21 wrzesień Nie zapomnij o tych, którzy już nie potrafią pamiętać

Transkrypt

1 Światowy Dzień Choroby Alzheimera 21 wrzesień 2017 Nie zapomnij o tych, którzy już nie potrafią pamiętać Święto obchodzone jest od 1994 roku i ma za zadanie szerzenie wiedzy o Chorobie Alzheimera (Alzheimer s disease, AD), określanej także jako otępienie starcze. W dniu 3 listopada 1906 roku Alois Alzheimer, niemiecki profesor psychiatrii na posiedzeniu Towarzystwa Neuropsychiatrii w Tybindze przedstawił przypadek specyficznej choroby kory mózgowej i nadał jej nazwę Choroba zapominania (Krankheit des Vergessens). Kilka lat później Emil Kraepelin w 1910 roku, w swoim Podręczniku psychiatrii po raz pierwszy użył terminu Choroba Alzheimera. Nazwa ta oficjalnie została przyjęta dla tej jednostki chorobowej dopiero w roku 1967 na kongresie lekarzy w Lozannie. Choroba ta, odbiera ludziom to co mają najcenniejsze wspomnienia. Ma charakter postępujący i prowadzi do stopniowej degeneracji mózgu, co skutkuje pogarszaniem się funkcji poznawczych, behawioralnych oraz upośledzeniem codziennego funkcjonowania a chory traci stopniowo swą niezależność.

2 W Polsce wg Polskiego Stowarzyszenia Pomocy Osobom Starszym z Chorobą Alzheimera żyje ponad 500 tys. osób z otępieniem, w tym ponad 300 tys. cierpi na Chorobę Alzheimera (AD). Zdaniem naukowców liczba ta w najbliższych dekadach ulegnie podwojeniu. Zapadalność na AD wzrasta wraz z wiekiem i dlatego w związku ze starzeniem się populacji wzrasta też częstość występowania i rozpowszechniania tej choroby. Etiologia choroby jest wieloczynnikowa i nie ma jednego, konkretnego czynnika wywołującego tę chorobę. Specjaliści za główną przyczynę uważają wiek (powyżej 65 lat) i zmiany genowe (mutacje w określonych genach). Przeprowadzone badania wykazały, że ludzie o niskim stopniu wykształcenia, które unikają spotkań towarzyskich, w większym stopniu narażone są na zachorowanie. Osoby, które są wystawione na emisję substancji toksycznych, miały urazy głowy, chorują na nadciśnienie, cukrzycę lub przeszły zakażenie wirusem opryszczki predysponowane są do tego schorzenia. Wiele osób długie lata żyje z nie rozpoznaną chorobą ponieważ chorzy nie przyznają się do problemów z pamięcią przed najbliższymi czy lekarzem, a co najważniejsze przed samym sobą. Kamuflują pierwsze objawy choroby a swoje nieporadności obracają w żart. Zdarza się też, że chory zauważa u siebie niepokojące objawy (kłopoty z pamięcią, zaburzenia orientacji w czasie, czy problemy z wysławianiem się), zwraca się z prośbą o pomoc ale jest zbywany czy to przez rodzinę, czy nawet przez lekarza rodzinnego. Nie otrzymuje pomocy ponieważ każdemu od czasu do czasu zdarza się zapomnieć. Nadal wiele osób, a wśród nich także lekarze, uważa, że kłopoty z pamięcią są naturalną konsekwencją starzenia się. Jakie zachowania traktować jako normę, a które powinny nas zaniepokoić? Problemy z pamięcią związane są z wiekiem i mogą pojawić się u każdego z nas. Jeśli od czasu do czasu zdarzy nam się zapomnieć jakieś słowo lub imię, czasem nie pamiętamy gdzie odłożyliśmy jakiś przedmiot a zdarza się to sporadycznie to nie ma powodu do niepokoju. Jeżeli zauważmy, że nasze problemy z pamięcią zaczynają się nasilać i utrudniają nam codzienne funkcjonowanie (podczas rozmowy brakuje nam słów lub gubimy słowa, zapominamy co chcieliśmy kupić lub po co wyszliśmy z domu, zapominamy o ważnych terminach) to należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu i poprosić o skierowanie do neurologa, który zbada naszą pamięć. Po przeprowadzeniu odpowiednich badań diagnostycznych i po otrzymaniu wyników podejmie on decyzję co należy zrobić i jak nam pomóc. To specjalista niech odpowie na pytanie czy już należy podjąć leczenie, czy nie. Bardzo ważne jest, aby po dostrzeżeniu niepokojących objawów (u siebie czy też u bliskiej nam osoby) jak najszybciej udać się na wizytę do lekarza, który postawi rozpoznanie! Wczesna diagnoza i rozpoczęte leczenie znacząco spowalniają postępowanie choroby oraz przedłużają dobre funkcjonowanie chorego o co najmniej kilka lat. Gdy choroba wykryta jest w zaawansowanym stadium pozostaje tylko zorganizowanie całodobowej opieki dla pacjenta i podawanie odpowiednich leków.

3 CHOROBA ALZHEIMERA ma trzy fazy: I stadium trwa od dwóch do pięciu lat. Początkowo objawy są bardzo łagodne, osoba chora ma problemy z pamięcią krótkotrwałą, orientacją w nowych miejscach i nauką nowych, nieznanych rzeczy czy treści. Następnie zaczyna zapominać nazwiska i adresy znanych sobie osób. Częstym objawem, na który otoczenie zwraca uwagę to powtarzające się pytania o tę samą kwestię oraz nieporadne prowadzenie rozmowy. Chory gubi wątek konwersacji lub kolejny raz wraca do poruszanego tematu. Objawy te negatywnie wpływają na życie chorego, który zaczyna unikać towarzyskich spotkań. Na tym etapie chory może mieszkać sam i stosunkowo łatwo jest się nim opiekować. II stadium trwa od dwóch do dwunastu lat. Występują poważne zaburzenia pamięci (chory nie pamięta imion najbliższych, nie ufa im, unika kontaktu z ludźmi) oraz zaczyna gubić się w najbliższym otoczeniu (nie potrafi odnaleźć się we własnym domu, gdyż nie pamięta jego rozkładu). Nasilają się kłopoty z komunikacją, osoba chora ma kłopoty z rozpoznawaniem znanych sobie twarzy. Nasila się drażliwość chorego względem otoczenia, staje się on apatyczny albo miewa napady złości i podejrzliwości wobec najbliższych osób. Chorzy, którzy nie są pod opieką specjalistów mają omamy (słyszą głosy, prowadzą rozmowy z niewidzialną osobą) czego efektem są bardzo dziwne zachowania i reakcje (wyprowadzanie się, ucieczki lub ukrywanie się). Rodzinie i bliskim osobom trudno jest zaakceptować nagłą zmianę chorego. Opieka nad nim wymaga nie lada wysiłku, cierpliwości i dostosowania się do jego wizji świata (np. chory zaczyna do córki lub żony mówić mamo, szuka swoich rodziców lub zmarłego rodzeństwa, nie akceptuje informacji o tym, że jest dorosły i ma swoją rodzinę). Osoby sprawujące opiekę nad chorym na Alzheimera muszą przenieść się do świata chorego, który istnieje w jego głowie. Aby sprawnie i bez większych problemów go ubrać, umyć czy nakarmić albo wyjść z nim na spacer lub do lekarza powinien na czas opieki odgrywać role jakie mu chory przypisuje. Każdy kto próbuje wyprowadzić taką osobę z jej świat, mówiąc jak jest naprawdę, sprawia jej przykrość i doprowadza ją do złości a nawet agresji. Bardzo ważny jest codzienny spacer bez względu na pogodę, chorzy mają wzmożoną potrzebę ruchu i aktywności, chętnie tańczą, śpiewają czy bawią się zabawkami (kobiety lalkami lub przyborami kuchennymi a mężczyźni samochodami lub przyborami do majsterkowania). III stadium trwa od roku do trzech lat. W tym stadium dochodzi do utraty całkowitej samodzielności. Można je podzielić na fazę umiarkowaną i zaawansowaną. W fazie umiarkowanej kontakt z osobą chorą ograniczony jest do pojedynczych słów, nie jest ona w stanie przypomnieć sobie ważnych faktów ze swojego życia i nie potrafi racjonalnie podjąć najprostszej decyzji (np. nie wie czy jest głodna, czy jej zimno czy gorąco, czy chce się jej do toalety), zaburzona jest całkowicie samokontrola (nie potrafi się ubrać, umyć, zjeść). Chory jest przerażony podczas oddawania moczu czy stolca, nie wie co z niego wypada i stara się to ukryć ( np. jeżeli ta czynność odbywa się bez nadzoru opiekuna i poza toaletą, chory potrafi schować swój kał w czyste ubrania, do szafki kuchennej lub wyrzucić za drzwi czy okno). Zaczynają się nagłe zmiany nastrojów tzw. huśtawka nastrojów, chory bez powodu zaczyna się śmiać a za chwilę płacze lub popada w frustrację. Wymaga stałej, całodobowej opieki osoby, która wie jak opiekować się chorymi z chorobą Alzheimera. W zaawansowanej fazie zaniki pamięci powodują problemy z mówieniem i uniemożliwiają nawiązanie kontaktu z otoczeniem. Chory nie rozróżnia pór roku, dnia i nocy, cierpi na bezsenność i traci kontrolę nad zwieraczami. Jego ruchy ulegają spowolnieniu, ciało staje się sztywne, przestaje chodzić i rozumieć otaczającą go rzeczywistość. Chory nie potrafi mówić, łykać, kaszleć, oddychać co może doprowadzić do jego śmierci. Częstym powodem zgonów są powikłania, takie jak zapalenie płuc, niedożywienie. Ta faza choroby zwykle trwa dwa lat i kończy się odejściem chorego z tego świata.

4 Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na Alzheimera? Zadbaj o jakość swojego stylu życia: 1. Bądź aktywny fizycznie i umysłowo Ćwiczenia fizyczne pobudzają krążenie w mózgu, dopływ tlenu i substancji odżywczych do jego komórek. Większość dostępnych badań i obserwacji dokumentuje, że aktywność fizyczna korzystnie wpływa na funkcje poznawcze oraz chroni przed wystąpieniem AD. 2. Zwracaj uwagę na sposób odżywiania Prawidłowe odżywianie jest ważnym elementem stylu życia, odgrywającym istotną rolę w procesie starzenia biologicznego człowieka. Gdy będzie urozmaicona i opierająca się na zaleceniach piramidy zdrowego żywienia to przysporzy nam wiele korzyści. Niektóre składniki pożywienia mogą spełniać funkcję ochronną, zmniejszając ryzyko rozwoju chorób. Dieta bogata w warzywa i owoce, rośliny strączkowe, oliwę z oliwek, pełnoziarniste pieczywo, ryby zapobiega rozwojowi zaburzeń poznawczych, demencji i AD. 3. Nie zaniedbuj swojego stanu zdrowia i uczęszczaj na profilaktyczne wizyty do lekarza 4. Unikaj używek (alkohol, nikotyna, narkotyki) Odpowiednie, świadome postępowanie, mające na celu zapobieganie, opóźnienie w czasie lub zmniejszenie skutków zaburzeń funkcji poznawczych, pozwoli na dłuższe samodzielne funkcjonowanie osób starszych w społeczeństwie, opóźniając tym samym moment uzależnienia chorych z AD.

5 Polskie Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera Warszawa Telefon Zaufania: (czynny we wtorki i czwartki, w godz ) ul. Emilii Pater Warszawa alzheimerpl@gmail.com Polskie Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera jest charytatywną, pozarządową organizacją pożytku publicznego. Istnieje od 1992 roku i zrzesza rodziny oraz opiekunów chorych. Naszymi członkami są również specjaliści (neurolodzy, psychiatrzy, psycholodzy) zajmujący się rozpoznawaniem i leczeniem choroby Alzheimera. Należymy do europejskiej (Alzheimer Europe) i światowej (Alzheimer's Disease International) federacji i organizacji alzheimerowskich.