ZMIANA PRZEPISÓW EMERYTALNO-RENTOWYCH A PRAWO DO ŚWIADCZENIA

Transkrypt

1 e.palestra, 2016, poz. 27/A [data publikacji: ] Magdalena Matusiak-Frączak* ZMIANA PRZEPISÓW EMERYTALNO-RENTOWYCH A PRAWO DO ŚWIADCZENIA 1. Artykuł ma na celu wskazanie, jakie przepisy w sytuacji czasowej kolizji norm znajdują zastosowanie do oceny prawa do świadczenia osoby ubezpieczonej. Niekoniecznie będą to bowiem przepisy z dnia złożenia wniosku czy wydawania decyzji przez organ rentowy. Podejmując się prowadzenia sprawy, profesjonalny pełnomocnik często instynktownie, zgodnie z zasada lex posterior derogat legi priori, sięga do aktualnego brzmienia przepisów, ewentualnie tego obowiązującego w dniu wydania przez organ rentowy decyzji. Tymczasem nie tylko warto, ale nawet konieczne jest skorzystanie z ochrony osoby ubezpieczonej gwarantowanej przez przepisy intertemporalne prawa ubezpieczeń społecznych. Zagadnienie powyższe jest istotne, gdyż ze względu na sytuację finansową nie tylko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ale również budżetu państwa, najczęściej nowelizacje przepisów polegają na zaostrzeniu kryteriów przyznawania świadczeń. Często więc dla ubezpieczonego korzystniejsze będą przepisy wcześniejsze, zmienione, niż przepisy aktualnie obowiązujące. Niemniej, co należy w tym miejscu podkreślić, zdarza się też sytuacja odwrotna, to jest przepisy zmienią się na korzyść ubezpieczonych po dniu złożenia wniosku o świadczenie, i wówczas znajdą zastosowanie przepisy wcześniejsze (z daty złożenia wniosku), a w konsekwencji nastąpi odmowa przyznania świadczenia w sytuacji, gdy w momencie składania wniosku nie były spełnione wszystkie przesłanki warunkujące jego otrzymanie, zaś według nowych przepisów ich spełnienie nie jest już wymagane, lub obniżenie wartości świadczenia w sytuacji zmiany przepisów regulujących zasady obliczania wysokości świadczeń 1. Może się również zdarzyć, że jedna z przesłanek warunkujących przyznanie świadczenia jest spełniona po dniu złożenia wniosku o świadczenie i wówczas sprawa jest rozpoznawana na podstawie stanu prawnego obowiązującego w dniu spełnienia ostatniej przesłanki, już po 1 Por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 23 stycznia 2014 r., sygn. akt III AUa 2255/

2 2016, poz. 27/A Zmiana przepisów emerytalno-rentowych... dacie złożenia wniosku o świadczenie, ale w takim przypadku świadczenie przyznawane jest za okres od dnia spełnienia ostatniej przesłanki 2. Wszystko zależy od tego, jaki charakter ma dane świadczenie. 2. Podstawowym przepisem, który odnosi się do problemu czasowej kolizji norm ubezpieczenia społecznego, jest art. 100 ustawy o emeryturach i rentach z FUS 3. Zgodnie z nim prawo do świadczeń powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa (ust. 1). Z kolei jeżeli ubezpieczony pobiera zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne lub wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wypłacane na podstawie przepisów k.p., prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty szkoleniowej powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku, świadczenia lub wynagrodzenia (ust. 2). Nie należy jednakże zapominać, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych co do zasady działa na wniosek (art. 116 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), a także że świadczenia wypłaca się, poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu (art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Przy tak sformułowanych przepisach Sąd Najwyższy w wyroku w sprawie o sygn. akt I UK 354/04 4 uznał, że wniosek o świadczenie emerytalno- -rentowe podlega rozpoznaniu według stanu prawnego obowiązującego w dacie jego złożenia, chyba że co innego wynika z przepisów szczególnych. Niestety w uzasadnieniu tego wyroku brak jest szerszych rozważań, dlaczego SN przyjął takie właśnie stanowisko, na które następnie powoływały się inne sądy w swoich orzeczeniach 5. Przyjęta przez SN interpretacja, przy braku dokonania szczegółowej analizy głównie rodzaju świadczenia, jakiego dotyczy postępowanie, jest jednak pewnym uproszczeniem i przy odwołaniu się przez sąd orzekający w sprawie do samej tezy z orzeczenia w sprawie o sygn. akt I UK 354/04 może skutkować niezasadnym oddaleniem odwołania. 3. Fundamentalne znaczenie ma określenie rodzaju świadczenia, którego dotyczy dana sprawa, a zwłaszcza wskazanie, czy w przypadku tego świadczenia organ rentowy wydaje decyzję deklaratoryjną czy konstytutywną. Jak wskazuje treść przytoczonego wyżej art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zasadą jest powstawanie prawa do świadczeń emerytalnych ex lege, to jest w dniu wystąpienia wszystkich przesłanek warunkujących nabycie danego prawa. Z kolei co do zasady wniosek warunkuje datę powstania prawa do wypłaty świadczeń art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Samo bowiem spełnienie warunków nabycia prawa do świadczenia nie powoduje, że po stronie organu rentowego powstaje zobowiązanie do wy- 2 Por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 10 września 2013 r., sygn. akt III AUa 1724/12. 3 Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Dz.U. 2013, poz Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2005 r., sygn. akt I UK 354/04. 5 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 października 2014 r., sygn. akt III AUa 19/14. Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 7 listopada 2013 r., sygn. akt VIII U 1356/

3 Magdalena Matusiak-Frączak płaty tego świadczenia 6. Jak wskazuje Sąd Najwyższy, niezłożenie wniosku o wypłatę świadczenia skutkuje przedawnieniem roszczeń o jego wypłatę za okres poprzedzający miesiąc złożenia wniosku, nie ma więc możliwości wstecznego wypłacania świadczeń, natomiast samo prawo do świadczenia zostało nabyte i nie ulega przedawnieniu 7. Ratio legis przyjęcia takich rozwiązań leży z jednej strony w zapewnieniu bezpieczeństwa finansowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na przykład poprzez uniknięcie wypłaty skumulowanych roszczeń powiększonych o odsetki, a z drugiej strony w poszanowaniu nabytego prawa ubezpieczonego do otrzymania świadczenia, które nabył ex lege. W doktrynie wskazuje się, że jeżeli decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych mają charakter deklaratoryjny i świadczenie jest nabywane z mocy samego prawa w dniu spełnienia wszystkich przesłanek, to wszelkie ewentualne późniejsze zmiany warunków nabywania tego prawa dokonane przez ustawodawcę nie mają znaczenia 8, gdyż sformułowanie prawo [...] powstaje należy utożsamiać z nabyciem tego prawa 9. Nie ma więc znaczenia, kiedy osoba uprawniona zdecyduje się na realizację tego prawa i złoży wniosek, gdyż dla oceny jego nabycia relewantna jest data powstania uprawnień do danego świadczenia, zaś sam wniosek nie jest elementem konstytutywnym prawa do świadczenia 10. W doktrynie proponuje się w tym przypadku rozróżnienie na prawo nabyte zrealizowane, czyli takie, w którego przypadku został złożony wniosek i wydana decyzja organu rentowego, oraz prawo niezrealizowane, czyli takie, w przypadku którego zostały spełnione wszystkie przesłanki ustawowe nabycia prawa, ale brak jest stosownego wniosku 11. Natomiast w przypadku prawa nabywanego na wniosek, na sytuację prawną ubezpieczonego mają wpływ wszelkie zmiany prawa dokonane przed dniem złożenia wniosku o świadczenie 12. Przykładem takiego świadczenia, do którego prawo nabywa się na wniosek, jest tzw. wcześniejsza emerytura. Przy czym podkreślić należy, że nie ma znaczenia fakt, że postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych są co do zasady wszczynane na wniosek ubezpieczonego (art. 116 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Przepis ten jedynie rozstrzyga o tym, że postępowanie w sprawie przyznania emerytury lub renty wszczyna się e. 6 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 9 grudnia 1997 r., sygn. akt III AUa 978/97. K. Antonow, Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Komentarz, Warszawa Kraków: WoltersKluwer 2009, s Wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 15 listopada 2007 r., sygn. akt I UK 163/07; z dnia 27 listopada 2013 r., sygn. akt I UK 171/13. B. Gudowska, K. Ślebzak, Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Emerytury pomostowe. Komentarz, Warszawa: C.H. Beck 2013, s I. Jędrasik-Jankowska, K. Jankowska, Prawo do emerytury. Komentarz do ustaw z orzecznictwem, Warszawa: LexisNexis 2011, s B. Gudowska, K. Ślebzak, Emerytury, s , B. Gudowska, K. Ślebzak, Emerytury, s I. Jędrasik-Jankowska, Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, t. 2, Warszawa: WoltersKluwer 2006, s. 27. J. Jończyk, Prawo zabezpieczenia społecznego, Kraków: Zakamycze 2006, s. 84. K. Antonow, Ustawa o emeryturach i rentach, s B. Gudowska, K. Ślebzak, Emerytury, s B. Gudowska, K. Ślebzak, Emerytury, s K. Ślebzak, Ochrona emerytalnych praw nabytych, Warszawa 2009, s , I. Jędrasik-Jankowska, K. Jankowska, Prawo do emerytury, s

4 2016, poz. 27/A Zmiana przepisów emerytalno-rentowych... na wniosek, chyba że ustawa stanowi inaczej, jak na przykład w przypadku emerytury przyznawanej z urzędu. Oznacza to więc wyłącznie, że organ rentowy, poza przypadkami wskazanymi w ustawie, nie może wszczynać postępowania z urzędu. Należy więc odróżnić sposób wszczęcia postępowania, który następuje co do zasady na wniosek, a w wyjątkowych przypadkach z urzędu (art. 116 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), od nabycia prawa do emerytury lub renty (art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), które następuje ex lege, a w wyjątkowych przypadkach jest uzależnione od złożenia wniosku. 4. Podobna interpretacja została przyjęta w orzecznictwie. Data zgłoszenia wniosku ma znaczenie dla powstania prawa do wypłaty świadczenia, natomiast samo prawo do świadczenia powstaje i istnieje niezależnie od decyzji organu rentowego, a tylko jego realizacja w postaci wypłaty świadczenia wymaga potwierdzenia decyzją, gdyż celem postępowania o świadczenie nie jest formalne ustalenie prawa do świadczenia, a jedynie uzyskanie wypłaty takiego świadczenia 13. Wykładnia ta, co istotne, ma swoje źródło w Konstytucji RP. Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny, niekonstytucyjne jest stosowanie nowych, mniej korzystnych przepisów dotyczących świadczeń emerytalno- -rentowych do osób, którym przyznano prawo do świadczenia lub też które spełniły warunki do nabycia prawa do świadczenia przed dniem wejścia w życie mniej korzystnych przepisów, bez względu na datę złożenia wniosku o świadczenie 14. Takie stanowisko jest związane z tym, że stosunek ubezpieczeniowy opiera się na zasadzie zaufania. Ubezpieczony ma świadomość, że po spełnieniu określonych warunków i po upływie określonego czasu lub zaistnieniu innego ryzyka ubezpieczeniowego otrzyma określone świadczenia 15, co jest związane z konstytucyjną zasadą ochrony tzw. ekspektatyw maksymalnie ukształtowanych 16. Słuszność tego stanowiska najlepiej obrazują sprawy, które były przedmiotem orzecznictwa związanego z art. 58 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, dodanego nowelizacją z 2011 r. 17 Przed wejściem w życie tego przepisu w drodze interpretacji zostało przyjęte, że renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który udowodnił okres składkowy 13 Uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 10 sierpnia 1988 r., sygn. akt III UZP 22/88; z dnia 27 listopada 1989 r., sygn. akt III UZP 11/89. Wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 11 grudnia 2001 r., sygn. akt II UKN 656/00; z dnia 28 marca 2001 r., sygn. akt II UKN 285/00; z dnia 9 czerwca 2010 r., sygn. akt II UK 54/10. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 marca 2005 r., sygn. akt III AUa 1440/04. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 8 października 2013 r., sygn. akt III AUa 136/13. Wyroki Sądu Apelacyjnego w Łodzi: z dnia 26 czerwca 2013 r., sygn. akt III AUa 1607/12; z dnia 10 września 2013 r., sygn. akt III AUa 1724/ Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 lutego 1992 r., sygn. akt K. 14/92, OTK 1992/I, poz Wyroki Trybunału Konstytucyjnego: z dnia 11 lutego 1992 r., sygn. akt K. 14/91; z dnia 22 czerwca 1999 r., sygn. akt K. 5/ Należy podkreślić, że ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie narusza ani praw nabytych w drodze skonkretyzowanych decyzji przyznających świadczenia, ani praw nabytych in abstracto, ani też ekspektatyw maksymalnie ukształtowanych. Ustawa dotyka jedynie ekspektatyw, które nie mają charakteru maksymalnie ukształtowanego wyrok Trybunału Konstytucyjnego, sygn. akt K. 5/ Art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Dz.U. Nr 187, poz

5 Magdalena Matusiak-Frączak i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy, bez potrzeby wykazywania przewidzianego w art. 58 ust. 2 tej ustawy pięcioletniego okresu składkowego i nieskładkowego przypadającego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy 18. Nowelizacja skutkowała podwyższeniem powyższych progów i wprowadzeniem wymogu wykazania okresu składkowego o długości 25 lat w przypadku kobiety oraz 30 lat w przypadku mężczyzny. Gdyby zastosować nowe kryteria do osób, które spełniły stare przesłanki przed dniem wejścia w życie ustawy, to de facto tym osobom zostałyby postawione niemożliwe do spełnienia warunki nabycia prawa do renty. Nie istnieje bowiem sposób, aby osoba całkowicie niezdolna do pracy w dniu wejścia w życie nowych przepisów uzyskała dodatkowe okresy składkowe. Niemniej Zakład Ubezpieczeń Społecznych stosował do osób, które znalazły się w omawianej sytuacji, nowe kryteria, co skutkowało ostatecznie wypracowaniem przez sądy jednolitej linii orzeczniczej potwierdzającej, że w takiej sytuacji, w związku z brzmieniem art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, znajdują zastosowanie przepisy sprzed wejścia w życie nowelizacji z 2011 r. pomimo tego, że same wnioski o rentę zostały złożone już w czasie obowiązywania nowych przepisów 19. Należy jednocześnie zastanowić się, co w niniejszym przypadku stanowi prawo, a co ekspektatywę. W ocenie autorki w momencie spełnienia przesłanek ubezpieczony już nabywa prawo do renty. Jest to już ukształtowane prawo, a nie jego ekspektatywa. Jak zasadnie wskazuje K. Ślebzak, nabycie prawa oznacza zajście określonego zdarzenia, które ma znaczenie przede wszystkim dla nabywającego określone uprawnienie i wiąże się z uprawnieniem do domagania się od podmiotu zobowiązanego w tym wypadku organu rentowego określonego zachowania 20. Z kolei to prawo do wypłaty poszczególnych świadczeń w tym przypadku stanowi ekspektatywę maksymalnie ukształtowaną, realizowaną i przybierającą formę prawa nabytego w momencie złożenia przez ubezpieczonego wniosku o świadczenie. 5. Powyższe uwagi dotyczą przy tym nie tylko sytuacji, w której ubezpieczony spełnił warunki nabycia prawa do świadczenia przed zmianą przepisów i złożył wniosek o wypłatę świadczenia po wejściu w życie niekorzystnej dla niego nowelizacji. W praktyce częste są sytuacje, kiedy renta przyznana jest na czas określony. Zasadą jest okresowy charakter renty z tytułu niezdolności do pracy, zaś w samej decyzji organu rentowego wskazuje się przewidywany czas trwania niezdolności do pracy (art. e. 18 Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2006 r., sygn. akt I UZP 5/2005. Wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 listopada 2005, sygn. akt I UK 67/2005; z dnia 22 czerwca 2005 r., sygn. akt I UK 352/2004. K. Antonow, Ustawa o emeryturach i rentach, s Wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 12 czerwca 2013 r., sygn. akt I UK 9/13; z dnia 13 listopada 2013 r., sygn. akt I UK 138/13; z dnia 19 marca 2014 r., sygn. akt I UK 334/13; z dnia 4 września 2014 r., sygn. akt I UK 19/14; z dnia 4 listopada 2014 r., sygn. akt I UK 100/ K. Ślebzak, Ochrona, s

6 2016, poz. 27/A Zmiana przepisów emerytalno-rentowych ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Jeżeli okres, na który przyznano rentę, skończy się po wejściu w życie nowelizacji, która zaostrza warunki uzyskania prawa do świadczenia, a niezdolność do pracy uprawnionego do renty trwa nadal i nieprzerwanie, to wówczas przesłanki warunkujące nabycie prawa do renty nie podlegają ustaleniu na nowo. W takiej sytuacji następuje kontynuacja prawa do uzyskanego wcześniej świadczenia, to jest tego samego prawa, które zostało ustalone decyzją przed zmianą przepisów rentowych. Innymi słowy, skoro niezdolność do pracy trwa nadal, to również trwa samo prawo do renty z tytułu tej niezdolności Kolejnym przypadkiem, w którym może dojść do zastosowania art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, są sprawy o prawo do renty rodzinnej. Zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. W zakresie ustalenia prawa do emerytury lub renty żywiciela decydujący jest więc stan prawny, który obowiązuje w chwili śmierci. Natomiast wniosek o rentę rodzinną w pozostałej części, to jest w odniesieniu do warunków stawianych ubiegającym się o to świadczenie członkom rodziny, podlega rozpoznaniu zgodnie z przepisami obowiązującymi w dacie zgłoszenia wniosku, chyba że co innego wynika z przepisów szczególnych Cenne i trafne uwagi odnośnie do omawianego zagadnienia przedstawił Trybunał Konstytucyjny w wyroku w sprawie sygn. akt K 2/12 23, dotyczącym art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, na podstawie którego jest zawieszane prawo emerytury osób, które osiągnęły wiek emerytalny, ale nie rozwiązały stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego pracowały bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. Jak słusznie wskazuje TK, ryzyko emerytalne (rentowe) oznacza zdarzenie prawne uzasadniające realizację prawa do emerytury (renty) i jest dla adresata informacją, jakie warunki musi spełnić, żeby zrealizować prawo do świadczenia. Jeżeli raz warunki zostały przez ubezpieczonego spełnione, to niedopuszczalne jest nakazanie temu ubezpieczonemu zastosowania się do nowej treści ryzyka ubezpieczeniowego. Przeciwna interpretacja godziłaby w zasadę ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa. Osoby, które już raz skutecznie nabyły prawo do świadczenia, nie powinny być obligowane do poddania się nowej, mniej korzystnej dla nich treści ryzyka. 8. Podsumowując z punktu widzenia profesjonalnego pełnomocnika reprezentującego osobę ubezpieczoną w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, jakkolwiek należy zaczynać rozważania od aktualnego stanu prawnego, o tyle zawsze należy zbadać datę spełnienia wszystkich przesłanek, które 21 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2013 r., sygn. akt I UK 9/ Wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 27 listopada 2013 r., sygn. akt I UK 171/13; z dnia 14 stycznia 2014 r., sygn. akt II UK 222/ Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., sygn. akt K 2/

7 Magdalena Matusiak-Frączak warunkują nabycie prawa do świadczenia. Może się bowiem okazać, że dla oceny sytuacji ubezpieczonego miarodajny będzie inny stan prawny niż obowiązujący w chwili rozstrzygania sprawy. W przypadku spraw o rentę z tytułu niezdolności do pracy zachodzi również konieczność wnikliwego badania daty powstania tej niezdolności, zaś dla uzyskania pozytywnego dla ubezpieczonego rozstrzygnięcia znaczenie może mieć również postępowanie dowodowe, w którym wykaże się, że data powstania niezdolności do pracy była wcześniejsza niż data wskazana w decyzji organu rentowego i poprzedzała niekorzystną dla ubezpieczonego zmianę przepisów prawa. W tym ostatnim przypadku należy jednakże poczynić pewne zastrzeżenie. Orzeczenia lekarzy orzeczników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych określają nie tylko, czy ubezpieczony jest niezdolny do pracy, ale również datę powstania ewentualnej niezdolności. Najczęściej klienci korzystają z pomocy prawnej dopiero w momencie uzyskania decyzji organu rentowego o odmowie przyznania świadczenia. Nie należy do rzadkości sytuacja, kiedy lekarz orzecznik ustalił całkowitą niezdolność do pracy, w związku z czym ubezpieczony nie zaskarżył jego orzeczenia do komisji lekarskiej, a jednocześnie nie zauważył, że lekarz orzecznik ustalił niekorzystną dla ubezpieczonego datę powstania niezdolności do pracy, to jest taką, w której ubezpieczony nie spełniał przesłanek warunkujących nabycie prawa do renty. W takim wypadku, przy braku sprzeciwu od decyzji lekarza orzecznika, odwołanie skierowane do sądu będzie podlegało odrzuceniu art k.p.c. 24 Ubezpieczony powinien wówczas zebrać nowe, nieznane wcześniej organowi rentowemu dowody, ponowić wniosek i w nowym postępowaniu wykazywać inną, wcześniejszą datę powstania niezdolności do pracy (art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Ewentualnie można rozważyć wniosek o wznowienie pierwszego postępowania na podstawie art. 83a ust. 1 i 2 u.s.u.s. 25 w zw. z art pkt 5 k.p.a. e. Summary *Magdalena Matusiak-Frącczak, adwokat, dr, adiunkt, WPiA UŁ (Łódź) THE AMENDMENT OF THE PROVISIONS OF THE PENSION SCHEME AND THE RIGHT TO RECEIVE A BENEFIT This article, on the basis of the jurisprudence and the doctrine, presents the practical application of the intertemporal norms of the law on the social security 24 Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2006 r., sygn. akt II UZP 17/05, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 września 2014 r., sygn. akt I UK 40/14, wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 11 czerwca 2013 r., sygn. akt III AUa 210/13, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 30 marca 2006 r., sygn. akt III AUz 93/ Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz.U. 2015, poz. 121, ze zm. 204

8 2016, poz. 27/A Zmiana przepisów emerytalno-rentowych... in the context of the obligationa and the process possibilities of an attorney at law. In particular, there is presented a distinction between the social security benefits acquired ex lege and these acquired on the basis of an application. Then the article describes the influence of this distinction on the determination of the law applicable in a given case concerning the social security. Keywords: social security, regulatory changes, benefits acquired ex lege, benefits acquired on the basis of an application Pojęcia kluczowe: zabezpieczenie społeczne, zmiana przepisów, nabycie prawa do świadczeń, świadczenia nabywane ex lege, świadczenia nabywane na wniosek 205