ŚLĄSKA ENERGIA 2008 RAPORT

Transkrypt

1 ŚLĄSKA ENERGIA 2008 RAPORT

2

3 Pozytywna energia Rozmowa z Bogusławem Śmigielskim, marszałkiem województwa śląskiego Jak Pan rozumie hasło Śląska energia, które jest przecież jednym ze sloganów promujących nasz region? Przypomnę, że województwo śląskie jest pierwszym regionem w Polsce, który podjął się zadania stworzenia profesjonalnej strategii promocji turystycznej oraz inwestycyjnej i gospodarczej. Budujemy markę naszego regionu. Dotąd takie działania podejmowane były wyłącznie przez dynamicznie rozwijające się regiony kraju. Interpretacje przesłania Śląskie Pozytywna energia będą zróżnicowane: duchowa energia, energia dzikiej przyrody, pełne energii itd. Zawsze jednak będzie to znaczyć, że Śląskie to region pełen energii dzięki swej różnorodności i wiązać się będzie z tak nośnymi skojarzeniami, jak kreatywny, dynamiczny, optymistyczny. Na ile, w Pana ocenie, ta energia ma przełożenie na takie sfery życia na Śląsku jak: gospodarka, nauka, sport czy kultura? Strategia budowania wizerunku województwa śląskiego opiera się na kilku podstawowych założeniach i wyrasta z wartości charakterystycznych dla naszego regionu. Mieszkańcy województwa tworzą dużą społeczność lokalną o wyrazistych cechach własnych i licznych dostrzegalnych zaletach, takich jak umiejętność pracy zespołowej czy solidne podejście do wykonywanych zadań. Ponadto województwo śląskie jest liderem w dziedzinie inwestycji i posiada dobrze rozwiniętą infrastrukturę komunikacyjną. Z kolei bogactwo geograficzne i historyczne tworzy atrakcyjną ofertę turystyczną. Energia opiera się na rzeczywistych, a nie wydumanych atutach, które są obecne w wielu dziedzinach życia na Śląsku. Ile tej śląskiej energii drzemie w samorządach? Sądząc po wynikach ogólnopolskich rankingów na najbardziej gospodarne gminy, czy też najskuteczniej pozyskujące inwestorów krajowych i zagranicznych, w których województwo i miasta śląskie zajmują czołowe lokaty, nasze samorządy cechuje sporo energii. Są kreatywne także w pozyskiwaniu i rozdziale funduszy unijnych. Województwo śląskie jest pierwszym i jedynym w kraju, które przy opracowywaniu Regionalnego Programu Operacyjnego na lata postanowiło zgodnie z licznymi uwagami płynącymi ze strony samorządów umożliwić władzom lokalnym decydowanie o dofinansowaniu projektów i podzielić się w tym zakresie swoimi kompetencjami. Pierwsze takie porozumienie podpisali już członkowie subregionu zachodniego, wkrótce dołączą do nich następni. Warto także pamiętać, że z oddolnej inicjatywy zrodziła się w naszym regionie idea powołania Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, skupiającego 14 miast aglomeracji śląskiej. To nowatorskie porozumienie w skali kraju sprawiło, że właśnie w naszym regionie trwają prace nad projektem ustawy metropolitalnej. Myśli Pan, że formowanie się aglomeracji w sensie wspólnych działań samorządów to także przykład takiej pozytywnej energii naszego regionu? Niewątpliwie tak, bo pomysł powołania aglomeracji śląskiej stał się możliwy dzięki temu, że przedstawiciele samorządów 14 miast śląskich doszli do wniosku, iż dla wspólnego sukcesu są gotowi połączyć swoje siły. Wyrósł więc z potrzeby, od dołu, a nie z nakazu odgórnego. To jest jego olbrzymią wartością. Prezydenci chcą poprzez związek realizować wspólną strategię rozwoju obszaru metropolitalnego oraz prowadzić politykę m.in. w dziedzinach transportu lokalnego, w tym zarządzania drogami istotnymi z punktu widzenia aglomeracji śląskiej. W obszarach zainteresowania związku są także niektóre zadania z zakresu ochrony środowiska, gospodarki odpadami, wodno-ściekowej i zaopatrzenia w energię. Czy Pana zdaniem można już mówić o pewnej modzie na Śląsk i to co śląskie? Myślę, że jest jeszcze za wcześnie na mówienie o modzie na Śląsk. Interesujące są w tym względzie wyniki badań nad wizerunkiem naszego regionu zrealizowane przez Śląską Organizację Turystyczną we współpracy z Wydziałem Promocji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. Dotyczyły one wprawdzie tylko ruchu turystycznego i postrzegania województwa śląskiego przez pryzmat atrakcyjności turystycznej i walorów krajobrazowych, ale przedstawiają także wizerunek województwa funkcjonujący wśród mieszkańców naszego regionu i przyjezdnych. Wynika z nich, że śląskie atrakcyjne miejsca odwiedzają głównie mieszkańcy naszego województwa, którzy zdecydowanie dobrze oceniają walory turystyczno-krajoznawcze regionu. Zarówno miejscowi, jak i przyjezdni dostrzegają pozytywne zmiany w województwie, takie jak: rozwój infrastruktury, wzrost inwestycji, malejące zanieczyszczenie środowiska itd. Charakterystyczne jest to, że lepszy wizerunek województwa śląskiego funkcjonuje wśród jego mieszkańców i osób, które gościły na Śląsku, niż u ludzi, którzy znają nasz region jedynie ze słyszenia. Wynika z tego, że najlepszymi ambasadorami naszego regionu są mieszkańcy województwa i do nich w pierwszej kolejności będzie skierowana kampania umacniająca pozytywny wizerunek województwa śląskiego. Gdyby jednak na hasło Śląska energia spojrzeć pod nieco innym kątem Węgiel, przemysł to też energia, która jednak nie zawsze dobrze się kojarzy. Z jednej strony mówi się o bezpieczeństwie energetycznym, jakie zapewnia nasz region, z drugiej pokutuje wizerunek zadymionego Śląska. Jak dobrze promować nasz region na zewnątrz? Śląsk żył w cieniu przemysłu wydobywczego, ale to już przeszłość. Dzisiaj symbolem regionu powinna być nie bryła węgla, lecz taśma montażowa w fabryce samochodów. Największe przychody osiąga bowiem przemysł motoryzacyjny, na drugim miejscu jest metalurgia, a dopiero na trzecim górnictwo. Silne zróżnicowanie regionu jest wielkim atutem województwa, świadczy o jego bogactwie kulturowym oraz atrakcyjności turystycznej. Oprócz uprzemysłowionych miast aglomeracji śląskiej dynamicznie rozwija się Podbeskidzie, które przyciąga tysiące turystów walorami Beskidów. Z kolei region północny, czyli częstochowski, ma ogromy potencjał związany z turystyką. Dominującą rolę odgrywa Częstochowa z Jasną Górą, ale również Jura Krakowsko-Częstochowska. Słowem, potencjał regionu jest rozłożony stosunkowo równomiernie na dużym obszarze. I to są atuty, które chcemy wykorzystywać w kampanii promującej nasz region. Czy Euro 2012 stwarza szansę pokazania światu śląskiej energii? Sprawna organizacja EURO 2012 jest nie tylko szansą na promocję regionu, ale także znaczącym bodźcem rozwojowym. Jesteśmy przekonani, że rozgrywki finałowe Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej nie ominą Stadionu Śląskiego. To przekonanie bierze się z mocnych przesłanek. Stadion Śląski realny, a nie wirtualny, jest trzecim co do wielkości tego typu obiektem po Warszawie i Kijowie. Istniejąca sieć autostrad i dróg ekspresowych jest tu najlepsza w kraju. Stadion Śląski jest położony w centrum aglomeracji śląskiej, którego miasta stanowią praktycznie jeden organizm. W promieniu 20 km od Stadionu Śląskiego znajduje się około 50 hoteli. W całym regionie działa natomiast ponad 120 hoteli, w tym 12 pięciogwiazdkowych i czterogwiadkowych. Dobrą opinię o śląskiej infrastrukturze komunikacyjnej, zapleczu hotelowym i medycznym potwierdzili przebywający niedawno w naszym województwie przedstawiciele UEFA. Wierzę, że goście EURO 2012 wyniosą co najmniej podobne wrażenia z pobytu w naszym regionie. Tym bardziej że mamy olbrzymie doświadczenie w organizacji masowych imprez i potrafimy wykorzystać wspomniane wcześniej atuty naszego regionu. Rozmawiał Aleksander Kaczmarek

4 RAPORT ŚLĄSKA ENERGIA 2008 Mam tu pracę do wykonania Rozmowa z Elżbietą Bieńkowską, minister Rozwoju Regionalnego Powinniśmy dawać pieniądze silnym, dużym ośrodkom w tych województwach, które pociągną za sobą innych. Powiedziała Pani niedawno, że obecnie najważniejszą sprawą jest troska o to, aby pieniądze przyznane nam przez Unię Europejską na najbliższe lata po prostu nie przepadły. Tymczasem zaczęła Pani urzędowanie od brutalnej weryfikacji słynnej już listy projektów unijnych. Sprawa była bardzo głośna w mediach. Tak. Dla mnie był to jedyny sposób na to, żeby przyspieszyć wydatkowanie tych środków. Projekty z listy były niezgodne z programami, nakładały się na siebie, były źle przygotowane, brzmiące hasłowo. To było tylko trzymanie pieniędzy a nie gospodarowanie nimi. Weryfikacja była najszybszym sposobem zagospodarowania tych środków. Region śląski na tym nie stracił? Żaden region nic nie stracił, bo żaden nic na tych listach nie miał. To, że były tam projekty bez żadnej podpisanej umowy, poza konkursem, to nie znaczyło, że ktoś coś ma. Tworzenie list indywidualnych nie oznacza, że się komuś obiecuje pieniądze. Pieniądze mogą być obiecane dopiero po podpisaniu umowy o dofinansowaniu. Wszyscy, którzy uważali inaczej, nie mieli racji. Jest Pani zwolenniczką dobrej idei decentralizacji unijnych programów. Tak, jestem zwolenniczką, ale wiele w tym zakresie nie mogę zrobić, ponieważ programy są zatwierdzone w takiej formie, a nie innej. Były przygotowywane głównie w ubiegłym roku i zaakceptowane przez Komisję Europejską. Na tyle, na ile będę mogła, zmienię sposób podejścia ministerstwa na przykład do samorządów województw, które są instytucjami zarządzającymi, mającymi całkowitą władzę nad swoimi programami. Natomiast nie zmienię ostatecznego kształtu programów, tego jakimi są. Także tego, że na programy regionalne idzie tylko ponad 20 procent, reszta jest zarządzana centralnie. Zetknąłem się też z opinią, że chce Pani dawać jak najwięcej bogatym regionom zachodnim, a ograniczyć do minimum poziom pomocy dla regionów wschodnich. To jest kompletna bzdura. Do jednego zdania z wywiadu dla Wysokich obcasów dorabia się całe teorie. Program dla Polski wschodniej jest zaakceptowany. To jest raczej kwestia ogólnego podejścia do rozwoju powinno się dawać środki w te miejsca, które generują rozwój. Jeżeli mamy program dla Polski wschodniej z dodatkowymi pieniędzmi, to nie możemy dopuścić do tego, aby te środki zostały zużyte na projekty niegenerujące rozwoju Czyli przejedzone Powinniśmy dawać pieniądze silnym, dużym ośrodkom w tych województwach, które pociągną za sobą innych. Byłoby ogromną stratą i nieszczęściem, gdyby się okazało, że te duże środki dla Polski wschodniej, które są to podtrzymuję nic nie przyniosły po kilku latach, żadnego przełożenia na wskaźniki makro- i mikroekonomiczne. A tak się może stać. W takim razie świetna jest sytuacja Śląska, regionu najbardziej rozwiniętego? Tak, ale powtórzę: nie ma w tej chwili ani możliwości, ani planów dawania pieniędzy dla takich regionów w Polsce. Pieniądze zostały podzielone w zeszłym roku, a algorytm dla województw został zatwierdzony dwa lata temu. Nasze województwo ma promować hasło Śląska energia. Co Pani o nim sądzi? Jest bardzo dobre. To hasło ma z jednej strony skierować uwagę, na przykład, na przemysł węglowy, a z drugiej strony pokazać plany regionu. On ma w tej chwili, przynajmniej mnie jako osobie tam mieszkającej tak się wydaje, najgorszy okres za sobą. Chociażby restrukturyzację. Region nabiera obecnie niezwykłego rozpędu. Oczywiście ma jeszcze ogromne potrzeby, ogromne ilości energii powinny być włożone w to miejsce, aby doprowadzić go do stanu takiego, w jakim są niektóre regiony przemysłowe w Europie. Mogłaby Pani podać choć dwa problemy, które uznaje za najpilniejsze do rozwiązania na Śląsku w najbliższych latach? To są sprawy dość znane. Obszary poprzemysłowe, miejsca, do których nie przyjdzie żaden inwestor, jeśli się ich nie zmieni. Plus ten

5 ogromny potencjał, który jednak w regionie jest, przede wszystkim związany z innowacyjnością. Trzeba go wykorzystać. W kontekście wszystkich zachodzących zmian, najwolniej rozwija się, jak mi się wydaje, sprawa najważniejsza na najbliższe lata kwestia organizacji Euro Czy Pani ma jeszcze wiarę w to, że na Stadionie Śląskim będą rozgrywane mecze Mistrzostw Europy? Mam głęboką wiarę, bo Stadion Śląski jest jedynym istniejącym w tej chwili stadionem w Polsce. Jeśli chodzi o skomunikowanie, lotniska, służbę zdrowia, to nie ma się czego wstydzić wręcz przeciwnie. Tylko że na początku popełniono błąd i jako organizator mistrzostw był postrzegany mały Chorzów. Bardzo źle, bardzo źle. Ja mieszkam w Mysłowicach, które są 7 km od centrum Katowic. Znacznie bliżej, niż moje warszawskie mieszkanie od ministerstwa. Dla mnie to kompletna pomyłka, że mówi się o stadionie leżącym w Chorzowie, a nie w aglomeracji. Ja na Stadion Śląski dojadę w 15 minut, mijając jeszcze dwa inne miasta po drodze. To się już zmienia, główny sztab mieści się w Urzędzie Marszałkowskim, a Bogusław Śmigielski przyjął personalną odpowiedzialność za przygotowania. To dobrze. Wydaje się, słuchając i obserwując, że ludzie polityki na Śląsku są pełni kompleksów. Ciągle słyszę, że nie ma lidera, nie ma jedności, w rządzie za mało mamy przedstawicieli w stosunku do ogromnego potencjału regionu Co to jest za kryterium potencjał? Ja byłam osobą zupełnie nieznaną. Co to za kryterium? Tak jak nie można przyjmować kogoś do pracy, bo jest kobietą, tak nie można dlatego tylko, że jest ze Śląska! Do pracy przyjmuje się dlatego, że coś umie. I tyle. Akurat tak zdarzyło się mnie, ale to jest też kwestia splotu różnych okoliczności. Według sondaży rząd cieszy się ogromną popularnością. Ma Pani poczucie, że pracuje w najlepszym z rządów? Nie mam takiego poczucia. Zdecydowanie jest lepiej w Polsce, niż przez ostatnie dwa lata. Ja mam po prostu określoną pracę do wykonania i nie skupiam się na sondażach. Po tych 3 miesiącach naprawdę zauważyłam, że rzeczywistość medialna jest trochę inna od właściwej. Nie mówię tu o rankingach, ale o tym, co media nagłaśniają. Ja mam poczucie obowiązku, mam tu w ministerstwie po prostu dobrze pracować i tyle. Bardzo konkretnie. Proszę powiedzieć jak spędziła Pani dzisiaj dzień? Bardzo ciężko jest się z Panią umówić na rozmowę. Między innymi miałam spotkanie na temat świętochłowicko-chorzowskiego projektu ISPA. Przebiega bardzo dobrze, aczkolwiek na tyle rynek zdrożał, że brakuje im pieniędzy. Wnioskodawcami są jednak dwa duże i bogate miasta, to nie ma takiego problemu, jak w innych regionach kraju. Potem, jak to w poniedziałek, miałam spotkanie (brzydko mówiąc) kierownictwa. Trwało dwie godziny, załatwialiśmy bardzo dużo spraw, ale jakich, to Panu nie zdradzę Wspomniała Pani o chorzowsko-świętochłowickim projekcie. Przy okazji wizyty w Świętochłowicach mówiła Pani o potrzebie uruchomienia dodatkowego strumienia pieniędzy. Jak to Pani zrobi? O tym dziś właśnie rozmawialiśmy. Generalnie projekty finansowane ze Spójności Europejskiej mają potworne problemy z powodu wzrostu cen. Są teraz dwie grupy beneficjentów jednych nie stać na to, aby w ogóle zakończyć projekty. To jest dla nas, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, dramat. Druga grupa zaciska pasa do granic możliwości, jak Chorzów i Świętochłowice, ale są na tyle bogaci, że projekty zakończą, choćby zaciągając kredyt. Dla nich z kolei blokuje to jednak szansę dalszego rozwoju. Dla większości beneficjentów trzeba znaleźć odrębne mechanizmy finansowania. Wypracowujemy już z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska jakieś wyjście w tej sprawie. Skorzystamy być może z innych kredytów niż do tej pory, być może mechanizmy dotacyjne z budżetu państwa. Zobaczymy. Czy Pani zdaniem ruszy wreszcie sprawa partnerstwa publiczno-prywatnego? Zwłaszcza w kontekście Euro? To ruszy na pewno, sprawa jest nowelizowana w tej chwili w ministerstwie. Mówiliśmy o energii, więc zapytam na koniec: skąd Pani czerpie energię? Z domu, na pewno nie z pracy w Warszawie. Z domu czerpię energię, taki mam charakter po prostu. Gdybym miała inny, to już bym się tu załamała, choćby po dniu takim jak dzisiaj. Kiedy się Pani przeprowadza do Warszawy? Nigdy. Nigdy. Rozmawiał Marek Ciszak Usprawnienie ruchu komunikacyjnego, zarówno w centrum Katowic jak i na całym Śląsku, będzie możliwe w najbliższych latach głównie dzięki unijnym dotacjom

6 RAPORT ŚLĄSKA ENERGIA 2008 Nowa wizja Śląska Bogactwo zasobów, atrakcyjny rynek pracy, ciekawa struktura demograficzna, a do tego dobrze rozwinięta (i stale rozwijana) infrastruktura transportowa oraz umiejętność wykorzystywania posiadanych atutów to najważniejsze cechy wyróżniające województwo śląskie na tle innych części Polski. Trudno się dziwić, że od lat Śląsk wiedzie prym w zakresie atrakcyjności inwestycyjnej. Potwierdzają to analizy Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową. W najnowszym, opublikowanym w grudniu 2007 roku, raporcie województwo śląskie sklasyfikowane zostało na czołowych miejscach w niemal wszystkich branych pod uwagę wskaźnikach. Co oceniali eksperci? Ekspertyza Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski pod redakcją Tomasza Kalinowskiego to próba usystematyzowania, oceny i porównania konkurencyjności inwestycyjnej poszczególnych części kraju. Zespół ekspertów dokonał oceny atrakcyjności inwestycyjnej województw w oparciu o analizę aż siedmiu zróżnicowanych wskaźników cząstkowych. Za najważniejsze, zgodnie z przyjętymi założeniami badawczymi, uznano zasoby regionów i koszty pracy. Zdaniem ekspertów duże znaczenie dla kształtowania atrakcyjności inwestycyjnej województw miała także aktywność wobec inwestorów. Dalsze miejsca w hierarchii ważności czynników przypadły kolejno: dostępności transportowej, wielkości rynku zbytu, poziomowi rozwoju infrastruktury gospodarczej, a najmniejsze znaczenie miały poziom rozwoju infrastruktury społecznej i poziom bezpieczeństwa publicznego. Za co nas cenią? Województwo śląskie okazało się bezkonkurencyjne, jeśli chodzi o zasoby rynku pracy. Niestety, autorzy ekspertyzy wskazali jednak, że na tak dobrą ocenę uzyskaną w tym wskaźniku, większy wpływ miała wielkość zasobów niż ich jakość. Śląsk cechuje się bowiem bardzo wysoką, nieporównywalną z innymi częściami kraju, gęstością demograficzną pracujących, bezrobotnych i absolwentów, co zdecydowało o dominacji regionu. Zastrzeżenia może wzbudzać ocena ekspertów, zgodnie z którą mieszkańcy regionu przejawiają mniejszą niż w pozostałych regionach przedsiębiorczość i aktywność społeczną. Dobrą ocenę województwo śląskie uzyskało także w zakresie infrastruktury gospodarczej (definiowanej przez pryzmat gęstości instytucji otoczenia biznesu, poziomu rozwoju sfery badawczo-rozwojowej, możliwości inwestowania w specjalnych strefach ekonomicznych oraz intensywność działalności targowo-wystawienniczej). Szczególne znaczenie ma tu aktywność Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Pod względem infrastruktury społecznej województwo śląskie jest niekwestionowanym liderem, a w minionym roku wyprzedziło bliskiego sąsiada województwo małopolskie. Ocena poziomu rozwoju infrastruktury społecznej objęła analizę intensywności działalności kulturalnej oraz stanu infrastruktury turystycznej i towarzyszącej. Śląsk wyróżnia się także jeśli chodzi o chłonność rynku, zarówno w segmencie rynku indywidualnego jak i instytucjonalnego. Na plus zaliczyć można też lepszą niż przeciętna dla kraju dostępność transportową województwa (istniejąca autostrada A4 i budowana A2, szlaki kolejowe, port lotniczy w Pyrzowicach). Mankament to wciąż niższy niż w pozostałych regionach (za wyjątkiem mazowieckiego i pomorskiego) poziom bezpieczeństwa publicznego. Wizualizacja przyszłego centrum stolicy Śląska autorstwa Tomasza Koniora Przemysłowe atuty Jako region silnie zurbanizowany, zasobny w bogactwa naturalne, ale także o rozbudowanej sieci szkolnictwa technicznego, województwo śląskie jest najbardziej atrakcyjnym dla inwestycji przemysłowych. Tradycje wielkoprzemysłowe na tym terenie sięgają połowy XIX wieku, stąd często Górny Śląsk utożsamiany jest właśnie z tego typu działalnością. Nie znaczy to jednak, że inne części województwa nie są atrakcyjne dla inwestycji przemysłowych. Przeciwnie, w każdym subregionie znaleźć można obszary o dużym zagęszczeniu przemysłu. O pozycji województwa śląskiego w tej kategorii atrakcyjności inwestycyjnej zadecydowały przede wszystkim takie czynniki jak: olbrzymie zasoby ludzkie, dostępność transportowa, a także poziom rozwoju infrastruktury gospodarczej. Zdaniem autorów ekspertyzy, ważnym dla inwestorów przemysłowych kryterium dla lokalizacji inwestycji jest stopień ochrony środowiska. Regiony o mniejszych wymaganiach w zakresie ochrony środowiska, jak znaczna część obszaru województwa śląskiego, częściej są wybierane na miejsca usytuowania dużych zakładów przemysłowych. Z drugiej strony należy zwrócić uwagę, że stopień dbałości o środowisko naturalne na Śląsku wzrasta, co z kolei doceniają inwestorzy z branż usługowych i zaawansowanych technologii. Na pierwszym miejscu w klasyfikacji atrakcyjności dla inwestycji przemysłowych znalazł się podregion centralny śląski. Zadecydowały o tym: największe zasoby pracy, które charakteryzują się jednocześnie najwyższą, z punktu widzenia działalności przemysłowej, jakością (pod tym względem podregion centralny śląski utrzymał swoją wiodącą pozycję z wcześniejszych raportów), bardzo dobra dostępność transportowa związana z istnieniem autostrady A-4, planowanym węzłem autostradowym (A-4 i A-2), funkcjonowaniem międzynarodowego lotniska i dużą gęstością sieci drogowej, znakomicie rozwinięta infrastruktura gospodarcza, będąca efektem bardzo dobrej kondycji Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, wysoki poziom rozwoju gospodarki, bardzo niski stopień ochrony środowiska przyrodniczego.

7 Fragment miejskiej zabudowy centrum Katowic, które według planów architektonicznych w najbliższej dekadzie zyska na urodzie Negatywny wpływ na poziom atrakcyjności inwestycyjnej dla działalności przemysłowej obszaru centralnego województwa śląskiego wywierają stosunkowo wysokie koszty pracy i bardzo niski poziom bezpieczeństwa powszechnego. Drugą pozycję w rankingu obronił, w stosunku do roku poprzedniego, podregion rybnicko-jastrzębski. Cechuje się: bardzo dobrymi zasobami pracy wykwalifikowanej dla działalności produkcyjnej, dobrą dostępnością transportową, dobrą infrastrukturą gospodarczą, bardzo wysokim poziomem rozwoju gospodarki, niezbyt wysokim stopniem ochrony środowiska przyrodniczego. Słabymi stronami tego podregionu w zakresie atrakcyjności inwestycyjnej dla działalności przemysłowej są wysokie koszty pracy i niższy od przeciętnego poziom bezpieczeństwa powszechnego. Na miejscu piątym sklasyfikowany został podregion bielsko-bialski. Wśród jego atutów eksperci Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową wymieniają duże zasoby pracy i wysoki poziom rozwoju gospodarki. Poza tym podregion ten cechuje się przeciętną dostępnością transportową i stopniem ochrony środowiska naturalnego. W stosunku do lat poprzednich zwiększyły się jednak koszty pracy. Ostatni ujęty w rankingu atrakcyjności dla inwestycji przemysłowych fragment województwa śląskiego podregion częstochowski zajął także wysokie, 7 miejsce. To awans o trzy pozycje w stosunku do raportu opublikowanego w 2006 roku. Cechami tej części województwa są znów duże zasoby pracy i względnie niski stopień ochrony środowiska przyrodniczego. Jako mankament eksperci wskazują raczej słabą dostępność komunikacyjną, co jednak powinno ulec zmianie po wybudowaniu autostrady A2. Przyszłość w technologii Województwo śląskie to także obszar niezwykle atrakcyjny do prowadzenia działalności usługowej. Według metodologii badań przyjętej w celu dokonania analizy porównawczej podregion centralny śląski, obejmujący aglomerację górnośląską, sklasyfikowany został na drugim miejscu, ustępując jedynie podregionowi warszawskiemu. Na tę lokatę złożyły się takie czynniki oceny jak: bardzo dobrze rozwinięta infrastruktura gospodarcza, bardzo duże zasoby pracy, w tym zasoby pracowników wysoko wykwalifikowanych, bardzo duża chłonność rynku zbytu, bardzo korzystne położenie pod względem transportowym. Elementami hamującymi rozwój inwestycji usługowych w podregionie mogą być jedynie wysokie koszty pracy, stan środowiska przyrodniczego, a także niski poziom bezpieczeństwa publicznego. W pierwszej dziesiątce najbardziej atrakcyjnych części kraju dla inwestycji sektora usługowego znalazł się także podregion bielsko-bialski (6 miejsce dzięki wysokiej chłonności rynku, zasobom pracy oraz poziomowi rozwoju gospodarki) i częstochowski (10 miejsce, na które złożyły się zasoby i niskie koszty pracy, dobry stopień rozwoju gospodarczego, wyższy niż przeciętny poziom bezpieczeństwa powszechnego). Śląsk wysoko oceniany jest także pod kątem możliwości rozwoju dla nowych technologii. Dotyczy to zwłaszcza aglomeracji górnośląskiej, czyli podregionu centralnego województwa śląskiego, który uplasował się na 3 miejscu w kategorii atrakcyjności dla działalności zaawansowanej technologicznie. Eksperci docenili przede wszystkim ogromną chłonność rynku instytucjonalnego, bardzo dobrze rozwiniętą infrastrukturę gospodarczą, dostępność wysoko wykwalifikowanej kadry pracowniczej oraz bardzo wysoki poziom rozwoju gospodarczego. Euro przyszłość Obroniona w roku 2007 pierwsza pozycja w rankingu najatrakcyjniejszych dla inwestowania regionów Polski na pewno cieszy. Eksperci Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową zaznaczają jednak, że dystans pomiędzy Śląskiem a innymi częściami kraju powoli się zmniejsza. Nie jest to jednak przejaw zmniejszania się atrakcyjności naszego regionu, ale raczej wynik rozwoju gospodarczego Polski. Coraz więcej regionów dysponuje lepszą dostępnością transportową, podnosi poziom rozwoju infrastruktury gospodarczej. Śląsk na pewno pozostanie jednak liderem w takich czynnikach jak zasoby ludzkie czy chłonność rynku wewnętrznego. To elementy, które nierozerwalnie wiążą się z konurbacyjnym charakterem centralnej części województwa. W ciągu najbliższych kilku lat na atrakcyjność poszczególnych obszarów kraju na pewno wpływ będą miały przygotowania do Euro Realizacja planów szybkiej rozbudowy sieci dróg krajowych i autostrad, wykonanie szeregu inwestycji infrastrukturalnych związanych np. z transportem publicznym wszystko to stanowić będzie dodatkowe atuty w pozyskiwaniu inwestorów. Śląsk jako region, który bezpośrednio włączony jest w przygotowania do Euro 2012, będzie jednym z tych regionów, które najwcześniej odczują pozytywne skutki gospodarcze tego wydarzenia. Drugim bodźcem dynamizującym rozwój i podnoszącym poziom atrakcyjności będą, a częściowo są już, środki wsparcia unijnego przewidziane na lata Właściwy wybór projektów rozwojowych w ramach, np. regionalnych programów operacyjnych, może okazać się kluczowym w wyścigu o inwestorów. AK

8 8 RAPORT ŚLĄSKA ENERGIA 2008 Budowlana koniunktura dla Śląska Rozmowa z Andrzejem Królickim, wiceprezesem Polskiej Izby Przemysłowo-Handlowej Budownictwa, prezesem Oddziału Śląskiego PIP-HB Rok 2007 był dla polskiego budownictwa znakomity. Czy coś się zmieniło na śląskim rynku budowlanym? Śląskie firmy budowlane mają pracę. Jest wręcz tak, że mogą wybierać z portfela zleceń. To bardzo dobre dla rynku. Jeszcze kilka lat temu, kiedy walczono o każdy kontrakt, firmy pracowały za bardzo niskie ceny po kosztach lub nawet poniżej kosztów. Skutkowało to również niskimi płacami dla pracowników. Realizacja kontraktów po cenach rynkowych umożliwia podniesienie wynagrodzeń. To z kolei w jakiejś perspektywie hamuje odpływ ludzi z branży i migrację zarobkową budowlańców. Poza tym rynek się ustabilizował. Kontraktów nie wygrywają już tylko ci, którzy zaoferują najniższe ceny, ale także odpowiednią jakość, solidność. Zmieniła się również mentalność urzędników, którzy zaczęli sobie zdawać sprawę, że kosztorys inwestorski nie może bazować na kalkulacji kosztów sporządzonej kilka lat wcześniej, ale musi odpowiadać aktualnym warunkom. W dalszym ciągu to zamówienia publiczne są największym źródłem zleceń. Rośnie jednak liczba inwestycji prywatnych buduje się duże zakłady przemysłowe, centra logistyczne, handlowe. Ci inwestorzy szukają sprawdzonych firm. Których części rynku budownictwa dotyczą te zmiany? Z jednej strony rozwija się ten rynek inwestycji przemysłowych czy usługowych. On generuje ceny na odpowiednich poziomach i związane z tym odpowiednie zarobki. To ograniczyło odpływ ludzi z budownictwa. Oczywiście my nadal pod względem płac nie możemy porównywać się z Irlandią czy Wielką Brytanią, ale wiadomo, że tam już wynagrodzenie się wiele nie podniosą, a u nas rosną stale. Wyższe płace powodują też wzrost konsumpcji. To z kolei dotyczy drugiej strony rynku inwestycji budowlanych mieszkaniowej. Tutaj również pojawiają się dwie kategorie zamówień publiczne i prywatne. Pierwsze realizują spółdzielnie mieszkaniowe, TBS, gminy. Pojawiają się zlecenia, których nie było od lat np. z budownictwa komunalnego, ale za ceny realne. Inwestorzy prywatni deweloperzy, choć nie tylko, też budują, bo mają zbyt. Jeszcze do niedawna mówiło się o problemie wykwalifikowanej kadry, która wyjeżdża na zachód. Czy warunki w Polsce zmieniły się już na tyle, że pracownicy, którzy wyemigrowali teraz wracają? Nie wracają, albo raczej jeszcze nie wracają. Minęło zbyt mało czasu. Ja sam pracowałem na kontraktach za granicą i wiem, że zarobkowo wyjeżdża się na dłużej. Większość chce jednak wrócić i zainwestować zarobione pieniądze tutaj. To też nas powinno cieszyć, bo stanowi gwarancję zleceń na rynku za kolejnych kilka lat. Kiedy rozmawialiśmy rok temu, wspominał Pan o problemach firm budowlanych związanych z brakiem rąk do pracy. Receptą na to mieli być pracownicy ze wschodu, ci jednak byli mocno ograniczeni prawem. Jak w tej chwili wygląda kwestia zatrudniania pracowników spoza Unii Europejskiej na naszym rynku? Przedłużono możliwość zatrudnienia pracowników zza wschodniej granicy z 3 do 6 miesięcy. Wydaje się, że taką sprawę można załatwić w jeden dzień. W międzyczasie zmienił się jednak rząd i ci, z którymi prowadziliśmy już pertraktacje, odeszli. W ich miejsce pojawili się nowi, ale zanim okrzepli, zanim zapoznali się z problemem minęły kolejne miesiące. Dobre chęci nie zawsze wystarczają, a w tym przypadku firmy budowlane czekały na konkretną decyzję. Mimo wszystko cieszymy się, że Izbie udało się przekonać decydentów do zmiany prawa. A co z innymi ograniczeniami, jak np. słaba dostępność kredytów? Ten problem zniknął zupełnie. Dzisiaj na rynku budowlanym jest tak, że wystarczy na ślepo otworzyć gazetę, żeby znaleźć oferty deweloperów. Za deweloperstwo biorą się nawet ci, którzy nie mają o tym zielonego pojęcia, albo mają zielone pojęcie, myśląc o zielonym kolorze dolara. To również świadczy o rozwoju rynku. Pojawiają się firmy, które wychodzą z założenia, że szybko coś zbudują, znajdą klientów i sprzedają z zyskiem 30%. Obok nich są też deweloperzy profesjonalni, którzy przez lata wyrobili sobie markę i dzisiaj z tego korzystają. Oni nie mają problemów ze zbyciem mieszkań, bo siła nabywcza społeczeństwa wyraźnie wzrosła. Osoba fizyczna, która ma stałą pracę, nawet nie zarabiająca dużych pieniędzy, jest dziś idealnym klientem dla każdego banku. Wystarczy zabezpieczenie w postaci budowanego mieszkania i nie ma problemów z uzyskaniem kredytu. Nieco gorzej jest z podmiotami gospodarczymi, w przypadku których to ryzyko kredytowe jest większe. Kredyty hipoteczne dla indywidualnych klientów są dla banków najbezpieczniejsze i stąd to właśnie one napędzają rozwój budownictwa mieszkaniowego. Ktoś, kto dotąd nie myślał nawet o własnym mieszkaniu czy domu, nagle stał się klientem. Czyli czeka nas dalsza ekspansja osiedli budowanych na obrzeżach miast? Jeszcze dwa lata temu można by się z taką opinią zgodzić. Budownictwo mieszkaniowe opierało się głównie o budowę osiedli domków jednorodzinnych. Deweloperzy to jednak biznesmeni. Na powierzchni tysiąca m 2 można wybudować budynek jednorodzinny, ale także wielorodzinny o np. jedenastu kondygnacjach. Co bardziej się opłaca? Coraz wyraźniej rysuje się trend powrotu do budowania w centrach wysokich budynków, w których mieszkania będą oczywiście spełniać współczesne standardy. Buduje się też chyba bardziej ciekawie Jeśli są pieniądze to można sobie pozwolić na więcej. Mało kto już jest zainteresowany budynkami wyglądającymi jak klocki na środku pola. Ci, dla których się buduje, coraz częściej chcą wybierać nawet odpowiednią formę architektoniczną. Jakie, w Pana ocenie, potrzeby są najbardziej pilne jeśli chodzi o budownictwo usługowe w naszym regionie? W centrach miast rodzi się problem braku powierzchni biurowych. Podmioty, które się rozwijają, potrzebują przestrzeni dla siebie. Dotąd wiele małych firm było noszonych w teczkach. Teraz szukają możliwości lokalowych, a te okazują się ograniczone. Deweloperzy już zainteresowali się tym problemem i budują lub planują budowę biurowców. Myślę jednak, że potrzeba byłoby jeszcze takich zmian w prawie, które umożliwiłyby firmom zaciąganie kredytów podobnych do hipotecznych. Od dwóch lat dyskutuje się zresztą możliwość wprowadzenia takiego kredytowania inwestycji innych niż mieszkaniowe. O to też zabiega nasza Izba. Czy zmiany w budownictwie poskutkowały też zmianami w strukturze firm zrzeszonych w PIP- HB? Zmieniła się przede wszystkim jakość. Polska Izba Przemysłowo-Handlowa Budownictwa skupia obecnie mniej firm niż kiedyś, ale są to firmy większe. Małe podmioty, 2-, 3-osobowe firmy, albo zniknęły z rynku, albo ich właściciele nie mają czasu angażować się w działalność Izby. Angażowanie się w działania samorządu gospodarczego, a takim jest PIP-HB wymaga często poświęcenia prywatnego czasu, a mało który z drobnych przedsiębiorców może sobie na to pozwolić. W dodatku my zajmujemy się tematyką ogólną, nagłaśnianiem różnych problemów związanych z budownictwem, szukaniem możliwości rozwiązań prawnych, konsultowaniem projektów ustaw itp. Mniejsze podmioty na rynku nie są tym po prostu zainteresowane. W Izbie zarejestrowane są w tej chwili największe firmy budowlane w Polsce i to jest nasz atut. Przez to, że skupiamy takie duże przedsiębiorstwa, jesteśmy bardziej przekonujący dla rządzących. Możemy podpowiadać, co zrobić, aby całemu budownictwu funkcjonowało się lepiej. Jaką rolę w Izbie odgrywają dziś jej struktury śląskie i jakie cele stawiają sobie w naszym regionie? Nadal jesteśmy jednym z największych oddziałów Izby, zrzeszającym duże podmioty budowlane z naszego terenu. Staramy się też aktywnie działać w otoczeniu społeczno-gospodarczym na Śląsku. Przykładem tego może być podpisane niedawno porozumienie pomiędzy Polską Izbą Przemysłowo-Handlową Budownictwa, Śląską Izbą Inżynierów i Techników Budownictwa, Izbą Budownictwa w Katowicach oraz Związkiem Pracodawców Budownictwa w Gliwicach. Celem tego porozumienia jest aktywne włączenie się organizacji, samorządu gospodarczego a także pracodawców budownictwa w powstawanie Związku Metropolitalnego. Wiemy, że aglomeracja to gra o większe środki na rozwój regionu. Budownictwo powinno mieć w tym rozwoju swój udział. Rozmawiał: Aleksander Kaczmarek

9 Polska Izba Przemysłowo-Handlowa Budownictwa oddział Śląsk Korzystając z możliwości dotarcia do szerokiej rzeszy firm budowlanych, a wśród nich wielu potencjalnych inwestorów, przedsiębiorców, partnerów handlowych, członków naszej Izby, prezentujemy państwu regionalny oddział PIP-HB. Przedstawimy jego główne kierunki działania, osiągnięcia w pracy na rzecz lokalnego środowiska biznesu oraz plany w tej dziedzinie. Dane adresowe pozwolą na łatwe nawiązanie kontaktu osobom, które wykażą zainteresowanie naszą działalnością. Oddział śląski PIP-HB W Górnośląskim Okręgu Przemysłowym działa jeden z największych oddziałów Polskiej Izby Przemysłowo-Handlowej Budownictwa Oddział Śląsk z siedzibą w Katowicach. Zrzesza ponad 100 przedsiębiorstw, które reprezentują szeroko rozumianą sferę budownictwa wykonawstwo, produkcję materiałów budowlanych i wykończeniowych, usługi, działalność deweloperską, inwestycyjną oraz projektowanie. Ideą nadrzędną prac podejmowanych w oddziale jest dążenie do wyrównania szans przedsiębiorstw działających na lokalnym rynku wobec narastającej konkurencji oraz likwidacji wszelkich barier dzielących poszczególne podmioty tak, by realna, jak najdalej idąca współpraca środowiska stała się jego siłą. Najważniejsza w biznesie jest aktualna informacja Śląski oddział Izby stara się pomóc swoim członkom w nawiązywaniu kontaktów z partnerami w regionie. Dzięki ścisłej współpracy ze Śląskim Urzędem Marszałkowskim i innymi ważnymi instytucjami samorządu lokalnego, Izba dysponuje pełną i bieżącą informacją o planowanych i realizowanych w regionie inwestycjach i przetargach oraz inwestorach zainteresowanych działalnością na Śląsku. Najważniejsze na dzisiejszym trudnym rynku są nowe kontakty z inwestorami, producentami i handlowcami w kraju i za granicą. Izba przywiązuje dużą wagę do udzielania firmom wszelkiej możliwej pomocy w zdobywaniu tych kontaktów. Staramy się dotrzeć do wszystkich inwestorów realizujących swoje zamierzenia na terenie Śląska i przekazać informacje o nich zrzeszonym w Izbie firmom, choć nie mamy możliwości zdobywania zleceń w imieniu firm. Korzystamy z każdej okazji sprzyjającej nawiązywaniu nowych kontaktów handlowych, które następnie przekazujemy naszym członkom. Regularnie informujemy też o wynikach przetargów, uwzględniając informacje o inwestorze, rodzaju realizowanego obiektu, kosztach inwestycji oraz generalnym wykonawcy. Oddział śląski może pochwalić się osiągnięciem cennym na krajowym rynku gospodarczym. Wysoki poziom współpracy przedsiębiorstw sprawił, że stając do przetargów na duże kontrakty nasze firmy nie konkurują ze sobą, ale łączą się, tworząc konsorcja budowlane i tym samym startują do przetargów dużo mocniejsze. Mogą wówczas konkurować z firmami zagranicznymi. Konsulting i doradztwo szczególnie dla małych przedsiębiorstw oddział stawia na ważnym miejscu. Powołano przy Izbie zespół konsultantów. Przedstawiciele firm członkowskich mogą uzyskać nieodpłatnie porady gospodarcze i prawne z zakresu prawa gospodarczego, finansowego, handlowego i prawa pracy. Wynikiem ostatnio podjętych starań jest poszerzenie oferty izbowych usług dla członków o pomoc tłumacza języka angielskiego również nieodpłatną. Przedstawiciele firm mogą korzystać z fachowej pomocy przy tłumaczeniu ofert, konsultacji oryginałów zagranicznych kontraktów czy rozwiązywać inne problemy z zakresu języka handlowego i technicznego. Wiele firm członkowskich korzysta z usług własnych radców prawnych. Raz w tygodniu radca jednej z firm pełni dyżur w Izbie, oferując praktyczną pomoc prawną z zakresu działalności gospodarczej. Obie formy specjalistycznej pomocy cieszą się wielkim powodzeniem wśród członków Izby. Szkolenia są stałym elementem działalności organizacji gospodarczych, służącym podnoszeniu kwalifikacji i poziomu wiedzy. Liczne kontakty Izby i współpraca z firmami o różnych profilach działalności umożliwiły znalezienie sponsorów, dzięki którym mogą odbywać się bezpłatne szkolenia członków w wielu dziedzinach gospodarki. Najbliższe cykle przygotowanych szkoleń będą dotyczyć zagadnień z zakresu prawa pracy, prawa odszkodowawczego oraz instrumentów finansowania działalności gospodarczej. Do cieszących się powodzeniem nowoczesnych działań należą szkolenia medialne, adresowane przede wszystkim do prezesów, dyrektorów oraz pracowników marketingu, reprezentujących swoją firmę na zewnątrz. Szkolenia te uczą skutecznych negocjacji oraz efektywnego reklamowania firmy potencjalnym klientom. Integracja środowiska sprzyja efektywnej działalności gospodarczej. Budowanie dobrych kontaktów towarzyskich między przedsiębiorcami i pracownikami firm korzystnie wpływa na kształt późniejszych kontaktów gospodarczych i efektywność pracy. Umacnianiu i nawiązywaniu nowych znajomości wszystkich członków Izby służą organizowane przez oddział trzy razy w roku, w Ustroniu, dwudniowe konferencje tematyczne, połączone ze spotkaniami integracyjnymi. Tematy merytorycznej części przygotowywane są w zależności od aktualnych potrzeb uczestników. Stałą pozycją konferencji wyjazdowych jest informacja i ewentualne porady inspektorów Inspekcji Pracy dla budowlańców, na temat zaniedbań i niedociągnięć, ciągle jeszcze występujących na naszych budowach. Ostatnia z przygotowywanych konferencji VII Forum Drogownictwa odbyła się w czerwcu 2007 r., a temat przewodni brzmiał Prognozy rozwoju sieci drogowej na Śląsku. Kolejna planowana jest na czerwiec br. Komunikacja i promocja Śląski oddział Izby docenia rolę przepływu informacji do firm, między firmami oraz między firmami a środowiskiem budowlanym w całym kraju. Usprawnieniu wymiany informacji, szczególnie informacji o przedsiębiorstwach ściśle związanych z Izbą i wydarzeniach gospodarczych, służą wydawnictwa oddziału. W biuletynach i współpracujących z Izbą czasopismach fachowych staramy się promować członków Izby na rynku budowlanym, jak również dostarczać przedsiębiorcom aktualnej wiedzy o panujących na nim tendencjach, możliwościach i budowlanych wydarzeniach gospodarczych. Od podjęcia działalności w regionie oddział aktywnie uczestniczy w Międzynarodowych Targach Katowickich Targbud (edycja wiosenna) i Jesiennej Giełdzie Budownictwa. Członkowie Izby mają możliwość prezentowania swoich ofert na zbiorowym stoisku targowym Polskiej Izby Przemysłowo- Handlowej Budownictwa. Tradycyjnie na każdych targach Izba organizuje konkurs o Złoty Kask i rywalizację w kategorii Nowy Wyrób. Wiele imprez targowych odbywa się pod patronatem Izby, czemu służy bliska współpraca z Biurem Promocji i Wystaw Astra z Bielska Białej organizatorem targów w Bielsku, Cieszynie, Tychach i Żywcu. Członkowie Izby mają możliwość prezentowania swoich ofert a wspólnym stoisku targowym Polskiej Izby Przemysłowo-Handlowej Budownictwa. Na każdych targach Izba organizuje konkurs o Złoty kask i rywalizację w kategorii Nowy wyrób Przedstawiciele oddziału uczestniczą w pracach komisji egzaminacyjnych w szkołach budowlanych, a Izba pomaga szkołom budowlanym w organizacji praktyk zawodowych dla uczniów. Osiągnięciem oddziału śląskiego Izby jest podpisanie porozumień o współpracy z innymi organizacjami samorządu gospodarczego: Regionalną Izbą Gospodarczą w Katowicach, Słowacką Izbą Przemysłowo-Handlową w Żilinie oraz Konfederacją Budownictwa Flandrii. Najnowszą inicjatywą jest działanie w ramach podpisanego porozumienia pomiędzy Śląską Izbą Inżynierów Budownictwa i Izbą Budownictwa z siedzibą w Katowicach jako porozumienia organizacji samorządu gospodarczo-budowlanego naszego regionu, a w efekcie utworzenia Forum Budownictwa Śląskiego. Biuro Obsługi Inwestora Polska Izba Przemysłowo-Handlowa Budownictwa oddział Śląsk wychodząc naprzeciw potrzebom rynku inwestorskiego, budowlanego i handlowego uruchomiła, w ramach działalności statutowej, Biuro Obsługi Inwestora. Ściśle współpracuje z instytucjami, rzeczoznawcami, wydziałami architektury przy urzędach miast oraz z wieloma podmiotami mającymi istotny wpływ na uzyskanie decyzji przy konkretnych realizacjach tj. Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad, Państwową Inspekcją Pracy, Ochroną Środowiska, Strażą Pożarną, Inspekcją Sanitarną. Ponadto: Umożliwiamy inwestorom dostęp do fachowej informacji prawnej, popartej wiedzą i praktyką najlepszych prawników. Dysponujemy informacjami na temat zakupu lub dzierżawy gruntów. Prowadzimy doradztwo i konsultacje w zakresie pozyskiwania środków unijnych. Pomagamy w uzyskaniu korzystnych kredytów i dotacji. Służymy informacją o możliwościach w dotarciu do renomowanych i solidnych biur i pracowni projektowych. Umożliwiamy kontakt z rzeczoznawcami majątkowymi. Prowadzimy bank danych o osobach poszukujących zatrudnienia. Dysponujemy bazą sprawdzonych i wiarygodnych wykonawców wszystkich rodzajów robót oraz producentów materiałów budowlanych. Adres oddziału śląskiego: Polska Izba Przemysłowo-Handlowa Budownictwa o/śląsk ul. Przemysłowa 10/16, Katowice tel. (32) , faks (32) Prezes Rady Izby o/śląsk inż. Andrzej Królicki Sekretariat tel.: (32) , (32) izbakat@venco.com.pl

10 10 RAPORT ŚLĄSKA ENERGIA 2008 Śląska aglomeracja

11 nowa jakość w Europie 11 Kilkanaście lat przemian gospodarczych, restrukturyzacji wielu branż przemysłu ciężkiego, związanych z tym problemów społecznych, z drugiej strony dynamiczny rozwój firm sektora Małych i Średnich Przedsiębiorstw, wsparcie dla nowoczesnych technologii, olbrzymi rynek pracy i olbrzymie inwestycje, często wspierane środkami unijnymi. Jak dzisiaj wygląda potencjał gospodarczy Śląska regionu, który korzystając z wielopokoleniowych tradycji coraz śmielej patrzy w przyszłość? Województwo śląskie to obecnie wciąż jeden z najsilniejszych gospodarczo regionów Polski. Pod względem wytwarzanego Produktu Krajowego Brutto (PKB) województwo śląskie sytuuje się tuż za liderem, czyli województwem mazowieckim, generując niemal 14% PKB. Aglomeracja górnośląska to w dalszym ciągu gospodarczy gigant, a jej udział w krajowym PKB wynosi około 8%. Blisko 1/5 krajowej produkcji sprzedanej przemysłu wytwarzana jest w województwie śląskim, z czego 74% przypada na sektor prywatny. W przeliczeniu na jednego mieszkańca Produkt Krajowy Brutto wynosi ok. 27 tys. i jest wyższy od średniej krajowej, wynoszącej 24 tys. zł. Co więcej, na przestrzeni kilku ostatnich lat PKB per capita według siły nabywczej wyraźnie i stabilnie wzrastał, w związku z czym w tej chwili wartości te mogą być już wyższe od podanych. Śląsk goni Europę. Procentowy dystans regionu do PKB w Unii Europejskiej zmniejszył się o ok. 1.5%, co w wartościach bezwzględnych przekłada się na ponad 1500 euro. Bogactwo różnorodności Śląski potencjał gospodarczy charakteryzuje się przede wszystkim ogromnym zróżnicowaniem. Dotyczy to zarówno przekroju przestrzennego (subregionalnego) jak i branżowego. Bogactwem województwa są jego zasoby surowcowe (węgiel kamienny, rudy żelaza oraz metali nieżelaznych i inne), na bazie których od XVIII wieku rozwijał się przemysł związany z górnictwem i kopalnictwem, a później także hutnictwem i energetyką. Do tej pory Śląsk odgrywa rolę gwaranta bezpieczeństwa energetycznego kraju, będąc podstawą bilansu paliwowo-energetycznego. Wydobycie węgla w regionie sięga około 90% produkcji krajowej. Województwo śląskie ma również kluczowe znaczenie jeśli chodzi o produkcję energii elektrycznej GWh to około 20% produkcji krajowej. Podobnie jest z mocą zainstalowaną, która wynosi 7394 MW i stanowi 20,9% krajowej mocy zainstalowanej. To drugie miejsce, zaraz po łódzkim. Województwo śląskie jest również wiceliderem jeśli chodzi o produkcję energii ze źródeł odnawialnych (650 GWh). Struktura gospodarki województwa jest bogata i zróżnicowana. Region skupia 12% wszystkich jednostek gospodarczych kraju, co stanowi ok. 426 podmiotów gospodarki narodowej województwa (dane z 2005 r.). Najwięcej przedsiębiorstw w skali regionu zarejestrowanych jest w subregionie centralnym ok. 266 tys. Dla porównania subregion północny 46 tys., południowy 66 tys. zachodni 46 tys.). W liczbie wszystkich przedsiębiorstw województwa 76,6% to prowadzące działalność gospodarczą osoby fizyczne, 23,4% to osoby prawne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, z których 4,5% to spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego (4511 podmioty), a 0,1% przedsiębiorstwa państwowe (tj. 128 przedsiębiorstw stanowiących 12,3% krajowych przedsiębiorstw państwowych). Na sektor prywatny przypada 95,7% podmiotów, co stanowi 11,9% krajowych podmiotów prywatnych, zatrudniających 64,9% pracujących osób w regionie i 10,7% w skali kraju. Tym, co wyróżnia województwo śląskie na tle konkurentów, jest wyższy od średniej dla kraju odsetek podmiotów, które wprowadzają innowacje w oferowanych produktach i usługach, ale także metodach produkcji lub organizacji. Niestety, na przestrzeni kilku ostatnich lat ( ) dało się też zauważyć odwrotną tendencję wzrósł udział na rynku firm, które nie wprowadzają żadnych innowacji.

12 12 RAPORT ŚLĄSKA ENERGIA 2008 Ważnym czynnikiem rozwojowym dla śląskiej gospodarki jest eksport. W eksporcie krajowym udział regionu wynosi około 17,3%, a w imporcie 9,8%. Po raz kolejny lokuje to województwo śląskie na drugim miejscu po mazowieckim, tym razem pod względem obrotów w handlu zagranicznym. Warto jednak zaznaczyć, że w przeciwieństwie do lidera to w naszym regionie występuje najwyższe w kraju dodatnie saldo bilansu handlu zagranicznego. Około 75% obrotów handlu zagranicznego województwa śląskiego odbywa się z krajami Unii Europejskiej. Nie tylko kopalnie Z przemysłem i budownictwem związanych jest około 20,2% podmiotów gospodarczych działających na terenie województwa śląskiego. Zdecydowana większość firm, bo ponad 71,7%, prowadzi działalność w zakresie usług rynkowych, a 6,9% nierynkowych. Liczby te uzupełnia 1,2% podmiotów zajmujących się rolnictwem, łowiectwem i leśnictwem. W krajobrazie gospodarczym regionu dominujące znaczenie mają małe i średnie przedsiębiorstwa, których z roku na rok systematycznie przybywa. Według danych GUS z 2004 roku w sektorze prywatnym pracowało w województwie śląskim blisko milion osób, czyli ok. 65% ogółem zatrudnionych. Najwięcej zarejestrowanych podmiotów to mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające poniżej 10 osób. Mało tego, w większości są to firmy jednoosobowe lub rodzinne. Udział przedsiębiorstw małych (czyli zatrudniających od 10 do 49 pracowników) to niespełna 5% rynku. Z kolei przedsiębiorstwa średnie (od 50 pracowników) to zaledwie 1%. Rozwojowi małej i średniej przedsiębiorczości na Śląsku sprzyjają działające w regionie instytucje wspierające, nakierowane na kreowanie przedsiębiorczości. Jest ich około 200, z czego największa rola przypada izbom gospodarczym i branżowym, a także jednostkom wykreowanym przez samorządy terytorialne (inkubatory przedsiębiorczości, lokalne agencje rozwoju i inne). Aktywne są również fundusze pożyczkowe, poręczeniowe i venture capital. Działania inwestycyjne w regionie wspierane są przez centra innowacji i transferu technologii. Potencjał w nauce O konkurencyjności regionu w nowoczesnej gospodarce świadczy nacisk na wdrażanie technologii innowacyjnych. Dla województwa śląskiego gwarancją technologicznego rozwoju jest bogate zaplecze naukowo-badawcze. Na region przypada aż 12% jednostek badawczo-rozwojowych w kraju. Potencjał ten znów lokuje województwo śląskie tuż za województwem mazowieckim. Na 132 działające tu jednostki badawczo-rozwojowe 33 to jednostki naukowe i badawczo-rozwojowe oraz 14 szkół wyższych, prowadzących działalność badawczą. Baza ta ma szansę powiększenia przede wszystkim za sprawą środków unijnych pozyskiwanych na inwestycje związane ze szkolnictwem wyższym. Niestety, poniżej średniej województwo sytuuje się w przeliczeniu liczby osób zatrudnionych w sektorze badawczo-rozwojowym na tysiąc pracujących mieszkańców (2,5 osoby w stosunku do 3,2 w reszcie kraju). Korzystny jest jednak bilans pracowników naukowo-badawczych w sektorze badawczo-rozwojowym, których jest ponad 80%. To blisko 10% pracowników naukowo-badawczych w kraju. W ciągu ostatnich lat działalność naukowo-badawcza na Śląsku wyraźnie ukierunkowana została na dziedziny rozwojowe dla gospodarki. Współpraca między sferą biznesową a naukową to jeden z warunków konkurencyjności regionu. Wzmacnianiem tej współpracy zajmują się w województwie śląskim m.in. trzy konsorcja naukowo-przemysłowe: Śląskie Centrum Zaawansowanych Technologii, Centrum Zaawansowanych Technologii Energia-Środowisko- Zdrowie oraz Centrum Zaawansowanych Technologii dla Ochrony i Promocji Zdrowia. Regionalne instytucje badawczo-rozwojowe ukierunkowane są na takie dziedziny jak biotechnologia, ochrona środowiska, energetyka, automatyka, informatyka, telekomunikacja, elektronika, budownictwo, co dobrze wróży rozwojowi nowoczesnych technologii w przemyśle, medycynie i branży IT. Naukowcy na Śląsku borykają się jednak z typowymi dla całego kraju problemami. Przede wszystkim niewystarczającymi nakładami finansowymi na działalność badawczą. Mimo coraz częstszych praktyk współpracy z przemysłem, udział nakładów na działalność badawczą i rozwojową w przeliczeniu na procent PKB wciąż jest kilkukrotnie mniejszy niż w krajach Unii Europejskiej. Brak środków przekłada się także na ograniczenie możliwości inwestycyjnych instytucji naukowo-badawczych w regionie, choć w ostatnich latach można było zaobserwować poprawę w tej materii (w dużej mierze dzięki wykorzystaniu funduszy unijnych). Województwo śląskie on-line Powszechny dostęp do informacji uznaje się za jeden z kluczowych elementów rozwoju społeczeństw. Od kilku lat na Śląsku prowadzone są zakrojone na szeroką skalę przedsięwzięcia związane z informatyzacją. Dotyczą one zarówno rozbudowy infrastruktury jak i przygotowania instytucji publicznych (m.in. koncepcja e-government usług administracji publicznych za pośrednictwem internetu). Województwo śląskie ludność (30 września 2007) 4659,8 tys. przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w woj. śląskim (styczeń 2008) 3188,60 zł stopa bezrobocia (styczeń 2008 stan w końcu miesiąca) 9,5% mieszkania oddane do użytkowania (styczeń 2008) 926 podmioty gospodarki narodowej (20 lutego 2008) przedsiębiorstwa państwowe (20 lutego 2008) 81 spółki prawa handlowego (20 lutego 2008) zakłady osób fizycznych (20 lutego 2008) (źródło: Urząd Statystyczny w Katowicach) Obecnie niemal wszystkie gminy województwa śląskiego dysponują już własnymi serwisami internetowymi. W części z nich wprowadzono już, a w części wprowadza się możliwość obsługi interesantów poprzez Internet. To unijny standard, którego powszechne wdrożenie stanowi jeden z priorytetów zawartych w Regionalnym Programie Operacyjnym. Systematycznie zwiększa się w regionie nasycenie siecią telefoniczną, choć potrzeby w tej materii nadal pozostają większe od możliwości. Śląskie posiada w dalszym ciągu niższy od średniej krajowej wskaźnik nasycenia siecią telefoniczną, mierzony liczbą abonentów na 1 tys. mieszkańców, wynoszący 287 abonentów. Warto jednak dodać, że oprócz tradycyjnych usług telefonicznych w regionie dostępne są także: usługi sieci inteligentnej IN (infolinia 800, Country- Direct, Centrem), usługi w sieci cyfrowej z integracją ISDN, pakietowa transmisja danych w sieci POLPAK (publiczna sieć teleinformatyczna), poczta elektroniczna POLKOM (publiczny szyfrowy system obsługi wiadomości), metropolitalna sieć komputerowa KATMAN, regionalna sieć komputerowa, obejmująca Śląską Akademicką Sieć Komputerową (ŚASK) oraz sieć uczelnianą Politechniki Śląskiej. Województwo śląskie, a przede wszystkim aglomeracja górnośląska, odznacza się drugą co do wielkości w kraju liczbą osób, korzystających z internetu. W dużej mierze miejsce to podyktowane jest gęstością zaludnienia. Dostęp do internetu, dzięki budowie sieci szkieletowej na obszarze subregionu centralnego, zbliża się do poziomu dostępności w krajach starej Unii. Problemem mogą być jedynie mniejsze miejscowości, w których brakuje łączy szerokopasmowych lub ich poprowadzenie byłoby nieopłacalne dla firm telekomunikacyjnych. Tu jednak wyraźnie dają o sobie znać ambicje samorządów, które chętnie tworzą na swoim terenie punkty z bezpłatnym dostępem do internetu, często wykorzystując do tego środki unijne. Kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego, opartego o informację, to również zadanie podejmowane przez szkoły. Aby właściwie się z niego wywiązywać muszą one jednak być odpowiednio wyposażone i dostosowane do potrzeb edukacji informatycznej dzieci i młodzieży. W tym względzie, śląskie plasuje się w środku stawki województw. Według informacji przytaczanych przez Regionalny Program Operacyjny udział procentowy szkół z pracowniami komputerowymi w ogólnej liczbie szkół wynosi 63,9% (w kraju 63,1%), co daje 8 10 miejsce na liście rankingowej województw. Z ponad 32 tys. komputerów przeznaczonych do użytku dla uczniów w szkołach (od podstawowych do policealnych) 83,5% to komputery z dostępem do internetu. Niestety sprzęt wykorzystywany przez szkoły jest często wyeksploatowany lub starszej generacji, co ogranicza możliwości nowoczesnego kształcenia. Na szczęście od kilku lat wyraźnie wzrasta odsetek szkół dysponujących sprzętem komputerowym najwyższej klasy, a pomoc ministerialna i kuratoryjna wspiera budowę i modernizację pracowni komputerowych również w mniejszych placówkach szkolnych lub położonych w terenach o małej gęstości zaludnienia. Konkurencyjni w Europie Kontynuowane od początku lat 90. przemiany gospodarcze w województwie śląskim wywarły swój wpływ na pozycję regionu zarówno na mapie Polski jak i Europy. Startując z pozycji regionu gęsto zurbanizowanego i posiadającego duży potencjał ludzki, ale uzależnionego od jakości funkcjonowania przemysłu ciężkiego, śląskie przeszło ogromną transformację społeczną i gospodarczą, która w wielu dziedzinach trwa do dziś. Mimo wyraźnego spadku znaczenia przemysłu dla gospodarki województwa śląskiego, wciąż jest ono liderem, jeśli chodzi o produkcję przemysłową i pełni kluczową rolę w bezpieczeństwie energetycznym państwa. Restrukturyzacja dużych przedsiębiorstw przemysłu ciężkiego spowodowała jednak problemy natury społecznej, których skutki odczuwane są do dzisiaj. Z drugiej strony dynamicznie rozwinął się sektor firm mikro, małej i średniej przedsiębiorczości, które decydują dziś o gospodarczym obrazie regionu. Śląsk 2007 to również olbrzymi potencjał rynkowy. Dotyczy to zarówno wewnętrznej chłonności jak i np. dostępności wykwalifikowanej kadry pracowniczej. Atrakcyjność inwestycyjna dobrze skomunikowanego regionu (autostrada A4 i A1, DTŚ) sprzyja lokalizacji dużych przedsięwzięć biznesowych, zwłaszcza z zakresu przemysłu motoryzacyjnego i nowoczesnych technologii. Z drugiej strony baza badawczo-naukowa, rozległa sieć szkolnictwa wyższego i zawodowego, stanowią podstawy do dalszego rozwoju technologicznego w przyszłości. Borykając się wciąż z wieloma problemami, m.in. z zakresu ochrony środowiska czy bezpieczeństwa publicznego, województwo śląskie dobrze wykorzystuje swoje atuty, o czym świadczy harmonijny rozwój wszystkich jego subregionów. Wiodąca rola aglomeracji górnośląskiej, w której coraz większą rolę powinien odgrywać Górnośląski Związek Metropolitalny, na pewno nie ulegnie zmianie. Dzięki realizacji przedsięwzięć z wykorzystaniem możliwości stwarzanych przez środki unijne na lata pozostałe części województwa mają jednak równie duże szanse rozwojowe. Jako region silny gospodarczo Śląsk ma do zaoferowania Europie nie tylko bogactwa naturalne ale przede wszystkim nową jakość organizacyjną, naukową czy kulturową. (w artykule wykorzystano informacje statystyczne zawarte w Regionalnym Programie Operacyjnym na lata ) Tygodnik Regionalny ul. Dąbrowskiego 8, Chorzów goniec@goniec.info.pl RAPORT ŚLĄSKA ENERGIA 2008 dodatek bezpłatny PL ISSN Przy współpracy z Górnośląską Agencją Medialną GAM Marian Bijoch Teksty: Aleksander Kaczmarek, Irena Kiziniewicz, Andrzej Krawczyk, ZMO Arkadiusz Raszewski, Józef Swoboda. Serwis zdjęciowy: Paweł Bonk, GiL+, Aleksander Kaczmarek, ZMO Arkadiusz Raszewski, archiwum. Skład komputerowy: TextPartner Zdjęcia lotnicze: Janusz Moczulski

13 13 Więcej Już kilka rządów na przestrzeni ostatnich 15 lat podchodziło do problemu stworzenia aktu prawnego, który precyzowałby zasady funkcjonowania aglomeracji. Do tej pory w przygotowywanym projekcie ustawy metropolitalnej, zgodnie z propozycjami Unii Metropolii Polskich, wyodrębniono na terenie kraju 12 obszarów metropolitalnych. Są nimi: Białystok, Bydgoszcz, Gdańsk, Kraków, Lublin, Łódź, Poznań, Rzeszów, Szczecin, Warszawa, Wrocław i oczywiście Katowice. O ile jednak w reszcie kraju więcej się o metropoliach mówi niż robi, o tyle na Śląsku aglomeracja, a ściślej rzecz ujmując konurbacja, już jest i od czerwca ubiegłego roku posiada zarejestrowany związek metropolitalny. Czym są metropolie? Według autorów projektu ustawy obszary metropolitalne to układy przestrzenne, składające się z dużego miasta oraz otaczających je terenów funkcjonalnie z nim powiązanych. Zdaniem ministra spraw wewnętrznych i administracji, funkcjonowanie tych obszarów jest dziś niewystarczające. Stąd pomysł powołania związków metropolitalnych, które mogłyby koordynować i wykonywać zadania istotne dla mieszkańców metropolii. Chodzi przede wszystkim o zadania związane z gospodarką przestrzenną, zarządzaniem transportem zbiorowym oraz drogami. W projekcie przyjęto, że w skład związku metropolitalnego powinno wchodzić co najmniej jedno miasto na prawach powiatu, z określoną liczbą mieszkańców oraz wszystkie gminy spełniające kryteria przynależności funkcjonalnej i urbanistycznej do związku. Kryteria te to m.in.: charakter gminy, gęstość zaludnienia oraz minimalna liczba ludności niezbędna do ustanowienia obszaru metropolitalnego, wysoki stopień urbanizacji, odległość od centralnego ośrodka, powiązania funkcjonalne (komunikacja). Członkowie związku mogliby wspólnie realizować m.in. przedsięwzięcia w ochronie środowiska, gospodarce odpadami oraz wodno-ściekowej, zarządzać w sytuacjach kryzysowych, podejmować wspólne działania w sferach edukacji, ochrony zdrowia, kultury. Tego typu związki celowe gmin mogłyby również promować obszar metropolitalny oraz pozyskiwać środki unijne. Chętnie i obowiązkowo Rządowa propozycja zakłada, że związek gmin i miast na prawach powiatu, tworzących metropolię, będzie obligatoryjny, ale nie będzie stanowić kolejnego poziomu samorządu terytorialnego. Jednostki administracyjne, które nie widzą korzyści w członkostwie w związku, będą mogły z niego wystąpić. Ustawa metropolitalna określi zasady powstawania związku, przyjmowania nowych członków oraz zasady rezygnacji z członkostwa. Do zadań obszarów metropolitalnych będzie należało m.in. uchwalanie metropolitalnego aktu planistycznego, sporządzanie planów zrównoważonego rozwoju transportu publicznego, zarządzanie najważniejszymi drogami z punktu widzenia tych obszarów. Zgodnie z intencją autorów projektu władzę zwierzchnią mają tworzyć prezydenci, burmistrzowie i wójtowie gmin oraz przewodniczący ich organów stanowiących. Szefem związku ma być osoba wybrana w konkursie na 4-letnią kadencję. Będzie zarządzać związkiem przy pomocy zastępców oraz biura. Ich kompetencje oraz status biura zostaną określone w ustawie. Nadzór nad pracami związków mają sprawować premier i wojewodowie, a monitorowaniem finansów zajmą się regionalne izby obrachunkowe. niż Silesia Śląska forpoczta Władze centralne zakładają, że Górny Śląsk może pełnić rolę poligonu doświadczalnego, na którym chcą zrealizować program pilotażowy. To ciekawy pomysł, zważywszy, że o potrzebie powołania związku metropolitalnego mówiło się tu od kilku lat, a Górnośląski Związek Metropolitalny zarejestrowany został w czerwcu ubiegłego roku, zanim jeszcze przedstawiono bardziej precyzyjne założenia ustawy. Górnośląski Związek Metropolitalny to obecnie 14 miast na prawach powiatu. Na jego czele stoi przewodniczący Piotr Uszok, prezydent Katowic, oraz sześcioosobowy zarząd. Podstawowym, wpisanym w statut, celem GZM jest utworzenie silnego ośrodka metropolitalnego, złożonego z największych miast aglomeracji górnośląskiej, który poprzez wspólną realizację zadań i rozwiązywanie problemów prowadziłby do usprawnienia zarządzania i zdynamizowania rozwoju miast konurbacji. Zdaniem miastczłonków osiągnąć go można poprzez realizację takich zadań jak ustalenie wspólnej strategii rozwoju, pozyskiwanie środków unijnych i publicznych z przeznaczeniem na realizację przedsięwzięć istotnych z punktu widzenia metropolii, zarządzanie drogami przekazanymi związkowi przez gminy, aktywizacja rynku pracy na obszarze miast-członków i wspólne gospodarowanie pieniędzmi przeznaczonymi na ten cel, wyrażanie opinii dotyczących procesów legislacyjnych, współpraca z samorządami terytorialnymi innych państw oraz organami administracji rządowej. Związek przewiduje również opcjonalne przejmowanie, na zasadzie dobrowolnego zrzeczenia się, kompetencji samorządów miast-członków w zakresie: kultury fizycznej i turystyki, przeciwdziałania bezrobociu i aktywizacji zawodowej, wodociągów i zaopatrzenia w wodę, utrzymywania czystości i porządku (w tym także składowania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych), polityki energetycznej, bezpieczeństwa i opieki zdrowotnej. Działania Górnośląskiego Związku Metropolitalnego mają zostać bardziej skonkretyzowane podczas prac nad strategią rozwoju miast aglomeracji.

14 14 RAPORT ŚLĄSKA ENERGIA 2008 Katowice Miasto wielkich wydarzeń Jaką rolę według Pana odgrywają Katowice w aglomeracji śląskiej? Katowicom naturalnie przypadła rola lidera aglomeracji śląskiej. Każde ze śląskich miast wchodzących w jej skład dodaje coś swojego i unikalnego, ale to Katowice są najszybciej i najlepiej rozwijającym się miastem metropolii i stanowią wzór dla innych miast. Im silniejszy będzie lider, tym silniejsza będzie cała metropolia. Czy formalizująca się metropolia będzie dla Katowic kolejnym bodźcem rozwoju? Oczywiście, że stworzenie metropolii będzie dla Katowic bodźcem do dalszego rozwoju, ponieważ inne jest podejście inwestorów i turystów do Katowic jako 320-tysięcznego miasta, a inny będzie do Katowic jako stolicy ponad 2-milionowej metropolii. Nie zapominajmy, że w jedności siła! Liczymy także, że Katowice staną się inspiracją i pozytywnym bodźcem dla innych miast aglomeracji. Mając świadomość faktu, że Katowice pełnią wiodącą rolę w metropolii, jesteśmy gotowi do tego, aby stać się przykładem dynamicznego i zrównoważonego rozwoju dla naszych metropolitalnych partnerów. W jakich kierunkach miasto będzie się rozwijało w perspektywie kilku najbliższych lat? Przed Katowicami stoi jeszcze wiele wyzwań, z którymi w najbliższym czasie przyjdzie nam się zmierzyć. Zadaniem najambitniejszym i Katowicom najbardziej potrzebnym jest przebudowa centrum miasta. W chwili obecnej zakończona została część projektowa i już niebawem przystąpimy do wyboru inwestorów. Skala przedsięwzięcia jest olbrzymia, bo to nie tylko przebudowa kwartału od ronda do Rynku, ale także kwartału ulic Mariackiej i Dworcowej, czy kolejnego kwartału ulic: Pawła Wodnej Górniczej. Poza tym przed Katowicami także gruntowna przebudowa dworca PKP. Do kolejnych priorytetów rozwojowych Katowic można zaliczyć budownictwo mieszkaniowe wraz z poszerzeniem bazy hotelowej, co w przypadku miasta wielkich wydarzeń jest niezbędne. Poza tym konsekwentnie realizujemy projekty mające na celu uatrakcyjnienie oferty sportowo-kulturalnej. Rozmowa z Piotrem Uszokiem, prezydentem Katowic Za przykład tutaj może posłużyć oddany niedawno do użytku nowoczesny kompleks sportowo-rekreacyjny wraz z halą sportową w dzielnicy Szopienice. Przed Katowicami stoi jeszcze modernizacja najlepszej hali widowiskowo-sportowej w Polsce, czyli ulubionego przez kibiców i fanów muzyki katowickiego Spodka. Już zaczęła się instalacja klimatyzacji wewnątrz hali głównej, a w najbliższym czasie zostanie odnowiona między innymi elewacja hali. Remont Spodka to nie koniec zmian jakie czekają tę część miasta. W bezpośrednim pobliżu powstanie Międzynarodowe Centrum Kongresowe, które wraz ze Spodkiem będzie skutecznym magnesem przyciągającym inwestorów do Katowic. Nie opodal, na terenach po byłej kopalni Katowice, powstanie nowa siedziba Muzeum Śląskiego. Czy zmieni się układ urbanistyczny miasta, o czym głośno mówiło się w ubiegłym roku? Do największych zmian w układzie urbanistycznym Katowic dojdzie w ścisłym centrum miasta, a w szczególności w ciągu ulicy Korfantego. Część prac jest już realizowana i z każdym miesiącem prace te będą bardziej widoczne. Również przebudowa katowickiego dworca kolejowego spowoduje zmiany zarówno w układzie komunikacyjnym jak i urbanistycznym. Jak już wspominałem wcześniej, gruntowne zmiany urbanistyczne czekają także Katowice w rejonie ulic: Mariackiej i Dworcowej oraz kwartału ulic Pawła Wodna Górnicza. Jak ocenia Pan szanse na wykreowanie Katowic jako silnego, europejskiego ośrodka gospodarczego, także naukowego i kulturalnego? Poprzez konsekwentną politykę inwestycyjną Katowice stały się silnym ośrodkiem gospodarczym, naukowym i kulturalnym. Znaczenie Katowic w tej materii jest zauważane nie tylko w Polsce, ale w całej Europie. Jestem przekonany, że utworzenie metropolii katowickiej tylko wzmocni ten proces. Miasto Katowice pomyślnie przetrwało okres restrukturyzacji przemysłu ciężkiego, który był kiedyś wizytówką naszego miasta, i potrafiło skierować swój wielki potencjał w kierunku nowoczesnych technologii, high-tech oraz szeroko rozumianej branży usług. Kolejnym priorytetem Katowic jest rozbudowa bazy uczelnianej katowickich szkół wyższych. Mam tu na myśli wsparcie finansowe takich projektów jak budowa nowej auli koncertowej Akademii Muzycznej, rozbudowa budynku rektoratu Uniwersytetu Śląskiego, budowa hali sportowej Akademii Wychowania Fizycznego, czy budowa nowego budynku Wydziału Prawa i Administracji UŚ. Miasto konsekwentnie wspiera uczelnie wyższe, a potwierdzeniem tego, że jest to dobra inwestycja niech będzie fakt, iż na katowickich uczelniach studiuje już ponad 80 tysięcy studentów. W dziedzinie kultury, poza modernizacją i budową nowych obiektów kulturalnych, konsekwentnie realizujemy założenia kampanii promocyjnej Katowice Miasto Wielkich Wydarzeń organizując w Katowicach coraz to większe i ważniejsze wydarzenia kulturalne. Czy w Pana ocenie szansą na zdynamizowanie zmian może być Euro 2012? Oczywiście, że tak. Większość miast, które miały zaszczyt organizować u siebie wydarzenia sportowe o tak wielkim znaczeniu, wykorzystało swoją szansę na rozwój, więc i Katowice swojej szansy nie zamierzają zmarnować. Jednym z projektów zaplanowanych do realizacji w ramach przygotowań Katowic do Euro 2012 jest przebudowa i modernizacja linii tramwajowych, czyli usprawnienie sieci komunikacji miejskiej. Jestem przekonany, że takie inwestycje się opłacą, ponieważ po ostatniej wizycie oficjeli UEFA szanse na rozegranie kilku spotkań Euro 2012 na Stadionie Śląskim są coraz większe. Jak skutecznie promować Katowice i inne śląskie miasta na arenie ogólnopolskiej i międzynarodowej? Naszym zadaniem jest przedstawienie Katowic jako prężnej stolicy wielkiej, ponaddwumilionowej metropolii. Kampania promocyjna na terenie Polski już ruszyła i przynosi pierwsze, pozytywne efekty. W najbliższej przyszłości planujemy rozszerzyć naszą kampanię na inne miasta europejskie. Kampania Katowice Miasta Wielkich Wydarzeń przyciąga do naszego miasta gości z całej Polski, a coraz częściej i z zagranicy. To w Katowicach odbył się między innymi finał Ligi Światowej w siatkówce mężczyzn, Międzynarodowy Konkurs Dyrygentów im. G. Fitelberga, czy Katowicki Karnawał Komedii, a przed nami jeszcze wiele wielkich wydarzeń kulturalnych i sportowych, jak chociażby finał Mistrzostw Europy w koszykówce mężczyzn w 2009 roku. Rozmawiał Aleksander Kaczmarek

15 15 Górnośląski Związek Metropolitalny unia miast bez granic Katowice w ciągu ostatniej dekady odnotowały najwyraźniejszy skok cywilizacyjny spośród krajowych metropolii. Ten fakt potwierdzają zarówno rankingi polskich miast, jak i a może nawet przede wszystkim! obiektywne wskaźniki ekonomiczne. Fenomen ten wynika po części z faktu, że Katowice są stolicą administracyjną województwa śląskiego, ale przede wszystkim gospodarczym liderem, stanowiącym naturalne, ścisłe centrum dla coraz bardziej zwartej, blisko trzymilionowej aglomeracji. To oznacza, że Katowice wraz z miastami ościennymi mogą utworzyć dziewiątą co do wielkości metropolię w Unii Europejskiej o doskonałym położeniu na samym południu Polski, w pobliżu granicy z Czechami i Słowacją. Ten właśnie aspekt okazał się ważnym atutem Katowic, co wykorzystał tutejszy samorząd wpisując przed dekadą komunikację na pierwszą pozycję wśród priorytetów inwestycyjnych miasta. W efekcie dzisiejsze Katowice dysponują najlepszą strukturą połączeń drogowych wśród polskich dużych miast ze świetnie rozwiniętą komunikacją kolejową i powietrzną, dzięki najdynamiczniej rozwijającym się międzynarodowemu portowi lotniczemu w tej części kontynentu. Pora, by z geograficznego bonusu skorzystała cała aglomeracja.

16 16 RAPORT ŚLĄSKA ENERGIA 2008 Przystąpienie do Unii Europejskiej definitywnie otworzyło polski rynek dla inwestorów zagranicznych. Katowice dobrze skorzystały z tej okazji, eksponując swą atrakcyjność dla nowych przedsięwzięć. Miasto skusiło inwestorów wyzwaniem zmiany swojego ciężkoprzemysłowego charakteru, przez co szybko stało się praktycznie jednym, rozległym polem inwestycyjnym. W krótkim czasie stworzono praktycznie od podstaw nową sieć wszystkich usług, począwszy od sektora finansowego, poprzez handel, kulturę i rozrywkę. Dziś miasto stać już na inwestycje sportowo-rekreacyjne i budownictwo mieszkaniowe, co przed dekadą było niemal nie do pomyślenia. Dlatego tempo rozwojowe górnośląskiej stolicy nie maleje, a co krok można się natknąć na coraz to nowe, wielkie place budowy. Jednym słowem: jest dobrze, ale czy może być jeszcze lepiej? Z pewnością tak, zważywszy że od 20 września 2007 roku miasto otrzymało dodatkowy impuls rozwojowy. Mowa tu o powołaniu do życia Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, które to wydarzenie ma szansę wpisać się na karty historii jako data formalnego rozpoczęcia procesu, w wyniku którego aglomeracja katowicka stanie się największą polską metropolią. Do porozumienia przystąpiły największe tutejsze miasta, a więc Katowice, Bytom, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jaworzno, Mysłowice, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Siemianiowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy i Zabrze. Oznacza to, że nakreślone zostało już pole do rozpisania wspólnego scenariusza działań dla obszaru, zamieszkałego przez ponad dwumilionową populację. Dodajmy tylko, że podobnego, który przyczynił się do sukcesu i spektakularnego skoku cywilizacyjnego Katowic. Pierwszym, wspólnym krokiem GZM musi być uporządkowanie aglomeracyjnego sektora komunikacji publicznej, w końcu aglomeracja rozciąga się na rozległym obszarze. W tym dziele strategicznym partnerem jest oczywiście Komunikacyjny Związek Komunalny GOP, chociażby ze względu na zaawansowanie prac, związanych z wprowadzaniem Śląskiej Karty Usług Publicznych regionalnego elektronicznego środka płatniczego. Karta ta służyć będzie do korzystania z przejazdów komunikacją publiczną, a następnie parkowania we wszystkich miastach należących do związku, w perspektywie zaś do płacenia za cały wachlarz usług komunalnych. Oczywiście sama karta to jedynie wstęp do przeprowadzenia całego szeregu działań w obrębie gospodarki komunalnej. Jeżeli zostanie przyjęty wzorzec katowicki należy się spodziewać, że w pierwszej kolejności rozpocznie się modernizacja infrastruktury, w celu wytworzenia atrakcyjnej przestrzeni dla inwestorów prywatnych. Z doświadczeń Katowic wiadomo, że każda złotówka wydana na modernizację kanalizacji, układu drogowego czy na budownictwo zwraca się po wielokroć. Ten model z pewnością sprawdzi się również w skali całej aglomeracji. Warto w tym momencie podkreślić, że GZM nie stworzy jakiejś nowej rzeczywistości, lecz nakreśli odpowiednią perspektywę do skoordynowania wspólnych działań, które są niejako wpisane w lokalną politykę tutejszych miast. Przecież każdy samorząd w aglomeracji śląskiej od lat zdaje sobie doskonale sprawę z faktu, że jego struktura gospodarcza, czy ludnościowa nie zamyka się w granicach jego miasta. Dlatego funkcjonuje tutaj aglomeracyjny rynek pracy, aglomeracyjne są również wszystkie usługi, od edukacyjnej, poprzez handlową, po kulturalno-rozrywkową. Podobnie trzeba postrzegać najważniejsze inwestycje: Drogowa Trasa Średnicowa, modernizacja Stadionu Śląskiego i Spodka, planowana przebudowa śródmieścia Katowic czy Centrum Kongresowe, nowy gmach Muzeum Śląskiego te wszystkie przedsięwzięcia są jedynie nominalnie przypisanymi konkretnym lokalizacjom, jednak de facto przynoszą, bądź przyniosą korzyść całej tutejszej, blisko trzymilionowej społeczności. Trzeba więc mądrze uporządkować to wszystko, co ma już miejsce od wielu lat, choćby po to, by wspólnie pomyśleć o konkurencyjności wobec innych metropolii i to nie tylko krajowych, ale z całego obszaru Europy Środkowej. Integracja jest w tym wypadku działaniem tyleż naturalnym, co koniecznym dla osiągnięcia sukcesu. Bowiem czternaście miast skupionych w GZM dysponuje tak ogromnym potencjałem, że ma on swoją wymowę zarówno w aspekcie pozyskiwania środków unijnych, jak i atrakcyjności dla potencjalnych inwestorów. To tutaj powstaje blisko dziesięć procent Produktu Krajowego Brutto. Wśród aktywów aglomeracji trzeba wymienić dwustutysięczną armię studentów, kształcących się na pięćdziesięciu uczelniach wyższych. Krótko mówiąc miasta GZM już tworzą największy i ekonomicznie najsilniejszy ośrodek w Polsce. Tak wielki potencjał wymaga jednak staranniejszego zagospodarowania. Trzeba na bieżąco wzbogacać lokalny rynek pracy, aby zapobiec odpływowi młodej i wykształconej kadry. Niezbędne będzie podniesienie poziomu usług komunalnych oraz utrzymanie tempa rozwojowego całego obszaru, w celu podtrzymania zainteresowania regionem ze strony krajowych i zagranicznych inwestorów. A jak najskuteczniej tego wszystkiego dokonać? Oczywiście wspólnymi siłami sąsiadujących ze sobą miast. Ktoś może powiedzieć to wszystko brzmi bardzo ciekawie, ale tego typu przedsięwzięcia są zwykle efektem długotrwałego procesu, co można zaobserwować na przykładzie europejskich metropolii. Otóż w tym przypadku wydarzenia mogą nabrać znacznie szybszego tempa. Nie tylko za sprawą rządowej ustawy metropolitalnej, która zakłada program pilotażowy między innymi dla aglomeracji katowickiej. Nie tylko dzięki Górnośląskiemu Związku Metropolitalnego, który we wrześniu ubiegłego roku rozpoczął już swoje prace. Ale głównie dzięki kilku milionom mieszkańców, którzy ten proces zapoczątkowali już dawno, żyjąc, pracując i wypoczywając w swoim wielkim mieście. Niwelując tym samym krok po kroku historyczne i administracyjne granice, które straciły na swoim tradycyjnym znaczeniu. Sąsiedzka rywalizacja odchodzi do lamusa, ustępując miejsca harmonijnej współpracy. Jesteśmy więc świadkiem dokładnie tego samego zjawiska, które dało impuls rozwojowy największym metropoliom Europy Zachodniej. Dlatego całkiem nowym, ale i najpilniejszym, zadaniem samorządów górnośląskich miast jest ten fakt dobrze wykorzystać. Poczynając od GZM doprowadzimy ten projekt do fazy finalnej w postaci wielkiej, katowickiej aglomeracji, będącej jednym z kół napędowych polskiej gospodarki. Katowice pozytywna śląska energia

17 17

18 18 RAPORT ŚLĄSKA ENERGIA 2008 Efekty harmonijnego rozwoju Jaki był ostatni rok działalności KSSE i w jakiej kondycji Strefa wchodzi w rok 2008? Zarówno w zakresie pozyskiwania inwestorów jak i kondycji finansowej KSSE wygląda to bardzo dobrze. Ubiegły rok był, porównywalny z poprzednim, który uznano za jeden z najlepszych w historii specjalnych stref ekonomicznych. Od 11 lat staramy się walczyć o palmę pierwszeństwa wśród 14 specjalnych stref ekonomicznych i czynimy to z powodzeniem. W różnych analizach eksperckich, oceniających nie tylko wartość pozyskanych inwestycji, ale także sprawność zarządzających czy zadowolenie klientów, zajmujemy pierwsze miejsce i czerpiemy z tego dużą satysfakcję. Pierwsze sześć miesięcy 2008 roku też zapowiada się przyzwoicie. Co prawda raczej nie uda się powtórzyć rekordowych wyników z roku ubiegłego, ale na pewno będzie to powyżej naszej średniej, czyli 15 nowych projektów lub innymi słowy ok. 3 tys. miejsc pracy, na które nasi klienci wydadzą ok. 1 mld zł. Takie wyniki są nieosiągalne dla 75% pozostałych stref ekonomicznych w Polsce. Samorządy większych miast na Śląsku jak np. Katowic zaczynają narzekać, że powoli kończą im się miejsca pod inwestycje. Gdzie KSSE szuka terenów? Paradoksalnie dopiero w roku ubiegłym Katowice stały się akcjonariuszem KSSE i dzięki temu terenów tej gminy w naszej ofercie zaczyna przybywać. Rozpoczęliśmy od terenów pod projekty typu BPO, a także od typowo przemysłowego projektu amerykańskiego inwestora. Nasze plany wobec Katowic są jednak większe. W tej chwili procedujemy o utworzenie kilku dodatkowych obszarów KSSE w mieście, częściowo pod Business Process Outsorcing, częściowo pod inwestycje przemysłowe. Natomiast istotnie część pozostałych gminy, z którymi historycznie powiązane było tworzenie strefy, np. Tychy, Sosnowiec czy Żory prawie nie posiadają już terenów strefowych. To jest proces naturalny i trudno byłoby tu doszukiwać się czyjejś winy. Udaje nam się jednak realizować pomysł tworzenia większych obszarów KSSE, czyli przekraczających 50 ha w jednym, zwartym kawałku. Mowa o terenach w Zabrzu, Dąbrowie Górniczej, Ujazd na Opolszczyźnie. Rząd podjął już decyzję w tej sprawie i czekamy teraz tylko na odpowiednie rozporządzenie. W obszarze naszych zainteresowań jest rozwój strefy na Żywiecczyźnie. Pracujemy nad projektem utworzenia na tym terenie klastra wyrobów medycznych. W tym miejscu mogłoby się zgromadzić Rozmowa z Piotrem Wojaczkiem, prezesem Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej S.A. kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt małych i średnich firm pracujących na rzecz szeroko pojętego przemysłu medycznego. Myślimy o lokalizacji klastra w Żywieckim Regionalnym Parku KSSE. Niestety na razie spotyka się to z oporami ze strony Agencji Nieruchomości Rolnych. Mamy nadzieję, że to stanowisko jednak się zmieni, bo 30 lub 50 ha klastra wyrobów medycznych byłoby dla tej części województwa nieporównywalnie korzystniejsze niż kilkadziesiąt hektarów pastwiska. To są te podstawowe kierunki rozwoju KSSE. Z jednej strony próba tworzenia nowych regionalnych parków i zawiązywania struktur klastrowych dla branży motoryzacyjnej, medycznej czy AGD. Z drugiej, próba skomponowania czegoś, co określamy mianem korytarza akademickiego. Faktycznie wzdłuż autostrady znajduje się dobry rynek pracy dla projektów serwisowych, czyli BPO. W jakim stopniu doświadczenia Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, ale także zmiany gospodarcze w Polsce, pomagają, a w jakim utrudniają poszukiwania nowych inwestorów? Na to pytanie nie da się precyzyjnie odpowiedzieć. Nasi klienci wśród pięciu najważniejszych kryteriów wyboru lokalizacji wskazują na dobre skomunikowanie czy rynek pracy Jednakże działalność w strefach jest atrakcyjna w dużej mierze dzięki przyjętej w nich podatkowej formule pomocy publicznej. Pamiętajmy, że KSSE oferuje dobrze przygotowane nieruchomości inwestycyjne, a także możliwość skorzystania z pozytywnego efektu skupienia w jednym miejscu dużej ilości firm. Czy ten postęp od pierwszych 10 do 150 projektów, jakie w naszej strefie zostało zlokalizowanych, nam pomaga? Patrząc na osiągane efekty, chociażby w ubiegłym roku, nie mam wątpliwości, że tak. Doświadczenie i marka KSSE, zbudowana głównie dzięki opiniom rozpowszechnianym przez naszych klientów, to wszystko procentuje. Czy dzisiaj trudniej jest pozyskać nowe projekty inwestycyjne? W końcu wydawałoby się, że inwestorzy, którzy weszli na ten rynek w ostatnich latach na razie nie będą prowadzić nowych inwestycji Wręcz przeciwnie. 40% naszych klientów realizuje na nieruchomościach, które kupiło kilka lat temu, drugi, trzeci, a nawet czwarty projekt. To jest takie turbodoładowanie. Powiedzmy, że sprzedaliśmy 700 ha terenu, na którym w deklaracjach klientów miało powstać 15 tys. miejsc pracy. Po cichu liczyliśmy, że będzie to 20 może 21 tys., a okazuje się, że już jest 30 tys. Na tym polega właśnie intensywne wykorzystywanie nieruchomości. Ostatnio wiele mówi się o migracji specjalistów, braku wykształconej kadry czy wreszcie wyższych oczekiwaniach płacowych ze strony pracowników. Na ile, Pana zdaniem, te zjawiska wpływają na zmniejszenie zainteresowania lokowaniem inwestycji w strefie? To jest zjawisko rynkowe tak jak każde inne. Nie czarujmy się, klienci w 99% przypadkach wybierają nas nie dlatego, że kochają. Skoro jednak nas wybrali, to musiały za tym przemawiać jakieś względy merytoryczne. Inaczej musi im się to opłacać. Do tej pory takim magnesem były względnie niskie, w porównaniu z krajami Europy Zachodniej, koszty pracownicze. Wiadome było jednak, że z czasem ta nierówność będzie się zmniejszać. Wzrost kosztów pracowniczych jest naturalną konsekwencją rozwoju regionu. Dzięki konsekwentnej pracy prowadzonej w KSSE od 11 lat udało nam się jednak uniknąć efektu, z którym borykają się inne strefy. Ten rozwój w naszym województwie prowadzony był w sposób harmonijny, bardziej przyjazny klientom. W związku z tym ich planowanie mogło być bardziej racjonalne, nikt nie musiał nagle podnosić wynagrodzeń o 30%. Myślę więc, że nie ma powodów do demonizowania tego zjawiska. Dysponujemy nadal dobrze wykształconymi i kompetentnymi pracownikami, których opłaca się zatrudniać. Jesteśmy też ciągle tańsi niż pracownicy w Europie Zachodniej, a nawet niektórych innych regionach Polski. Pamiętajmy też o innych atutach, jak chociażby etos pracy, kultura przemysłowa czy renoma. Doszło przecież do tego, że fabryki ulokowane w naszej strefie są wiodącymi wśród innych fabryk tego samego koncernu na świecie pod względem np. wydajności, jakości czy organizacji pracy. Nie trudno wyobrazić sobie, że za jakiś czas ta opłacalność inwestycji w Polsce zacznie być mniejsza niż w przypadku takich krajów jak Ukraina czy Rosja. Myśli Pan, że realizowana z powodzeniem w KSSE koncepcja budowy klastrów sprawdzi się i pozwoli zatrzymać duże koncerny? To są doświadczenia, które rokują pozytywnie za granicą, czyli tam, gdzie ten problem delokalizacji jest największy. Klastry na pewno nie zatrzymają firm na zawsze. Na pewno opóźniają ten proces lub ułatwiają zatrzymać tą część, która kreuje największą wartość dodaną. Jeżeli za lat kilkanaście część przemysłowa inwestycji naszych klientów przeniesiona zostanie np. na Ukrainę, a u nas zostanie dobrze rozwinięty ośrodek badawczo-rozwojowy, centrala logistyczna, administracja, to taka strata będzie dużo mniej odczuwalna. Czy warto tworzyć klastry skoro wiemy, że klienci i tak się kiedyś z nich wyprowadzą? Warto, bo proces ten będzie rozciągnięty w czasie na dłużej, a poza tym zawsze zostawią po sobie niebagatelną wartość. Rozmawiał Aleksander Kaczmarek

19 19 Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna Rok 2008 to dwunasty rok istnienia Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej S.A. Początkowo KSSE obejmowała obszar o powierzchni 826 ha w 17 lokalizacjach położonych w 8 śląskich gminach. Dzięki konsekwentnie wprowadzanej w życie, przyjętej w 1999 roku przez Zarząd spółki, strategii równoważenia wpływu strefy na region, KSSE zajmuje obecnie blisko 1500 ha na 40 różnych obszarach w 21 gminach. W 1998 roku w Gliwicach na terenie KSSE powstała, zatrudniająca 150 osobowy zespół pracowników, Autorobot Strefa sp. z o.o. Zajmuje się produkcją linii do zgrzewania elementów karoserii samochodowych. Ekocem sp. z o.o. funkcjonuje na terenie sosnowieckiej podstrefy KSSE HP Polska sp. z o.o. na terenie gliwickiej podstrefy KSSE Dotychczas wprowadziliśmy na tereny strefowe 130 przedsiębiorców, z których 76 już produkuje, a pozostali są w różnych fazach realizacji swoich projektów. Łącznie firmy te zainwestowały już 11 mld zł oraz zatrudniają blisko pracowników. Potrzeby kooperacyjne powodują, że w otoczeniu strefy w efekcie synergii powstaje co najmniej tyle samo miejsc pracy, co w jej granicach. Obecnie, mając na uwadze trendy gospodarcze oraz uwarunkowania prawne, jesteśmy zorientowani na projekty centrów usług BPO (Business Process Outsourcing), tworzenie centrów badawczych i rozwojowych oraz tzw. duże inwestycje. Inwestorzy doceniają potencjał naszego regionu, do którego bez wątpienia należy modernizowana oraz nowo budowana sieć dróg szybkiego ruchu, wyróżniająca nasz region na mapie komunikacyjnej Polski. Dzięki temu również przedsiębiorstwa logistyczne mają doskonałe warunki do lokowania swoich inwestycji na terenach KSSE. Powyższe efekty umacniają KSSE na pozycji lidera wśród polskich specjalnych stref ekonomicznych, którą to pozycję dzierżymy nieprzerwanie od 12 lat. Co pomogło naszym inwestorom podjąć właściwą decyzję o lokalizacji swoich fabryk u nas? Zwolnienia podatkowe! Jeśli jesteś dużym inwestorem, zwrócisz sobie 40% wydatków inwestycyjnych nie płacąc podatku dochodowego! W przypadku małych i średnich inwestycji zyskujesz możliwość zwrotu 60% lub 50% kwoty zainwestowanej. Musisz spełnić jeden warunek zainwestować w strefie. Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. jako zarządzający strefą ekonomiczną oprócz statutowej działalności świadczy również dodatkowe usługi wspierające podmioty działające w strefie oraz jej otoczeniu: aktywne pośrednictwo w obrocie nieruchomościami w otoczeniu Strefy, obsługa konsultingowa, szkolenia dotyczące tematyki związanej z funkcjonowaniem specjalnych stref ekonomicznych; prowadzenie bazy potencjalnych usługodawców na rzecz realizacji inwestycji w KSSE; one-stop-shop (kompleksowa obsługa inwestora); wynajem pomieszczeń biurowych i magazynowych; doradztwo personalne oraz szkolenie kadr prowadzone przez Centrum Rozwoju Kadr; usługi w zakresie medycyny pracy; uczestnictwo w projektach regionalnych służących podniesieniu konkurencyjności gospodarki regionu; wspieranie organizacji kulturalnych, charytatywnych i sportowych; prowadzenie inkubatora przedsiębiorczości dla młodych artystów i Galerii Sztuki Młodych Twórców Strefart. Największa inwestycja w ramach katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej znalazła swoje miejsca w Gliwicach GM Opel Polska sp z o.o. Manuli Polska sp. z o.o. znalazła swoja siedzibę w podstrefie tyskiej TRW Polska sp z o.o., z podstrefy gliwickiej, dostarcza części do ponad 250 modeli samochodów SIEDZIBA ZARZĄDU, KONTAKT Z BIUREM STREFY ul. Sienkiewicza 28, Katowice tel. +48 (32) , faks +48 (32) ksse@ksse.com.pl

20 20 RAPORT ŚLĄSKA ENERGIA lat minęło Rozmowa z Krystyną Piasecką, prezes Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej Czym jest dla Pani spółdzielczość? Ktoś kiedyś powiedział: każde dzieło społeczne musi być spojone cementem idei, bez tego cementu runie w gruzy. Idea spółdzielczości jest ponadczasowa. Spółdzielczość narodziła się w XIX wieku i jest to działalność gospodarcza oparta na ludziach, którzy nie dysponują dużym kapitałem ale mają wspólne cele i działania, pokonują trudności i osiągają zamierzone cele. Celem naszej spółdzielni jest zaspakajanie potrzeb mieszkaniowych i innych potrzeb członków oraz ich rodzin przez dostarczanie członkom samodzielnych lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych, a także lokali o innym przeznaczeniu. W Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej najważniejszy jest dla nas człowiek i jego potrzeby. W ubiegłym roku obchodziliście Złote Gody 50- lecie istnienia KSM. Warto zatem opowiedzieć, jak to wszystko się zaczęło. Początki Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej były skromne. Przypadały na okres kształtowania się po październikowej odwilży roku 1956 ubiegłego wieku. Odważna dziewiętnastka jak ja ich nazywam, zdeterminowana istniejącą rzeczywistością założyła 7 lipca 1957 roku naszą spółdzielnię. Czy ta 19-osobowa grupa przypuszczała wtedy, że ich dzieło przetrwa 50 lat i jeszcze tak wspaniale będzie się rozwijać? 50 lat ile to dni zarówno sukcesów ale i kłopotów, chwil smutnych i wesołych, lecz przede wszystkim nieustannej pracy dla wspólnego dobra. Naszą spółdzielnie tworzą ludzie członkowie, a ich dorobkiem są dzieła w postaci domów mieszkalnych, obiektów usługowych, terenów rekreacyjnych oraz działalność samorządowa, kulturalno-oświatowa głównie na rzecz społeczności spółdzielczej, ale także na rzecz całego miasta i ogółu katowiczan. Co siódmy mieszkaniec Katowic jest członkiem waszej spółdzielni. Należymy do największych spółdzielni mieszkaniowych w kraju. Zrzeszamy ponad członków. W naszych zasobach mieszka ponad 44 tys. osób, czyli co siódmy mieszkaniec Katowic. Nadal inwestujemy i budujemy, aby to co nasze spółdzielcze było przedmiotem dumy i satysfakcji z bycia członkiem naszej spółdzielni. Solary na dachach. Jeszcze parę lat temu byłoby nie do pomyślenia, że mieszkania spółdzielców będą ogrzewane słońcem. Nie od dziś wiadomo, że przy rosnących cenach surowców: węgiel, ropa naftowa, gaz oraz ustawach chroniących środowisko naturalne zmuszeni będziemy poszukiwać nowych źródeł energii i sięgać do ich niekonwencjonalnych źródeł. Wychodząc temu naprzeciw pierwsze kolektory słoneczne zainstalowaliśmy już w 2004 r. na budynkach oddanych do użytku na osiedlu Zgrzebnioka w Katowicach. Pozytywne doświadczenie z tzw. solarami zadecydowało o tym, że w trzech nowo wznoszonych budynkach wielopiętrowych przy ul. Monte Cassino instalujemy następne solary. Obok staną dwa nowe domy, które będą gotowe do końca tego roku. To są nowe inwestycje naszej spółdzielni. Dobrze, a co ze starymi zasobami spółdzielni? Inwestujemy w stare zasoby mieszkalne przez ocieplanie ich, wymianę okien, remontowanie dachów inwestujemy upiększając place i otoczenia budynków tak, aby wizerunki bloków i ich otoczenie zarządzane przez spółdzielnię były na miarę XXI wieku. Ważną inwestycją była modernizacja 17 lokalnych kotłowni węglowych. Kto wie, może również na ich dachach zainstalujemy solary. Solary sprawią, że opłaty miesięczne czynszu będą dla potencjalnego użytkownika niższe. Zarządzanie tak dużym organizmem, jakim jest KSM to nie lada wyzwanie? Jesteśmy zorganizowani na wzór konfederacji autonomicznych oraz samostanowiących jednostek organizacyjnych (osiedli i zakładów celowych). Rady poszczególnych osiedli reprezentujące społeczności lokalne są wyposażone w ważne uprawnienia kontrolne i stanowiące co oznacza, że mieszkańcy sami się rządzą i decydują o swoich warunkach zamieszkania. Nasi pracownicy to doskonali fachowcy nieustannie podnoszący swoje kwalifikacje poprzez szkolenia, kursy specjalistyczne. Na przestrzeni lat udało nam się wypracować właściwe relacje między radą, zarządem, grupami członkowskimi, radami osiedli. Członkom rad również organizujemy dokształcanie, niezbędne kursy, na których mają okazję do zapoznania się z aktualnymi przepisami prawa, zasadami rachunkowości i innymi. To wszystko pozwala nam pogłębiać demokratyczny styl zarządzania spółdzielnią. Osiedle Zawodzie, ul. Bohaterów Monte Cassino

21 21 Znowelizowana ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych z czerwca 2007 r., która nabrała mocy prawnej w lipcu ubiegłego roku, wywołała wiele emocji To prawda. Sejm, który się samorozwiązał, na odchodne pozostawił nam kontrowersyjną znowelizowaną ustawę o spółdzielniach mieszkaniowych. Ustawodawca postanawiając o kompletnie nierealnym terminie trzech miesięcy przekształcenia własnościowego mieszkań z lokatorskich na wyodrębnione własnościowe, zupełnie nie rozeznał skali tego przedsięwzięcia i problemów związanych z powodzeniem realizacji konkretnego wniosku, który nie jest tylko zależny od decyzji zarządu danej spółdzielni mieszkaniowej. Indywidualna analiza sytuacji każdego z wnioskodawców wykazała, że na koniec 2007 r. nie można było nadać biegu wielu wnioskom, gdyż wnioskodawcy z różnych przyczyn nie spełnili warunków ustawowych. Również spółdzielnia oczekuje jeszcze na przekazanie jej niezbędnych wypisów z rejestru gruntów dla 50 budynków i na podanie odpisów z ksiąg wieczystych dla 95 budynków. Pomimo, jak nazwała to Pani kontrowersyjności znowelizowanej ustawy Katowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa realizuje zapisy ustawy? Do operacji uwłaszczeniowej w znacznym stopniu przygotowaliśmy się. Władze spółdzielni dokładają wszelkich starań o możliwie pełną, właściwą i bez zbędnej zwłoki realizację ustawy. Zwiększony wysiłek, wytężona i ponadnormatywna praca, dodatkowo zatrudnieni ludzie tylko do wdrażania w życie ustawy pozwalają nam spokojnie realizować jej zapisy. Media szukające sensacji, które nas odwiedziły, zawiodły się, bo spodziewali się ogromnych kolejek i dantejskich scen. Działamy spokojnie i rozważnie. Każdy wniosek rozpatrujemy indywidualnie. Jednakże według naszej prognozy przy utrzymaniu wysoko ustawionego tempa pracy dodatkowej na pełne załatwienie wniosków już złożonych z zachowaniem obecnie obowiązujących procedur potrzeba jeszcze przynajmniej ok. 10 do 12 miesięcy. I nie jest to nasza wina. Pani zdaniem jakakolwiek ustawa wprowadzająca fundamentalne zmiany nie powinna narzucać nierealnych terminów jej realizacji Źle skonstruowana ustawa, do końca nieprzemyślana, nie przynosi korzyści ale wprowadza chaos, niezdrowe emocje, podejrzenia. Cieszyć może tylko to, że po pół roku wdrażania w życie znowelizowanej ustawy emocje powoli ulegają ostudzeniu. Zaczyna przeważać rozumowanie, że spółdzielnie mieszkaniowe i ich władze nie są hamulcowymi wdrażania znowelizowanej ustawy ale na jej realizację mają wpływ czynniki zewnętrzne. W Trybunale Konstytucyjnym znajduje się wniosek posłów aktualnej kadencji o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją RP wielu postanowień pospiesznie wprowadzonej znowelizowanej ustawy o spółdzielczości mieszkaniowej. Widzę również korzyści, bo proponowane zmiany własnościowe stały się inspiracją do poczuwania się członków do większej niż dotąd odpowiedzialności za spółdzielnie. Majątek spółdzielni jest prywatną własnością członków i to sformułowanie nabiera dzisiaj jeszcze większej wyrazistości. Każdy członek naszej spółdzielni winien uznać, że spółdzielcze to jest nie tylko nasze ale może nade wszystko jest moje. Nie sposób omówić wszystkich aspektów 50-letniego dorobku spółdzielni, jej funkcjonowania, napotykanych trudności w codziennej żmudnej pracy spółdzielców tej jednej z najlepiej zarządzanych spółdzielni w naszym województwie. Aktualnie odbywają się zebrania grup członkowskich KSM. Co by Pani chciała przekazać swoim członkom na zakończenie tej rozmowy? Namawiam spółdzielców do masowego udziału w zebraniach grup członkowskich, które dają im szansę osobistego i bezpośredniego udziału w decydowaniu o swojej i Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej przyszłości. Rozmawiał Andrzej Krawczyk Osiedle Zgrzebnioka, ul. Łabędzia KSM współpracuje ze związkiem spółdzielni w Turyngii i spółdzielniami z Czech i Holandii. Za swoją działalność otrzymała liczne nagrody i wyróżnienia m.in. w ostatnich latach: Trzykrotnie uzyskała Wielką Nagrodę Prezydenta Izby budownictwa za finansowanie budownictwa mieszkaniowego, za kompleksową modernizację budynków, za ochronę środowiska naturalnego poprzez demontaż płyt azbestowych z elewacji budynków. Odznakę KRS Za zasługi dla spółdzielczości, Osiedle Gwiazdy, ul. Roździeńskiego Za wybitne dokonania gospodarcze i ekologiczne Klon 2000, Certyfikat Lider rynku trzykrotnie, Odznakę Ministra Gospodarki Za zasługi dla turystyki, I miejsce w rankingu Najlepsza spółdzielnia mieszkaniowa woj. śląskiego krotnie, Tytuł Spółdzielczego zarządu 2006 r. jako najlepiej zarządzana spółdzielnia, Złotą odznakę honorową za zasługi dla województwa śląskiego.

22 22 RAPORT ŚLĄSKA ENERGIA 2008 Na torach do Europy Rozmowa ze Zbigniewem Puckiem, prezesem PTK Holding S.A. w Zabrzu Przedsiębiorstwa z tradycją nie zawsze potrafiły po roku 1989 odnaleźć się na wolnym rynku. PTK Holding jest chlubnym wyjątkiem. Co takiego udało się w Zabrzu, a nie udało się u konkurentów? Działalność firm zajmujących się transportem kolejowym jest bardzo specyficzna. W tej branży wiele zależy od elastycznego funkcjonowania przedsiębiorstwa oraz ciągłego rozwoju. Firma PTK Holding S.A., która już od 55 lat zajmuje się transportem kolejowym ładunków masowych, w pełni wykorzystała szanse, jakie niosły ze sobą zmiany ustrojowe w Polsce na przełomie lat 80. i 90., sprawnie odnajdując się w nowej rzeczywistości wolnego rynku. Tylko tyle i aż tyle Skromnie powiedziane, ale czy uchyli Pan rąbka tajemnicy i zdradzi jak to się robi w Zabrzu? Zaczęliśmy od zwiększenia przewozów kolejowych ładunków masowych, głównie węgla, kamienia i piasku. Początkowo działaliśmy tylko na rynku regionalnym. Dziś transportujemy ładunki na terenie całego kraju i stopniowo wkraczamy na rynek międzynarodowy. Trzeba przyznać, że wyróżniamy się rzetelnością i terminowością wykonywanych usług. I głównie dzięki temu udaje nam się pozyskiwać kolejnych klientów. Odbiorcami naszych usług są przedsiębiorstwa sektora energetycznego, chemicznego, koksowniczego, papierniczego oraz przetwórstwa spożywczego. Obecnie PTK Holding S.A. jest jednym z największych przewoźników w kraju. Rozkwit nie byłby możliwy bez odpowiedniego zaplecza Kluczową rolę w realizacji zamówień transportowych odgrywa wielkość posiadanego taboru kolejowego. Firma jest właścicielem 100 lokomotyw spalinowych i elektrycznych oraz 2500 wagonów towarowych. W 2006 roku przewożąc 11,8 mln ton towarów, osiągnęła 12% udział w rynku prywatnych przewoźników. Warunkiem rozwoju w naszej branży jest ciągłe zwiększanie potencjału firmy. Corocznie inwestujemy w nowe jednostki trakcyjne i wagony, przy czym większość pochodzi spoza granic kraju Równocześnie Holding zainwestował w rozwój własnego zaplecza remontowego, pozwalającego na utrzymanie taboru firmy w bezawaryjnym stanie technicznym, co gwarantuje sprawną realizację przewozów. Należące do firmy trzy zakłady napraw lokomotyw i wagonów remontują nie tylko tabor należący do PTK Holding, ale także sprzęt innych przewoźników. Wspominał Pan o transporcie ładunków masowych, ale to tylko część oferty PTK Holding. W jakich kierunkach rozwija się oferta firmy? Obok dominującego obecnie w strukturze przewozów transportu ładunków masowych, rozwijamy transport innych grup ładunków. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom rynku w uruchomiliśmy przewozy kolejowe przesyłek kontenerowych w relacji Polska Niemcy oraz Polska Włochy. W kolejnych latach przewidujemy wdrożenie regularnych połączeń z innymi krajami Unii Europejskiej oraz połączeń krajowych z portami morskimi. Czy holding dysponuje odpowiednim zapleczem logistycznym? Inwestycja w rozwój przewozów kontenerowych nie oznacza dla PTK Holding SA wyłącznie zakupu nowych lokomotyw i wagonów platform. Firma zainwestowała także w nowy terminal kontenerowy w Gliwicach poprzez zakup udziałów Śląskiego Centrum Logistyki SA. PTK Holding jest obecnie operatorem otwartego w ubiegłym roku terminala kontenerowego. W tym celu zakupiliśmy urządzenia dźwigowe do przeładunku kontenerów, tzw. kalmary, zatrudniliśmy też nowych fachowców. Razem ze Śląskim Centrum Logistyki rozwijamy na naszym rynku przewozy intermodalne. Utrzymanie się na rynku i sprostanie wciąż zwiększającym się jego potrzebom wymaga ciągłego doskonalenia procesu obsługi klienta oraz modyfikowania i dostosowywania oferty usługowej do jego indywidualnych potrzeb. Jak to się udaje w PTK Holding? Kierunek rozwoju firmy wyznaczają przede wszystkim wymagania klientów. Wdrożyliśmy w firmie Zintegrowany System Zarządzania wg norm ISO 9001:2000 oraz 14001:2005, który ułatwia nam analizę oczekiwań klientów oraz dostosowywanie do nich procedur obsługi. Kierowana przez Pana firma jest jednym z największych pracodawców w Zabrzu. Jak dbać o tak liczną załogę? PTK Holding SA troszczy się nie tylko o zadowolenie klientów, ale także o jak najlepsze warunki pracy dla zatrudnionych w przedsiębiorstwie ludzi. Oprócz atrakcyjnego pakietu socjalnego, zarząd firmy dba także o stałe doskonalenie zawodowe swoich pracowników. Zatrudnieni u nas ludzie mają możliwość, a nawet obowiązek podnoszenia swoich kwalifikacji, uczestnicząc w organizowanych przez firmę kursach i szkoleniach. Wiele osób podnosi lub uzupełnia swoje wykształcenie, przede wszystkim na studiach magisterskich i podyplomowych, które są dofinansowywane przez zakład pracy. Z uwagi na ekspansję na rynek międzynarodowy spora grupa pracowników uczestniczy także w kursach języków obcych. Od dwóch lat organizujemy między innymi specjalistyczny kurs języka niemieckiego dla maszynistów, ponieważ znajomość tego języka jest im niezbędna podczas odpraw celnych pociągów transportujących towary do Niemiec. Czy takie inwestycje w ludzi są opłacalne? Muszę przyznać, iż obecna pozycja rynkowa firmy to dzieło całej załogi. Bez wspólnego zaangażowania nie byłoby to możliwe. Dlatego twierdzę, że najcenniejszym majątkiem przedsiębiorstwa są ludzie, a dopiero potem maszyny i technologie. Jestem zwolennikiem dialogu z załogą i z organizacjami związkowymi oraz informowania pracowników o celach, jakie firma chce osiągnąć oraz o sposobach ich realizacji. Przekonałem się, że takie działania najlepiej integrują i motywują załogę. Holding jest przedsiębiorstwem znanym nie tylko ze swoich sukcesów na polu biznesowym. Firma zaznacza również swoją obecność m.in. poprzez wspieranie lokalnej społeczności Wspomagamy lokalne placówki oświatowe i zdrowotne, ale także kluby sportowe. Angażujemy się również w działania związane z kulturą. Uważam, że w miarę możliwości finansowych firmy, należy dzielić się tym, co mamy z osobami potrzebującymi.

23 Profesjonalizm tradycje kompetencje 23 Nowo oddany Terminal Kontenerowy w Śląskim Centrum Logistyki w Gliwicach Terminal nowych możliwości We wrześniu ubiegłego roku na terenie Śląskiego Centrum Logistyki w Gliwicach otwarty został Terminal Kontenerowy, obsługujący przewozy kolejowe oraz drogowe. Właścicielami przedsięwzięcia są Przedsiębiorstwo Transportu Kolejowego Holding S.A wraz z gminą Gliwice. Terminal kontenerowy zajmuje powierzchnię m 2. Jego pojemność wynosi 1700 TEU, przeładunek obsługują dwa urządzenia typu Kalmar DRF Inwestycja umożliwia sprawne i szybkie połączenie transportu kolejowego z drogowym zwanego transportem kombinowanym. Pozostałe parametry terminalu: liczba torów 2 (każdy o długości 620 metrów), liczba złączy izotermicznych 21, wysokość składowania 5 warstw. Dodatkową zaletą terminalu jest także położenie w pobliżu Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej oraz specyfika Śląskiego Centrum Logistyki, którego place składowe mają pojemności ponad ton. Na terenie ŚCL znajduje się też port śródlądowy, parking strzeżony na ok. 160 TIR, biura, agencje celne oraz zaplecze socjalne. Realizacja tej inwestycji otworzyła wiele nowych możliwości w dziedzinie transportu kombinowanego. Dysponując nowoczesnym taborem nasza firma może teraz zaoferować pełen zakres usług logistycznych (magazynowanie, przeładunek i dodatkowe) oraz zorganizować transport kolejowy i samochodowy. W najbliższym czasie zostaną także uruchomione połączenia z innymi terminalami na terenie Europy wyjaśnia Zbigniew Pucek, prezes zarządu PTK Holding S.A. Profesjonalizm, tradycje, kompetencje to trzy słowa charakteryzujące działalność PTK Holding. Zabrzańskie przedsiębiorstwo, korzystając z 55-letnich doświadczeń, jest jednym z najdynamiczniej rozwijających się prywatnych przewoźników w Polsce. Profesjonalizm i jakość w podejściu do klienta, przy stałym poszerzaniu oferty usług idą tu jednak w parze z działaniami na rzecz pracowników. Historia PTK Holding S.A. sięga roku 1953, kiedy to powołane zostało przedsiębiorstwo do wykonywania usług prowadzenia ruchu kolejowego, utrzymania i remontów torów oraz taboru kolejowego na bocznicach kilku kopalń. Z czasem poszerzały się systematycznie obszar prowadzonej działalności oraz zakres świadczonych przez firmę usług o wykonywanie przewozów własnym taborem, budowę nowych bocznic kolejowych, eksploatację i utrzymanie kolejnych bocznic wraz z ich infrastrukturą, rekultywację techniczną i biologiczną terenów. Początek lat 90. i zmiany gospodarcze w kraju były dla przedsiębiorstwa momentem przełomowym. W wyniku procesu restrukturyzacji i prywatyzacji, zapoczątkowanego przekształceniem firmy w 1993 roku w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, właścicielem większościowego pakietu udziałów w przedsiębiorstwie została firma Trawipol sp. z o.o. z siedzibą w Gliwicach. W styczniu 2007 roku nastąpiło połączenie zabrzańskiego Przedsiębiorstwa Transportu Kolejowego i Gospodarki Kamieniem z dąbrowską Kopalnią Piasku Kuźnica Warężyńska S.A., poprzez zawiązanie spółki kapitałowej. Od tego momentu firma funkcjonuje pod nazwą Przedsiębiorstwo Transportu Kolejowego Holding Spółka Akcyjna. Obecnie PTK Holding to jeden z największych w Polsce przewoźników masowych. Z roku na rok firma zdobywa coraz większy udział w rynku, zwiększając ilość przewożonych towarów i zakres oferowanych usług. Katalog usług dla klientów otwiera oferta przewozowa. Przedsiębiorstwo Transportu Kolejowego Holding Spółka Akcyjna w Zabrzu wykonuje przewozy ładunków w kraju i zagranicą. Do realizacji przewozów wykorzystywanych jest prawie 100 lokomotyw oraz około 2000 wagonów. W ramach usług przewozowych firma zajmuje się organizacją przewozów oraz prac spedycyjnych. Spółka jest jednym z największych w kraju podmiotów specjalizujących się w obsłudze bocznic kolejowych. W ramach własnej struktury organizacyjnej przedsiębiorstwo wykonuje wszelkie prace na bocznicach, na które składają się: wykonywanie manewrów oraz przewozów, obsługa posterunków ruchu kolejowego, bieżące utrzymanie urządzeń sterowania ruchem kolejowym, utrzymanie i naprawy innych urządzeń bocznicy, naprawy i bieżące utrzymanie układu torowego, inne prace związane ze specyfiką danej bocznicy. PTK Holding S.A. posiada własne zaplecze naprawcze taboru kolejowego w postaci trzech zakładów napraw zlokalizowanych w Pyskowicach, Rudzie Śląskiej i Dąbrowie Górniczej, w których naprawiane są lokomotywy i wagony własności firmy oraz na zlecenie innych kontrahentów. Prowadzony serwis wagonów towarowych to przede wszystkim naprawy okresowe, w tym naprawy rewizyjne i główne wagonów, naprawy bieżące, modernizacje i odbudowy wagonów. Ofertę zamykają usługi ziemne (związane z gospodarką kamieniem kopalnym), prace torowe oraz oddany do użytku w ubiegłym roku terminal kontenerowy w Gliwicach. Rozwój PTK Holding to w dużej mierze zasługa pracowników, których firma stara się aktywnie wspierać. PTK Holding S.A. w liczbach Kapitał zakładowy ,00 zł Pracownicy 2100 osób Liczba lokomotyw spalinowych i elektrycznych 100 szt. Liczba wagonów towarowych ponad 2500 szt. Utrzymywane i remontowane tory 500 km Współpraca na torach 29 października 2007 roku w Warszawie odbyło się podpisanie umowy o współpracy pomiędzy PKP CARGO S.A. a PTK Holding S.A. Umowa dotyczy przewozów materiałów masowych na terenie kraju. Na jej podstawie zabrzański przewoźnik może wykonywać usługi przewozowe jako podwykonawca z wykorzystaniem własnego taboru kolejowego. Usługi oferowane przez PTK Holding uzupełniają wachlarz usług PKP Cargo największego w Polsce i drugiego w Unii Europejskiej przewoźnika kolejowego. Współpraca podmiotu prywatnego z państwowym pozwala też na poprawę organizacji pracy poprzez efektywniejsze wykorzystanie posiadanego taboru kolejowego.

24 24 RAPORT ŚLĄSKA ENERGIA 2008 Bezpiecznie i ekonomicznie Rozmowa z Januszem Honkowiczem, prezesem Górnośląskiego Operatora Systemu Dystrybucyjnego Co zmieniło się w funkcjonowaniu gazownictwa na Śląsku w ciągu ubiegłego roku? Zmieniło się wiele i to nie tylko na Śląsku, ale w całej Polsce. Po wejściu w życie zapisów prawa energetycznego (w lipcu 2007 roku) z Górnośląskiej Spółki Gazownictwa, czyli firmy zajmującej się zarówno sprzedażą gazu jak i usługi przesyłowej sieciami dystrybucyjnymi, staliśmy się Górnośląskim Operatorem Systemu Dystrybucyjnego firmą wykonującą wyłącznie usługę przesyłania gazu. Część handlową, innymi słowy sprzedaż, przejął na siebie Oddział Handlowy Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa. Z punktu widzenia klientów taka zmiana nie wniosła żadnej rewolucji. Takie też było główne założenie wdrażania tych zmian, żeby klienci nie odczuli z tego powodu żadnego dyskomfortu. Nadal obowiązują dotychczasowe umowy, które zostały przejęte na drodze sukcesji, przez nowego sprzedawcę. Klienci mają co prawda możliwość swobodnego wyboru od kogo kupują gaz, ale póki co w Polsce jest tylko jedno jego źródło, więc trudno tu mówić o jakimś wyborze. Górnośląski Operator Systemu Dystrybucyjnego przejął sieć dystrybucyjną gazu. Czy to oznacza również zadania inwestycyjne? Eksploatując 20 tys. km sieci różnego rodzaju, bo zarówno nisko- jak średnio- czy wysokoprężnej, jesteśmy w tym komfortowym położeniu, że docieramy wszędzie tam, gdzie sprzedaż gazu jest opłacalna. Nie ma więc większych potrzeb jeśli chodzi o jakieś nowe, duże inwestycje. Są oczywiście tereny niezgazyfikowane na obszarze objętym zasięgiem działalności naszej spółki, jak np. północno-wschodnia część dawnego województwa częstochowskiego, niektóre gminy Podbeskidzia czy województwa opolskiego, ale najczęściej budowa gazociągu w tych okolicach jest nieopłacalna. Po prostu nie ma wystarczającej liczby potencjalnych odbiorców, aby w jakimś określonym czasie zwróciły się poniesione nakłady. Jeśli już mówić o jakiś planach rozbudowy sieci to wiąże się ona z budową przez PGNiG gazociągu wysokoprężnego Lubliniec-Częstochowa, co powinno umożliwić gazyfikację terenów, które do tej pory oddalone były od źródła gazu. A co z zapewnieniem bezpieczeństwa użytkowania sieci? Specyfika terenu, na którym prowadzimy działalność, jest taka, że duża część naszych gazociągów przebiega przez obszary silnie zurbanizowane, gdzie dodatkowo dochodzi do oddziaływań związanych z eksploatacją górniczą. Z tym się wiąże krótszy czas użytkowania tych gazociągów niż w innych częściach Polski, a także konieczność wzmożonej kontroli. Są takie miejsca, które wymagają nawet codziennych obchodów. To są też dodatkowe koszty, które ponosimy jako operator systemu dystrybucyjnego. W Polsce coraz więcej uwagi poświęca się kwestiom związanym z bezpieczeństwem energetycznym, a więc i pewności dostaw gazu. Czy z perspektywy Górnośląskiego Operatora Systemu Dystrybucyjnego można mówić o jakichś zagrożeniach dostaw dla Śląska? Ja takich zagrożeń w tej chwili nie widzę. Źródła gazu, z których korzystamy, są raczej stabilne i bezpieczne. Naturalnie, można mieć obawy o pewność gazu dostarczanego zza wschodniej granicy, który pokrywa około 60% krajowych potrzeb. Są to już jednak kwestie, którymi zajmują się PGNiG i rząd. Z punktu widzenia sprawności sieci dystrybucyjnej na Śląsku nie ma żadnych problemów z zapewnieniem ciągłości dostaw gazu. Inna sprawa to szeroko dyskutowana cena gazu, której trudno być pewnym Spodziewaliśmy się, bo taka też była potrzeba, zmiany taryfy od 1 stycznia br. W całej branży zaszły w ubiegłym roku duże zmiany organizacyjne. Nowa sytuacja wymaga dostosowania taryf. Dotychczas obowiązywały taryfy trzech podmiotów: Gazsystemu, PGNiG i taryfa właściwych spółek gazownictwa (czyli m.in. Górnośląskiej Spółki Gazownictwa), obejmująca zarówno część dystrybucyjną jak i sprzedaż gazu. Po podziale spółek gazownictwa, czyli wyodrębnieniu części handlowej, którą przejął właściciel PGNiG i usamodzielnieniu operatorów systemu dystrybucyjnego, wiadome było, że posługiwanie się starą taryfą nie będzie ani przejrzyste, ani wygodne dla nas i dla klientów. Warto zaznaczyć, że operatorzy systemu dystrybucyjnego, w tym również GOSD, przejęli część gazociągów obsługiwanych dotychczas przez Gazsystem. Mowa o odcinkach gazociągów wysokoprężnych, które mają charakter dystrybucyjny, a nie przesyłowy. W związku z tym koszty uwzględnione przedtem w taryfie Gazsystemu są obecnie po naszej stronie, natomiast my w taryfie ich nie mamy. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wyraził co prawda opinię, że powinniśmy ten problem rozwiązać między sobą, ale wypracowanie takiego kompromisu jest trudne przy rozbieżnych interesach Gazsystemu i naszym. Z nowym wnioskiem taryfowym wystąpiliśmy już w listopadzie ub.r., ale niestety nowych taryf jeszcze nie ma. Perspektywy podwyżek cen gazu najbardziej obawiają się klienci indywidualni. Czy wzrost kosztów jest przesądzony? Grupa klientów W1, czyli zużywająca najmniej gazu, jest na Śląsku bardzo liczna. To około 700 tys. klientów, popularnie nazywanych kuchenkowiczami, których roczne zapotrzebowanie nie przekracza 140 m 3 gazu. Są to dla nas ważni klienci, ale też nieco kłopotliwi w obsłudze. Koszty związane z dostarczeniem gazu, utrzymaniem sieci, pogotowia ratunkowego, odczytywaniem liczników itd. są względnie duże, podczas gdy przychody tak naprawdę niewielkie. Z drugiej strony to jednak przychody stabilne, bo zużycie gazu jest tu równomierne przez cały rok. Nie chcę powiedzieć, że klienci używający gazu do gotowania posiłków są gorsi, bo to nieprawda. W ich przypadku jednak ponosimy większe koszty, które wymagają pokrycia. Nawet większy procentowo wzrost cen przy tak niskim zużyciu gazu byłby prawie niezauważalny, za to pozwoliłby unormować sytuację. Drugą grupę klientów (W2) stanowią osoby, które używają gazu do gotowania posiłków i podgrzewania wody. W naszym przypadku mowa o ok. 400 tys. odbiorców zużywających średnio mniej niż 400 m 3 gazu rocznie. Nawet takie zużycie nie gwarantuje w tej chwili w pełni pokrycia kosztów dostarczenia gazu. Dopiero kolejna grupa klientów, czyli ci, którzy ogrzewają mieszkania gazem, są dla nas intratni. Według logiki większe zużycie gazu powinno skutkować mniejszymi kosztami jednostkowymi zakupu i zresztą tak skonstruowane są taryfy. Mimo to różnice nie są jeszcze na tyle duże, by były bezpośrednio odczuwalne. Myślę jednak, że to się z czasem będzie zmieniać. Czy po uwolnieniu rynku i zmianach cen gazu na giełdach światowych jest to wciąż paliwo z przyszłością? Zdecydowanie tak. Wystarczy zresztą spojrzeć na rozwój budownictwa mieszkaniowego, w którym wykorzystywane jest ekologiczne ogrzewanie gazowe w naszym regionie. Nawet przy założeniu wzrostu cen gazu na rynkach światowych, jeszcze długo będzie on atrakcyjnym źródłem energii. Poza tym nowe technologie odkrywają nowe możliwości zastosowania gazu. Już nie tylko do zasilania kuchenek czy podgrzewania wody, ale także jako paliwa do napędzania samochodów, a nawet w klimatyzacji. W zgodzie z jakością najlepsze rozwiązania w zakresie dostaw gazu ziemnego Górnośląski Operator Systemu Dystrybucyjnego posiada Certyfikat Zintegrowanego Systemu Zarządzania Jakością, Bezpieczeństwem i Higieną Pracy, Środowiskiem oraz Międzynarodowy Certyfikat IQ NET według standardów ISO. Otrzymane certyfikaty potwierdzają, że firma spełnia wymagania norm PN-EN ISO 9001:2001, PN-N-18001:2004, PN-EN ISO 14001:2005 w zakresie świadczenia usług dystrybucji, operatorstwa sieci gazowych i zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego w zakresie ciągłości dostaw gazu. Jako kontynuator tradycji Górnośląskiej Spółki Gazownictwa, Górnośląski OSD jest także laureatem XII edycji Polskiej Nagrody Jakości w kategorii wielkich organizacji, VII edycji Śląskiej Nagrody Jakości w kategorii wielka organizacja usługowa oraz Platynowego Lauru Umiejętności i Kompetencji 2005 i Śląskiego Oskara 2006 Otrzymane certyfikaty i nagrody potwierdzają powodzenie i skuteczność prowadzonej w firmie nowoczesnej filozofii zarządzania przez jakość (TQM Total Quality Management). Szeroko pojęta jakość w spółce obejmuje nie tylko doskonalenie usług, lecz także jakość pracy, procesów i systemów wytwórczych, marketingowych, informacyjno-decyzyjnych i biznesowych zorientowanych na zaspokajanie potrzeb klientów i pracowników. Nagroda ta to także potwierdzenie postrzegania firmy jako partnera o pewnej pozycji, dbającego o klientów i gwarantującego najwyższy standard ich obsługi.

25 Muzeum inne niż wszystkie października ubiegłego roku odbyło się uroczyste otwarcie Muzeum Gazownictwa w Paczkowie. Była to już druga inauguracja po prawie dwuletnim okresie prowadzonych na terenie placówki prac modernizacyjnych. Muzeum Gazownictwa zostało utworzone na terenie byłej gazowni w listopadzie 1991 roku dzięki zaangażowaniu oraz pasji gazowników i osób spoza branży. Stanowi jedyny w Polsce obiekt, gdzie w całości zachowały się urządzenia do produkcji gazu miejskiego. Dzięki ukończonym pracom modernizacyjnym, dziś Muzeum Gazownictwa w Paczkowie stanowi nowoczesną, dynamiczną i różnorodną ekspozycję, która znakomicie oddaje tempo zmian i szybkość technologicznego rozwoju oraz ewolucję przemysłu gazowniczego w Polsce i na świecie. W Muzeum Gazownictwa w Paczkowie pokazana została cała historia gazownictwa węglowego w Polsce. Przedmiotem ekspozycji jest stara architektura przemysłowa, zabytkowy ciąg produkcyjny oraz zbiory eksponatów związanych z gazownictwem. Kierunek zwiedzania jest zgodny z ciągiem produkcji. Jest to prawdopodobnie jedyne miejsce, gdzie zgromadzono prawie wszystko, co dotyczy gazownictwa klasycznego, począwszy od historii gazownictwa w Polsce, dokumentację produkcyjną jak również użytkowanie gazu. Szczególnie bogata jest kolekcja urządzeń pokazująca, jak i do czego w przeszłości można było stosować gaz. Można również zobaczyć jak wytwarzano gaz świetlny, jak go oczyszczano i rozprowadzano do odbiorców. Gazownictwo pokazane jest w układzie chronologicznym i tematycznym. Wchodząc do muzeum przenosimy się jakby do minionej epoki gazu węglowego. Oświetlenie terenu stanowią czynne latarnie gazowe, a budynki i urządzenia wyglądają prawie jak 100 lat temu, kiedy wybudowano gazownię. Przy bramie wjazdowej zlokalizowany jest stuletni budynek, gdzie mieściły się biura gazowni i mieszkanie dla gazmistrza. W salach wystawowych poprzez bogaty zbiór map i starej dokumentacji pokazana została historia najstarszych gazowni: Wrocławia, Krakowa, Warszawy, a także gazownie śląskie i opolskie. Wyeksponowane zostały także plany oświetlenia gazowego Paczkowa, wrocławskiego kościoła Św. Elżbiety z końca XIX wieku i akcesoria latarnika gazowego z Warszawy. Umieszczono tu również rysunki, zdjęcia i katalogi latarni gazowych. Pokazana jest między innymi gazowa lampka oświetleniowa z 1895 roku z jenajskim kloszem. W zbiorach muzeum znajdują się także wydawnictwa z okresu międzywojennego oraz unikalne sprawozdania z działalności różnych gazowni polskich i zagranicznych. W dawnym warsztacie mechanicznym (kuźni) i magazynie węglowym znajdują się m.in. kuchnie i kuchenki gazowe, piece łazienkowe i grzewcze, bogata kolekcja lamp oświetleniowych, lodówki, lokówki, lutownice i żelazka gazowe. Muzeum posiada największą w Europie kolekcję zgromadzonych w jednym miejscu prawie 600 gazomierzy. Są wśród nich gazomierze domowe, przemysłowe i kontrolne z 40 firm produkcyjnych, m.in. Kromschröder, Pintch, Elster, Rombach, Gazelan oraz gazomierze wrzutowe na żetony (wraz z żetonami) z Królewskiej Huty w Chorzowie. Na terenie muzeum podziwiać można także lokomotywę parową bezpłomieniową firmy Chemnitz z 1927 roku, odwadniacz zamykający żeliwny o przekroju 1200 mm oraz tarczę zegarową zbiornika 110 tys. m 3 z Wrocławia. Większość zgromadzonych w muzeum eksponatów jest w pełni sprawna technicznie. Poza prezentowaniem zbiorów, na terenie placówki mogą odbywać się wystawy czasowe. Muzeum dysponuje nowocześnie wyposażoną salą konferencyjną. Wysokiej jakości sprzęt audiowizualny pozwala na profesjonalną organizację szkoleń, seminariów i prezentacji. Spotkania i narady mogą być prowadzone także w kameralnej atmosferze stylowego saloniku konferencyjnego. Do dyspozycji gości są się również cztery pokoje gościnne (10 miejsc noclegowych). Na dziedzińcu tylnym, pomiędzy budynkiem warsztatu a stacją redukcyjną, mogą być prowadzone działania typu światło i dźwięk, koncerty lub spektakle plenerowe. Muzeum Gazownictwa w Paczkowie Paczków, ul. Pocztowa 6 tel. (77) biuro@muzeumgazownictwa.pl

26 26 RAPORT ŚLĄSKA ENERGIA 2008 Bezpieczny Mieszkaniec w oczach dzieci Wyborem najlepszych prac dziecięcych zakończyła się ubiegłoroczna akcja Bezpieczny Mieszkaniec, prowadzona wspólnie przez Górnośląskiego Operatora Systemu Dystrybucyjnego i firmę Vattenfall. Prace plakaty na temat bezpiecznego korzystania z mediów były podsumowaniem zajęć przeprowadzonych w 357 klasach 42 szkół podstawowych Bytomia i Rudy Śląskiej. W zajęciach prowadzonych przez wykwalifikowanych pedagogów wzięło udział około 8,5 tys. uczniów klas od I do III. Prace uczniów pokazały, że najmłodsi doskonale wiedzą, jak bezpiecznie korzystać z mediów, takich jak gaz i prąd elektryczny. Prace konkursowe wykonywane były w dowolnym formacie z wykorzystaniem farb, kredek, wycinanek i nie tylko. Wyobraźnia dziecięca zaskoczyła nawet czteroosobowe jury złożone z nauczycieli koordynujących merytorycznie akcję w szkołach oraz plastyków z Liceum Plastycznego z Zabrza. Łącznie ocenie poddane zostały 252 prace. Ze względu na różny poziom uczniów 7-, 8- i 9-letnich konkurs zorganizowano w dwóch kategoriach: kategoria I prace wykonane przez uczniów klasy I, kategoria II prace wykonane przez uczniów klas II i III. Jury wyłoniło 6 laureatów konkursu, którymi zostali: W kategorii I: Matylda Tamiała (SP nr 15 w Rudzie Śl.) I miejsce, Martyna Wesołowska (SP nr 15 w Rudzie Śl.) II miejsce i Kamil Balko (SP nr 9 w Bytomiu) III miejsce. W kategorii II: Monika Biadacz (SP nr 23 w Bytomiu) I miejsce, Wiktor Jóźwiak (SP nr 1 w Rudzie Śl.) II miejsce i Maciej Dobrzyniecki (SP nr 51 w Bytomiu) III miejsce. Firmy korzystają z własnych doświadczeń w zakresie wykrywania i likwidacji nielegalnego poboru energii. Od kilku lat działa specjalny telefon bezpieczeństwa. Każdy mieszkaniec, dzwoniąc pod numer może zgłosić nielegalne podłączenie do sieci gazowej i elektrycznej, podejrzenie kradzieży gazu, uszkodzenia i nietypowe elementy sieci i infrastruktury gazowej. Wszystkie zgłoszenia na ten całodobowo czynny telefon są szczegółowo sprawdzane. Sygnały o kradzieży można również zgłaszać wysyłając informacje mailem na adres bezpieczenstwo@gosd.pl. Przypomnijmy: Górnośląski Operator Systemu Dystrybucyjnego, jako kontynuator Górnośląskiej Spółki Gazownictwa i firma Vattenfall współpracują na polu promocji bezpiecznego użytkowania mediów, tj.: gazu i energii elektrycznej. Wspólne działania obejmują: organizację szkoleń dla służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo, wymianę doświadczeń i promocję akcji Bezpieczny mieszkaniec. Głównym celem kampanii jest promowanie bezpieczeństwa. W kategorii II konkursu miejsce III zajął Maciej Dobrzyniecki ze Szkoły Podstawowej nr 51 w Bytomiu W kategorii I konkursu miejsce III zajął Kamil Balko ze Szkoły Podstawowej nr 9 w Bytomiu W kategorii II konkursu miejsce I zajęła Monika Biadacz ze Szkoły Podstawowej nr 23 w Bytomiu W kategorii I konkursu miejsce I zajęła Matylda Tamiała ze Szkoły Podstawowej nr 15 w Rudzie Śląskiej

27 27 Woda życie dla Śląska Dajemy ludziom wodę, a woda to życie tak swoją misję określa Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A. w Katowicach. Zapewnienie bezpiecznych dostaw znakomitej jakościowo wody dla kilkumilionowej aglomeracji nie jest jednak zadaniem prostym. Kilkudziesięcioletnie doświadczenie, w połączeniu z szerokimi kompetencjami oraz stale unowocześnianą infrastrukturą techniczną pozwalają z powodzeniem go realizować. Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A. w liczbach 519 tys. m 3 tyle wynosi średnio dobowa produkcja wody tj. ujmowanie i uzdatnianie wody ze wszystkich funkcjonujących ujęć wody 11 stacji uzdatniania wody tyle spółka posiada stacji i zakładów, w których uzdatnia się wodę uzyskując wodę pitną przedsiębiorstwo eksploatuje ok km sieci magistralnej rurociągi przedsiębiorstwa osiągają średnice do 1800 mm 350 tys. m 3 to łączna pojemność pompowni sieciowych i zbiorników wyrównawczych należących do spółki 3,5 miliona to liczba mieszkańców aglomeracji śląskiej, którzy na co dzień korzystają z wody uzdatnianej i dostarczanej przez przedsiębiorstwo. Kropla historii Dzieje wodociągów na Górnym Śląsku zbieżne są z dziejami rozwoju przemysłu na tym terenie. Od chwili powstania pierwszych dużych zakładów jak kopalnie czy huty, jasnym było, że dostęp do wody to warunek ciągłości procesów technologicznych, ale także istnienia większych skupisk ludzkich. Niestety, wiele naturalnych źródeł wody w regionie nie było zdatnych do spożycia już ponad sto lat temu. To z kolei spowodowało konieczność sięgania po źródła trudniej dostępne głębinowe i odległe terytorialnie, dostarczane na Górny Śląsk za pośrednictwem sieci wodociągowej. Takie też były początki Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów, którego korzenie sięgają drugiej połowy XIX wieku i pierwszych ujęć wody w Zawadzie (1882 r.) i Reptach Śląskich (1884 r.). Na rozwój infrastruktury wodociągowej wpływ miały uwarunkowania historyczne m.in. podział Górnego Śląska w okresie międzywojennym. Po wojnie, w 1949 roku utworzone zostały Państwowe Zakłady Wodociągowe, przekształcone następnie w Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Katowicach, będące bezpośrednim poprzednikiem Górnośląskiego Przdsiębiorstwa Wodociagów S.A. Wodociągi współcześnie Choć Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów funkcjonuje od połowy 1991 roku, struktura organizacyjna firmy zmieniała się z biegiem lat. Początkowo było to przedsiębiorstwo państwowe, przekształcone na przełomie 2005 i 2006 roku w spółkę akcyjną, w której jednak wszystkie udziały posiadał Skarb Państwa. Równocześnie władze samorządowe województwa śląskiego rozpoczęły starania o przejęcie akcji strategicznego dla bezpieczeństwa regionu podmiotu, który już w nazwie ma przymiotnik górnośląskie. Wysiłki te uwieńczone zostały sukcesem w listopadzie ubiegłego roku, kiedy to minister Skarbu Państwa przekazał samorządowi 80% udziałów w Górnośląskim Przedsiębiortstwie Wodociągów S.A o wartości nominalnej 480 mln zł. Największy w Polsce i jednocześnie jeden z największych w Europie dostawców wody trafił w ręce marszałka województwa, co zresztą było postulatem wysuwanym od kilku lat. Infrastruktura wodociągowa Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów S.A. to obecnie prawie 1000 km sieci wodociągowej, pompownie wody i zbiorniki wyrównawcze o łącznej pojemności 350 tys. m 3. Przedsiębiorstwo posiada dwa zakłady uzdatniania wody w Dziećkowicach i Goczałkowicach oraz dziewięć stacji uzdataniania wody w Będzinie, Bibieli, Czańcu, Kozłowej Górze, Łazach, Maczkach, Miedarach, Strumieniu i Zawadzie. Sieć magistralna obsługuje praktycznie wszystkie miasta Górnego Śląska. Nawet tam, gdzie bezpośrednio woda dostarczana przez Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A. nie jest wykorzystywana (niektóre rejonowe przedsiębiorstwa wodociągów eksploatują własne ujęcia wody), stanowi ważne zabezpieczenie na wypadek awarii i niedoborów tego surowca. Spektrum możliwości Działalność Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów S.A. cechuje się dużym stopniem zdywersyfikowania. Spółka jest przedsiębiorstwem użyteczności publicznej, działającym na zasadzie non-profit, której podstawowy cel istnienia to zapewnienie bezpieczeństwa dostaw wody dla Górnego Śląska, jej produkcja i dostarczanie do klientów. Dodatkowe usługi świadczone przez Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A. pozwalają na zmniejszenie kosztów związanych z podstawową działalnością, a także rozwój przedsiębiorstwa i wdrażanie coraz nowszych technologii. Poza zaopatrzeniem w wodę firma oferuje m.in. usługi laboratoryjne (badanie wody), usługi budowlane (w tym budownictwo ogólne i inżynieryjne), roboty mechaniczne i elektryczne (serwis pomp EMU, serwis i naprawa zespołów pompowych na specjalistycznej produkcji krajowej i zagranicznej, badanie zespołów pompowych na specjalistycznej stacji prób, rozruchy i doradztwo techniczne, serwis urządzeń mechanicznych oczyszczalni ścieków, produkcja kołnierzy, kompensatorów oraz elementów rurociągów o średnicy do 1800 mm, obróbka stali nierdzewnej i kwasoodpornej, serwis i remonty silników elektrycznych, instalacje elektryczne wewnętrzne i zewnętrzne), diagnostykę samochodową, serwis i legalizację wodomierzy, usługi regeneracji węgli, ratownictwo chemiczne, szeroko rozumiane powiernictwo inwestycyjne. Tradycja i środowisko Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A. eksploatuje dwa duże zbiorniki wodne, w Goczałkowicach i Kozłowej Górze. Są one nie tylko rezerwuarem wody na potrzeby aglomeracji śląskiej, ale również elementem systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego, a także obszarem cennym przyrodniczo. Stąd m.in. starania spółki o zachowanie równowagi pomiędzy troską o jakość wody a potrzebami środowiska oraz oczekiwaniami społecznymi (np. udostępnienie części terenu na potrzeby turystyki). Spółka prowadzi gospodarkę rybacką o charakterze regulacyjnym, która polega na dostosowywaniu odłowów poszczególnych gatunków ryb i innych zwierząt występujących w zbiornikach do zmian zachodzących w ich strukturze i liczebności oraz na zarybieniach wyłącznie wybranymi gatunkami ryb, wspomagającymi realizowany typ gospodarki. Ponadto Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A. dokłada starań o zachowanie zabytków historycznych będących własnością spółki. Dotyczy to w szczególności obiektów i urządzeń w Zawadzie, Maczkach i Staszicu. Odrestaurowane i udostępnione zwiedzającym są dziś jedną z ciekawszych atrakcji turystycznych na Śląsku. ul. Wojewódzka Katowice tel. +48 (32) gpw@gpw.katowice.pl Baza Napraw i Legalizacji Wodomierzy ul. Parkowa Chorzów tel. +48 (32) tw1@gpw.katowice.pl g.kornela@gpw.katowice.pl

28 28 RAPORT ŚLĄSKA ENERGIA 2008 Dobre perspektywy dla gazu Kiedy rozmawialiśmy pół roku temu, w Zabrzu przy ul. Mikulczyckiej 5 mieściła się Górnośląska Spółka Obrotu Gazem. Dzisiaj, choć z pozoru nic się nie zmieniło, jest tu Gazownia Zabrzańska, skąd ta rozbieżność w nazwie? Słowo gazownia w nazwie to pomysł marketingowców. Specjaliści przeprowadzili sondaż opinii publicznej zadając pytanie w stylu dokąd udaje się Pan/Pani, żeby załatwić sprawę rachunku za prąd albo gaz? Odpowiedzi były zaskakujące: do elektrowni, do gazowni. Brzmi to trochę zabawnie. Elektrownia już dawno nie jest miejscem, w którym sprzedaje się prąd klientom. To samo dotyczy gazowni. Dawniej rzeczywiście w gazowni produkowało się gaz w wyniku zgazyfikowania węgla, skąd następnie był on rozprowadzany do klientów. Potem przez długie lata sprzedając gaz ziemny służby techniczne i handlowe wspólnie pracowały w budynkach gazowni. I w zasadzie w 95% trwa tak do dnia dzisiejszego. Różnica jest tylko taka, że teraz funkcjonują w dwóch równoległych firmach. Ale skoro klienci nadal chodzą załatwiać swoje sprawy do gazowni, marketingowcy postanowili ten fakt wykorzystać i nazwać w ten sposób podmioty zajmujące się obrotem handlowym gazem. Służby techniczne, czyli technolodzy, nie są tym faktem zachwyceni. Oni doskonale wiedzą, czym była gazownia i że na pewno nie są to biura! Kiedy ta nazwa Gazownia Zabrzańska zaczęła funkcjonować? Praktycznie z chwilą połączenia się spółek obrotu gazem (jedną z nich była Górnośląska Spółka Obrotu Gazem) z Oddziałem Handlowym PGNiG, czyli 1 października ubiegłego roku. Czy klienci zauważyli tę zmianę? Na razie nie zauważyliśmy jakiegoś zdecydowanego oddźwięku. Mamy jednak pewne obawy związane z prawdopodobną akcją aktualizacji umów, co jest związane z przepisami konsumenckimi. Wiemy, że część klientów dokonała takich aktualizacji zaledwie kilka lat temu i dlatego będziemy się starali, aby przebiegało to w możliwie najbardziej dogodny sposób. Trudno jednak w tej chwili określić szczegóły, jak ta akcja będzie wyglądać. Rozmowa z Mariuszem Niestrojem, dyrektorem Gazowni Zabrzańskiej A jak przekształcenia na przestrzeni ostatniego roku wpłynęły na liczbę klientów? Liczba klientów jest taka jak przed zmianami, a nawet nieznacznie większa. Wiąże się to z tym, że co roku przybywa nam ok. 10 tys. klientów. Ta wielkość jest pomniejszana o liczbę klientów, którzy ubyli, np. nierzetelnych płatników. Wspomniane 10 tys. nowych klientów to głównie budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne, ewentualnie deweloperka wielorodzinna, ale dysponująca kotłowniami gazowymi lub rozwiązaniami w oparciu o dwufunkcyjne kociołki bezpośrednio w każdym mieszkaniu. W 90% inwestycje mieszkaniowe firm deweloperskich wykorzystują ogrzewanie gazowe. Przed włączeniem spółek obrotu gazem w struktury Oddziału Handlowego PGNiG wiele mówiło się o ujednoliceniu systemu obsługi klienta, standaryzacji. Na ile udało się to do tej pory zrealizować? Obecnie wdrażamy jednolite w skali całej Polski procedury obsługi klientów indywidualnych i biznesowych. Są także plany wdrożenia w przyszłości jednego wspólnego systemu rozliczeń w całej Polsce, co wydaje się kuszącym rozwiązaniem. Niestety szybkie wdrożenia takiego systemu we wszystkich gazowniach na terenie kraju jest niemożliwe i może potrwać kilka lat. My oczywiście w jednostkowych przypadkach potrafimy się porozumieć i na przykład ktoś z Zabrza może zapłacić fakturę za gaz np. w Gdańsku, ale to są na razie wyjątki wynikające z wzajemnej grzeczności. Myślimy jednak o wprowadzaniu nowych standardów obsługi klientów. Mowa tu na przykład o wspólnym call center. Na razie mamy stosunkowo dobrze funkcjonującą namiastkę takiego systemu obsługi telefonicznej klienta. Numer telefonu służy podstawowymi informacjami i umożliwia dokonanie zgłoszenia podstawowych problemów. Testujemy też rozwiązania, które w przyszłości pozwolą wiele spraw, takich jak np. odczyty liczników czy sprawdzanie rachunków, załatwiać przez internet. Z pewnością w najbliższym czasie zmieni się, ujednolici wygląd wszystkich biur obsługi klientów PGNiG w całym kraju. Jeśli chodzi o jakość obsługi klientów w Gazowni Zabrzańskiej to raczej nie musimy się dostosowywać do poziomu innych. Nieskromnie powiem, że jest odwrotnie, to inni mogą równać do nas. Zmienił się także nieco zakres usług. Gazownia Zabrzańska już nie tylko sprzedaje gaz, prowadzi stacje CNG, ale na przykład prowadzi sprzedaż kotłowni gazowych W uproszczeniu. Wyobraźmy sobie taką sytuację. Klient musi wymienić wyeksploatowaną kotłownię na węgiel, ale niestety nie ma na to środków. My możemy zaproponować mu pomoc. Zainwestujemy w nową kotłownię gazową, której będziemy właścicielem przez okres umowny np. 10 lat. Klient musi nam udostępnić miejsce lokalizacji kotłowni i określić parametry grzewcze, jakie musi ona spełniać. Podpisujemy umowę, montujemy kotłownię, a klient przez wspomniany okres odkupuje od nas tę kotłownię. Jest to więc wszystko na zasadzie analogicznej do leasingu. Klient spokojnie płaci rachunki za gaz i w stosunkowo niewielkich ratach spłaca kotłownię. Zainteresowanie taką formą zakupu kotłowni za naszym pośrednictwem jest spore. Zawarliśmy już kilkanaście umów, w tym jedną dotyczącą kotłowni o mocy 3 MW. Na horyzoncie pojawia się też temat kogeneracji. Jaki będzie tu udział gazowni? Najnowsze rozwiązania, dość szeroko wykorzystywane na Zachodzie, wykorzystują gaz do produkcji energii skojarzonej, czyli energii elektrycznej i ciepła. Jest to opłacalne np. dla miejsc oddalonych od linii energetycznych czy ciepłowniczych. Niektóre przedsiębiorstwa przemysłowe chcą też w ten sposób zabezpieczyć się na wypadek braku zasilania lub czasowych większych potrzeb mocy energii elektrycznej. Ciepło w takich instalacjach jest przydatnym odpadem. Silnik napędzający turbinę grzeje się, a jeśli się go odpowiednio obuduje, można to ciepło wykorzystać. Nie są to może rozwiązania najtańsze, ale mogę się pochwalić, że prowadzimy już rozmowy z kilkoma klientami, którzy są tym zainteresowani. Mało tego, takie instalacje mogą służyć do chłodzenia. Poprzez zastosowanie odpowiednich wymienników można poza energią elektryczną i cieplną, produkować także zimno. Jak więc widać perspektywy wykorzystania gazu wciąż się rozszerzają, a my staramy się trzymać rękę na pulsie.

29 29 W mocnej Grupie Rok 2007 otworzył nowy rozdział w historii rynku energii w Polsce. Liberalizacja i wdrożenie w życie zapisów prawa unijnego pociągnęła za sobą szereg zmian w systemie sprzedaży i dystrybucji gazu. Klienci nadal chodzą jednak załatwiać swoje sprawy do gazowni i mało kto zauważył różnicę. Takie też było założenie całej operacji przygotowywanej przez wiele miesięcy. Jak zmiany wpłynęły na funkcjonowanie Gazowni Zabrzańskiej? W ubiegłym roku w Grupie Kapitałowej Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. zrealizowano projekt rozdzielenia działalności handlowej od technicznej dystrybucji gazu. Operacja ta podyktowana została zmieniającymi się przepisami prawnymi. Dotychczasowa Górnośląska Spółka Gazownictwa, będąca częścią GK PGNiG, również uległa zmianom organizacyjno-prawnym. Z jej struktur wyodrębniono działalność techniczną, którą prowadzi obecnie jako Górnośląski Operator Systemu Dystrybucyjnego Sp. z o.o., natomiast działalność handlową przejęła na siebie najpierw Górnośląska Spółka Obrotu Gazem, a od 1 października Gazownia Zabrzańska, będącą częścią Oddziału Handlowego Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa SA. Jedna z 23 Na terenie Polski działają obecnie 23 gazownie, wszystkie w ramach Oddziału Handlowego PGNiG. Na tym tle Gazownia Zabrzańska wyróżnia się w kilku aspektach. Po pierwsze obejmuje swym zasięgiem teren województwa śląskiego i częściowo małopolskiego, a nawet łódzkiego i świętokrzyskiego. Łącznie sprzedaje gaz ziemny ponad 1,115 mln klientom indywidualnym i 25,6 tys. firm. Jak sugeruje nazwa, siedziba gazowni mieści się w Zabrzu przy ul. Mikulczyckiej 5. Dla wygody klientów gazownia dysponuje jednak 34 Biurami Obsługi Klienta, które usytuowane zostały we wszystkich większych miejscowościach. Dokładne dane adresowe BOK dostępne są na stronie internetowej oraz Zmiany organizacyjne w żadnym stopniu nie zmniejszyły funkcjonalności i jakości dotychczasowego systemu obsługi klientów. Tak jak i wcześniej w biurach obsługi nadal obowiązuje zasada pełnej obsługi klientów na etapie realizacji procedury przyłączeniowej, począwszy od złożenia wniosku aż po zawarcie umowy handlowej. Wysokie standardy obsługi w połączeniu z promocją gazu jako nowoczesnego i przyjaznego środowisku źródła energii przynoszą efekty w postaci nowych klientów. Co roku Gazownia Zabrzańska pozyskuje ponad nowych klientów, ceniących komfort i dbających o ekologię. Klienci instytucjonalni, obecni jak i potencjalni obsługiwani są przez doradców handlowych. Pełna dyspozycyjność doradców zapewnia klientom Gazowni szybki kontakt oraz załatwienie spraw związanych z taryfą, umowami i aneksami w możliwie najkrótszym czasie. Paliwo z przyszłością Wraz z przejęciem działalności handlowej Gazownia Zabrzańska odziedziczyła też sprzedaż sprężonego gazu ziemnego przeznaczonego do zasilania pojazdów. Obecnie stacje tankowania CNG na Śląsku mieszczą się w Tychach, Trzebini i Pawłowicach. Z taniego, alternatywnego paliwa korzystać mogą pojazdy posiadające specjalne instalacje. Są one montowane głównie przez przedsiębiorstwa komunikacji miejskiej, ale także duże firmy transportowe. Coraz liczniej jednak stacje CNG odwiedzają też klienci indywidualni posiadający samochody osobowe przystosowane do jazdy na tym rodzaju paliwa. Gazowania Zabrzańska zapewnia, że wraz ze wzrostem zainteresowania wykorzystywaniem sprężonego gazu ziemnego do zasilania pojazdów, sieć stacji do tankowania CNG może być rozbudowywana. Kotłownie i nowe technologie Ogrzewanie domów i mieszkań gazem, jako alternatywnym dla węgla źródłem energii cieplnej, to coraz częstsza praktyka na Śląsku. Z uwagi na to Gazownia Zabrzańska przygotowała ofertę sprzedaży kotłowni gazowych dla wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni, a także prywatnych właścicieli nieruchomości. Nowością w tym przypadku jest możliwość spłaty kotłowni na zasadach podobnych do leasingu, rozłożona nawet na 10 lat. Wśród ciekawostek związanych z nowymi kierunkami działalności Gazowni Zabrzańskiej wymienić wypada także możliwość zastosowania zasilanych gazem ziemnym urządzeń kogeneracyjnych (produkcja energii elektrycznej i ciepła) i klimatyzacyjnych. Gazownia Zabrzańska ul. Mikulczycka 5, Zabrze tel.: (32) , faks: (32)

30 30 RAPORT ŚLĄSKA ENERGIA 2008 Partnersko z ekologią Rozmowa z Ludwikiem Jagodą, burmistrzem Bierunia Jakie jest miejsce ekologii w strategii rozwoju gminy Bieruń? Pytanie trudne, ale zasadne. Zagadnienia związane z ochroną środowiska, bo tak w szerszym aspekcie należałoby patrzeć na ekologię, stanowią ważne zadania dla gminy. Przede wszystkim trzeba wziąć pod uwagę miejsce, jakie Bieruń zajmuje na Śląsku miasto otoczone jest zakładami przemysłowymi. Od zachodu Elektrownia Łaziska, dookoła kopalnie ze swymi kotłowniami, do tego jeszcze inne zakłady przemysłu ciężkiego. Z naszej strony trzeba więc było dołożyć wszelkich starań, aby ograniczyć uciążliwość przemysłu dla środowiska naturalnego. Działania prowadzone były w kilku kierunkach. Po pierwsze, trzeba było przedsięwziąć kroki, aby zachować walory przyrodnicze Bierunia. Ponadto walka o czystą wodę, czystą glebę, czyste powietrze Dokonania mamy spore. Tylko z zakresu ochrony powietrza od lat 90. prowadzimy działania za pośrednictwem Bieruńskiej Fundacji Inicjatyw Gospodarczych, która operując pozyskanymi środkami pomaga wymieniać kotłownie węglowe na bardziej ekologiczne. Problem jest spory, bo 20-tysięczne miasto posiada w większości zabudowę jednorodzinną, a budynki mają zwykle indywidualne, węglowe źródła ciepła. Od 2004 roku pojawiła się możliwość uzyskania nawet 70% dofinansowania kosztu wymiany pieców węglowych (wcześniej było to 30%). W tej chwili takie zmodernizowane kotłownie w gminie Bieruń można już liczyć nie w setkach, ale tysiącach. Może niezbyt popularnym na Śląsku, ale realizowanym przez nas z dobrym skutkiem przedsięwzięciem była gazyfikacja całego Bierunia. Większe obiekty komunalne, jak szkoły, przedszkola, urzędy, są opalane gazem. Coraz więcej indywidualnych mieszkańców przechodzi też na to źródło ciepła. Ze środków Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej partycypowaliśmy w kosztach modernizacji kotłowni zakładowej w mleczarni oraz poradni psychologiczno-pedagogicznej. Co z ochroną wód i gleby? Podstawowy problem skażenia wód w Bieruniu to niestety nasze ścieki zarówno przemysłowe jak i bytowe. Duże zakłady pracy jak kopalnia, mleczarnia czy ERG, miały własne oczyszczalnie, które jednak nie spełniały współczesnych norm ochrony środowiska. Przejęliśmy więc oczyszczalnie z KWK Piast i ERG, modernizując je, powiększając i doprowadzając do nich również ścieki komunalne. Oprócz tego wybudowaliśmy dwie własne oczyszczalnie. Obecnie Bieruń w 70% jest już skanalizowany. Można też zauważyć, iż systematycznie polepsza się ochrona gleb. Rolnicy dbają o uprawy, a my ze swej strony pomagamy, dofinansowując m.in. wapnowanie gleb. Pomagamy w prowadzeniu badań gleby. Dbamy o zasoby naturalne, chociażby z racji tego, że na terenie Bierunia występują gatunki fauny i flory rzadkie nie tylko w Polsce. Myślę, że jest to jedno z ważniejszych działań w obszarze życia publicznego naszej gminy. Równolegle Bieruń rozwija się gospodarczo, czego najlepszymi przykładami są nowe zakłady pracy. Jakie warunki z zakresu ochrony środowiska gmina stawia inwestorom? Po pierwsze, spełnienie wszystkich norm i przepisów. W zależności od tego, jaką działalność inwestor zamierza prowadzić na naszym terenie, opracowywane są raporty oddziaływania na środowisko, które określają warunki, jakie należy spełnić. Wszystkie te sprawy staramy się jednak traktować po partnersku. To nie jest straszenie inwestora, ale działanie obopólne, tak aby efekty dla obu stron były pozytywne. Dobrym tego przykładem mogą być zakłady Nitro-ERG, producent m.in. materiałów wybuchowych, ma duże problemy ze ściekami mocno nasączonymi azotem. Grozi to nawet cofnięciem pozwolenia wodno-prawnego. Wspólnymi siłami mamy jednak zamiar doprowadzić do tego, aby te ścieki przechodziły przez gminną oczyszczalnię, oczywiście przy współudziale zainteresowanej firmy. Gdyby pokusić się o próbę inwentaryzacji. Jakie są w tej chwili największe ekologiczne bolączki Bierunia? Mamy problem przede wszystkim z terenami wiejskimi. Są takie obszary w Bieruniu, gdzie jest dużo gospodarstw w rozproszonej zabudowie i niestety tam też są producenci ścieków. Pojawia się więc dylemat ciągniemy w ich kierunku sieć kanalizacyjną, nawet jeśli to jest ekonomicznie nieopłacalne, czy decydujemy się na inne rozwiązania. Często w takich przypadkach pomagamy mieszkańcom w budowie oczyszczalni przydomowych, dotując część kosztów takich inwestycji. Drugi problem, który również wiąże się z ekologią, to szkody górnicze. Nie da się całkowicie pogodzić eksploatacji górniczej i ochrony środowiska. Powstające w wyniku działalności kopalń nowe zlewnie są dla nas dużym wyzwaniem. Stąd też częste spotkania z kierownictwem kopalni, by uzgodnić taką działalność, która powodować będzie jak najmniejsze odkształcenia terenu i z którymi gmina będzie w stanie sobie poradzić. Skąd Bieruń bierze środki na przedsięwzięcia proekologiczne? Mamy kilka źródeł finansowania takich działań. Najwięcej środków czerpiemy z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Korzystamy z atrakcyjnie oprocentowanych pożyczek, które dodatkowo po osiągnięciu określonych efektów ekologicznych są w 50% umarzane, pod warunkiem, że ta część umorzona jest kierowana na kolejne inwestycje ekologiczne. To łańcuszek, który jednak znakomicie sprawdza się w praktyce. Szkoda, że zanika drugi strumień środków z WFOŚiGW w formie dotacji, ale myślę, że fundusz znakomicie rekompensuje to pożyczkami, które są udzielane w sposób niezwykle operatywny i na partnerskich zasadach. Wspomagamy się również środkami gminnymi z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska, którego budżet w skali roku wynosi ok. 4 mln zł. Trzecie źródło finansowania to budżet gminny. Jak udaje się przekonywać mieszkańców Bierunia do proekologicznych inwestycji w mieście? Chyba wszyscy mieszkańcy Bierunia są zainteresowani ochroną środowiska, mimo że na ogół wiąże się to z kosztami. Są to jednak koszty związane z konkretnymi inwestycjami, które z kolei wiążą się z poprawą jakości życia w gminie. Koszty oczyszczania ścieków nie są wysokie (a w przypadku Bierunia gmina dopłaca określoną kwotę do każdego m3 ścieków), koszty utylizacji i zbierania odpadów także nie są wygórowane, segregacja ma u nas ponad 10-letnią tradycję. Wszystko to wchodzi w naturę bierunian. Dbamy o środowisko w naszej gminie i dziś zaskakuje nas proceder wyrzucania śmieci przy drogach przez przejezdnych. Wśród naszych mieszkańców jest to nie do pomyślenia. Urząd Miejski w Bieruniu ul. Rynek Bieruń tel.: (32) faks: (32) urzad@um.bierun.pl

31 Ochronić przed degradacją 31 Przyrodnicze walory Bierunia Położony w południowo-wchodniej części województwa śląskiego Bieruń od wieków związany był z wodą. Dość powiedzieć, że miasto leży między rzekami: Wisłą, Przemszą, Gostynką, Mleczną, potokiem Goławieckim, Stawowym i Tyskim. W tym miejscu był także największy staw Europy, którego powierzchnia sięgała 1800 ha, a także wiele pomniejszych zbiorników wodnych, zaś rzeki i potoki meandrując wśród pól i lasów tworzyły podmokłe, malownicze obszary. Ziemie te nazywano onegdaj żabim krajem. Dogodne miejsce do rozwoju miały tu liczne gatunki roślin i zwierząt związane z siedliskami wodnymi i podmokłymi. Dzisiejszy krajobraz Bierunia znacznie odbiega od historycznych korzeni. Rzeki wyprostowano, stawy osuszono lub zasypano, a rośliny i zwierzęta związane z obszarami wodnymi stały się rzadkością. Taki stan rzeczy to efekt wielowiekowej ingerencji człowieka. Współczesny obraz flory i fauny spotykanej na terenie gminy odpowiada w większości sposobom użytkowania gruntów przez człowieka. W pejzażu Bierunia dominują użytki rolne, które zajmują ok. 60% obszaru gminy. Lasy i zieleń wysoka zajmują 15% powierzchni, a zabudowa mieszkaniowa i przemysłowa 5,5%. Biotopy wodne istotne ze względów użytkowych i gospodarczych, a nadto przyrodniczych i bioklimatycznych to zaledwie 2,5% obszaru gminy. Występujące na terenie Bierunia gatunki flory i fauny najlepiej opisane zostały w opracowaniu Waloryzacja przyrodnicza gminy Bieruń, którą przed dziesięcioma laty przygotowali naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego na czele z dr. Adamem Rosatyńskim (obecnie profesorem). Obszerna, licząca prawie 200 stron, publikacja stała się na długie lata skarbnicą wiedzy o przyrodzie Bierunia, wartościach kulturowo-przyrodniczych, a także możliwościach ochrony. Lista florystyczna opracowana w trakcie badań terenowych w sezonie wegetacyjnym 1997 obejmuje 636 gatunków roślin naczyniowych, które występują na terenie miasta w stanie dzikim. W bieruńskiej florze dominują gatunki rodzime (niemal 80% szaty roślinnej). Rośliny obcego pochodzenia stanowią 21,5% ogółu. Największy udział mają gatunki leśno-zaroślowe (25%), ruderalne (19%) i łąkowe (17%). Na szczególną uwagę zasługują grupy roślin segetalnych, torfowiskowych i wodnych. Mimo silnie rozwiniętej sieci hydrograficznej na obszarze Bierunia, grupa roślin wodnych nie przekracza 4% udziału we florze, co ściśle wiąże się z regulacją cieków, a także ich zanieczyszczeniem. Ochronie prawnej podlega 18 gatunków flory naczyniowej występującej w Bieruniu, w tym 13 ochronie ścisłej, a 5 częściowej. Spośród nich 8 należy do zagrożonych składników flory rodzimej, 4 to gatunki wymierające na obszarze Polski, 3 uwzględnione są w grupie gatunków narażonych. Ponadto 5 gatunków uznawanych jest za regionalnie rzadkie. Na terenie Bierunia spotkać można m.in. bluszcz i barwinek pospolite, rokitnik zwyczajny, jarząb szwedzki i cis pospolity, a także stanowiska kukułki plamistej, goździka pysznego, turówki wonnej czy stroczyka samiczego. Waloryzacja zasobów flory rodzimej potwierdziła aktualne występowanie 64 gatunków regionalnie i lokalnie rzadkich, w tym 1 gatunku zaliczanego do grupy wymierających i 8 narażonych na wymarcie. W tej grupie najliczniej reprezentowane są rośliny wodne i nawodne związane z zachowanymi w dolinie Wisły starorzeczami, ciekami i zbiornikami wodnymi. Na obszarze gminy rośnie kilkadziesiąt okazałych drzew kilkusetletnich świadków historii. 9 z nich (4 dęby szypułkowe i lipy drobnolistne oraz wiąz polny) zarządzeniem burmistrza miasta objętych jest ochroną w formie pomników przyrody. Do podobnej ochrony wytypowano kolejnych 51 drzew pojedynczych oraz 3 grupy drzew. Bogactwo świata roślinności sprzyja występowaniu rozmaitych gatunków zwierząt. Warte szczególnego odnotowania jest występowanie w Bieruniu licznych gatunków płazów z rzekotką drzewną, kumakiem nizinnym i traszką zwyczajną na czele. Z gadów spotkać tu można: żmiję zygzakowatą, jaszczurkę zwinkę, zaskrońca, a nawet żółwia błotnego. Ciekawe owady to pająk tygrzyk paskowany i motyl paź królwej. Z ptaków uwagę zwracają bocian biały, skowronek polny, słowik, pustułki, puszczyki, jastrzębie, myszołowy, czaple siwe, zięby, dzwońce, zimorodki, potrzosy, pokrzewki, remizy. Najcenniejszym odkryciem dla przyrodników było jednak odnalezienie w dolinie Wisły brodźca samotnego, który na Śląsku jest gatunkiem niezwykle rzadkim. Obserwowano tu także bociany czarne i orła bielika. Z ssaków warte wymienia są bobry i wydry, które niedawno pojawiły się w Wiśle. Wszystkie te zwierzęta znajdują się pod ścisłą ochroną. W wyniku szczegółowej waloryzacji przyrodniczej na terenie Bierunia wyodrębniono łącznie 15 obszarów o szczególnej wartości przyrodniczej, które zaproponowano objąć ochroną. Są to: projektowane zespoły przyrodniczo-krajobrazowe: Dolina Wisły i Góra Chełmeczki, projektowane użytki ekologiczne: Starorzecze Koło Babic, Starorzecze Czarnuchowice, Starorzecze Bujac, Starorzecze Zabrzeg, Starorzecze Przy Wiśle, Starorzecze Przy Potoku Zerowym, Grobel Stawu Goldman, Grobel Stawu Kopańskiego, Skarpa nad potokiem Bijasowickim, Grobel Wielkiego Stawu Bieruńskiego, obszary ochrony lokalnej: staw Łysina, staw Derówka, staw Za Groblą w Czarnuchowicach. Wśród wielu inicjatyw gminy związanych z troską o zachowanie walorów przyrodniczych Bierunia jednym z ciekawych pomysłów jest Euro-Eko-Park w starorzeczach Wisły w Bijasowicach. Projekt ten, realizowany ze środków Norweskiego Programu Finansowego, ma na celu zagospodarowanie obszarów przyrodniczych, wzbogacenie terenów w nowe gatunki roślin i zwierząt, które niegdyś tu występowały, stworzenie warunków do egzystencji tych i innych organizmów. Ponadto planowane są wykorzystanie zabudowań starego dworku dla celów hotelarskich, stworzenie warunków do odpoczynku i rekreacji, a także bazy noclegowowypoczynkowej dla osób odwiedzających obóz koncentracyjny w Oświęcimiu. Dodatkowo projekt objąć ma wykonanie ścieżek dydaktycznych i promocję ochrony przyrody.

32 32 RAPORT ŚLĄSKA ENERGIA 2008 Gramy Silesią O Mysłowicach mówi się jako o mieście 1000 pomysłów. Jak udaje się zrealizować najlepsze z nich? Aby realizować dobre pomysły, trzeba mieć wiedzę, umiejętności i środki. O ile dwu pierwszych nam do tej pory nie brakowało, o tyle z pieniędzmi na wcielanie projektów w życie bywało różnie. W poprzedniej kadencji samorządu przekonałem moich współpracowników, że nie tylko można ale i trzeba sięgać po środki zewnętrzne, w tym również z funduszy unijnych. Tym sposobem udało nam się przygotować kilka projektów i pozyskać finanse na ich realizację. Miasto musi jednak dysponować również własnymi pieniędzmi. Ten rok dla Mysłowic może być wyjątkowy. Mamy w budżecie o 120 mln zł więcej dzięki korzystnej sprzedaży gruntów w pobliżu autostrady A4. Jak na nasze warunki to poziom inwestycyjny nieporównywalny z pieniędzmi, którymi dysponowaliśmy w latach poprzednich. Możemy więc śmiało myśleć nad realizacją kolejnych planów. Środki na inwestycje pozwolą nam wybudować m.in. dwie kolejne sale gimnastyczne, 30 nowoczesnych boisk sportowych, wybudować kładkę scalającą centrum miasta, krytą pływalnię Co z rozpoczętymi projektami, o których w Mysłowicach mówi się od dawna, jak na przykład kanalizacja? Projekt przebudowy systemu wodnokanalizacyjnego, na który uzyskaliśmy wsparcie z funduszy unijnych, wchodzi w fazę realizacji. Zakończył się etap projektowania i jeśli nie już, to lada dzień rozpoczną się roboty w terenie. Czasu nie zostało wiele, bo powinniśmy zakończyć w roku 2009, ale myślę, że teraz już nie będzie z tym problemu. Tylko jakaś wielka katastrofa mogłaby opóźnić finalizację projektu. Na pewno wymagać to będzie odrobiny cierpliwości ze strony mieszkańców, którzy pewnie odczują jakiś dyskomfort, np. w postaci utrudnień w ruchu, ale sądzę, że mysłowiczanie wystarczająco długo czekają już na tę inwestycję. Uporanie się z problemami gospodarki wodno-ściekowej to krok naprzód. Z jakimi innymi zaszłościami Mysłowice muszą sobie poradzić? Jest kilka takich zapóźnień i mamy szansę szybko się z nimi rozprawić. Jednym z problemów jest na przykład schronisko dla zwierząt. Budujemy nowoczesne, miejskie schronisko dla zwierząt, które odpowiadać będzie europejskim standardom. Druga istotna inwestycja to wybudowanie cmentarza komunalnego. Mysłowice nigdy nie miały takiej nekropolii. To nie jest jakiś projekt, którym można by się chwalić, to coś, co po prostu od dawna trzeba wybudować. W najbliższym czasie chcemy ruszyć też kilka innych tematów jak garaże na osiedlu czy lokale socjalne. W tym ostatnim przypadku mamy zamiar w dużym zakresie oprzeć się o partnerstwo publiczno-prywatne. Co z prywatnymi inwestycjami w Mysłowicach? Czy miastu udało się pozyskać poważnych inwestorów? Największą inwestycją na przestrzeni ostatnich lat w Mysłowicach jest bez wątpienia wspomniane już międzynarodowe centrum logistyczne, które powstaje w bezpośrednim sąsiedztwie autostrady. Inwestor nie tylko zakupił ok 70 ha gruntu, w tym 40 ha od miasta, postawił halę (jedna już stoi, trzy mają być zatowarowane jeszcze w tym roku, a w sumie będzie ich aż siedem), ale nawet za własne pieniądze Rozmowa z Grzegorzem Osyrą, prezydentem Mysłowic wybudował układ komunikacyjny umożliwiający wjazd na autostradę. To także 3 tys. miejsc pracy. Równie dużego pracodawcy w Mysłowicach nie ma. Bolączką wielu miast na Śląsku jest brak terenów do rozwoju budownictwa mieszkaniowego? Jak ten problem wygląda w Mysłowicach. Nie mamy takiego problemu. W Mysłowicach buduje się dużo, ale wciąż są grunty z przeznaczeniem na zabudowę mieszkaniową. Powstają kolejne osiedla budowane przez deweloperów, ale nie tylko. W ciągu ostatniego roku udało się pchnąć do przodu sprawę budownictwa komunalnego w mieście, w tym także socjalnego. Jako przykład może posłużyć budyzek Bauverein wybudowany jeszcze przez Niemieckie Towarzystwo Budowlane. Część wyremontowanych i odpowiednio zaadaptowanych do nowoczesnych standardów mieszkań zostało już oddanych do użytku, w sumie do końca przyszłego roku powstanie tam 176 lokali mieszkalnych. Sztandarowymi hasłami ostatnich lat była zmiana wizerunku miasta. Czy Mysłowice nadal mają szansę być kojarzone z kulturą, sportem, rekreacją? My na pewno nie odpuszczamy. Chcemy kontynuować wszystkie te pomysły, które już się sprawdziły, a do tego wprowadzać kolejne. Będzie więc w tym roku Off Festival, który z każdą edycją ma coraz większy potencjał. Mamy nadzieję, że tym razem uda się zgromadzić jeszcze większą publiczność, a także zaproponować jej jeszcze bardziej atrakcyjny program wydarzeń towarzyszących festiwalowi. Trudno już mówić o Offie jako imprezie muzycznej, to całe spektrum imprez kulturalnych. Planujemy częściowe zadaszenie boiska do siatkówki plażowej, dzięki czemu obiekt będzie dostępny praktycznie przez cały czas. W tym roku w Mysłowicach odbędą się zawody cyklu World Tour, czyli odpowiedniki ligi światowej w siatkówce plażowej. Traktujemy to jak przedsionek do organizacji mistrzostw świata. Jako samorząd widzimy duży potencjał rozwojowy miasta w sporcie. To znakomita szansa na wypromowanie Mysłowic poza granicami Śląska czy kraju. Wszystkie obiekty sportowe w naszym mieście będą więc modernizowane i to bez względu na jakieś plany związane z Euro Rozbudowa zaplecza rekreacyjnosportowego to zupełnie inna koncepcja rozwoju niż w miastach ościennych. Czy taką rolę miejsca wypoczynku i jednocześnie ośrodka kulturalnego chcą pełnić Mysłowice w aglomeracji? Gramy Silesią. Położenie Mysłowic jest takie, że znajdujemy się w odległości 5 km od centrum Katowic i tyle samo od centrum Sosnowca. Cokolwiek dzieje się w tych miastach, również w zakresie inwestycji, rzutuje na pozostałe miasta. W Mysłowicach nie mamy multipleksu, ale po co nam on, skoro jest już np. w Sosnowcu. Jeśli w Jaworznie buduje się jakiś zakład pracy, to zatrudnienie tam może znaleźć zarówno ktoś z tego miasta jak i mysłowiczanin. I odwrotnie nic nie stoi na przeszkodzie, aby ktoś z Katowic pracował na przykład w centrum logistycznym w Mysłowicach. My nie musimy powielać pomysłów innych, znacznie korzystniej jest się uzupełniać.

33 Miasto nowych możliwości 33 Oaza spokoju, centrum wydarzeń kulturalnych, znakomite warunki do wypoczynku i rekreacji, ale także wyjątkowe miejsce do życia i rozwoju. Takie role w obrębie Górnośląskiego Obszaru Metropolitalnego chcą pełnić Mysłowice. Miasto, które do niedawna kojarzone było z ciężkim przemysłem, systematycznie zmienia swój wizerunek. Korzystając z takich atutów jak: dogodna lokalizacja, bogata historia, a przede wszystkim nieprzeciętni mieszkańcy Mysłowice aspirują do roli lidera tej części województwa śląskiego. Aglomeracja szansą Większość koncepcji rozwojowych Mysłowic ma wspólny mianownik. Jest nim Górnośląski Obszar Metropolitalny. Wśród tworzących go miast 80-tysięczne Mysłowice odznaczają się unikalnymi atutami, wśród których wymienić należy znakomite skomunikowanie z resztą regionu, brak wielkomiejskich uciążliwości, bezpieczeństwo, wysoki poziom usług miejskich, zadbane i funkcjonalne przestrzenie publiczne. Do tego dochodzi bogata i ciągle rozszerzana oferta życia kulturalnego i społecznego, rekreacji i wypoczynku. Goście z innych miast dostrzegają także niezwykłą atmosferę Mysłowic i potencjał w działaniu mysłowiczan. Aby jednak w pełni wykorzystać możliwości tworzącej się metropolii, miasto musi uporać się z kilkoma przeszkodami. Infrastruktura XXI wieku Mimo blisko ośmiu wieków historii Mysłowice nigdy nie doczekały się kanalizacji z prawdziwego zdarzenia. Poprawa gospodarki wodno-ściekowej była też jednym z najważniejszych priorytetów działalności samorządu terytorialnego od połowy lat 90. Potrzebę tę dostrzegła także Bruksela, a projekt zgłoszony przez Mysłowice do funduszu spójności, znalazł się na liście inwestycji z najwyższym współczynnikiem dofinansowania. Aktualnie miasto jest w trakcie realizacji zadań ujętych w projekcie. Jego efektem będzie spójny i nowoczesny system kanalizacyjno-wodociągowy, który swym zasięgiem obejmie wszystkie dzielnice. Z uporządkowaniem gospodarki wodno-ściekowej ściśle powiązane jest kolejne działanie samorządu ukierunkowane na budowę i remonty dróg. Aby w pełni korzystać z położenia przy dużych arteriach komunikacyjnych jak autostrada A4 czy projektowana wschodnia odnoga Drogowej Trasy Średnicowej, miasto podejmuje starania o poprawę powiązań wewnętrznego układu drogowego z układem dróg regionalnych i krajowych. Inwestycje w tym zakresie podejmowane są w pierwszej kolejności na odcinkach dróg objętych programem uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej, bezpośrednio po zakończeniu budowy lub modernizacji sieci kanalizacyjnej i wodociągowej. Warto też wspomnieć o koncepcji budowy sieci szkieletowej, dzięki której dostęp do szerokopasmowego internetu możliwy będzie praktycznie w każdym miejscu na terenie miasta. Budowlany boom Od wielu lat Mysłowice należą do najbardziej atrakcyjnych miast w regionie pod względem możliwości stwarzanych dla budownictwa mieszkaniowego. Jako pierwsi o potencjale terenów położonych na obrzeżach aglomeracji przekonali się deweloperzy. Zrealizowane przez nich inwestycje mieszkaniowe (głównie osiedla domków jednorodzinnych) przyczyniły się do ożywienia społecznego i gospodarczego peryferyjnych dzielnic miasta (Kosztowy, Krasowy, Larysz-Hajdowizna, Wesoła- Ławki, Dziećkowice). Z drugiej strony Mysłowice wciąż dysponują terenami przeznaczonymi do rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Dotyczy to nie tylko budownictwa jedno- ale także wielorodzinnego. Wspólne działanie gminy i Towarzystwa Budownictwa Społecznego zaowocowało już kilkoma zrealizowanymi w centrum inwestycjami. Miasto stara się także rozwijać budownictwo komunalne i socjalne, które stanowić może szansę na rewitalizację starych, zabytkowych budynków. Gospodarka dla środowiska Wraz z decyzją o likwidacji ostatniej kopalni węgla kamiennego w Mysłowicach, zamknięty został pewien rozdział w historii miasta. Ciężki przemysł, choć w przeszłości przyczynił się do ekonomicznego rozwoju Mysłowic, był także zagrożeniem dla środowiska naturalnego. Przemiany społeczno-ustrojowe po roku 1989 przyczyniły się do zmiany w gospodarczym krajobrazie miasta. Miejsce po sektorze przemysłowym zajęły usługi, handel oraz nieuciążliwa dla otoczenia działalność produkcyjna. W tej chwili to właśnie podmioty sektora małej i średniej przedsiębiorczości stanowią największy udział wśród mysłowickich pracodawców. Nie oznacza to jednak, że miastem nie interesują się również więksi inwestorzy. Szlaki komunikacyjne, jak autostrada A4, są magnesem przyciągającym firmy szukające sprzyjających warunków dla rozwoju. Dobrym przykładem tego jest międzynarodowe centrum logistyczne, w którym pracę znajdzie niebawem nawet 2 tys. osób. Ważny aspekt rozwoju gospodarczego Mysłowic stanowi rekultywacja terenów zdegradowanych. Dotyczy to m.in. terenów mających strategiczne znaczenie dla miasta, jak: obszar położony na północ od ul. Obrzeżnej Północnej (Północne Pasmo Rozwojowe), obszar szybu Wschodniego KWK Mysłowice oraz teren osadnika Elektrowni Jaworzno III wraz z otoczeniem. W parze z tym idą starania o wzrost ekologicznej świadomości mieszkańców. Systematycznie realizowane projekty mające na celu np. ochronę powietrza poprzez redukcję niskiej emisji, przynoszą konkretne rezultaty ekologiczne i ekonomiczne. Mysłowice 2008 budżet dużych możliwości Ten rok będzie dla miasta wyjątkowy. W budżecie gminy znalazło się najwięcej pieniędzy w historii Mysłowic 271 mln zł. To przede wszystkim efekt sprzedaży słynnych brzezińskich fruktów, dzięki czemu budżet miasta zasiliło aż 115 mln zł. Dodatkowy atut tej transakcji daje możliwość zaoszczędzenia podatku VAT. Przy okazji padł kolejny rekord 69 mln zł nadwyżki budżetowej. W kontekście zaplanowanych przez miasto inwestycji to kapitalna wiadomość na budowę czekają m.in. kolejne boiska sportowe oraz kryta pływalnia. Sporo środków wydanych zostanie na edukację i pomoc społeczną. Z myślą o szkołach i przedszkolach planowana jest kwota ponad 89 Miasto pełne kultury Opole, Sopot i Mysłowice. Tak mniej więcej kształtuje się w tej chwili muzyczna hierarchia miast w Polsce. Wysoka pozycja Mysłowic nie dziwi, jeśli zwrócić uwagę na liczbę organizowanych tu festiwali i wydarzeń artystycznych. Za największy i rozpoznawalny w całej Polsce uznać można Off Festival pomysł mysłowiczanina i jednocześnie lidera zespołu Myslovitz Artura Rojka. To największa offowa impreza w kraju i jednocześnie jedna z większych w Europie, która z roku na rok rozbudowywana jest o nowe wydarzenia z zakresu bardzo szeroko pojmowanej kultury alternatywnej. Mysłowice to jednak także miasto kultywujące tradycje śląskie i otwarte na wymianę doświadczeń z innymi regionami. Rozwój miasta jako prężnego ośrodka kulturotwórczego to jednak tylko część nowego wizerunku Mysłowic. Coraz częściej też są one kojarzone ze sportem. Zarówno na poziomie rekreacyjnym czy amatorskim jak i zawodowym. Inwestycje w nowe obiekty sportowe (np. hale sportowowidowiskowe, zespoły boisk, pływalnie) przyczyniają się do zwiększenia aktywności mieszkańców. Równocześnie miasto staje się popularną areną zmagań zawodowców. Już teraz o Mysłowicach mówi się jako polskiej stolicy siatkówki plażowej, gdzie na znakomicie przygotowanych obiektach rozgrywane już były mistrzostwa świata juniorów czy zawody serii pucharu świata w tej dyscyplinie sportowej. Władze samorządowe oraz działacze sportowi liczą, że niebawem miasto otrzyma także szansę organizacji mistrzostw świata seniorów. Dobre miejsce do życia W czym tkwi klucz do sukcesu Mysłowic? W konsekwentnym działaniu i często nowatorskim podejściu do rozwiązywania problemów. Ciekawa wizja miasta ośrodka kultury i rekreacji, realizowana poprzez nowe inwestycje komunalne, ale także prywatne inicjatywy, sprzyja zainteresowaniu Mysłowicami wśród mieszkańców Śląska i nie tylko. Tuż obok dużych miast jak Katowice czy Sosnowiec rośnie silny konkurent, dysponujący wyjątkowymi atutami. Mysłowice to po prostu miejsce do życia i harmonijnego rozwoju. mln zł. O 2,5 mln zł do sumy 28 mln zł zwiększą się wydatki na pomoc społeczną, opiekę wychowawczą oraz politykę społeczną. Więcej pieniędzy, bo prawie dwa razy tyle co dotychczas, zostanie zabezpieczonych na komunikację publiczną i utrzymanie dróg. Szacunkowo będzie to kwota ponad 23 mln zł. Zwiększone zostały środki na kulturę fizyczną i sport, w tym rozbudowę infrastruktury sportowej. W tym roku było to 5,5 mln zł, w roku przyszłym na ten cel przeznaczonych zostanie blisko 19 mln zł, m.in. z myślą o modernizacji stadionu Górnika 09 i budynku klubowego Górnika Wesoła. Miasto planuje także zadaszenie boiska do siatkówki plażowej.

34 34 RAPORT ŚLĄSKA ENERGIA 2008 Ze Śląska do Europy Panie prezesie, dziś Sor-Drew to firma o bardzo rozległej gamie produktów. Czy w 1992 roku, kiedy powstała, przewidywał Pan, że tak może się stać? Założenie było proste. Na rynku i to nie tylko polskim rośnie zapotrzebowanie na wszelkiego rodzaju opakowania z drewna. Wstępne analizy pokazały, że może z tego być niezły biznes. Byłbym jednak nieskromny, twierdząc wtedy, że pójdzie aż tak dobrze. Rozpoczynaliśmy faktycznie od wyrobów z drewna, bo dostępność surowca była stosunkowo prosta. Nic jednak nie przychodzi samo. Pamiętam pierwsze zlecenie i co by nie powiedzieć obawy, czy klient będzie zadowolony. Dziś nie jestem w stanie powiedzieć, czy na tym kontrakcie zarobiliśmy, ale na Rozmowa z Rajmundem Sorowskim, właścicielem firmy pewno do tego nie musiałem dopłacić. Firma Sor-Drew zaistniała na rynku i to było najważniejsze. Od czasów studenckich jestem związany ze sportem wyczynowym i być może doświadczenia z tamtych lat pomogły w osiągnięciu sukcesu. Przecież sport to też interes. Zawodnik czy drużyna, która nie jest rzetelna, może zabłysnąć i po prostu zgasnąć. Jak się okazało, w przypadku naszej firmy rzetelność opłaciła się. Wyroby z drewna to tylko początek. Tak, to był dobry początek. Realizowaliśmy z powodzeniem kolejne zamówienia, ale okazało się, że nasi biznesowi partnerzy mają o wiele większe potrzeby niż wyroby z drewna. Nadszedł kolejny czas na analizę funkcjonowania firmy. Były dwa pytania: Trwać w branży drewna, czy zainwestować i szerzej spojrzeć na rynek. Wybraliśmy tę drugą opcję. Wiązało się to nie tylko z zaangażowaniem środków, ale z zainwestowaniem w kadrę specjalistów. Miejsce dla rozpoczęcia działalności wybraliście dość nietypowo. Przedsiębiorstwo zlokalizowane jest na terenie po dawnej kopalni Śląsk, której twórcą i właścicielem był Guido Henkel von Donnersmarck. Kopalnia ta zakończyła eksploatację w latach , zostawiając całą pokopalnianą infrastrukturę. Zgodnie z ideą rewitalizacji obiektów poprzemysłowych firma Sor-Drew cały czas dąży do przywrócenia budynkom ich pierwotnego wy-

35 35