Monokrystaliczny krzem domieszkowany azotem jako nowy materiał o zwiększonej odporności na radiację

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Monokrystaliczny krzem domieszkowany azotem jako nowy materiał o zwiększonej odporności na radiację"

Transkrypt

1 Monokrystaliczny krzem domieszkowany azotem jako nowy materiał o zwiększonej odporności na radiację Paweł Kamiński 1, Roman Kozłowski 1, Barbara Surma 1, Michał Kozubal 1, Maciej Wodzyński 1, Jarosław Jabłoński 2, Michał Kwestarz 2, Christian Hindrichsen 3, Leif Jensen 3, Alexander Dierlamm 4, Ralf Roeder 5, Kevin Lauer 5 1 Institute of Electronic Materials Technology ul. Wólczyńska 133, Warszawa, Poland 2 Topsil Semiconductors sp. z o. o. ul. Wólczyńska 133, Warszawa, Poland 3 Topsil GlobalWafers A/S Siliciumvej 1, DK-3600 Frederikssund, Denmark 4 Karlsruhe Institute of Technology, Hermann-von-Helmholtz Platz 1, Eggenstein-Leopoldshafen, Germany 5 CiS Research Institute for Microsensor Systems GmbH Konrad-Zuse Str.14, Erfurt, Germany Seminarium ITME, Warszawa, 27 czerwca 2017 r.

2 Zastosowania Detektory cząstek o wysokiej energii (CERN, Fermilab), detektory dla dozymetrii i badań transaktynowców Detektory promieniowania kosmicznego Detektory dla medycyny radiacyjnej (radioterapia i diagnostyka) 2

3 Problem Degradacja parametrów detektorów pod wpływem promieniowania Wpływ dawki na efektywność zbierania ładunku Natężenie prądu upływu 3

4 Dwuatomowe molekuły azotu w sieci krystalicznej Si Atomy azotu w pozycjach międzywęzłowych Widmo absorpcyjne w podczerwieni T 300 K Dwuatomowe molekuły azotu są elektrycznie nieaktywne Kowalencyjny promień atomowy azotu wynosi nm; dla krzemu nm 4

5 Udział par atomów azotu w anihilacji punktowych defektów rodzimych Anihilacja bezpośrednia: V + I Si s Anihilacja za pośrednictwem dwuatomowych molekuł azotu N 2 (w położeniu międzywęzłowym) + V N 2 (w położeniu podstawieniowym ) N 2 (w położeniu podstawieniowym) + I N 2 (w położeniu międzywęzłowym ) W. v. Ammon et. al., Mater. Sci. Eng. B 36 (1996) 33 L. Shaik et al., J. Appl. Phys. 87 (2000) 2282 w zastosowaniu do anihilacji punktowych rodzimych defektów wzrostowych Kamiński, 19th RD 50 Workshop, Geneva November 2011 propozycja zastosowania do anihilacji defektów radiacyjnych 5

6 Właściwości płytek wzbogaconych w azot Domieszkowanie azotem: w procesie monokrystalizacji metodą FZ Domieszkowanie fosforem: w procesie transmutacji neutronowej (NTD) 30 Si(n, γ) 31 Si --> 31 P + β - Mapa rezystywności Radialny i osiowy rozkład koncentracji azotu 6

7 1 p-in-n pad detectors fabricated on n-type high-resistivity N-free and N-rich FZ Si wafers, ᴓ 100 mm Detectors active region materials with various properties Standard high-resistivity n type FZ Si wafers P-doped in NTD process 2 ρ (300 K) [Ωcm] [P] [cm -3 ] [B] [cm -3 ] [N] [cm -3 ] [O] [cm -3 ] [C] [cm -3 ] Processing at CiS (100) < < (1-5) Standard High-resistivity n type N-rich wafers N-enriched during the crystal growth and P-doped in NTD process Orientation Orientation 3 ρ (300 K) [Ωcm] [P] [cm -3 ] [B] [cm -3 ] [N] [cm -3 ] [O] [cm -3 ] [C] [cm -3 ] Processing at CiS (100) < (1-5) Standard Standard high-resistivity n type FZ Si wafers P-doped in NTD process and O-enriched at CiS by oxygen in-diffusion from oxide layer (24 h, 1150 o C) DOFZ material, [O] = cm -3 7

8 p-in-n pad detectors with various properties of the active region material (FZ Si) : N-free, N-rich, and O-rich (DOFZ) Detector type: STDW01A 8

9 Concentration [cm -3 ] Concentration [cm -3 ] Concentration [cm -3 ] p-in-n pad detectors with various properties of the active region material (FZ Si) : N-free, N-rich, and O-rich (DOFZ) Doping profiles for unirradiated detectors N-free material N-rich material N-free DOFZ material Concentration profile vs depth N-Free 10/ Concentration profile vs depth N-Rich 1/ Concentration profile vs depth O-Rich 16/ B P B P B P type p type n Depth [ m] type p type n Depth [ m] type p type n Depth [ m] 9

10 Proton irradiation Facilities: Karlsruhe Institute of Technology (KIT) Proton energy: 23 MeV Fluence: 5E13, 1E14, 5E14, 1E15 and 5E15 n eq Proton beam current: ( ) µa Temperature: - 20 o C 10

11 Resistivity (x10 5 cm) Resistivity (x10 5 cm) Resisitivity (x10 5 cm) E TDDC (mev) E TDDC (mev) E TDDC (mev) Effect of nitrogen-doping on the active region material resistivity at 300 K after proton irradiation N-free material N-rich material N-free DOFZ material D2-ST FZ-Si K Proton DN1 FZ-Si:N, Proton DO1, ST FZ-Si, Proton Model Disordered regions (high density defects clusters) with resistivity ρ d Point defects regions with resistivity ρ p Total resistivity: ρ t = ρ p ρ d / (ρ p + ρ d ) Total conductivity: σ t = σ p + σ d : 1E14, 5E14, 1E15, 5E15 N-free σ d /σ t : 0.70, 0.75, 0.81, 0.91 N-rich σ d /σ t : 0.04, 0.12, 0.59,

12 Effect of nitrogen-doping on the electron mobility-lifetime product (µτ) 10-3 = 5.0x n eq = 1.0x n eq = 5.0x n eq (cm 2 /V) Temperature (K) ST FZ Si (cm 2 /V) Temperature (K) ST FZ Si (cm 2 /V) Temperature (K) ST FZ Si (cm 2 /V) ST FZ Si = 1.0x10 15 n eq (cm 2 /V) 10-5 = 5.0x10 15 n eq ST FZ Si Temperature (K) Temperature (K) 12

13 I( A) I( A) I( A) I( A) Effect of nitrogen-doping on the detectors leakage current (1) Before irradiation ITME Before irradiation ITME N-rich N-free O-rich N-rich N-free O-rich U (V) U (V) Fluence: 5E13 n eq 40 Fluence: 5E13 n eq N-rich N-free O-rich U (V) N-rich N-free O-rich U (V)

14 I( A) I( A) I( A) I( A) Effect of nitrogen-doping on the detectors leakage current (2) Fluence: 1E14 n eq 85 Fluence: 1E14 n eq N-rich N-free O-rich U (V) 75 N-rich N-free O-rich U (V) Fluence: 5E14 n eq Fluence: 5E14 n eq N-rich N-free O-rich N-rich N-free O-rich U (V) U (V)

15 I( A) I( A) I( A) I( A) Effect of nitrogen-doping on the detectors leakage current (3) Fluence: 1E15 n eq N-rich N-free O-rich U (V) Fluence: 1E15 n eq N-rich N-free O-rich U (V) Fluence: 5E15 n eq Fluence: 5E15 n eq N-rich N-free O-rich N-rich N-free O-rich U (V) U (V)

16 Niestacjonarna spektroskopia fotoprądowa o wysokiej rozdzielczości (HRPITS) Fizyczne podstawy metody HRPITS PRÓBKA (t) U B T j h i(t,t j ) (t) i(t) 0 T j t Relaksacja 0 t Zakres temperatur 30 K 320 K 16

17 Układ pomiarowy HRPITS hν =1.8 ev 17

18 Parametry wyznaczane metodą HRPITS Właściwości i koncentracja centrów defektowych Dwuwymiarowa analiza relaksacyjnych przebiegów fotoprądu za pomocą procedury korelacyjnej i procedury wykorzystującej odwrotne przekształcenie Laplace a. Na podstawie stałych czasowych relaksacyjnych przebiegów fotoprądu określenie temperaturowych zależności szybkości emisji nośników ładunku z centrów defektowych i aproksymowanie tych zależności równaniem Arrheniusa: e T = AT 2 exp(-e a /kt). Wyznaczenie energii aktywacji E a i parametru A zależnego od przekroju czynnego na wychwyt nośników ładunku. Wyznaczenie koncentracji centrów defektowych na podstawie amplitudy relaksacyjnych przebiegów fotoprądu. 18

19 log(et [s -1 ]) Radiation defect centers produced in the detectors active region N-free material Amplitude [a.u.] Energy [ev] HRPITS 2D correlation spectrum Φ=5E14 n eq Defect levels aligned with the band edges T3 T6 T2 T5 T9 T15 T17 T19 T11 T10 T12 T13 T14 T16 T18 T20 T21 T22 T23 E C C i C s (B) -/ T2 T3 VO -/ T9 T10 T11 C i C s (A) -/0 Radiation defect centers # FZ Si, 23-MeV proton irradiated VOH -/0 2-/ V 2-/- 3 V4 -/0 T V -/ V3 T16 V2 O -/ T V4 -/0 V 5 -/ E C E V E i I 4 +/ T5 T6 C i C s (B) +/0 +/0 C +/0 C CH? i O i i / V T17 2 T T13 T12 T19 T20 T T22 T E V Temperature [K] D2 ST FZ-Si 5E14 19

20 log(et [s -1 ]) Radiation defect centers produced in the detectors active region N-rich material Amplitude [a.u.] Energy [ev] HRPITS 2D correlation spectrum Φ=5E14 n eq Defect levels aligned with the band edges T1 T0 T6 T8 T11 T5 T7 T9 T11B T10 T12 T13 T15 T17 T19 T14 T16 T18 T20 T21 T22 T23 E C E V C i C s (B) -/0 # , 23-MeV proton irradiated T0 T1 VO -/0 2-/ V 2 T T9 VOH -/0 -/0 2-/- C T10 T V 2-/- i V C 4 i C s (A) -/0 3 T11B -/0 V 2 O -/ V -/ V -/0 T V T16 4 -/0 T18 V E T i T20 T T22 T23 C i C s (B) +/0 I 4 +/0 I 3 +/ T5 T6 T7 Radiation defect centers +/0 C i O i +/0 V i+/0ch? C T15 T T13 T E C E V Temperature [K] DN1 5E14_3DNH_1 20

21 log(et [s -1 ]) Radiation defect centers produced in the detectors active region N-free DOFZ material Amplitude [a.u.] Energy [ev] HRPITS 2D correlation spectrum Φ=5E14 n eq Defect levels aligned with the band edges T3 T2 T6 T5 T11 T11B T9 T11A T10 T12 T15 T17 T19 T13 T14 T16 T18 T20 T21 T22 T23 E C E V # ,, 23-MeV proton irradiated C i C s (A) -/0 T2 T3 VO -/0 IO -/ / T V 2 C i C s (B) -/0 T10 T11 VOH -/0 T11A /- T11B V 2-/ V4 -/0 T V -/0 2 V3 V 2 O -/ T16 T V 4 -/0 T /0V 5 E T20 T21 i T22 T23 T12 +/0 I T5 T6 CH? +/0 C i O i +/0 C +/0 i V T15 T T13 C i C s (B) +/0 Radiation defect centers E C E V Temperature [K] DO1 ST FZ-Si 5E14 21

22 Concentration (cm -3 ) Concentration (cm Concentration (cm -3 ) Effect of nitrogen-doping on the concentrations of irradiation induced small vacancy aggregates Divacancies T11B (230 mev) e, V 2 (2-/-) -3 )1015 T12 (240 mev) h, V 2 (+/0) T19 (420 mev) e, V 2 (-/0) ST FZ-Si ST FZ-Si

23 -3 )1015 Concentration (cm -3 ) Concentration (cm -3 ) Concentration (cm Concentration (cm -3 ) Effect of nitrogen-doping on the concentrations of irradiation-induced small vacancy aggregates Trivacancies T16 (360 mev) e, V 3 (2-/-) T20 (460 mev) e, V 3 (-/0) ST FZ-Si ST FZ-Si Tetravacancies Pentavacancies T18 (390 mev) e, V 4 (2-/-) ST FZ-Si T22 (545 mev) e, V 4 (-/0) ST FZ-Si Concentration (cm -3 ) 1015 T23 (565 mev) e, V 5 (-/0) ST FZ-Si 23

24 Concentration (cm -3 ) Concentration (cm Effect of nitrogen-doping on the concentrations of irradiation-induced oxygen-related complexes T11A (175 mev) e, IO (-/0) -3 )1015 T17 (380 mev) h, C i O i (+/0) ST FZ-Si

25 Concentration (cm -3 ) Concentration (cm -3 ) Effect of nitrogen-doping on the concentrations of irradiation-induced oxygen-related complexes T11 (165 mev) e, VO (-/0) T14 (310 mev) e, VOH (-/0) ST FZ-Si ST FZ-Si

26 Concentration (cm -3 ) Concentration (cm -3 ) Effect of nitrogen-doping on the concentrations of irradiation-induced interstitial-carbon atoms (C i )and diatomic pairs composed of interstitial-carbon and substitutional carbon (C i C s ) T13 (305 mev) h, C i (+/0) ST FZ-Si Concentration (cm -3 ) 1015 T6 (70 mev) h, C i C s (B) (+/0) ST FZ-Si Concentration (cm -3 ) 1015 T10 (160 mev) e, C i C s (A) (-/0) ST FZ-Si T9 (130 mev) e, C i C s (B) (-/0) ST FZ-Si

27 Podsumowanie (1) Opracowano technologię wytwarzania wzbogaconych w azot płytek krzemowych typu n o rezystywności ~ 2000 Ωcm, orientacji <100> i średnicy 100 mm dla detektorów cząstek o wysokiej energii. Odporność na radiację wzbogaconych w azot płytek krzemowych badano poprzez wytworzenie detektorów matrycowych, napromieniowanie ich protonami o energii 23 MeV, pomiary charakterystyk prądowonapięciowych oraz określenie właściwości i koncentracji radiacyjnych centrów defektowych w materiale obszaru czynnego detektorów. Domieszkowanie azotem nie wpływa na energię progową powstawania par Frenkla wynoszącą dla monokryształów krzemu ~20 ev. Dwuatomowe molekuły azotu biorą udział w reakcjach z lukami oraz międzywęzłowymi atomami krzemu, w wyniku których zachodzi anihilacja defektów rodzimych powstających wskutek napromieniowania.

28 Podsumowanie (2) Koncentracja atomów azotu ~ cm -3 może skutecznie zwiększać odporność radiacyjną monokryształów krzemu o wysokiej rezystywności otrzymanych metodą FZ w zakresie dawek hadronów do 1E14 n eq, kiedy koncentracja par Frenkla nie przekracza 1E18 cm -3. Dla większych dawek ta koncentracja atomów azotu nie ma znaczącego wpływu na radiacyjną strukturę defektową. Obecnie prowadzone są dodatkowe testy aplikacyjne płytek krzemowych wzbogaconych w azot między innymi w ramach koordynowanego przez CERN projektu NitroStrip, w firmie Hamamatsu, w Instytucie Technologii Elektronowej w Warszawie oraz w University of Wollongong w Australii. Dalsze badania powinny być prowadzone w kierunku określenia zmian w radiacyjnej strukturze defektowej krzemu wzbogaconego w azot spowodowanych izochronicznym wygrzewaniem. 28

29 Podziękowania Prezentowane wyniki badań uzyskane zostały w toku realizacji projektu NitroSil (ID: ) finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu Badań Stosowanych (Umowa Nr PBS2 / A9 / 26/2014). Dziękuję za uwagę 29

WPOMAGANIE PROCESU IDENTYFIKACJI RADIACYJNYCH CENTRÓW DEFEKTOWYCH W MONOKRYSZTAŁACH KRZEMU BADANYCH METODĄ HRPITS

WPOMAGANIE PROCESU IDENTYFIKACJI RADIACYJNYCH CENTRÓW DEFEKTOWYCH W MONOKRYSZTAŁACH KRZEMU BADANYCH METODĄ HRPITS WPOMAGANIE PROCESU IDENTYFIKACJI RADIACYJNYCH CENTRÓW DEFEKTOWYCH W MONOKRYSZTAŁACH KRZEMU BADANYCH METODĄ HRPITS Marek SUPRONIUK 1, Paweł KAMIŃSKI 2, Roman KOZŁOWSKI 2, Jarosław ŻELAZKO 2, Michał KWESTRARZ

Bardziej szczegółowo

Właściwości elektryczne monokryształów krzemu wzbogaconych w azot

Właściwości elektryczne monokryształów krzemu wzbogaconych w azot P. Kamiński, M. Kwestarz, B. Surma Właściwości elektryczne monokryształów krzemu wzbogaconych w azot Paweł Kamiński 1, Michał Kwestarz 2, Barbara Surma 1 1 Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych

Bardziej szczegółowo

Głębokie centra defektowe w krzemie o bardzo wysokiej rezystywności

Głębokie centra defektowe w krzemie o bardzo wysokiej rezystywności Głębokie centra defektowe w krzemie o bardzo wysokiej rezystywności Paweł Kamiński 1, Roman Kozłowski 1, Jerzy Krupka 2, Michał Kozubal 1, Maciej Wodzyński 1, Jarosław Żelazko 1 1 Instytut Technologii

Bardziej szczegółowo

Jarosław Żelazko, Paweł Kamiński, Roman Kozłowski 1

Jarosław Żelazko, Paweł Kamiński, Roman Kozłowski 1 Wpływ parametrów procedury numerycznej CONTIN na kształt prążków widmowych... Wpływ parametrów procedury numerycznej CONTIN na kształt prążków widmowych otrzymywanych w wyniku analizy temperaturowych zmian

Bardziej szczegółowo

Roman Kozłowski, Paweł Kamiński, Jarosław Żelazko

Roman Kozłowski, Paweł Kamiński, Jarosław Żelazko WYZNACZANIE KONCENTRACJI CENTRÓW DEFEKTOWYCH W PÓŁPRZEWODNIKACH WYSOKOREZYSTYWNYCH NA PODSTAWIE PRĄŻKÓW WIDMOWYCH LAPLACE A OTRZYMYWANYCH W WYNIKU ANALIZY RELAKSACYJNYCH PRZEBIEGÓW FOTOPRĄDU Roman Kozłowski,

Bardziej szczegółowo

Identyfikacja centrów defektowych w warstwach epitaksjalnych 4H-SiC

Identyfikacja centrów defektowych w warstwach epitaksjalnych 4H-SiC M Kozubal Identyfikacja centrów defektowych w warstwach epitaksjalnych 4H-SiC Michał Kozubal Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych ul Wólczyńska 133, 01-919 Warszawa; e-mail: michalkozubal@itmeedupl

Bardziej szczegółowo

ANALIZA BŁĘDU WARTOŚCI PARAMETRÓW CENTRÓW DEFEKTOWYCH WYZNACZANYCH METODĄ NIESTACJONARNEJ SPEKTROSKOPII FOTOPRĄDOWEJ PITS

ANALIZA BŁĘDU WARTOŚCI PARAMETRÓW CENTRÓW DEFEKTOWYCH WYZNACZANYCH METODĄ NIESTACJONARNEJ SPEKTROSKOPII FOTOPRĄDOWEJ PITS ANALIZA BŁĘDU WARTOŚCI PARAMETRÓW CENTRÓW DEFEKTOWYCH WYZNACZANYCH METODĄ NIESTACJONARNEJ SPEKTROSKOPII FOTOPRĄDOWEJ PITS Michał Pawłowski 1, Marek Suproniuk 1 1 wojskowa Akademia Techniczna, ul. gen.

Bardziej szczegółowo

1. WSTĘP Roman Kozłowski"

1. WSTĘP Roman Kozłowski PL ISSN 0 2 0 9-0 0 5 8 MATERIAŁY ELEKTRONICZNE T. 28-2000 NR /2 WYZNACZANIE CZASU ŻYCIA NOŚNIKÓW ŁADUNKU I POZIOMÓW REKOMBINACYJNYCH W MATERIAŁACH WYSOKOREZYSTYWNYCH POPRZEZ POMIAR TEMPERATUROWEJ ZALEŻNOŚCI

Bardziej szczegółowo

Fizyka i technologia złącza PN. Adam Drózd 25.04.2006r.

Fizyka i technologia złącza PN. Adam Drózd 25.04.2006r. Fizyka i technologia złącza P Adam Drózd 25.04.2006r. O czym będę mówił: Półprzewodnik definicja, model wiązań walencyjnych i model pasmowy, samoistny i niesamoistny, domieszki donorowe i akceptorowe,

Bardziej szczegółowo

CENTRA DEFEKTOWE W WYSOKOREZYSTYWNYCH WARSTWACH EPITAKSJALNYCH GaN

CENTRA DEFEKTOWE W WYSOKOREZYSTYWNYCH WARSTWACH EPITAKSJALNYCH GaN Centra defektowe w wysokorezystywnych warstwach epitaksjalnych GaN CENTRA DEFEKTOWE W WYSOKOREZYSTYWNYCH WARSTWACH EPITAKSJALNYCH GaN Paweł Kamiński 1, Roman Kozłowski 1, Michał Kozubal 1, Jarosław Żelazko

Bardziej szczegółowo

The role of band structure in electron transfer kinetics at low dimensional carbons

The role of band structure in electron transfer kinetics at low dimensional carbons The role of band structure in electron transfer kinetics at low dimensional carbons Paweł Szroeder Instytut Fizyki, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, ul. Grudziądzka 5/7, 87-100 Toruń, Poland Reakcja przeniesienia

Bardziej szczegółowo

BADANIE GŁĘBOKICH CENTRÓW DEFEKTOWYCH W WARSTWACH EPITAKSJALNYCH GaN:Si METODĄ NIESTACJONARNEJ SPEKTROSKOPII POJEMNOŚCIOWEJ (DLTS)

BADANIE GŁĘBOKICH CENTRÓW DEFEKTOWYCH W WARSTWACH EPITAKSJALNYCH GaN:Si METODĄ NIESTACJONARNEJ SPEKTROSKOPII POJEMNOŚCIOWEJ (DLTS) PL ISSN 0209-0058 MATERIAŁY ELEKTRONICZNE T. 34-2006 NR 1/4 M. Kozubal BADANIE GŁĘBOKICH CENTRÓW DEFEKTOWYCH W WARSTWACH EPITAKSJALNYCH GaN:Si METODĄ NIESTACJONARNEJ SPEKTROSKOPII POJEMNOŚCIOWEJ (DLTS)

Bardziej szczegółowo

PL ISSN MATERIAŁY ELEKTRONICZNE T NR 3/4

PL ISSN MATERIAŁY ELEKTRONICZNE T NR 3/4 M. Możdżonek, P. Zabierowski, B. Majerowski PL ISSN 0209-0058 MATERIAŁY ELEKTRONICZNE T. 35-2007 NR 3/4 OKREŚLANIE KONCENTRACJI AZOTU W MONOKRYSZTAŁACH KRZEMU OTRZYMYWANYCH METODĄ CZOCHRALSKIEGO NA PODSTAWIE

Bardziej szczegółowo

BADANIE ROZKŁADÓW WŁAŚCIWOŚCI ELEKTRYCZNYCH I OPTYCZNYCH MONOKRYSZTAŁÓW GaP STOSOWANYCH W OPTYCE PODCZERWIENI

BADANIE ROZKŁADÓW WŁAŚCIWOŚCI ELEKTRYCZNYCH I OPTYCZNYCH MONOKRYSZTAŁÓW GaP STOSOWANYCH W OPTYCE PODCZERWIENI Wzrost monokryształów Badanie antymonku rozkładów galu w właściwości kierunku elektrycznych oraz i optycznych... meotdą Cz. BADANIE ROZKŁADÓW WŁAŚCIWOŚCI ELEKTRYCZNYCH I OPTYCZNYCH MONOKRYSZTAŁÓW

Bardziej szczegółowo

Łukasz Świderski. Scyntylatory do detekcji neutronów 1/xx

Łukasz Świderski. Scyntylatory do detekcji neutronów 1/xx Seminarium ZSJ UW Scyntylatory do detekcji neutronów 1/xx Scyntylatory do detekcji neutronów Łukasz Świderski Departament Technik Jądrowych i Aparatury ul. Sołtana 7 Scyntylatory do detekcji neutronów

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie spektroskopii EPR do badania wolnych rodników generowanych termicznie w drotawerynie

Zastosowanie spektroskopii EPR do badania wolnych rodników generowanych termicznie w drotawerynie Zastosowanie spektroskopii EPR do badania wolnych rodników generowanych termicznie w drotawerynie Paweł Ramos, Barbara Pilawa, Maciej Adamski STRESZCZENIE Katedra i Zakład Biofizyki Wydziału Farmaceutycznego

Bardziej szczegółowo

Badanie niejednorodności w bezdyslokacyjnych monokryształach krzemu. po transmutacji neutronowej

Badanie niejednorodności w bezdyslokacyjnych monokryształach krzemu. po transmutacji neutronowej Marta PAWŁOWSKA, Andrzej BUKOWSKI, StanMawa STRZELECKA, Paweł KAMIKiSKI INSTYTUT TECHNOLOGII MATERIAŁÓW ELEKTRONICZNYCH ul. Konstruktorska 6. 07-673 Wnrszawa Badanie niejednorodności w bezdyslokacyjnych

Bardziej szczegółowo

Identyfikacja cząstek

Identyfikacja cząstek Określenie masy i ładunku cząstek Pomiar prędkości przy znanym pędzie e/ µ/ π/ K/ p czas przelotu (TOF) straty na jonizację de/dx Promieniowanie Czerenkowa (C) Promieniowanie przejścia (TR) Różnice w charakterze

Bardziej szczegółowo

Rozszczepienie poziomów atomowych

Rozszczepienie poziomów atomowych Rozszczepienie poziomów atomowych Poziomy energetyczne w pojedynczym atomie Gdy zbliżamy atomy chmury elektronowe nachodzą na siebie (inaczej: funkcje falowe elektronów zaczynają się przekrywać) Na skutek

Bardziej szczegółowo

Ryszard J. Barczyński, 2012 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego

Ryszard J. Barczyński, 2012 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Półprzewodniki i elementy z półprzewodników homogenicznych Ryszard J. Barczyński, 2012 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Publikacja

Bardziej szczegółowo

Fizyka do przodu w zderzeniach proton-proton

Fizyka do przodu w zderzeniach proton-proton Fizyka do przodu w zderzeniach proton-proton Leszek Adamczyk (KOiDC WFiIS AGH) Seminarium WFiIS March 9, 2018 Fizyka do przodu w oddziaływaniach proton-proton Fizyka do przodu: procesy dla których obszar

Bardziej szczegółowo

Teoria pasmowa ciał stałych

Teoria pasmowa ciał stałych Teoria pasmowa ciał stałych Poziomy elektronowe atomów w cząsteczkach ulegają rozszczepieniu. W kryształach zjawisko to prowadzi do wytworzenia się pasm. Klasyfikacja ciał stałych na podstawie struktury

Bardziej szczegółowo

Właściwości defektów punktowych w stopach Fe-Cr-Ni z pierwszych zasad

Właściwości defektów punktowych w stopach Fe-Cr-Ni z pierwszych zasad Właściwości defektów punktowych w stopach Fe-Cr-Ni z pierwszych zasad Jan S. Wróbel Wydział Inżynierii Materiałowej Politechnika Warszawska we współpracy z: D. Nguyen-Manh, S.L. Dudarev, K.J. Kurzydłowski

Bardziej szczegółowo

Neutronowe przekroje czynne dla reaktorów IV generacji badania przy urządzeniu n_tof w CERN

Neutronowe przekroje czynne dla reaktorów IV generacji badania przy urządzeniu n_tof w CERN Neutronowe przekroje czynne dla reaktorów IV generacji badania przy urządzeniu n_tof w CERN Józef Andrzejewski Katedra Fizyki Jądrowej i Bezpieczeństwa Radiacyjnego Uniwersytet Łódzki Mądralin 2013 Współpraca

Bardziej szczegółowo

Charakteryzacja właściwości elektronowych i optycznych struktur AlGaN GaN Dagmara Pundyk

Charakteryzacja właściwości elektronowych i optycznych struktur AlGaN GaN Dagmara Pundyk Charakteryzacja właściwości elektronowych i optycznych struktur AlGaN GaN Dagmara Pundyk Promotor: dr hab. inż. Bogusława Adamowicz, prof. Pol. Śl. Zadania pracy Pomiary transmisji i odbicia optycznego

Bardziej szczegółowo

Repeta z wykładu nr 3. Detekcja światła. Struktura krystaliczna. Plan na dzisiaj

Repeta z wykładu nr 3. Detekcja światła. Struktura krystaliczna. Plan na dzisiaj Repeta z wykładu nr 3 Detekcja światła Sebastian Maćkowski Instytut Fizyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Adres poczty elektronicznej: mackowski@fizyka.umk.pl Biuro: 365, telefon: 611-3250 Konsultacje:

Bardziej szczegółowo

Materiały Reaktorowe. Fizyczne podstawy uszkodzeń radiacyjnych cz. 1.

Materiały Reaktorowe. Fizyczne podstawy uszkodzeń radiacyjnych cz. 1. Materiały Reaktorowe Fizyczne podstawy uszkodzeń radiacyjnych cz. 1. Uszkodzenie radiacyjne Uszkodzenie radiacyjne przekaz energii od cząstki inicjującej do materiału oraz rozkład jonów w ciele stałym

Bardziej szczegółowo

Ogniwa fotowoltaiczne

Ogniwa fotowoltaiczne Ogniwa fotowoltaiczne Efekt fotowoltaiczny: Ogniwo słoneczne Symulacja http://www.redarc.com.au/solar/about/solarpanels/ Historia 1839: Odkrycie efektu fotowoltaicznego przez francuza Alexandre-Edmond

Bardziej szczegółowo

Marek Lipiński WPŁYW WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNYCH WARSTW I OBSZARÓW PRZYPOWIERZCHNIOWYCH NA PARAMETRY UŻYTKOWE KRZEMOWEGO OGNIWA SŁONECZNEGO

Marek Lipiński WPŁYW WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNYCH WARSTW I OBSZARÓW PRZYPOWIERZCHNIOWYCH NA PARAMETRY UŻYTKOWE KRZEMOWEGO OGNIWA SŁONECZNEGO Marek Lipiński WPŁYW WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNYCH WARSTW I OBSZARÓW PRZYPOWIERZCHNIOWYCH NA PARAMETRY UŻYTKOWE KRZEMOWEGO OGNIWA SŁONECZNEGO Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej im. Aleksandra Krupkowskiego

Bardziej szczegółowo

Fluorescencyjna detekcja śladów cząstek jądrowych przy użyciu kryształów fluorku litu

Fluorescencyjna detekcja śladów cząstek jądrowych przy użyciu kryształów fluorku litu Fluorescencyjna detekcja śladów cząstek jądrowych przy użyciu kryształów fluorku litu Paweł Bilski Zakład Fizyki Radiacyjnej i Dozymetrii (NZ63) IFJ PAN Fluorescenscent Nuclear Track Detectors (FNTD) pierwsza

Bardziej szczegółowo

Absorpcja związana z defektami kryształu

Absorpcja związana z defektami kryształu W rzeczywistych materiałach sieć krystaliczna nie jest idealna występują różnego rodzaju defekty. Podział najważniejszych defektów ze względu na właściwości optyczne: - inny atom w węźle sieci: C A atom

Bardziej szczegółowo

WĘDRÓWKI ATOMÓW W KRYSZTAŁACH: SKĄD SIĘ BIORĄ WŁASNOŚCI MATERIAŁÓW. Rafał Kozubski. Instytut Fizyki im. M. Smoluchowskiego Uniwersytet Jagielloński

WĘDRÓWKI ATOMÓW W KRYSZTAŁACH: SKĄD SIĘ BIORĄ WŁASNOŚCI MATERIAŁÓW. Rafał Kozubski. Instytut Fizyki im. M. Smoluchowskiego Uniwersytet Jagielloński WĘDRÓWKI ATOMÓW W KRYSZTAŁACH: SKĄD SIĘ BIORĄ WŁASNOŚCI MATERIAŁÓW Rafał Kozubski Instytut Fizyki im. M. Smoluchowskiego Uniwersytet Jagielloński TWARDOŚĆ: Odporność na odkształcenie plastyczne Co to jest

Bardziej szczegółowo

Funkcja rozkładu Fermiego-Diraca w różnych temperaturach

Funkcja rozkładu Fermiego-Diraca w różnych temperaturach Funkcja rozkładu Fermiego-Diraca w różnych temperaturach 1 f FD ( E) = E E F exp + 1 kbt Styczna do krzywej w punkcie f FD (E F )=0,5 przecina oś energii i prostą f FD (E)=1 w punktach odległych o k B

Bardziej szczegółowo

Spektroskopia charakterystycznych strat energii elektronów EELS (Electron Energy-Loss Spectroscopy)

Spektroskopia charakterystycznych strat energii elektronów EELS (Electron Energy-Loss Spectroscopy) Spektroskopia charakterystycznych strat energii elektronów EELS (Electron Energy-Loss Spectroscopy) Oddziaływanie elektronów ze stałą, krystaliczną próbką wstecznie rozproszone elektrony elektrony pierwotne

Bardziej szczegółowo

Spektroskopia neutronów opóźnionych po rozpadzie β

Spektroskopia neutronów opóźnionych po rozpadzie β Spektroskopia neutronów opóźnionych po rozpadzie β Aleksandra Fijałkowska Seminarium Fizyki Jądra Atomowego 18.10.2018 Plan prezentacji Czym są neutrony opóźnione przemianą β i dlaczego ich detekcja jest

Bardziej szczegółowo

Tomasz Szumlak WFiIS AGH 11/04/2018, Kraków

Tomasz Szumlak WFiIS AGH 11/04/2018, Kraków Oddziaływanie Promieniowania Jonizującego z Materią Tomasz Szumlak WFiIS AGH 11/04/2018, Kraków 2 Pomiary jonizacji Nasze piękne równania opisujące straty jonizacyjne mogą zostać użyte do wyznaczenia średniej

Bardziej szczegółowo

Fizyka Fizyka eksperymentalna cząstek cząstek (hadronów w i i leptonów) Eksperymentalne badanie badanie koherencji koherencji kwantowej

Fizyka Fizyka eksperymentalna cząstek cząstek (hadronów w i i leptonów) Eksperymentalne badanie badanie koherencji koherencji kwantowej ZAKŁAD AD FIZYKI JĄDROWEJ Paweł Moskal, p. 344, p.moskal@fz-juelich.de Współczesna eksperymentalna fizyka fizyka jądrowaj jądrowa poszukiwanie jąder jąder mezonowych Fizyka Fizyka eksperymentalna cząstek

Bardziej szczegółowo

Wpływ defektów punktowych i liniowych na własności węglika krzemu SiC

Wpływ defektów punktowych i liniowych na własności węglika krzemu SiC Wpływ defektów punktowych i liniowych na własności węglika krzemu SiC J. Łażewski, M. Sternik, P.T. Jochym, P. Piekarz politypy węglika krzemu SiC >250 politypów, najbardziej stabilne: 3C, 2H, 4H i 6H

Bardziej szczegółowo

Materiały Reaktorowe. Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych

Materiały Reaktorowe. Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych Materiały Reaktorowe Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych Stale stopowe Stal stopowa stal, w której oprócz węgla występują inne dodatki stopowe o zawartości od kilku do nawet kilkudziesięciu procent,

Bardziej szczegółowo

Elektrycznie czynne defekty w krzemie domieszkowanym fosforem poprzez neutronową transmutację krzem-fosfor

Elektrycznie czynne defekty w krzemie domieszkowanym fosforem poprzez neutronową transmutację krzem-fosfor Ka.-ol mw/sz. Andrzej BUKOWSKI, Stanisława STRZELECKA, Barbara SURMA, Ryszard JABŁOŃSKI, Pcweł KAMIŃSKI INSTYTUT TECHNOLOGII MATERIAŁÓW ELEKTRONICZNYCH ul Kojistruktorska 6, 02-673 Warszawa Elektrycznie

Bardziej szczegółowo

1. Właściwości materiałów półprzewodnikowych 2. Półprzewodniki samoistne i domieszkowane 3. Złącze pn 4. Polaryzacja złącza

1. Właściwości materiałów półprzewodnikowych 2. Półprzewodniki samoistne i domieszkowane 3. Złącze pn 4. Polaryzacja złącza Elementy półprzewodnikowe i układy scalone 1. Właściwości materiałów półprzewodnikowych 2. Półprzewodniki samoistne i domieszkowane 3. Złącze pn 4. Polaryzacja złącza ELEKTRONKA Jakub Dawidziuk sobota,

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie systemu 2D TL do badania skanujących wiązek protonowych

Zastosowanie systemu 2D TL do badania skanujących wiązek protonowych Zastosowanie systemu 2D TL do badania skanujących wiązek protonowych Jan Gajewski Instytut Fizyki Jądrowej PAN, Kraków Plan prezentacji Podstawy 2D TLD elementy systemu Testy systemu HIT/DKFZ Niemcy PTC/ÚJF

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY ELEKTRONICZNE

MATERIAŁY ELEKTRONICZNE E Dąbrowska, M Nakielska, M Teodorczyk, INSTYTUT TECHNOLOGII MATERIAŁÓW ELEKTRONICZNYCH MATERIAŁY ELEKTRONICZNE ELECTRONIC MATERIALS KWARTALNIK T 41-2013 nr 1 Wydanie publikacji dofinansowane jest przez

Bardziej szczegółowo

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Część I: Optyka, wykład 1 wykład: Piotr Fita pokazy: Andrzej Wysmołek ćwiczenia: Paweł Kowalczyk, Barbara Piętka Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski 2015/16

Bardziej szczegółowo

Podstawy fizyki subatomowej. 3 kwietnia 2019 r.

Podstawy fizyki subatomowej. 3 kwietnia 2019 r. Podstawy fizyki subatomowej Wykład 7 3 kwietnia 2019 r. Atomy, nuklidy, jądra atomowe Atomy obiekt zbudowany z jądra atomowego, w którym skupiona jest prawie cała masa i krążących wokół niego elektronów.

Bardziej szczegółowo

Nanofizyka co wiemy, a czego jeszcze szukamy?

Nanofizyka co wiemy, a czego jeszcze szukamy? Nanofizyka co wiemy, a czego jeszcze szukamy? Maciej Maśka Zakład Fizyki Teoretycznej UŚ Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ...czyli dlaczego NANO

Bardziej szczegółowo

Przewodnictwo jonowe w kryształach

Przewodnictwo jonowe w kryształach Przewodnictwo jonowe w kryształach Wykład 1. Wprowadzenie do przedmiotu Prowadzący dr inż. Sebastian Wachowski dr inż. Tadeusz Miruszewski Podstawowe informacje o przedmiocie Przedmiot składa się z: Wykład

Bardziej szczegółowo

9. Struktury półprzewodnikowe

9. Struktury półprzewodnikowe 9. Struktury półprzewodnikowe Tranzystor pnp, npn Złącze metal-półprzewodnik, diody Schottky ego Heterozłącze Struktura MOS Tranzystory HFET, HEMT, JFET Technologia planarna, ograniczenia Tranzystor pnp

Bardziej szczegółowo

Wykład 5 Widmo rotacyjne dwuatomowego rotatora sztywnego

Wykład 5 Widmo rotacyjne dwuatomowego rotatora sztywnego Wykład 5 Widmo rotacyjne dwuatomowego rotatora sztywnego W5. Energia molekuł Przemieszczanie się całych molekuł w przestrzeni - Ruch translacyjny - Odbywa się w fazie gazowej i ciekłej, w fazie stałej

Bardziej szczegółowo

Wysokorezystywne wzorce do pomiaru profilu rezystywności krzemowych warstw epitaksjalnych metodą oporności rozpływu w styku punktowym

Wysokorezystywne wzorce do pomiaru profilu rezystywności krzemowych warstw epitaksjalnych metodą oporności rozpływu w styku punktowym Wysokorezystywne wzorce do pomiaru profilu rezystywności krzemowych warstw epitaksjalnych metodą oporności rozpływu w styku punktowym Andrzej Brzozowski, Jerzy Sarnecki, Dariusz Lipiński, Halina Wodzińska

Bardziej szczegółowo

Zjawiska zachodzące w półprzewodnikach Przewodniki samoistne i niesamoistne

Zjawiska zachodzące w półprzewodnikach Przewodniki samoistne i niesamoistne Zjawiska zachodzące w półprzewodnikach Przewodniki samoistne i niesamoistne Materiały dydaktyczne dla kierunku Technik Optyk (W12) Kwalifikacyjnego kursu zawodowego. Zadania elektroniki: Urządzenia elektroniczne

Bardziej szczegółowo

Przejścia promieniste

Przejścia promieniste Przejście promieniste proces rekombinacji elektronu i dziury (przejście ze stanu o większej energii do stanu o energii mniejszej), w wyniku którego następuje emisja promieniowania. E Długość wyemitowanej

Bardziej szczegółowo

Przewodność elektryczna ciał stałych. Elektryczne własności ciał stałych Izolatory, metale i półprzewodniki

Przewodność elektryczna ciał stałych. Elektryczne własności ciał stałych Izolatory, metale i półprzewodniki Przewodność elektryczna ciał stałych Elektryczne własności ciał stałych Izolatory, metale i półprzewodniki Elektryczne własności ciał stałych Do sklasyfikowania różnych materiałów ze względu na ich własności

Bardziej szczegółowo

I.4 Promieniowanie rentgenowskie. Efekt Comptona. Otrzymywanie promieniowania X Pochłanianie X przez materię Efekt Comptona

I.4 Promieniowanie rentgenowskie. Efekt Comptona. Otrzymywanie promieniowania X Pochłanianie X przez materię Efekt Comptona r. akad. 004/005 I.4 Promieniowanie rentgenowskie. Efekt Comptona Otrzymywanie promieniowania X Pochłanianie X przez materię Efekt Comptona Jan Królikowski Fizyka IVBC 1 r. akad. 004/005 0.01 nm=0.1 A

Bardziej szczegółowo

A - liczba nukleonów w jądrze (protonów i neutronów razem) Z liczba protonów A-Z liczba neutronów

A - liczba nukleonów w jądrze (protonów i neutronów razem) Z liczba protonów A-Z liczba neutronów Włodzimierz Wolczyński 40 FIZYKA JĄDROWA A - liczba nukleonów w jądrze (protonów i neutronów razem) Z liczba protonów A-Z liczba neutronów O nazwie pierwiastka decyduje liczba porządkowa Z, a więc ilość

Bardziej szczegółowo

Pracownia Jądrowa. dr Urszula Majewska. Spektrometria scyntylacyjna promieniowania γ.

Pracownia Jądrowa. dr Urszula Majewska. Spektrometria scyntylacyjna promieniowania γ. Ćwiczenie nr 1 Spektrometria scyntylacyjna promieniowania γ. 3. Oddziaływanie promieniowania γ z materią: Z elektronami: zjawisko fotoelektryczne, rozpraszanie Rayleigha, zjawisko Comptona, rozpraszanie

Bardziej szczegółowo

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Część I: Optyka, wykład 2 wykład: Piotr Fita pokazy: Andrzej Wysmołek ćwiczenia: Anna Grochola, Barbara Piętka Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski 2013/14

Bardziej szczegółowo

Materiały Reaktorowe. Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych c.d.

Materiały Reaktorowe. Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych c.d. Materiały Reaktorowe Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych c.d. Luki (pory) i pęcherze Powstawanie i formowanie luk zostało zaobserwowane w 1967 r. Podczas formowania luk w materiale następuje jego puchnięcie

Bardziej szczegółowo

Detekcja promieniowania elektromagnetycznego czastek naładowanych i neutronów

Detekcja promieniowania elektromagnetycznego czastek naładowanych i neutronów Detekcja promieniowania elektromagnetycznego czastek naładowanych i neutronów Marcin Palacz Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów UW Marcin Palacz Warsztaty ŚLCJ, 21 kwietnia 2009 slide 1 / 30 Rodzaje

Bardziej szczegółowo

Badanie Gigantycznego Rezonansu Dipolowego wzbudzanego w zderzeniach ciężkich jonów.

Badanie Gigantycznego Rezonansu Dipolowego wzbudzanego w zderzeniach ciężkich jonów. Badanie Gigantycznego Rezonansu Dipolowego wzbudzanego w zderzeniach ciężkich jonów. prof. dr hab. Marta Kicińska-Habior Wydział Fizyki UW Zakład Fizyki Jądra Atomowego e-mail: Marta.Kicinska-Habior@fuw.edu.pl

Bardziej szczegółowo

Właściwości optyczne. Oddziaływanie światła z materiałem. Widmo światła widzialnego MATERIAŁ

Właściwości optyczne. Oddziaływanie światła z materiałem. Widmo światła widzialnego MATERIAŁ Właściwości optyczne Oddziaływanie światła z materiałem hν MATERIAŁ Transmisja Odbicie Adsorpcja Załamanie Efekt fotoelektryczny Tradycyjnie właściwości optyczne wiążą się z zachowaniem się materiałów

Bardziej szczegółowo

J14. Pomiar zasięgu, rozrzutu zasięgu i zdolności hamującej cząstek alfa w powietrzu PRZYGOTOWANIE

J14. Pomiar zasięgu, rozrzutu zasięgu i zdolności hamującej cząstek alfa w powietrzu PRZYGOTOWANIE J14 Pomiar zasięgu, rozrzutu zasięgu i zdolności hamującej cząstek alfa w powietrzu PRZYGOTOWANIE 1. Oddziaływanie ciężkich cząstek naładowanych z materią [1, 2] a) straty energii na jonizację (wzór Bethego-Blocha,

Bardziej szczegółowo

Nowe stanowisko pomiarowe do charakteryzacji centrów defektowych metodą niestacjonarnej spektroskopii pojemnościowej

Nowe stanowisko pomiarowe do charakteryzacji centrów defektowych metodą niestacjonarnej spektroskopii pojemnościowej M. Kozubal, M. Pawłowski, M. Pawłowski,... Nowe stanowisko pomiarowe do charakteryzacji centrów defektowych metodą niestacjonarnej spektroskopii pojemnościowej Michał Kozubal 1, Michał Pawłowski 2, Marek

Bardziej szczegółowo

2013 02 27 2 1. Jakie warstwy zostały wyhodowane w celu uzyskania 2DEG? (szkic?) 2. Gdzie było domieszkowanie? Dlaczego jako domieszek użyto w próbce atomy krzemu? 3. Jaki kształt miała próbka? 4. W jaki

Bardziej szczegółowo

MONOKRYSZTAŁY GaAs, InP I GaP DLA ELEMENTÓW OPTYKI W PODCZERWIENI

MONOKRYSZTAŁY GaAs, InP I GaP DLA ELEMENTÓW OPTYKI W PODCZERWIENI PL ISSN 0209-0058 MATERIAŁY ELEKTRONICZNE T. 34-2006 NR 1/2 Monokryształy GaAs, InP i GaP dla elementów optyki w podczerwieni MONOKRYSZTAŁY GaAs, InP I GaP DLA ELEMENTÓW OPTYKI W PODCZERWIENI Stanisława

Bardziej szczegółowo

Modelowanie zjawisk elektryczno-cieplnych w ultrafioletowej diodzie elektroluminescencyjnej

Modelowanie zjawisk elektryczno-cieplnych w ultrafioletowej diodzie elektroluminescencyjnej Modelowanie zjawisk elektryczno-cieplnych w ultrafioletowej diodzie elektroluminescencyjnej Robert P. Sarzała 1, Michał Wasiak 1, Maciej Kuc 1, Adam K. Sokół 1, Renata Kruszka 2, Krystyna Gołaszewska 2

Bardziej szczegółowo

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Część I: Optyka, wykład 1 wykład: Piotr Fita pokazy: Andrzej Wysmołek ćwiczenia: Anna Grochola, Barbara Piętka Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski 2014/15

Bardziej szczegółowo

WŁAŚNOŚCI SCYNTYLACYJNE KRYSZTAŁU BGO. Winicjusz Drozdowski

WŁAŚNOŚCI SCYNTYLACYJNE KRYSZTAŁU BGO. Winicjusz Drozdowski WŁAŚNOŚCI SCYNTYLACYJNE KRYSZTAŁU BGO z Laboratorium Wzrostu Kryształów IF PSz Winicjusz Drozdowski Zakład Optoelektroniki Instytut Fizyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń SEM #12 (2005/2006) 6 marca

Bardziej szczegółowo

Przyrządy półprzewodnikowe część 2

Przyrządy półprzewodnikowe część 2 Przyrządy półprzewodnikowe część 2 Prof. Zbigniew Lisik Katedra Przyrządów Półprzewodnikowych i Optoelektronicznych pokój: 110 e-mail: zbigniew.lisik@p.lodz.pl wykład 30 godz. laboratorium 30 godz WEEIiA

Bardziej szczegółowo

NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA ANALITYKA W KONTROLI JAKOŚCI PODSTAWOWE INFORMACJE O REAKCJACH JĄDROWYCH - NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA

NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA ANALITYKA W KONTROLI JAKOŚCI PODSTAWOWE INFORMACJE O REAKCJACH JĄDROWYCH - NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA ANALITYKA W KONTROLI JAKOŚCI WYKŁAD 3 NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA - PODSTAWOWE INFORMACJE O REAKCJACH JĄDROWYCH - NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA REAKCJE JĄDROWE Rozpad promieniotwórczy: A B + y + ΔE

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie wysokorezystywnego azotku galu do wytwarzania heterostruktur AlGaN/GaN HEMT

Zastosowanie wysokorezystywnego azotku galu do wytwarzania heterostruktur AlGaN/GaN HEMT BIULETYN WAT VOL. LVIII, NR 1, 2009 Zastosowanie wysokorezystywnego azotku galu do wytwarzania heterostruktur AlGaN/GaN HEMT MARCIN MICZUGA Wojskowa Akademia Techniczna, Instytut Optoelektroniki, 00-908

Bardziej szczegółowo

Właściwości materii. Bogdan Walkowiak. Zakład Biofizyki Instytut Inżynierii Materiałowej Politechnika Łódzka. 18 listopada 2014 Biophysics 1

Właściwości materii. Bogdan Walkowiak. Zakład Biofizyki Instytut Inżynierii Materiałowej Politechnika Łódzka. 18 listopada 2014 Biophysics 1 Wykład 8 Właściwości materii Bogdan Walkowiak Zakład Biofizyki Instytut Inżynierii Materiałowej Politechnika Łódzka 18 listopada 2014 Biophysics 1 Właściwości elektryczne Właściwości elektryczne zależą

Bardziej szczegółowo

Fizyka klasyczna. - Mechanika klasyczna prawa Newtona - Elektrodynamika prawa Maxwella - Fizyka statystyczna -Hydrtodynamika -Astronomia

Fizyka klasyczna. - Mechanika klasyczna prawa Newtona - Elektrodynamika prawa Maxwella - Fizyka statystyczna -Hydrtodynamika -Astronomia Fizyka klasyczna - Mechanika klasyczna prawa Newtona - Elektrodynamika prawa Maxwella - Fizyka statystyczna -Hydrtodynamika -Astronomia Zaczniemy historię od optyki W połowie XiX wieku Maxwell wprowadził

Bardziej szczegółowo

Materiały Reaktorowe

Materiały Reaktorowe Materiały Reaktorowe Dr inż. Paweł Stoch Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych kcimo.pl B6 p.205 12-617-25-04 pstoch@agh.edu.pl Wykład 30 h + laboratorium

Bardziej szczegółowo

Podstawowe własności jąder atomowych

Podstawowe własności jąder atomowych Podstawowe własności jąder atomowych 1. Ilość protonów i neutronów Z, N 2. Masa jądra M j = M p + M n - B 2 2 Q ( M c ) ( M c ) 3. Energia rozpadu p 0 k 0 Rozpad zachodzi jeżeli Q > 0, ta nadwyżka energii

Bardziej szczegółowo

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Część I: Optyka, wykład 3 wykład: Piotr Fita pokazy: Andrzej Wysmołek ćwiczenia: Anna Grochola, Barbara Piętka Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski 2013/14

Bardziej szczegółowo

PL B1. INSTYTUT TECHNOLOGII ELEKTRONOWEJ, Warszawa, PL INSTYTUT FIZYKI POLSKIEJ AKADEMII NAUK, Warszawa, PL

PL B1. INSTYTUT TECHNOLOGII ELEKTRONOWEJ, Warszawa, PL INSTYTUT FIZYKI POLSKIEJ AKADEMII NAUK, Warszawa, PL PL 221135 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 221135 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 399454 (22) Data zgłoszenia: 06.06.2012 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

Zespół Zakładów Fizyki Jądrowej

Zespół Zakładów Fizyki Jądrowej gluons Zespół Zakładów Fizyki Jądrowej Zakład Fizyki Hadronów Zakład Doświadczalnej Fizyki Cząstek i jej Zastosowań Zakład Teorii Układów Jądrowych QCD Zakład Fizyki Hadronów Badanie struktury hadronów,

Bardziej szczegółowo

(54) Sposób określania koncentracji tlenu międzywęzłowego w materiale półprzewodnikowym

(54) Sposób określania koncentracji tlenu międzywęzłowego w materiale półprzewodnikowym RZECZPOSPOLITA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 172863 P O L S K A (21) Numer zgłoszenia 3 0 1 7 1 5 Urząd Patentowy (22) Data zgłoszenia: 3 1.1 2.1 9 9 3 Rzeczypospolitej Polskiej (51) Int.Cl.6 H01L 21/66

Bardziej szczegółowo

Ekscyton w morzu dziur

Ekscyton w morzu dziur Ekscyton w morzu dziur P. Kossacki, P. Płochocka, W. Maślana, A. Golnik, C. Radzewicz and J.A. Gaj Institute of Experimental Physics, Warsaw University S. Tatarenko, J. Cibert Laboratoire de Spectrométrie

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY ELEKTRONICZNE 2007, T.35, Nr 2

MATERIAŁY ELEKTRONICZNE 2007, T.35, Nr 2 MATERIAŁY ELEKTRONICZNE 2007, T.35, Nr 2 BADANIE CENTRÓW DEFEKTOWYCH W HETEROSTRUKTURACH LASEROWYCH AlGaAs/GaAs ZE STUDNIĄ KWANTOWĄ GaAsP Paweł Kamiński, Michał Kozubal, Roman Kozłowski, Anna Kozłowska,

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Trwałość jądra atomowego. Okres połowicznego rozpadu

Spis treści. Trwałość jądra atomowego. Okres połowicznego rozpadu Spis treści 1 Trwałość jądra atomowego 2 Okres połowicznego rozpadu 3 Typy przemian jądrowych 4 Reguła przesunięć Fajansa-Soddy ego 5 Szeregi promieniotwórcze 6 Typy reakcji jądrowych 7 Przykłady prostych

Bardziej szczegółowo

DLACZEGO BUDUJEMY AKCELERATORY?

DLACZEGO BUDUJEMY AKCELERATORY? FIZYKA WYSOKICH ENERGII W EDUKACJI SZKOLNEJ Puławy, 29.02.2008r. DLACZEGO BUDUJEMY AKCELERATORY? Dominika Domaciuk I. Wprowadzenie Na świecie jest 17390 akceleratorów! (2002r). Różne zastosowania I. Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Techniki próżniowe (ex situ)

Techniki próżniowe (ex situ) Techniki próżniowe (ex situ) Oddziaływanie promieniowania X z materią rearrangement X-ray photon X-ray emission b) rearrangement a) photoemission photoelectron Auger electron c) Auger/X-ray emission a)

Bardziej szczegółowo

Układ SI. Nazwa Symbol Uwagi. Odległość jaką pokonujeświatło w próżni w czasie 1/ s

Układ SI. Nazwa Symbol Uwagi. Odległość jaką pokonujeświatło w próżni w czasie 1/ s Układ SI Wielkość Nazwa Symbol Uwagi Długość metr m Masa kilogram kg Czas sekunda s Odległość jaką pokonujeświatło w próżni w czasie 1/299 792 458 s Masa walca wykonanego ze stopu platyny z irydem przechowywanym

Bardziej szczegółowo

Ekspansja plazmy i wpływ atmosfery reaktywnej na osadzanie cienkich warstw hydroksyapatytu. Marcin Jedyński

Ekspansja plazmy i wpływ atmosfery reaktywnej na osadzanie cienkich warstw hydroksyapatytu. Marcin Jedyński Ekspansja plazmy i wpływ atmosfery reaktywnej na osadzanie cienkich warstw hydroksyapatytu. Marcin Jedyński Metoda PLD (Pulsed Laser Deposition) PLD jest nowoczesną metodą inżynierii powierzchni, umożliwiającą

Bardziej szczegółowo

Elementy Fizyki Jądrowej. Wykład 8 Rozszczepienie jąder i fizyka neutronów

Elementy Fizyki Jądrowej. Wykład 8 Rozszczepienie jąder i fizyka neutronów Elementy Fizyki Jądrowej Wykład 8 Rozszczepienie jąder i fizyka neutronów Rozszczepienie lata 30 XX w. poszukiwanie nowych nuklidów n + 238 92U 239 92U + reakcja przez jądro złożone 239 92 U 239 93Np +

Bardziej szczegółowo

Rozdział 6 Oscylacje neutrin słonecznych i atmosferycznych. Eksperymenty Superkamiokande, SNO i inne. Macierz mieszania Maki-Nakagawy- Sakaty (MNS)

Rozdział 6 Oscylacje neutrin słonecznych i atmosferycznych. Eksperymenty Superkamiokande, SNO i inne. Macierz mieszania Maki-Nakagawy- Sakaty (MNS) Rozdział 6 Oscylacje neutrin słonecznych i atmosferycznych. Eksperymenty Superkamiokande, SNO i inne. Macierz mieszania Maki-Nakagawy- Sakaty (MNS) Kilka interesujących faktów Każdy człowiek wysyła dziennie

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Rzeszowski

Uniwersytet Rzeszowski Spis publikacji Spis publikacji - rok 2016-2017 1. P. Potera, I.Stefaniuk "Influence of annealing and irradiation by heavy ions on optical absorption of doped lithium niobate crystals" Acta Physica Polonica

Bardziej szczegółowo

WŁASNOŚCI CIAŁ STAŁYCH I CIECZY

WŁASNOŚCI CIAŁ STAŁYCH I CIECZY WŁASNOŚCI CIAŁ STAŁYCH I CIECZY Polimery Sieć krystaliczna Napięcie powierzchniowe Dyfuzja 2 BUDOWA CIAŁ STAŁYCH Ciała krystaliczne (kryształy): monokryształy, polikryształy Ciała amorficzne (bezpostaciowe)

Bardziej szczegółowo

Fizyka kwantowa. promieniowanie termiczne zjawisko fotoelektryczne. efekt Comptona dualizm korpuskularno-falowy. kwantyzacja światła

Fizyka kwantowa. promieniowanie termiczne zjawisko fotoelektryczne. efekt Comptona dualizm korpuskularno-falowy. kwantyzacja światła W- (Jaroszewicz) 19 slajdów Na podstawie prezentacji prof. J. Rutkowskiego Fizyka kwantowa promieniowanie termiczne zjawisko fotoelektryczne kwantyzacja światła efekt Comptona dualizm korpuskularno-falowy

Bardziej szczegółowo

Monokryształy SI GaAs o orientacji [310] jako materiał na podłoża do osadzania warstw epitaksjalnych

Monokryształy SI GaAs o orientacji [310] jako materiał na podłoża do osadzania warstw epitaksjalnych Monokryształy SI GaAs o orientacji [310] jako materiał na podłoża... Monokryształy SI GaAs o orientacji [310] jako materiał na podłoża do osadzania warstw epitaksjalnych Andrzej Hruban, Wacław Orłowski,

Bardziej szczegółowo

BADANIE ROZKŁADÓW WŁAŚCIWOŚCI ELEKTRYCZNYCH I OPTYCZNYCH MONOKRYSZTAŁÓW GaP STOSOWANYCH W OPTYCE PODCZERWIENI

BADANIE ROZKŁADÓW WŁAŚCIWOŚCI ELEKTRYCZNYCH I OPTYCZNYCH MONOKRYSZTAŁÓW GaP STOSOWANYCH W OPTYCE PODCZERWIENI Badanie rozkkuładćiw właściwości elektrycznych i optyczn;ych.. BADANIE ROZKŁADÓW WŁAŚCIWOŚCI ELEKTRYCZNYCH I OPTYCZNYCH MONOKRYSZTAŁÓW GaP STOSOWANYCH W OPTYCE PODCZERWIENI Stanisława Strzelecka1, Andrzej

Bardziej szczegółowo

Fragmentacja pocisków

Fragmentacja pocisków Wybrane zagadnienia spektroskopii jądrowej 2004 Fragmentacja pocisków Marek Pfützner 823 18 96 pfutzner@mimuw.edu.pl http://zsj.fuw.edu.pl/pfutzner Plan wykładu 1. Wiązki radioaktywne i główne metody ich

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie jonizujące i metody radioizotopowe. dr Marcin Lipowczan

Promieniowanie jonizujące i metody radioizotopowe. dr Marcin Lipowczan Promieniowanie jonizujące i metody radioizotopowe dr Marcin Lipowczan Budowa atomu 897 Thomson, 0 0 m, kula dodatnio naładowana ładunki ujemne 9 Rutherford, rozpraszanie cząstek alfa na folię metalową,

Bardziej szczegółowo

1. WPROWADZENIE. Dariusz Lipiński 1, Jerzy Sarnecki 1, Andrzej Brzozowski 1, Krystyna Mazur 1

1. WPROWADZENIE. Dariusz Lipiński 1, Jerzy Sarnecki 1, Andrzej Brzozowski 1, Krystyna Mazur 1 D. Lipiński, J. Sarnecki, A. Brzozowski,... KRZEMOWE WARSTWY EPITAKSJALNE DO ZASTOSOWAŃ FOTOWOLTAICZNYCH OSADZANE NA KRZEMIE POROWATYM Dariusz Lipiński 1, Jerzy Sarnecki 1, Andrzej Brzozowski 1, Krystyna

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie jonizujące

Promieniowanie jonizujące Promieniowanie jonizujące Wykład IV Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią Fizyka MU, semestr 2 Uniwersytet Rzeszowski, 26 kwietnia 2017 Wykład IV Oddziaływanie promieniowania jonizującego

Bardziej szczegółowo

Przewodnictwo elektryczne ciał stałych. Fizyka II, lato

Przewodnictwo elektryczne ciał stałych. Fizyka II, lato Przewodnictwo elektryczne ciał stałych Fizyka II, lato 2016 1 Własności elektryczne ciał stałych Komputery, kalkulatory, telefony komórkowe są elektronicznymi urządzeniami półprzewodnikowymi wykorzystującymi

Bardziej szczegółowo

Jądra o wysokich energiach wzbudzenia

Jądra o wysokich energiach wzbudzenia Jądra o wysokich energiach wzbudzenia 1. Utworzenie i rozpad jądra złożonego a) model statystyczny 2. Gigantyczny rezonans dipolowy (GDR) a) w jądrach w stanie podstawowym b) w jądrach w stanie wzbudzonym

Bardziej szczegółowo

W2. Struktura jądra atomowego

W2. Struktura jądra atomowego W2. Struktura jądra atomowego Doświadczenie Rutherforda - badanie odchylania wiązki cząstek alfa w cienkiej folii metalicznej Hans Geiger, Ernest Marsden, Ernest Rutherford ( 1911r.) detektor pierwiastek

Bardziej szczegółowo