STYCZEŃ 2007 Rok IX Nr 1 (87)

Transkrypt

1 STYCZEŃ 2007 Rok IX Nr 1 (87) Przed nami wybory do izb rolniczych niedzielę 4 lutego 2007 roku w całym kraju w godz W odbędą się wybory do rad powiatowych izb rolniczych, w tym również do Mazowieckiej Izby Rolniczej. W wyborach tych rolnicy każdej gminy wyłonią swoich przedstawicieli do rad powiatowych izb rolniczych. Uczestnictwo w wyborach będzie miało wpływ na to, kto w przyszłości będzie reprezentował interesy mieszkańców obszarów wiejskich. Kto ma prawo wybierania Prawo do wybierania członków samorządu rolniczego przysługuje osobom fizycznym i prawnym, które są płatnikami podatku rolnego, podatku dochodowego od działów specjalnych produkcji rolnej oraz członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych posiadających w nich udziały gruntowe. W gminie, w której powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 4 tysięcy ha (okręg jednomandatowy) do rady powiatowej izby wybiera się jednego członka, a gdy powierzchnia przekracza 4 tys. ha (okręg dwumandatowy) wybiera się dwóch członków. W okręgu wyborczym stanowiącym obszar miasta na prawach powiatu wybiera się tylko jednego przedstawiciela. W każdym powiecie ziemskim zostanie utworzona rada powiatowa izby rolniczej, w skład której wejdą rolnicy, którzy w wyborach do tego organu otrzymają największą liczbę ważnie oddanych głosów. Czym są rady powiatowe? Rady powiatowe mają charakter organu pomocniczego wobec zarządu oraz Walne go Zgromadzenia Izby. Działają w ramach izby wojewódzkiej, nie posiadają osobowo ści prawnej, a obszarem ich działania jest teren powiatu. Kompetencje rad powiatowych Do zadań rady powiatowej należy sporządzanie analiz, opinii, ocen i przygotowy wanie wniosków z zakresu rolnictwa, rozwoju wsi i rynków rolnych w celu przedło żenia ich zarządowi izby. Rada ma obowiązek przygotowywania opinii w sprawach zgłoszonych przez zarząd lub Walne Zgromadzenie Izby. Widzimy, że ustawodawca przewidział dla rad powiatowych stosunkowo niewielkie kompeten cje. Można się więc zastanawiać, na czym w takim razie polega samodzielność rady jako or ganu oraz po co zostały one w ogóle powołane, skoro ustawowo nie mają osobowo ści prawnej warunkującej samodzielność, a wszelkie podejmowane przez nie działa nia wynikają ze zlecenia zarządu lub Walnego Zgromadzenia i są przekazywane dalej za ich pośrednictwem? Rady w podejmowanych stanowiskach i opiniach kierowanych do zarządu są nie zależne, nawet jeśli podejmują je na wniosek zarządu, a nawet Walnego Zgromadze nia. Przede wszystkim kierują się tym, co wynika z uwarunkowań lokalnych, potrzeb i problemów rolników mieszkających na obszarze ich działania. Podstawowym zadaniem rad powiatowych jest wybór ze swego składu osobowego naj wyższego organu izby, czyli Walnego Zgromadzenia. To przecież wybierani na pierwszym posiedzeniu każdej rady przewodniczący rad oraz delegaci, jako przedstawiciele rolników ze wszystkich powiatów województwa, tworzą walne zgromadzenie wybierające pozosta łe organy izby, czyli zarząd, komisję rewizyjną oraz statutowe komisje problemowe. Obowiązki członków rad powiatowych Każdy członek rady powiatowej sam pracuje na wizerunek izby w swojej gminie, na bie żąco pomagając w rozwiązywaniu problemów zgłaszanych przez rolników. Wymaga to oso bistego zaangażowania członków rad powiatowych, poświęcenia własnego czasu, a także znajomości problemów wsi i jej mieszkańców. Podstawowym forum, które może służyć szu kaniu rozwiązań zgłaszanych spraw i problemów są posiedzenia rad powiatowych. A.G. W grudniu prace Zarządu koncentrowały się na przygotowaniu wyborów do Rad Powiatowych Mazowieckiej Izby Rolniczej, zarządzonych na dzień 4 lutego 2007 roku. W gospodarstwie Maruszewskich nie ma nic innego poza bydłem mlecznym i opasem buhajków. Posiadam limit ok. 150 tys. litrów i tylko tyle mleka mogę wyprodukować mówi pan Zbigniew. W ubiegłym roku dostałem 43 tys. litrów kwoty mlecznej z rezerwy, czyli tyle, o ile swój limit przekroczyłem. Ponieważ zapłaciłem karę, to tak jakbym kupił tę kwotę po 39 groszy za litr. Wydałem na ten cel 19 tys. zł, ale to i tak mniej, niż gdybym kupił kwotę na wolnym rynku. Z Sprawozdanie z działalności Zarządu Mazowieckiej Izby Rolniczej grudzień 2006 r. Potrzebny dobry partner powodu niewystarczającego limitu zdecydowałem się na odchów buhajków i produkcję żywca wołowego. Część krów kryję buhajami mięsnymi, żeby uzyskać dobry materiał do opasu, a lepsze sztuki hf-ami. Ważne jest to, że za Zostało wystosowane pismo do wszystkich wójtów/burmistrzów z prośbą o przekazanie do Biura Mazowieckiej Izby Rolniczej w Warszawie Wesołej informacji ile wynosi powierzchnia użytków rolnych na terenie gminy/miasta (faksem, pocztą elektroniczną). Zgodnie z art. 24 ust. 2 pkt. 1 ustawy o izbach rolniczych dane te są niezbędne do sporządzenia wykazu okręgów wyborczych oraz ustalenia liczby mandatów. Ponadto, na podstawie art. 28 ust. 2 ustawy o izbach rolniczych, zwróciliśmy się z prośbą o: sporządzenie w 2 egz. spisu uprawnionych do głosowania wg wzoru ustalonego w załączniku nr 6 do Uchwały nr 11/2001 Krajowej Rady Izb Rolniczych; udostępnienie spisu uprawnionych do głosowania do wglądu w siedzibie urzędu, najpóźniej na 14 dni przed dniem wyborów tj. do dnia 22 stycznia 2007 roku; przygotowanie lokalu wyborczego w budynku urzędu do przeprowadzenia wyborów z oznaczeniem adresu i zapewnienia warunków do pracy Okręgowej Komisji Wyborczej; wyznaczenie pracownika urzędu do pracy w Okręgowej Komisji Wyborczej spełniającego warunki art. 3 ustawy o izbach rolniczych; pomoc organizacyjną w przygotowaniu i przeprowadzeniu wyborów do Rad Powiatowych Mazowieckiej Izby Rolniczej. Wystąpienia Zarząd MIR realizując wniosek Walnego Zgromadzenia MIR odnośnie wydawanych przez ARiMR decyzji w sprawie cofnięcia całej pomocy z działania 6 PROW Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE, wystąpił do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z prośbą o podjęcie działań umożliwiających przydzielanie rolnikom pomocy finansowej proporcjonalnie do wykonanych przedsięwzięć w ramach ww. działania lub o przywrócenie terminów na uzupełnienie zadań z planu dostosowania. ARiMR wydawała decyzje przyznające pomoc na dostosowanie gospodarstw do standardów w zakresie trzech przedsięwzięć: przechowywania nawozów naturalnych, minimalnych warunków utrzymania kur nieśnych oraz żywiec uzyskany z krzyżówek bydła czarno-białego z bydłem mięsnym można otrzymać bez porównania lepsze ceny niż ze sztuk uszlachetnianych rasą hf, a wagę rzeźną, ze względu na wyższe przyrosty, otrzymuje się w znacznie krótszym czasie. Dobrze jest wiedzieć, kiedy sprzedawać opasy, bo nie zawsze cena skupu żywca wołowego jest wymagań weterynaryjnych dla mleka oraz produktów mlecznych. Rolnicy, którzy składali jeden wniosek na budowę płyty, zbiornika oraz na Schemat mleko, otrzymywali decyzję, w której zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej objętych Planem Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz.U. z 2005, Nr 17, poz. 142 z późn. zm.) określone zostały odrębne stawki płatności. Z przedstawianych przez rolników do MIR decyzji uchylających pomoc wynika, że w przydzielonych płatnościach dot. wniosków łączonych ok. 90% stanowią środki przeznaczone na budowę płyt i zbiorników, a ok. 10% na Schemat mleko. Po zrealizowaniu przedsięwzięcia rolnicy składają w Biurach Powiatowych Agencji oświadczenia o zakończeniu realizacji zadań. Najwcześniejsze terminy ustawowe dla tych rolników upływają w lutym W wyniku przeprowadzanych kontroli, na miejscu Agencja odnotowuje przypadki uchybień m.in. w Schemacie mleko, np. : wyposażenie gospodarstwa w schładzalnik do mleka z prze- DOKOÑCZENIE NA STR. II III Z namysłem, ale do przodu Zbigniew Maruszewski satysfakcjonująca. Najniższe ceny są na przełomie roku, a poprawa koniunktury następuje zazwyczaj ok. 15 lutego. Za kg dobrej sztuki mięsnej uzyskuję średnio 4,80 zł. Od roku prowadzę handel z poważnym pośrednikiem, który płaci za skupione sztuki w terminie, a ponieważ obraca duży- DOKOÑCZENIE NA STR. IV

2 str. II styczeń 2007 DOKOÑCZENIE ZE STR. I działu większego niż deklarowano w Planie dostosowania gospodarstwa (zadeklarowano schładzalnik o poj. 100 l zakupiono o poj. 250 l; zadeklarowano 300 l zakupiono 500 l), zadeklarowano przygotowanie podłóg w pomieszczeniach do doju poprzez położenie płytek, czego nie zrealizowano. Wielkość schładzalników zadeklarowanych w Planie wynikała z faktycznej obsady zwierząt na dzień składania wniosków, tj. luty marzec Faktycznych zakupów rolnicy dokonywali w sierpniu wrześniu 2006, wówczas posiadali już inną obsadę. Wartość zakupu schładzalników ponad przewidziane w Planie stawki, rolnicy finansowali z własnych środków. Odległe terminy między złożeniem wniosków pomocowych, a zakupem schładzalników były niezależne od rolników, ponieważ rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE weszło w życie z dniem r. Agencja przyjmowała wnioski w lutym i marcu Rozporządzenie określało termin wydania decyzji w sprawie przyznania płatności na 120 dni od dnia złożenia wniosku. Na mocy kolejnego rozporządzenia z 18 maja 2005 r. przesunięto termin wydania decyzji na trzy miesiące od dnia uzyskania przez Agencję akredytacji dla zadania. Akredytację Agencja otrzymała na mocy rozporządzenia Ministra Finansów, ogłoszonego 12 września 2005 r. Skutek dla rolników był taki, że rozpatrywanie wniosków trwało ponad rok. Obecnie Agencja stoi na stanowisku, że zakup większego zbiornika o pojemności przekraczającej poszczególne przedziały (do 200 l, l, l) uznaje się za niezrealizowanie przedsięwzięcia, chociaż w ramach tego działania dopuszcza się i słusznie możliwość budowy większej płyty i zbiornika za własne pieniądze. Utrzymywanie dotychczasowego stanowiska przez Agencję w sprawie schładzalników mleka skutkuje cofnięciem płatności nie tylko na schładzalnik, ale na Sprawozdanie z działalności Zarządu całą przyznaną płatność, w tym na budowę płyty i zbiornika. Ponadto takie rozstrzygnięcie nie pozwala rolnikom na schłodzenie wszystkiego wyprodukowanego aktualnie w gospodarstwie mleka a zakup dodatkowego zbiornika na mleko wiąże się także z budową i dostosowaniem nowego pomieszczenia na mleko i poniesienia zbędnych wydatków. Analogicznie przedstawia się sprawa z dostosowaniem stanowisk udojowych. Stawka przewidziana w ww. Rozporządzeniu na przygotowanie ścian i podłóg stanowi kwotę 350 zł na 1 krowę. W praktyce oznacza to, że niewykonanie np. 2 stanowisk na łączną kwotę 700 zł obarcza rolnika sankcjami w postaci całkowitej utraty płatności z działania na kwotę np.: zł. Chociaż wszystkie wymogi dotyczące dobrostanu zwierząt, ochrony środowiska zostały spełnione, potwierdzone uzyskanymi zaświadczeniami wydawanymi przez Powiatowych Lekarzy Weterynarii. Argumentem używanym przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przy uchylaniu decyzji jest to, że przedsięwzięcie określone przez rolnika w Planie nie zostało ukończone w całości, a rolnik złożył oświadczenie o zakończeniu realizacji przedsięwzięcia. Z informacji przekazanych przez rolników wynika, że oświadczenia woli o zakończeniu działania rolnicy składają w dobrej wierze, a popełniane błędy wynikają z niewiedzy lub z mylnego założenia, że skoro ukończono jeden etap zadania, to można złożyć oświadczenie. W ten sposób Agencja pozbawia rolnika przydzielonych środków, gdy faktycznie ma on jeszcze czas na wykonanie zadania, zagwarantowany rozporządzeniem. Przeszkodą jest tylko fakt, że rolnik złożył oświadczenie woli pod wpływem błędu. Rolnicy, łączący w Planie dostosowania urządzenia do przechowywania nawozów naturalnych ze Schematem mleko, są dodatkowo obciążani sankcjami w postaci krótszego terminu na realizację płyt, zbiorników. Agencja stosuje dla nich termin 12 miesięcy od dnia przyznania płatności na realizację całego przedsięwzięcia, odpowiadającego Schematowi mleko. Wobec tych rolników nie ma zatem zastosowania Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 sierpnia 2006 r. (Dz.U Nr 142, poz. 1016) mówiące o wydłużeniu terminu budowy płyt. Takie rozstrzygnięcie spowodowało nierówne traktowanie rolników korzystających z pomocy w ramach tego samego działania z PROW. Członkowie MIR na ostatnim Walnym Zgromadzeniu postulowali, by jednakowo traktować rolników korzystających z dofinansowania ARiMR przy budowie zbiorników na gnojowicę Uchylanie przez ARiMR decyzji o przyznaniu pomocy finansowej i pozbawianie w całości płatności jest dla tych rolników równoznaczne z bankructwem gospodarstw dostosowanych do wymogów unijnych. Rolnicy ci niejednokrotnie dzięki tej pomocy stworzyli lepsze warunki dla posiadanych zwierząt gospodarskich niż dla siebie. W związku z powyższym, proporcjonalne przydzielenie środków finansowych do prawidłowo wykonanych przedsięwzięć wydaje się być rozwiązaniem prawidłowym i wysoce pożądanym. Proporcjonalne przyznanie środków w ramach działania 6 PROW jest również rozwiązaniem ważnym pod względem zasad współżycia społecznego. W związku z licznymi skargami rolników ubiegających się o pomoc socjalną dla gospodarstw poszkodowanych w wyniku klęski suszy, dotyczących wyłączenia przez Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej z powierzchni użytków zielonych trwałych użytków zielonych (min. 5 lat) założonych na gruntach ornych, Zarząd MIR wystąpił do Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego z prośbą o rozpowszechnienie wśród Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej informacji, aby przy rozpatrywaniu wniosku o zasiłek celowy w związku z suszą 2006 składanych na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2006 roku w sprawie szczegółowych warunków realizacji programu pomocy dla gospodarstw rolnych w celu złagodzenia skutków suszy (Dz.U. Nr 15, poz. 1109) stosowały interpretację przygotowaną przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi dotyczącą definicji użytku zielonego. Jest to istotne przy ustalaniu zwiększenia jednorazowej pomocy o 392,00 zł w przypadku rodziny rolniczej prowadzącej gospodarstwo rolne, w którym utrzymuje się bydło, owce, kozy lub konie, jeżeli szkody w użytkach zielonych tego gospodarstwa spowodowane suszą wynoszą co najmniej 30%. Zgodnie z interpretacją Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, użytki zielone stanowią część użytków rolnych użytkowanych jako łąki lub pastwiska, także jako łąki i pastwiska przemienne, zakładane na gruntach ornych na okres kilku lat. Natomiast Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej uznają za użytki zielone tylko łąki trwałe i pastwiska trwałe (naturalne), które widnieją w ewidencji gruntów, nie uwzględniając użytków zielonych na użytkach ornych (powstałych w wyniku działalności rolniczej zasianych), pomimo że powyż- Mazowiecka Izba Rolnicza zaprasza do siedziby Biura Warszawa Weso³a, ul. ó³kiewskiego 17 tel./fax (022) i (022) , weso@mir.pl Ciechanów ul. 17 Stycznia 7a tel. (023) fax (023) ciec@mir.pl oraz do Oddzia³ów Radom ul. Mokra 2 tel. (048) fax (048) rado@mir.pl Rol nik Ma zo wiec ki Mie siêcz nik Ma zo wiec kiej Izby Rol ni czej. Uka zu je siê ra zem z ty go dni kiem Po rad nik Rol ni czy. Re da gu je Ze spó³ Mazowieckiej Izby Rolniczej i Po rad ni ka Rol ni cze go e-m ail: we so@mir.pl tel./fax (0 22) Telefon do re dak cji Po rad ni ka Rol ni cze go : (022) e-m ail: re dak cja@po rad nik.net.pl. ISSN Na k³ad 10 tys. egz Ostro³êka pl. Gen. J. Bema 5 tel. (029) fax (029) ostr@mir.pl P³ock ul. Jachowicza 2 tel. (024) fax (024) ploc@mir.pl Siedlce ul. Gen. J. Bema 19 tel. (025) fax (025) sied@mir.pl Warszawa Weso³a ul. ó³kiewskiego 17 tel. (022) fax (022) weso@mir.pl

3 2007 styczeń str. III Mazowieckiej Izby Rolniczej grudzień 2006 r. sze użytki zielone są położone na gruntach ornych na okres minimum 5 lat, grunty obsiane lucerną i trawą itp., nie są użytkowane jednorazowo i ujmowane w płodozmiany polowe. Fakt powyższy potwierdzony jest we wniosku obszarowym składanym do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Taka interpretacja stosowana przez Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej jest sprzeczna z powyżej cytowaną interpretacją Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Wyłączenie przez GOPS powierzchni użytków zielonych na gruntach ornych powoduje zmianę procentową wysokości szkody spowodowanej suszą na niekorzyść rolnika w większości poniżej 30%, co skutkuje nieprzyznaniem dodatkowej pomocy. Np. Komisja szacująca straty wykazała 50% straty na 1 ha użytków zielonych według aktualnego stanu użytkowania w gospodarstwie. Kierownik GOPS-u odmawia pomocy, ponieważ szkody spowodowane suszą oszacowano na poziomie 25% w odniesieniu do 2 ha użytków zielonych figurujących w ewidencji gruntów. Przy udzielaniu pomocy podstawę powinien stanowić protokół spisany u rolnika przez Komisję powołaną przez Wojewodę, czyli faktyczny stan użytków zielonych w gospodarstwie. W przedstawionym powyżej przykładzie jest to 1 ha faktycznych użytków zielonych w gospodarstwie, a nie 2 ha wykazanych w ewidencji gruntów dla tego gospodarstwa. Zatem, dodatkową kwotę powinni otrzymać wszyscy rolnicy, którzy utrzymują zwierzęta i mają w gospodarstwie użytki zielone, czyli łąki trwałe, pastwiska trwałe oraz użytki zielone zakładane na gruntach ornych, jeśli poziom strat wyniesie co najmniej 30%. Ponadto W dniu 1 grudnia 2006 roku odbyło się XI (ostatnie w tej kadencji) Walne Zgromadzenie Mazowieckiej Izby Rolniczej. Głównym punktem porządku obrad było przyjęcie planu finansowego i budżetu Mazowieckiej Izby Rolniczej na 2007 rok oraz podjęcie uchwały w sprawie wyboru członków Komisji Wojewódzkiej powołanej w celu przeprowadzenia wyborów do Rad Powiatowych MIR. W dniu 5 grudnia w hotelu Dom Chłopa w Warszawie odbyła się konferencja nt. biopaliw, zatytułowana Surowce do produkcji biopaliw oraz zasady ich wytwarzania przez rolników na użytek własny, na którą zaproszenie otrzymał Wiktor Szmulewicz prezes MIR. Konferencja została zorganizowana w związku z wejściem w życie od 1 stycznia 2007 roku ustawy z 25 sierpnia 2006 roku o biokomponentach i biopaliwach ciekłych. Jej celem było przekazanie najnowszych informacji związanych z tematem biopaliw. Prelegentami byli przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwa Finansów, Agencji Rynku Rolnego, IERiGŻ, IUNG, IHAR, IBMER i PIH oraz eksperci branży paliwowej. Do 1 stycznia 2007 roku w Polsce zasady organizacji krajowego rynku biokomponentów i zasady ich stosowania w paliwach i biopaliwach ciekłych regulowała ustawa z dnia 2 października 2003 roku (obowiązująca od 1 stycznia 2004 r.). Nowa ustawa z 25 sierpnia 2006 roku stanowi podstawę prawną do realizacji polityki energetycznej w zakresie produkcji biopaliw i dostosowania jej do wymogów unijnych. Zdaniem ekspertów ustawa wpłynie korzystnie na rynki rolne pobudzając popyt na surowce roślinne. Spowoduje to zmniejszenie ilości ziemi odłogowanej, zwiększenie dochodów rolników i uczyni je bardziej stabilnymi w wyniku kontraktacji surowca, co z kolei powinno zaowocować zwiększeniem nakładów na środki produkcji i zwiększeniem plonów również innych roślin uprawnych. Ustawa określa też, że od 1 stycznia 2007 r. organem rejestrowym odpowiedzialnym za: administrowanie rejestrem wytwórców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie Zarząd MIR wystąpił do resortu rolnictwa z prośbą o podjęcie działań umożliwiających przydzielenie pomocy finansowej proporcjonalnie do wykonanych przedsięwzięć lub o przywrócenie terminów na uzupełnienie zadań z planu dostosowania. Jednym z nich jest zakup schładzalnika do mleka o zadeklarowanej pojemności. wytwarzania, magazynowania lub wprowadzania do obrotu biokomponentów oraz rejestrem rolników wytwarzających biopaliwa ciekłe na własny użytek, przeprowadzanie kontroli, przyjmowanie sprawozdań kwartalnych od wytwórców i ministra właściwego do spraw finansów oraz rocznych sprawozdań rolników, sporządzanie raportów rocznych w oparciu o dane zawarte w rejestrze rolników i sprawozdaniach rocznych oraz ich przekazywanie ministrom właściwym do spraw finansów publicznych, gospodarki, rynków rolnych oraz środowiska, określanie kar w oparciu o przepisy ustawy oraz rozpatrywanie odwołań w trybie postępowania administracyjnego będzie Prezes Agencji Rynku Rolnego (poprzednio Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi). W dniu 19 grudnia 2006 roku z inicjatywy Okręgowego Inspektora Pracy w Warszawie Andrzeja Kwalińskiego utworzona została Komisja do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy w rolnictwie. Rolnictwo należy do sekcji gospodarki, w których rokrocznie odnotowuje się wyższy niż przeciętny poziom wypadkowości. Wypadkom na wsi ulegają nie tylko rolnicy, ale również członkowie ich rodzin, w tym dzieci. Uzyskanie poprawy w tym zakresie wymaga podjęcia zdecydowanych i skutecznych działań zaradczych. Z dotychczasowych doświadczeń Państwowej Inspekcji Pracy, istotne znaczenie wśród przedsięwzięć na rzecz poprawy bezpieczeństwa życia i pracy na wsi mają skoordynowane działania informacyjnodoradcze, prowadzone przez różne podmioty związane z rolnictwem. W związku z powyższym, powołana została Komisja do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy w rolnictwie, w skład Prezydium której wybrano dyrektor Biura MIR Annę Górską. Do zadań Komisji należało będzie m.in. inicjowanie i podejmowanie akcji szkoleniowych, promocyjno-informacyjnych, połączonych z upowszechnianiem wydawnictw poświęconych tej problematyce. Na bieżąco: Członkowie Zarządu MIR brali udział w ostatnich posiedzeniach Rad Powiatowych MIR. Mazowiecka Izba Rolnicza opiniuje przesyłane z Krajowej Rady Izb Rolniczych projekty ustaw i rozporządzeń dotyczących rolnictwa, rozwoju wsi i rynków rolnych. Zarząd opiniuje wnioski do Marszałka Województwa Mazowieckiego i Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi skierowane w trybie art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych, w sprawie zmiany przeznaczenia gruntów rolnych kl. III i IV oraz leśnych na cele nieleśne, niebędących własnością Skarbu Państwa. Raz w tygodniu przekazywane są informacje cenowe, uzyskiwane od członków Rad Powiatowych MIR i członków Izby, do Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej. Fot. I. Oleszczyński Specjalizację w produkcji żywca wieprzowego Andrzej Pyszyński (na zdjęciu) rozpoczął 2 lata temu i od tej pory prowadzi w tym kierunku inwestycje w gospodarstwie. Przy współfinansowaniu funduszu SAPARD zmodernizował chlewnię, dzięki czemu uzyskał 35 stanowisk dla loch i ich potomstwa. Rocznie różnym odbiorcom sprzedaje tuczników. Na wymianę stada podstawowego Andrzej Pyszyński nie pozostawia loszek odchowanych u siebie, ale sprowadza je z gospodarstw zarodowych. Uważa, że na wyborze rodziców Tuczniki pod kreską dla przyszłych tuczników nie warto oszczędzać, tym bardziej, że loszki z zakupu są niewiele droższe od tuczników, a korzyści wprowadzenia do chlewni dobrego materiału hodowlanego są bardzo duże. Lochy ras białych: pbz i wbp kryje polskimi mieszańcami, eliminując stopniowo z rozrodu rasy kolorowe, które są mniej odporne na choroby i stres. Wprowadzanie do stada takiego materiału tylko niepotrzebnie generowałoby koszty uważa rolnik. Nie ma jednak nic za darmo, bo to prawda, że białe świnie zużywają więcej paszy, Wizytówka gospodarstwa Andrzej Pyszyński z Malanowa Starego w powiecie sierpeckim prowadzi z żoną Zdzisławą 64-hektarowe gospodarstwo specjalizujące się w produkcji trzody chlewnej. W kończącej się kadencji pełni funkcję przewodniczącego Powiatowej Rady MIR w Sierpcu. a więc ich tucz trwa dłużej, za to są bardziej wytrzymałe na mniej korzystne warunki środowiskowe. Niedoceniona mięsność Tuczniki sprzedaję różnym odbiorcom, przy wyborze kierując się przede wszystkim DOKOÑCZENIE NA STR. IV

4 str. IV styczeń 2007 DOKOÑCZENIE ZE STR. I mi ilościami bydła, ma orientację, jaka koniunktura będzie w najbliższym czasie na rynku żywca i nie ukrywa tej wiedzy przed producentami, z którymi współpracuje. O tym, jak ważne jest, z kim się współpracuje, przekonali się producenci mleka. Tutaj w naszym rejonie po upadku spółdzielni mleczarskiej w Płocku, rolnicy zaczęli sprzedawać mleko do firmy Mitex. W pewnym momencie wytworzyła się bardzo trudna sytuacja, bo pomimo że zakład podupadał, pod naciskiem dostawców podnoszono cenę skupu, a wiadomo, że jest to polityka krótkowzroczna. Bo jak długo można zwiększać cenę nie biorąc pod uwagę kondycji finansowej firmy? Część rolników, w tym także ja, przewidując krach, odeszła w odpowiednim momencie, ale znaleźli się tacy, którzy nie wierzyli, że może stać się coś złego i stracili po ok. 30 tys. zł. Ja przeszedłem najpierw do Zoriny Kutno, a w niedługim czasie udało mi się zostać dostawcą OSM w Sierpcu, z czego po dziś dzień jestem bardzo zadowolony. Mleczarnia dynamicznie się rozwija, dzięki czemu może płacić rolnikom dobrą cenę za skupiony surowiec. Obecnie średnia cena wynosi 1,10 1,20 zł za litr. Ponieważ dłuższy czas utrzymuje się na tym samym poziomie, zysk realnie spada, bo rosną koszty produkcji. Trudno też wykluczyć spadek cen skupu mleka z powodu zmniejszania się cen interwencyjnych na mleko w proszku i na masło, zgodnie z zapowiadaną przez UE liberalizacją polityki rolnej. Dlatego trzeba bardzo starannie liczyć koszty i dążyć do ich obniżenia. W tym celu chcę kupić przyczepę samozbierającą i zacząć robić sianokiszonki na pryzmie, bo w balotach jest znacznie drożej. Ale dla producenta mleka nie tylko cena skupu jest ważna, ale również podejście zarządu spółdzielni do członków uważa rolnik. Kiedy były zastrzeżenia do wyników oceny mleka, mleczarnia nie wahała się zmienić oceniającego. Obecnie surowiec skupowany przez OSM w Sierpcu ocenia laboratorium w Malborku i robi to dobrze. Najpierw zdrowie, potem wydajność Wizytówka gospodarstwa Zbigniew Maruszewski ze wsi Zągoty w powiecie płockim przejął po rodzicach 12 ha, a obecnie razem z żoną Rozalią gospodaruje na 53 ha użytków rolnych. Specjalizuje się w produkcji mleka. Posiada 30 krów dojnych. W minionej kadencji był przewodniczącym Rady Powiatowej MIR. Z namysłem, ale do przodu Kiedy 11 lat temu Zbigniew Maruszewski podjął decyzję o mlecznej specjalizacji, kupił schładzalnik do mleka i zmodernizował oborę, która powtórnie była przerabiana w ubiegłym roku. Cudów w niej nie można zrobić, bo to stary uwięziowy budynek z lat 70. mówi rolnik. Ale nowej obory nie planuję budować, a ta, która jest, nie nadaje się do przerobienia na wolnostanowiskową, bo to byłoby zbyt kosztowne. Aby zwiększyć ilość stanowisk, zaadaptowałem wiatę, gdzie znalazło się miejsce dla 18 sztuk bydła oraz stodołę dla młodzieży w wadze do 300 kg. W ciągu ostatnich lat Maruszewscy zwiększyli stado krów z 7 sztuk do 30, bazując przede wszystkim na jałówkach urodzonych i odchowanych we własnym gospodarstwie. Na początku kupiliśmy 7 sztuk, ale z obawy przed białaczką zaniechaliśmy wprowadzania do stada jałówek z zewnątrz informuje pan Zbigniew. Szczególnie żona była temu przeciwna i okazało się, że miała rację. Stado łatwo można zepsuć, a naprawić sytuację zdrowotną jest bardzo trudno. Długi okres kwarantanny po likwidacji sztuk zarażonych może praktycznie prowadzić do wygaszenia produkcji, której wznowienie nie jest proste. Z powodu braku państwowych funduszy na wykupienie chorego bydła, rolnicy wiele stracili i do dzisiaj tych zaległości nie mogą nadrobić. Dlatego uznaliśmy, że lepiej dmuchać na zimne, że będąc ostrożnym zyskuje się więcej niż wtedy, gdy z huraoptymizmem dąży do powiększenia stada poprzez zakup. Przyjmując taką strategię na pewno trudniej jest dopracować się dobrej wydajności, ale przynajmniej mam przekonanie o minimalizowaniu zagrożenia ze strony groźnych chorób. Nasze stado nie jest luksusowe, ale gdy średnia sprzedaż mleka od sztuki wynosi ponad 5 tys. litrów, a przy tym cielaki piją mleko do syta, to uważam, że nie można narzekać. Nie dążę do dużych wydajności, bo jej windowanie zawsze odbywa się jakimś kosztem, a na pewno kosztem pogorszenia stanu zdrowia bydła. Jeżeli uda mi się uzyskać 6 tys. litrów mleka od sztuki rocznie, będę usatysfakcjonowany. Lepszą wydajność trzeba kupić i na ogół za cenę wyższą niż uzyskana ze sprzedaży mleka. Ale i przy mniejszej wydajności trzeba bardzo o zdrowie zabiegać. Przekonałem się, że najlepszym sposobem utrzymania zwierząt w kondycji, która będzie procentowała dobrą wydajnością, ale bez konieczności wydatkowania większych środków na leczenie, jest dbałość o żywienie. Żeby zapobiegać zapaleniom wymienia i problemom z zacieleniami krów, dawki pokarmowe powinny być dostosowane do wydajności. Wkrótce muszę ze stada wyeliminować 4 sztuki, których nie udało się wyleczyć. Jeśli jedno podanie leku kończy się niepowodzeniem, na ogół próby nie ponawiam. Zależy zresztą, jaka bakteria spowodowała stan zapalny wymienia. W przypadku, gdy jest to gronkowiec złocisty, to nie ma sensu ryzykować, bo krowy zarażonej tą bakterią nigdy nie da się wyleczyć, a jedynie zaleczyć. Nigdy też nie podaję antybiotyku bez sprawdzenia, jaka bakteria znajduje się w mleku, bo kiedy nie wiadomo, co zwalczamy, można zrobić więcej szkody niż pożytku. Zagrożone oziminy Oprócz produkcji roślin paszowych: mieszanek traw na sianokiszonki i kukurydzy na kiszonkę dla bydła, Zbigniew Maruszewski uprawia buraki cukrowe na powierzchni nieco ponad 9,60 ha i ok. 10 ha pszenicy konsumpcyjnej. Czy przy tej strukturze pozostanie, zależy od koniunktury. Jeżeli okaże się, że bardziej opłacalny jest rzepak, to być może uzasadniona będzie jakaś zmiana. Ale na buraki nie można patrzeć tylko poprzez cenę skupu korzeni mówi rolnik. Są one rośliną bardzo pożądaną w gospodarstwie ze względu na wysoką jakość pozostawionego przedplonu, szczególnie dla pszenicy ozimej. Martwi mnie to, że oziminy posiane w terminie agrotechnicznym są mocno porażone mączniakiem, co zapowiada niższe plony, a na pewno wyższe koszty produkcji. EWA BANECKA Fot. I. Oleszczyński Tuczniki pod kreską Jak przeżyć z dopłat DOKOÑCZENIE ZE STR. III oferowaną ceną. Umowa kontraktacyjna ma swoje zalety, ale cenowo i tak się nie wygrywa, bo zakłady nie są zainteresowane ustalaniem ceny skupu wspólnie z producentem, a jedynie utrzymaniem takiego poziomu, jaki w danym rejonie aktualnie obowiązuje. Dlatego zrezygnowałem z zawierania umowy i próbuję negocjować warunki skupu oddzielnie dla każdej sprzedawanej partii tuczników. Ale efekty tych starań są ostatnio właściwie żadne. Za kg żywca uzyskuje się 3,0 3,20 zł, a taka cena nie zapewnia opłacalności. Jak pokazują kalkulacje prowadzone przez Wielkopolską Izbę Rolniczą, dochody uzyskane ze sprzedaży tuczników w ostatnich miesiącach nie pokrywają nawet kosztów bezpośrednich. Obserwuję, że w praktyce obowiązuje taka niepisana zasada, że przy niskiej cenie żywca mięsność jest niska i odwrotnie, gdy cena skupu jest wysoka, to i mięsność także. Nie jest to normalna sytuacja, dodatkowo pogłębiająca niestabilność i niekorzystną koniunkturę na rynku żywca wieprzowego. Dlatego rolnik, nie mając wielkiego wyboru, cieszy się, kiedy znajdzie odbiorcę, który go nie oszuka i w ogóle zapłaci za kupione tuczniki, a to nie zachęca do poprawiania wartości rzeźnej zwierząt. Nic dziwnego, że w sytuacji, kiedy zakładom zależy tylko na zbijaniu ceny, producenci nie są zainteresowani rozliczaniem się według wagi poubojowej. Złą koniunkturę w produkcji żywca wieprzowego spowodowaną niskimi cenami skupu pogłębia jeszcze ubiegłoroczny słaby urodzaj zbóż. Niektóre gatunki mówi Andrzej Pyszyński dały plon o ok. 50 proc mniejszy niż w 2005 roku. Dobrze jeszcze, gdy rolnik zdążył zebrać zboże przy dobrej pogodzie, bo w przeciwnym razie niska jakość paszy pogłębi jeszcze niekorzystne wyniki ekonomiczne w produkcji żywca wieprzowego. W moim przypadku, będę musiał dokupić ziarna na pasze, co podwyższy koszt uzyskania 1 kilograma żywca, a jak widać, dotkliwych skutków suszy na północnym Mazowszu, zresztą nie tylko tutaj, nie zrekompensują ceny skupu. Skutek jest taki, że trzeba będzie przeżyć rok z dopłat bezpośrednich i zahamować inwestycje w gospodarstwie, ponieważ te niewielkie środki finansowe musza zostać przeznaczone na zakup pasz. Dlatego należy się spodziewać, że wiosną koszty produkcji tuczników jeszcze bardziej wzrosną, a minęły, jak widać, bezpowrotnie czasy, kiedy cena skupu produktów rolnych wyrównywała straty spowodowane nieurodzajem. Prognozy na przyszły rok również nie są optymistyczne. Przedłużająca się jesienna pogoda spowodowała, że oziminy nadmiernie wyrosły i zostały porażone rdzą oraz mączniakiem, co oznacza wyższe nakłady na zwalczanie tych chorób i w konsekwencji wzrost kosztów produkcji żywca. Czy świńska górka stopnieje? Gospodarstwa trzodowe muszą więc cierpliwie czekać na wzrost cen skupu, ale czy się doczekają nie tracąc wcześniej płynności finansowej? zastanawia się Andrzej Pyszyński. W Nowym Roku trzeba mieć jednak nadzieję, że sytuacja się odwróci, że świńska górka stopnieje. Gorzej, gdyby rolnik musiał spłacać jakiś kredyt, bo wtedy zagrożenie finansów gospodarstwa byłoby bardzo duże. Ja na szczęście takich obciążeń nie mam, co nie oznacza, że mam podstawy, żeby bez obaw patrzeć w przyszłość. W ramach SPO zakupiłem trochę niezbędnego sprzętu, m.in. pług obracalny i rozsiewacz do nawozów, ale widać, że nie wszyscy rolnicy mogą ze środków unijnych skorzystać. Dotyczy to szczególnie tych, którzy prowadzą produkcję zwierzęcą i nie mają za co dostosować gospodarstw do wymagań w zakresie warunków utrzymania zwierząt. Jeżeli nawet z pomocą ARiMR rozwiązali problem zagospodarowania odchodów zwierzęcych, to czeka ich jeszcze poprawa dobrostanu wewnątrz budynku. A to kosztuje. Tekst i fot. EWA BANECKA

5 2007 styczeń str. V Walka o przyszłość Jerzy Nowacki ze wsi Lipianki w powiecie płockim przejął gospodarstwo po rodzicach w 1987 roku. Było to wówczas typowe, wielokierunkowe gospodarstwo, w którym uprawiano zboża, trzymano trzodę chlewną, hodowano bydło mleczne, prowadzono odchów cieląt. Posiadało ponad 30 ha nie najlepszej jakości gruntów. To właśnie z tego powodu okoliczni rolnicy likwidowali swoje małe gospodarstwa, a ojciec mojego rozmówcy kupował wtedy ziemie położone w najbliższej okolicy. N a naszym terenie dominują gleby V i VI klasy i żeby osiągnąć jakieś, choćby niewielkie zyski, należy prowadzić produkcję roślinną na znacznym areale mówi rolnik. Dlatego jeśli tylko nadarzała się okazja, kupowałem ziemię. Obecnie łącznie z niewielką ilością dzierżaw uprawiam ponad 60 ha. Z uprawy zbóż na słabych ziemiach nie da się wyżyć dodaje Jerzy Nowacki. Sytuacja nieco się poprawiła z chwilą wejścia Polski do Unii Europejskiej i wprowadzeniu dopłat bezpośrednich. Stale rosnące koszty produkcji w połączeniu z niskimi plonami uzyskiwanymi na piaszczystych glebach powodowały stałe obniżanie się opłacalności. Wytrzymalibyśmy może jeszcze ze dwa lata i co potem? pyta. Słaba jakość gleb to problem, ale nie jedyny. Większym są niskie ceny zbytu naszych płodów. Dla przykładu: 1 kg tucznika kosztuje obecnie poniżej 3,00 zł, a pasze ciągle drożeją. To z powodu wysokich cen zbóż zrezygnowałem z chowu tuczników. Własnego ziarna na pasze mam bardzo mało, a ubiegłoroczna susza ograniczyła plony w moim gospodarstwie o około 70% mówi gospodarz. Na posiadanym areale uprawiam żyto, owies nie mogę nawet myśleć o uprawie pszenicy, nawet pszenżyto rośnie słabo. By plony były niezłe, potrzeba dużo wilgoci, a ostatnie lata trzeba raczej zaliczyć do suchych. W 2005 roku z produkcji roślinnej sprzedałem jedynie kilka ton żyta, pozostała część została wykorzystana w gospodarstwie na paszę dla zwierząt. Jeszcze kilka lat temu Nowaccy prowadzili hodowlę bydła mlecznego, lecz brak trwałych użytków zielonych i piaszczyste gleby zmusiły ich do rezygnacji z tego kierunku produkcji. Szukając innych, dodatkowych źródeł dochodu, mój rozmówca postanowił wprowadzić do swojego gospodarstwa ekologię. Od dwóch lat zajmuję się przystosowywaniem gospodarstwa do produkcji ekologicznej. Początek okres przejściowy jest trudny, ponieważ muszę np. zrezygnować ze stosowania nawozów mineralnych czy też pasz treściwych pochodzących z zakupu. Co prawda w zamian korzystam z dopłat dla gospodarstw przestawiających produkcję na metody ekologiczne, ale i tak sytuacja nie jest najlepsza mówi rolnik. Zdecydowaliśmy się na ekologię ponieważ uznaliśmy ją za swoją szansę. Ta metoda staje się coraz modniejsza, w szybszym tempie rośnie zainteresowanie ekologiczną żywnością, już teraz otrzymujemy telefony z pytaniami co mamy do sprzedaży. Życiową pasją pana Jerzego są konie zimnokrwiste, od wielu lat prowadzi ich hodowlę W 1999 roku sposobem gospodarskim i przy wykorzystaniu własnych środków finansowych Jerzy Nowacki przygotował pokoje dla turystów. W ten sposób rozpoczął działalność agroturystyczną, która przynosi może niewielki, ale zawsze dodatkowy dochód Na razie są to niewielkie ilości, ale w przyszłości chcemy konsumentom przedstawić szeroką ofertę produktów. Warto w tym miejscu wspomnieć, że żywność ekologiczna sprzedawana jest po wyższych cenach i dlatego zmiana sposobu gospodarowania może okazać się dobrym pomysłem na przyszłość. Chcemy produkować ekologiczne zboża, jaja, drób i mięso. Program trwa 5 lat i jeśli się sprawdzi, to zdecyduję się go przedłużyć. Niskie ceny zbytu trzody chlewnej spowodowały, że mój rozmówca zrezygnował z chowu tuczników na rzecz odchowu prosiąt, ale i ich ceny znacząco spadły. Ostatnio sprzedaję parę za 60 złotych to ogromna strata, bo nie tak dawno za parę można było wziąć ponad 270 zł. Ponieważ utrzymuję 10 macior, muszę dalej produkować prosięta, a w tym przypadku nie ponoszę przynajmniej dużych kosztów tuczu dodaje rolnik. Szukając dodatkowych źródeł dochodu prowadzę też hodowlę ogierów zimnokrwistych, konie sprzedaję na aukcjach. Do niedawna można było z tego osiągnąć niezły dodatkowy dochód, ale jak i w przypadku innych kierunków hodowli, ta również staje się coraz mniej opłacalna. Za kilogram źrebaka płacono 10 złotych, teraz ceny spadły do około 6 zł, więc zmiana opłacalności jest wyraźna ze smutkiem opowiada gospodarz. Kolejnym dochodem w rodzinie Nowackich jest agroturystyka, która może nie zapewnia stałego docho- du przez cały rok, ale latem pozwala podreperować domowy budżet. W 1999 roku przy wykorzystaniu własnych środków finansowych przeprowadziłem modernizację jednego z posiadanych budynków, w wyniku której powstało kilka pokoi gościnnych wyposażonych w łazienki. Niedawno dobudowałem kuchnię, więc każdy gość może we własnym zakresie przygotować posiłek, a istnieje również możliwość zamówienia wyżywienia u nas mówi pan Jerzy. Na naszym terenie można znaleźć wiele ciekawych, wartych uwagi miejsc. Jedną z atrakcji, jakie czekają na naszych gości, są przejazdy bryczką po lasach bogatych w grzyby, w pobliżu są jeziora, gdzie można miło spędzić czas. W przyszłości zamierzamy połączyć agrotury- stykę z ekologią. Każdy, kto do nas trafi, będzie mógł korzystać z żywności ekologicznej wytwarzanej w gospodarstwie planuje rolnik. A w życiu plany nie zawsze udaje się zrealizować. W ub. roku chciałem zainwestować w budowę dużej chlewni, ale zniechęciła mnie niska opłacalność produkcji tuczników. I dobrze zrobiłem teraz pozostałbym z dużymi kredytami bez szansy na dochód. Obecnie zastanawiam się nad budową obory i chowem opasów. Nie podjąłem jednak jeszcze decyzji. Jak dotąd, nie korzystałem z żadnych środków pomocowych, a przydałoby się wymienić trochę maszyn rolniczych. Tekst i fot. IRENEUSZ OLESZCZYŃSKI

6 str. VI styczeń 2007 Biopaliwa szansą Swoją przygodę z rolnictwem Jan Rykalski rozpoczął w 1982 roku od pracy w spółdzielni produkcyjnej, która powstała z połączenia trzech mniejszych zakładów. W jej skład wchodziły SP w Szczawinie Kościelnym, SP w Suserzu i SP w Budach Kaleńskich. Przez 20 lat swojego istnienia zajmowała się wielokierunkową produkcją rolniczą (uprawiano zboża, buraki cukrowe, ziemniaki chowano trzodę chlewną i hodowano bydło mleczne). Spółdzielnia świadczyła również usługi mechanizacyjne okolicznym rolnikom i prowadziła stację paliw. skład każdej ze spółdzielni W wchodziła ziemia uprawna, budynki mieszkalne i gospodarskie. Aby spłacić udziałowców, majątek każdej z nich na przestrzeni czasu został rozsprzedany. Jan Rykalski, jako jeden z większych udziałowców, przejął część budynków i około 10 hektarów ziemi wchodzących w skład dawnej spółdzielni w Szczawinie Kościelnym. W kolejnych latach powiększał majątek odkupując go od innych udziałowców. W 2002 roku wspólnie z synem Marcelem i kolegą założyli spółkę. Wspólnik, w podobny sposób jak mój rozmówca, stał się posiadaczem części innej spółdzielni produkcyjnej z tym, że przejął on ziemię bez budynków. Ponieważ J. Rykalski dysponował większą ilością budynków gospodarskich i magazynów niż ziemi, naturalna stała się współpraca obu właścicieli, którzy obecnie gospodarzą na 230 ha ziemi i posiadają niezbędne budynki gospodarskie. Produkcja roślinna Gospodarstwo specjalizuje się w produkcji roślinnej, na polach uprawiane są niemal wszystkie gatunki zbóż, głównie pszenica ozima 20 ha, żyto 30 ha, pszenżyto 20 ha, rzepak na około 50 ha. Tak obecnie przedstawia się struktura zasiewów ozimin, wiosną siane będą zboża jare, jakie i na jakim areale okaże się dopiero po zimie. Sadzimy również ziemniaki, których większość sprzedajemy jako jadalne, część na sadzeniaki, a w ubiegłym roku po raz pierwszy zdecydowaliśmy się na zasadzenie, na próbę, ziemniaków na chipsy. Po zbiorze trafiły do przechowalni, a gdy zostaną sprzedane okaże się, czy produkcja ta będzie opłacalna i czy będziemy zainteresowani kontynuowaniem tego kierunku produkcji. Zeszły rok nie był sprzyjający do uprawy ziemniaków na chipsy a uprawiamy 3 odmiany: Wigry, Opal i Satina. Najpierw susza, potem duże opady deszczu spowodowały, że wegetacja była podwójna, dlatego bulwy nie są najwyższej jakości i nie nadają się do długotrwałego przechowywania. Produkcja ziemniaków na chipsy będzie co prawda wymagać inwestycji, np. niezbędny byłby zakup kombajnu do zbioru, sadzarki, trzeba byłoby też przygotować jedno z pomieszczeń na przechowalnię. Jednak z decyzją dotyczącą wprowadzenia tego kierunku produkcji na stałe na razie się wstrzymamy zobaczymy, jak wypadną przeprowadzane próby dodaje rolnik. Część zbóż uprawianych w gospodarstwie trafia po zbiorze bezpośrednio do odbiorców, z którymi rolnik ma podpisane umowy kontraktacyjne, część zaś do własnych magazynów, skąd sprzedawana jest w późniejszym okresie, po lepszych cenach. Na rynek trafia ziarno dobrze przygotowane, ponieważ gospodarstwo dysponuje czyszczarką, suszarnią i magazynami płaskimi na około 450 ton. W 2006 roku zainstalowano nową suszarnię na 80 ton ziarna, w pełni zmechanizowaną, ze zbiornikami, zwrotnicami itd. Cena, za jaką sprzedajemy ubiegłoroczne zboża jest niezła, gorzej jest z ich jakością mówi J.Rykalski. Częste opady nie pozwoliły zebrać suchego ziarna mimo że dysponujemy kombajnami zbożowymi. Sytuację ratuje suszarnia. Gospodarstwo w Szczawinie posiada dobrze wyposażony park maszynowy umożliwiający wykonywanie prac polowych w najdogodniejszym terminie. W ubiegłym roku wzbogacił się on o nowoczesny ciągnik rolniczy oraz czteroskibowy pług obrotowy. W tym roku planowane są kolejne zakupy, m.in. kombajnu zbożowego. Inwestowanie w nowy sprzęt odbywa się przy wykorzystaniu własnych środków finansowych, częściowo z kredytu z linii młodego rolnika. Budowa nowych obiektów wykonana sposobem gospodarczym w całości została sfinansowana ze środków obrotowych. Ekonomia Czy z produkcji zbóż można wyżyć? Nie jest to co prawda łatwe, ale można odpowiada rolnik. Dużo zależy od pogody. Jeśli zdarzy się taka jak w 2006 roku, to plony mogą być niższe nawet o 50%. A obecna aura też nie sprzyja zasiewom. Po ich lustracji zaobserwowałem silne porażenie upraw mączniakiem, mimo że wysiewane były nasiona zaprawione. Cały czas trwa też wegetacja, np. rzepak ciągle idzie w górę. Jaki więc będzie stan zasiewów wiosną i plony trudno dziś powiedzieć. Nie wiadomo też jakiej jakości będzie ziarno. Wracając do panującej obecnie aury, to zauważyłem, że na polach, na których rosły zboża jare, a po nich przyszły oziminy, pojawiły się samosiewy zbóż jarych, które jeśli nie wymarzną, mogą negatywnie wpłynąć na plony. Zasiałem pszenżyto po poplonie gorczycy i okazuje się, że teraz na polu gorczyca jest kilka razy wyższa od pszenżyta. Dlatego trudno mówić, jaki będzie przyszły sezon wegetacyjny, robimy co możemy, aby zapobiec stratom, ale co będzie czas pokaże mówi mój rozmówca. Trudno o dobry plan Plany na przyszłość? Jest ich wiele, a jednym z nich była chęć produkcji biopaliw. Mamy własne plantacje rzepaku, dysponujemy pomieszczeniami, w których nasiona mogą być przygotowywane do sprzedaży, ale nie jest to takie proste, jakby się mogło wydawać. Produkcja biopaliw pod względem obowiązujących przepisów jest nieco podobna do produkcji spirytusu w gorzelniach. Muszą być specjalne zamykane i plombowane magazyny, odpowiedzialna osoba kontrolująca ten proces itd. Moim zdaniem, stawia się zbyt dużo wymagań do spełnienia dla niewielkiej produkcji, jaką chcielibyśmy prowadzić w naszym gospodarstwie. Na pewno ten kierunek mógłby być atrakcyjny, chociażby dlatego, aby wyprodukować paliwo na własny użytek. Co jest pewne to to, że w gospodarstwie pozostanie produkcja zbóż i nadal będzie głównym kierunkiem. Chcielibyśmy też, jeśli tylko nadarzy się okazja, kupić kilka hektarów ziemi mówi gospodarz. Ponieważ gospodarstwo jest dobrze zmechanizowane, może, mimo posiadania 200 ha ziemi, zatrudniać tylko 2 pracowników. Z takiej powierzchni zdaniem Jana Rykalskiego da się wyżyć, trzeba tylko porządnie pracować i stosować się do zaleceń agrotechnicznych. Poza rolnictwem gospodarstwo produkuje styrobloki, świadczy usługi mechanizacyjne okolicznym rolnikom i dopiero łącząc to wszystko może zapewnić byt swoim właścicielom. Od dwóch lat w gospodarstwie prowadzony jest program rolnośrodowiskowy. Około 80 ha rocznie obsiewane jest poplonami. W poplonach uprawiany jest łubin i gorczyca. Stosując ten unijny program, właściciele otrzymują dopłaty w wysokości 550 zł do hektara, oczywiście oprócz zwykłych dopłat bezpośrednich. Jest to dodatkowy zastrzyk finansowy dla rolników prowadzących produkcję roślinną na nie najlepszych ziemiach uważa Jan Rykalski. Tekst i fot. IRENEUSZ OLESZCZYŃSKI

7 2007 styczeń str. VII Wprowadzając nowy kierunek produkcji, Gadzińscy liczyli na znaczne dochody bez konieczności poniesienia dużych nakładów. Uprawa winorośli wydawała się atrakcyjna, ponieważ pod koniec lat osiemdziesiątych na polskim rynku ciągle ich brakowało. Istniał, co prawda import z Bułgarii, ale owoce pojawiały się dopiero w październiku. Po założeniu plantacji i osiągnięciu pełnego plonowania, dla producentów winogron nastał okres 6 tłustych lat i trwał do końca lat dziewięćdziesiątych. Wtedy to rozpoczął się na olbrzymią skalę import winogron głównie z Hiszpanii i ich uprawa stała się dużo mniej opłacalna. Niekorzystna sytuacja utrzymuje się nadal, a niewielką poprawę zaobserwowano dopiero w 2003 roku. Liczymy, że niebawem ten kierunek znów stanie się opłacalny mówi Monika Gadzińska. Rynki zbytu Od ponad 2 lat winogrona sprzedaję w detalu. Posiadam sporą rzeszę stałych odbiorców, którzy zdążyli się przyzwyczaić do produkowanych przeze mnie owoców. Kupując je wiedzą, że nie były uprawiane z zastosowaniem środków chemicznych. Chemii nie używamy od ponad 10 lat, co zaczyna skutkować pojawieniem się na owocach pleśni lub zgnilizny. Powoduje to, co prawda straty finansowe, ale dla nas ważniejsze jest zadowolenie i zdrowie klientów, niż nieco większe plony, które wynoszą obecnie około 1 tony z tunelu mówi pani Monika. Całość produkcji sprzedawana jest na targowiskach, głównie w Sochaczewie. Gadzińscy mają duże problemy ze znalezieniem Wizytówka gospodarstwa odbiorców wśród sklepikarzy, którzy twierdzą, że winogrona pochodzące z polskich plantacji powinny być znacznie tańsze od importowanych i że są gorszej jakości. Na szczęście, większość indywidualnych sprzedawców chętnie kupuje polski, w dodatku lokalny produkt. Są oni w stanie zapłacić nieco więcej, bo wiedzą, że owoce nie zawierają pozostałości szkodliwych środków chemicznych, dodatków konserwujących używanych przy pakowaniu kiści przed wysyłką np. z Grecji do Polski. Monika Gadzińska od blisko 20 lat prowadzi ponad 7-hektarowe gospodarstwo rolne w Nowej Wsi w gminie Rybno. Większość areału zajmuje sad, w którym uprawiane są jabłonie, m.in. odmian Elstar, Jonagold, Ligol. Pozostałą część zajmuje uprawa winorośli Skarb Panonii w 8 tunelach foliowych o powierzchni 200 m 2 każdy. Trefna folia Chude lato i... Monika Gadzińska ubiegłym roku winogrona bardzo słabo zawiąza- W ły owoce i dodatkowo już trzeci rok z rzędu miałam duże problemy z folią na tunele. Założona w kwietniu bardzo szybko rozleciała się, a spadając z rusztowania uszkodziła wiele roślin. Miałam nadzieję, że część poniesionych strat uda mi się zrekompensować odszkodowaniem, jakiego domagałam się od producenta folii, który zapewniał, że folia wytrzyma 3 lata, a nie przetrwała nawet sześciu miesięcy informuje moja rozmówczyni. Folia ogrodnicza została wyprodukowana przez Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Rafineryjnego w Płocku mówi Monika Gadzińska. Sześć takich folii o wymiarach 33x12 m kupiłam w pewnych odstępach czasu 1 tzw. zieloną i 1 tzw. czerwoną w kwietniu 2005 roku i 4 zielone w kwietniu Niestety miałam pecha. Obie folie, założone wiosną 2005 i dwie z założonych w kwietniu 2006 roku w sierpniu ubiegłego roku uległy kompletnemu zniszczeniu. Każdy, kto kiedykolwiek używał folii ogrodniczych wie, że jest ona dość elastyczna i rozciągliwa. Te natomiast jedna po upływie roku z kawałkiem, druga po 5 miesiącach okazały się kruche i łamliwe, jak wafelek. Po wcześniejszych ustnych ustaleniach ze sklepem i zakładem, 15 września do producenta powędrowało pismo reklamacyjne. Zgodnie z życzeniem OBRPR Płock za pośrednictwem sklepu, w którym został nabyty wadliwy towar. Z zakładu przyjechał pan, obejrzał buble i stwierdził, że to faktycznie wady fabryczne i pojechał. Jeszcze wyszeptał, żeby lepiej nie kupować płockiej folii, ponieważ często nie zawiera ona odpowiedniej ilości drogiego składnika, odpowiedzialnego za jej wytrzymałość na promienie UV relacjonuje wizytę przedstawiciela producenta Monika Gadzińska. Zajmijmy się teraz co najmniej dziwną procedurą reklamacyjną. Otóż po długim oczekiwaniu moja rozmówczyni otrzymała pismo, że reklamacja jest zasadna i oczywiście otrzyma odszkodowanie. Wysokość jego określona została na około 550 złotych, ponieważ folia już częściowo spełniła swoje zadanie i trochę wisiała. Z lekka mnie zatkało, albowiem za cztery bublowate folie zapłaciłam ponad 2000 złotych. Co więcej, na zieloną jest 2-, a na czerwoną 2,5-letnia gwarancja producenta. W międzyczasie w październiku pojawiły się 3 dni z lekkimi przymrozkami. Poważnie uszkodziły one sadzonki winogron, które osłaniała jedna z felernych folii. Wystąpiłam dodatkowo o rekompensatę utraconych dochodów, gdyż sadzonki winorośli nie nadawały się do sprzedaży. Musiałam zwrócić wpłacone przez kontrahentów zaliczki mówi rolniczka. Teraz przyjechała druga komisja, tym razem w podwójnym składzie. Pokiwali głowami nad foliami, nie negowali winy producenta, obiecali pomyśleć. Myśleli dość długo, w końcu przyszło pismo, że OBR w drodze łaski zwróci rolnikowi 4 folie 2-sezonowe, czyli z gwarancją 1 roku. Telefon, kolejne pismo i łaskawie, podobno w całkowitej niezgodzie ze stosowanymi ogólnie zasadami reklamacyjnymi, przywieźli mi 4 rolki takiej folii. Do dziś nie otrzymałam żadnego protokołu reklamacyjnego, a w sprawie rekompensaty utraconych dochodów, OBRPR Płock nabrał wody w usta. Nikt nie raczył odpowiedzieć ani na pismo przesłane faxem, ani też na list za potwierdzeniem odbioru. Jest to ewidentne lekceważenie klienta. Zakład bazuje na tym, że niewielu rolników posiada faktury VAT, zachowuje metki od zakupionych towarów i wie, że ma prawo upomnieć się o swoje. Z indywidualnych rozmów w terenie jasno wynika, że z uczciwością producentów folii ogrodniczych nie jest najlepiej. Rolnicy wielokrotnie skarżyli się, że folia wytrzymała trzy miesiące, pół roku, czasem rok. A gwarancja opiewa na 2 lata lub dłużej. Jak nas poinformowano w kilku sklepach zaopatrzenia ogrodniczego, na indeksie znajduje się ostatnio właśnie płocka folia. Powodem jest jej kiepska jakość i skargi nabywców. Szkoda tylko, że nie wszyscy upominają się o swoje prawa gwarancyjne. Zdarzały się przypadki produkowania wadliwej folii przez inne duże zakłady. Wiemy, że np. Zakłady Tworzyw Sztucznych w Bieruniu również swego czasu wypuściły na rynek wadliwe produkty. Tam jednak potrafili przyznać się do błędu i go w stosowny sposób naprawić. Tamci rolnicy otrzymali w ramach reklamacji odpowiednie folie i rekompensatę utraconych dochodów. Podobno nie popełnia błędów ten, co nic nie robi. Sztuką jest jednak umieć się przyznać do winy. Oddzielny problem może stanowić uczciwość producentów środków produkcji dla rolników. Każdy chce ponosić jak najmniejsze koszty, ale może niekoniecznie w taki sposób. Zastanawiam się, jak ostatecznie OBRPR Płock chce wyjść z twarzą z opisanej przeze mnie sytuacji kończy swoją wypowiedź Monika Gadzińska. Tekst i fot. IRENEUSZ OLESZCZYŃSKI

8 str. VIII styczeń 2007 Uparci w dążeniu do celu Nową, pomalowaną na niebiesko oborę Wilamowskich z Mańkowa dobrze widać z drogi łączącej Warszawę z Toruniem. Została wybudowana na przyległej do podwórka wykupionej od sąsiada działce. Jest dumą właścicieli: Jadwigi i Wojciecha Wilamowskich oraz ich syna Arkadiusza, już absolwenta Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego ze stopniem inżyniera. Arkadiusz Wilamowski Tym razem był to porządny skok. Po trwającej 7 miesięcy budowie, dokładnie w grudniu 2004 roku, do nowiutkiej obory wolnostanowiskowej zostały wprowadzone krowy, na początek 44 sztuki. Pan Wojciech wspomina, jak bardzo szybko przyzwyczaiły się do nowych warunków, jak stały się spokojne i przyjazne. Kilkakrotne okresy z bardzo niską temperaturą, potwierdziły skuteczność zastosowanego sposobu ocieplenia budynku na suficie pokrytym wełną mineralną i specjalną folią nie pojawiły się krople wody. Sprawdził się też grawitacyjny kalenicowy system wentylacyjny i oświetlenie wnętrza. Ze wsparciem samorządu Zanim wybraliśmy konkretny projekt do realizacji mówi rolnik odwiedziliśmy kilka różnych obór, a poznane rozwiązania dostosowaliśmy do konkretnych potrzeb i wyobrażeń tego, jak powinien wyglądać budynek dla krów, żeby dobrze się w nim czuły i dawały jak najwięcej mleka. Nie zdecydowalibyśmy się na tak drogą inwestycję, gdybyśmy nie współpracowali ze stabilnym partnerem, jakim bez wątpienia jest OSM w Sierpcu. Na budowę obory zaciągnęliśmy kredyt branżowy, a przy wyposażaniu hali udojowej i zakupie jałówek skorzystaliśmy z dofinansowania ze środków funduszu SAPARD. Prorozwojowe nastawienie okolicznych rolników wspiera od lat lokalny samorząd. Władze gminy Zawidz zadbały o infrastrukturę, o to, aby w okolicy były dobre drogi, którymi bez trudu przejadą cysterny z mlekiem, a rolnicy mieli sprawdzoną pod względem jakości wodę z wodociągu. Gdyby nie te działania, produkcja mleka nie mogłaby iść do przodu mówi Wojciech Wilamowski. Dzięki nim, nasza gmina jest obecnie największym dostawcą białego surowca do sierpeckiej mleczarni. Luksus życia i produkcji Minęły dokładnie 3 lata funkcjonowania nowej obory. Jak można je podsumować? pytam gospodarzy. Hodowla bydła i produkcja mleka idą bez zakłóceń mówią zgodnie Jadwiga i Wojciech Wilamowscy. W przeciągu tych 3 lat zwiększyliśmy, poprzez odchów własnych jałówek, obsadę krów mlecznych z 44 do 70 sztuk, zakupiliśmy wóz paszowy firmy Sano. Dzięki tej ostatniej inwestycji wydajność mleka od sztuki zwiększyła się co najmniej o 700 litrów rocznie. Lepszy dobrostan zwierząt, jaki zapewnić może wyłącznie obora wolnostanowiskowa i dokładne dawkowanie pasz, doprowadziły do zwiększenia wydajności z obory z ok do 7700 litrów. Obora sprawdziła się pod każdym względem dodają. Po kondycji bydła i produkcji, jaką dają, widać, że mają w niej naprawdę luksusowe warunki do życia i produkcji. Chcą to położą się na głębokiej ściółce, która jest codziennie zmieniana, chcą pospacerują czy pójdą do stacji paszowej po swoją porcję mieszanki treściwej czy do stołu paszowego. Swobodny ruch zwierząt dodatnio wpływa na ich kondycję zdrowotną. Spotykaliśmy takie obory mówi pan Wojciech gdzie krowy na halę wychodziły z korytarza paszowego, a potem szły na legowisko. Myśmy jednak wybrali system, który znakomicie się sprawdza. Kolejność jest taka, że krowy z legowisk idą na halę, żeby się wydoić, a potem na posiłek. W czasie, gdy krowa po udoju nie kładzie się, a jakiś czas stoi przy stole paszowym, dochodzi do zamknięcia strzyku, co ma istotne znaczenie w zapobieganiu zapaleniom wymienia. Tak samo, jak urządzenie do dodajania krów alfa dast dodaje syn Arkadiusz. W ostatnich partiach mleka jest najwięcej tłuszczu i białka, które są dobrą pożywką dla bakterii chorobotwórczych i jeśli krowa jest niewydojona do końca, często dochodzi do stanów zapalnych wymienia. Bez zarzutu funkcjonuje hala udojowa 2x4 typu autotandem. Zastosowany system zarządzania stadem ALPRO to duże ułatwienie dla hodowcy i producenta mleka mówi Arkadiusz Wilamowski. Na podstawie zarejestrowanej przez procesor ruchliwości poszczególnych sztuk, łatwiej można wychwycić rozpoczynającą się ruję, co pozwala zmniejszyć problemy z zacieleniami, których przecież w żadnej oborze nie da się uniknąć. Na każdym stanowisku udojowym hodowca ma do dyspozycji pełną informację o danej krowie: ile dała mleka i w jakim czasie, a paląca się lampka przypomina, której z nich trzeba podać lekarstwo, a którą baczniej obserwować, gdyż nie zjadła swojej Jadwiga i Wojciech Wilamowscy porcji paszy lub w czasie wieczornego doju dała mniej niż 80 proc. mleka uzyskanego podczas porannego doju. Zdrowie zawarte w paszy Najważniejszym elementem profilaktyki jest jednak właściwy sposób dawkowania pasz, dostosowany do wydajności i okresu laktacji. Przy stole paszowym krowy dostają zmiksowane pasze objętościowe z dodatkiem paszy treściwej tak zbilansowane, żeby pokryły potrzeby pokarmowe krowy dającej 20 kg mleka dziennie. Sztuki o wyższej wydajności, a więc w tej oborze większość, korzystają ze stacji paszowej, gdzie dostają paszę podstawową osiemnastkę, czyli zawierającą 18 proc. białka i 6,5 megadżula energii w kg s.m., a krowy po wycieleniu dodatkowo paszę energetyczną, która ma zapobiec wystąpieniu ketozy. W naszym przypadku są to wysłodki melasowane. W drugim dodatkowym dozowniku znajdują się preparaty mineralno-witaminowe, również stosowane w żywieniu krów po wycieleniu. Skład pasz objętościowych: sianokiszonki i kiszonki z kukurydzy badamy co jakiś czas, aby móc prawidłowo zbilansować dawkę pod względem zawartości białka i energii. Ich wartość nie jest w każdym roku taka sama, różnice występują nawet między poszczególnymi pokosami. Koniec kwotowego stresu Technika i automatyka, jak widać, nie zawiodły i chociaż bardzo ułatwiły pracę ludzi, to całkowicie jej nie wyeliminowały. W ubiegłym roku największym problemem, przed jakim stanęli gospodarze, był jednak brak wystarczającej kwoty mlecznej. Przez kilka miesięcy żyliśmy w ciągłym strachu wspomina Wojciech Wilamowski. Wiedzieliśmy, że znacznie przekroczymy swój limit, a gwarancji na otrzymanie kwoty z rezerwy krajowej nie mieliśmy. Ubiegły rok kwotowy zamknęliśmy deficytem w wysokości 217 tys. kilogramów i z tego tytułu zapłaciliśmy karę. A dopiero w listopadzie 2006 roku przyszła decyzja z Agencji Rynku Rolnego o przydziale 210 tys. kg kwoty z rezerwy, bo taka ilość została wyliczona po uwzględnieniu referencyjnej zawartości tłuszczu. I wtedy dopiero odetchnęliśmy z ulgą. W bieżącym roku kwotowym możemy sprzedać 535 kg mleka i tyle powinno nam wystarczyć, chociaż przydałoby się jakieś 10 tys. kg na ewentualność przekroczenia limitu. Nie wiem dlaczego rolnik może wykorzystać 70 proc. swojej kwoty, a tak rygorystycznie jest traktowane jej przekroczenie. Logiczne byłoby ustalenie choćby niewielkiej tolerancji, bo przecież trudno jest wykonać plan produkcji co do litra. Myślę, że na rynku znajduje się trochę wolnych kwot, chociaż w naszym rejonie nie było gospodarstw nieprzystosowanych do wymogów unijnych i dlatego ich podaż jest niewielka. Wilamowscy od lat są w czołówce dostawców mleka, zaznaczają jednak, że nie o lokatę im chodzi, ale o ustabilizowanie produkcji i opłacalną cenę. Gdyby nie kwoty, to po ile byśmy sprzedawali swoje mleko? pytają. Jego produkcja jest nie tylko najbardziej pracochłonna i kosztowna, ale chyba też nigdy do końca doinwestowana dodaje pan Wojciech. Dlatego nie można zadowolić się tym, co jest, ale trzeba śledzić nowości i w miarę możliwości wprowadzać do swego gospodarstwa. A my jesteśmy dosyć uparci w dążeniu do celu. Tak było z zakupem wozu paszowego, stacji odpajania cieląt czy zainstalowaniem aktywnego czochradła dla krów, dokładnie czyszczącego zarówno boki zwierzęcia, jak i grzbiet. To dzięki temu ostatniemu urządzeniu krowy w oborze są nie tylko czyste, ale co ważne spokojne. Gospodarze zamierzają jeszcze zamienić 1600-litrowy schładzalnik na mleko na większy, ok litrowy, żeby mleczarnia nie musiała, jak obecnie, przyjeżdżać po surowiec codziennie. EWA BANECKA Fot. I. Oleszczyński