Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne

Transkrypt

1 Maciej Battowski Piotr Kozarzewski Zmiana wlasnosciowa polskiej gospodarki Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne

2 Spis tresci Wstgp 11 Rozdziai 1. Ramy teoretyczno-metodologiczne Wlasnosc w ujeciach ekonomicznym i prawnym. Prawa wlasnosci Dwa rozumienia wlasnosci Prawa wlasnosci i szkola praw wlasnosci Kategoria wlasnosci w ujgciu histoiycznym Uwagi wprowadzajqce Wlasnosc w prawie rzymskim i tradycji chrzescijanskiej Prawo naturalne versus umowa spoleczna Socjalisci i K. Marks Wlasnosc gospodarcza podzialy i rodzaje Wyodrgbnienie wlasnosci gospodarczej Formy, struktura i typy wlasnosci gospodarczej Zmiana wlasnosciowa w okresie transformacji Zmiana formy i struktury wlasnosci Zmiana w sferze praw wlasnosci Zröznicowanie typöw wlasnosci w okresie transformacji 39 Rozdziai 2. Wlasnosc gospodarcza i prawa wlasnosci w schylkowym okresie gospodarki socjalistycznej Mistyfikacja wlasnosci i jej zröznicowanie w socjalizmie Doktiynalne korzenie wlasnosci socjalistycznej Indoktrynacja dotycz^ca zagadnien wlasnosci Kwestie wlasnosciowe w nauce i praktyce prawa 50

3 6 Spis tresci 2.2. Wlasnosc uspoleczniona Wlasnosc panstwowa (przedsi^biorstwa panstwowe) uwagi ogölne Ustawy samorz^dowe i nowy model relacji panstwo-przedsi?biorstwo panstwowe Zaloga jako wspölwlasciciel przedsi biorstwa panstwowego idea samorzqdnosci pracowniczej Spöldzielcza wlasnosc gospodarcza Wlasnosc organizacji spolecznych i politycznych Wlasnosc nieuspoleczniona Uwagi wprowadzaj^ce Prywatne rodzinne gospodarstwa rolne Prywatne rzemioslo i drobna przedsigbiorczosc Przedsi biorstwa zagraniczne Spolki nomenklaturowe Struktura wlasnosciowa gospodarki PRL-u ujgcie statystyczne Uwagi wprowadzaj^ce Dane liczbowe struktura wlasnosciowa i jej zmiany Patologie wlasnosci socjalistycznej Patologie wlasnosci uspolecznionej Patologie wlasnosci nieuspolecznionej Podsumowanie 80 Rozdzial 3. Zmiana wlasnosciowa jako element transformacji gospodarczej Kryzys systemowy schylkowego okresu socjalizmu Sytuacja gospodarki polskiej Sytuacja w innych krajach socjalistycznych Systemowe przyczyny kryzysu i reakcje obronne Proby wyjscia z kryzysu systemowego a kwestia wlasnosciowa Uwagi wprowadzaj^ce Partycypacja pracownicza i idee uwlaszczeniowe Okrggly Stöl i wczesne koncepcje zmian wlasnosciowych Doswiadczenia innych krajöw postsocjalistycznych Zasady transformacji gospodarczej a kwestia wlasnosciowa Opcje kierunkow transformacji a prywatyzacja Miejsce kwestii wlasnosciowej w przemianach transformacyjnych Cele zmiany wlasnosciowej Cele podstawowe Cele dodatkowe Cele ukryte Uwagi koncowe 112

4 Spis treäci Doswiadczenia innych krajöw postsocjalistycznych Podsumowanie 118 Rozdziai 4. Dylematy wdrazania zmiany wlasnosciowej Uwagi wprowadzaj^ce Dylematy strukturalne: model docelowy struktury wlasnosciowej Szczebel makro, czyli zakres prywatyzacji Szczebel mikro, czyli ksztaltowanie efektywnych struktur wlasnosci Doswiadczenia innych krajöw postsocjalistycznych Ogölne dylematy realizacyjne Prywatyzacja w wqskim sensie versus prywatyzacja zalozycielska Tempo prywatyzacji Udzial i znaczenie kapitahi zagranicznego Rola panstwa w inicjowaniu i przeprowadzeniu prywatyzacji w wgskim sensie Doswiadczenia innych krajöw postsocjalistycznych Dylematy techniczne (metody i techniki prywatyzacji przedsigbiorstw panstwowych) Skala wyzwan Klasyfikacja metod prywatyzacji przedsigbiorstw panstwowych Dobör technik prywatyzacji Doswiadczenia innych krajöw postsocjalistycznych Podsumowanie 156 Rozdziai 5. Polityka prywatyzacyjna w okresie transformacji Podstawowe kierunki i etapy ewolucji Etap pierwszy tworzenie zrgböw prywatyzacji (wrzesien 1989 r- -grudzien 1990 r.) Tworzenie podstaw prawnych prywatyzacji Ustawa prywatyzacyjna i jej zawartosc Tworzenie podstaw instytucjonalnych prywatyzacji Etap drugi prywatyzacja heroiczna" (styczen 1991 r.-grudzien 1996 r.) Okres rz%du J.K. Bieleckiego Okres rz%du J. Olszewskiego Okres rzqdu H. Suchockiej Okres rz^döw koalicji SLD-PSL Etap trzeci dojrzala prywatyzacja (styczen 1997 r.-sierpien 2000 r.) Ostatni rok rz%döw koalicji lewicowych Pierwsze lata rzqdu J. Buzka 192

5 8 Spis tresci 5.5. Etap czwarty prywatyzacyjny regres (wrzesieri 2000 r.-listopad 2007 r.) Ostatni okres rzqdu J. Buzka Rzqdy koalicji lewicowych Rzqdy koalicji PiS-Samoobrona-LPR Etap piqty prywatyzacja w cieniu etatyzmu (od grudnia 2007 r.) Uwagi wprowadzajqce Pierwszy rz^d D. Tuska Drugi rzgd D. Tuska Ewolucja polityki prywatyzacyjnej w krajach postsocjalistycznych Meandry polityki prywatyzacyjnej Zasady polityki prywatyzacyjnej i wlascicielskiej Rola czynniköw zewngtrznych Podsumowanie 218 Rozdzial 6. Szczegölne elementy polskiej zmiany wlasnosciowej Uwagi wprowadzajgce Prywatyzacja pracownicza Ogölna charakterystyka Cele i zasigg prywatyzacji pracowniczej Ewolucja podejsc do prywatyzacji pracowniczej Poprywatyzacyjne losy spölek leasingujqcych Pröba reaktywacji Wnioski Poröwnania migdzynarodowe Program Narodowych Funduszy Inwestycyjnych Trudne poczgtki Etapy realizacji programu Wtörne zmiany wlasnosciowe Wnioski Poröwnania migdzynarodowe Prywatyzacja z udzialem kapitalu zagranicznego Uwagi wprowadzajgce Dynamika prywatyzacji z udzialem inwestycji zagranicznych Zobowiqzania inwestoröw i ich realizacja Tozsamosc i Strategie inwestoröw zagranicznych Przypadek PAEF Cechy przedsigbiorstw prywatyzowanych z udzialem kapitalu zagranicznego Poröwnania migdzynarodowe Reprywatyzacja niespelniona szansa Uwagi wprowadzajqce 260

6 Spis tresci Niepowodzenie glöwnego nurtu reprywatyzacji Pröba rozwi^zania lokalnego: reprywatyzacja w Warszawie Inne obszary reprywatyzacji Wnioski Doswiadczenia innych krajöw postsocjalistycznych Podsumowanie 270 Rozdziai 7. Prywatna przedsipbiorczosc jako czynnik zmiany wlasnosciowej Uwagi wprowadzaj^ce Postsocjalistyczne przedsigbiorstwa prywatne Ustawa o dzialalnosci gospodarczej i rozwöj nowej przedsigbiorczosci Zagraniczne greenfieldy Rozwöj nowych prywatnych przedsi biorstw w pocz^tkowym okresie transformacji Rozwöj prywatnej przedsigbiorczosci w latach Zmiany wlasnosciowe w handlu. Mala" prywatyzacja Dalszy rozwöj sektora przedsigbiorstw prywatnych Uwagi wprowadzajgce Wybrane dane statystyczne Podsumowanie 301 Rozdziai 8. Wlasnosc publiczna ewolucja w okresie przemian transformacyjnych Uwagi wprowadzaj^ce Definicja, wyodrgbnienie i rodzaje wlasnosci publicznej Podstawowe definicje Podzial PSP wedlug wielkosci udzialöw panstwa Podzial PSP wedlug rodzaju panstwowego wlasciciela Udzial wlasnosci publicznej w gospodarce Polityka wlascicielska w okresie transformacji Uwagi wprowadzajqce Rys historyczny Polityka wlascicielska panstwa po kryzysie finansowym lat Panstwo-wlasciciel problemy i patologie Wynagradzanie panstwowych menedzeröw i ustawa kominowa Niedokonczona prywatyzacja Aktywnosc wlascicielska panstwa Kapitalizm polityczny w drug% streng PSP w innych krajach bagaz historii i poröwnania migdzynarodowe Podsumowanie 355

7 10 Spis tresci Rozdzial 9. Efekty i konsekwencje zmiany wlasnosciowej Uwagi wprowadzaj^ce Zmiana struktury wlasnosciowej polskiej gospodarki w okresie transformacji Uwagi metodologiczne Generaine zmiany struktury wlasnosciowej gospodarki Dane dotyczqce najwazniejszych dzialöw gospodarki Zmiany struktury wlasnosciowej zbioru najwigkszych polskich przedsigbiorstw Realizacja celow prywatyzacji Cele podstawowe Cele dodatkowe Cele ukryte Efekty i konsekwencje zmiany wlasnosciowej w innych krajach postsocjalistycznych Realizacja celow podstawowych Realizacja celow dodatkowych Realizacja celow ukrytych 405 Bibliografia 407 Indeks nazwisk 417