Krzysztof Koehler Bogurodzica klucz do Polski
|
|
- Dagmara Zofia Żukowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Krzysztof Koehler Bogurodzica klucz do Polski
2 yobraźmy sobie sytuację meczu międzynarodowego z udziałem polskiej drużyny albo uroczystość wręczenia medali na olimpiadzie. I wyobraźmy sobie potem, że z głośników nie płynie czupurny i dziarski Mazurek Dąbrowskiego, tylko Bogurodzica, udrapowana w dostojny, powolny rytm. Abstrahując od tego, że trudno byłoby nam nauczyć się tej melodii, warto się zastanowić nad czymś innym: nad istotą hymnu, czyli nad tym, jakie jest jego znaczenie a może przede wszystkim jaką funkcję spełnia pieśń, która traktowana jest jako jeden z symboli wspólnoty, obok godła i flagi narodowej. Jeżeli symbole te mają jakieś znaczenie (fladze trudno jest je przypisać, godłu raczej też, gdyż są pozbawione treści narracyjnej, nie stanowią opowieści, są znakami umownymi), to jak ono się przejawia, jak znaczy? A jeśli w jakiś sposób znaczy, to jak działa? Innymi słowy: czy jeśli od wieków śpiewa się pewną pieśń w sytuacjach szczególnie ważnych dla wspólnoty, to fakt ten ma wpływ na grupę ludzi czy nie? A jeśli ma, to w jaki sposób można się o tym przekonać? Jeżeli, co jest faktem, od naszej młodości, podczas każdego oficjalnego wydarzenia (nawet na rozpoczęcie roku szkolnego) słuchamy (a niekiedy je także śpiewamy) słów: Jeszcze Polska nie zginęła, Kiedy my żyjemy. Co nam obca przemoc wzięła, Szablą odbierzemy Krzysztof Koehler Bogurodzica klucz do Polski 63
3 to w jaki sposób słowa te nas określają? Powtarzamy: Polska, my żyjemy, obca przemoc, szablą odbierzemy. I rozumiemy, że coś złego z naszą Polską się stało, i uświadamiamy sobie, że Polska to dla nas ważna sprawa; Polski już prawie nie ma, ale my żyjemy jeszcze, więc może to my jesteśmy Polską a przynajmniej tyle, że my się o nią ( szablą ) upomnimy. Pojawia się też obca przemoc jako główna sprawczyni naszych niedoli. To chyba najważniejsze informacje, na pewno czyniące z nas wielkich miłośników Polski, budujące w nas patriotyzm, wzniecające w nas ochotę do poświęcenia, ale też pragnienie ducha bojowego oraz poczucie, że Polska jest wartością zagrożoną, wartością, o którą warto i należy walczyć, kiedy żyjemy (czy jak często błędnie, ale jakże wymownie, się śpiewa: póki żyjemy ). Nasz patriotyzm, przynajmniej projektowany w Mazurku jest więc patriotyzmem walki, ocalenia, ale też wskazania winnych ( obca przemoc ). Nasz hymn ewidentnie projektowany jest przez historię, wpisuje nas we wspólnotę mającą w niej jakąś całkiem konkretną rolę do odegrania, ale nie jest to rola zwycięzcy: jest to rola tych, którzy mają zmagać się o zwycięstwo. Czy to nic nie znaczy, co się śpiewa w okolicznościach uroczystych? Czy to znaczenie, które mieszka w używanych podczas śpiewu słowach nie sumuje nas, nie określa nas, nie popycha nas, nie stawia nam zadań w jakiś, choćby szczątkowy, sposób? Nie wyraża nas? Jak jakichś kibiców na wielkim międzypaństwowym meczu: twarze biało-czerwone, czapki na głowach, flagi a na ustach słowa: Marsz, marsz, Dąbrowski, Z ziemi włoskiej do Polski, Za twoim przewodem Złączym się z narodem. Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę, Będziem Polakami, Dał nam przykład Bonaparte, Jak zwyciężać mamy. 64
4 A co by było, gdybyśmy na tym wielkim stadionie, w tym powszechnym meczu międzypaństwowym (Polska Rosja, Polska Niemcy) inaczej śpiewali? Kim byśmy byli, gdyby z tysięcy gardeł popłynęła pieśń taka: Bogurodzica, dziewica, Bogiem sławiena, Maryja, U twego syna Gospodzina matko zwolena, Maryja! Zyszczy nam, spuści nam. Kyrieleison. Postaram się w tym tekście trochę nad tym zastanowić. 1. Bogurodzica wyłania się z mroku dziejów. Osłania ją tajemnica. Jej tekst zachowany jest w dwu wersjach z XV wieku; jedna, ta starsza, ma obok tekstu zapis nutowy, czyli informację o tym, na jaką melodię należy ją śpiewać. Teksty pochodzą z XV wieku, ale pieśń jest starsza niż owe najstarsze przekazy. Jak stara jest, dokładnie nie wiemy i nie dowiemy się najprawdopodobniej nigdy. Nie jest jednak prawdą, to zdaje się już niestety wiemy, że pochodzi ona spod pióra świętego Wojciecha. Czy XI, czy XII, czy XIII stulecie ją urodziło? 65
5 Różnie mówią badacze. Gdyby pochodziła z wieku XI, byłaby językowym cudem, gdyby zrodziła się w XII wieku, napisana by została w okresie, kiedy królowała jeszcze w literaturze łacina (był to wiek działania pisarskiego Galla Anonima), a polszczyzna literacka była w powijakach. Inaczej w wieku XIII: stulecie to sytuowałoby ją obok Kazań świętokrzyskich; pojawia się wtedy w polskim Kościele system parafii, a polszczyzna staje się ważnym elementem w dziedzinie budowania wspólnoty (tak rozumieć można zalecenia prymasa Jakuba Świnki, by kazania głoszone były w języku polskim). W wieku tym coraz większego znaczenia nabiera idea zjednoczenia państwa po rozbiciu dzielnicowym, w wieku tym kanonizowany zostaje święty Stanisław ze Szczepanowa, którego wedle pisanych z okazji kanonizacji tekstów posiekane ciało w nadprzyrodzony sposób się zrasta, klejone cudem Bożej łaskawości. Podobnie wszak może stać się z ojczyzną świętego Stanisława. Jeżeli zatem przyjmiemy, że Bogurodzica jest tekstem, który powstał w okresie ożywienia myślenia o wspólnotowości w wieku XIII, to jednak można by rozumować o niej jako o swego rodzaju zaprawie murarskiej, mającej na celu łączenie ludzi, którzy śpiewają ją we wspólnej sprawie. Nie da się jednak stwierdzić na pewno bez zakładania całkiem sporego marginesu błędu, że takie były intencje leżące u podstaw powstawania tekstu, tym bardziej, że absolutnie nic nie wiemy o jego autorze. Kim był ten, kto wypełnił miejsce przed Kyrie eleison słowami, tak, by ułożyły się one w modlitwę zanoszoną do Chrystusa przez dwoje pośredników Matkę Bożą i Jana Chrzciciela? Jakkolwiek ani intencji tekstu, ani autora, ani daty powstania nie znamy, mamy poświadczone historycznymi źródłami (Jan Długosz), że śpiewano Bogurodzicę jako właśnie carmen patriae pod Grunwaldem oraz że otwiera ona księgę pierwszej kodyfikacji praw Królestwa Polskiego (tzw. Statut Łaskiego) z 1506 roku. Jest jeszcze jedna, być może zasadnicza, tajemnica związana z powstaniem Bogurodzicy. Większość najstarszych zabytków (szczególnie w dziedzinie religijnej poezji średniowiecznej) w języku polskim to tłumaczenia z łaciny, czeskiego bądź niemieckiego. Tymczasem, jak do tej pory, nie udało 66
6 się znaleźć tekstu, który mógłby posłużyć jako wyjściowy dla anonimowego autora! Proszę sobie to wyobrazić: nie ma tekstu pierwszego; autor Bogurodzicy, kimkolwiek był, był twórcą oryginalnym w dzisiejszym znaczeniu tego słowa, sam ułożył słowa, poskładał je w rytm, połączył rymami w taki sposób, iż inne teksty pisane po polsku w tym samym okresie wyglądają przy nim jak karzełki przy olbrzymie! I właśnie ten fakt wzbudza najwięcej wątpliwości wśród badaczy: poetyckie umiejętności autora są powodem przesuwania tekstu w czasie jak najbliżej zachowanych najstarszych zapisów. Drugi punkt widzenia nakazuje odsuwanie Bogurodzicy w mroki czasu przeszłego tak rozumują ci, którzy zwracają uwagę na użyty przez tajemniczego autora archaiczny język. Ale starają się odparować zwolennicy późnego powstania tekstu przecież autor Bogurodzicy mógł ją celowo archaizować na tekst starszy, jak próbował to czynić na przykład Henryk Sienkiewicz w Krzyżakach lub inni pisarze powieści historycznych. Ale odpowiadają zwolennicy dawności tekstu czy to jest możliwe, by u zarania powstania naszego języka literackiego, pisarze mieli aż tak rozwiniętą świadomość literacką, ba, wyczucie językowe, że potrafili celowo archaizować? Ale odpowiadają ci pierwsi może wcale nie celowo archaizowano Bogurodzicę, tylko jej autor (autorzy) nieświadomie, lecz za to z pełnym pietyzmem pisał (pisali) hymn, który miał być podniosły, podobnie jak my dzisiaj w geście wzbudzania podniosłości intuicyjnie wstawiamy w wypowiedź stare wyrazy albo składnię nieco odświętną. Tak mniej więcej przebiega debata pomiędzy historykami literatury. Wbrew pozorom jest to debata niezwykle ważna i znacząca i kilka dodatkowych rzeczy udało się w trakcie jej trwania ustalić. A mianowicie uchylić nieco domniemania o rzekomo wschodnim, ruskim czyli bizantyjskim pochodzeniu tekstu, który sugerowały nie tylko greckie słowo Theotokos na określenie Matki Jezusa, ale też ikonograficzny wzorzec pośredniczenia w modlitwie ze strony Matki Bożej i Jana Chrzciciela (tzw. motyw Deesis). Otóż, jeżeli nawet prastare słowo Bogurodzica źródłowo wywodzi się z greki, to jednak odkrycia archeologiczne dowiodły, że motyw Deesis obecny jest w ikonografii tak samo w Kościele zachodnim, Krzysztof Koehler Bogurodzica klucz do Polski 67
7 w tym na terenach Królestwa Polskiego (na przykład na XII-wiecznej polichromii w Tumie pod Łęczycą). Słyszy się nawet, iż przedstawienie to mogło być inspiracją dla autora Bogurodzicy. Ale akurat tego nie ma sensu dociekać, bo inspiracją mogło być równie dobrze co innego. 2. Wyobraźmy sobie jednak teraz przez moment, a właściwie zobaczmy w filmie Jerzego Kawalerowicza Krzyżacy albo na obrazie Józefa Brandta tę scenę, kiedy wojsko Jagiełłowe, spod sumiastych wąsów, w brzmieniu nieco zniekształconym przez przeróżne osłony przyłbic, wyrzuca w lipcowe powietrze słowa: Bogurodzica, dziewica, Bogiem sławiena, Maryja, U twego syna Gospodzina matko zwolena, Maryja! Zyszczy nam, spuści nam. Kyrieleison. Oczywiście z wrodzonej skromności nie zapytam, co sobie wojsko myślało, kiedy wyśpiewywało tę pieśń, wyruszając do boju ale może zastanowię się nad tym, co słowa te czynią, co zmieniają i po co się je śpiewało przed bitwą. Pojawia się bowiem w zakończeniu, zaraz przed Kyrieleison zaimek osobowy nam. Myślę, że to ważne: śpiewać nam, stojąc ramię przy ramieniu w szyku bojowym. Myślę, że piękno paradoksów w tekście do rycerzy nie dociera. Chociaż gdyby tylko znaleźli czas na to, aby zagłębić się w tajemnicę wiary chrześcijańskiej i jej zasadniczy paradoks, to Bogurodzica musiałaby im zadać sporo do myślenia, tak jak zadaje nam, czytelnikom czy słuchaczom dzisiaj, po tylu wiekach. Ponieważ jak to w modlitwie owo my zwraca się do Bogurodzicy, czyli do Niej, która za sprawą poetyckiego mistrzostwa anonimowego genialnego autora nazywana jest (i zrymowana!) zarazem rodzicielką Boga i dziewicą, zarazem matką, jak i poddaną (swego) Pana! Ona jest Bogiem sławiena i Ona jest zwolena (wybrana). Zakładam 68
8 jednak, że te aspekty teologiczne (matka wybrana przez Syna, aby Go urodziła?) oraz kunsztowna struktura rytmu i rymu do rycerzy w pełni nie docierały, ale może to i lepiej, bo właściwie niezauważalnie i wciąż w każdym akcie śpiewania, nawet pod Grunwaldem 15 lipca, Bogurodzica kształtowała, formowała i przepajała. Wszak oddychali tą pieśnią. Wszak, wypełniając płuca powietrzem i oddając te powietrze w postaci uroczystego śpiewu (iluż z nich nie doczeka do końca tego lipcowego dnia? i kto o nich pamięta, poza Nią i Nim, dzięki której z Nim rozmawiali jeszcze rankiem?), wrastali w świadomość słów, które wypowiadali?. Więc jadą i pięknie ją nazywając, określając (a czymże innym jest modlitwa, jeśli nie pięknym zwracaniem się do Tego, kto słucha?) proszą o całkiem konkretne rzeczy. O to, aby zyskała Ona im i spuściła im (z góry, z nieba) ale co? Czego chcą od Niej ci, którzy do Niej wołają matko zwolena, Maryja!? Co ma zyskać, co ma spuścić na ziemskie niwy Matka? Łaski Syna? A może samego Syna jeszcze raz, jak tyle tysięcy i milionów razy na całym świecie, kiedy za sprawą Matki, przez nią przynaglany, przywoływany, przychodzi Syn, Rozjemca, Pojednawca, Specjalista od spraw beznadziejnych. Rozumiem, że można w tłumie przed bitwą dopraszać się o takie rzeczy, można też o nie prosić podczas wszystkich ważniejszych wydarzeń, cementujących wspólnotę, na przykład podczas koronacji królów na Wawelu. Jest to absolutnie uzasadnione. Proszę zauważyć, jak dyskretny jest w tym względzie autor Bogurodzicy, dzięki temu, że nie doprecyzowuje owej prośby, wystawia ją na nasze dopełnienia. My musimy jeśli tylko chcemy pojąć to, o czym śpiewamy trochę w zrozumieniu pouczestniczyć, inaczej się nie da. Ale z drugiej strony jakże teologicznie mądry jawi się autor: czymże bowiem innym od Jego obecności są łaski Syna? W łaskach schodzi do nas, jest wszak działaniem w naszym życiu. Nie inaczej się objawia, jak tylko w działaniu. Krzysztof Koehler Bogurodzica klucz do Polski 69
9 3. Ale nie tylko Matkę prosi się w tej pieśni, której melodia układa się w dostojnym rytmie. Druga strofa albowiem adresowana jest bezpośrednio do Syna Bożego, którego jednak też wywołuje się przez człowieka, Jana Chrzciciela: Twego dziela Krzciciela, bożycze, Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze. Słysz modlitwę, jąż nosimy, A dać raczy, jegoż prosimy: A na świecie zbożny pobyt, Po żywocie rajski przebyt. Kyrieleison. To czego dokonać ma Syn Boży ( Bożyc ) a dokonać ma sporo! albo raczej: o dokonanie czego się Go prosi, ma się stać za wstawiennictwem Jana Chrzciciela. Autor od razu opowiada nam prawdę o bytowaniu Kościoła. Jako wspólnota doskonała mieści on w sobie też ludzi, którzy byli w większej zażyłości z Bogiem niż inni: albo mieli z Nim relacje osobiste za Jego życia na ziemi (Apostołowie czy Jan Chrzciciel Jan Chrzciciel ochrzcił Zbawiciela!), albo już potem, po Jego zmartwychwstaniu (osoby uznane za święte, które miały z Nim głęboki związek duchowy). Poczucie wspólnoty Boga, zmarłych i żywych, trwania, tradycji, wzajemnej pomocy, wymiany, pośredniczenia bynajmniej nie skazuje człowieka na samotność. I zatem, kiedy rycerze śpiewają kiedy jako hymn koronacyjny śpiewana jest Bogurodzica w kaplicy, kiedy jej słowa słychać w powietrzu przed bitwą pod Warną niejako uczestniczą w owej wspólnocie, wpisują się do niej, ale czego chcą teraz, kiedy już, być może po intencjach ze zwrotki pierwszej, dostępują posłuchania u samego Boga? Zwróćmy uwagę na trzy czasowniki umieszczone obok siebie właściwie, w jednym ciągu: usłysz głosy, napełń myśli, słysz modlitwę. Z pozoru wygląda to na powtórzenie: co ma zrobić Bóg, czemu dwa razy ma wysłuchać? Ale może rycerzom chodzi o więcej i to więcej wyraża znowu 70
10 w niesamowitym skrócie sens ludzkiej modlitwy do Boga. Może należy to rozumieć jakoś tak: chodzi im o to, aby Bóg zwrócił uwagę na prośby tych, którzy się do niego zwracają, ale następnie, dzięki działaniu Ducha, zainspirował modlitwy człowieka, czyli napełnił jego myśli, nauczył się go modlić tak, by intencja modlitwy była dobra, by nie rozmijała się z Boskim pragnieniem dobra dla człowieka. Wreszcie na końcu jest wysłuchał, czyli spełnił : wysłuchał Pan prośby Abrahama. Jest tu pod powłoką trzech wezwań do Jezusa głęboka teologia modlitwy. Różnie to bywa dlaczego jest tak, że spełniła się prośba rycerzy spod Grunwaldu, a nie spełniła się prośba rycerzy spod Warny? Pod Warną Pan nie wysłuchał modlitwy rycerzy, a i nawet tu, pod Grunwaldem, nie zechciał wysłuchać prośby rycerza jadącego, o tam, po prawej stronie na cisawym koniu, bo zaraz w pierwszym starciu strzała go przeszyła na wylot? Ale może jednak wysłuchał w końcu o co ci rycerze, królowie i cała wspólnota zanosząca modlitwę proszą Boga? Czy tam się mówi o przeżyciu? Tak naprawdę to oni Go proszą o zbożny pobyt na ziemi (za życia), a po żywocie (po śmierci), rajski przebyt więc wszystko jedno, czy przeżyją, czy padną w polu: nie prosi się Syna Bożego o życie jakiekolwiek, życie za wszelką cenę (i trwające całe dziesięciolecia, do starości) ani o życie wygodne, tylko o życie zbożne. O życie z Bogiem, czyli życie zacne, bogobojne. Mówi się tu o jakości tego życia, a nie o czasie jego trwania. Mówią ci, którzy Boga się boją i słuchają Jego praw, i przestrzegają zasad, które On ustanowił. Takiego życia chcą rycerze, o takie życie proszą, bo doskonale wiedzą, że kiedy takie życie wymodlą sobie u Jezusa, dzięki pomocy Jego Matki i Jana Chrzciciela, osiągną zasadniczy, prawdziwy cel tego tutejszego egzystowania, czyli rajskie przebywanie. Ależ w stylu dzisiejszej filozofii filozofują rycerze na tym polu boju kiedy mówią pobyt, kiedy mówią przebyt, gdzie w obu tych wyrazach określa się jakby dla zastanowienia słówko byt poprzedzony przedrostkami: po- (a jeżeli coś jest po, to co jest przed?) i prze-. Gdzie i jaki jest ten prawdziwy sam środek, sam byt, którego obecność odznacza się w obu tych wymiarach bycia, na ziemi i w raju? Ale może w takie rozważania nie będę się już wdawał, bo nie wiem, dokąd zabrnę. Krzysztof Koehler Bogurodzica klucz do Polski 71
11 4. Warto jeszcze na koniec zastanowić się, w jaki sposób łączą się ze sobą ci, którzy się modlą. I tu widać szczególnie i najmocniej zarazem, jak rozumiemy swoją tożsamość swoją wspólnotę; my, którzy określamy się, wyrażamy, usymboliczniamy śpiewem hymnu carmen patriae, wyśpiewując w pochmurne niebo: Jeszcze Polska nie zginęła, kiedy my żyjemy Co nam obca przemoc wzięła, szablą odbierzemy, i oni (dawni my), którzy śpiewali Bogurodzicę? Powiem może patetycznie, ale powiem z całym przekonaniem: oni budowali wspólnotę transcendentną, otwartą na nadprzyrodzoność i adresowaną ku nadprzyrodzoności. Budowali wspólnotę, w której umieszczali Matkę Bożą, Jana Chrzciciela, i kierowali tę wspólnotę ku Bogu. Może po prostu tak pojmowali swoją historię (życia) i Historię (wspólnoty śpiewających): jakby historyczne przemieszczanie się w czasie miało stanowić drogę, przejście, a nie sens sam w sobie. Zarazem też ich (nas dawnych) hymn określał, uczył, formował. Czego ich uczył? Otwartości jak by to powiedzieć dobrze? która otwierała niebo nad ziemią tych, którzy śpiewali, bo podnosiła ich oczy i uczyła sensu, który jest nie tu, ale tam. Bogurodzica jest prośbą, modlitwą, trochę znakiem (dla niektórych może stygmatem). O co mi dokładnie chodzi? Ano o to, że z literaturą w języku polskim (czy szerzej z kulturą polską, z polskością zatem) jest trochę jak z dzieckiem: oto jesteśmy na etapie, kiedy dziecko pierwszy raz otwiera usta i zaczyna mówić. Padają pierwsze słowa. Pada pierwsze słowo. I to słowo zawsze jest takie samo, wszędzie, na całym świecie, tam, gdzie tylko są ludzie. To pierwsze słowo brzmi mama. I fenomenem zatem też jest (ale jakże naturalnym w kontekście życia ludzkiego!), że pierwsze słowo tajemniczej pieśni średniowiecznej, która przez wieki była polską pieśnią ojczyzny brzmi podobnie: Bogurodzica. A jakie będzie słowo ostatnie? Wiemy z przekazów historycznych z jakim słowem na ustach chcieli (czy tak było naprawdę?) umierać rycerze chrześcijańscy pod Grunwaldem czy Warną. Wzywali imienia Chrystusa, bo tak kształtowało się ich życie od Matki do Syna. Taką drogą kroczyli. 72
12 A jakie będzie nasze słowo ostatnie? Nasze jako wspólnoty. Czytam nasz obecny, pełen wigoru i energii hymn, który swoją witalnością muzyczną przeczy smutnej treści i należy do zupełnie innej sytuacji historycznej, kiedy trzeba było udowadniać istnienie polskości życiem Polaków (a często też śmiercią Polaków), a nie ich instytucjami politycznymi, symbolami władzy i innymi podobnymi znakami. Mam nadzieję, że nasze ostatnie słowo będzie takie samo jak tych, którzy śpiewali Bogurodzicę. Ale nasz nowy hymn już nas ku tej drodze nie poprowadzi, bo zaprasza nas do Historii i zostawia nas samych. Czy oznacza to, że dorośliśmy? A może tylko to, że jesteśmy bardziej opuszczeni? Nie wiem, zostawiam ślad na papierze, dowód swej niepewności, zaproszenie do rozmowy. Dr hab. Krzysztof Koehler, (ur. 1963), poeta, historyk literatury, dyrektor TVP Kultura. Wykłada w Wyższej Szkole Filozoficzno-Pedagogicznej Ignatianum i na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Zajmuje się naukowo literaturą staropolską. Krzysztof Koehler Bogurodzica klucz do Polski 73
Tekst Bogurodzicy: Tytuł: Bogurodzica. Autor: anonimowy, niektórzy twierdzą, że napisał ją św. Wojciech albo jego uczniowie
Tytuł: Autor: anonimowy, niektórzy twierdzą, że napisał ją św. Wojciech albo jego uczniowie Czas powstania: badacze nie są zgodni datują powstanie 2 pierwszych zwrotek na wiek XI, XII, XIII, XIV, z czego
Bardziej szczegółowo"Bogurodzica" jako najstarsza polska pieśń religijna oraz rycerski hymn
"Bogurodzica" jako najstarsza polska pieśń religijna oraz rycerski hymn Bogurodzica - nie znamy dokładnej daty jej powstania; najczęściej przyjmuje się pierwszą połowę wieku XIII; z powstaniem Bogurodzicy
Bardziej szczegółowoW imię Ojca i Syna i Ducha Świętego
W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego Sens życia Gdy na początku dnia czynię z wiarą znak krzyża, wymawiając słowa "W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego", Bóg uświęca cały czas i przestrzeń, która otworzy
Bardziej szczegółowoBIAŁO-CZERWONA I HYMN POLSKI
BIAŁO-CZERWONA I HYMN POLSKI ŚCIĄGNIJ PORADNIKI z www.mswia.gov.pl BIAŁO-CZERWONĄ TRAKTUJ Z SZACUNKIEM Flaga eksponowana publicznie musi być czysta mieć czytelne barwy. Nie może być pomięta lub postrzępiona.
Bardziej szczegółowoNajczęściej o modlitwie Jezusa pisze ewangelista Łukasz. Najwięcej tekstów Chrystusowej modlitwy podaje Jan.
"Gdy Jezus przebywał w jakimś miejscu na modlitwie i skończył ją, rzekł jeden z uczniów do Niego: «Panie, naucz nas się modlić, jak i Jan nauczył swoich uczniów». Łk 11,1 Najczęściej o modlitwie Jezusa
Bardziej szczegółowoZadanie 1. Zapoznaj się z treścią współczesnego hymnu polskiego, a następnie wykonaj polecenie. Mazurek Dąbrowskiego Jeszcze Polska nie zginęła,
Karta pracy 16. Temat: Polacy w epoce napoleońskiej. Oś czasu: 1797 utworzenie Legionów Polskich we Włoszech 1807 powstanie Księstwa Warszawskiego 1812 początek wojny z Rosją 1815 - kongres wiedeński i
Bardziej szczegółowoTemat: Polskie symbole narodowe.
SCENARIUSZ ZAJĘĆ DLA UCZNIÓW Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNA W STOPNIU UMIARKOWANYM I ZNACZNYM Szkoła Przysposabiająca do pracy Klasa: III Przedmiot: Funkcjonowanie osobiste i społeczne Temat: Polskie
Bardziej szczegółowoTESTY I KARTY PRACY DLA UCZNIÓW CUDZOZIEMSKICH Z PRZEDMIOTU
TESTY I KARTY PRACY DLA UCZNIÓW CUDZOZIEMSKICH Z PRZEDMIOTU HISTORIA Iwona Wierzbicka Karta pracy modyfikowana dla uczniów klasy IV Określanie czasu. 1. Do podanych cyfr i liczb dopisz cyfry rzymskie:
Bardziej szczegółowoMater Ecclesiae MARYJA MATKĄ CHRYSTUSA, KOŚCIOŁA I KAŻDEGO CZŁOWIEKA REDEMPTORIS MATER. czytaj dalej MATKA KOŚCIOŁA
Mater Ecclesiae MARYJA MATKĄ CHRYSTUSA, KOŚCIOŁA I KAŻDEGO CZŁOWIEKA REDEMPTORIS MATER dalej MATKA KOŚCIOŁA Święto Maryi, Matki Kościoła, obchodzone jest w poniedziałek po uroczystości Zesłania Ducha Świętego.
Bardziej szczegółowoJesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem
Jesper Juul Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Dzieci od najmłodszych lat należy wciągać w proces zastanawiania się nad różnymi decyzjami i zadawania sobie pytań w rodzaju: Czego chcę? Na co
Bardziej szczegółowoDUCH ŚWIĘTY O DZIEWCZYNCE U STUDNI
SPOTKANIE 5 DUCH ŚWIĘTY Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami. Legenda pozwoli Ci łatwo zorientować się w znaczeniu tych symboli: O DZIEWCZYNCE U STUDNI Mała dziewczynka stała z dziadkiem
Bardziej szczegółowoKOŚCIÓŁ IDŹ TY ZA MNIE
SPOTKANIE 6 KOŚCIÓŁ Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami. Legenda pozwoli Ci łatwo zorientować się w znaczeniu tych symboli: IDŹ TY ZA MNIE Pewien mężczyzna miał zwyczaj mówić w każdą
Bardziej szczegółowoPIOSENKI 1. Jak mi dobrze, że jesteś tu, Panie./2x Ref.: Trzymaj mnie mocno dziś zawsze chcę przy Tobie być, Panie. (2x)
PIOSENKI 1. Jak mi dobrze, że jesteś tu, Panie./2x Ref.: Trzymaj mnie mocno dziś zawsze chcę przy Tobie być, Panie. (2x) 2. Boża miłość wypełnia mnie Panie. 3. Boży pokój wypełnia mnie Panie. 4. Boża radość
Bardziej szczegółowoPromujemy szacunek dla flagi RP i hymnu narodowego
Promujemy szacunek dla flagi RP i hymnu narodowego Zachęcamy do zapoznania się z miniprzewodnikiem przygotowanym przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji z okazji Święta Niepodległości. Zawiera
Bardziej szczegółowo1 Mało znane litanie do Świętych
1 Spis treści 2 Spis treści Słowo wstępne......5 Litania do Świętej Anny......7 Litania do Świętego Judy Tadeusza......9 Litania o Świętej Marii Magdalenie.... 11 Litania do Świętego Jerzego.... 13 Litania
Bardziej szczegółowoKazanie na uroczystość ustanowienia nowych animatorów. i przyjęcia kandydatów do tej posługi.
SŁUŻYĆ JEDNEMU PANU. Kazanie na uroczystość ustanowienia nowych animatorów i przyjęcia kandydatów do tej posługi. Katowice, krypta katedry Chrystusa Króla, 18 czerwca 2016 r. "Swojemu słudze Bóg łaskę
Bardziej szczegółowoNabożeństwo powołaniowo-misyjne
Nabożeństwo powołaniowo-misyjne Nabożeństwo powołaniowo-misyjne (Wystawienie Najświętszego Sakramentu) K: O Boże, Pasterzu i nauczycielu wiernych, któryś dla zachowania i rozszerzenia swojego Kościoła
Bardziej szczegółowoEdyta Stańczyk SCENARIUSZ NA AKADEMIĘ Z OKAZJI ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI PRZEZ POLSKĘ 11 LISTOPADA 1918 r.
Edyta Stańczyk SCENARIUSZ NA AKADEMIĘ Z OKAZJI ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI PRZEZ POLSKĘ 11 LISTOPADA 1918 r. I. Hymn państwowy 1. Jeszcze Polska nie zginęła, kiedy my żyjemy Co nam obca przemoc wzięła szablą
Bardziej szczegółowoŚWIĘTYMI BĄDŹCIE. MATKA ZOFIA CZESKA
s. M. Renata Pawlak, prezentka s. M. Aurelia Patrzyk, prezentka ŚWIĘTYMI BĄDŹCIE. MATKA ZOFIA CZESKA wiek: klasy IV - VI czas: 45 minut cele ogólne: dydaktyczny: zapoznanie z osobą Sł. B. Zofii Czeskiej
Bardziej szczegółowoDzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.
Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.
Bardziej szczegółowoA sam Bóg pokoju niechaj was w zupełności poświęci, a cały duch wasz i dusza, i ciało niech będą zachowane bez nagany na przyjście Pana naszego,
Lekcja 6 na 11 lutego 2017 A sam Bóg pokoju niechaj was w zupełności poświęci, a cały duch wasz i dusza, i ciało niech będą zachowane bez nagany na przyjście Pana naszego, Jezusa Chrystusa (1 Tesaloniczan
Bardziej szczegółowoGimnazjum Samorządowe nr 2 im. Polaków Zesłanych na Sybir. Marcelina Skalna Anna Rączkiewicz Mateusz Sudół opiekun Joanna Kupisz
Gimnazjum Samorządowe nr 2 im. Polaków Zesłanych na Sybir Marcelina Skalna Anna Rączkiewicz Mateusz Sudół opiekun Joanna Kupisz Maria Niemczuk Stefania Wakuła Ewa Szajwaj Radek Kalamarz Barbara Chrościak
Bardziej szczegółowoODKRYWCZE STUDIUM BIBLIJNE
ODKRYWCZE STUDIUM BIBLIJNE EWANGELI JANA 6:44-45 Nikt nie może przyjść do mnie, jeżeli go nie pociągnie Ojciec, który mnie posłał, a Ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym. Napisano bowiem u proroków: I będą
Bardziej szczegółowoCzy znacie kogoś kto potrafi opowiadać piękne historie? Ja znam jedną osobę, która opowiada nam bardzo piękne, czasem radosne, a czasem smutne
Czy znacie kogoś kto potrafi opowiadać piękne historie? Ja znam jedną osobę, która opowiada nam bardzo piękne, czasem radosne, a czasem smutne historie. Tą osobą jest Maryja, mama Pana Jezusa. Maryja opowiada
Bardziej szczegółowoBóg Ojciec kocha każdego człowieka
1 Bóg Ojciec kocha każdego człowieka Bóg kocha mnie, takiego jakim jestem. Raduje się każdym moim gestem. Alleluja Boża radość mnie rozpiera, uuuu (słowa piosenki religijnej) SŁOWA KLUCZE Bóg Ojciec Bóg
Bardziej szczegółowoNie ma innego Tylko Jezus Mariusz Śmiałek
Nie ma innego Tylko Jezus Mariusz Śmiałek http://onlyjesus.co.uk Nie ma innego Pan moim światłem Emmanuel (Wysławiamy Cię) Tańcz dla Pana Pan zmartwychwstał Niewidomi widzą Jak łania W Twoim ogniu (Duchu
Bardziej szczegółowoMsze roratnie najczęściej są odprawiane we wczesnych godzinach porannych, lampionami.
Kiedy nadchodzi adwent, a więc czas oczekiwania na święta Bożego Narodzenia, Kościół celebruje wyjątkowe msze święte, odprawiane o wschodzie Słońca, które poświęcone są Matce Boskiej, a ich nazwa to właśnie
Bardziej szczegółowoChwila medytacji na szlaku do Santiago.
Chwila medytacji na szlaku do Santiago. Panie, chcę dobrze przeżyć moją drogę do Santiago. I wiem, że potrzebuje w tym Twojej pomocy. cucopescador@gmail.com 1. Każdego rana, o wschodzie słońca, będę się
Bardziej szczegółowoAkt oddania się Matce Bożej
3 Akt oddania się Matce Bożej (kard. Stefana Wyszyńskiego) Matko Boża, Niepokalana Maryjo! Tobie poświęcam ciało i duszę moją, wszystkie modlitwy i prace, radości i cierpienia, wszystko, czym jestem i
Bardziej szczegółowoMODLITWA MODLITWA. Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami. Legenda pozwoli Ci łatwo zorientować się w znaczeniu tych symboli:
SPOTKANIE 8 MODLITWA MODLITWA Nauczyciel zebrał swoich uczniów i zapytał: -Skąd bierze początek modlitwa? Pierwszy uczeń odpowiedział: -Z potrzeby. Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami.
Bardziej szczegółowoTrójca Święta wzór doskonałej wspólnoty
Trójca Święta wzór doskonałej wspólnoty Prawda o Bogu w Trójcy Jedynym należy do największych tajemnic chrześcijaństwa, której nie da się zgłębić do końca. Można jedynie się do niej zbliżyć, czemu mają
Bardziej szczegółowoPodsumowanie ankiet rekolekcyjnych. (w sumie ankietę wypełniło 110 oso b)
Podsumowanie ankiet rekolekcyjnych. (w sumie ankietę wypełniło 0 oso b) Czy sposób przeprowadzenia rekolekcji (cztery niedziele, zamiast czterech kolejnych dni) był lepszy od dotychczasowego? (=tak; =nie)
Bardziej szczegółowoStudium biblijne numer 13. List do Efezjan 1,4. Andreas Matuszak. InspiredBooks
Studium biblijne numer 13. List do Efezjan 1,4 Andreas Matuszak InspiredBooks listopad 2013, dla niniejszego wydania Ver. 1.0 www.inspiredbooks.de List do Efezjan 1,4 Andreas Matuszak InspiredBooks Miłość
Bardziej szczegółowo11. Licheń. Bazylika górna. Modlitwa o powstanie Katolickiego Królestwa Narodu Polskiego
11. Licheń. Bazylika górna. Modlitwa o powstanie Katolickiego Królestwa Narodu Polskiego MARIA REGINA POLONIAE NR 6 / 18 / 2015 Na naszą modlitwę w Bazylice górnej musieliśmy poczekać z powodu koncertu,
Bardziej szczegółowoŻeby zdobyć jakiś zawód, trzeba się go uczyć, czasem całe lata.
Wychowanie dzieci praktyczne (bo biblijne) wskazówki. 29. maja 2011 r. Żeby zdobyć jakiś zawód, trzeba się go uczyć, czasem całe lata. Tymczasem, żeby zostać rodzicem, nie trzeba żadnej szkoły. Większość
Bardziej szczegółowoXXIV Niedziela Zwykła
XXIV Niedziela Zwykła Nikt inny jak tylko Pan Bóg wspomaga i prowadzi tych, którzy pragną Mu służyć. Ta droga wymaga ofiary i poświęcenia w pokonywaniu przeciwności. Ten duchowy trening wzmaga odwagę,
Bardziej szczegółowoBoże spojrzenie na człowieka 1
Boże spojrzenie na człowieka 1 opracował: Artur Trzęsiok Knurów, 24 marca 2006 1 wersja beta 1 Wprowadzenie dla Animatora Człowiek nie może żyć bez miłości. Człowiek pozostaje dla siebie istotą niezrozumiałą,
Bardziej szczegółowoKościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół podstawowych. Minimum programowe nie uwzględnia podziału treści materiału
Bardziej szczegółowoŚWIĘTY JÓZEFIE, OPIEKUNIE RODZIN. 30-dniowe nabożeństwo do świętego Józefa. tel. 618 529 293; www.karmelici.info e-mail poznan@karmelicibosi.
ŚWIĘTY JÓZEFIE, OPIEKUNIE RODZIN 30-dniowe nabożeństwo do świętego Józefa tel. 18 529 293; www.karmelici.info e-mail poznan@karmelicibosi.pl okładka.indd 1 2015-03-03 08:10:05 Alicja Maksymiuk ŚWIĘTY JÓZEFIE,
Bardziej szczegółowowiecznie samotny, bo któreż ze stworzonych serc mogłoby nasycić Jego miłość? Tymczasem Bóg jest całą społecznością w wiecznym ofiarowywaniu się z
TRUDNY TEMAT Nauczyliśmy się słuchać łatwych kazań. Wygłaszanych, jak to się mówi, pod publiczkę. Nieraz kokieteryjnych, zalotnych, brzdąkających w bardzo serdeczną i łatwą strunę budzenia miłości do bliźniego.
Bardziej szczegółowoKRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII. Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą.
KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą. KLASA I Semestr I Ocena dopuszczająca -Umie wykonać znak krzyża, -Zna niektóre modlitwy i wymaga dużej pomocy
Bardziej szczegółowoLITURGIA DOMOWA. Modlitwy w rodzinach na niedziele Adwentu Spis treści. Gliwice 2017 [Do użytku wewnętrznego]
Spis treści LITURGIA DOMOWA Wstęp do Liturgii Domowej w Okresie Adwentu 2017 r.... 2 Spotkania na niedziele Adwentu: I Niedziela Adwentu [B]... 3 II Niedziela Adwentu [B]... 4 III Niedziela Adwentu [B]...
Bardziej szczegółowoSŁUŻYĆ BOGU TO SZUKAĆ DRÓG DO LUDZKICH SERC
SŁUŻYĆ BOGU TO SZUKAĆ DRÓG DO LUDZKICH SERC NOWENNA Z KSIĘDZEM JERZYM POPIEŁUSZKO W INTENCJI BUDOWANIA CYWILIZACJI MIŁOŚCI TOWARZYSTWO UNIWERSYTECKIE FIDES ET RATIO ZA WIEDZĄ KURII METROPOLITALNEJ WARSZAWSKIEJ
Bardziej szczegółowoADWENT, BOŻE NARODZENIE I OKRES ZWYKŁY
Archidiecezjalny Program Duszpasterski ADWENT, BOŻE NARODZENIE I OKRES ZWYKŁY ROK A Komentarze do niedzielnej liturgii słowa Poznań 2007/2008 25 Adwent I Niedziela Adwentu 2 grudnia 2007 Iz 2, 1-5 Ps 122
Bardziej szczegółowo1 Rozważania na każdy dzień. Cz. IX Marcin Adam Stradowski J.J. OPs
1 2 Spis treści Wszystkich Świętych (1 listopada)......6 Wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych (2 listopada)......7 Prawdziwie w Bogu (3 listopada)......8 Przełamać duchową pustkę (4 listopada)......9
Bardziej szczegółowoTemat: Sakrament chrztu świętego
Temat: Sakrament chrztu świętego UWAGA! Do spotkania należy przygotować obrzędy chrztu świętego (powinny być dostępne w zakrystii) oraz w miarę możliwości drugą część spotkania przeprowadzić w kościele
Bardziej szczegółoworaniero cantalamessa w co wierzysz? rozwazania na kazdy dzien przelozyl Zbigniew Kasprzyk wydawnictwo wam
raniero cantalamessa w co wierzysz? rozwazania na kazdy dzien przelozyl Zbigniew Kasprzyk wydawnictwo wam 3 Spis treści Przedmowa.... 5 CZĘŚĆ PIERWSZA Otwórzcie drzwi wiary! 1. Drzwi wiary są otwarte...
Bardziej szczegółowoZatem może wyjaśnijmy sobie na czym polega różnica między człowiekiem świadomym, a Świadomym.
KOSMICZNA ŚWIADOMOŚĆ Kiedy mowa jest o braku świadomi, przeciętny człowiek najczęściej myśli sobie: O czym oni do licha mówią? Czy ja nie jesteś świadomy? Przecież widzę, słyszę i myślę. Tak mniej więcej
Bardziej szczegółowoROK SZKOLNY 2016/2017
ROK SZKOLNY 2016/2017 Podstawowe kryteria przedmiotowego systemu oceniania z religii dla klas I Ocena celująca: uczeń: spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą; czynnie uczestniczy w życiu swojej parafii;
Bardziej szczegółowoLekcja 4 na 28 stycznia 2017
Lekcja 4 na 28 stycznia 2017 Czy Duch Święty jest siłą wypływającą od Boga, czy też boską Osobą równą Ojcu i Synowi? Czy ta kwestia ma znaczenie i czy wpływa ona na nasze relacje z Bogiem? Jezus i Duch:
Bardziej szczegółowoROK PIĄTY
ROK PIĄTY 2001-2002 REKOLEKCJE Rekolekcje adwentowe w Szkole Salezjańskiej w Szczecinie prowadził o. Wiesław Łyko, oblat, w dniach 14 16 grudnia 2001 roku. OPŁATEK Spotkanie opłatkowe 18 grudnia 2001 z
Bardziej szczegółowoBogurodzica. Pieśń ojczysta
Pieśń ojczysta Bogurodzica to utwór, który otwiera historię polskiej literatury. Co prawda w średniowiecznych źródłach można natrafić na starsze fragmenty polskich tekstów, ale są to jedynie pojedyncze
Bardziej szczegółowoJezus przed swoim ukrzyżowaniem w modlitwie do Ojca wstawiał się za swoimi uczniami (i za nami).
Lekcja 3 na 20 października 2018 A nie tylko za nimi proszę, ale i za tymi, którzy przez ich słowo uwierzą we mnie. Aby wszyscy byli jedno, jak Ty, Ojcze, we mnie, a Ja w tobie, aby i oni w nas jedno byli,
Bardziej szczegółowoModlitwa powierzenia się św. Ojcu Pio
3 Modlitwa powierzenia się św. Ojcu Pio Święty Ojcze Pio, przed złem broń mnie, pod płaszcz Twej opieki pomóż mi chronić się zawsze i wszędzie, w dobrym i uczciwym życiu umacniaj mnie, w ostatniej godzinie
Bardziej szczegółowoEwangelizacja O co w tym chodzi?
Ewangelizacja O co w tym chodzi? Droga małego ewangelizatora ;) Warsztaty ewangelizacyjne: 11 maja 2013 r. Ks. Tomek Moch, Diecezjalna Diakonia Ewangelizacji Ruchu Światło-Życie Archidiecezja Warszawska
Bardziej szczegółowo:00 VG 23 K136. Arsam N. - Prawo dotyczące uchodźców Główne postępowanie 1 Tłumacz
23.3.2013 11:00 VG 23 K136. Arsam N. - Prawo dotyczące uchodźców Główne postępowanie 1 Tłumacz Arsam N., 20 lat, urodzony w Iranie. Został tam aresztowany z powodu wykroczenia karnego. Podczas czasu spędzonego
Bardziej szczegółowoZELATOR. wrzesień2016
ZELATOR wrzesień2016 www.zr.diecezja.pl 7 W ROKU NADZWYCZAJNEGO JUBILEUSZU MIŁOSIERDZIA Serdecznie zapraszamy wszystkich zelatorów i członków Żywego Różańca do udziału w pielgrzymce do Łagiewnik. Odbędzie
Bardziej szczegółowoCo to jest miłość - Jonasz Kofta
Co to jest miłość - Jonasz Kofta Co to jest miłość nie wiem ale to miłe że chcę go mieć dla siebie na nie wiem ile Gdzie mieszka miłość nie wiem może w uśmiechu czasem ją słychać w śpiewie a czasem w echu
Bardziej szczegółowoArchidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY. Komentarze do niedzielnej liturgii słowa
Archidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY Komentarze do niedzielnej liturgii słowa Poznań 2008/2009 17 18 II Niedziela Wielkanocna 19 kwietnia 2009 Dz 4,32-35 Ps 118 1 J 5,1-6 J 20,19-31
Bardziej szczegółowoSAKRAMENT BIERZMOWANIA
SAKRAMENT BIERZMOWANIA SKĄD sakrament bierzmowania? Jezus obiecuje zesłanie Ducha świętego (Łk 12,12; J 3,5-8). Po wypełnieniu tej obietnicy - w dniu Pięćdziesiątnicy uczniowie Jezusa zostają napełnieni
Bardziej szczegółowoAmen. Dobry Boże, spraw, aby symbole ŚDM, krzyż wraz z ikoną Maryi, Ojcze nasz Zdrowaś Maryjo
Nowenna przed peregrynacją symboli ŚDM które w najbliższym czasie nawiedzą nasze miasto (parafię, dekanat, diecezję), były znakami nadziei dla wszystkich, ukazując zwycięstwo Jezusa nad tym, co przynosi
Bardziej szczegółowoCelebracja zamknięcia Roku Wiary
Celebracja zamknięcia Roku Wiary W czasie Mszy św. niedzielnej 24 listopada 2013 roku. Jest to uroczystość Chrystusa Króla Wszechświata. 1. Przed Mszą św. wiernym rozdaje się świece i zapala się paschał
Bardziej szczegółowo7 Złotych Zasad Uczestnictwa
7 Złotych Zasad Uczestnictwa Złota Zasada nr 1: Zrozumienie moich praw Powinno mi się przekazać informacje dotyczące przysługujących mi praw. Muszę zrozumieć, dlaczego ważne jest, aby mnie słuchano i poważnie
Bardziej szczegółowoLectio Divina Rz 5,12-21
Lectio Divina Rz 5,12-21 1. Czytanie Prowadzący: wezwijmy Ducha św.: Przybądź Duchu Święty... - weźmy do ręki Pismo św.. - Słuchając jak w Kościele śledźmy tekst, aby usłyszeć, co chce nam dzisiaj Jezus
Bardziej szczegółowoGDY UROCZYSTOŚĆ PRZYRZECZEŃ ODBYWA SIĘ PODCZAS MSZY ŚWIĘTEJ
GDY UROCZYSTOŚĆ PRZYRZECZEŃ ODBYWA SIĘ PODCZAS MSZY ŚWIĘTEJ Po Ewangelii OPIEKUN kandydatów do ślubowania zwraca się do Celebransa: Ojcze, obecni tu kandydaci pragną podczas tej Eucharystii, w uroczystość
Bardziej szczegółowoLekcja szkoły sobotniej Kazanie Spotkania biblijne w kościele, w domu, podczas wyjazdów
Lekcja szkoły sobotniej Kazanie Spotkania biblijne w kościele, w domu, podczas wyjazdów sprawia, że otwieramy się na działanie Ducha Świętego prowadzi do zmian jest często początkiem i nauką duchowego
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA Z RELIGII. 1. Świadkowie Chrystusa
WYMAGANIA Z RELIGII 1. Świadkowie Chrystusa często nie przynosi go na lekcje. definiuje, czym jest lęk; określa sposoby odnoszenia się do Boga na wzór Jezusa. potrafi podać z nauczyciela zasady życia wspólnoty
Bardziej szczegółowoOBRZĘDY SAKRAMENTU CHRZTU
OBRZĘDY SAKRAMENTU CHRZTU OBRZĘD PRZYJĘCIA DZIECKA Rodzice: Rodzice: Rodzice: Chrzestni: Drodzy rodzice, jakie imię wybraliście dla swojego dziecka?... O co prosicie Kościół Boży dla? O chrzest. Drodzy
Bardziej szczegółowoAdwent z Piątką Poznańską
Adwent z Piątką Poznańską 3 grudnia 4 grudnia 5 grudnia 6 grudnia 7 grudnia 8 grudnia 9 grudnia 10 grudnia 11 grudnia 12 grudnia 13 grudnia 14 grudnia 15 grudnia 16 grudnia 17 grudnia 18 grudnia 19 grudnia
Bardziej szczegółowoAnioły zawsze są obok ciebie i cały czas coś do
Anioły zawsze są obok ciebie i cały czas coś do ciebie mówią zwłaszcza wtedy, kiedy się do nich modlisz. Ich subtelny głos, który dociera do nas w postaci intuicyjnych odczuć i myśli ciężko usłyszeć w
Bardziej szczegółowoTemat: Europa i Polska od czasów stanisławowskich do Kongresu Wiedeńskiego
Wręczyca Wielka, 2006 r. KONSPEKT LEKCJI Przedmiot: HISTORIA Nauczyciel prowadzący: mgr Magdalena Kozłowska Temat: Europa i Polska od czasów stanisławowskich do Kongresu Wiedeńskiego Cele Kształcenia:
Bardziej szczegółowoWDOWA I SĘDZIA WYTRWAŁOŚĆ W MODLITWIE
Ew. Łukasza 18,1-8; 1 List do Tesaloniczan 5,17-18; List do Kolosan 4,2 Powiedział im też podobieństwo o tym, że powinni zawsze się modlić i nie ustawać, Mówiąc: Był w jednym mieście pewien sędzia, który
Bardziej szczegółowoŚPIEWNIK PATRIOTYCZNO-RELIGIJNY GDZIE CHRZEST, TAM NADZIEJA
ŚPIEWNIK PATRIOTYCZNO-RELIGIJNY GDZIE CHRZEST, TAM NADZIEJA GDZIE CHRZEST, TAM NADZIEJA Refren: Gdzie chrzest, tam nadzieja, tam droga zbawienia przez wiarę, w miłości, ku pełni radości. 1. Wszczepiłeś
Bardziej szczegółowoKWIECIEŃ. GRUPA XI Misie DBAMY O NASZĄ PLANETĘ. Termin realizacji: r r.
KWIECIEŃ GRUPA XI Misie DBAMY O NASZĄ PLANETĘ Termin realizacji: 01.04.2019r. - 05.04.2019r. Cele: Kształtowanie zachowań proekologicznych Uświadomienie potrzeby ochrony środowiska TEKSTY WIERSZY I PIOSENEK
Bardziej szczegółowoMATKI BOŻEJ MIKOŁOWSKIEJ
ODPUST KU CZCI MATKI BOŻEJ MIKOŁOWSKIEJ MATKI MIŁOSIERDZIA INFORMACJE O LITURGII Bazylika św. Wojciecha w Mikołowie 4 sierpnia 2019 r. 1 INFORMACJE OGÓLNE Przewodniczy abp Wiktor Skworc, metropolita katowicki
Bardziej szczegółowoNIEDZIELA, (2. niedziela adwentu)
NIEDZIELA, 10.12.2017. (2. niedziela adwentu) Czytania mszalne: Iz 40, 1-5. 9-11; Ps 85; 2P 3, 8-14; Mk 1, 1-8; - Myśl na dzisiaj: Zobacz radość, którą otrzymasz od twego Boga. - EUCHARYSTIA? (jaka intencja
Bardziej szczegółowoOKOLICZNOŚCIOWE WYDANIE GAZETKI SZKOLNEJ KLASY III PUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. ARMII KRAJOWEJ
OKOLICZNOŚCIOWE WYDANIE GAZETKI SZKOLNEJ KLASY III PUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. ARMII KRAJOWEJ 1 Drogi Czytelniku! Życzymy Ci przyjemnej lektury Szkolnego Newsa. Zachęcamy do refleksji nad pytaniem
Bardziej szczegółowoKONSPEKT KATECHEZY. Temat katechezy: Świadek wiary. Jakub Błaszczykowski - Wrócę silniejszy.
Dodać filmik oddzielnie! Na wszelki wypadek. Autor katechezy: Łukasz Klęczar Szkoły: Podstawowa, Gimnazjum, Średnie. KONSPEKT KATECHEZY Temat katechezy: Świadek wiary. Jakub Błaszczykowski - Wrócę silniejszy.
Bardziej szczegółowoZauważcie, że gdy rozmawiamy o szczęściu, zadajemy specyficzne pytania:
Nie potrafimy być szczęśliwi tak sobie, po prostu dla samego faktu; żądamy spełnienia jakichś tam warunków. Mówiąc dosadnie - nie potrafimy wyobrazić sobie, że można być szczęśliwym bez spełnienia tych
Bardziej szczegółowo1) Zapalenie świecy i wypowiedzenie słów Światło Chrystusa (uczestnicy odpowiadają Bogu niech będą dzięki ).
Temat: Struktura Mszy Świętej Modlitwa Eucharystyczna. Do spotkania należy przygotować: świecę, zapałki, porozcinaną tabelkę z ostatniej strony potrzebną do aktywizacji grupy, długopisy i kartki do konkursu.
Bardziej szczegółowoJASEŁKA ( żywy obraz : żłóbek z Dzieciątkiem, Matka Boża, Józef, Aniołowie, Pasterze ) PASTERZ I Cicha, dziwna jakaś noc, niepotrzebny mi dziś koc,
JASEŁKA ( żywy obraz : żłóbek z Dzieciątkiem, Matka Boża, Józef, Aniołowie, Pasterze ) PASTERZ I Cicha, dziwna jakaś noc, niepotrzebny mi dziś koc, nie potrafię zasnąć wcale! Dziwny spokój mnie nachodzi,
Bardziej szczegółowoAktywni na start. Podkowa Leśna 6-8 stycznia 2012r.
Aktywni na start Podkowa Leśna 6-8 stycznia 2012r. Bo ziemia sama z siebie owoc wydaje, najpierw trawę, potem kłos, potem pełne zboże w kłosie. A gdy owoc dojrzeje, wnet się zapuszcza sierp, bo nadeszło
Bardziej szczegółowoPadół zmierzony, obszar podany Dziś geodetów Ci polecamy, prowadź ich Matko do Twego Syna z ziemi do nieba! Salve Regina.
Zarząd Stowarzyszenia Geodetów Polskich Oddział w Toruniu dnia10 listopada 2015r. o godz. 17.30 corocznym listopadowym zwyczajem, zaprosił toruńskich geodetów na spotkanie poświęcone pamięci zmarłych geodetów
Bardziej szczegółowoTest dla uczniów klas III. Nazywam się. Moją Ojczyzną jest więc jestem... Moim językiem ojczystym jest język
PAŃSTWO, PRAWO, SPOŁECZEŃSTWO, OBYWATEL Test dla uczniów klas III 1. Dokończ zdania: Nazywam się Mieszkam w Moją Ojczyzną jest więc jestem.... Moim językiem ojczystym jest język 2. Pokoloruj flagę naszej
Bardziej szczegółowoBOGURODZICA. (oprac. Roman Mazurkiewicz)
BOGURODZICA (oprac. Roman Mazurkiewicz) Bogurodzica, uważana powszechnie za najdawniejszą polską pieśń religijną, a zarazem arcydzieło poezji średniowiecznej, do dzisiaj stanowi zagadkę zamkniętą na "siedem
Bardziej szczegółowoLiturgia jako święta gra. Elementy teatralizacji w tzw. Mszy Trydenckiej
Maciej Olejnik Liturgia jako święta gra. Elementy teatralizacji w tzw. Mszy Trydenckiej Wprowadzenie: Przedmiotem mojej pracy jest problem przenikania świata teatru do katolickiej liturgii łacińskiej.
Bardziej szczegółowoMsza św. z okazji 40-lecia działalności wspólnoty Wiara i światło (Ewangelia Mt 25,14-30) Wrocław, katedra 17 XI 2018
+ Józef Kupny Msza św. z okazji 40-lecia działalności wspólnoty Wiara i światło (Ewangelia Mt 25,14-30) Wrocław, katedra 17 XI 2018 Z pewnością wiele razy słyszeliśmy tę Ewangelię i może nam się wydawać,
Bardziej szczegółowoUmiłowani, jeśli Bóg tak nas umiłował, to i my winniśmy się wzajemnie miłować. (1 J 4,11) Droga Uczennico! Drogi Uczniu!
Droga Uczennico! Drogi Uczniu! Jesteś już uczniem i właśnie rozpoczynasz swoją przygodę ze szkołą. Poznajesz nowe koleżanki i nowych kolegów. Tworzysz razem z nimi grupę klasową i katechetyczną. Podczas
Bardziej szczegółowo15 niedziela po Trójcy Świętej
Centrum Misji i Ewangelizacji/ www.cme.org.pl 15 niedziela po Trójcy Świętej Główna myśl: Bądź pokorny Tekst: 1P 5, 5c-11 Łk 18,9-14 podobieństwo o faryzeuszu i celniku Wiersz: Bóg pysznym się sprzeciwia,
Bardziej szczegółowoCzcigodni Ojcowie Paulini, drodzy księża, siostry zakonne, bracia i siostry w Chrystusie!
HOMILIA 25.03.2019 OO. PAULINI, WROCŁAW Czcigodni Ojcowie Paulini, drodzy księża, siostry zakonne, bracia i siostry w Chrystusie! W dzisiejszą uroczystość Zwiastowania Pańskiego świętujemy także 5-lecie
Bardziej szczegółowoPolska - Ojczyzna to mój dom
Strona 63 Polska - Ojczyzna to mój dom Elżbieta Chmura Z awsze najlepiej jest u mamy. U Mamy-Matki Bożej jest naj naj, najlepiej, bo już nie wiem, jak to określić. Tylko, jak to zrobić, by być blisko Matki
Bardziej szczegółowoBiblia dla Dzieci. przedstawia. Kobieta Przy Studni
Biblia dla Dzieci przedstawia Kobieta Przy Studni Autor: Edward Hughes Ilustracje: Lazarus Redakcja: Ruth Klassen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org 2014 Bible
Bardziej szczegółowoBiblia dla Dzieci przedstawia. Kobieta Przy Studni
Biblia dla Dzieci przedstawia Kobieta Przy Studni Autor: Edward Hughes Ilustracje: Lazarus Redakcja: Ruth Klassen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org 2014 Bible
Bardziej szczegółowoROK SZKOLNY 2016/2017
ROK SZKOLNY 2016/2017 Podstawowe kryteria przedmiotowego systemu oceniania z religii dla klas III Ocena celująca spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą; posiadane wiadomości łączy ze sobą w systematyczny
Bardziej szczegółowoMsza św. za Ojczyznę - 3 maja 2018 r.
+ Józef Kupny Msza św. za Ojczyznę - 3 maja 2018 r. Dziś na Eucharystii gromadzi nas uroczystość religijna, bo przeżywamy w kościele święto Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, ale to także dzień
Bardziej szczegółowoS P O T K A N I E ZE S Ł O W E M
Z Ewangelii według świętego Marka: Owego dnia, gdy zapadł wieczór, Jezus rzekł do swoich uczniów: «Przeprawmy się na drugą stronę». Zostawili więc tłum, a Jego zabrali, tak jak był w łodzi. Także inne
Bardziej szczegółowoSkład i łamanie RADKAR Agencja Reklamowa
Skład i łamanie RADKAR Agencja Reklamowa Imprimatur Kuria Metropolitalna w Krakowie Nr 2943/2013 z 20 listopada 2013 r. Wikariusz Generalny bp Jan Szkodoń Wicekanclerz ks. Kazimierz Moskała ISBN: 978-83-86733-86-6
Bardziej szczegółowoZapraszamy do Szkoły Modlitwy Jana Pawła II środa, 21 września :33
Jan Paweł II nadal wskazuje nam kierunek duchowego wzrastania. Musimy z wielką troską starać się o wypłynięcie na głębię. Służy temu m.in. Szkoła Modlitwy Jana Pawła II, która powstała przy Centrum Nie
Bardziej szczegółowodrogi przyjaciół pana Jezusa
Jezus prowadzi ElEmEnta rz dziecka bożego 1 Podręcznik do religii dla I klasy szkoły podstawowej drogi przyjaciół pana Jezusa Wydawnictwo WAM Księża Jezuici rozdział 1 Jezus nas kocha pragniemy Go poznawać
Bardziej szczegółowoBp H. Tomasik: Przed nami czas zadań
W najbliższą niedzielę zakończy się Rok Wiary. Jakie będą jego owoce? Biskup Henryk Tomasik przedstawia kilka propozycji: poszanowanie dnia świętego, systematyczne uczestnictwo w niedzielnej Mszy Świętej,
Bardziej szczegółowo