra prawnego nie można ochronić w inny sposób, powinno być ultima ratio; 8) jest prawem granic wyznacza granice między tym co dozwolone a tym co zabronione pod rygorem odpowiedzialności karnej. Pytanie 3. Scharakteryzuj pojęcie i funkcje prawa karnego. Pod pojęciem funkcji prawa karnego rozumie się oczekiwane efekty prawa karnego, zadania stawiane przed tym prawem. Jako podstawowe funkcje prawa karnego wskazuje się najczęściej funkcję ochronną, czyli zadanie ochrony dóbr prawnych i funkcję gwarancyjną, a więc zapewnienie człowiekowi, że będzie ponosił odpowiedzialność karną tylko za zachowanie zakazane jako przestępstwo w czasie jego popełnienia. W związku ze wzrostem rangi praw ofiar przestępstwa, wskazuje się także na funkcję kompensacyjną prawa karnego. Funkcja ochronna zakłada, że podstawowym zadaniem prawa karnego jest ochrona wartości, ochrona dóbr prawnych wskazanych w ustawie karnej. Zadanie to prawo karne realizuje przez funkcje szczegółowe: funkcję karzącą (sprawiedliwościową) oraz funkcję zapobiegawczą (prewencyjną) w postaci prewencji ogólnej i indywidualnej. Prawo karne realizuje funkcję ochronną, zakazując w pierwszym rzędzie określonych zachowań. Kryminalizując takie zachowania, tworzy tym samym katalog dóbr chronionych. Ochronę tych dóbr mają zapewnić sankcje karne przewidziane za ich naruszenie. Funkcja karząca prawa karnego wynika z samego faktu naruszenia normy prawnokarnej, z popełnienia przez sprawcę przestępstwa. Zadaniem prawa karnego jest ukaranie sprawcy przestępstwa, a środkiem służącym do tego są kary i inne Pyt. 2 3

4 4 Część A. Pytania egzaminacyjne środki penalne. Funkcja karząca ściśle wiąże prawo karne z ideą sprawiedliwości. Kara ma być odpłatą za czyn, ma być odpłatą sprawiedliwą. Siła oddziaływania prawa karnego zależy od sprawiedliwości kary. Niektórzy autorzy wiążą ideę sprawiedliwości kary z zaspokojeniem społecznego poczucia sprawiedliwości. Według takiej koncepcji kary, a szerzej całe prawo karne, powinny pozostawać w zgodzie ze społecznym poczuciem sprawiedliwości. Od dawna w nauce prawa karnego podnosi się, że lepiej jest zapobiegać przestępstwom niż za nie karać. Na tym polega główny cel każdego dobrego prawodawstwa (C. Beccaria). Prawo karne pełni więc funkcję zapobiegawczą, wychodząc z założenia, że jest zdolne wpływać na zachowania ludzi. Funkcja zapobiegawcza prawa karnego realizowana jest na etapie ustawowego zagrożenia karą, orzekania i wykonania kary. Samo zagrożenie sankcją pełni już funkcję prewencyjną, ale gdyby nie było egzekwowane, nikt by się nie obawiał ukarania. Tradycyjnie wyróżnia się dwie podstawowe funkcje funkcję prewencji ogólnej (generalnej) i indywidualnej (szczególnej). W prewencji ogólnej wskazuje się na prewencję pozytywną i negatywną. Ta druga polega na odstraszaniu od popełniania przestępstw za pomocą surowych kar. Współcześnie podkreśla się, że prawo karne powinno wpływać wychowawczo na społeczeństwo, kształtować postawy respektu dla porządku prawnego i umacniać przekonanie, że przestępstwo nie popłaca, a jego sprawca zostanie sprawiedliwie ukarany. Chodzi więc o prewencję ogólną pozytywną. W funkcji zapobiegawczej prawa karnego ukierunkowanej ku prewencji indywidualnej podkreśla się zadania, jakie prawo karne ma zrealizować względem sprawcy, tak by nie powrócił on na drogę przestępstwa. Przed prawem karnym stawia się trzy cele szczegółowe: odstraszenie, poprawę i eliminację (izolację F. Liszt). Każda kara jako środek reakcji karnej na przestępstwo powinna zmierzać do wychowania przestępcy, stwarzać warunki do poprawy skazanego. Funkcja gwarancyjna podkreśla, że prawo karne powinno być oparte na zasadach chroniących przed jego nadużywaniem, przede wszystkim zasadzie nullum crimen nulla poena sine lege anteriori. Funkcja kompensacyjna zakłada, że prawo karne powinno w miarę możliwości doprowadzić do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem. Głównie za pośrednictwem kary i środków karnych, ale także innych środków i sposobów powinno uwzględnić w postępowaniu karnym szkodę wyrządzoną pokrzywdzonemu przestępstwem, umożliwić jej wynagrodzenie i naprawienie zła, jakiego dopuścił się sprawca. Pytanie 4. Scharakteryzuj ogólne zasady prawa karnego. Prawo karne wcieliło do swoich przepisów ogólne zasady prawne mające odniesienie do całego systemu prawnego. Do zasad tego rodzaju zalicza się przede wszystkim zasadę humanizmu, sprawiedliwości, równości i legalizmu. Współ- Pyt. 4

5 Rozdział I. Zagadnienia wstępne 5 cześnie na pierwszym miejscu stawia się zasadę humanizmu. Każdy człowiek ma przyrodzoną i nienaruszalną godność. Idea humanizmu prowadzi więc do eliminowania z prawa karnego kar okrutnych czy stosowania tortur. Jest potwierdzana w konstytucjach. W art. 30 Konstytucji RP stwierdza się, że przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Zasada ta znajduje swe odbicie w art. 3 KK. Nakazuje on, by kary oraz inne środki przewidziane w Kodeksie karnym stosowane były z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu, w szczególności z poszanowaniem godności człowieka. Zasadą naczelną prawa karnego jest zasada sprawiedliwości, która niekiedy musi zostać skonfrontowana z zasadą humanizmu. Zasada humanizmu może nakazywać czasami odstąpienie od zasady sprawiedliwości, wprowadzając do prawa karnego swoiste miłosierdzie, przez łagodzenie położenia sprawcy przestępstwa, kosztem sprawiedliwości tego prawa. Ogólnoprawną zasadą, która ma też zastosowanie do prawa karnego, jest zasada równości wobec prawa. Wskazuje na nią art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Zasada ta w prawie karnym oznacza równość w ochronie dóbr poszczególnych osób. Zgodnie z nią prawo karne nie powinno przyznawać różnej ochrony prawnokarnej określonym osobom czy grupom ludzi. Natomiast w zakresie wymiaru kary powinno, w zbliżonych do siebie sytuacjach, z zachowaniem zasady indywidualizacji odpowiedzialności karnej i wymiaru kary, podobnie traktować sprawców. Zasada legalizmu opiera się przede wszystkim na regule nullum crimen, nulla poena sine lege anteriori. Zasada ta tworzy podstawy bezpieczeństwa prawnego i wolności człowieka, wskazując granice ludzkiego działania. Zob. tabl Pytanie 5. Jakie są reguły szczegółowe zasady nullum crimen, nulla poena sine lege anteriori? Zasadę nullum crimen, nulla poena sine lege anteriori ujmuje się w ramach czterech reguł szczegółowych: 1) nullum crimen, nulla poena sine lege scripta, 2) nullum crimen, nulla poena sine lege stricta, 3) nullum crimen, nulla poena sine lege certa, 4) nullum crimen, nulla poena sine lege praevia. Zasada ta oznacza przede wszystkim, że nie ma przestępstwa i kary bez ustawy, z czego wynika jasne wskazanie, że źródłem prawa karnego może być tylko ustawa. Prawo karne obowiązuje tylko w takim zakresie, jaki zawarty jest w ustawie. Konsekwencją stosowania zasady nullum crimen, nulla poena sine lege jest zakaz stosowania analogii w prawie karnym, która zmierzałaby do poszerzania Pyt. 5

6 6 Część A. Pytania egzaminacyjne pola odpowiedzialności karnej przez wypełnianie luk w prawie karnym w drodze stosowania podobnego przepisu (analogia legis), czy też przez powołanie się na ogólne zasady systemu prawa (analogia iuris). Ustawa musi wyraźnie określać czyn zabroniony i karę grożącą za przestępstwo konsekwencją zasady jest więc wymóg określoności przestępstwa i kary. Ustawa karna obowiązująca w czasie popełnienia czynu, wyraźnie wskazując karę lub inny środek penalny grożący za przestępstwo (zasada nulla poena sine lege), zapobiega arbitralności w stosowaniu przez państwo sankcji karnej. Kara powinna być jasno określona w ustawie, zarówno jej rodzaj, jak i granice wymiaru. Składnikiem zasady nullum crimen, nulla poena sine lege anteriori jest zasada lex retro non agit. Oznacza ona, że zakaz czy nakaz karny muszą poprzedzać w czasie czyn przestępny i znajdować się w ustawie karnej mającej już moc obowiązującą. Jedynie w wypadku kolizji ustaw w czasie moc retroaktywną uzyskuje ustawa względniejsza dla sprawcy, stąd współcześnie standardem stała się zasada lex retro agit cum exceptionis lege severioris. Zob. tabl. 5. Pytanie 6. Scharakteryzuj kierunek legalistyczno-humanitarny (racjonalistyczno-humanitarny) okresu Oświecenia. Epoka Oświecenia poprzedza okres nowożytnego prawa karnego. Jako kluczowy moment dla rozwoju nauki prawa karnego wskazuje się wydanie w 1764 r. pracy O przestępstwach i karach ( Dei delitti e delle pene ), w której zawarte zostały problemy kluczowe dla prawa karnego. Jej autorem był C. Beccaria. Zgłoszone przez niego postulaty wywoływały i wywołują do dzisiaj liczne spory i niewątpliwie legły u podstaw rozwoju nauki prawa karnego. C. Beccaria wywodził prawo karania z konieczności obrony dobra wspólnego przed zamachami ze strony jednostek. Jednocześnie podkreślał, że każdy ma prawo postępować w sposób, który nie jest sprzeczny z prawem. Wskazywał na prewencyjną funkcję prawa karnego lepiej zapobiegać przestępstwom, niż za nie karać. Racjonalizmu w prawie karnym szukał we współmierności między przestępstwem a karą miarą wagi przestępstw powinna być szkoda społeczna. Zgłaszał także postulat rezygnacji z kary śmierci, wskazując, że uczy ona okrucieństwa i nie odstrasza w dostatecznym stopniu. W jego opinii, która na stałe weszła do kanonu poglądów prawa karnego, pewność ukarania, choćby umiarkowanego, zrobi zawsze większe wrażenie niż strach przed inną, surowszą karą, z którym jednak łączy się nadzieja na bezkarność. Zatem zdecydowanie bardziej od surowości kary sprawcę przed popełnieniem przestępstwa powstrzymuje jej nieuchronność. Dołączając do tych postulatów rozważania innych przedstawicieli tego okresu, można wskazać, Pyt. 6

7 Rozdział I. Zagadnienia wstępne 7 że w tym czasie pod adresem prawa karnego skierowano istotne postulaty, które zawierają się w trzech hasłach: legalizm, racjonalizm i humanitaryzm. W ramach legalizmu zgłoszono postulat, aby karanie opierało się na prawie stanowionym zarówno przestępstwo, jak i grożąca za nie kara powinny być zapisane w ustawie, która powinna być powszechnie dostępna, tak by każdy mógł się dowiedzieć, jakie zachowanie jest przestępstwem (późniejsza zasada nullum crimen, nulla poena sine lege anteriori). Racjonalizm zakładał karanie tylko za takie zachowania i tylko w takim zakresie, jaki da się uzasadnić szkodą wyrządzaną społeczeństwu. W świetle takiego założenia nie jest racjonalne karanie za np. próby samobójcze. Humanitaryzm to postulat uczynienia prawa karnego bardziej ludzkim, rezygnacji z kar okrutnych, przede wszystkim z kwalifikowanych form kary śmierci, a nawet zaprzestania karania śmiercią, wyeliminowania niepotrzebnego cierpienia, także w procesie karnym (rezygnacji z tortur). Pytanie 7. Przedstaw główne założenia szkoły klasycznej prawa karnego. Szkołę klasyczną uważa się za pierwszą szkołę prawa karnego. Powstała w I połowie XIX w. Przedstawicielami tej szkoły byli w Anglii J. Bentham, we Francji J. L. E. Ortolan i P. Rossi, w Niemczech A. Feuerbach, we Włoszech G. Filangieri i F. Carrara, w Polsce R. Hube. Podstawą filozoficzną szkoły klasycznej był aksjomat wolnej woli, formułowany przez I. Kanta i G. W. F. Hegla. Uważa się, że nowożytna nauka prawa karnego rozpoczęła swój rozwój od prac A. Feuerbacha, który wydał pierwszy napisany według naukowych założeń podręcznik prawa karnego (1810 r.). Był również twórcą projektu KK bawarskiego z 1813 r. A. Feuerbach po raz pierwszy użył zwrotu nullum crimen sine lege na oznaczenie podstawowej zasady prawa karnego. Jako cel kary wskazywał prewencję ogólną, opartą na przymusie psychologicznym. Według F. Carrary, przestępstwem jest byt prawny, tworzony przez relacje przeciwieństwa między czynem i ustawą. Przyjmował on, że podstawą prawa karnego jest zasada sprawiedliwości, użyteczności i życzliwości. Celem prawa karnego jest ochrona porządku prawnego, natomiast celem kary przywrócenie odwiecznego porządku w społeczeństwie. F. Carrara był przeciwnikiem kary śmierci, uważając ją za bezprawną. Podstawowe tezy szkoły klasycznej: 1) prawo karne powinno opierać się na triadzie: czyn wina kara; 2) podstawą odpowiedzialności karnej jest czyn, wyraz wolnej woli człowieka (zachowanie zewnętrzne, myśli zaś nie są karalne); 3) człowiek, będąc autorem swojego zachowania, może dokonywać wyboru sposobu postępowania podstawą odpowiedzialności karnej za czyn jest wina moralna; Pyt. 7

8 8 Część A. Pytania egzaminacyjne 4) wina pociąga za sobą karę jako konsekwencję przestępstwa (przestępca jest karany, gdyż jest odpowiedzialny za swoje zachowanie, kara jest następstwem naruszenia normy), kara jest też osobistą dolegliwością jest sprawiedliwą odpłatą, retrybucją wyrządzonego zła, kompensacją winy, kara powinna być proporcjonalna do wagi czynu i stopnia winy, co nie wyłącza możliwości realizowania przez nią funkcji zapobiegawczych; 5) przestępstwo jest bytem prawnym, naruszeniem normy prawa karnego, za którą stoi określona idea, jest świadomym i dobrowolnym złamaniem normy prawnej; 6) przestępstwo i kara powinny być wyraźnie określone ustawą (nullum crimen sine lege). Pytanie 8. Jakie założenia miała szkoła pozytywna prawa karnego? Szkoła pozytywna prawa karnego, pozostająca w opozycji do szkoły klasycznej, powstała pod wpływem tendencji dominujących w nauce II połowy XIX w., według których należy odejść od abstrakcji na rzecz tego, co da się zweryfikować empirycznie. Jej prekursorem był C. Lombroso, włoski lekarz, psychiatra, twórca antropologii kryminalnej, który w 1876 r. opublikował pracę opartą na badaniach przeprowadzonych wśród więźniów: Człowiek zbrodniarz w stosunku do antropologii, jurysprudencji i dyscypliny więziennej ( Ľuomo delinquente studiato in rapporto alľantropologia, alla medicina legale ed alle discipline carcerarie ). Na podstawie tych badań autor ten wykazywał, że istnieje typ urodzonego przestępcy. Przestępstwo jest bowiem zjawiskiem naturalnym w świecie, występującym także w przyrodzie. Urodzony przestępca posiada w sobie cechy człowieka pierwotnego cechy organiczne antropologiczne, fizjologiczne, psychologiczne i psychiczne, determinujące konieczność popełnienia przestępstwa. Aby uznać człowieka za urodzonego przestępcę, konieczne jest wystąpienie przynajmniej pięciu z tych cech. Urodzony przestępca jest zdeterminowany do popełnienia czynu zabronionego albo już je popełnił, albo popełni je w przyszłości. Z tego względu należy jak najszybciej urodzonego przestępcę eliminować ze społeczeństwa, dla którego jest zawsze niebezpieczny. Odpowiedzialność karna nie może opierać się na winie, gdyż sprawca nie ma wolnej woli. Nie można tym samym wobec niego stosować kary. Społeczne niebezpieczeństwo należy zneutralizować przez eliminację ze społeczeństwa, a skazanie na śmierć czy dożywotnia izolacja stanowią środek zabezpieczający. Poglądy C. Lombroso, zwłaszcza dotyczące urodzonego przestępcy, wskazujące, jak się wydawało początkowo, skuteczny sposób rozwiązania problemu wzrostu przestępczości, zostały poddane krytyce. Wykazywano ich bezpodstawność (badania nie objęły całej populacji więźniów na świecie, aby można je było uogólnić i w konsekwencji wyprowadzić antropologiczne wnioski), podejmowano Pyt. 8

9 Rozdział I. Zagadnienia wstępne 9 badania podobne do tych, jakie przeprowadził C. Lombroso, których wyniki prezentowały się inaczej niż u włoskiego uczonego. Niewątpliwie jednak jego badania zapoczątkowały zainteresowanie osobą przestępcy, jego właściwościami osobistymi, a w konsekwencji wskazały na potrzebę uwzględniania tych informacji przy orzekaniu i wykonywaniu kary. Poglądy C. Lombroso były kryminologiczną podstawą ukształtowania się idei szkoły pozytywnej prawa karnego, której najbardziej znanymi przedstawicielami byli Włosi: R. Garofalo (twórca pojęcia przestępstwa naturalnego jako czynu naruszającego jedno z dwóch uczuć altruistycznych człowieka litości i uczciwości) i E. Ferri. Opierając się na filozofii A. Comte a, szkoła ta odrzucała istnienie wolnej woli, przyjmując determinizm, co prowadziło do odrzucenia odpowiedzialności moralnej (winy) i jej konsekwencji (kary). Akcent przeniesiony został na przestępcę, jako osobę społecznie niebezpieczną. Główne założenia szkoły pozytywnej to: 1) przestępstwo jest zjawiskiem społecznym, zmiennym w czasie i miejscu konieczne są badania tego zjawiska i środowiska, w którym przestępstwo się rodzi; 2) czyn jest jedynie symptomem społecznego niebezpieczeństwa tkwiącego w sprawcy, który prędzej czy później popełni przestępstwo, a przestępstwo zależy od wielu czynników: antropologicznych, fizycznych, społecznych, które oddziałują na przestępcę (E. Ferri); 3) kara powinna być adekwatna nie tylko do ciężaru przestępstwa, ale także do niebezpieczeństwa sprawcy i powinna realizować funkcje zapobiegawcze karę należy więc zastąpić całkowicie albo częściowo przez środki zabezpieczające, które pełniłyby takie same funkcje jak kara, ale mogłyby być stosowane przed popełnieniem czynu zabronionego; 4) przestępca jest typem anormalnym psychologicznie, przy udziale czynników somatycznych; E. Ferri dzielił przestępców na pięć kategorii: a) z urodzenia, b) obłąkani umysłowo, c) nałogowi, d) z namiętności, e) przypadkowi. Podobnie jak poglądy C. Lombroso, szkoła pozytywna spotkała się z krytyką, głównie w zakresie tezy o urodzonym przestępcy, klasyfikacji przestępców, jak i odrzucenia winy jako podstawy odpowiedzialności karnej oraz stosowania środków zabezpieczających ante delictum. Pyt. 8

10 10 Część A. Pytania egzaminacyjne Pytanie 9. Przedstaw główne założenia szkoły socjologicznej prawa karnego. Szkoła socjologiczna, wyrosła na krytyce poglądów szkoły pozytywnej, stanowi do pewnego stopnia kompromis między szkołą klasyczną a pozytywną. Tworzyli ją F. von Liszt, G. A. van Hamel, A. Prins, którzy założyli w 1889 r. Międzynarodową Unię Kryminalną, przekształconą następnie w Międzynarodowy Związek Kryminologiczny. Przedstawicielami tej szkoły byli w Polsce J. Makarewicz, W. Makowski i B. Wróblewski. Podstawę szkole socjologicznej dały przede wszystkim poglądy F. von Liszta. Przedstawił je w słynnych wykładach prowadzonych od 1882 r. na Uniwersytecie w Marburgu, zwanych z powodu kompletności i wyjątkowego znaczenia dla nauki prawa karnego programem marburskim. F. von Liszt wskazywał, że należy badać przestępstwo jako zjawisko społeczne i karę w jej funkcji społecznej. W ramach tej szkoły analizowano przestępstwo i karę z punktu widzenia prawnego i socjologicznego. Przyjmowano, że na przestępczość wpływają tzw. faktory (czynniki), np. czynniki fizyczne, indywidualne, społeczne. Odrzucając twierdzenia o urodzonym przestępcy, przedstawiciele tej szkoły przyjmowali, że można wyróżnić odrębne typy przestępców o szczególnych cechach endogennych i prowadzących określony tryb życia (włóczędzy, żebracy) i należy utrzymać klasyfikację przestępców, przede wszystkim na zawodowych, okolicznościowych oraz niepoprawnych (J. Makarewicz). Stanowią oni zagrożenie dla życia społecznego nawet wówczas, gdy nie popełnili żadnego przestępstwa. Należy wobec nich stosować środki zabezpieczające (także ante delictum), by przeszkodzić popełnieniu przestępstwa w przyszłości i w ten sposób ochronić społeczeństwo. Konsekwencją tych poglądów było tworzenie tzw. kodeksów dwutorowych posługujących się równolegle karami i środkami zabezpieczającymi. Słynne jest stwierdzenie F. von Liszta, że to nie czyn, lecz sprawca zostaje ukarany, dlatego kary powinny być tak wymierzone, by spełniły cele prewencji indywidualnej. Tym samym należy dokładnie poznać osobowość sprawcy, aby kara mogła zrealizować stawiane przed nią cele: resocjalizację względem sprawców nadających się do poprawy, odstraszenie wobec sprawców okolicznościowych, którzy poprawy nie wymagają i neutralizację (eliminację) sprawców niepoprawnych. Aby kara była sprawiedliwa, musi być uznana za konieczną dla prawnokarnej ochrony dóbr prawnych. F. Liszt nazywał Kodeks karny, wraz z jego prawnymi gwarancjami, wielką kartą wolności, ponieważ wyznacza granice tego, co jest dozwolone. Każda polityka kryminalna musi mieć nieprzekraczalne granice w zasadzie nullum crimen, nulla poena sine lege anteriori. Szkoła socjologiczna wpłynęła znacząco na kodeksy karne I połowy XX w., w tym na polski Kodeks karny z r. i zaowocowała propozycjami wielu nowych instytucji prawa karnego np. czynnego żalu ( złoty most ), warunkowe- Pyt. 9

11 Rozdział I. Zagadnienia wstępne 11 go zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności, odrębnych sądów i systemu środków dla nieletnich. Pytanie 10. Scharakteryzuj współczesne kierunki w prawie karnym. Po II wojnie światowej powstał kierunek obrony społecznej, występujący w dwóch postaciach radykalnej i umiarkowanej. Pierwszy z nich zapoczątkował F. Gramatika, który opracował w 1935 r. projekt kodeksu obrony społecznej (ustawy o antyspołeczności) dla Kuby. Zawierał on propozycję zniesienia kary i zastąpienie jej środkami obrony społecznej, które miały dwa cele: przywrócenie sprawcy do życia społecznego i obronę społeczeństwa przed przestępczością. Sprawca czynu nie miał być skazywany za przestępstwo, ale uznawany za jednostkę antyspołeczną. Antyspołeczność sprawcy ujawniała się przez popełnienie czynu zabronionego albo w związku z określonym trybem życia, np. włóczęgostwem, żebraniem. Reakcją na aspołeczność sprawcy nie byłaby kara, ale specjalne środki, zmienne w zależności od potrzeb, orzekane na czas nieoznaczony, stosownie do jej wskaźnika, a nie przestępstwa. M. Ancel był twórcą kierunku nowej obrony społecznej. Umiarkowany odłam obrony społecznej, opierając się na klasycznych instytucjach prawa karnego, wskazywał jednocześnie, że prawo karne nie jest ani jedynym, ani najlepszym środkiem walki z przestępczością. W związku z tym głosił potrzebę depenalizacji i dejurydyzacji prawa karnego. W odniesieniu do sytuacji konfliktowych lub niebezpiecznych, a więc w tzw. sytuacjach kryminalnych, należy odwoływać się przede wszystkim do środków prawa cywilnego, administracyjnego, prawa opieki społecznej, opieki zdrowotnej, edukacji. Program M. Ancela opierał się na czterech głównych założeniach: 1) walki z przestępczością powinna ona być prowadzona zarówno na płaszczyźnie poprzedzającej, jak i następującej po popełnieniu przestępstwa nie tylko w intencji ochrony społeczeństwa przed przestępstwem, ale również dla zabezpieczenia jego członków przed popadnięciem w przestępczość; 2) humanizacji prawa karnego wobec przestępców można stosować tylko środki, które są zgodne ze współczesnymi standardami cywilizacji; 3) znajomości naukowej rzeczywistości ludzkiej i społecznej; 4) wprowadzenia systemu środków obrony społecznej, środków postępowania z przestępcą, skierowanych na jego resocjalizację. M. Ancel przyjmował, że celem reakcji karnej jest przywrócenie skazanego społeczeństwu. Resocjalizacja jest prawem sprawcy przestępstwa, które powinno być ustawowo, a nawet konstytucyjnie, gwarantowane. Poglądy M. Ancela miały istotny wpływ na wiele ustawodawstw karnych Europy i Ameryki Łacińskiej. Wobec braku efektywności systemów prawa karnego zbudowanych na założeniach prawa karnego resocjalizacyjnego trwają poszukiwania innych wizji pra- Pyt. 10

12 12 Część A. Pytania egzaminacyjne wa karnego. Wskazuje się na tzw. neoklasycyzm ( nowy realizm ), postulujący powrót do części tez szkoły klasycznej, przede wszystkim do koncepcji kary jako sprawiedliwej odpłaty lub na sprawiedliwość naprawczą. Z kolei abolicjonizm postuluje nawet zniesienie prawa karnego jako odrębnej dziedziny prawa i kary, która przysparza niepotrzebnych cierpień sprawcy przestępstwa. Rozdział II. Ustawa karna i jej obowiązywanie Pytanie 11. Określ katalog źródeł polskiego prawa karnego. Podstawowe znaczenie dla wyznaczenia katalogu źródeł polskiego prawa karnego ma zasada nullum crimen sine lege, zawarta zarówno w Konstytucji RP, międzynarodowych standardach praw człowieka, jak i w Kodeksie karnym. Wyraża ją przepis art. 1 1 KK, zgodnie z którym odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę. Z zasady nullum crimen sine lege płynie zatem wymóg, aby całość materii dotyczącej prawnokarnej odpowiedzialności za przestępstwa była określona w aktach prawnych o randze ustawy. Spośród źródeł prawa karnego na pierwszym miejscu należy wymienić Kodeks karny, który wszedł w życie r. Zawiera on podstawową grupę przepisów należących do dziedziny prawa karnego materialnego. Poza Kodeksem karnym liczne ustawy dodatkowe zawierają w swej treści przepisy określające znamiona typów rodzajowych przestępstw, które składają się na tzw. pozakodeksowe prawo karne, czego przykładem są typy przestępstw określone w art NarkU. Do źródeł prawa karnego zalicza się także akty prawne o randze ponadustawowej Konstytucję RP oraz umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie. Pełnią one podwójną rolę. Po pierwsze, zobowiązują ustawodawcę zwykłego do objęcia ochroną najważniejszych dóbr prawnych, po drugie zaś wyznaczają granice swobody legislacyjnej, nieprzekraczalne w demokratycznym państwie prawnym. Charakter konstytucyjnych standardów mają np. zasada prawnej ochrony życia (art. 38 Konstytucji RP) oraz zakaz stosowania kar cielesnych (art. 40 Konstytucji RP), a także reguła, iż zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości nie ulegają przedawnieniu (art. 43 Konstytucji RP). Uwzględniać powinien je ustawodawca zwykły, stanowiąc przepisy prawa karnego, gdyż z hierarchicznej budowy systemu źródeł prawa wynika wymóg zgodności aktów prawnych niższej rangi z aktami prawnymi wyższego szczebla. Umowy międzynarodowe wyznaczają międzynarodowe standardy ochrony praw człowieka, a przez to przyczyniają się do realizacji funkcji gwarancyjnej prawa karnego. Zadanie to spełnia przede wszystkim Europejska Konwencja o ochro- Pyt. 11

13 Rozdział II. Ustawa karna i jej obowiązywanie 13 nie praw człowieka i podstawowych wolności z r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.), która w razie naruszenia chronionego jej przepisami prawa daje możliwość odwołania się do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Umowy międzynarodowe są także wyrazem współpracy pomiędzy państwami w sprawach karnych, która obejmuje uzgadnianie i przyjmowanie zbliżonych rozwiązań prawnych ułatwiających zwalczanie najgroźniejszych form przestępczości, jak terroryzm, przestępczość narkotykowa, handel bronią, pranie brudnych pieniędzy. Od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej szczególną rolę pełni prawo unijne. Jego normy stosowane są bezpośrednio w wewnętrznym porządku prawnym, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami (art. 91 ust. 3 Konstytucji RP). Obserwowany współcześnie proces ujednolicania rozwiązań prawnych w obrębie państw członkowskich UE określany bywa mianem europeizacji prawa karnego. Objął on w pierwszym rzędzie zagadnienia procesowe, takie jak tworzenie wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych czy europejski nakaz aresztowania, ale widoczny jest również jego wpływ na prawo karne materialne, czego przykładem jest wprowadzenie jednolitej definicji przestępstw terrorystycznych czy odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Traktat z Lizbony, który wszedł w życie r., umożliwił harmonizację przepisów prawa karnego w państwach UE w zakresie poważnej przestępczości o charakterze transgranicznym z wykorzystaniem dyrektyw stanowionych przez Parlament Europejski i Radę. Z zasady legalizmu wynika, że do źródeł prawa karnego nie zalicza się aktów prawnych o randze niższej niż ustawa. Przepisy zawarte w rozporządzeniach lub w aktach prawa miejscowego nie określają zatem samodzielnie zakresu kryminalizowanych zachowań ani sankcji za przestępstwa. Przepisy tej rangi mogą natomiast uszczegóławiać treść ustawowego zakazu, jednak dookreślenie to musi mieścić się w granicach zawartego w ustawie upoważnienia. Zob. tabl. 6. Pytanie 12. Czy do źródeł prawa karnego można zaliczyć: orzecznictwo, poglądy nauki oraz zwyczaj? Orzecznictwo sądowe nie jest źródłem prawa karnego. Do zadań sądów należy bowiem stosowanie, a nie tworzenie prawa, sami zaś sędziowie podlegają Konstytucji i ustawom (art. 178 ust. 1 Konstytucji RP). Sądownictwu polskiemu nie przysługują uprawnienia prawotwórcze w postaci znanych systemowi anglosaskiemu tzw. orzeczeń precedensowych. Stosowanie prawa zakłada jednak aktywność organów sądowych w procesie ustalania treści normy prawnej. Istotną rolę dla jednolitej wykładni przepisów odgrywają rozstrzygnięcia podejmowane przez Sąd Najwyższy, w tym zwłaszcza uchwały odnoszące się do za- Pyt. 12

14 14 Część A. Pytania egzaminacyjne gadnień prawnych wymagających zasadniczej wykładni ustawy (art. 441 KPK). Uchwałę taką SN podejmuje w celu rozstrzygnięcia wątpliwości wyrażonych w pytaniu prawnym postawionym przez sąd odwoławczy i pozostającym w związku z rozpoznawaną przez niego sprawą. Rozstrzygnięcia SN są wiążące tylko w danej sprawie, ale po opublikowaniu oddziałują na zasadzie autorytetu, stając się ważnym instrumentem kształtowania jednolitej wykładni przepisów prawnokarnych w orzecznictwie sądów polskich. Poglądy wyrażane w nauce prawa karnego nie stanowią źródła prawa karnego, chociaż odgrywają istotną rolę w trakcie prac legislacyjnych nad ustawą, w ramach wykładni obowiązujących przepisów, a także w dyskusjach naukowych nad zagadnieniami budzącymi spory, takimi jak np. istota winy czy zaniechania. Zasada, iż źródłem prawa karnego jest tylko ustawa (nullum crimen sine lege), dotyczy jedynie ustalania zakresu zachowań zabronionych pod groźbą kary. Natomiast w kierunku przeciwnym na korzyść sprawcy uwzględnione mogą zostać również inne źródła prawa, w tym niemające rangi ustawy. Nie wprowadzają one bowiem nowych obszarów objętych odpowiedzialnością karną zastrzeżonych zgodnie z treścią art. 1 1 KK dla ustawy. Wyłączyć odpowiedzialność karną może nawet społecznie akceptowany zwyczaj, np. śmigus-dyngus, który uchyla bezprawność naruszenia nietykalności cielesnej (art. 217 KK). Należy jednak stwierdzić, że odwołanie się do takich źródeł nie powinno skutkować ograniczeniem praw przysługujących pokrzywdzeniu. Pytanie 13. Jaka jest budowa przepisów części szczególnej Kodeksu karnego? Przepisy zawarte w części szczególnej Kodeksu karnego mają za zadanie wyznaczenie wiążących dla adresatów norm postępowania przez wskazanie czynów zabronionych pod groźbą kary. Zbudowane są z dyspozycji, na którą składają się poszczególne elementy opisu typu czynu zabronionego, oraz z sankcji określającej konsekwencje grożące w razie zrealizowania ustawowych znamion wskazanych w dyspozycji. Przepis karny mieści w sobie dwie wzajemnie zespolone normy: normę sankcjonowaną formułującą zakaz określonego postępowania oraz normę sankcjonującą wyrażającą nakaz zastosowania przez odpowiednie organy sankcji w razie złamania zakazu. Z uwagi na technikę legislacyjną, którą ustawodawca może posłużyć się przy określaniu (typizacji) zachowań zabronionych pod groźbą kary, można wyróżnić dyspozycje nazwowe i opisowe. Te pierwsze powstają przez wykorzystanie pojęć oddających w syntetycznej formie istotę danego typu przestępstwa, np. szpiegostwo, zniewaga, zgwałcenie. W polskim prawie karnym odrzucono tę technikę typizacji przestępstw z uwagi na funkcję gwarancyjną prawa karnego oraz wynikający z zasady nullum crimen sine lege postulat określoności czynu zabronionego. Posłu- Pyt. 13

15 Rozdział II. Ustawa karna i jej obowiązywanie 15 żenie się nazwami, nawet o utartym, funkcjonującym w społeczeństwie znaczeniu, nie daje pewności, że w razie wystąpienia wątpliwości adresat normy prawidłowo zinterpretuje jej zakres. W tekście Kodeksu karnego można wskazać na pojedyncze przypadki posługiwania się przez ustawodawcę pojęciami oznaczającymi nazwy typów przestępstw, takimi jak kradzież (art KK) czy rozbój (art KK). Nie zastępują one jednak opisu znamion tych przestępstw, te znajdują się bowiem w poprzedzających je przepisach (odpowiednio art. 278 i KK). Pełnią natomiast rolę skrótu redakcyjnego pozwalającego uniknąć powtórzeń. W przypadku dyspozycji opisowych ustawodawca posługuje się metodą zdaniową (opisową), wskazując przy użyciu zwrotów językowych poszczególne ustawowe znamiona typu czynu zabronionego. Zdania opisujące kryminalizowane zachowania mogą być stosunkowo zwięzłe (np. art , art KK), ale bywają też rozbudowane przez szczegółowe określenie okoliczności, w których popełniony zostaje czyn zabroniony (np. art , art KK). Dyspozycja, zawarta w treści pojedynczego przepisu, może być prosta lub złożona. Dyspozycja prosta zawiera znamiona, których suma składa się na opis pojedynczego typu rodzajowego przestępstwa (np. art KK). Dyspozycja złożona zawiera w sobie więcej niż jedną normę sankcjonowaną (np. art , art KK). Rozróżnić należy także dyspozycje opisujące w sposób kompletny znamiona typu rodzajowego przestępstwa (zupełne) oraz takie, przy których wyznaczenie zakresu kryminalizowanych zachowań nie jest możliwe bez uwzględnienia treści innych przepisów (niezupełne). Dyspozycja niezupełna występuje w razie posłużenia się przez ustawodawcę przepisem odsyłającym. Rekonstrukcja normy prawnej wymaga wtedy powiązania zakazu karnego z treścią innego przepisu, np. tzw. średni uszczerbek na zdrowiu (art KK) zachodzi wtedy, gdy sprawca powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia inny niż określony w art KK. Charakter niezupełny ma też dyspozycja o charakterze blankietowym, kiedy ustawodawca nie określa dokładnie znamion typu czynu zabronionego, ale odsyła do innego aktu prawnego regulującego całość problematyki powiązanej z zakazem karnym. Treść blankietu musi zatem zostać wypełniona przepisami pozakodeksowymi. Tak więc, cezura pomiędzy dozwolonym a zabronionym (podjętym wbrew przepisom ) przekroczeniem granicy Rzeczypospolitej (art KK) może być wyznaczona dopiero po uwzględnieniu przepisów regulujących zasady przekraczania granicy zawarte w ustawie z r. o ochronie granicy państwowej (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 930). We współczesnym polskim prawie karnym występują sankcje względnie oznaczone. Ustawodawca określa rodzaj kary grożącej za popełnienie danego przestępstwa oraz jej dolną i górną granicę ( od do ). Rolą sądu jest wybór z tego przedziału jednostkowej, dokładnie oznaczonej kary za przestępstwo. Sankcje mogą być jednorodzajowe, a więc obejmujące tylko karę jednego rodzaju, np. wyłącznie Pyt. 13

16 16 Część A. Pytania egzaminacyjne karę pozbawienia wolności od lat 2 do 12 grożącą za przestępstwo rozboju (art KK) lub wielorodzajowe, pozwalające na wybór jednej kary spośród różnych jej rodzajów, np. zagrożenie karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku występujące przy przestępstwie naruszenia miru domowego (art. 193 KK). Polskie prawo karne nie zna sankcji nieoznaczonych, dających sądowi nieograniczoną swobodę w wyborze kary, ani sankcji bezwzględnie oznaczonych, które krępowałyby sąd przez dokładne określenie kary grożącej za dane przestępstwo. Pytanie 14. Na czym polega wykładnia przepisów prawa karnego i jakie są jej rodzaje? Wykładnia prawa jest procesem, który zmierza do ustalenia treści przepisu. Wnioski, do których prowadzi interpretacja tekstu prawnego, służą prawidłowej kwalifikacji prawnej czynu, czyli wskazaniu właściwej normy prawnej dla oceny danego stanu faktycznego. W przypadku zakazu karnego prawidłowe wyznaczenie zakresu przepisu nabiera szczególnej wagi, gdyż dotyczy równocześnie rozgraniczenia czynów zabronionych pod groźbą kary od dozwolonych. Ze względu na podmiot dokonujący interpretacji przepisów wyróżnia się wykładnię: autentyczną, sądową oraz doktrynalną (naukową). Podział ten łączy się także ze wskazaniem na różną moc wiążącą ustaleń poczynionych przez podmioty dokonujące wykładni. Charakter wykładni autentycznej, o mocy powszechnie obowiązującej, ma wyjaśnienie treści przepisów dokonane przez parlament i zawarte w ustawie karnej. Taką cechę mają definicje ustawowe (legalne) zamieszczone w Rozdziale XIV KK Objaśnienie wyrażeń ustawowych, gdzie znajdują się wyjaśnienia pojęć: czyn zabroniony, stan nietrzeźwości, młodociany, funkcjonariusz publiczny, przestępstwo o charakterze terrorystycznym i in. Ustalenie treści pojęć dokonane w innych gałęziach prawa nie zawsze jest wiążące na gruncie prawa karnego i w tym sensie w odniesieniu do przepisów karnych nie ma cechy wykładni autentycznej. Jako przykład można wskazać, iż zakres wyrażenia opieka występującego w opisie typu kwalifikowanego przestępstwa narażenia człowieka na niebezpieczeństwo (art KK) nie pokrywa się z treścią instytucji opieki uregulowanej w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Wykładnia sądowa dokonywana jest przez sądy w toku postępowania karnego i wiąże się z praktyką stosowania prawa. Szczególnego znaczenia nabierają rozstrzygnięcia podejmowane przez Sąd Najwyższy, oddziałujące na orzecznictwo innych organów sądowych. Ustalenia poczynione w ramach takiej wykładni przepisów w pewnych wypadkach uzyskują ograniczoną moc wiążącą, np. zasadnicza wykładnia ustawy dokonana w drodze uchwały SN (art. 441 KPK) jest wiążąca w danej sprawie. Pyt. 14

Część A. Pytania egzaminacyjne

Część A. Pytania egzaminacyjne Część A. Pytania egzaminacyjne Rozdział I. Zagadnienia wstępne Pytanie 1. Podaj definicję prawa karnego i dokonaj jego podziałów. Prawo karne (materialne) jest to zespół przepisów prawnych, które określają,

Bardziej szczegółowo

Prawo karne materialne. dr hab. Włodzimierz Wróbel, prof. UJ dr hab. Piotr Kardas, prof. UJ

Prawo karne materialne. dr hab. Włodzimierz Wróbel, prof. UJ dr hab. Piotr Kardas, prof. UJ Prawo karne materialne dr hab. Włodzimierz Wróbel, prof. UJ dr hab. Piotr Kardas, prof. UJ Pojęcie prawa karnego Prawo karne w systemie kontroli społecznej Prawo karne a normy moralne Istota kary: dolegliowść

Bardziej szczegółowo

I. FUNKCJE PRAWA KARNEGO

I. FUNKCJE PRAWA KARNEGO I. FUNKCJE PRAWA KARNEGO 1. Funkcja ochronna, 2. Funkcja sprawiedliwościowa, 3. Funkcja gwarancyjna, 4. Funkcje prawa karnego w państwie totalitarnym a funkcje prawa karnego w państwie demokratycznym.

Bardziej szczegółowo

Prawo karne intertemporalne obowiązywanie ustawy karnej w aspekcie czasowym. Pojęcie prawa intertemporalnego Obowiązywanie ustawy karnej

Prawo karne intertemporalne obowiązywanie ustawy karnej w aspekcie czasowym. Pojęcie prawa intertemporalnego Obowiązywanie ustawy karnej Prawo karne intertemporalne obowiązywanie ustawy karnej w aspekcie czasowym Pojęcie prawa intertemporalnego Obowiązywanie ustawy karnej Formy zmiany ustawy karnej Penalizacja Depenalizacja Depenalizacja

Bardziej szczegółowo

stadium postępowania przygotowawczego stadium postępowania sądowego (jurysdykcyjnego) stadium postępowania wykonawczego

stadium postępowania przygotowawczego stadium postępowania sądowego (jurysdykcyjnego) stadium postępowania wykonawczego I. Prawo karne wykonawcze i jego nauka Definicja: Prawo karne wykonawcze to ogół norm prawnych, które regulują wykonywanie kar i innych środków penalnych (środków prawnych, środków probacyjnych, środków

Bardziej szczegółowo

Część A. Pytania egzaminacyjne

Część A. Pytania egzaminacyjne Część A. Pytania egzaminacyjne Część ogólna Rozdział I. Zagadnienia wstępne Pytanie 1. Podaj definicję prawa karnego i dokonaj jego podziałów. Prawo karne (materialne) jest to zespół przepisów prawnych,

Bardziej szczegółowo

KARYGODNOŚĆ jako element struktury przestępstwa

KARYGODNOŚĆ jako element struktury przestępstwa KARYGODNOŚĆ jako element struktury przestępstwa Art. 1 k.k. 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.

Bardziej szczegółowo

Spis treści Rozdział I. Kara kryminalna i jej racjonalizacja 1. Kara kryminalna, jej istota i cele 2. Sprawiedliwość naprawcza

Spis treści Rozdział I. Kara kryminalna i jej racjonalizacja 1. Kara kryminalna, jej istota i cele  2. Sprawiedliwość naprawcza Przedmowa do 2. wydania... V Przedmowa... IX Wykaz skrótów... XVII Rozdział I. Kara kryminalna i jej racjonalizacja... 1 1. Kara kryminalna, jej istota i cele... 12 I. Pojęcie kary kryminalnej i jej kulturowo-historyczne

Bardziej szczegółowo

I. Zarys historii polskiego nowożytnego prawa karnego

I. Zarys historii polskiego nowożytnego prawa karnego I. Zarys historii polskiego nowożytnego prawa karnego 1. Zabór austriacki 1787 Józefina 1797 ustawa karna dla Galicji Zachodniej 1804 Franciszkana 1852 Kodeks karny 1878 węgierski kodeks karny (tereny

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Część A. Pytania egzaminacyjne. Wykaz skrótów Literatura Przedmowa XI XIII XV

Spis treści. Część A. Pytania egzaminacyjne. Wykaz skrótów Literatura Przedmowa XI XIII XV Wykaz skrótów Literatura Przedmowa XI XIII XV Część A. Pytania egzaminacyjne Rozdział I. Zagadnienia wstępne 1 Pytania 1 10 Rozdział II. Ustawa karna i jej obowiązywanie 12 Pytania 11 24 Rozdział III.

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw 1)

USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw 1) Kancelaria Sejmu s. 1/7 USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw 1) Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2004 r. Nr 93, poz. 889. Art. 1. W ustawie z dnia

Bardziej szczegółowo

Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy o Policji (druk nr 1009)

Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy o Policji (druk nr 1009) Warszawa, dnia 29 października 2010 r. Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy o Policji (druk nr 1009) I. Cel i przedmiot ustawy Przedłożona Senatowi ustawa zmierza do zrealizowania

Bardziej szczegółowo

BL TK/15 Warszawa, 7 lipca 2016 r.

BL TK/15 Warszawa, 7 lipca 2016 r. BL-112-255-TK/15 Warszawa, 7 lipca 2016 r. INFORMACJA PRAWNA O WYROKU TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO Z 12 MAJA 2015 R. (SYGN. AKT SK 62/13) DOTYCZĄCYM USTAWY Z DNIA 16 WRZEŚNIA 2011 R. O ZMIANIE USTAWY - KODEKS

Bardziej szczegółowo

PODRĘCZNIKI PRAWNICZE. Lech Gardocki Prawo karne

PODRĘCZNIKI PRAWNICZE. Lech Gardocki Prawo karne PODRĘCZNIKI PRAWNICZE Lech Gardocki Prawo karne W sprzedaży: M. Królikowski, R. Zawłocki PRAWO KARNE Studia Prawnicze M. Królikowski, R. Zawłocki KODEKS KARNY. CZĘŚĆ OGÓLNA, T. 1, KOMENTARZ DO ARTYKUŁÓW

Bardziej szczegółowo

BEZPIECZNA SZKOŁA BEZPIECZNY UCZEŃ. Przestrzeganie prawa to obowiązek każdego, także

BEZPIECZNA SZKOŁA BEZPIECZNY UCZEŃ. Przestrzeganie prawa to obowiązek każdego, także BEZPIECZNA SZKOŁA BEZPIECZNY UCZEŃ Wykład pt. Przestrzeganie prawa to obowiązek każdego, także ucznia Zawartość pokazu: 1. Podstawowe informacje dot. nieletnich i przestępczości nieletnich 2. Zatrzymanie

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wykaz skrótów Akty normatywne Periodyki Przedmowa... 13

SPIS TREŚCI. Wykaz skrótów Akty normatywne Periodyki Przedmowa... 13 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... 11 1. Akty normatywne...11 2. Periodyki... 12 Przedmowa... 13 CZĘŚĆ OGÓLNA... 15 Rozdział pierwszy Prawo karne wykonawcze i jego miejsce w systemie prawa... 17 1. Pojęcie prawa

Bardziej szczegółowo

Bezpieczna szkoła bezpieczny uczeń. Zespół Szkolno-Przedszkolny w Świerzawie

Bezpieczna szkoła bezpieczny uczeń. Zespół Szkolno-Przedszkolny w Świerzawie Bezpieczna szkoła bezpieczny uczeń Zespół Szkolno-Przedszkolny w Świerzawie System norm prawnych, czyli zakazów lub nakazów postępowania. Świadome zachowanie zgodne z obowiązującymi normami prawnymi (zakazami

Bardziej szczegółowo

Część A. Pytania egzaminacyjne

Część A. Pytania egzaminacyjne Część A. Pytania egzaminacyjne Część ogólna Rozdział I. Zagadnienia wstępne Pytanie 1. Podaj definicję prawa karnego i dokonaj jego podziałów. Prawo karne (materialne) jest to zespół przepisów prawnych,

Bardziej szczegółowo

Odpowiedzialność karna w badaniach klinicznych

Odpowiedzialność karna w badaniach klinicznych Odpowiedzialność karna w badaniach klinicznych w świetle Rozporządzenia PE i Rady (UE) 536/2014 Wojciech Nowak opracowanie na potrzeby Grupy Prawnej przy Stowarzyszeniu na rzecz DPK w Polsce Stan prawny

Bardziej szczegółowo

Prawo i polityka penitencjarna warsztaty ze stosowania prawa

Prawo i polityka penitencjarna warsztaty ze stosowania prawa Prawo i polityka penitencjarna warsztaty ze stosowania prawa Zajęcia nr 1 wprowadzenie do tematyki zajęć, definicje podstawowe Mgr Agata Hulak 18 października 2017 r. Prawo penitencjarne informacje podstawowe,

Bardziej szczegółowo

Art. 88. - konkretyzacja: - ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych

Art. 88. - konkretyzacja: - ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych OBOWIĄZYWANIE PRAWA I. Zasady konstytucyjne: 1. Zasada państwa prawa i jej konsekwencje w procesie stanowienia prawa: niezwykle ważna dyrektywa w zakresie stanowienia i stosowania prawa wyrok 9 V 2005

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE. Redukcja odpowiedzialności w ramach zwyczajnego wymiaru kary w polskim prawie karnym

STRESZCZENIE. Redukcja odpowiedzialności w ramach zwyczajnego wymiaru kary w polskim prawie karnym mgr Agnieszka Woźniak STRESZCZENIE Redukcja odpowiedzialności w ramach zwyczajnego wymiaru kary w polskim prawie karnym Przestępczość z jaką mamy do czynienia w Polsce należy na ogół do tzw. drobnej i

Bardziej szczegółowo

Czy do znamion przestępstwa znieważenia funkcjonariusza publicznego (art k.k.) należy publiczność działania sprawcy?

Czy do znamion przestępstwa znieważenia funkcjonariusza publicznego (art k.k.) należy publiczność działania sprawcy? PIERWSZY PREZES SĄDU NAJWYŻSZEGO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 19 kwietnia 2012 r. BSA II - 4410-3/12 Sąd Najwyższy Izba Karna Na podstawie art. 60 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie

Bardziej szczegółowo

STUDIA PRAWNICZE. Prawo karne

STUDIA PRAWNICZE. Prawo karne STUDIA PRAWNICZE Prawo karne W sprzedaży: L. Gardocki PRAWO KARNE, wyd. 18 Podręczniki Prawnicze A. Grześkowiak PRAWO KARNE, wyd. 4 Skrypty Becka J. Zagrodnik, L. Wilk PRAWO I PROCES KARNY SKARBOWY, wyd.

Bardziej szczegółowo

Art. 55. [Indywidualizacja kary] Okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą.

Art. 55. [Indywidualizacja kary] Okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą. Część ogólna 2. Wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat, nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności. Art. 55. [Indywidualizacja kary] Okoliczności wpływające

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wprowadzenie... Wykaz skrótów...

Spis treści. Wprowadzenie... Wykaz skrótów... Spis treści Wprowadzenie Wykaz skrótów XIII XV Rozdział I Podstawowe problemy i pojęcia prawa karnego 1 1 Sens karania za zło 1 2 Podstawowe pojęcia związane z prawem karnym 4 I Odpowiedzialność karna

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Marta Brylińska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Marta Brylińska Sygn. akt II KK 253/14 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 30 września 2014 r. SSN Andrzej Ryński (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Włodzimierz Wróbel SSN Małgorzata

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Barbara Kobrzyńska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Barbara Kobrzyńska Sygn. akt V KK 457/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 29 maja 2013 r. SSN Henryk Gradzik (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Eugeniusz Wildowicz SSA del. do SN Barbara

Bardziej szczegółowo

W prawie podatkowym brakuje norm, które w generalny sposób regulowałyby zakres stosowania analogii.

W prawie podatkowym brakuje norm, które w generalny sposób regulowałyby zakres stosowania analogii. W prawie podatkowym brakuje norm, które w generalny sposób regulowałyby zakres stosowania analogii. Wnioskowanie per analogiam i jego granice należą do kontrowersyjnych zagadnień prawa podatkowego. Analogia

Bardziej szczegółowo

Druk nr 580 Warszawa, 12 maja 2006 r.

Druk nr 580 Warszawa, 12 maja 2006 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ V kadencja Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Druk nr 580 Warszawa, 12 maja 2006 r. Pan Marek Jurek Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 235 ust.

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI Wprowadzenie Testy Pytania testowe Odpowiedzi do testów Rozdział pierwszy Zagadnienia wstępne

SPIS TREŚCI Wprowadzenie Testy Pytania testowe Odpowiedzi do testów Rozdział pierwszy Zagadnienia wstępne SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 11 Testy... 13 Pytania testowe... 15 Odpowiedzi do testów... 51 Rozdział pierwszy Zagadnienia wstępne... 57 1.1. Pojęcie i funkcje prawa karnego... 57 1.2. Zasady prawa karnego...

Bardziej szczegółowo

Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny, ustawy Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy Prawo ochrony środowiska (druk nr 754)

Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny, ustawy Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy Prawo ochrony środowiska (druk nr 754) Warszawa, dnia 27 stycznia 2010 r. Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny, ustawy Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy Prawo ochrony środowiska (druk nr 754) I. Cel i przedmiot ustawy Uchwalona

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Jacek Sobczak (przewodniczący) SSN Tomasz Grzegorczyk SSN Włodzimierz Wróbel (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Jacek Sobczak (przewodniczący) SSN Tomasz Grzegorczyk SSN Włodzimierz Wróbel (sprawozdawca) Sygn. akt III KK 137/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 5 grudnia 2012 r. SSN Jacek Sobczak (przewodniczący) SSN Tomasz Grzegorczyk SSN Włodzimierz Wróbel (sprawozdawca)

Bardziej szczegółowo

OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 23 czerwca 2016 r. w przedmiocie projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw

OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 23 czerwca 2016 r. w przedmiocie projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 23 czerwca 2016 r. w przedmiocie projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw Krajowa Rada Sądownictwa w pełni podziela argumentację

Bardziej szczegółowo

WINA jako element struktury przestępstwa

WINA jako element struktury przestępstwa WINA jako element struktury przestępstwa Art. 1 k.k. 1 Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. 2. Nie

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Jarosław Matras (przewodniczący) SSN Małgorzata Gierszon SSN Przemysław Kalinowski (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Jarosław Matras (przewodniczący) SSN Małgorzata Gierszon SSN Przemysław Kalinowski (sprawozdawca) Sygn. akt V KK 240/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 22 października 2013 r. SSN Jarosław Matras (przewodniczący) SSN Małgorzata Gierszon SSN Przemysław Kalinowski

Bardziej szczegółowo

TESTY NA APLIKACJE CZĘŚĆ 3. Warszawa 2011. Aplikacja adwokacko-radcowska Aplikacja komornicza Aplikacja notarialna Aplikacja ogólna

TESTY NA APLIKACJE CZĘŚĆ 3. Warszawa 2011. Aplikacja adwokacko-radcowska Aplikacja komornicza Aplikacja notarialna Aplikacja ogólna 2011 TESTY NA APLIKACJE CZĘŚĆ 3 Aplikacja adwokacko-radcowska Aplikacja komornicza Aplikacja notarialna Aplikacja ogólna Warszawa 2011 Spis treści Spis treści Wykaz skrótów.................................................

Bardziej szczegółowo

Obowiązek powiadomienia organów ścigania o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego:

Obowiązek powiadomienia organów ścigania o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego: Małoletni: - osoba, która nie ukończyła 18 roku życia lub uzyskała pełnoletność (wyjątek stanowi kobieta, która za zezwoleniem sądu wstąpi w związek małżeński po ukończeniu 16 lat) - art.10 1 i 2 Kodeksu

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE Z DNIA 15 CZERWCA 2011 R. II KO 38/11

POSTANOWIENIE Z DNIA 15 CZERWCA 2011 R. II KO 38/11 POSTANOWIENIE Z DNIA 15 CZERWCA 2011 R. II KO 38/11 Przez karę pozbawienia wolności w wymiarze przekraczającym górną granicę ustawowego zagrożenia w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 20 stycznia 2011 r.

Bardziej szczegółowo

Pan gen. Jacek Włodarski Dyrektor Generalny Służby Więziennej

Pan gen. Jacek Włodarski Dyrektor Generalny Służby Więziennej Warszawa, dnia 03 stycznia 2012 roku KRAJOWA RADA KURATORÓW WARSZAWA KRK 01/III/2012 Pan gen. Jacek Włodarski Dyrektor Generalny Służby Więziennej Szanowny Panie Dyrektorze W odpowiedzi na zapytanie Dyrektora

Bardziej szczegółowo

Zbiór karny. Świadek koronny Ochrona i pomoc dla pokrzywdzonego i świadka

Zbiór karny. Świadek koronny Ochrona i pomoc dla pokrzywdzonego i świadka Zbiór karny Stan prawny na 25 sierpnia 2015 roku plus Kodeks karny Kodeks postępowania karnego Kodeks karny wykonawczy Kodeks karny skarbowy Kodeks wykroczeń Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia

Bardziej szczegółowo

Zakres rozszerzony - moduł 36 Prawa człowieka. Janusz Korzeniowski

Zakres rozszerzony - moduł 36 Prawa człowieka. Janusz Korzeniowski Zakres rozszerzony - moduł 36 Prawa człowieka Opracowanie: Janusz Korzeniowski nauczyciel konsultant ds. edukacji obywatelskiej w Zachodniopomorskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli 1 Spis slajdów Idea

Bardziej szczegółowo

Kontratypy w polskim prawie karnym

Kontratypy w polskim prawie karnym Kontratypy w polskim prawie karnym Marcin Paweł Sadowski Elżbieta Maria Jamrozy 25.4.2010, Wrocław, WSOWL Wstęp Pojęcia Czyn bezprawny zachowanie polegające na działaniu sprzecznym z prawem lub niedopełnieniu

Bardziej szczegółowo

APEL Nr 6/15/P-VII PREZYDIUM NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ z dnia 18 września 2015 r.

APEL Nr 6/15/P-VII PREZYDIUM NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ z dnia 18 września 2015 r. APEL Nr 6/15/P-VII PREZYDIUM NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ z dnia 18 września 2015 r. do Ministra Zdrowia w sprawie podjęcia działań legislacyjnych zmierzających do zapewnienia należytej ochrony tajemnicy

Bardziej szczegółowo

DZIECKO ŁAMIĄCE PRAWO (NIELETNI)

DZIECKO ŁAMIĄCE PRAWO (NIELETNI) DZIECKO ŁAMIĄCE PRAWO (NIELETNI) 1. Kodeks karny Na zasadach określonych w kodeksie karnym odpowiadają osoby, które popełniły czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat. Wyjątkowo na gruncie kodeksu karnego

Bardziej szczegółowo

WYROK Z DNIA 9 LUTEGO 2010 R. II KK 176/09

WYROK Z DNIA 9 LUTEGO 2010 R. II KK 176/09 WYROK Z DNIA 9 LUTEGO 2010 R. II KK 176/09 Przestępstwo znieważenia funkcjonariusza publicznego lub osoby przybranej mu do pomocy (art. 226 1 k.k. w brzmieniu nadanym art. 1 ustawy z dnia 9 maja 2008 r.

Bardziej szczegółowo

Adam Saj Odpowiedzialność karna nieletnich. Studenckie Zeszyty Naukowe 9/14, 45-52

Adam Saj Odpowiedzialność karna nieletnich. Studenckie Zeszyty Naukowe 9/14, 45-52 Adam Saj Odpowiedzialność karna nieletnich Studenckie Zeszyty Naukowe 9/14, 45-52 2006 Adam Saj O dpow iedzialność karna n ieletn ich Przestępczość nieletnich i inne zachowania dewiacyjne młodzieży, stanowią

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA dr n. med. Marta Rorat Katedra Medycyny Sądowej, Zakład Prawa Medycznego UM we Wrocławiu ISTOTA ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ Art. 1. 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko,

Bardziej szczegółowo

Moduł 5. Ochrona prawna funkcjonariuszy Służby Więziennej

Moduł 5. Ochrona prawna funkcjonariuszy Służby Więziennej Autorka: Magdalena Markowiak Moduł 5 Ochrona prawna funkcjonariuszy Służby Więziennej Ochrona prawna Funkcjonariusz podczas i w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych korzysta z ochrony prawnej przewidzianej

Bardziej szczegółowo

Przestępstwo zabójstwa w prawie karnym

Przestępstwo zabójstwa w prawie karnym NATALIA CZUBSKA Przestępstwo zabójstwa w prawie karnym Życie ludzkie jest najwyższym dobrem nadrzędnym w sensie humanistycznym, wartością, która o wszystkim przesądza: bez życia nie ma człowieka, a bez

Bardziej szczegółowo

BL TK/15 Warszawa, 7 lipca 2016 r.

BL TK/15 Warszawa, 7 lipca 2016 r. BL-112-265-TK/15 Warszawa, 7 lipca 2016 r. INFORMACJA PRAWNA O WYROKU TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO Z 22 WRZEŚNIA 2015 R. (SYGN. AKT P 37/14) DOTYCZĄCYM USTAWY Z DNIA 6 CZERWCA 1997 R. - KODEKS KARNY I. METRYKA

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Tomasz Grzegorczyk (przewodniczący) SSN Małgorzata Gierszon (sprawozdawca) SSN Andrzej Stępka

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Tomasz Grzegorczyk (przewodniczący) SSN Małgorzata Gierszon (sprawozdawca) SSN Andrzej Stępka Sygn. akt III KK 423/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 20 marca 2014 r. SSN Tomasz Grzegorczyk (przewodniczący) SSN Małgorzata Gierszon (sprawozdawca) SSN Andrzej

Bardziej szczegółowo

Spis treści WYKAZ SKRÓTÓW SŁOWO WSTĘPNE WPROWADZENIE CZĘŚĆ I. PRZECIWDZIAŁANIE I ZWALCZANIE PRZESTĘPCZOŚCI W UNII EUROPEJSKIEJ

Spis treści WYKAZ SKRÓTÓW SŁOWO WSTĘPNE WPROWADZENIE CZĘŚĆ I. PRZECIWDZIAŁANIE I ZWALCZANIE PRZESTĘPCZOŚCI W UNII EUROPEJSKIEJ Spis treści WYKAZ SKRÓTÓW SŁOWO WSTĘPNE WPROWADZENIE CZĘŚĆ I. PRZECIWDZIAŁANIE I ZWALCZANIE PRZESTĘPCZOŚCI W UNII EUROPEJSKIEJ Rozdział 1. Ewolucja III filaru Unii 1.1. Uwagi ogólne 1.2. Grupa TREVI i

Bardziej szczegółowo

Kodeks karny. Stan prawny: luty 2014 roku. Wydanie 1

Kodeks karny. Stan prawny: luty 2014 roku. Wydanie 1 KK Kodeks karny Stan prawny: luty 2014 roku Wydanie 1 Kodeks karny ZMIANY: od 27 stycznia 2014 r. ustawa z 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy Kodeks postępowania karnego (Dz.U.

Bardziej szczegółowo

WYROK Z DNIA 4 MARCA 2009 R. III KK 322/08

WYROK Z DNIA 4 MARCA 2009 R. III KK 322/08 WYROK Z DNIA 4 MARCA 2009 R. III KK 322/08 Przepis art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w pierwotnym brzmieniu

Bardziej szczegółowo

Uchwała z dnia 13 stycznia 2005 r., III CZP 69/04

Uchwała z dnia 13 stycznia 2005 r., III CZP 69/04 Uchwała z dnia 13 stycznia 2005 r., III CZP 69/04 Sędzia SN Mirosława Wysocka (przewodniczący) Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) Sędzia SN Antoni Górski Sąd Najwyższy w sprawie nieletnich

Bardziej szczegółowo

Tekst ustawy przekazany do Senatu zgodnie z art. 52 regulaminu Sejmu. USTAWA z dnia 8 stycznia 2010 r.

Tekst ustawy przekazany do Senatu zgodnie z art. 52 regulaminu Sejmu. USTAWA z dnia 8 stycznia 2010 r. Tekst ustawy przekazany do Senatu zgodnie z art. 52 regulaminu Sejmu USTAWA z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy - Prawo ochrony środowiska

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZIALNOŚĆ PODMIOTÓW ZBIOROWYCH ZA CZYNY ZABRONIONE POD GROŹBĄ KARY

ODPOWIEDZIALNOŚĆ PODMIOTÓW ZBIOROWYCH ZA CZYNY ZABRONIONE POD GROŹBĄ KARY ODPOWIEDZIALNOŚĆ PODMIOTÓW ZBIOROWYCH ZA CZYNY ZABRONIONE POD GROŹBĄ KARY NOWE REGULACJE 2019 NOWA USTAWA W dniu 11 stycznia 2019 r. do Sejmu wpłynął projekt całkowicie nowej ustawy o odpowiedzialności

Bardziej szczegółowo

KW - Część ogólna - kary i środki karne. Katalog kar: 1. areszt 2. ograniczenie wolności 3. grzywna 4. nagana

KW - Część ogólna - kary i środki karne. Katalog kar: 1. areszt 2. ograniczenie wolności 3. grzywna 4. nagana Katalog kar: 1. areszt 2. ograniczenie wolności 3. grzywna 4. nagana Areszt: 1. wymiar - od 5 do 30 dni, wymierza się w dniach 2. nie można wymierzyć kary aresztu lub zastępczej kary aresztu, jeżeli warunki

Bardziej szczegółowo

Materiał porównawczy do ustawy z dnia 20 stycznia 2011 r.

Materiał porównawczy do ustawy z dnia 20 stycznia 2011 r. BIURO LEGISLACYJNE/ Materiał porównawczy Materiał porównawczy do ustawy z dnia 20 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Kodeks karny, ustawy Kodeks postępowania karnego oraz ustawy Kodeks karny skarbowy (druk

Bardziej szczegółowo

U Z A S A D N I E N I E

U Z A S A D N I E N I E U Z A S A D N I E N I E Celem projektu ustawy jest dostosowanie systemu prawnego do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 maja 2009 r., sygn. akt P 66/07 (Dz. U. Nr 78, poz. 659). W wyroku tym Trybunał

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Dorota Rysińska (przewodniczący) SSN Barbara Skoczkowska (sprawozdawca) SSN Eugeniusz Wildowicz

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Dorota Rysińska (przewodniczący) SSN Barbara Skoczkowska (sprawozdawca) SSN Eugeniusz Wildowicz Sygn. akt IV KK 525/17 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 14 lutego 2018 r. SSN Dorota Rysińska (przewodniczący) SSN Barbara Skoczkowska (sprawozdawca) SSN Eugeniusz

Bardziej szczegółowo

OPINIA PRAWNA. w przedmiocie oceny czy osoba skazana z oskarżenia. publicznego na karę grzywny może w świetle przepisów

OPINIA PRAWNA. w przedmiocie oceny czy osoba skazana z oskarżenia. publicznego na karę grzywny może w świetle przepisów OPINIA PRAWNA w przedmiocie oceny czy osoba skazana z oskarżenia publicznego na karę grzywny może w świetle przepisów prawa powszechnie obowiązującego w Polsce sprawować funkcję wójta (burmistrza, prezydenta

Bardziej szczegółowo

NAUKA O PRZESTĘPSTWIE. adw. dr Łukasz Twarowski

NAUKA O PRZESTĘPSTWIE. adw. dr Łukasz Twarowski NAUKA O PRZESTĘPSTWIE adw. dr Łukasz Twarowski MIEJSCE PRAWA KARNEGO W SYSTEMIE PRAWA subsydiarny charakter prawa karnego miejsce nauki o przestępstwie w nauce prawa karnego NAUKA PRAWA KARNEGO I NAUKI

Bardziej szczegółowo

WŁADZA SĄDOWNICZA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Organizacja wymiaru sprawiedliwości

WŁADZA SĄDOWNICZA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Organizacja wymiaru sprawiedliwości W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Organizacja wymiaru sprawiedliwości Sądy są władzą odrębną i niezależną od innych władz. Sądy wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA Nr 216/2012 KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 19 lipca 2012 r.

UCHWAŁA Nr 216/2012 KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 19 lipca 2012 r. UCHWAŁA Nr 216/2012 KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 19 lipca 2012 r. w sprawie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją: 1) art. 20 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r.

Bardziej szczegółowo

OGÓLNOPOLSKA OLIMPIADA WIEDZY O PAŃSTWIE I PRAWIE 2015/2016 ETAP II

OGÓLNOPOLSKA OLIMPIADA WIEDZY O PAŃSTWIE I PRAWIE 2015/2016 ETAP II OGÓLNOPOLSKA OLIMPIADA WIEDZY O PAŃSTWIE I PRAWIE 2015/2016 ETAP II NR IDU ADNOTACJE KOMISJI TEST JEDNOKROTNEGO WYBORU 6 ust 6.3. II Etap ma formę pisemną. Uczestnicy odpowiadają na 50 pytań testowych

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI WSTĘP... 7 WYKAZ SKRÓTÓW ZASTOSOWANYCH W PUBLIKACJI... 8

SPIS TREŚCI WSTĘP... 7 WYKAZ SKRÓTÓW ZASTOSOWANYCH W PUBLIKACJI... 8 SPIS TREŚCI WSTĘP... 7 WYKAZ SKRÓTÓW ZASTOSOWANYCH W PUBLIKACJI... 8 ROZDZIAŁ I POJĘCIE I ZNAMIONA USTAWOWE PRZESTĘPSTWA... 9 Tablica nr 1. Źródła prawa karnego... 11 Tablica nr 2. Funkcje prawa karnego...

Bardziej szczegółowo

Uchwała z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 31/11

Uchwała z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 31/11 Uchwała z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 31/11 Sędzia SN Jacek Gudowski (przewodniczący) Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) Sędzia SN Krzysztof Strzelczyk Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa

Bardziej szczegółowo

Wykład z prawa karnego dla II roku studentów administracji Tomaszów Maz.

Wykład z prawa karnego dla II roku studentów administracji Tomaszów Maz. Wykład z prawa karnego dla II roku studentów administracji Tomaszów Maz. Środki związane z poddaniem sprawcy próbie Specyficznym rodzajem środków prawno karnej reakcji na czyn zabroniony są środki związane

Bardziej szczegółowo

nałożone na podstawie art. 96 ust. 7 pkt

nałożone na podstawie art. 96 ust. 7 pkt Granice obowiązków, które mogą zostać nałożone na podstawie art. 96 ust. 7 pkt 3Ustawy Prawo ochrony środowiska Prof. dr hab. Krzysztof Płeszka Dr Michał Araszkiewicz Katedra Teorii Prawa WPiA UJ Źródła

Bardziej szczegółowo

Powrotność do przestępstwa w latach

Powrotność do przestępstwa w latach Rozszerzenie opracowania z dnia 19 października 2015 r. Dodano informacje o osobach, wobec których orzeczono dozór kuratora sądowego przy karze pozbawienia wolności w zawieszeniu. Powrotność do w latach

Bardziej szczegółowo

DECYZJA RAMOWA RADY 2003/568/WSISW(1) z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

DECYZJA RAMOWA RADY 2003/568/WSISW(1) z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym RADA UNII EUROPEJSKIEJ, Stan prawny: 2009-03-18 Numer dokumentu LexPolonica: 63305 DECYZJA RAMOWA RADY 2003/568/WSISW(1) z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący) SSN Michał Laskowski (sprawozdawca) SSN Dariusz Świecki. Protokolant Danuta Bratkrajc

POSTANOWIENIE. SSN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący) SSN Michał Laskowski (sprawozdawca) SSN Dariusz Świecki. Protokolant Danuta Bratkrajc Sygn. akt IV KK 337/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 2 lutego 2016 r. SSN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący) SSN Michał Laskowski (sprawozdawca) SSN Dariusz Świecki Protokolant Danuta

Bardziej szczegółowo

Aby móc mówić o prawach człowieka, należy najpierw rozróżnić kilka aspektów słowa "prawo".

Aby móc mówić o prawach człowieka, należy najpierw rozróżnić kilka aspektów słowa prawo. Aby móc mówić o prawach człowieka, należy najpierw rozróżnić kilka aspektów słowa "prawo". W ujęciu przedmiotowym rozumiane jest ono jako system norm prawnych, czyli ogólnych, które powstały w związku

Bardziej szczegółowo

PRZEPISY INTERTEMPORALNE

PRZEPISY INTERTEMPORALNE PRZEPISY INTERTEMPORALNE 30. 1. W przepisach przejściowych reguluje się wpływ nowej ustawy na stosunki powstałe pod działaniem ustawy albo ustaw dotychczasowych. 2. W przepisach przejściowych rozstrzyga

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA Z DNIA 23 KWIETNIA 2002 R. I KZP 12/2002

UCHWAŁA Z DNIA 23 KWIETNIA 2002 R. I KZP 12/2002 UCHWAŁA Z DNIA 23 KWIETNIA 2002 R. I KZP 12/2002 Względna przyczyna odwoławcza w postaci zarzutu rażącej niewspółmierności kary przewidziana w art. 438 pkt 4 zd. 1 k.p.k. może stanowić podstawę wniesienia

Bardziej szczegółowo

Inne określenia: akty prawa miejscowego prawo lokalne lokalne źródła prawa lokalne akty normatywne akty terenowe

Inne określenia: akty prawa miejscowego prawo lokalne lokalne źródła prawa lokalne akty normatywne akty terenowe CZ.1 Inne określenia: akty prawa miejscowego prawo lokalne lokalne źródła prawa lokalne akty normatywne akty terenowe Źródła prawa powszechnie obowiązującego, stanowione przez terenowe organy administracji

Bardziej szczegółowo

Zgoda pacjenta na świadczenie zdrowotne

Zgoda pacjenta na świadczenie zdrowotne Zgoda pacjenta na świadczenie zdrowotne dr nauk prawn. Małgorzata Serwach, Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Łódzki Zgoda pacjenta jako zasada generalna Zgodnie z postanowieniami ustawy z 5 grudnia 1996

Bardziej szczegółowo

Zamów książkę w księgarni internetowej

Zamów książkę w księgarni internetowej Stan prawny na 8 września 2015 r. Wydawca Małgorzata Stańczak Redaktor prowadzący, opracowanie redakcyjne Katarzyna Gierłowska Łamanie Mercurius Zamów książkę w księgarni internetowej Copyright by Wolters

Bardziej szczegółowo

WYROK Z DNIA 10 LIPCA 2008 R WA 25/08

WYROK Z DNIA 10 LIPCA 2008 R WA 25/08 WYROK Z DNIA 10 LIPCA 2008 R WA 25/08 Jeżeli karą wskazaną we wniosku, o którym mowa w art. 335 1 k.p.k., jest kara ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania pracy na cele społeczne w odpowiednim

Bardziej szczegółowo

Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2011

Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2011 Recenzenci: prof. dr hab. Władysław Czapliński prof. dr hab. Piotr Hofmański Redakcja i korekta: Grażyna Polkowska-Nowak Projekt okładki: Marta Kurczewska Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Tomasz Artymiuk (przewodniczący) SSN Roman Sądej (sprawozdawca) SSN Barbara Skoczkowska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Tomasz Artymiuk (przewodniczący) SSN Roman Sądej (sprawozdawca) SSN Barbara Skoczkowska Sygn. akt III KK 477/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 1 kwietnia 2014 r. SSN Tomasz Artymiuk (przewodniczący) SSN Roman Sądej (sprawozdawca) SSN Barbara Skoczkowska

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 18 czerwca 2015 r. Poz. 846 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 26 maja 2015 r. w sprawie szczegółowości informacji umieszczanych w karcie

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Dariusz Świecki (przewodniczący) SSN Andrzej Ryński (sprawozdawca) SSN Kazimierz Klugiewicz

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Dariusz Świecki (przewodniczący) SSN Andrzej Ryński (sprawozdawca) SSN Kazimierz Klugiewicz Sygn. akt IV KK 54/18 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 14 marca 2018 r. SSN Dariusz Świecki (przewodniczący) SSN Andrzej Ryński (sprawozdawca) SSN Kazimierz Klugiewicz

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Waldemar Płóciennik (przewodniczący) SSN Włodzimierz Wróbel (sprawozdawca) SSA del. do SN Piotr Mirek. Protokolant Ewa Oziębła

POSTANOWIENIE. SSN Waldemar Płóciennik (przewodniczący) SSN Włodzimierz Wróbel (sprawozdawca) SSA del. do SN Piotr Mirek. Protokolant Ewa Oziębła Sygn. akt II KK 215/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 29 stycznia 2015 r. SSN Waldemar Płóciennik (przewodniczący) SSN Włodzimierz Wróbel (sprawozdawca) SSA del. do SN Piotr Mirek Protokolant

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. (Dz. U. z dnia 2 sierpnia 1997 r.) /Wyciąg/ CZĘŚĆ OGÓLNA. Rozdział I. Zasady odpowiedzialności karnej

USTAWA. z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. (Dz. U. z dnia 2 sierpnia 1997 r.) /Wyciąg/ CZĘŚĆ OGÓLNA. Rozdział I. Zasady odpowiedzialności karnej Dz.U.97.88.553 USTAWA z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. (Dz. U. z dnia 2 sierpnia 1997 r.) /Wyciąg/ CZĘŚĆ OGÓLNA Rozdział I Zasady odpowiedzialności karnej Art. 1. 1. Odpowiedzialności karnej podlega

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wykaz skrótów... XI Wykaz podstawowej literatury... XV Przedmowa... XVII

SPIS TREŚCI. Wykaz skrótów... XI Wykaz podstawowej literatury... XV Przedmowa... XVII SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... XI Wykaz podstawowej literatury... XV Przedmowa... XVII CZĘŚĆ I. Prawo jako przedmiot nauk prawnych Rozdział I. Podstawowe koncepcje prawa... 3 1. Koncepcje prawnonaturalne...

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 15 września 2017 r. Poz. 1745

Warszawa, dnia 15 września 2017 r. Poz. 1745 Warszawa, dnia 15 września 2017 r. Poz. 1745 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 29 sierpnia 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu sporządzania i przekazywania do Krajowego Rejestru

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Przemysław Kalinowski (przewodniczący) SSN Andrzej Ryński (sprawozdawca) SSN Dariusz Świecki

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Przemysław Kalinowski (przewodniczący) SSN Andrzej Ryński (sprawozdawca) SSN Dariusz Świecki Sygn. akt V KK 372/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 19 stycznia 2016 r. SSN Przemysław Kalinowski (przewodniczący) SSN Andrzej Ryński (sprawozdawca) SSN Dariusz

Bardziej szczegółowo

WYROK Z DNIA 15 GRUDNIA 2011 R. II KK 184/11

WYROK Z DNIA 15 GRUDNIA 2011 R. II KK 184/11 WYROK Z DNIA 15 GRUDNIA 2011 R. II KK 184/11 Treść art. 244 k.k., zawierającego komplet znamion określonego w tym przepisie czynu, m.in. polegającego na niezastosowaniu się do orzeczonego przez sąd zakazu

Bardziej szczegółowo

Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny. (druk nr 69)

Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny. (druk nr 69) Warszawa, 21 stycznia 2016 r. Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny (druk nr 69) I. Cel i przedmiot ustawy Przedłożona Senatowi ustawa o zmianie ustawy Kodeks karny z dnia 15 stycznia 2016 r.

Bardziej szczegółowo

OPINIA PRAWNA. w przedmiocie:

OPINIA PRAWNA. w przedmiocie: OPINIA PRAWNA w przedmiocie: MOŻLIWOŚCI SPRAWOWANIA MANDATU WÓJTA LUB BURMISTRZA (PREZYDENTA MIASTA) PRZEZ OSOBĘ SKAZANĄ PRAWOMOCNYM WYROKIEM SĄDU NA KARĘ GRZYWNY ZA PRZESTĘPSTWO UMYŚLNE ŚCIGANE Z OSKARŻENIA

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Stanisław Zabłocki (przewodniczący) SSN Zbigniew Puszkarski SSN Dorota Rysińska (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Stanisław Zabłocki (przewodniczący) SSN Zbigniew Puszkarski SSN Dorota Rysińska (sprawozdawca) Sygn. akt III KK 381/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 18 grudnia 2015 r. SSN Stanisław Zabłocki (przewodniczący) SSN Zbigniew Puszkarski SSN Dorota Rysińska (sprawozdawca)

Bardziej szczegółowo

CZĘŚĆ I MATERIALNE PRAWO WYKROCZEŃ CZĘŚĆ OGÓLNA

CZĘŚĆ I MATERIALNE PRAWO WYKROCZEŃ CZĘŚĆ OGÓLNA CZĘŚĆ I MATERIALNE PRAWO WYKROCZEŃ CZĘŚĆ OGÓLNA Rozdział I Prawo wykroczeń pojęcie i źródła Literatura: T. Bojarski, Ewolucja polskiego systemu prawa wykroczeń, [w:] T. Bojarski, M. Mozgawa, J. Szumski

Bardziej szczegółowo

Feliks Prusak Podwyższenie granic grzywny, czy progów rozgraniczających przestępstwa i wykroczenia skarbowe. Palestra 40/1-2( ), 29-32

Feliks Prusak Podwyższenie granic grzywny, czy progów rozgraniczających przestępstwa i wykroczenia skarbowe. Palestra 40/1-2( ), 29-32 Podwyższenie granic grzywny, czy progów rozgraniczających skarbowe Palestra 40/1-2(457-458), 29-32 1996 I Podwyższenie granic grzywny, czy progów rozgraniczających skarbowe I. Prawo karne skarbowe jest

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Jolanta Grabowska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Jolanta Grabowska Sygn. akt IV KK 145/17 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 17 maja 2017 r. SSN Włodzimierz Wróbel (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Dariusz Kala SSN Eugeniusz Wildowicz

Bardziej szczegółowo

Moduł 1. Wybrane zagadnienia prawa konstytucyjnego

Moduł 1. Wybrane zagadnienia prawa konstytucyjnego Autor: Marek Kruszka Moduł 1 Wybrane zagadnienia prawa konstytucyjnego Celem mniejszego opracowania jest przybliżenie słuchaczom wybranych zagadnień prawa konstytucyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Barbara Kobrzyńka

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Barbara Kobrzyńka Sygn. akt V KK 90/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 10 czerwca 2015 r. SSN Roman Sądej (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Kazimierz Klugiewicz SSA del. do SN Mariusz

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY. Nowe ramy UE na rzecz umocnienia praworządności

ZAŁĄCZNIK KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY. Nowe ramy UE na rzecz umocnienia praworządności KOMISJA EUROPEJSKA Strasburg, dnia 11.3.2014 r. COM(2014) 158 final ANNEXES 1 to 2 ZAŁĄCZNIK do KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Nowe ramy UE na rzecz umocnienia praworządności PL

Bardziej szczegółowo