Symulacja niektórych ćwiczeń praktycznych z zakresu kursu ADR

Transkrypt

1 Symulacja niektórych ćwiczeń praktycznych z zakresu kursu ADR Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w dniu 29 maja 2012 r. na podstawie art. 58 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 227, poz i Nr 244, poz. 1454) wydał Rozporządzenie w sprawie prowadzenia kursów z zakresu przewozu towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 0 poz. 619). Załącznik nr 1 do omawianego rozporządzenia określa: zakres, ramowy program i minimalny czas trwania kursu. W 8 w ust. 1 i 2 określono rodzaje kursów ADR odpowiednio początkowego i doskonalącego. Następnie w ust. 3 określono zakres ćwiczeń praktycznych a mianowicie: Szkolenia, o których mowa w ust. 1 i 2, obejmują również ćwiczenia praktyczne z zakresu objętego tematyką zajęć teoretycznych oraz sposobów udzielania pierwszej pomocy, gaszenia pożaru oraz postępowania w razie zaistnienia wypadku lub awarii. Zapisy rozporządzenia rozszerzają więc zakres ćwiczeń w porównaniu do wymogów Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) o ćwiczenia praktyczne z zakresu objętego tematyką zajęć teoretycznych ( ADR). W dalszej części w ust. 4 ustalono minimalny czas trwania kursu który przedłuża się o dodatkową godzinę lekcyjną na każde pięć osób uczestniczących w kursie. Jest to wypełnienie zapisu ADR a dotyczy jedynie szkolenia podstawowego w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych wszystkich klas i szkolenia specjalistycznego w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych w cysternach. Reasumują nie wystarczy przeprowadzić ćwiczenia praktyczne zgodnie z ADR lecz należy je rozszerzyć o ćwiczenia praktyczne z zakresu objętego tematyką zajęć teoretycznych. Tematyka zajęć teoretycznych jest dość obszerna: Szkolenie podstawowe w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych wszystkich klas obejmuje tematy: a) wymagania ogólne dotyczące przewozu towarów niebezpiecznych, b) główne rodzaje zagrożeń, c) informacje na temat ochrony środowiska i kontroli przewozu odpadów, d) działania zapobiegawcze i środki bezpieczeństwa właściwe dla różnych rodzajów zagrożeń, e) czynności, które należy podjąć po zaistnieniu wypadku, w szczególności w zakresie pierwszej pomocy, bezpieczeństwa ruchu drogowego, używania sprzętu ochronnego, w tym gaśniczego oraz środków ochrony indywidualnej, f) oznakowania oraz umieszczania nalepek ostrzegawczych i tablic barwy pomarańczowej, g) obowiązki kierowcy związane z przewozem towarów niebezpiecznych, h) przeznaczenie i sposób działania wyposażenia technicznego pojazdów, i) zakazy ładowania razem różnych towarów niebezpiecznych, j) środki ostrożności, które powinny być podjęte podczas załadunku i rozładunku towarów niebezpiecznych, k) informacje na temat odpowiedzialności cywilnej, administracyjnej i karnej, l) informacje na temat realizacji transportu kombinowanego, m) manipulowanie sztukami przesyłki oraz ich układanie, n) ograniczenia przejazdu przez tunele oraz postępowanie kierowcy podczas takiego przejazdu, w szczególności zapobieganie wypadkom, bezpieczeństwo, postępowanie w przypadku pożaru lub innych zagrożeń, o) ochrona towarów niebezpiecznych Szkolenie specjalistyczne w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych w cysternach obejmuje tematy: a) zachowanie się pojazdów na drodze, z uwzględnieniem przemieszczania się ładunku, b) szczególne wymagania dotyczące pojazdów, c) ogólne wiadomości teoretyczne na temat różnych systemów napełniania i opróżniania cystern, d) dodatkowe przepisy szczególne dotyczące używania pojazdów, w szczególności świadectw dopuszczenia pojazdu ADR, znaków dopuszczenia, oznakowania tablicami barwy pomarańczowej oraz umieszczania nalepek ostrzegawczych

2 Szkolenie specjalistyczne w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych klasy 1 obejmuje tematy: a) specyficzne zagrożenia stwarzane przez materiały i przedmioty wybuchowe, w tym pirotechniczne, b) szczególne wymagania, w tym zakazy, dotyczące pakowania i ładowania razem różnych materiałów i przedmiotów klasy 1 Szkolenie specjalistyczne w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych klasy 7 obejmuje tematy: a) specyficzne zagrożenia związane z promieniowaniem jonizującym, b) szczególne wymagania dotyczące pakowania, manipulowania, ładowania razem i układania materiałów promieniotwórczych, c) szczególne środki bezpieczeństwa, które powinny być podjęte w razie wypadku z materiałem promieniotwórczym 1. Ustawodawca jednak nie zamieścił zapisu o zawężeniu zakresu ćwiczeń praktycznych a więc ta dodatkowa godzina na każde 5 osób szkolonych to całkiem niedużo czasu jak na tak szeroki zakres ćwiczeń. Podczas ćwiczeń praktycznych zasadnym jest skupić się na bezpieczeństwie uczestników przewozu, dlatego też w niniejszym opracowaniu skupimy się na ćwiczeniach praktycznych związanych z bezpiecznym zachowaniem się uczestników przewozu podczas zdarzeń drogowych z udziałem towarów niebezpiecznych. I. Pierwszym studium przypadku będzie następująca sytuacja awaryjna: Opona w pojeździe w trakcie jazdy ulega zapaleniu. Omów wykonywane czynności. Następnie zabezpiecz prawidłowo pojazd w sytuacji gdy zatrzymanie pojazdu nastąpiło na drodze ekspresowej. Podejmij akcję gaszenia pożaru. 1. Ćwiczenia praktyczne rozpoczynamy od sprawdzenia wiedzy kursanta z zakresu instrukcji pisemnej. - Zahamować pojazd, wyłączyć silnik i odłączyć akumulator za pomocą głównego wyłącznika, jeżeli jest on dostępny; - Unikać źródeł zapłonu, w szczególności nie palić tytoniu i nie włączać żadnych urządzeń elektrycznych; - Powiadomić właściwe służby ratownicze, przekazując jak najwięcej informacji o wypadku lub zagrożeniu oraz o materiałach biorących w nich udział; - Założyć kamizelkę ostrzegawczą i odpowiednio rozstawić stojące znaki ostrzegawcze; - Zapewnić przybyłym służbom ratowniczym wgląd do dokumentów przewozowych; - Nie chodzić po uwolnionych materiałach i ich nie dotykać, unikać wdychania par, dymu i pyłu poprzez pozostawanie po stronie nawietrznej; - O ile jest to właściwe i bezpieczne, użyć gaśnic w celu ugaszenia małego lub będącego w fazie początkowej pożaru, obejmującego opony, hamulce lub przedział silnika Kierowca winien omówić wykonywane czynności ze szczególnym uwzględnieniem zachowania w przypadku zapalenia się opony jak również w przypadku gdy pożar obejmie większą część opony (jazda z małą prędkością do wypalenia i odpadnięcia z obręczy). Rozerwanie opony na przedniej osi 3 1 Załączniki nr 1 do Rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 29 maja 2012 r.(dz. U. nr 0, poz. 619) ADR 3 Zdjęcia udostępnione przez kierowcę

3 3. Następnie kierowca winien omówić czynności związane ze zgłoszeniem właściwym służbom ratowniczym zdarzenia. Przystąpić do wykonywania czynności manualnych związanych z zabezpieczeniem pojazdu (założyć środki ochrony indywidualnej, rozstawić stojące znaki ostrzegawcze). Kierowca winien zwrócić uwagę na zasady rozstawiania stojących znaków ostrzegawczych. Trójkąt ostrzegawczy (w ADR stojący znak ostrzegawczy) na autostradzie trójkąt ostrzegawczy umieszczamy w odległości 100 metrów od pojazdu, w terenie niezabudowanym trójkąt ostrzegawczy umieszczamy w odległości metrów od pojazdu, w terenie zabudowanym trójkąt ostrzegawczy umieszczamy za pojazdem lub na nim na wysokości nie większej niż 1 metr. W warunkach bardzo złej widoczności (np. mgła, śnieżyca) warto ustawić trójkąt w większej odległości od samochodu. W takich warunkach pomocna może się okazać pulsacyjna lampa na baterie. Stojące znaki ostrzegawcze 4. W następnej kolejności przystępujemy do ćwiczeń z użyciem środków przeciwpożarowych. Należy pamiętać by przestrzegać przepisów Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. nr 109 poz. 719). W 4 ust. 1: W obiektach oraz na terenach przyległych do nich jest zabronione wykonywanie następujących czynności, które mogą spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie się, utrudnienie prowadzenia działania ratowniczego lub ewakuacji: (...) 5) rozpalanie ognia, wysypywanie gorącego popiołu i żużla lub wypalanie wierzchniej warstwy gleby i traw, w miejscu umożliwiającym zapalenie się materiałów palnych albo sąsiednich obiektów; (...) W poprzednim rozporządzeniu była doprecyzowana jeszcze odległość rozpalania ognia od materiałów palnych albo sąsiednich obiektów nie mniejsza niż 10 m. Dla naszego bezpieczeństwa proponuję tę odległość minimalną zachować.

4 Kolejnym aktem prawnym na który należy zwrócić uwagę jest Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. nr 62 poz. 628 z późn. zm.) jednakże dotyczy ona odpadów. Podczas ćwiczeń będziemy spalać drewno opałowe a nie odpady. Nasz składzik może wyglądać np. tak 4 Należy także zwrócić uwagę na zapisy w kodeksie wykroczeń - art. 145 (Wykroczenia przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu) oraz art. 144 kodeksu cywilnego - właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa własności powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych (czyli np. nie można zadymić sąsiada). W trakcie ćwiczeń proponuję wykorzystać blaszane naczynie w którym będzie można rozpalić ogień a następnie ćwiczący po zapoznaniu z warunkami bhp winni prawidłowo użyć dostępnych środków gaśniczych. Pojemnik do palenia Podstawowe zasady gaszenia pożarów 5 Po ćwiczeniach nie zapominamy o utylizacji pozostałości

5 II. Kolejnym studium przypadku będzie następująca sytuacja awaryjna: Podczas przewozu towarów niebezpiecznych miał miejsce wypadek drogowy. Na naszą cysternę z UN 1203 najechał samochód osobowy. Są ranni. 1. Obowiązek udzielenia pierwszej pomocy na miejscu zdarzenia przez każdego członka społeczeństwa, wynika między innymi z zapisów zawartych w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.) Art Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. oraz ustawie z dnia 20 października 2006 r. o państwowym ratownictwie medycznym (Dz. U. Nr 191 poz. 1410) Rozdz. 1 art. 4. Kto zauważy osobę lub osoby znajdujące się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego lub jest świadkiem zdarzenia powodującego taki stan, w miarę posiadanych możliwości i umiejętności, ma obowiązek niezwłocznego podjęcia działań zmierzających do skutecznego powiadomienia o tym zdarzeniu podmiotów ustawowo powołanych do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. 2. Ćwiczenia praktyczne rozpoczynamy od sprawdzenia wiedzy kursanta z zakresu prawidłowego zabezpieczenia pojazdu jak wyżej. Zabezpieczenie miejsca zdarzenia jest fundamentalnym i niezwykle istotnym elementem w ratownictwie. Należy pamiętać, aby przede wszystkim zadbać o bezpieczeństwo. Miejsce wypadku powinno zostać tak zorganizowane, aby zminimalizować wszelakie niebezpieczeństwa mogące zagrażać ratownikom, poszkodowanym oraz gapiom Następnie kierowca winien przystąpić do wykonywania ćwiczenia praktycznego z zakresu udzielania pierwszej pomocy wykonuje czynności i omawia: Zabezpieczenie miejsca zdarzenia: a) Zatrzymanie pojazdu, skierowanie kół (lub całego pojazdu w zależności od warunków) w stronę pobocza, zaciągnięcie hamulca postojowego oraz ustawienie stojących znaków ostrzegawczych. Skierowanie kół w stronę pobocza, ma na celu ochronę miejsca znajdującego się przed pojazdem. W sytuacji gdyby nadjeżdżający pojazd uderzył w nasz samochód, dzięki takiemu ustawieniu kół, zmniejszymy prawdopodobieństwo, że pojazd ten przesunie się do przodu, gdzie być może będziemy udzielać pomocy. b) Założenie środków ochrony indywidualnej (kamizelka), w nocy należy używać latarki. c) Zapewnienie sobie pomocy innych osób (członek załogi, świadkowie zdarzenia, inni uczestnicy ruchu, postronne osoby). d) Ocena wypadku (określa liczbę poszkodowanych, ich stan przytomny/nieprzytomny oraz czy trzeba wezwać specjalistyczne jednostki ratownicze). Wezwanie odpowiedniej pomocy jest kluczową sprawą. e) Jeśli istnieje taka możliwość oraz wymaga tego sytuacja, wysyła świadków wypadku, aby ostrzegali nadjeżdżających kierowców oraz powiadomili policję, pogotowie ratunkowe, straż pożarną. (bezpośredni zwrot do każdej z nich, aby mieć pewność że pomoc zostanie wezwana). 6

6 f) Zabezpieczenie pojazdu poszkodowanego (jeśli samochód stoi na wszystkich kołach, zaciągnięcie hamulca ręcznego, w razie potrzeby zabezpieczenie pojazdu przed przewróceniem się). g) Wyłączenie zapłonu (kluczyki na podszybiu) we wszystkich uszkodzonych pojazdach i jeśli istnieje możliwość, odłączenie akumulatora. Jeżeli pod maską auta wystąpił pożar, niezwłocznie należy użyć gaśnic. Przy pomocy np. drążka należy podnieś maskę na kilka centymetrów (nigdy nie otwiera się jej do końca - większa ilość tlenu może doprowadzić do zwiększenia się pożaru), i opróżnić zawartość gaśnicy. Czynności ratownicze: a) Ćwiczący omawia selekcję. Jak jej dokona (nie przystępujemy od razu do udzielania pomocy pierwszemu napotkanemu poszkodowanemu. Spośród wszystkich poszkodowanych wybieramy osobę w najcięższym stanie, ale z szansą na przeżycie. Docelowo należy udzielić pomocy wszystkim poszkodowanym, lecz w początkowej fazie akcji ratowniczej niezbędne jest również określenie ilości poszkodowanych. Przy ich większej liczbie powinniśmy poinformować Szpitalny Oddział Ratunkowy SOR, a także w sytuacji, gdy ilość poszkodowanych jest dużo większa od pierwotnie zgłoszonej np. poszkodowany odrzucony na większą odległość, oddalenie się osoby pod wpływem szoku powypadkowego itd. Ponadto być może będą do dyspozycji tylko dwie apteczki samochodowe, które nie będą zawierały odpowiedniej ilości środków opatrunkowych. Dlatego należy bardzo rozsądnie i rozważnie podzielić materiały opatrunkowe. Zaczynamy wówczas od opatrzenia masywnych krwotoków, a następnie drobniejsze skaleczenia. b) Następnie ćwiczący przechodzi do udzielania pomocy np. na manekinie czy opatruje kończynę innemu ćwiczącemu. Trudno określić szczegółową kolejność zabezpieczania obrażeń. Jednakże udrożnienie górnych dróg oddechowych oraz tamowanie krwotoków to priorytety. Czynności te wystarczą, aby podtrzymać kogoś przy życiu do przyjazdu wyspecjalizowanych jednostek. W stabilnych warunkach staramy się nie poruszać poszkodowanymi. Natomiast z pojazdu wyciągamy osoby wyłącznie w następujących przypadkach: - zatrzymanie akcji serca, a co za tym idzie konieczność wykonania resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO), - poszkodowany jest zagrożony poprzez np. wybuch, najechanie przez kolejny pojazd oraz wystąpienie wstrząsu. c) Ćwiczący zakłada kołnierz stabilizujący odcinek szyjny kręgosłupa. Każdego z poszkodowanych w wypadku komunikacyjnym traktujemy jako osobę z prawdopodobnym uszkodzeniem kręgosłupa. d) Ćwiczący musi starać się zawsze udzielać poszkodowanemu pomocy nie zmieniając jego pozycji ciała. e) Ćwiczący nieustannie monitoruje stan poszkodowanych. W wielu przypadkach pomimo naszej pomocy stan poszkodowanych może się pogarszać i być może będą potrzebne kolejne czynności ratownicze. Staramy się być przy poszkodowanych, kontrolujemy podstawowe czynności życiowe i w miarę możliwości mówimy do poszkodowanego, dzięki czemu zapewniamy wsparcie psychiczne. Natomiast jeżeli jesteśmy w sytuacji kilku poszkodowanych i nie jest możliwe nieustanne monitorowanie stanu poszkodowanego (musimy go zostawić, aby pomóc innym), wówczas powinniśmy zastosować pozycję bezpieczną. W ten sposób ułożone ciało poszkodowanego jest stabilne, udrożnione są Górne Drogi Oddechowe (GDO), a także w razie, gdyby poszkodowany w trakcie naszej nieobecności np. wymiotował, zmniejszamy ryzyko niedrożności dróg oddechowych, a co za tym idzie uduszenia.

7 Pozycja bezpieczna: a) Poszkodowany leży na plecach, natomiast ratujący klęka na wysokości jego klatki piersiowej. b) Rękę poszkodowanego znajdująca się przy swoich kolanach układamy w taki sposób, jakby poszkodowany miał pomachać - jest to zasada 90. Ramię poszkodowanego przesuwamy, aby przy spojrzeniu od góry tworzyło kąt prosty z klatką piersiową, a z kolei przedramię również 90 względem ramienia. c) W palce dłoni przeciwległej ręki zaplątujemy palce naszej lewej dłoni. Następnie przesuwamy rękę poszkodowanego w taki sposób, aby przedramię leżało ukośnie na klatce piersiowej, natomiast splecione dłonie znajdowały się w okolicy przeciwległych do ręki obojczyka i policzka poszkodowanego. d) Naszą drugą, wolną rękę kładziemy na kolanie nogi znajdującej się dalej od nas i unosimy kolano do góry, lecz stopa, która przesunęła się w kierunku pośladków opiera się na podłożu. e) Następnie opierając prawą rękę na kolanie oraz lewą trzymając dłoń poszkodowanego, delikatnym lecz pewnym ruchem przyciągamy kolano w naszą stronę. Dzięki temu bez większego wysiłku ciało poszkodowanego obróci się w naszą stronę. f) Końcowym etapem jest udrożnienie GDO, ewentualne skorygowanie ułożenia ciała poszkodowanego. Chodzi tutaj głównie o głowę, ramiona oraz nogę za którą przekręcaliśmy poszkodowanego. Możemy zastosować również zasadę 90 dla tej nogi - kąt prosty pomiędzy nią, a nieporuszoną nogą oraz 90 pomiędzy podudziem, a udem 7. Ułożenie poszkodowanego w pozycji bezpiecznej 8 Najważniejsze aby ćwiczący nabrali doświadczenia, aby cały czas analizowali sytuację, przewidywali, a swoje czynności prowadzili stanowczo i pewnie!

8 Posumowanie. Korzyści płynące ze szkoleń ADR dla kierowców i firm nie ograniczają się tylko do wzbogacenia wiedzy i umiejętności pracowników w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych. Szkolenia wywierają też wpływ na funkcjonowanie firm na rynku, w otoczeniu społecznym, czy na wewnętrzne stosunki w samej firmie. Przeszkoleni pracownicy potrafią sprostać wymogom związanym z daną pracą. To jest główna i najważniejsza korzyć ze szkoleń pracownicy wiedzą co, kiedy i jak robić. To pozwala poprawić ilość i jakość usług, co w prostej linii wiąże się ze wzrostem efektywności. Szkolenie prowadzi do zwiększonej sprawności w wykonywaniu zadań, a to powoduje ograniczenie potrzeby korekty i kontroli podwładnych ze strony kierownictwa i jednocześnie ogranicza ilość nieprawidłowości podczas kontroli na drodze. Pracownicy dostrzegają, że szkolenie tworzy im nowe możliwości w zakresie podejmowania trudniejszych zadań, co może też mieć odzwierciedlenie w płacy. Szkolenie może mieć wpływ na zmniejszenie fluktuacji pracowników, gdyż ułatwiając pracę oraz przygotowując do nowych obowiązków, może zapobiec odejściom, co obniży koszty zwolnień i rekrutacji. Szkolenie daje bardzo duże możliwości w sytuacjach trudnych dla firmy (zmiana asortymentu przewozowego), gdy zachodzi nagła potrzeba zamian bądź też zmiany zaszły i pracownicy muszą poradzić sobie z nimi. Szkolenie może być sposobem na zwiększenie elastyczności pracowników w podejściu do problemów reorganizacji, zdobycia przez nich nowych, niezbędnych umiejętności, drogą przystosowywania ludzi do nowych warunków. Ta właściwość szkolenia jest szczególnie ważna w transformującej się gospodarce, gdzie większość przedsiębiorstw podlega radykalnym przeobrażeniom. 9 Warto zapamiętać zasadę: nie ma takiej sytuacji na drodze z którą bym sobie nie poradził Bezpiecznej drogi, szerokości i przyczepności. Krzysztof Szmit Doradca DGSA. Kierownik Sekcji Gospodarki Transportowej KaOSG.